O documento descreve a história da radiologia no Brasil desde suas origens, incluindo o primeiro relato sobre raios X no país em 1896, a primeira máquina de raios X em 1897 e a evolução da especialidade ao longo do século XX com a abertura dos primeiros cursos e sociedades de radiologia.
O documento descreve a história da radiologia no Brasil desde suas origens, incluindo o primeiro relato sobre raios X no país em 1896, a primeira máquina de raios X em 1897 e a evolução da especialidade ao longo do século XX com a abertura dos primeiros cursos e sociedades de radiologia.
O documento descreve a história da radiologia no Brasil desde suas origens, incluindo o primeiro relato sobre raios X no país em 1896, a primeira máquina de raios X em 1897 e a evolução da especialidade ao longo do século XX com a abertura dos primeiros cursos e sociedades de radiologia.
Histria da RadioIogia no BrasiI / Ivancisco IC ct al.
Histria da Radiclcgia Hlstrla da Radlologla no Brasll Fabianc Celli Franciscc 1 , Waldir Maymcne 2 , Max Agcstinhc Vianna dc Amaral 3 , Antcnic Carlcs Pires Carvalhc 4 , Vivian Frida Murta Franciscc 5 , Marina Celli Franciscc 6 Descritcres: Histria; Radiologia; Brasil. Recebido para publicao em 10/11/2005. Aceito, aps reviso, em 24/1/2006. 1 Mdico do Hospital 5o Brs e da Clinica Radio- lgica Lmilio Amorim, Mestre em Radiologia pela Universidade Federal do Rio de 1aneiro (UFR1). 2 Mdico do Hospital uinta D'0r. 3 Mdico da 5anta Casa de Misericrdia do Rio de 1aneiro. 4 Proessor Adjunto, Doutor, do Departamento de Ra- diologia da UFR1, Coordenador Adjunto do Programa de Ps-0raduao em Radiologia da Faculdade de Medicina da UFR1. 5 Mdica do Hospital 5o Brs. 6 Aluna do seto ano do Curso de Medicina da Univer- sidade Lvanglica do Paran. Correspondncia: Dr. Fabiano Celli Francisco. De- partamento de Radiologia do Hospital 5o Brs. Rua Frei Rogrio, 579. Porto Unio, 5C, 89400-000. L-mail: abianocellirancisco@ig.com.br +ontav a histvia ua vauiologia no Bvasil un vojcto anbicioso quc ucvc scv liuo, aunivauo c intcvvctauo ov touos aquclcs quc uc alguna fovna sc intcvcssan ov nossa fascinantc csccialiuauc. Aln uc vcvivcv nossos antcccssovcs cn gcstos to sinlcs quanto funuancntais, a scnsao uo conhccincnto uo assauo nos u una basc nuito nais sliua uc tvaba- lho no vcscntc c cvscctiva uc futuvo. Os nuicos bvasilcivos na vca ua inagcn nunca tivcvan vcocuao cn uocu- ncntav fatos quc convovasscn scu inovtantssino acl na nuuana uos vunos ua vtica nuica. Dcssa fovna, nuitas uas infovnacs ucstc avtigo fovan colhiuas uivctancntc con colcgas, ncnos jovcns, quc uc alguna fovna vivcnciavan os vinvuios ua va- uiologia. PIONEIRISMO DA RADIOLOGIA NO BRASIL A vinciva tcsc sobvc vauiologia foi avcscntaua ov Auolho Cavlos Iinucn- bcvg, na Iaculuauc uc Mcuicina uo Rio uc ]ancivo, cn b uc novcnbvo uc 1S96. Dcviuo ao scu valov histvico, tvanscvcvcvcnos cxatancntc o quc cstava cscvito cn sua caa, vcscitanuo inclusivc a gvafia oviginal [1] . Do rto X no on/o J .t/ mJto-trurgto. 1/ rn/J Fu/JJ J MJttn Jo Eto J [ntro m 5 J no.m/ro J 189 or AJo//o Cr/o LtnJn/rg, n/ur/ Jo /Jo Jo Eto J [ntro, tm J o//r o gro J Dou/or m MJttn.' Estc foi o vincivo vclato, ucstc ovtc, fcito ov un nuico bvasilcivo sobvc os vaios X c sua utiliuauc na ncuicina [2] . PRIMEIRO APARELHO DE RAIOS X DO BRASIL O vincivo aavclho uc vaios X vcio ava o Bvasil cn 1S97. Ioi convauo clo nuico ]os Cavlos Icvvciva Pivcs c foi instalauo na ciuauc uc Iovniga, Minas Gc- vais. Cono a ciuauc no uisunha uc cncvgia cltvica, inicialncntc tcntou-sc a utili- zao uc batcvias c ilhas uc 0,7b HP. Ivustvauo con os vcsultauos, Dv. Icvvciva Pi- vcs convou un gcvauov uc clctviciuauc a avtiv uc un notov a gasolina. En 1S9S vcalizou a vinciva vauiogvafia ava a ucnonstvao uc un covo cs- tvanho na no uo cnto ninistvo Iauvo Mullcv. Na oca, o tcno ava a vcalizao uc una vauiogvafia uo tvax cva avoxinauancntc 0 ninutos c uo cvnio, cn tov- no uc 4b ninutos. Estc aavclho cst cxosto no Jntcvnational Muscun of Suvgical Scicncc, cn Chicago, nos Estauos \niuos. Rcv Jnagcn 2006;2S(1):6-66 64 Rcv Jnagcn 2006;2S(1):6-66 Ivancisco IC ct al. / Histria da RadioIogia no BrasiI PRIMEIRA ALLA DE RADIOLOGIA NO BRASIL A vinciva aula uc vauiologia foi ninistvaua cn 190, aos alunos uo tcvccivo ano ua Iaculuauc uc Mcuicina ua Bahia, clo vofcssov ]oo Anvico Gavccz Ivcs, fato vclatauo na vcciosa obva, uataua uc 1904, intitulaua Rauiologia Clnica, uc sua vvia autovia. A EVOLLO DA RADIOLOGIA NO BRASIL O vincivo cuvso uc vauiologia uo Bvasil, funuauo cn 1b uc julho uc 1916 clo vofcssov Robcvto Duquc Estvaua, consistia uc 0 aulas tcvico-vticas, ilustvauas con natcvial sclccionauo uo avquivo ua Santa Casa ua Miscvicvuia uo Rio uc ]ancivo. A avtiv uos anos 0, o cuvso uo vofcssov Duquc Estvaua j contava con a assistncia uc un jovcn vauio- logista ua oca: Nicola Caninha. Outvas uuas cscolas uc vauiologia j cstavan aavcccnuo, con uois notvcis ncstvcs: Manocl uc Abvcu, na Iaculuauc uc Cincias Muicas, c ]os Guilhcvnc Dias Icvnanucs, na Iaculuauc uc Mcuicina uo Jnstituto Hahncnaniano (atual Hosi- tal Gaffvc Guinlc). Dv. Manocl Dias uc Abvcu cviou un cxanc, ov clc chanauo uc Rocntgcnfotogvafia, avcscntauo Socicuauc uc Mcuicina c Civuvgia uo Rio uc ]ancivo cn julho uc 196. O cxanc tinha ov vincio a fotogvafia uo cvan' ou tcla fluovcsccntc. A uocuncntao cva fcita atvavs uc filnc conun uc b nn ou 70 nn. Abvcu scnvc vcco- ncnuou o filnc uc b nn, quc cnbova uc ncnov custo, cxigia o uso uc lcntcs uc auncnto cscciais ava a intcv- vctao uo cxanc. Povn, cn 199, no J Congvcsso Nacional uc 1ubcvculosc, no Rio uc ]ancivo, a ucsigna- o abvcugvafia foi accita ov unaniniuauc. O cxanc foi utilizauo no vastvcancnto ua tubcvcu- losc c uocnas ocuacionais ulnonavcs, uifunuinuo-sc vaiuancntc clo nunuo gvaas ao baixo custo ocva- cional c alta cficincia tcnica. \niuaucs nvcis fovan ucscnvolviuas c utilizauas cn touo o nunuo. 1al cva a avovao c o cntusiasno clo ntouo na oca, quc soncntc na Alcnanha, at o ano uc 19S, o nncvo uc cxancs vcalizauos clo vofcssov Holfclucv j ultvaas- sava a b00 nil. A inovtncia uc sua obva tanbn lcvou cviao ua Socicuauc Bvasilciva uc Abvcugvafia cn 19b7 c ublicao ua Rcvista Bvasilciva uc Abvcugvafia [3] . Na ucaua uc 40, Nicola Caninha j cva conhcciuo clo cuvso uc csccializao quc ninistvava scnanalncntc cn scu consultvio. Pavalclancntc, o Dv. Enlio Ano- vin nontava o scu vincivo consultvio c j vcccbia ui- vcvsos colcgas ava tvoca uc iuias sobvc lauuos. En 19b0, cvia un cstgio cn vauiologia cn scu novo consultvio, cnsinanuo a jovcns nuicos uc uivcvsos cstauos. O vi- ncivo aluno foi o vauiologista Divccu Rouvigucs, uo Pavan, quc fvcqcntou sua clnica cn 19b0 c 19b1. Ncssa oca, os nuicos clnicos cviavan o hbito uc fvcqcntav os consultvios uc Enlio Anovin c Nicola Caninha ava cuiv oinio, csclavcccv uviuas c uis- cutiv casos. No Hosital uos Scvviuovcs uo Estauo, Nicola Ca- ninha, auxiliauo ov \aluiv Maynonc, inauguvou cn 19b2 o vincivo vogvana uc vcsiuncia nuica uo as cn vauiologia, quc tinha cono alunos Albcvto Alvavcs ua Silva c Gcvaluo \choa. A avtiv uos anos b0, o cnsino ua vauiologia sc uivi- uia cntvc os gvuos uos Dvs. Enlio Anovin c Nicola Caninha. Elcs avticiavan tanbn uc uivcvsas ativiua- ucs cicntficas na ciuauc c cn touo o Bvasil. Fig. 1 ~ Dv. Manocl Dias uc Abvcu (1S92-1962). Fig. 2 ~ Aavclho uc abvcugvafia. 65 Rcv Jnagcn 2006;2S(1):6-66 Histria da RadioIogia no BrasiI / Ivancisco IC ct al. Os ioncivos ua vauiologia bvasilciva sc csccializa- van cn uifcvcntcs vcas. Icvnanuo Channas c Avnanuo Rocha Anocuo sc ucuicavan vauiologia cuitvica, Iclcio ]ahava viovizou a ncuvovvauiologia, Rouolfo Roca c Anavino uc Cavvalho ucvan vcfcvncia ao cs- tuuo uo tvax, \bivajava Mavtins c Hcvnilo Gucvvcivo, ao aavclho uigcstivo, c Albcvto Alvavcs c ]os Rainunuo Pincntcl ostcologia. O vincivo cuvso uc s-gvauuao cn vauiologia uo as a scv vcconhcciuo clo Ministvio ua Euucao foi o uo Dv. Nicola Caninha. Abvcio Avantcs Pcvciva sc consagvou cono un uos vinciais vauiologistas ua vca uc cnsino uiviginuo o Jnstituto Estauual uc Rauiologia Manocl uc Abvcu c ucois o Scvvio uc Rauiologia uo Hosital \nivcvsit- vio Clcncntino Ivaga Iilho. A \nivcvsiuauc Icucval uo Rio uc ]ancivo tcvc scu Dcavtancnto uc Rauiologia oficialncntc inauguvauo cn junho uc 1972, tcnuo cono scu vincivo chcfc o vofcs- sov Nicola Casal Caninha. SOCIEDADE BRASILEIRA DE RADIOLOGIA A vinciva socicuauc uos nuicos vauiologistas uo Bvasil foi funuaua cn 12 uc uczcnbvo uc 1929 na scuc ua Socicuauc uc Mcuicina c Civuvgia uo Rio uc ]ancivo c foi chanaua Socicuauc Bvasilciva uc Rauiologia c Elc- tvologia'. Ncsta uata fovan ucsignauos os Dvs. Auauto Botclho, Og uc Alncniua c Silva c Allinuav Montcivo ]unquciva ava clabovavcn os cstatutos c avcscnt-los na scsso vclininav scguintc, navcaua ava o uia 19 uo ncsno ns. As tvs scsscs j cstavan ucfiniuos os cstatutos. Na quavta scsso ua socicuauc, no uia 2 uc jancivo uc 190, foi clcita sua vinciva uivctovia, quc tinha cono vcsiucntc o Dv. Manocl uc Abvcu, vicc-vcsiucntcs Ro- bcvto Duquc Estvaua c Aualto Botclho c sccvctvio gcval Allinuav Montcivo ]unquciva. Duvantc suas vcunics cvan avcscntauos casos cl- nicos sclccionauos ao lauo uc confcvncias sobvc tcnas vauiolgicos inovtantcs. Scgunuo Manocl uc Abvcu, a Socicuauc sc constitua cn valioso ccntvo uc cnsino c uc voagao ua vauiologia, aln uc scv un vgo vigcntc na ucfcsa uos intcvcsscs ua classc uos vauiologistas. Mantcvc-sc fivnc, con suas vcunics vcgulavcs at 2b uc novcnbvo uc 192, quanuo o cqucno nncvo uc scios ccucu ao cso uos gvanucs cncavgos quc a Socic- uauc lhcs inunha. Quasc 11 anos ucois, no uia 17 uc sctcnbvo uc 194, un novo gvuo uc vauiologistas liucvauos ov Nicola Caninha, ]oo Batista Pulchvio Iilho, ]lio Pivcs Ma- galhcs, Alfvcuo Noguciva uc Castvo, Evavisto Machauo Nctto c 1anncv uc Abvcu sc vcunivan con o vosito uc vcovganizav a antiga Socicuauc Bvasilciva uc Rauio- logia c Elctvologia', sob o nonc uc Socicuauc Bvasilciva uc Rauiologia Muica' (SBRM), tanbn scuiaua no Rio uc ]ancivo. A nova socicuauc tcvc cono vcsiucntc o Dv. Manocl uc Abvcu c tinha cono finaliuaucs: vonovcv o vogvcsso no uonnio ua Rauiologia cono cincia c cono vtica vofissional; cstinulav o cstuuo uos vo- blcnas cconnicos ua vtica ua Rauiologia; vonovcv o congvaancnto, o cstnulo, a unio c a lcal coocva- o cntvc os vauiologistas'. Dv. Robcvto Duquc Estvaua assuniu a vcsiuncia ua Socicuauc cn 10 uc jancivo uc 194b, succucnuo o vofcssov Manocl uc Abvcu, c j cn scu uiscuvso uc ossc vcssaltou a inovtncia uo Dv. Nicola Caninha cono cntusiasta uo novo gvuo uc vauiologistas c ncvcccuov uo cavgo uc vcsiucntc. En 19b2, na 7b vcunio cxtvaovuinvia ua SBRM, tona ossc a nova uivctovia, cuja vcsiuncia coubc ao Dv. Enlio Anovin, c so voostos c aclanauos os noncs Fig. 3 ~ Dv. Enlio Chvisto- van uc Anovin. Fig. 4 ~ Dv. Nicola Casal Ca- ninha. 66 Rcv Jnagcn 2006;2S(1):6-66 Ivancisco IC ct al. / Histria da RadioIogia no BrasiI uos novos scios. Dcntvc clcs aavccc o Dv. Abvcio Avan- tcs Pcvciva, outvo navco cicntfico ua vauiologia bvasi- lciva, quc tanbn foi ov uuas vczcs vcsiucntc ua SBR (1962-196 c 1976-1977), scnuo o quc nais tcno ocu- ou cstc cavgo, quatvo anos [4] . En 10 uc julho uc 19b7 a Socicuauc Bvasilciva uc Rauiologia Muica tcvc scu nonc nouificauo ava Socic- uauc Bvasilciva uc Rauiologia (SBR). En 196S, Dv. Abvcio Pcvciva funuou o ucnonina- uo Cuvso uc Esccializao c Acvfcioancnto cn Rauio- logia, con o aoio ua Sccvctavia uc Estauo ua Sauc, ua SBR c uo Colgio Bvasilcivo uc Rauiologia, o qual cxistc at hojc c quc lcva o nonc uc Cuvso uc Rauiologia Pvo- fcssov Abvcio Avantcs Pcvciva. A Socicuauc Bvasilciva uc Rauiologia tcvc scu nonc nantiuo, ncsno as a funuao uo vgo nacional nxino ua vauiologia, o Colgio Bvasilcivo uc Rauiolo- gia, cn vcconhccincnto ao scu ioncivisno [5] . COLGIO BRASILEIRO DE RADIOLOGIA O vgo nxino ua vauiologia no Bvasil o Colgio Bvasilcivo uc Rauiologia, quc foi funuauo cn 1b uc sc- tcnbvo uc 194S, uuvantc a vcalizao ua 1 ]ovnaua Bva- silciva uc Rauiologia, no 1catvo ua Iaculuauc uc Mcui- cina ua \nivcvsiuauc uc So Paulo. Ncsta uata, a ncsa cva conosta clos vofcssovcs Rafacl uc Bavvos, ]os Mavia Cabcllo Canos, Cavlos Osvio Iocs, Auclaiuo Ribcivo, ]oo Batista Pulchvio Iilho c \altcv Bonfin Pontcs. Outvos scios funuauovcs cvan os Dvs. Icvcs Sccaf, \alucnav \ashingon uc Olivciva, Aavcio uc Mclo, Aloysio Iivvancnto Bavvcto, Migucl Mvio Ccn- tola, Mathis Octvio Roxo Nobvc c Icvnanuo Channas. Rcccntcncntc, a csccialiuauc vcccbcu a ucnonina- o uc Rauiologia c Diagnstico ov Jnagcn, uc acovuo con o Colgio Bvasilcivo uc Rauiologia c Diagnstico ov Jnagcn [6] . CONSIDERAOES FINAIS Estc avtigo no tcn a vctcnso uc contav toua a his- tvia ua vauiologia no Bvasil, ncsno ovquc no scvia ossvcl con oucas ginas. Objctivanos vclatav os vin- ciais fatos c aguav a cuviosiuauc uc touos ava contvi- buvcn con suas ncnvias ajuuanuo a vcsgatav a hist- via uc nossa csccialiuauc. REFERNCIAS 1. Cavvalho ACP. O ioncivisno ua Rauiologia na Mcuicina uo Bvasil. Rcv Jnagcn 2001;2:2S-91. 2. Ivancisco IC, Maynonc \, Cavvalho ACP, Ivancisco VIM, Ivancisco MC. Rauiologia: 110 anos uc histvia. Rcv Jnagcn 200b;27:2S1-6. . Santos JB. Viua c obva uc Manocl uc Abvcu: o cviauov ua abvcu- gvafia. Rio uc ]ancivo: Eu. Jvnos Pongctti, 196. 4. Santos AASMD. Histvico ua Socicuauc Bvasilciva uc Rauiolo- gia. Jn: Santos AASMD, Nacif MS. Rauiologia c uiagnstico ov inagcn: aavclho vcsivatvio. Rio uc ]ancivo: Eu. Rubio, 2004. b. Cavvalho ACP. A histvia ua Socicuauc Bvasilciva uc Rauiolo- gia. Rcv Jnagcn 2002;24:67-7. 6. Colgio Bvasilcivo uc Rauiologia. Esccialistas uo CBR. Bolc- tin uo Colgio Bvasilcivo uc Rauiologia 2002;169:10-11.