Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
ControlesPWMdeLEDs(ART1318)
ControlesPWMdeLEDs(ART1318)
Detalhes
EscritoporNewtonCBraga
(DimmereControledeCor)
Atecnologiadocontroledepotnciaparacargascomolmpadasemotoresjbemconhecidade
todos,sendousadahmuitosanoseminmerosprojetos,comoosdescritosemnossosartigos.Se
bemquetaltecnologiasejaperfeitamenteaplicvelnocontroledebrilhodeLEDsoudimmers,o
assuntonofoiexplorado,poisosLEDsatento,porserempequenosefracosnoprecisavamde
controlesdebrilho.ComadisponibilidadedeLEDsdealtapotncia,RGBeoutrostiposocontrolede
brilho(dimmer)tornaseinteressanteeatecnologiaPWMumasoluoparaisso,conformeveremos
nesseartigo.
AthpoucotempoosLEDseramsimplesdispositivosindicadorescomobrilhounicamente
controladoporumresistoremsrieouporumafontedecorrenteconstante,conformemostraafigura
1.
Figura1
Noentanto,comodesenvolvimentodenovastecnologiasparaosLEDsessesdispositivoscresceram
empotnciaesuagamadeaplicaesfoiampliadaenormemente.
Assim,oscircuitosdecontroledepotnciaoudebrilho,tambmconhecidospelotermoingls
"dimmer",paraestesLEDsquenoeramnecessrios,repentinamentesetornaramimportantes
havendodiversastecnologiasparaisso,todasantigas,baseadasemcontrolesdepotncia
convencionais.
Amaissimplesconsistenocontrolelinear,quepodeserfeitotantocomumresistoremsriecomo
umcircuitodecorrenteconstantecomoosmostradosnafigura2.
http://www.newtoncbraga.com.br/index.php/eletronica/57artigoseprojetos/6006art1318?tmpl=component&print=1&page=
1/10
26/03/2015
ControlesPWMdeLEDs(ART1318)
Figura2
Circuitoscomoessetmsidousadoseminmerasaplicaesprticascomo,porexemplo,ocontrole
debrilhodelmpadasdepainisdeveculos.
Noentanto,asoluomaisinteressanteemnossosdiasondeorendimentodocircuitoimportantea
dadapelatecnologiaPWMquejustamenteoassuntodesseartigo.
ControlesPWM
EmnossoslivrosRobotics,MechatronicsandArtificialIntelligence(Newnes2002,Mechatronics
Sourcebook(ThomsonLearning2003)almdemuitosartigosnositetemosmuitomaterialdedicado
aoscircuitosPWMnocontroledecargasdecorrentecontinuacomomotores,lmpadaseelementos
deaquecimento.
Conformeficaclaronostextosemquestoessescircuitosservemtambmparaocontroledobrilhode
LEDsalmdeoutrasaplicaesqueanalisamosnesseartigo.
ParaentendercomoessescontrolespodemserusadoscomLEDsdevemosinicialmenteanalisaro
princpiodefuncionamentodoscircuitosPWMouPulseWidthmodulation(ModulaodeLargura
dePulso).
Conformesabemos,motoresdecorrentecontnuasodispositivoscujapotnciadependedatenso
quelhesaplicadaetambmdaintensidadedacorrentequecirculaatravsdeles.Damesmaforma,
umalmpadatemseubrilhodeterminadopelatensoaplicadaeconseqentementepelacorrente
circulante.
ParaosLEDs,obrilhodeterminadopelaintensidadedacorrentecirculantejquesuacaracterstica
nosmostraqueatensoentreseusterminaissemantmconstante(elessecomportamcomodiodos).
Nocasodeummotorquandoocarregamosummotor,suavelocidadediminuiecomissoa
intensidadedacorrenteaumenta,elevandoseassimapotnciaqueeleconsome.
Poroutrolado,sobcargaconstante,apotnciaconsumidaaumentacomatensodeummodomaisou
menoslinear,juntamentecomacorrenteeasuavelocidadederotao.
Comoafontequealimentataismotoresnormalmentetemumaresistnciainternaquelimitasua
capacidadedefornecimentodecorrente,oreflexonavelocidadeetorqueimediato.
Noentanto,osmotoresdecorrentecontnuatmumacaractersticadeinrciaqueimpedequeeles
http://www.newtoncbraga.com.br/index.php/eletronica/57artigoseprojetos/6006art1318?tmpl=component&print=1&page=
2/10
26/03/2015
ControlesPWMdeLEDs(ART1318)
respondamtensesmuitobaixas.Abaixodecertovalordetensoquelhessejaaplicadaseles
simplesmentenotmtorquesuficienteparapartirepermanecemparados,conformemostraafigura
3.
Figura3
Issofazcomqueoscontroleslinearestenhamumarespostadesigualemsuafaixadeoperao,
conformemostraafigura4.
Figura4
Oresultadodestarespostaquenoconseguimosfazercomqueelespartamdemodosuave,massim
aos"trancos"enoconseguimos,comeficincia,umcontroleprecisonoregimedebaixarotao.
PassandoissoparaosLEDsvemosquesuacurvadebrilhotambmnolinearemrelaotenso
aplicada.OsLEDsbrancosedecorescomooazuleoverdepossuemtenseselevadasdeoperao.
Essescomponentesprecisamdepelomenos2,1a2,7Veemalgunscasosat3,6Vparafuncionar.
http://www.newtoncbraga.com.br/index.php/eletronica/57artigoseprojetos/6006art1318?tmpl=component&print=1&page=
3/10
26/03/2015
ControlesPWMdeLEDs(ART1318)
Issotornaumcontroledepotnciaquesebaseienacorrenteaplicadanolinearconformemostraa
figura5.
Figura5
Podemosresolveresteproblemacomumtipodecircuitoquenocontrolaacorrentenodispositivode
formaconstante,massimatravsdepulsos,osquaisatuamsobreamdiadacorrentequecircula
atravsdacarga.
Estetipodecontrolequepassamosaanalisarapartirdeagora
OControlePWM
Comopodemosmanterocontrolesobreacorrentemdiadeumacargadecontnuasemdiminuira
tensoquelhesejaaplicada,jqueadiminuiodatensoquenoslevaaosproblemadelinearidade
derespostaembaixaspotncias?
PodemosvariaraintensidademdiadacorrentenumacargacomoumLED,ummotorouuma
lmpadaseosalimentarmoscompulsosecontrolarmosaduraodestespulsos.
Paraqueoleitorentendamelhoroquequeremosdizervamosexplicardetalhadamenteoprocesso.
Seemlugardealimentarmosacargacomumacorrentecontnuapura,eemseulugarusarmosum
elementoqualquerqueligueedesliguerapidamenteocircuito,demodoaproduzirpulsos
retangularescomaduraoeoespaamentoiguais(oquepodeserdefinidocomoumcicloativode
50%),conformemostraafigura6,teremosumcontrolesobreapotnciafinalaplicadaacarga.
Comesseprocedimento,atensodecadapulsosemantmigualamximadafonte,masseuvalor
mdioaplicadoaoLEDserapenasmetadedovalordeentrada.
http://www.newtoncbraga.com.br/index.php/eletronica/57artigoseprojetos/6006art1318?tmpl=component&print=1&page=
4/10
26/03/2015
ControlesPWMdeLEDs(ART1318)
Figura6
Emoutraspalavras,seatensodeentradaforde6V,oLEDrecebepulsosde6V,massecomporta
comose,emmdia,recebesseumaalimentaode3Veatravsdelecircularumacorrentemdia
quecorrespondemetadedamxima,queaquelaquecirculaquandoelerecebe6V.
Paraummotor,nestascondiesteremosarotaocommetadedasuavelocidademximaeparaum
LEDteremosobrilhocommetadedaintensidademxima.
ParamodificarobrilhodoLEDouavelocidadedomotorpodemosalterarospulsosaplicadosde
duasformas.
Seaumentarmosaduraodospulsos,ouseja,mantivermosoelementoqueligaedesligamaistempo
ligadodoquedesligado,oacarga(LEDouMotor)recebealimentaopormaistempoenamdia
podemosdizerqueeletemumaalimentaocorrespondenteaumatensomaior,conformemostraa
figura7.
Figura7
ParadiminuiravelocidadedomotorouobrilhodoLED,bastareduziralarguradospulsosouseja,
manteroelementomenostempoligado,conformemostraafigura8.
http://www.newtoncbraga.com.br/index.php/eletronica/57artigoseprojetos/6006art1318?tmpl=component&print=1&page=
5/10
26/03/2015
ControlesPWMdeLEDs(ART1318)
Figura8
Ospulsosaplicados"acargaserode6V,masnamdia,comosuaduraopequenaeles
correspondemaumatensomenorecomissoacorrentemdiatambmsermenor,comconsequente
diminuiodobrilhooudavelocidade.
Vejaoleitorquesepudermoscontrolaralarguradospulsosnumafaixadevaloresquevde1%a
99%porexemplo,teremosumexcelentecontroledobrilhodeumLED.Nopodemoster0%ou
100%pormotivosbvios:ouparamosospulsoscom0Voucom6V!
Oimportantenestetipodecontrolequeemtodaafaixadepotnciasacargarecebeatenso
mximaecomissonotemososproblemadetorquenocasodeummotoroudanolinearidadeda
curvacaractersticadeumLEDsobregimedebaixastenses.
Comocontrolamosapotnciaaplicadaaumacargaatravsdalarguradospulsos,ousejavariamosou
modulamosalarguradospulsos,oprocessodecontrolerecebeonomedemodulaodelargurade
pulsosoudoinglsPulseWidthModulationqueabreviado,resultanasiglaPWM.
Naprtica,oelementousadoparaligaredesligaracorrentepodeserumachave(oscontactosdeum
rel,porexemplo)ouaindaumcomponentesemicondutorcomoumtransistorcomum(bipolar),um
transistordeefeitodecampo(MOSFETdepotncia)ouumSCR.
Transistoresdepotncia,porexemplo,podemserusadosparacontrolardiversosconjuntosdeLEDs
emsistemasdeiluminaooumesmodeefeitosdecores,conformeveremosmaisadiante.
Umosciladorusadoparadeterminaravelocidadedochaveamento,aqualmuitoimportantenesse
tipodecontrole,poisdevecasarsecomascaractersticasdacargacontroladadosprprios
componentesusadosnoseucontrole.
NocasodosLEDs,porexemplo,umavelocidademuitobaixapodecausarcintilaoouefeitos
estroboscpicosindesejveis,principalmenteseelesforemusadosemiluminaocomoestse
tornandocadavezmaiscomum.
VantagenseDesvantagens
http://www.newtoncbraga.com.br/index.php/eletronica/57artigoseprojetos/6006art1318?tmpl=component&print=1&page=
6/10
26/03/2015
ControlesPWMdeLEDs(ART1318)
Conformesabemos,oscontroleslinearestmvriasdesvantagenscomo,porexemplo,adenose
conseguirumcontroleprecisoembaixasfreqencias,manifestandooscilaesdevelocidadeem
motoresoucintilaonocasodeLEDs.
Umaoutradesvantagemestnofatodequeotransistorououtroelementolinearusadonocontrole
fazasvezesdoreostatoedissipacalor.Assim,quandoacargaestnafaixamdiadepotnciao
elementodecontroledissipaquasetantapotnciaquantoele,oquesignificaproduodecalore
perdasquepodemnoserinteressantesemmuitasaplicaes.
Noentanto,quandousamosumtransistorououtrosemicondutorparaligaredesligaracorrente
produzindopulsosestesproblemasnoocorremdemaneiraacentuada.
Quandootransistorestdesligadoeportantoacorrentezero(entreospulsos),nohdissipaode
calor.Damesmaforma,quandootransistorligaevaiasaturaoparaconduziracorrentemxima,
suaresistnciapraticamentezeroeapotnciaqueeledissipaquasenula.
Naprtica,quandootransistorpassadeumestadoaoutroouseja,ligaedesligatemosumavariao
dacorrentequesignificaumadissipaodeumacertapotncia,masmesmoassimelamuitas
vezesmenordoquenumcircuitolinear,conformemostraafigura9.
Figura9
Emoutraspalavras,orendimentodeumcircuitodecontroledepotnciaPWMmuitomaiordoque
umequivalentelinear.Podemosusartransistoresdemenordissipaoparacontrolarcargasmuito
maiores!
EmsetratandodeLEDsusadosemsistemasdeiluminaoissomuitoimportante.OsLEDsse
caracterizamjustamentepeloseurendimentomuitomaiorqueaslmpadasincandescentesemesmo
fluorescentescomuns.Noseriainteressanteperderessasvantagenscomumcontroledebrilhooucor
quedesperdiasseenergia!
AdesvantagemdoscontrolesPWMestnacomutaorpidadostransistoresquepodemligare
desligarmilharesdevezesporsegundo,dependendodotipodeaplicaoequepodemcausar
instabilidadesnocircuito.
Atransiorpidadeestadodestescomponentesgeratransientesesinaisdealtasfrequnciasqueso
responsveisporinterfernciaseletromagnticas(EMI).Estainterfernciapodeafetaraparelhosque
operemcomsinaisderdioequeestejamnasproximidades.
Paraevitarestasinterfernciaspodesernecessrioempregarfiltrosououtrosrecursosqueevitemsua
http://www.newtoncbraga.com.br/index.php/eletronica/57artigoseprojetos/6006art1318?tmpl=component&print=1&page=
7/10
26/03/2015
ControlesPWMdeLEDs(ART1318)
propagao.Estemesmoefeitopodetambmcausarinstabilidadeemcircuitosdecontroledomesmo
aparelhoosquaisdevemserprovidosderecursosparasetornarimunesaEMI.
TiposdePWM
NaprticapodemosterdoistiposdecontrolePWMquesoutilizadosemcondiesdiferentes.
a)ControlePWMAntiFase
Nestetipodecontroleosinalaplicadocargaoscilaentreopositivoeonegativo,conformemostraa
figura10.
Figura10
Assim,temospulsospositivosepulsosnegativosaplicadoscargaalternadamentenumafreqncia
quepodevariarentrepoucoshertzamilharesdehertzdependendodotipodecargaasercontroladae
desuapotncia.
Sealarguradospulsosforigualaoespaamento,ouseja,seospulsospositivostiveremamesma
duraoqueospulsosnegatvos,amdiadetensoaplicadacargaserzero.Nocasodeummotor
elepermaneceparado.Naprtica,elevaiapenasoscilarnafreqnciadosinalaplicado.
Noentanto,seaumentarmosaduraodospulsospositivosdiminuindoaomesmotempoadurao
dospulsosnegativos,temosapredominnciadetensespositivasaplicadas'acarga.Seforummotor
elepassaagirarnosentidoqueestespulsosdeterminam,conformemostraafigura11.
Figura11
Quantomaiorforalarguradospulsospositivosemrelaoaosnegativos,maiorseratensomdia
http://www.newtoncbraga.com.br/index.php/eletronica/57artigoseprojetos/6006art1318?tmpl=component&print=1&page=
8/10
26/03/2015
ControlesPWMdeLEDs(ART1318)
positivanomotoremaiorsuavelocidadenosentidoqueeladetermina.
Damesmaforma,sealarguradospulsosnegativosformaiorqueadospulsospositivos,predominaa
tensonegativanamdiaaplicadaaomotoreelepassaagirarnosentidooposto.Tantomaiorfora
larguradospulsosnegativosemrelaoaospositivos,maiorseravelocidadedomotornestesentido.
Afigura12dumaidiadoqueocorre.
Figura12
Sebemqueestetipodecircuitotenhaavantagemdepossibilitarumcontroledevelocidadedeum
motordecorrentecontnuaemambosossentidos,eletemumadesvantagem:quandoomotorest
paradoelerecebepraticamenteapotnciamxima,continuandoassimadissiparenergiaconvertendo
aemcalor.Vejaqueacorrentecontinuacirculandocomintensidademximanosdoissentidos,
mesmoestandoomotorparado!
Damesmaforma,qualquerquesejaavelocidadedomotornumsentidoounooutro,apotncia
aplicadasemantmconstante,poisnamdia,aslargurasdosdoispulsossomadasemantm!
Porestascaractersticasestetipodecontrolesseaplicanocontroledemotoresdepotnciasmuito
baixas,ondenoexistemproblemasdedissipaodecalortantopelomotorcomopeloprprio
circuitodecontrole.
NocasodosLEDs,essecircuitoofereceumaopomuitointeressantequeveremosnaprticaque
consistenocontroledacordaluzemitidaparaumconjuntodeLEDs.
SeligarmosLEDsdecoresdiferentesemoposionasadadocontrole,naspartespositivasdosinal
conduzumdelesenapartenegativaooutro.
Comumcicloativode50%osdoisLEDsteroomesmobrilhoeacomposiodacorserdadapor
essefator.Noentanto,podemosmudaressacomposio,alargandoouestreitandoospulsosaplicados
aumeoutro,demodoquenototalelessemantenhamsempreem100%.Assim,com10%noLEDA
e90%noLEDBacorproduzidaserapredominantedoLEDB.
b)ControlePolaridade/Intensidade
Nestetipodecontroletemoscircuitosseparadosparaavelocidadeeparaapolaridadequedetermina
osentidoderotaodomotorouaintensidadedaluzdeumconjuntodeLEDs.
OquetemosumosciladorquegeraosinalretangularparaocontroledepotnciaeumaponteHque
determinaosentidodecirculaodacorrentenacarga.
http://www.newtoncbraga.com.br/index.php/eletronica/57artigoseprojetos/6006art1318?tmpl=component&print=1&page=
9/10
26/03/2015
ControlesPWMdeLEDs(ART1318)
Nocasodemotoresainversodacorrenteprovocaainversodosentidoderotao.Nocasode
LEDs,podemosusarconjuntosdecoresdiferenteseusarainversoparaamudaracordaluzemitida.
Avantagemdestecircuitoestnofatodequeapotnciaaplicadacarga,queapotnciaque
tambmocircuitoabsorve,dependedavelocidadedomotoroudobrilhodosLEDs.Agrandemaioria
doscontrolesprticosPWMusaestaconfigurao.
http://www.newtoncbraga.com.br/index.php/eletronica/57artigoseprojetos/6006art1318?tmpl=component&print=1&page=
10/10