Você está na página 1de 45

-Composio qumica -Estrutura -Vias Metablicas -Antgenos Eritrocitrios

Profa. Joelma Souza


2011 Recife - PE

Membrana Eritrocitria

Hemcia
Estrutura: 6 a 8 m disco bicncavo grande deformabilidade gua 60% Hemoglobina 30% Complexo coloidal lipoproteico Tem excesso de membrana celular em relaco a quantidade de material existente no seu interior. E uma clula anucleada: nica clula do organismo que permanece exercendo suas funes, apesar da ausncia de ncleo.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

-Composio Qumica: 44% Lipdeos, 49% Protenas e 7% Carboidratos


Lipdeos: Bicamada Fosfolipdica: 50% de sua massa Barreira entre os compartimentos intra e extracelular Seleo : nutrientes, gases e ons Fosfolipdeos: Fosfatidilcolina (FC): 28% Fosfatidiletanolamina (FE): 27% Esfingomielina (EM): 26% Fosfatidilserina (FS): 13% Fosfatidilinositol (FI): 4% Pequenos fosfolipdeos: 2% Colesterol Glicolipdeos (ceramida)

Modelo Mosaico bilipdico e fludico proposto por Singer e Nicolson - 1972

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

A composio qumica da membrana interfere na: Forma, Mobilidade, Deformabilidade, Transporte de gases e ons Os lipdeos interferem na FLUIDEZ , a membrana torna-se rgida por: contedo contedo contedo carbono contedo aumentado de colesterol livre diminudo de fosfatidilcolina aumentado de cidos graxos com muitas molculas de aumentado de cadeias acil.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Os lipdeos tambm podem aumentar a fluidez da membrana devido: contedo contedo contedo carbono contedo diminudo de colesterol livre aumentado de fosfatidilcolina . aumentado de cidos graxos com poucas molculas de aumentado de cadeias acil insaturadas.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

-Composio Qumica: Protenas Protenas


-Integrais ou transmembranrias

-Perifricas ou Extramembranrias

Forma bicncava e flexibilidade


Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

-Composio Qumica: Lipdeos e Protenas

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

-Composio Qumica: Protenas Integrais


Penetram ou atravessam a bicamada lipdica e interagem com a poro hidrofbica dos lipdeos So elas: Banda 3 (Protena Transportadora de nions, anion exchanger 1 AE1): interage com outras protenas perifricas como anquirina, protena 4.1, protena 4.2, aldolase, G3PD, PFK, desoxihemoglobina, tirosina quinase Glicoforinas A, B, C, D: possuem receptores de membrana e de antgenos que participam do reconhecimento clula-clula na extremidade externa e auxiliam na estabilidade do citoesqueleto atravs de ligao com a protena 4.1 na face interna da membrana.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

-Composio Qumica: Protenas Perifricas


Formam o citoesqueleto de membrana So elas: Espectrinas, actina, anquirina, protena 4.1, protena 4.2, protena 4.9, aducina, banda 6, banda 7

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Protenas de Membrana

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Protenas de Membrana (Eluato)

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Protenas Integrais
Banda 3 ou anion exchanger 1 (AE1): principal protena integral com peso molecular de 102 kDa.
Seu gene est localizado no cromossomo 17q21q22. Encontrada em eritrcitos e na membrana basolateral das clulas intercaladas nos tbulos distais e alas de Henle. Transporte de HCO3- e ClStio de ligao das enzimas glicolticas Alteraes : acantocitose, esferocitose

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Protenas Integrais
Glicoforinas GPA: sialoprotena transmembrana (2%-4% - 16 kDa). Apresenta trs domnios: externo, transmembrana, interno. Responsvel por 80% da carga negativa do eritrcito. Ancora antgenos M e N dos grupo MNS. Ancora Atua como receptor para o Plasmodium falciparum.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Protenas Integrais
Glicoforinas GPB: sialoprotena transmembrana (10 kDa). Expressa antgenos S e s (MNS) GPC: menor componente proteco do eritrcito. Codificada pelo gene GYPC cromossomo 2. Tambm codifica a forma truncada chamada Glicoforina D (GPD). A GPC/GPD definem os grupos sanguneos Gerbich: Ge1; Ge2; Ge3: Ge4. Deficincia de GPC/GPD e banda 4.1 = eliptocitose hereditria.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Protenas Perifricas: Espectrina, Anquirina/aducina/ 4.2, 4.9, 4.1

Defeitos verticais (defeitos da interao do esqueleto com a membrana) desestabilizam a dupla camada lipdica, com consequente perda da Profa. Joelma Souza superfcie de membrana = esferocitose

Membrana Eritrocitria

Protenas Perifricas
Espectrina 285 kDa Abundante no citoesqueleto. Responsvel pelo Formato do Glbulo e sua Deformibilidade. Estabilizam a bicamada lipdica. Protena longa e fibrilar formada por duas cadeias polipeptdicas e . Ligada superfcie interna por meio de ligaes no covalentes a anquirina, que por sua vez se liga protena Banda-3. A poro terminal da espectrina se liga a duas outras protenas: actina e tropomiosina, ambas envolvidas na contratilidade do eritrcito.
Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Protenas Perifricas:

-Anquirina: Alterao de troca inica (Bomba de sdio e bomba de clcio). -Banda 4.1: ligao com a GPC e GPD -Banda 4.2: ligao com Banda 3 e Anquirina desempenhando funo organizacional na membrana. -Banda 4.9: liga-se a actina e tropomiosina. Importante na contratilidade do eritrcito. -Aducina: liga-se a Actina e espectrina.
Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

PROTENAS PERIFRICAS

Por sua disposio espacial na membrana, facilitam o movimento de substratos e co-fatores de dentro para fora da clula e viceversa. Dois desses importantes sistemas enzimticos so o Na+, K+ATPase e Ca++, Mg++-ATPase.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

PROTENAS PERIFRICAS

A Na+, K+-ATPase regula a quantidade desses ons no eritrcito, ou seja, o aumento de sdio sem a perda de potssio causa um ganho de gua na clula, fazendo-a aumentar de volume, e conseqente hemlise; enquanto que o aumento de potssio produz a sua retrao ou encolhimento.

Na+

3 Na+
K+
Profa. Joelma Souza

2K+

Membrana Eritrocitria

PROTENAS PERIFRICAS

Ca++, Mg++-ATPase: expulsa o clcio para fora da clula, evitando Ca o aumento da sua concentrao intracelular. O clcio regula e estabiliza os fosfolipdeos (carga negativa) de membrana.

Concentraes elevadas de clcio no interior da clula torna-a menos deformvel, e produzem alteraes da sua forma.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

FUNES DA MEMBRANA ERITROCITRIA

O citoesqueleto fundamental para a manuteno da forma bicncava e da flexibilidade da hemcia e, conseqentemente, para sua sobrevivncia em circulao. Defeitos genticos na sntese das principais protenas levam instabilidade estrutural, perda de vesculas lipoproticas, diminuio da superfcie da membrana em relao ao volume do glbulo e deformao do eritrcito (esfercitos, eliptcitos, estomatcitos, acantcitos, etc).
Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Anormalidades da Membrana Eritrocitria

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Vias Metablicas no Eritrcito


1. Via de Embden-Meyerhof (Gliclise anaerbica): Gerar ATP e shunt Rapaport Luebering (produo de 2,3 difosfoglicerato) 2. Via das Pentoses: Produo de NADPH e GSH. Protege o eritrcito da leso oxidativa.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Gliclise anaerbica
shunt Rapaport Luebering
2,3 BPG: Regulador da ligao de O2 Hb. 2,3 BPG: diminui a afinidade do O2 pela Hb. Logo, permite que o O2 seja liberado nos tecidos. HbO2 + 2,3 BPG Hb-2,3BPG + O2

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Via das Pentoses (desvio das hexose-monofosfato)

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Formao de Intermedirios do oxignio e ao de enzimas antioxidantes

NADPH Biossntese Redutora.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Via das Pentoses (desvio das hexose-monofosfato)

Produo de NADPH que em conjunto com a glutationa (GSH) protege o eritrcito de leso oxidativa.

Reduo do Perxido de Hidrognio por NADPH mediada pela Glutationa.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Deficincia da GLICOSE 6-FOSFATO DESIDRIGENASE (G6PD)

Deficincia de G6PD impede sntese de NADPH incapacidade de reduzir a glutationa e destoxificar agentes oxidantes oxidao das protenas hemlise.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

DEFICINCIA DE PIRUVATO QUINASE

No h rendimento de ATP No mantm as bombas ATPase necessrias para o formato bicncavo e flexibilidade Alteraes de membrana e Fagocitose Hemlise

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

A superfcie externa

da membrana da hemcia contm estruturas

antignicas, localizadas na poro externa das protenas transmembrana, que originam os sistemas de grupos sangneos. Dependendo da incidncia, os antgenos podem compor as chamadas sries (baixa incidncia=srie 700 e alta incidncia= srie 900). Quando relacionados geneticamente, sorologicamente ou bioquimicamente esses antgenos formam colees.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Caso, esses antgenos sejam controlados por locus ou loci intimamente ligados a genes homlogos, ocorrendo nenhuma ou raras recombinaes entre eles, dizemos que essas colees constituem grupos, sistemas ou tipos sanguneos. Esses antgenos podem ser reconhecidos pelo sistema imune e induzirem a formao de anticorpos especficos. Cerca de 600 antgenos eritrocitrios j foram identificados, dos quais 270 pertencem a 29 sistemas de grupos sanguneos reconhecidos.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Dada a sua importncia nas transfuses sanguneas e a existncia de diferentes terminologias adotadas, a International Society of Blood

Transfusion (ISTB), formulou, em 1980, uma nomenclatura padronizada


para os sistemas e os antgenos eritrocitrios classificando-os numericamente e posteriormente relacionando-os com suas funes.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

International Society of Blood Transfusion Nomenclatura Numrica

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

FUNES BIOLGICAS DOS ANTGENOS ERITROCITRIOS

Protenas Estruturais Transporte Receptores/molculas de adeso Enzimtica Complemento Protenas Regulatrias Outras...

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

ESTRUTURAL

Sistema GERBICH Ge:1, Ge:2, Ge:3, Ge:4. Antgenos expressos nas glicoprotenas de membrana tipo I = Glicoforinas C/D (GPC e GPD). A ausncia de ambas as protenas GPC e GPD levam ao fentipo Leach (Ge1-, 2-, 3-, 4-) = Reduo da estabilidade mecnica, distoro da forma discide e graus de eliptocitose.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

ESTRUTURAL E TRANSPORTE Sistema do grupo sanguneo Diego 21 antgenos localizados na Banda 3 (AE1) protena multipasso (14x). Antgenos mais conhecidos Dia/Dib e Wra/Wrb

A Banda 3 est associada com o transporte ons HCO3- e ClMorfologia celular (mutaes levam a Esferocitose, Ovalocitose) Remove clulas senescentes (Hb desnaturada liga-se a banda 3 = agregados geram eptopos reconhecidos por IgG opsonizao) Receptora para Plasmodium falciparum
Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

ESTRUTURAL E TRANSPORTE Sistema do grupo sanguneo Rh Protenas so produtos dos genes RHD e RHCE cromossomo 1 que originam os antgenos D, C, c, E, e. Protenas integrais que transpassam a membrana 12 vezes. Interage com a Anquirina e com a Banda 3. As protenas RhD e RhCE, RhAG so protenas integrais no glicosiladas. Similaridade com protenas transportadora de amnia e complexo de troca O2/CO2

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

ESTRUTURAL E TRANSPORTE Sistema do grupo sanguneo Kx nico antgeno Kx, expresso na protena Xk. Esta protena est associada ao antgeno Kell por uma ponte dissulfeto. Atravessa a membrana 10x. um suposto neurotransmissor. Sua ausncia est associada com acantocitose, anemia hemoltica, cardiopatia e distrofia muscular.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

TRANSPORTE

Sistema do grupo sanguneo Kidd Gene JK glicoprotena transportadora de uria, prevenindo a desidratao celular quando os eritrcitos passam por altas concentraes de uria na medula renal. Atravessa a membrana 10x. Sistema do grupo Colton gene AQP-1. Protena AQP aquaporina, e facilita a reidratao do eritrcito depois de sua reduo em meio hipertnico (medula renal). Atravessa a membrana 6x. Sistema do grupo GIL AQP3. Protena AQP3 transporta de uria e glicerol em adio de gua. Atravessa a membrana 6x.
Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

RECEPTOR/ADESO Sistema do grupo sanguneo Duffy gene FY. A glicoprotena Duffy receptor de quimiocinas pr-inflamatrias (DARC). Atravessa a membrana 7x. Antgenos Duffy so receptores par merozotos de Plasmodium

vivax.
Sistema do grupo Gerbich a GPC receptora par Plasmodium falciparum. Sistema MNS os antgenos M e N so expressos na GPA. Utilizada por vrus, bactrias e parasitas como receptor. Clulas que no expressam GPA so mais resistentes ao Plasmodium falciparum. A GPB expressa os antgenos S. Sistema Lutheran Receptor Laminina (protena presente em todas as membranas celulares -Matriz extracelular - adesividade ). Parece estar envolvida com a adeso de clulas cancergenas.
Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

ENZIMTICA Sistema do grupo Kell glicoprotena Kell, produto do gene KELEndopeptidase conversora de endotelinas. Endotelinas so vasoconstrictores. Antgenos Kell = tnus vascular.

COMPLEMENTO Sistema do grupo Knops antgenos presentes no receptor CR1. Protege os eritrcitos de hemlise. Sistema Cromer antgenos presentes na protena DAF . Protege os eritrcitos de hemlise

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

OUTRAS FUNES

Sistema ABO grupo O protege da infeco por Plasmodium

falciparum.
Sistema Lewis antgeno Leb receptor de Helicobacter pylori (clulas gstircas).

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Referncias:

Bonifcio, SL; Novaretti, MCZ. RBHH, 2009. Murador, P; Deffune, E. RBHH, 2007. Azevedo, MRA. Hematologia Bsica. 2008. Bordin, KO; Langui Jr, DM; Covas, DT. Hemoterapia, 2009. Zago, MA; Falcao, RP; Pasquini, R. Hematologia, 2002. Champe, PC; Harvey, RA; Ferrier, DR. Bioqumica, 2010.

Profa. Joelma Souza

Membrana Eritrocitria

Obrigada!
A gente s faz da vida, aquilo que no nada. Mas, falha se no o fizer, fica perdido na estrada. (Fernando Pessoa)

Profa. Joelma Souza

Você também pode gostar