Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
1. Conceito de gramatizao
2. Percurso histrico da gramtica
3. Parmetros para a designao da gramtica
4. Os diferentes saberes sobre a lngua ao longo dos sculos
5. A gramtica gerativa
6. O saber sobre a lngua em gramticas brasileiras
7. Dicionrio: histria
8. O que configura um dicionrio
9. Os saberes sobre a lngua e os dicionrios
10. Concluso
12. Bibliografia
13. Sugesto de discusso
1. Gramatizao
Auroux (1992)
Revoluo Tecnolgica
2. Histria da gramtica
Panini (sc. V a.C)
Gramticas latinas:
Varro (sc. I a.C)
Quintiliano (sc. I d.C)
Donato e Prisciano (sc. V d.C)
Gramticas gregas:
Dionsio o Trcio (entre 170 e 90 a.C)
Apolnio Dscolo (sc. II d.C)
Arte da
Grammatica
Gramticas brasileiras:
Jlio Ribeiro (1881), Grammatica portugueza
Eduardo Carlos Pereira (1907), Gramtica expositiva
Said Ali (1924), Gramtica secundria
Evanildo Bechara (1961), Moderna gramtica
portuguesa
textualidade e
5. A gramtica gerativa
Chomsky:
A gramtica como o conhecimento que o falante tem da
lngua;
A capacidade de uso da lngua inata;
Teoria gerativa = como as frases so geradas na mente
por combinaes de itens lexicais definidas por regras
sintticas (infinitude discreta).
Charlotte Galves, Ensaios sobre as gramticas do
portugus = o portugus brasileiro e o portugus
europeu so constitudos de acordo com regras
internalizadas diferentes.
SABER A LNGUA
(GRAMTICA GERATIVA)
x
SABER SOBRE A LNGUA
(GRAMTICAS DESCRITIVAS E NORMATIVAS)
a) juzo de valor:
Ex: Dizer tu e eu, elle e tu etc, francezismo injustificvel.
(Jlio Ribeiro, p. 244)
b) estilizao:
Ex: Quando ocorrem dous pronomes antes do verbo, o pronome
sujeito vae antes do outro: Mandou dizer que tu lhe entregasses o
livro. Com a primeira pessoa, pde-se todavia dizer: Que lhe eu
entregasse.
Era esta a syntaxe antiga. Nos bons sculos das letras era uso da
lngua collocar por ultimo o pronome sujeito. Eis o que se l na
Regra de S. Bento: a qual cousa se a tu ouvires. Hoje dir-se-ia:
se tu a ouvires.
Sempre esta syntaxe foi a dos clssicos, mrmente quando
occorria o pronome lhe: Em vestir-se de lan que lhe elle desse
(F. Alvarez do Oriente, Lus. Transf.) (Joo Ribeiro, p. 174)
c) idiomatizao:
Ex: Uso proprio e idiomtico da lingua portugueza omitir os
pronomes sujeitos: Oh no te chamarei ingrata;
Sou filho teu: meus ossos cobre ao menos. (Garret, Cames)
(Joo Ribeiro, p. 175)
7. Dicionrio: histria
Listas de palavras elaboradas pelos acdios, prtica
compartilhada pelos povos antigos: chineses, indianos,
gregos:
- Appendix Probi (Roma, no sculo III);
- Glossrio de Reichenau (sculo VIII);
- Glossrio de Cssel (sculo IX);
Glossrios bilnges:
- Catholicon ou Summa (sculo XIII)
- Glossrios latim-francs (sculo XIV)
Dicionrios:
- Thesaurus linguae latinae (Robert Estienne, 1532);
- Thesaurus graecae linguae (Henri Estienne, 1572);
- Dictionarium (Calepino, em torno de 1502);
- Dictionarium latino-gallicum e Dictionnaire franais-latin
(Robert Estienne, 1539);
- Thesaurus Polyglottus (Girolano Megiser, 1603)
- Thesaurus Utriusque Linguae Hispanae et Latinae
Omminum Correctissimus (Requejo, 1679)
10. Concluso
Francisco Borba (2003):
11. Bibliografia
DIAS, L.F; BEZERRA, M. A. Gramtica e dicionrio. In: GUIMARES, E;
ZOPPI-FONTANA, M. (Orgs.) Introduo s cincias da linguagem A palavra
e a frase. Campinas: Pontes, 2006, p. 11-37.
BECHARA, E. Moderna gramtica portuguesa. 37. ed. revista e ampliada. Rio
de Janeiro: Lucerna, 1999.
BORBA. F.S. Organizao de dicionrios: uma introduo lexicografia. So
Paulo: Editora da UNESP, 2003.
CUNHA, C; CINTRA, L. Nova gramtica do portugus contemporneo. Rio de
Janeiro: Nova Fronteira, 1985.
MOURA NEVES, M.H. de. Gramtica de usos do portugus. So Paulo: Editora
da UNESP, 2000.
PERINI, M. A. Gramtica descritiva do portugus. So Paulo: tica, 1995.