Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
JosefStalinWikipdia,aenciclopdialivre
JosefStalin
Origem:Wikipdia,aenciclopdialivre.
JosefVissarionovitchStalin1(emrusso:Gori,18dedezembrode
1879Moscou,5demarode1953),nascidoIossifVissarionovitchDjugashvili(emrusso:
,translit.IssifVissarinovitchDjugashvliemgeorgiano:
,translit.IossebBessarionisdzeDjuashvili),foisecretrio
geraldoPartidoComunistadaUnioSoviticaedoComitCentralapartirde1922atasuamorte
em1953,sendoassimolderdaUnioSovitica.
JosefStalin
SobalideranadeStalin,aUnioSoviticadesempenhouumpapeldecisivonaderrotada
AlemanhanazistanaSegundaGuerraMundial(19391945)epassouaatingiroestatutode
superpotncia,apsrpidaindustrializaoemelhorasnascondiessociaisdopovosovitico,
duranteesseperodo,opastambmexpandiuseuterritrioparaumtamanhosemelhanteaodo
antigoImprioRusso.
DuranteoXXCongressodoPartidoComunistadaUnioSovitica,em1956,osucessordeStalin,
NikitaKhrushchov,apresentouseuDiscursosecretooficialmentechamado"Doculto
personalidadeesuasconsequncias",apartirdoqualiniciouseumprocessode"desestalinizao"
daUnioSovitica.AindahojeexistemdiversasperspectivasaoredordeStalineseugoverno,
algunsovendocomoditadortiranoeoutroscomolderhabilidoso.
Stalinem1942.
LderdaUnioSovitica
ndice
1Biografia
2Purgasedeportaes
2.1A"GrandePurga"ou"GrandeExpurgo"
2.2Depuraes
2.3Deportaes
2.4Nmerodevtimas
2.5TabeladeTheAmericanHistoricalReview[26]
3FomenaUcrnia
4OPactoRibbentropMolotov
5Benefcios
6OpiniosobreStalinnaantigaUnioSovitica
7Stalinereligio
8Morte
9Famlia
10Vertambm
11Bibliografia
12Referncias
Biografia
Perodode
governo
3deabrilde1922
a5demarode1953
Antecessor(a)
VladimirLenin
Sucessor(a)
NikitaKhrushchov
Vida
Nascimento
18dedezembrode1879
Gori
ImprioRusso
Morte
5demarode1953(73anos)
Moscou,RSFSdaRssia
UnioSovitica
Dadospessoais
PessoadoAno(1939e1942)
Cnjuge
EkaterinaSvanidze(1903a1907)
NadezhdaAlliluyeva(1919a1932)
Partido
PartidoComunistadaUnio
Sovitica
(partidonico)
Religio
IgrejaOrtodoxaGeorgiana
depoisatesmo
Profisso
Ativistaepoltico
Assinatura
NascidoemumapequenacabananacidadegeorgianadeGori,filhoda
costureiraKetevanGeladze(18581937)edosapateiroBesarion
Jughashvili(1849ou18501909),ojovemStalinteveumainfncia
difcileinfeliz.
ChegouaestudaremumcolgioreligiosodeTiflis,capitalgeorgiana,parasatisfazerosanseiosdesuame,quequeriavlo
seminarista.
KetevanGeladze
Maslogoacabouenveredandopelasatividadesrevolucionriascontraoregimetsarista.Najuventude,adotouonomeKobamas
tambmeraconhecidocomoDavid,Nijeradze,Chijikov,Ivanovitche,antesdaIGuerraMundial,mudouseunome
definitivamenteparaStalin(homemdeao).2Eraportadordedefeitosfsicos(seupesquerdoeradefeituosoeobrao
esquerdoeramaiscurtoqueodireito)porestemotivo,foidispensadodoserviomilitar,nolutandonaguerra.3
Nosanosde1901e1902,tornousemembroemTflis,emcomitsdeBatumidoPOSDR.Em1901,depoisdeuma
manifestaoorganizadaporeleereprimidaviolentamentepelasautoridades,tentousemsucessoelegerselderdoj
combalidoPOSDRdeTflis.4Nestemesmoano,foiexpulsodopartidodeformaunnimepelosMencheviques,acusadode
caluniadoreagenteprovocador.4Em1901,Stalin,enquantonaclandestinidade,organizavagrevesemanifestaes,agitandoos
trabalhadoresemBakunasfbricasdeAlexanderMantshev.5Em1903,aliouseaVladimirLenineaosoutrosBolcheviques,
queplanejavamaRevoluoRussa.6
Entre1902e1913foipresoseisvezes,fugindo4vezes,em1906a1907supervisionouasdesapropriaesnoCucaso.
Segundoalgunshistoriadoresorganizouassaltos,sendoacusadodeparticiparindiretamentena"expropriaodobancodeTflis
em1907"naqual40pessoasforammortas,responsaveldiretofoiorevolucionrioKam7sendoStalin"Koba"acusadode
envolvimentoporumaMencheviqueTatianaVulikh,deacordocomolivrodeSimonSebagMontefiore.8
BesarionJughashvili
SupostasacusaesdeMencheviquesindicamqueStlinseriaumagentedapolciasecretatsarista(Okhrana),oqueexplicariasuasvriasfugasda
priso.4Sobdiversoscodinomes,trabalhariacomoagenteduploparaoregimetsarista.4
http://pt.wikipedia.org/wiki/Josef_Stalin
1/11
21/12/2014
JosefStalinWikipdia,aenciclopdialivre
StalinchegouaopostodesecretriogeraldoPartidoComunistadaUnioSoviticaentre1922e1953e,porconseguinte,
ochefedeEstadodaURSSdurantecercadeumquartodesculo,transformandoopasnumasuperpotncia.
AntesdaRevoluoRussade1917,Stalineraoeditordojornaldopartido,oPravda("AVerdade"),jornalquefoi
fundadoporLeonTrotskycomoumapublicaosocialdemocrataeeditadoemVienaatodia12deabrilde1912,
quandopassouasereditadoemSoPetersburgoeasuaediosendoefetivamentecontroladapordiaporMolotove
Stalinantesdesuaprisoemmarode1913.9Stalinteveumaascensorpida,tornandoseemnovembrode1922o
SecretriogeraldoComitCentral,umcargoquelhedeubasesparaascenderaosmaisaltospoderes.Apsamortede
Lenin,em1924,tornouseafiguradominantedapolticasoviticaemboraLeninoconsiderasseaptoparaumcargode
comando(ver:TestamentodeLenin),eleignoravaaastciadeStalin,cujotalentoquaseinigualvelparaasalianas
polticaslherenderatantosaliadosquantoinimigos.Seuseptetoseram"GuiaGenialdosPovos"1011e"OPaidos
Povos".
LninelogiariaStalinpelasuaobraOMarxismoeoProblemaNacionaleColonial.NessaobraStalinestabeleciaos
fundamentosdoprogramanacionaldoPartidoOperrioSocialDemocrataRusso(POSDR),ecitavaosproblemas
nacionalistasdeconflitosintertnicos,delutasnacionaiserevolucionriasnaRssiadapoca,equeaDemocraciaformal
ajudava,cujooparlamentoeraoprincipal.1213
Stalinem1902.
DeacordocomAlanBullock,14umadiscordnciacomStalinemqualquerassuntotornavasenoumaquestode
oposiopoltica,masumcrimecapital,umaprova,ipsofacto,departicipaoemumaconspiraocriminosaenvolvendo
traioeaintenodederrubaroregimeSovitico.
Leninsofreuumderrameem1922,forandooasemiaposentadoriaemGorki.Stalinfoivisitlodiversasvezes,agindo
comoseuintermediriocomomundoexterior,15masaduplabrigoudevidodivergnciaspolticasesuarelao
deteriorouse.15LeninditoucadavezmaisnotasdepreciativassobreocomportamentopolticodeStalin16noquese
tornariaseutestamento.ElecriticouavisopolticadeStalin,asmaneirasrudes,opoderexcessivoeambio,esugeriu
queStalindeveriaserremovidodocargodeSecretrioGeral.1517
Cartodeinformaessobre
JosefStalindoarquivoda
OkhranadeSoPetersburgo
(c.1911).
DuranteasemiaposentadoriadeLenin,StalinforjouumaalianacomKameneveGrigoryZinovievcontraTrotski.Essesaliadosimpediramotestamento
deLenindeserlidonoXIICongressodoPartido,emabrilde1923.1516
Leninmorreudeumataquecardacoem21dejaneirode1924.16ApsamortedeLenin,umalutapelopodercomeou,queenvolveuossetemembrosdo
Politburo:18NikolaiBukharin,LevKamenev,AlexeiRykov,JosephStalin,MikhailTomsky,LeonTrotsky,GrigoryZinoviev.
Novamente,KameneveZinovievajudaramamanterotestamentodeLenindevirapblico.Apartirda,asdisputasdeStalincomKameneveZinoviev
seintensificaram.Trotsky,KameneveZinovievficaramcadavezmaisisolados,eacabaramsendoexpulsosdoComitCentrale,emseguida,doprprio
partido.15KameneveZinovievforamposteriormentereadmitido,masTrotskyfoiexiladodaUnioSovitica.
Purgasedeportaes
A"GrandePurga"ou"GrandeExpurgo"
Em1928iniciouumprogramadeindustrializaointensivaedecoletivizaodaagriculturasovitica(plano
quinquenal),impondoumagrandereorganizaosocialeprovocandoafomegenocdionaUcrnia
(Holodomor),em19321933.Estafomefoiimpostaaopovoucranianopeloregimesovitico,tendocausadoum
mnimode4,5milhesdemortesnaUcrnia,almde3milhesdevtimasnoutrasregiesdaU.R.S.S.Nosanos
1930consolidouasuaposioatravsdeumapolticademodernizaodaindstria.Comoarquitectodosistema
polticosovitico,criouumapoderosaestruturamilitaredepoliciamento.Mandouprenderedeportaropositores,
aomesmotempoquecultivavaocultodapersonalidadecomoarmaideolgica.
AaopersecutriadeStalin,supese,estendeusemesmoaterritrioestrangeiro,umavezqueoassassinatode
LeonTrtski,entoexiladonoMxicocreditadoaele.PormaisqueTrtskitomassetodasasprovidnciaspara
protegersedeagentessecretos,RamnMercader,membrodoPartidodosComunistasdaCatalunha,foiparao
Mxicoeconseguiuganharaconfianadodissidente,paraexecutlocomumgolpedepicareta.Nomomentodo
assassinato,TrtskiescreviaumabiografiareveladorasobreStalin.4Estaseriaumadasmotivaesparaocrime,
umavezqueodirigentesoviticodesejavaocultarseupassadoprrevolucionrio(ver:divergnciasentreStalin
eTrotsky).4
Desconfiandoqueasreformaseconmicasqueimplantaraproduziamdescontentamentoentreapopulao,Stalin
dedicouse,nosanos1930,aconsolidarseupoderpessoal.Tratoudeexpulsartodaaoposiopoltica.Se
algumlheparecesseindesejveldessepontodevista,eleseencarregavadedesacreditloperanteaopinio
pblica.
Em1934,SergeiKirov,principallderdoPartidoComunistaemLeningradoetidocomosucessorpresuntivode
Stalinfoiassassinadoporumannimo,Nikolaev,deformaatagoraobscuramuitosconsideramathojeque
Stalinnoteriasidoestranhoaesteassassinato.Sejacomofr,Stalinutilizouoassassinatocomopretexto
imediatoparaumasriederepressesquepassaramparaahistriacomoo"GrandeExpurgo".Nodia1de
dezembrode2009foidivulgadoumdiriodeNikolaev.Segundoaqualsesups,queNikolaevdecidiusevingar
desuademissofeitaporKirovdoInstitutodeHistriaParty,depoisqueeleficoudesempregado.19
Stalin,LenineKalinin,em1919.
Coletivizao,comoparteda
Deskulakizao.Umdesfilecomos
cartazes:"VamosliquidarosKulaks
comoclasse"e"Tudopelalutacontra
ossabotadoresdaagricultura."
Estesderamsenoperodoentre1934e1938noqualStalinconcedeutratamentoduroatodosquetramassem
contraoEstadosovitico,oumesmosupostosinimigosdoEstado.Entreosalvosmaisdestacadosdessaao,
estavaoExrcitoVermelho:partedeseusoficiaisacimadapatentedemajorfoipresa,inclusivetrezedosquinze
generaisdeexrcito.Entreestes,MikhailTukhachevskyfoiumadesuasmaisfamosasvtimas.Sofreua
acusaodeseragentedoserviosecretoalemo.CombaseemdocumentosentreguesporReinhardHeydrich,
SergeiKiroveStalinem1934.
http://pt.wikipedia.org/wiki/Josef_Stalin
2/11
21/12/2014
JosefStalinWikipdia,aenciclopdialivre
chefedoServiodeSeguranadasSS,Tukhachevskyfoiexecutado,almdedeportarmuitosoutrosparaaSibria.Comissofoienfraquecidoocomando
militarsoviticoouseja,StalinacreditounasinformaesdeHeydrich,esuaatitudeacaboudebilitandoaestruturamilitarrussa,quenoentanto
conseguiuresistiraoataquedastropasdaAlemanha.
OprincipalinstrumentodeperseguiofoiaNKVD.DeacordocomAlanBullock,20ousodeespancamentosetorturaeracomum,umfatofrancamente
admitidoporKhrushchevemseufamosodiscursoposteriormortedeStalin,ondeelecitouumacirculardeStalinparaossecretriosregionaisem1939,
confirmandoqueistotinhasidoautorizadopeloComitCentralem1937.
Depuraes
Acondenaodoscontrarevolucionriosnosjulgamentosde193738depoisdasdepuraesnoPartido,exrcitoeno
aparelhoestatal,temrazesnahistriainicialdomovimentorevolucionriodaRssia.
Milhesdepessoasparticiparamnoquacreditavamserumabatalhacontraoczareaburguesia.Aoverqueavitria
seriainevitvel,muitaspessoasentraramparaopartido.Entretantonemtodoshaviamsetornadobolcheviquesporque
concordavamcomosocialismo.Alutadeclasseseratalquemuitasvezesnohaviatemponempossibilidadespara
prprovaosnovosmilitantes.Atmesmomilitantesdeoutrospartidosinimigosdosbolcheviquesforamaceitos
depoistriunfodarevoluo.ParaumaparceladessesnovosmilitantesforamdadoscargosimportantesnoPartido,
EstadoeForasArmadas,tudodependendodasuacapacidadeindividualparaconduziralutadeclasses.
EramtemposmuitodifceisparaojovemEstadosoviticoeagrandefaltadecomunistas,ousimplesmentedepessoas
quesoubessemler,oPartidoeraobrigadoanofazergrandesexignciasnoquedizrespeitoqualidadedosnovos
militantes.DetodosestesproblemasformousecomotempoumacontradioquedividiuoPartidoemdoiscampos
deumladoosquequeriamreduzirosocialismoparaatuaodefortalecimentodaURSS,ouseja,socialismoemum
spas,poroutrolado,aquelesquedefendiamaideiadequeosocialismodeveriaserespalhadoportodoomundoe
queaURSSnodeveriaselimitarasiprpria.AorigemdestasltimasideiasvinhadeTrtski,quefoicaadopor
StlinapsassumiropoderdaURSS.
Trtskifoicomotempoobtendoapoiodealgunsdosbolcheviquesmaisconhecidos.Estaoposiounidacontraos
ideaisdefendidaspelosmarxistasStalinistas,eramumadasalternativasnavotaopartidriasobreapolticaaseguir
peloPartido,realizadaem27dedezembrode1927.Antesdestavotaofoirealizadaumagrandediscussodurante
vriosanosenohouvedvidaquantoaoresultado.Dos725.000votos,aoposiosobteve6.000ouseja,menos
de1%dosmilitantesdoPartidoapoiaramaOposiotrotskista.
Deportaes
Antes,duranteedepoisdaSegundaGuerra,Stalinconduziuumasriededeportaesemgrandeescalaqueacabaram
poralteraromapatnicodaUnioSovitica.Estimasequeentre1941e1949cercade3,3milhesdepessoasforam
deportadasparaaSibriaoupararepblicasasiticas.Separatismo,resistncia/oposioaogovernosoviticoe
colaboraocomainvasoalemeramalgunsdosmotivosoficiaisparaasdeportaes.
NikolaiYezhovchefedaNKVD
noperodo193638,foitambm
vtimadostalinismoem1940.
Esteodetalhedeumafotografia
maiorondeYezhovapareceao
ladodeStalin.Posteriormente,a
fotografiaoriginalfoiadulterada
pararemoversuaimagem(ver:
falsificaesdefotografiasna
UnioSovitica).ComoChefeda
NKVD,eleassinouumdecreto
quelevouaofuzilamentode
681.000pessoasnoperodomais
intensoconhecidocomo"aera
Yezhov". 21 22.
DuranteogovernodeStalinosseguintesgrupostnicosforamcompletamenteouparcialmentedeportados:
ucranianos,polacos,coreanos,alemes,tchecos,lituanos,armnios,blgaros,gregos,finlandeses,judeusentreoutros.
Osdeportadoseramtransportadosemcondiesespantosas,frequentementeemcaminhesdegado,milharesde
deportadosmorriamnocaminho.AquelesquesobreviviamerammandadosaCamposdeTrabalhoForado.
Emfevereirode1956,noXXCongressodoPartidoComunistadaUnioSovitica,NikitaKhrushchovcondenouas
deportaespromovidasporStalin,emseurelatriosecreto.Nessemomentocomeaachamadadesestalinizao,que,
dechofre,englobatodosospartidoscomunistasdomundo.Naverdade,estadesestalinizaofoiaafirmaodeque
Stalincometeuexcessosgraasaocultopersonalidadequeforapromovidoaolongodesuacarreirapoltica.Para
vriosautoresanticomunistas,teriasidosomentenestesentidoqueteriahavidodesestalinizao,porquantoo
movimentocomunistanaURSSdeuprosseguimentoprticastalinistasemafiguradeStalin.Defato,a
desestalinizaonoalterouemnadaocarterunipartidriodoestadosoviticoeopoderincontesteexercidopelo
Partidoepelosseusrgosderepresso,massignificoutambmofimdarepressopolicialemmassa(ainternao
maciadepresospolticosemcamposdeconcentraosendoabandonada,muitoemboraoscamposcontinuassem
comopartedosistemapenal,principalmenteparapresoscomuns),acassaodegrandepartedassentenasstalinistas
eoretornoereintegraovidaquotidianadegrandemassadepresospolticosedeportados.Arepressopoltica,
muitoemboratenhacontinuado,noatingiujamais,duranteorestantedahistriasovitica,osnveisdeviolnciado
stalinismo,principalmenteporquefoiabandonadaaprticadaspurgasinternasemmassanoPartido.
Asdeportaesacabaramporinfluenciarosurgimentodemovimentosseparatistasnosestadosblticos,noTartaristo
enaChechnia,atosdiasdehoje.
Primeirapginadeumalistade
346pessoasaseremexecutadas.
Noalto,Stalinescreveu""
(sim).O12nomedoescritor
judeurussoIsaacBabel.
Nmerodevtimas
Em1991,comocolapsodaUnioSovitica,partedosarquivossoviticosfinalmentefoidisponibilizada.Osrelatriosdogovernocontinhamosseguintes
registros:24
Entre192153onmerodecondenaespolticasfoide4.060.306,divididasdaseguintemaneira:
Quantidadedepessoas Tipodecondenao
799.473
Penademorte
2.634.397
Trabalhosforados
413.512
Exlio
215.942
Outras
http://pt.wikipedia.org/wiki/Josef_Stalin
25
3/11
21/12/2014
JosefStalinWikipdia,aenciclopdialivre
Jquantoascondenaesnopolticas,entre193752,34.228pessoasforamexecutadas.25
TabeladeTheAmericanHistoricalReview26
FotosdevtimasdoGrandeExpurgobaleadaspela
NKVDnoPolgonodeButovo, 23Moscou.
Presos
Presos
Nde
em
Nde Mortos
em
DosquaisN
Contra
Nde
Nde
Presos Totalno
presos campos
mortos por
colnias
decontra revolucionrios
libertados fugitivos
em ano1de
1de
de
por
ano
de
revolucionrios
em%
porano porano
prises janeiro
janeiro trabalho
ano em%
trabalho
Gulag
Gulag
1934 510.307 135.190
26,5
26.295 5,2
147.272 83.490
510.307
1935 725.438 118.256
16,3
28.328 3,9
211.035 67.493 240.259
965.697
1936 839.406 105.849
12,6
20.595 2,5
369.544 58.313 457.088
1.296,494
1937 820.881 104.826
12,8
25.376 3,1
364.437 58.264 375.488
1.196,369
1938 996.367 185.324
18,6
90.546 9,1
279.966 32.033 885.203
1.881,570
1939 1.317,195 454.432
34,5
50.502 3,8
223.622 12.333 355.243 350.538 2.022,976
1940 1.344,408 444.999
33,1
46.665 3,5
316.825 11.813 315.584 190.266 1.850,258
1941 1.500,524 420.293
28,7
100.997 6,7
624.276 10.592 429.205 487.739 2.417,468
1942 1.415,596 407.988
29,6
248.877 17,6
509.538 11.822 360.447 277.992 2.054,035
1943 983.974 345.397
35,6
166.967 17,0
336.135 6.242
500.208 235.313 1.719,495
1944 663.594 268.861
40,7
60.948 9,2
152.113 3.586
516.225 155.213 1.335,032
1945 715.506 283.351
41,2
43.848 6,1
336.750 2.196
745.171 279.969 1.740,646
1946 600.897 333.833
59,2
18.154 3,0
115.700 2.642
956.224 261.500 1.818,621
1947 808.839 427.653
54,3
35.668 4,4
194.886 3.779
912.794 306.163 2.027,796
1948 1.108,057 416.156
38,0
27.605 2,5
261.148 4.261
1.091,478 275.850 2.475,385
1949 1.216,361 420.696
34,9
15.739 1,3
178.449 2.583
1.140,324
2.356,685
1950 1.416,300 578.912
22,7
14.703 1,0
216.210 2.577
1.145,051
2.561,351
1951 1.533,767 475.976
31,0
15.587 1,0
254.269 2.318
994.379
2.528,146
1952 1.711,202 480.766
28,1
10.604 0,6
329.446 1.253
793.312
2.504,514
1953 1.727,970 465.256
26,9
5.825 0,3
937.352 785
740.554
2.468,524
Entretanto,essesnmerosdevemsermaiores,poisosarquivossoviticossoomissosemvriosaspectos:por
exemplo,elesnoabrangemasvriasTransfernciaspopulacionaisnaUnioSovitica.27Estaumaomisso
relevante,pois,deacordocomEricD.Weitz,28ataxamortalidadedasmaisde600.000pessoasdeportadasdo
Cucasoentre1943e1944chegavaa25%,oqueacrescentariamais150.000vtimasmortas.29
OutrosdadosquenoconstamdosarquivosdaNKVDincluemocontroversoefamosoMassacredeKatyn,bem
comodiversosoutrosdemenorrepercussoemreasocupadas.Tambmnoconstamasexecuesdedesertores
pelaNKVDduranteaguerra,queseestimaem158.000execues.3031
Almdisso,asestatsticasoficiaisdemortalidadenosGulagsexcluemasmortesocorridaslogoapsalibertao
dosprisioneiros,mascujamorteestavaligadaaotratamentorecebidonaquelescamposdetrabalhoforado.32
Aideiadequeosarquivosguardadospelasautoridadessoviticassoincompletosenorefletematotalidadesdas
vtimasapoiadapordiversoshistoriadores,aexemplodeRobertGellatelyeSimonSebagMontefiore.3334
Segundoeles,almdosregistrosnoseremabrangentes,altamenteprovvel,porexemplo,quesuspeitospresose
torturadosatamorteduranteinvestigaesnosejamcontabilizadoscomoexecuo(nosocontadoscomo
vtimasdepenademorte).35
Documentoparaoprisioneirodo
Gulagquetrabalhounaconstruodo
CanalMoscouVolga.Odocumento
estnoidiomarusso.Eleconfirma
queestehomemtrabalhoumuitobem
e,portanto,agoraaNKVDvaideix
loviveremqualquerlugarnaURSS.
ApsaextinodoregimecomunistanaUnioSovitica,historiadorespassaramaestimarque,excluindoosque
morreramporfome,entre410milhesdepessoasmorreramsoboregimedeStalin.36OescritorrussoVadim
Erlikman,porexemplo,fazasseguintesestimativas:37
Quantidadedepessoas Razodamorte
1,5milho
Execuo
5milhes
Gulags
1,7milho
Deportados
1milho
Pasesocupados
Carteirademotoristaemitidaparao
prisioneirodoGulag.Janeirode
1941.
Erlikmanestimaumtotalde7,5milhesdedeportados.
Dizrespeitoaosmortoscivisduranteaocupaorussa.
http://pt.wikipedia.org/wiki/Josef_Stalin
4/11
21/12/2014
JosefStalinWikipdia,aenciclopdialivre
Estetotalestimadode9milhes,paraalgunspesquisadores,deveaindasersomadoa68milhesdosmortosnafomesoviticade19321933,episdios
tambmconhecidoscomoHolodomor.ExistecontrovrsiaentrehistoriadoresarespeitodestafometersidoounoprovocadadeliberadamenteporStalin
parasuprimiropositoresdeseuregime.38MuitosargumentamqueafomeocorreuporquestescircunstanciaisnodesejadasporStalinouquefoiuma
consequnciaacidentaldeumatentativadeforaracoletivizaonaquelasreasafetadaspelafome.3940Todavia,
tambmexistemargumentosnosentidocontrrio,dequeafomefoisimprovocadaporStalin.Paraaltimacorrente,
umaprovadequeafomefoiprovocadaseriaofatodequeaexportaodegrosdaUnioSoviticaparaaAlemanha
Nazistaaumentouconsideravelmentenoanode1933,oqueprovariaquehaviaalimentodisponvel.414243Esta
versodahistriaretratadapelodocumentrioTheSovietStory.
Sendoassim,seonmerodevtimasdafomeforincludo,chegaseaumnmeromnimode10milhesdemortes
(mnimode4milhesdemortosporfomeemnimode6milhesdemortospelasdemaiscausasexpostas).No
entanto,StevenRosefieldetemcomomaisprovvelonmerode20milhesdemortos,44SimonSebagMontefiores
sugerenmeroumpoucoacimade20milhes,noqueacompanhadoporDmitriVolkogonov(autordeStalin:
TriunfoeTragdia),AlexanderNikolaevichYakovlev,StphaneCourtoiseNormanNaimark.45Opesquisador
RobertConquestrecentementereviusuaestimativaoriginalde30milhesdevtimasparacercade20milhes,46
afirmandoaindasermuitssimopoucoprovvelqualquernmeroabaixode15milhesdevidasceifadaspeloregime
deStalin.47
FomenaUcrnia
AspoliticasdefomelanadassobreaUcrnia,ochamadoHolodomor,foiumgenocdio48implementadoe
arquitetadopelogovernosoviticoduranteoregimedeStalin,mirandoopovoucrnianocomfinspoliticose
sociais.495051AsestimativasatuaisdonmerodemortospelafomenaUcrniavariamde2,2milhesdepessoas52
53at4ou5milhes.545556
Emjaneirode2010,umacorteucranianaconsiderouJosefStalineoutroslderessoviticosculpadosdegenocdiopor
"organizardeliberadamentefomesnaUcrniaentre1932e1933".57Pormacortenobuscououtrasatitudesdevido
aofato"dossuspeitosjestaremmortos".58
GrigoriZinovievdiscursando
(centro).Zinoviev,queforaum
doslderesmaisinfluentesdo
partidocomunistasovitico,foi
executadoporordemdeStalin
apsumjulgamentoespetculo.
GarethJones,umjornalistagals,quefoiumdosprimeirosadivulgaroHolodomor,revelouaverdadeira
extensodafomeeofracassodoregimedeStalinparaentregaralimentosapopulao,enquantoexportava
grosparaoutrospases.596061Eleescreveuumrelatrio,quefoimalrecebidoporpartedaimprensa,jque
algunsintelectuaisejornalistasdapocaeramsupostamentesimpatizantesdoRegimeSovitico.
Em31demarode1933,oNewYorkTimespublicouodepoimentodeJonesreescritoporWalterDuranty
confirmandoqueasmortespordoenas,devidoinsuficientenutrio,eramaltasequenaUcrnia,nonorte
doCucasoenaregiodorioVolgahaviaescassezdealimentos,otitulosensacionalistaeironicofoi"Russos
estocomfome,masnoestofamintos".62Doisanosapsoartigoserpublicado,Jonesfoimortopor
bandidoschinesesnointeriordaMongliaassassinado,quedeacordocomsuafamliafoiumatramade
Moscouparapunilo.63
VtimadoHolodomornumaruadacidade
ucranianadeCarcvia.
Em1987,DouglasTottle,ativistasindicalpublicouumlivrosobreogenocdiodafomesoviticade1932
1933naUcrnia,alegandoquevriasfotospublicadasoriginalmentenosanosde1930pelaimprensanazistaeramfraudulentas,6460equetaisfotos
foramdepoisdivulgadosemartigosdejornaiscomoDailyExpressde1934etambmem193565peloChicagoAmerican,sendofotosdapocadafome
russade1921esegundooativistasindicalpropagandadeanticomunistas,exnazistasedenacionalistasucranianos,666768Olivrofoieditadoem1987,
antesdaextinodoregimecomunistaedaposterioraberturadosarquivosguardadospelasautoridadessoviticasqueconfirmaramoHolodomor.
Atualmentehconsensodoshistoriadores,relativamentenaturezagenocidriadoHolodomor.6970.71727374757677
Atualmente,quase40pases,incluindoBrasil,EstadosUnidos,EspanhaeArgentina,reconhecemoHolodomorcomoumgenocdio.78Joatualgoverno
russosensivelaoassuntoedificilmenteemitenotasoficiaisarespeito.[carecedefontes?]
OPactoRibbentropMolotov
Stalinfoicaracterizadocomosendoumantifascista,79deacordocomotrabalhodediversoshistoriadores,taiscomoahistoriadorapolacoamericanae
autoraespecialistanahistriapolonesaerussamodernaAnnaM.Cienciala,dohistoriadoritalianoDomenicoLosurdo[carecedefontes?]edobelgaLudo
Martens[carecedefontes?].Noincio1939,aUnioSoviticatentouformarumaalianacontraaAlemanhanazistacomoReinoUnido,Frana,Polniae
Romnia,masdiversasdificuldades,incluindoarecusadaPolniaedaRomniadepermitirdireitosdetrnsitopelosseusterritriosdastropassoviticas,
comopartedeseguranacolectiva,80levaramaofracassodasnegociaes.
ViceMinistrodasRelaesExterioresdoReinoUnidoCadoganregistrouemseudirio:"Oprimeiroministro(Chamberlain)afirmouquepreferia
renunciaraassinarumaalianacomossoviticos."Oslogandosconservadoreseranaquelapoca:"Paraviver,aGrBretanha,obolchevismodeve
morrer."81
Ossoviticos,comofracassodasnegociaes,mudaramasuaposioantialem.Portanto,em23deagostode1939,StalineViatcheslavMolotov
encontramsecomJoachimvonRibbentrop,MinistrodasRelaesexterioresdaAlemanhaNazista,ecelebradoemMoscouumpactoentreaUnio
SoviticaeaAlemanhaNazista,peloqualosdoispasescomprometeramseanoseatacaremmilitarmenteenointervirememcasodeinvasoaum
terceiro.82EstepactodenoagressoficouconhecidocomoPactoRibbentropMolotov,nomedosMinistrosdoExterioralemoesovitico(ver:
negociaessobreaadesodaUnioSoviticaaoEixo).Opactoincluaum"protocoloadicionalsecreto",hojepblico,quetraavaumesbooda
divisoterritorialposteriormenteconcretizadanaPolnia(considerandoosriosVstula,SaneNarew).83TendoagarantiadequeaUnioSoviticano
retaliaria,umasemanaapsacelebraodopacto,AdolfHitlerinvadiuaPolniae16diasdepoisocorreuaInvasoSoviticadaPolnia.84Stalin
esperavaganhartempoereorganizaraforaindustrialmilitardaqualaUnioSoviticanopoderiaprescindircomvistasaumconfrontocoma
AlemanhaNazistaqueparaalgunssempreforainevitvel.85EHitlerestavaansiosoporevitarumconfrontoimediatocomossoviticos,poisnaquele
momentoocuparseiadeReinoUnidoeFrana.86OPactoMolotovRibbentropassegurouemsetembrode1939adivisodoterritriopolonsentreos
nazistaseossoviticos.87
http://pt.wikipedia.org/wiki/Josef_Stalin
5/11
21/12/2014
JosefStalinWikipdia,aenciclopdialivre
MasainvasodaUnioSoviticapelasforasalems,em1941,levouoaaliarseaoReinoUnidoedepoisaosEstadosUnidos(apsataqueaPearl
Harbor)duranteaSegundaGuerraMundial.Sobasuaferrenhadireo,oexrcitosoviticoconseguiufazerrecuarosinvasoresnosemperdas
humanasterrveiseocuparterrasnaEuropaOriental,contribuindodecisivamenteparaaderrotadaAlemanhaNazista.88
Seuscrticos,comoLeonTrtski,estequenotinharelaesprximascomaAlemanhaNazista[carecedefontes?],comoescudocontraosocialismo
sovitico,denunciaramopactocomogovernonazistacomoumatraioimperdovelemaisumdoscrimesdostalinismocontraomovimentooperrio
internacional[carecedefontes?].
ComasuaesferadeinflunciaalargadametadeorientaldaEuropa,noschamadosEstadosOperrios,Stalinfoiumapersonagemchavedopsguerra.
SubjugandopasescomoaRepblicaDemocrticaAlem,Polnia,Tchecoslovquia,Bulgria,HungriaeaRomnia,estabeleceuahegemoniasovitica
noBlocodeLesteerivalizoucomosEstadosUnidosnalideranadomundo.
StalineRibbentropna
assinaturadopacto.
AvanodasforasdaAlemanhaNazistaeda
URSSsobreaPolnia.
Linhadedemarcaoentreas
forasmilitaresalemse
soviticas,apsainvasoda
PolniaemSetembrode1939,
conformeprdemarcadono
PactoRibbentropMolotov.
Benefcios
AindaqueconsideradopormuitoshistoriadorescomoumafiguraprejudicialnahistriadaUnioSovitica,
outrosconsideramocomoumlderquetrouxediversosbenefciosparaanao.9091
Asuacampanhadeindustrializaoecoletivizao,aindaquetenhacausadodiversascrises,promoveuo
avanodaeconomiasoviticaeoprogressodopasaumasuperpotncia,nashonraspelavitrianaguerra
contraonazismotambmestonomedeStalin,ograndesprogressosnasreasdaeducao,principalmenteno
combatecontraoanalfabetismo,edasade,comascampanhasdeformaomdica,tambmforamconquistas
dogovernodeStalin.[carecedefontes?]RoyMedvedev,crticoferrenhodeStalin,afirmouqueantesdeseu
governo,opasconviviacomaforadoaradoprimitivo,edcadasdepois,opaspassouaconvivercomos
rudosdereatoresnucleares,deformaaestamparorpidodesenvolvimentodaUnioSovitica.92
OpiniosobreStalinnaantigaUnioSovitica
FotoPolmica:89"nibusdaVitria"
comumretratodeStalinsobreoDiada
Vitria(9demaio),emSoPetersburgo,
5demaiode2010).
ApesardocolapsodaUnioSovitica,naRssiamoderna,humanseiomuitoforteporStalinesuapoltica.
Testemunhaseemenquetesdeopiniopblica,aideiadaqual,Stalinconsideradopelosrussoscomoumadas
figurasmaispopulareseimportantesdahistria,93mastambmcontnuaapopularidadenoPartidoComunista,deque
ogovernodeStalin,foiconsideradooprincipalperodonahistriadaRssia.UmadasestruturaslocaisdoPartido
ComunistaorganizouumacampanhadeoutdoorspromovendoosmtodosdeStalin,comoamelhorreceitaparaa
criseeconmica(Voronezh,Junhode2009).94
Autoridadesrussastambmrealizammovimentos,planejados,emdemonstraodousodenostalgiaparaoperodo
quesealegaseroaugedaUnioSovitica.Nosegundosemestrede2008foiemitidoumlivrodehistriaaprovado
pelosprofessores,segundoaqualStalinagiu"totalmenteracional"atravsdarealizaodeexecueseexpurgosde
milhesdecidadossoviticosnadcadade30afimdepermitiramodernizaodopas.Sendoporembvioolivro
serumapublicaodemqualidade.95OsentimentoporStalintambmfortenaGergia,emGorihummuseu
dedicadoaelesendomuitobemsucedido.96HtambmumaruacomonomedeStalineumaestaoferroviria.
Stalinereligio
Stalinem1945.
ArelaodeStalincomareligiocomplexa.97PorumladoeleadotouamesmaposioqueLenineMarx,segundo
aqualareligioumpioqueprecisaserremovidoafimdequeasociedadecomunistaidealpossaserconstruda.
Nestesentido,Stalinpromoveuoatesmonasescolas,apropagandaantireligiosamassivaeeditouleiscontrriasareligio.
SegundoPospielovsky,nofinaldadcadade1930eraperigosoenvolversepublicamentecomqualquerreligionaUnioSovitica,poishaviauma
"campanhadeperseguio"movidacontraestas.98
Aperseguiocontnuaaosreligiososduranteadcadade30resultounaquaseextinodaIgrejaOrtodoxaRussa:vriostemplosforamdemolidose
cercade10.000padres,mongesefreirasforamperseguidoseexecutados.Estimaseaindaquemaisde100.000religiososforammortosduranteaspurgas
de19371938.99
http://pt.wikipedia.org/wiki/Josef_Stalin
6/11
21/12/2014
JosefStalinWikipdia,aenciclopdialivre
Apesardetudoisto,algunshistoriadores,comoVladislavZubokeConstantinePleshakov,sugeremque"oatesmodeStalinmanteveseenraizadoem
algumavagaideiadeDeusdanatureza".100Apontamcomoevidnciadistovriosfatos,porexemplo:StalinreabriuasigrejasrussasduranteaSegunda
GuerraMundialseguindoumsinalqueeleacreditavaterrecebidodoscus.101Ainda,StalinnuncafoicontraareligioforadaUnioSoviticaepor
vriasvezeschegouaapoiarfacesreligiosasnoexterior,comofoiocasodosseparatistasmuulmanosdeUyghurIli,quefundaramumateocracia
islmicanoTurquesto.
Morte
Namanhde1demarode1953,depoisdeumjantarquedurouanoitetodaetervistoumfilme,StalinchegousuacasaemKuntsevo,a15kmaoeste
docentrodeMoscovocomoMinistrodoInterior,LavrentiyBeria,eosfuturosministrosGeorgyMalenkov,NikolaiBulganineNikitaKhrushchev,
retirandoseparaoquartoparadormir.tarde,Stalinnosaiudoquarto.
Emboraosseusguardasestranhassemqueelenoselevantassehorausual,tinhamordensestritasparanooperturbaredeixaramnosozinhoodia
inteiro.cercadas22horasPeterLozgachev,oCommandantedeKuntsevo,entrounoquartoeviuStalincadodecostasnochopertodacama,como
pijamaeensopadoemurina.Assustado,LozgachevperguntouaStalinoqueaconteceu,massobteverespostasininteligveis.Lozgachevusouotelefone
doquartoparachamaroficiais,dizendolhesqueStalintinhatidoumataqueepediaquemandassemdoutoresparaaresidnciadeKuntsevo
immediatamente.LavrentiyBeriafoiinformadoechegoualgumashorasdepois,masosdoutoresschegaramnoinciodamanhde2demaro,
mudandoasroupasdacamaedeitandoo.Oacamadoldermorreuquatrodiasdepois,em5demarode1953,Stalinmorreudehemorragiacerebral
(derrame),emcircunstnciasaindahojepoucoesclarecidas,com74anosdeidade,sendoembalsamadoa9demaro.Avtorkhanovdesenvolveuuma
detalhadateoria,publicadainicialmenteem1976,apontandoBeriacomooprincipalsuspeitodetloenvenenado.Todavia,outroshistoriadoresainda
consideramqueStalinmorreudecausasnaturais.[carecedefontes?]
NikitaKhrushchovescreveuemsuasmemriasque,imediatamenteapsamortedeStalin,LavrentyBeriateriacomeadoa"vomitarseudio(contra
Stalin)eazomblo",equequandoStalindemonstrousinaisdeconscincia,BeriateriasecolocadodejoelhosebeijadoasmosdeStalin.Noentanto,
assimqueStalinficounovamenteinconsciente,Beriaimediatamenteteriaselevantadoecuspidocomnojo.102
Em2003,umgrupodehistoriadoresrussoseamericanosanunciaramsuaconclusodequeStaliningeriuvarfarina,umpoderosovenenoderatoqueinibe
acoagulaosanguneaepredispeavtimahemorragiacerebral(derrame).Comoavarfarinainspidaelaprovavelmenteteriasidoovenenoutilizado.
Noentanto,osfatosexatosenvolvendoamortedeStalinprovavelmentenuncaseroconhecidos.103
Operodoimediatamenteanterioraoseufalecimento,nosmesesdefevereiromarode1953,foimarcadoporumaatividadefebrildeStalinnos
preparativosdeumanovaondadeperseguiesecampanhasrepressivas,exceoatparaospadresdaerastalinista.Tratavasedoconhecidocompl
dosmdicos:em3dejaneirode1953,foianunciadoquenovecatedrticosdemedicina,quasetodosjudeusequetratavamdosmembrosdaliderana
sovitica,tinhamsido"desmascarados"comoagentesdaespionagemamericanaebritnica,membrosdeumaorganizaojudaicainternacional,e
assassinosdeimportanteslderessoviticos.
Tratavasedapreparaodeumnovojulgamentoespetculo,destavezcomclarostraosdeanti
semitismo,quecertamentelevariaaumpogromnacional,equeimplicaria,segundoIsaacDeutscher,
naautodestruiodasprpriasrazesideolgicasdoregime,razopelaqualamortedeStalinpareceu
amuitostersidoprovocadapelosseusseguidoresimediatos,claramentealarmadosdiantedaiminente
fascistizaopromovidaporStalin.OfatodequeBeriaestivessealheiopreparaodestenovo
expurgofzcomqueelefosseapresentadocomopossvelautorintelectualdosupostoassassinatode
Stalinofato,noentanto,queStalineraidosoequesuasade,desdeofinaldaSegundaGuerra
Mundial,eraprecriaaquelesquetiveramcontatopessoalcomelenosseusltimosanoslembramse
docontrasteentresuaimagempblicadeentesemidivinoesuaaparnciareal,devastadapelaidade.
SimonSebagMontefioreconsideraque,apesardeStalinhaverrecebidoassistnciaatrasadaparao
derramequeovitimaria,atecnologiamdicadapocanadapoderiafazerporeleemtermos
teraputicos.
ManifestaodelutoporStalin(Rostock,
AlemanhaOriental,9demarode1953).
SeucorpoficariaexpostonomesmosaloqueLeninatoXXCongressodoPartidoComunistada
UnioSovitica(PCUS),realizadoasportasfechadasemfevereirode1956,noqualNikita
Khrushchov,seusucessor,denunciounochamado"relatriosecreto"asprticasstalinistas,particularmenteochamado"cultopersonalidade".
MalenkovassumeogovernoapsamortedeStalinmas,devidosposiesquedefendia,foiforadoarenunciarlideranadoPartidoem13demaro,
sendosucedidoporNikitaKhruschevemsetembro.
ApsoXXCongressodoPCUSocorpodeStalinfoienterradoprximoaosmurosdoKremlin,104sendootmulomaisvisitadoali.Seueptetoera"O
PaidosPovos".
UmadcadaapsamortedeStalin,suapolticaseriadefendidaeatseguidaemparteporpartedonovosecretriogeral,LeonidBrejnev,queapsa
sadadeKhrushchov,tentaria"reabilitar"onomedeStalin.
Nodevemosencobriroserros,mastambmnodevemosencobrirosmritos,portanto,respeitemosStlin.
LeonidBrejnev,1965105
Em1965,emumacomemoraodosvinteanosdaGrandeGuerraPatritica,sobaplausos,citoupelaprimeiravezpositivamenteonomedeStlinaps
suamorte,edissequeiriausaromesmottuloqueusavaoantigolder,SecretrioGeral,oquenapocaeraalgointolervelrealmente,Brejnevfora
impedidoporforasmaioresderealizarareabilitaodeStlin,masseguiuumapolticaqueseestruturavabastantenasrazesdoStalinismo,chamada
Brejnevismo,quedefendiaaburocracianoestado,ocultodapersonalidade,ahegemoniasoviticaeoexpansionismodopas,umadaspoucasdiferenas,
eraainvocaodapazpelapartedestadoutrinaficariaconhecidacomo"neostalinismo"e"doutrinaBrejnev".106
Em1979,centenriodeseunascimento,amandodeLeonidBrejnev,seutmulofoireformadoeumbustodoantigoldererguidosobreele,tornandose
umtmulodeherinacional.
Famlia
http://pt.wikipedia.org/wiki/Josef_Stalin
7/11
21/12/2014
JosefStalinWikipdia,aenciclopdialivre
AprimeiraesposadeStalin,EkaterinaSvanidze,morreuem1907,apenasquatroanosapsseucasamento.Elestiveram
umfilho,YakovDzhugashvili,queatirouemsimesmoporcausadotratamentodurodeStalinsobreele,massobreviveu.
Depoisdisso,Stalindisse:"Noconseguesequeratirardireito".107YakovserviunoExrcitoVermelhoduranteaSegunda
GuerraMundialefoicapturadopelosalemes.ElesofereceramtroclopeloMarechaldeCampoFriedrichPaulus,que
haviaserendidodepoisdaBatalhadeStalingrado,masStalinrecusouaoferta.108Depois,alegasequeYakovmorreu,em
umacercaeltricanocampodeconcentraodeSachsenhausen,pelosguardasquevigiavamocampo,quandotentava
escapar.Algunsdizemquecometeusuicdio,masissonofoiprovado.109Yakovteveumfilho,Yevgeny,quefoi
recentementenotvelpordefenderolegadodeseuavemtribunaisrussos.Yevgenycasadocomumamulhergeorgiana,
temdoisfilhos,enetos.110
SuasegundaesposafoiNadezhdaAlliluyevaquemorreuem1932,oficialmentededoena.Elapodetercometidosuicdio,
atirandosedepoisdeumabrigacomStalin,deixandoumanotadesuicdioque,segundoasuafilhaera"empartepessoal,
empartepoltica".111DeacordocomBiografiaA&E,htambmumacrenaentrealgunsrussosqueStalinassassinousua
esposaapsabriga,oqueaparentementeaconteceuemumjantaremqueStalinsarcasticamenteacendeucigarrospela
mesaparaela.Oshistoriadorestambmafirmamqueamortedaesposa,finalmente,"cortousualigaodarealidade".
Comela,Stalinteveumfilho,VasilyDzhugashvili,eumafilha,SvetlanaAlliluyeva.Vasiliseguiucarreiramilitarna
ForaAreaSovitica,morrendoemconsequnciadoabusodelcoolem1962,noentanto,istoaindaestemdiscusso.
DistinguiusenaSegundaGuerraMundialcomoumhbilaviador.SvetlanadeixouaURSSem1967emorreuem2011
nosEstadosUnidos.112
Ekaterina"Kato"Svanidze,
primeiraesposadeStalin.
AmedeStalin,cujofuneralelenocompareceu,morreuem1937.AlegasequeStalinguardavarancordesuamepor
obrigloaentrarnoseminrio.
Vertambm
Anticomunismo
EkaterinaSvanidzeprimeiraesposadeStlin.
EraKhrushchovBrejnev
Gulag
Holodomor
Leninismo
Marxismo
NadezhdaAlliluyevasegundaesposadeStlin.
Neostalinismo
Stalinismo
SvetlanaAlliluyeva(19262011)filha.
VasiliDzhugashvili(19211962)filho.
YakovDzhugashvili(19071943)filho.
StalineNadezhda
Alliluyeva.
Bibliografia
Volkogonov,Dmitri.Stalintriunfoetragdia.Ed.NovaFronteiraem2vols.
Deutscher,Isaac.Stalin.Umabiografiapoltica.CivilizaoBrasileira,2006.
Lewin,Moshe.TheSovietCentury.
Medvedev,ZhoresA.UmStalindesconhecido.RiodeJaneiro:Record,2006.
Montefiore,SimonStalin:Acortedoczarvermelho.CompanhiadasLetras,2006.
Montefiore,SimonOjovemStalin.CompanhiadasLetras,2008.
Tremain,Rose.Stalin.RiodeJaneiro:Renes,1975.160p.(HistriaIlustradada2GuerraMundiallderes11).
Deutscher,Isaac.TrotskiOprofetaarmado18791921.RiodeJaneiro:CivilizaoBrasileira.2005
Deutscher,Isaac.TrotskiOprofetadesarmado19211929.RiodeJaneiro:CivilizaoBrasileira.2005
Deutscher,Isaac.TrotskiOprofetabanido(19291940).RiodeJaneiro:CivilizaoBrasileira.2006
Referncias
1. Emportugus,algumasvezesreferidocomoJosEstaline.Ver:TribunaldeKievcondenaJosEstaline(http://tv1.rtp.pt/noticias/?t=TribunaldeKievcondena
JoseEstaline.rtp&article=310362&visual=3&layout=10&tm=7)RTP,13dejaneirode2010(visitadoem2322010).
2. Educaterra(http://educaterra.terra.com.br/voltaire/seculo/2003/03/10/001.htm)Stalin,ofantasmainquietante.Pginaacessadaem25denovembrode2011.
3. GuiadoEstudante(http://guiadoestudante.abril.com.br/estudar/historia/grandefarsastalin433834.shtml)AgrandefarsadeStlin.Pginaacessadaem25de
Novembrode2011.
4. abcdefHistriaViva(http://www2.uol.com.br/historiaviva/reportagens/stalin_uma_lenda_fabricada_sob_medida.html).Stalin:Umalendafabricadasobmedida.
Documentosrevelamqueat1917,portrsdafachadaderevolucionrioexemplar,oldersoviticooperoucomoagentedapolciasecretadoczar.Acessadoem9de
Outubrode2012.
5. .(http://www.sovunion.info/books/index.shtml?20_01)//www.sovunion.info
6. [1](http://www.hrono.ru/biograf/bio_s/stalin_iv.php)
7. OjovemStalinSimonSebagMontefiore(http://books.google.com.br/books?id=VJtPmdnw1c0C&pg=PA250&dq=chefe+do+caucaso&hl=pt
BR&sa=X&ei=ZsI2T8DoIKm40QG50IDZAg&ved=0CDoQ6AEwAQ#v=snippet&q=kam%C3%B3&f=false,)
8. OJovemStalinPorSimonSebagMontefiore(http://books.google.com.br/books?id=VJtPmdnw1c0C&pg=PA250&dq=chefe+do+caucaso&hl=pt
BR&sa=X&ei=ZsI2T8DoIKm40QG50IDZAg&ved=0CDoQ6AEwAQ#v=onepage&q=chefe%20do%20c%C3%A1ucaso&f=false)
9. http://www.pseudology.org/information/Pravda.htm
10. UmoutroolharsobreStalin(http://www.revan.com.br/catalogo/0269c.htm)
11. Stalinpop(http://www.jblog.com.br/liberati.php?itemid=1741)
12. [2](http://books.google.com.br/books/about/Marxism_and_the_national_and_colonial_qu.html?id=YuEAAAAMAAJ&redir_esc=y)
13. GeografiaPolticaeGeopoltica:DiscursossobreoTerritrioeoPoderPor(http://books.google.com.br/books?id=3
jzvfubTYkC&pg=PA302&lpg=PA302&dq=o+magn%C3%ADfico+georgiano+lenin&source=bl&ots=_RDEnJsAto&sig=lHfQJdmK7d4rObJrBY7QroDP3HA&hl=pt
BR&sa=X&ei=KSMwT7PfDaK20AHPoKiCg&ved=0CEwQ6AEwBw#v=onepage&q=o%20magn%C3%ADfico%20georgiano%20lenin&f=false)Wanderley
MessiasdaCostapgina:302
14. AlanBullockHitlerandStalin:ParallelLivesVintage1993pg.471
abcde
http://pt.wikipedia.org/wiki/Josef_Stalin
8/11
21/12/2014
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
JosefStalinWikipdia,aenciclopdialivre
abcdeService,Robert(2005)Stalin:ABiography,ISBN9780330419130
abcMartinMcCauley."StalinandStalinism".London:LongmanGroupLimited,1995.Captulo1.p.1314.ISBN0582276586.
PeterKenez."AHistoryoftheSovietUnionfromtheBeginningtotheEnd".Cambridge:CambridgeUniversityPress,1999.Captulo3.p.76.ISBN0521311985.
Fainsod&Hough1979,p.111(http://books.google.com/books?id=38gMzMRXCpQC&pg=PA111).
.(http://lenta.ru/news/2009/12/01/kirov/)
AlanBullockHitlerandStalin:ParallelLivesVintage1993pg.505
[3](http://books.google.com.br/books?
id=j17Nb9pv2zEC&pg=PA44&lpg=PA44&dq=681.000+stalin+em+1937+1938&source=bl&ots=6UJb7W6TVD&sig=luSMRwyFk4kKEt28sHjjFH6mA8Q&hl=pt
BR&sa=X&ei=wxUtT9zjH4na0QHR5eXpCg&ved=0CCAQ6AEwAA#v=onepage&q=1937&f=false)
MarcJansenandNikitaPetrov,Stalin'sLoyalExecutioner:People'sCommissarNikolaiEzhov,18951940(HooverInstitutionPress,2002:ISBN0817929029),p.
210.
Prime(http://www.pime.org.br/mundoemissao/testemunhosrussia.htm)NovosmrtiresdaRssianosculo20.Pginaacessadaem24denovembrode2011.
StephenG.Wheatcroft,"VictimsofStalinismandtheSovietSecretPolice:TheComparabilityandReliabilityoftheArchivalData.NottheLastWord",Fonte:
EuropeAsiaStudies,Vol.51,No.2(Mar.1999),pp.315345
StephenG.Wheatcroft,"VictimsofStalinismandtheSovietSecretPolice:TheComparabilityandReliabilityoftheArchivalData.NottheLastWord",Fonte:
EuropeAsiaStudies,Vol.51,No.2(Mar.1999),pp.315345
[4](http://www.mariosousa.se/MentirassobreahistoriadaUniaoSovietica.html)
SimonSebagMontefiore.Stalin:TheCourtoftheRedTsar.[S.l.:s.n.].p.649.ISBN0753817667.
"Acenturyofgenocide:utopiasofraceandnation(http://books.google.com/books?id=W50Gg4o_2q4C&pg=PA82)".EricD.Weitz(2003).PrincetonUniversity
Press.p.82.ISBN0691009139
NicholasWerth,"Astateagainstitspeople:violence,repressionandterrorintheSovietUnion"inStphaneCourtois,MarkKramer.TheBlackBookof
Communism:Crimes,Terror,Repression(http://books.google.com/books?id=H1jsgYCoRioC&pg=PA223).HarvardUniversityPress,1999.pp.33268:p.223.
ISBN0674076087
"RecordingaHiddenHistory"(http://www.washingtonpost.com/wpdyn/content/article/2006/04/04/AR2006040401908.html).TheWashingtonPost.5April2006
Roberts,Geoffrey."Stalin'swars:fromWorldWartoColdWar,19391953(http://books.google.com/books?id=5GCFUqBRZQC&pg=PA98)".NewHeaven,
CTLondon:YaleUniversityPress,2006(ISBN0300112041),p.98
Ellman,Michael.SovietRepressionStatistics:SomeComments(http://sovietinfo.tripod.com/ELMRepression_Statistics.pdf)EuropeAsiaStudies.Vol54,No.7,
2002,11511172
Applebaum2003
SovietStudies(http://sovietinfo.tripod.com/).Seealso:RobertGellately.Lenin,Stalin,andHitler:TheAgeofSocialCatastrophe.Knopf,2007ISBN1400040051
p.584:"AnneApplebaumisrighttoinsistthatthestatistics'canneverfullydescribewhathappened.'Theydosuggest,however,themassivescopeoftherepression
andkilling."
RobertGellately.Lenin,Stalin,andHitler:TheAgeofSocialCatastrophe.Knopf,2007.ISBN1400040051p.256
Getty,Rittersporn,Zemskov.VictimsoftheSovietPenalSysteminthePrewarYears(http://www.etext.org/Politics/Staljin/Staljin/articles/AHR/AHR.html).
Cpiaarquivadaem11June2008(http://web.archive.org/web/20080611064213/http://www.etext.org/Politics/Staljin/Staljin/articles/AHR/AHR.html).Nomesmo
sentido:StephenWheatcroft.(1996)."TheScaleandNatureofGermanandSovietRepressionandMassKillings,193045(http://sovietinfo.tripod.com/WCR
German_Soviet.pdf)"(PDF).EuropeAsiaStudies.eStephenWheatcroft.(1990)."MorelightonthescaleofrepressionandexcessmortalityintheSovietUnionin
the1930s(http://sovietinfo.tripod.com/WCRScale_Repression.pdf)"(PDF).SovietStudies.
VadimErlikman.PoterinarodonaseleniiavXXveke:spravochnik.Moscow2004:Russkai
a
panorama,2004.ISBN5931651071.
ELLMAN,Michael.(092005)."TheRoleofLeadershipPerceptionsandofIntentintheSovietFamineof19311934
(http://www.paulbogdanor.com/left/soviet/famine/ellman.pdf)"(PDF).EuropeAsiaStudies57(6):82341.Routledge.DOI:10.1080/09668130500199392
(http://dx.doi.org/10.1080/09668130500199392).
R.W.Davies,StephenG.Wheatcroft:TheYearsofHunger:SovietAgriculture,19311933,2004ISBN0333311078
Andreev,EM,etal.,NaselenieSovetskogoSoiuza,19221991.Moscow,Nauka,1993.ISBN5020134791
Naimark,NormanM.Stalin'sGenocides(HumanRightsandCrimesagainstHumanity).PrincetonUniversityPress,2010.pp.134135.ISBN0691147841
Rosefielde,Steven.RedHolocaust.Routledge,2009.ISBN0415777577pg.259
Snyder,Timothy.Bloodlands:EuropeBetweenHitlerandStalin.BasicBooks,2010.ISBN0465002390pp.vii,413
StevenRosefielde.DocumentedHomicidesandExcessDeaths:NewInsightsintotheScaleofKillingintheUSSRduringthe1930s
(http://www.paulbogdanor.com/left/soviet/rosefielde.pdf).CommunistandPostCommunistStudies,Vol.30,No.3,pp.321333,1997.UniversityofCalifornia
SimonSebagMontefiore.Stalin:TheCourtoftheRedTsar.[S.l.:s.n.].p.649:"Perhaps20millionhadbeenkilled28milliondeported,ofwhom18millionhad
slavedintheGulags.".ISBN0753817667.Tambm:DmitriVolkogonov.AutopsyforanEmpire:TheSevenLeadersWhoBuilttheSovietRegime.[S.l.:s.n.].139:
"Between1929and1953thestatecreatedbyLeninandsetinmotionbyStalindeprived21.5millionSovietcitizensoftheirlives."pp.ISBN0684834200.eAlexander
N.Yakovlev.ACenturyofViolenceinSovietRussia.(http://books.google.com/?id=ChRk43tVxTwC&pg=PA234)[S.l.]:YaleUniversityPress,10April2004.p.
234:"MyownmanyyearsandexperienceintherehabilitationofvictimsofpoliticalterrorallowmetoassertthatthenumberofpeopleintheUSSRwhowerekilled
forpoliticalmotivesorwhodiedinprisonsandcampsduringtheentireperiodofSovietpowertotaled20to25million.Andunquestionablyonemustaddthosewho
diedoffaminemorethan5.5millionduringthecivilwarandmorethan5millionduringthe1930s.".ISBN9780300103229.andRobertGellately.Lenin,Stalin,and
Hitler:TheAgeofSocialCatastrophe.Knopf,2007ISBN1400040051p.584:"MorerecentestimationsoftheSovietonSovietkillinghavebeenmore'modest'and
rangebetweentenandtwentymillion."andStphaneCourtois.TheBlackBookofCommunism:Crimes,TerrorRepression.HarvardUniversityPress,1999.p.4:
"U.S.S.R.:20milliondeaths."andJonathanBrent,InsidetheStalinArchives:DiscoveringtheNewRussia.Atlas&Co.,2008(ISBN0977743330)Introduction
online(http://atlasandco.com/images/uploads/samples/pdf/InsideStalinArchivesweb.pdf)(PDFfile):EstimationsonthenumberofStalin'svictimsoverhistwenty
fiveyearreign,from1928to1953,varywidely,but20millionisnowconsideredtheminimum.andStevenRosefielde.RedHolocaust.Routledge,2009.ISBN
0415777577p.17:"Wenowknowaswellbeyondareasonabledoubtthatthereweremorethan13millionRedHolocaustvictims192953,andthisfigurecouldrise
above20million."andNormanNaimark.Stalin'sGenocides(HumanRightsandCrimesagainstHumanity).PrincetonUniversityPress,2010.p.11:"YetStalin's
ownresponsibilityforthekillingofsomefifteentotwentymillionpeoplecarriesitsownhorrificweight"
RobertConquest.TheGreatTerror:AReassessment,OxfordUniversityPress,1991(ISBN0195071328)
RobertConquest,TheGreatTerror:AReassessment,40thAnniversaryEdition,OxfordUniversityPress,2007,inPreface,p.xvi:"Exactnumbersmayneverbe
knownwithcompletecertainty,butthetotalofdeathscausedbythewholerangeofSovietregime'sterrorscanhardlybelowerthansomefifteenmillion."
FindingsoftheCommissionontheUkraineFamine.(http://www.faminegenocide.com/resources/findings.html)[S.l.]:FamineGenocide,19deabrilde1988.
StatementbyPopeJohnPaulIIonthe70thanniversaryoftheFamine(http://www.skrobach.com/ukrhol.htm)Skrobach.Visitadoem23deagostode2008.
ExpressingthesenseoftheHouseofRepresentativesregardingthemanmadefaminethatoccurredinUkrainein19321933
(http://www.artukraine.com/famineart/uscongr4.htm)USHouseofRepresentatives(21deoutubrode2003).Visitadoem23deagostode2008.
YaroslavBilinsky.(1999)."WastheUkrainianFamineof19321933Genocide?(http://www.faminegenocide.com/resources/bilinsky.html)".JournalofGenocide
Research1(2):147156.DOI:10.1080/14623529908413948(http://dx.doi.org/10.1080/14623529908413948).
FranceMesl,GillesPison,JacquesVallinFranceUkraine:DemographicTwinsSeparatedbyHistory
(http://www.ined.fr/en/resources_documentation/publications/pop_soc/bdd/publication/47/),Populationandsocieties,N413,juin2005
ceMesl,JacquesVallinMortalitetcausesdedcsenUkraineauXXsicle+CDRomISBN2733201522CDonlinedata(partiallyIned.fr
(http://www.ined.fr/fichier/t_publication/cdrom_mortukraine/cdrom.htm)
StanislavKulchytsky,HennadiyYefimenko.1933..1937.:
(http://web.archive.org/web/20070708024619/http://www.history.org.ua/kul/contents.htm)(ConsequnciasdemogrficasdoHolodomorem1933na
Ucrnia.Censusde1937naUcrnia),Kiev,Institutodehistria,2003
.(StephenG.Wheatcroft),"19311933."
(http://lj.streamclub.ru/history/tragedy.html#add2)(Evidnciademogrficadastragdiasemvilarejossoviticosentre19311833),":
19271939.:.3.19301933.",,2001,
ISBN5824302251,.885,2
Thefamineof193233(http://www.britannica.com/EBchecked/topic/612921/Ukraine/30078/SovietUkraine#ref=ref404577)Britannica.com.Visitadoem25de
http://pt.wikipedia.org/wiki/Josef_Stalin
9/11
21/12/2014
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
95.
96.
97.
98.
99.
100.
101.
102.
103.
104.
105.
106.
107.
108.
109.
110.
JosefStalinWikipdia,aenciclopdialivre
junhode2010.
KyivcourtaccusesStalinleadershipoforganizingfamine(http://www.kyivpost.com/news/city/detail/56954/),KyivPost(13dejaneirode2010)
UkrainecourtfindsBolsheviksguiltyofHolodomorgenocide(http://en.rian.ru/exsoviet/20100113/157536602.html),(13dejaneirode2010)
1930sjournalistGarethJonestohavestoryretoldtheguardian(http://www.guardian.co.uk/film/2009/nov/13/garethjonesstoryretolddocumentary),(13/11/2009)
ab1933'Alleged'FaminePhoto'sfromDr.EwaldAmmende's1936'HumanLifeinRussia'garethjones.org
(http://www.garethjones.org/soviet_articles/thomas_walker/human_life_in_russia.htm)
HumanLifeinRussiaEwaldAmmende(http://books.google.com/books/about/Human_Life_in_Russia.html?id=iykSKGuhBgEC),(12/11/2006)
WalterDuranty.(31demarode1933)."RUSSIANSHUNGRY,BUTNOTSTARVINGDeathsFromDiseasesDuetoMalnutritionHigh,YettheSovietIs
Entrenched(http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F00A16F63C5F1A7A93C3AA1788D85F478385F9)".TheNewYorkTimes.
MarkBrown.(13denovembrode2009)."1930sjournalistGarethJonestohavestoryretold(http://www.theguardian.com/film/2009/nov/13/garethjonesstory
retolddocumentary)"(emingls).TheGuardian.Visitadoem3deagostode2013.
DouglasTottle.Fraud,famineandfascism:TheUkrainiangenocidemythfromHitlertoHarvardVlkischerBeobachterPg.41(fotosde1921,ver:
garethjones.org)PorDouglasTottle(http://books.google.com.br/books?id=5wkJi1jvL3UC&pg=PA41&dq=V%C3%B6lkischer+Beobachter+Ukraine&hl=pt
BR&sa=X&ei=Xx4OT9HIJKbs0gGnoMSUBg&ved=0CEYQ6AEwAw#v=onepage&q=V%C3%B6lkischer%20Beobachter%20Ukraine&f=false)(emingls).
"1934"ukrweekly(http://www.ukrweekly.com/archive/pdf2/1983/The_Ukrainian_Weekly_198312.pdf#search=)ChicagoAmericanonMarch4,1935publisheda
hugearticleaboutHolodomor.(emingls)
The'ThomasWalker'Conspiracy(OrtheFraudulentFaminePhotoAffair)garethjones.org
(http://www.garethjones.org/soviet_articles/thomas_walker/thomas_walker.htm)
CompetingMemoriesOfCommunistAndNaziCrimesInUkraine(http://www.ukrainianstudies.uottawa.ca/pdf/P_Serbyn_Danyliw07.pdf)deRomanSerbyn,
UniversidadedeQubecemMontreal,presentedattheThirdAnnualDanyliwResearchSeminaronContemporaryUkraine,1213deoutubrode2007,pginas9,14
(Vernota35).
Ver:Fulltextof"Fraud,FamineandFascism"(http://www.archive.org/stream/FraudFamineAndFascsim/tottlefraud_djvu.txt)naparteinferior.
"ManiredevoirLesgnocidesdanslhistoire",n.76/AgostoSetembrode2004(http://www.mondediplomatique.fr/mav/76/),LeMondeDiplomatique
(acedidoa15deFevereirode2007)
TheUkrainianManMadeFamineof193233(http://www.wilsoncenter.org/index.cfm?topic_id=1424&fuseaction=topics.event_summary&event_id=38768),
KennanInstitute,13deNovembrode2003(acedidoa24deDezembrode2006)
Symposiumin70thanniversaryoftheGreatFamineinUkrainein19321933(http://www.ekpu.lublin.pl/e/aktualnosci2004.html),14dedezembrode2003,
EuropeanPh.D.CollegeofPolishandUkrainianUniversities,(acedidoa24deDezembrode2006)
IntellectualEuropeonUkrainianGenocide(http://www.artukraine.com/famineart/mace23.htm),TheGreatFamineGenocideinSovietUkraine(Holodomor),21de
Outubrode2003
Ucraina.Storiadiungenocidio(http://www.liberalfondazione.it/ucraina.htm),LaFondazioneLiberal(acedidoa9deOutubrode2006),Ucraina,storiadiun
genocidio(http://www.aisu.it/convegni/22_03.pdf),FondazioneLiberal(acedidoa10deOutubrode2006)
VernichtungdurchHunger(http://osteuropa.dgoonline.org/83.0.html),Osteuropa:VernichtungdurchHunger.DerHolodomorinderUkraineundderUdSSR,54.
Jahrgang/Heft,12deDezembrode2004.ISBN3830508832
Stalin,leCarestieSovieticheeilHolodomorUcraino(http://www.gramsci.it/attivita05.htm),FondazioneIstitutoGramsci(acedidoa9deOutubrode2006)
Colloque,loccasiondu70eanniversairedelaFamineGnocidede193233enUkraine(http://www.franceukraine.com/imprimer.php3?id_article=161),France
Ukraine.com,17deNovembrode2003
TheSoviet193133FaminesandtheUkrainianHolodomor:IsANewInterpretationPossible,WhatWouldItsConsequencesBe?
(http://krytyka.kiev.ua/conference/resume/Graziosi(article)ng+.html),AndreaGraziosi,ConfernciasobreoTotalitarianismoSoviticonaUcrnia:HistriaeLegado,
26deSetembrode2005,Kiev,Ucrnia.
OHolodomor:19321933(http://ucranianos.sites.uol.com.br/holodomor.htm)
GoogleBooks(http://books.google.com.br/books?id=znDqraP2JkYC&pg=PA98&lpg=PA98&dq=%22Stalin%22+%22antifascism%22&source=bl&ots=jl1Q3htl
j&sig=kwa1erbg7vFzrqHt9DTQKt2qJw&hl=ptBR&sa=X&ei=0HYOT5_SHImsgweDyZSGBA&ved=0CDgQ6AEwAw#v=onepage&q=%22Stalin%22%20%22anti
fascism%22&f=false)
AnnaM.Cienciala(2004).TheComingoftheWarandEasternEuropeinWorldWarII(http://web.ku.edu/~eceurope/hist557/lect16.htm)(notasdeleitura,
UniversityofKansas).Obtidoa15deMarode2006.
...(http://militera.lib.ru/research/sipols1/01.html)
oqueseextraidosartigos1e2dotratadoscanneado.(http://www.lituanus.org/1989/89_1_03.htm)
Noitem2doprotocololse:"Emcasodeeventualrearranjoterritorialepolticodasreaspertencentesaoestadopolons,asesferasdeinflunciadaAlemanhae
daURSSdevemserdelineadasaproximadamentepelaslinhasdosriosNarew,VistulaeSan"(http://www.lituanus.org/1989/89_1_03.htm)
TextoftheNaziSovietNonAggressionPact(http://www.fordham.edu/halsall/mod/1939pact.html),executed23August1939
Wettig2008,p.20
Wettig2008,p.21
Brackman2001,p.341
Roberts2006,p.82
nibuscomimagemdeStalincausapolmicanaRssiaDiriodoGrandeABCdgabc.com.br(http://www.dgabc.com.br/News/5809103/onibuscomimagem
destalincausapolemicanarussia.aspx),(05/05/2010)
OutroolharsobreStalineLudoMartens(http://www.histsocialismo.com/docs/UmOutroOlharStaline.pdf)
UmStalinDesconhecido,deRoyMedvedev(ISBN1585675024)
DimitriVolkogonov,OsSeteChefesdoImprioSoviticopgina176.
StalintrzecinajbardziejpopularnpostacihistorycznwRosji
(http://wyborcza.pl/1,76842,6105655,Stalin_trzecia_najbardziej_popularna_postacia_historyczna.html),"GazetaWyborcza",30dedezembrode2008.
KamilJanicki,Najlepszareceptanakryzys?Wymorduj50milionwludzi...(http://histmag.org/?id=2050),"Histmag.org",27dejunhode2009.
KamilJanicki,Stalinzrobidokadnieto,conaleao(http://histmag.org/?id=2050),"Histmag.org",10desetembrode2008.
KamilJanicki,Abchazja.Stuletniawojnaoraj(18641992)[w:]rdanienawici.Konfliktyetnicznewkrajachpostkomunistycznych,
(http://konflikty.histmag.org)podred.KamilaJanickiego,Histmag.org/InstytutWydawniczyErica,CracviaVarsvia2009,ISBN9788389700803,s.171.
Avalos,Hector,FightingWords:TheOriginsOfReligiousViolence.by,p.325
DimitryV.Pospielovsky.AHistoryofSovietAtheisminTheoryandPractice,andtheBeliever,vol2:SovietAntiReligiousCampaignsandPersecutions,St
Martin'sPress,NewYork(1988)p.89
AlexanderN.Yakovlev.ACenturyofViolenceinSovietRussia.(http://books.google.com/?id=ChRk43tVxTwC&pg=PA165)[S.l.]:YaleUniversityPress,10April
2004.p.165.ISBN9780300103229.Seealso:RichardPipes.Communism:AHistory.[S.l.]:ModernLibraryChronicles,2001.p.66.ISBN0679640509.
VladislavZubokConstantinePleshakov.InsidetheKremlin'sColdWar:FromStalintoKhrushchev.[S.l.:s.n.].p.4.ISBN0674455312.
(Radzinsky1996,pp.4723)
SimonSebagMontefiore,Stalin,2003,p.571
Brent&Naumov2004
JosefStalin(http://www.findagrave.com/cgibin/fg.cgi?page=gr&GRid=970)(emingls)noFindaGrave.
(http://www.ng.ru/ideas/200505
20/10_stalin.html)
TheSovietcolossus:historyandaftermath,MichaelKort,pginas318e319
SimonSebagMontefiore.Stalin:TheCourtoftheRedTsar,Knopf,2004.page=11(ISBN1400042305),
"HistoricalNotes:TheDeathofStalin'sSon(http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,941216,00.html)",Time,1March1968.Pginavisitadaem7May
2010.
DesmondButler."ExDeathCampTellsStoryofNazi+SovietHorrors(http://www.nytimes.com/2001/12/17/world/exdeathcamptellsstoryofnaziandsoviet
horrors.html)",NewYorkTimes,17December2001.
Knipp,Steven."GeorgeLenczowskiUCProfessor,MiddleEastExpert(http://articles.sfgate.com/20061217/opinion/17326569_1_redarmyjosephstalin
http://pt.wikipedia.org/wiki/Josef_Stalin
10/11
21/12/2014
JosefStalinWikipdia,aenciclopdialivre
germans)",TheSanFranciscoChronicle,17December2006.
111. KobatheDread,p.133,ISBN0786868767Stalin:TheManandHisEra,p.354,ISBN0807070017,inafootnotehequotesthepressannouncementasspeaking
ofher"suddendeath"healsocitespp.103105ofhisdaughter'sbook,TwentyLetterstoaFriend,theRussianedition,NewYork,1967
112. LanicahijadeStalinmuerealos85aosenelanonimatoylapobreza
(http://internacional.elpais.com/internacional/2011/11/28/actualidad/1322515402_568078.html)PeridicoElPas.Visitadoem28novde2011.
Precedidopor
VladimirLenin
SecretrioGeraldo
PartidoComunistadaUnioSovitica
19241953
Sucedidopor
NikitaKhrushchov
Precedidopor
AdolfHitler
Pessoadoano
1939
Sucedidopor
WinstonChurchill
Precedidopor
FranklinDelanoRoosevelt
Pessoadoano
1942
Sucedidopor
GeorgeMarshall
Obtidade"http://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Josef_Stalin&oldid=40886130"
Categorias: Nascidosem1879 Mortosem1953 PolticosdaUnioSovitica ComunistasdaRssia Bolcheviques MarechaisdaUnioSovitica
HerisdaUnioSovitica MembrosdaAcademiadeCinciasdaRssia AteusdaRssia Marxistas Ditadores Antifascistas
Mortesporacidentevascularcerebral Exortodoxosorientais Personalidadesdasrevoluesrussas
Estapginafoimodificadapelaltimavez(s)09h27minde19dedezembrode2014.
EstetextodisponibilizadonostermosdalicenaCreativeCommonsAtribuioCompartilhaIgual3.0NoAdaptada(CCBYSA3.0)pode
estarsujeitoacondiesadicionais.Paramaisdetalhes,consulteasCondiesdeUso.
http://pt.wikipedia.org/wiki/Josef_Stalin
11/11