coletadas por J. Becker em 1965/1966*> (Filices novae brasilienses XII) A.C. BRADE Em principios de julho de 1966 recebi para determinao uma bonita coleo de Ptelidfitas que o Sr. Joo Becker coletou na- quela ilha rochosa to isolada (20" 30' lat. S, .29" 30' long. W). Esta coleo, est representada por matelial no s bem coletado, mas tambm muito bem preparado. A coleo de Becker continha vrias espcies e valiedades que ainda no eram conhecidas daquela ilha, alm das espcies que j tive oportunidade de descrever em 1936: Dryopteris (Lastrea) no vaeana, Doryopteris e Polypodium trindadense, assim como a Cyathea copelandii Kuhn & Luehrs (que por equivoco des- crevi como nova sob o nome de Cyathea tlindadensis). LlSTA GERAL DE MATERIAL COLETADO Polypodiaceae 801. (HB 44001) 802. 803. 804. um 44002) 26 805. 806. (HB 44003) 807. (HB 44004) 808. 809. (HB 44005) Dryopteris (Lastrea) novaeana Brade Dryopteris (Lastrea) novaeana Brade Dryopteris (Cyclosorus) patens (SW.) O. Ktze. forma. beckeri Brade nov. sp. Asplenium beckeli Brade Asplenium praemorsum Sw. Asplenium praemorsum Sw. fOTIDa artemisiaefolia Brade nova forma Polypodium :insulare Brade nov. sp. Polypodium insulare Brade nov. sp. Polypodium trindadense Brade *) Trabalho subvencionado pelo Conselho Nacional de Pesquisas, Rio de Janeiro. -3- BRADEA- Vol. I n9 1, 30 de Agosto 1969 810. (HB 44006) 811. <HB 44007) 812. 813. (HB 44008) 814. 815. (HB 44009) EJaphoglossurn beckerl Brade nov. sp. Doryopteris campos-portoi Brade Doryopteris campasportoi Brade Picyrogramma calomelanos (Sw.) Li.nk forma (em estudos) Vitt&ria spec. Pteridium aquilinum (L.) Kuhn Cya.theaceae 27. (HB 44010) Cyathea copelandii Kuhn & Luehrs. (Syn. Cyathea trindadensis Brade) 816. Cyathea oopelandii Kuhn & Luehrs. (Syn. Cyathea trindadensis Brade) Psilo1aceae 817. (lm 44011) Psilotum triquetrum Sw. forma lnsuJaris Brade nov. forma. DESCRIO DAS ESPCIES NOVAS No deve representar surprsa a descoberta de algumas novi- dades endmicas na Ilha Trindade, devido sua posio to isolada no meio do Atllntioo Sul. A seguir descrevo estas novidades. Nesta ocasio gostaria de dar, tambm, uma sinopse geral das Pteridfitas at agora oonhecidas naquela ilha e a probabilidade de suas relaes em sentido fitogeogrfico. Falta-me, no entanto, a lista das plantas ooletadas em 1950 pelo Prof. Emygdio de Mello ? e Dr. Fernando Segadas Vianna. Os meus esfros em consegui-la ou mesmo de obter o prprio material no tiveram resultado at agora. Espero que isso ainda possa ser feito mais tarde. Asplenium bookeri Brade nov. sp. - Tab. 1 HOLOTYPUS: Brasil, Ilha da Trindade, leg J. Becker N9 804 (HB 44002) Paratypus: idem, leg J. Becker n9 26 Rhizomate erecto vel ascendente, 2-8 em alto, usque ad 1 em crasso radicibus adventicias et rudlmentis petiolorum foliorum ve- tustorwn densiuscule obtecto, vertice squamulae paucls, Ianceolatis, usque ad 3,5 mm longls, 0,7 mm latis, obsito; folHs creberrimis, fasciculatis, 14-25 em longjs, breviter petiolatis 2-3 em Iongls, 1-1,2 mm crassls, glabris, subcy.Dndraceis, palllde-flavescentibus; I a mina e ambitu J.ineari-lanceolatae usque ad 22 em longae, parie media 2,5-3 em latae, basin et apicem versus sensim angus1atae, apice proliferae, pbmato-pinnatifidae, pinnae breviter, 1-2 mm. -4- A. C. BRADE - Algumas espcies novas de pteridophyta da ilha bras. Trind. petiolaiae, usque ad 35-jugae, alternae mt'bnis subopposiiae, ad api- cem et basin Ia.minae versus ad lililllorem modum reduciae; p in na e majores ca. 1,5 em longae, ovato-oblongae, 7-8 nun Iatae, subpecti- nato-pinnatifWae, ~ i antica auriculaiae, auriculis basi cuneatis, 3-5-fidis, lobulis obtusis, 5-6 segmentis linearlbus, subfalcatis, obtusiusculis, ~ 2 infimis apice emarginatis, bifidis, vel raro trifid.is; pinnae supremae et infimae satis reduciae, nervi mediani .subtus prominuli, nervulus auricularius pinnatus, nervuli ceteri simplices infimis interdum furcatis; s o r i partes medias nervulorum simpli- cium, vel partes medias ramulorum auricularium occupantes, usque ad 2 mm lon.gi. . ' . . Habitat: Bm.sllia, insula Trinitatis-australis, 20 SO' lat. 29 SO' long., prope acumlnem montis Desira.tus (Pico Desejado) in paeruptis rupibus, ca. 600 m s. n. m. - Le,git J. Becker n 80-l et 26 - 13/12/19611. Holotypus IIB H002. Esta nova espcie afim de .Asplen:ium spruceanum Hieron. mas o raque no alado, ou s imperceptiveLmente, e tambm no flagelliformemente alongado: os pedolos no so alados e em vez de escuros e brilhantes como naquela espcie, so de cr palha e sem brilho. As pinas no so ssseis, mas curtamente pecioladas. De Asplenium hallei Hook. distingue-se pelo peciolo no alado e tambm menor. Dem, Asplenium spruceanum Hieron. nahe stehend, aber die Rachis nicht oder nur sehr schwach geflgelt und nicht peitschen- avtig verlngert, die ungeflgelten Blattstiele sind matt"strohfarben, nicht dunkel und glnzend. - Von Asplenium hallii Hook. unter- scheidet es sich durch den ungeflgelten Blattstiel und geringere Grsse. Asplenilum praemorsum Sw. var. artemisi!aefolium Brade nov. var. Tab. 2 Differt a forma typica plainta altedor, 50--60 em alta, petiolus usque ad 20 em Iongus, 2,5 mm crassos, lami!na ambitu ob)ongo- lanceolaiB ca.. 40 em longa, 16 em lata, tripimlatisecta, segmentae ultima. ordinis, angusiae et longae, apice truncato et 2-3-dentaOO.. Habitat: Brasil, Ilha da Trindade, Pico Desejado 600 m., leg. - J. Becker N 806. (Holotypus var. - IIB HOOS), 13/12/1965. Esta espcie de grande disperso parece sujeita, na Ilha Trin- dade, a variaes es,pecialmente pronunciadas. Quase todo exemplar apresenta alguma derena. J descrev anteriormente uma varie- dade oom o nome de "trindadense", que se caracteriza especialmente pela fronde estreita, linear-lanceolada e pelo seu porte avantajado, mas o exemplar agora coletado pelo Sr. Becker ainda maior e o -5- BBADEA- Vol. I n 1, 30 Agosto 1969 limbo ob1ongo-lanceolado e profundamente tripinnatifido com seg- mentos estreitamente lineares. Diese weitverbreitete und beraus variable Art, scheint auf der lnsel Trindade besonders stark zu varriieren. Fa:st jedes Exemplar, Jas ich von dort gesehen habe, zeigte besondere Unterschiede. Nach- dem ich bereits schon frher, eine Variett als "trindadense" be- schrieben habe, die sich besonders durch die schmale, linear-lanzett- liche Spreite auszeichnete, auch schon eine stattliche Grsse hatte, bertrifft, die nun vorliegende Pflanze diese noch an Grsse und die lnglich-lanzettliche Spreite ist tief 3-fach fiederschnittig mit schmal-linearen Abschnitten. Doryopteris campos-portoi Brade Arch. Inst. Biol. Veg. Rio de Janeiro 111. fase. 1.:3, t. 5 (2-5), t. 6. 1936. Desta espcie temos agora mais material, leg. J. Becker n 811. No tocante s diferenas entre esta espcie e Doryopterils collina (Raddi) J. Sm. ainda pode-se acrescentar que o limbo da !ronde verde, quase verde-glauco, enquanto que em D. oollina dum verde- marrom (viride-fuscata). As aletas do raque, entre as pinas basais e as seguintes, so bastante estreitadas para a base, at um mili- metro e o soro interrompido nesta parte estreitada. Von dieser Art 1iegt nun weiteres Material vor, leg. J. Becker N 811. Betre:flfS des Unterschiedes dieser Art von Doryopteris collina (Raddi) J. Sm. kann man noch anfhren, die Frbung der Lamina ist hellgrn fast blaugrn (viridula vel glauco-viridis), whrend diese von D. collina brunlichgrn (viride-fuscata) ist. - Die Flgel der Rachis, zwischen den basalen und den darauffolgen- den Fiedera<bschnitten, sind nach unten zu ziemlich, meist bis auf 1 mm Breite, verschmlert, der Sorus ist an dieser Einschnrungs- stelle unterbrochen. Polypodium As espcies de Polypodium que se agrupam ao redor de Poly- podium !peetinatum ainda precisam sofrer uma reviso crtica. Seria preciso, principalmente, delimitar bem a espcie do tipo do grupo, P. pectinatum, e estabelecer sua disperso .geogrfica. A planta que agora temos da Ilha Trindade parece ser, pelo seu revestimento, prxima de Po]ypodium cinerascens, mas distingue-se em alguns pontos, de maneira que a descrevemos como espcie nova. Die Polypodium-Arten., die sich um Polypodium pectinatum L. gruppieren, mssen noch einer kritischen Revision unterzogen wer- den. Es msste vor allen Dingen die Lettart: P. pectinatum fest umrissen werden und ihre Verbreitung festgelegt werden. Die nun, -6- A. c. BRADE - Algumas espcies novas de PUJ'idophyta da ilha bm.s. Trind. von der Insel Trindade vorliegende Pflanze, sc.heint, durch ihre Be- kleidung dem Polypodium cinerascens Lindman nahe zu stehen, weicht aber doch in einigen Punkten, etwas von derselben ab, wir beschreiben desha1b dieselbe als besondere Art._ Polypodium insulare Brade nov. sp. Tab. 3 Planta robusta erecta, oo.. 70 em alta, oolore griseo-vi.ridis (in staw sicco) ; r h i z o ma repens, 0,5-1 em crasso, verttce pa.leis apice longiuscule capillaceo, usque ad 12 mm longis, 1 mm l.atis, obsito; f r o 111 de s approxirnatae; s ti pites rigidi, 6--10 em kmgi, 2,5-3 mm crassi, cy'liindracei, incalllo-fusci, pa.leis subulatis spa.rsisskn.e omati; I a m i 111 a oblongo-lanceolata, 50--60 em longa, 1(}--12 em lata, utrinque brevissime-vilklsula; r a c h i s brtJIIJIIe8, densiuscula cinerascente brevissime villosula; p in na e ca. 60-jugae, maXJirnae 5----ii em longae, 5----ii mm latae, simi aeuw inte:rstinctae vel rematae, ilnfimae satis reductae et remoiae, textura f'mne herbacea.; nervo mediano indumento rachis similis, venu1ae obsoletae, dlcboflorno..turcatae, dia- hyaldnae; sori mimlsculi, remoti, ca. 25-jugi, inter cosblm et 1111114'ginem medii vel ad malrginem :oonnihil approxirnati. Habitat: Bm.silia, insula Trinita.tls-aust:ralls, 20'1 30' lat. 29 20' long. in silvula clara Myrsinaceis a.d 4l&Cuminem montis Deside-tus (Pico Desejado), 600 m leg. J. Becker N 807. 13/12/1965. - Idem: inter saxos in va.lle ad me- ridinem montis Trinitwtis (Pico Trindade) et oocidium montis Desideratus, leg. J. Becker N 808. 30/12/1965 HOLOTYPUS- HB 44004. De tdas as espcies do grupo que agora conheo do Brasil, esta se distingue principalmente pe1as nervuras laterais translcidas e pelas escamas capil1iformes do rizoma. Tambm so caracteris- ticos os soros pequenos, de posio quase equidistante entre a costa e a margem e bastante afastados entre s. Menos importante o tamanho da planta, que pode variar de acrdo com as condies ecolgicas. Von den, mir bisher aus Brasilien bekannten Arten der Gruppe, unterscheLdet sie sich hesonders durch die, in der Durchsicht, hell erscheinenden Seitennervchen der Fiedern und die lang, haarfrmig, ausgezogenen Rhiwmschuppen. Auch die kle1nen, fast mittelstndi- gen, ziemlich entfernt von einander stehenden Sori sind charakte- ristisch. Weniger ausschlaggebend ist die Grsse, da diese oft durch Verschiedenheit der Standortsverhltnisse variiert. -7- BRADEA - Vol. I n 1, 30 Agosto 1969 Ela.phoglossum beckeri Brade nov. sp. Tab. 4 R.hi7Joma.te erecto, usque ad 12 em aioo, 1-1,3 em crasso, pa.Ieis :tuscis, usque ad 6,5 rnm lolngis, ad basin ca. 0,5 rnm latis, densiuscule obtecro; f o I i i s nurne:rosis, radialibus, erectis; ste'rilibus longiuscuie petiolatis, petiolis 4--12 em liongis, 1-1,5 rnm craBSis, paJ.lide-flavescentibus, supra sulca.tis, pa.Ieis capillaceo- su:bulatis, fuscis, usque ad 6 mm Iongis, horizontaliter pate.ntibus, densiuscule obtectis; I a m i '11 i s s t e r i I i b u s obl!oingo-lanceolatis, apice breviter acutis vel interdum obtusiusculis, basi breviter atte nuatis, 5-12 em Iongis, 1,5-3 em 1atis, textura ooriacea, Iaete-viridis, utrinque, praecipue in juventude, paieis fuscis, subulatis, usque ad 5 mm longis, densiuscule obtectis; c os ta m e di a na fiavescente, supra plana paulo suleaUI., subtus semicylindrica., paieis pate.ntibus demliuscule orna.1a; v e n i s slmplicibus vei furca.tis, sub 55 paten- tibus, 0,8-1 mm inter se distantibus, supra inoonspicuis, subtus satis prominentibus; f oU i s f e r ti li b u s steriles non vei vix superaa1tibus, stipitibus paullo kmg1ioribus, usque ad 14 em loogis, laminis obJon.gLs vei oblongo-ovatis, 5-9 em Iongis, 1,3-2 em latis, basis cUIIleiforme-atte.nuatis, apice obtuslusculis, supra paleis subul&- tls spa.rse ornatis, subtus oosfa medialna paleis subulatis omata. Habitat: Brasllla, Insula Trlnitatls-a.ustralls, 209 SO' lat. 29 20' long. prope ca.cuminem montis Desidera.tus (Pico Desejado) in pra.eruptis ruplbus, ca. 600 m s.n.m. - Legit J. Becker N 810. 18/12/1965. Holotypus: HB 44006. A presente espcie est prxima, pelo seu revestimento, ao Ela- phoglossum villosum (Sw.) J. Sm., mas desta e de seus afins do continente e das ndias Ocidentais distingue-se em muitos pontos. Chama ateno especia1mente o ri:wma forte e ereto, a contextura coricea das flhas e as nervuras laterais muito aproximadas e salientes na face inferior do limbo. Talvez nem deva ser colocada na seo CAMPYLONEURA. Diese vorliegende Art steht durch die Bekleidung dem Elapho- glossum wllosum (Sw.) J. Sm. nahe, unterscheidet sich aber von dieser und anderen, nahe stehenden kontinentalen und westindischen Arten unrl Formen, in vielen Punkten, erheblich. Besonders auf- f1lig ist das starke, aufrechte Rhizorn, die ledrige Textur der Bltter, und die eng gestellten, unterseits stark hervortretenden, Seitennerven. - Vielleicht darf man sie nicht einmal in die Sektion "Catnpykmeura" stellen. -8- A. C. BRADE - Algumas espcies novas de rteridophyta da ilha bras. Trind. Fam.. Psilo1aooae. Psilotum triqootmm Sw. forma insularis Brade n. f. Tab. 5 Differt a forma typica cauli$ rigidis, erectis, simJpU.ciS, usque ad 20 em altis, 2-2,5 mm crassis; :nunis dichotomis; :ramus bre- ~ t r articulatis, dense fasciculatis. Habitat: Bm.sll, Dha da Trindade Pico S. Bonifaclo 500 m. Leg. J. Becker Nv 817. (HB 44011) 18/12/1965. Esta forma de caule principal ereto e com os ltiJinos ramos curtamente articulados e quase comosos tambm ocorre em formas semelhantes na Ilha Ascensin e nas Ilha:s Sandwich, segundo Pritzel, Engl. Pflanzenfamilien !.2:619. uma constatao fitogeogrfica muito interessante. Diese auffllige, auf felsigen Untergrund bodenstndige Form, mit steif aufrechten Hauptstengel und kurzgliedrigen, fast schopfig gebschelten Zweigen letzter Ordnung, kommt nach Pritzel, Engler Plflanzenfamilien !.2. : 619, hnlich auch auf der Insel Ascension und den Sandwichinseln vor. Eine pflanzengeografisch sehr interessante Feststellung. -9-