Você está na página 1de 3

15/06/2015

ConhecendoeExplorandoasEmoesdosAlunosnaAuladeInstrumentoCristinaTourinho

ConhecendoeExplorandoas
EmoesdosAlunosnaAulade
Instrumento
CristinaTourinho

Oquedistingueonossocomportamentoestticodeoutrostiposdecomportamentosoasrespostas
aosestmulosrecebidos.Emmsica,maisespecificamente,anossarespostaaoestmulosersempre
umarespostaemocional,noimportandoaquiqualasuaconotaoouemqueclassificao
taxionmicaseenquadre.SegundoMeyer(1956)reagimossempreemocionalmenteempresenade
estmulossonorosenonecessrioqueconheamosprecisamenteoestmuloinicialparaqueseja
provocadaumarespostaemocional.Estaafirmaoumargumentopoderosoparaoprofessorde
msicaconsiderarquestescomoaescolhadomaterialasertrabalhadoemclasse.Aobservaodo
interesse,entusiasmo,indiferenaeatmesmorejeiodoalunoaomaterialdetrabalhopodeoferecer
subsdiosparaaconstruodeumprogramadesucessoparaoaprendizadocentradonoaluno,como
defendemPennaFirme(1997)eSalgadoGama(1997).Frega(1994)acreditanaconexocomo
entornocomoumpressupostodetodaaoeducativa,eaescolacumpreoseupapelaotornarsemais
queumacontinuadoradamsicacotidianaoucomercial.Maisquesimplesmenterepetirantigos
modelosouoferecersimplesmenteamsicadeconsumo,opapeldaescolademsicaserode
desenvolvercriativamenteascapacidadesdoseducandoslevandoemconsideraonosoprprio
sujeitomastambmotratamentoquevaiseraplicadoeosobjetivosaseremalcanadoscomoproduto
final.
Estaremosanalisandoointeressedoalunonaaulademsicasobopontodevistadeatendimento,
preservaoeaumentodesteinteressenaperspectivaeterminologiadeMeyer.Entendemosapalavra
interessecomoamotivaointrnsecadoindivduoparaaaprendizagemdetcnicaeelementosde
msica,ou,maissimplesmente,atocaruminstrumento.Asmudanasvertiginosasacontecidasnos
ltimosanossobopontodevistadatecnologiaedacomunicaotransformaramosaprendizesem
seresconectadosamuitosmundoserealidadesdiversificadas.Istosignificaqueoalunorecebeuma
quantidadeequalidadedenovasinformaessimultneas,distintaseconflitantes,semcomparao
antesimaginada.Oprofessoratualseconfrontacomumaquantidadeequalidadedeopesacadadia
maioreporvezes,dedifcilescolhafaceasuadiversidade.
Oprocessodeaprendizagememsuafaseinicial,geralmenteinconscienteeinconsistente,porqueos
parmetrosestoemfasedeformao.Aatividadementaltendeatornarseconscientequandoa
reflexoeadeliberaoestoenvolvidasnoconjuntoderespostaspadro,quevosendo
ensinadas/aprendidaseincorporadasao"repertriodeatitudes".Reagimosdemaneiranaturale
espontneaquandoouvimosmsica,tantomaisespontaneamentequantomaisinformalmente
recebemosoestmulo.Pessoascommaiorcargadeatividadecinestsicamovemseautomaticamente,
outrasmelanclicastendemaemocionarsecomlembranasesentimentosdespertados,enfim,
reagimosdeacordooestadodecognio,espritoeambiente.Quantomenorocontroledoegosobre
ocomportamento,maioratendnciadequeestesejaautomticoenatural(Meyer,p.18).Damesma
formaareaopodeserdeumacompletasurpresa,resultandoemumaparalisaocompletaou
parcialdocorpo.Ocomportamentoafetivosertomenosdiferenciadoquantosejaasua
automaticidade.
http://www.manuka.com.br/artigos/tourinho/tourinho1.htm

1/3

15/06/2015

ConhecendoeExplorandoasEmoesdosAlunosnaAuladeInstrumentoCristinaTourinho

Naaprendizagemmusicalanossamemriadesumaimportncia.Nasclassesiniciaisde
instrumento,quandoaleiturainexistenteouincipiente,amemriaumpontodeapoioutilizadoem
largaescalapeloestudanteparaaconstruodepadreseseqncias.Apercepoqueestsendo
desenvolvidaapoiaseematividadesmentaisquevo,aospoucos,tornandoseconscientequandoa
reflexoenvolveumaconclusoacercadasrespostasensinadas/aprendidas.Sabemosquealembrana
defatosmarcantes,sejamdeconotaoboaoum,nosacompanhaportodaavida.Asexperincias
musicaisgratificantes,sobretudoasiniciais,tendemamanterointeresseinicialeamotivaoparaa
continuaodoaprendizado.
Todoalunochegaescolacomalgumaexpectativa,quepodeseratendidaoufrustrada.Aaulaeseus
componentesprofessor,material,metodologia,colegasalteramaexpectativainicial,inibindoou
reforandocomportamentos.Assim,umalunodeinstrumentopoderficarextremamentegratificadoe
muitomaismotivadoparadesenvolverohbitodetocardiariamenteseconseguirsairaofimda
primeiraaulatocandoalgumapea,pormaissimplesqueseja,doqueouvirexplanaestericasou
mesmorealizarexercciosdetcnicadesconectadosdocontextomusical.Estesentimentodeeuforia
queacompanhaasprimeirasrealizaesfreqentementeacompanhadoporalgumsuspense,que
Meyerclassificoucomooprodutododesconhecimentodoseventosfuturos.Aignornciadoquese
seguir,muitasvezesnoverbalizadomasatendidodealgumamaneiraporaulaselaboradase
centradasdeacordocomascondiestcnicasedecogniodoaprendiz,podeseracrescidodepeas
inesperadasoudepeassurpresa.
Quandoaexpectativadespertada,oinesperadopodesersempreconsideradocomouma
possibilidadedeacontecimento.Oalunopode,acadasemana,esperarumanovamsica,umnovo
ritmo,umnovoacorde,umaatividadediversificada.Aexpectativadetocarempblicotambm
modificaeintroduzumnovotipodecompromissocomofazermusical,porissoasaudiesdevem
serprogramadasdesdeosprimeirossemestres.Aresponsabilidadedeapresentarumprodutocom
resultadosatisfatrioaumentaaconcentraodeenergiadispendidaparaasuarealizao,acelerando
oprocessodefinalizaodaobraestudada.Aaudiopodeseconstituiremumamaneiraeficazde
apresentarumtrabalhoconcludoepodesertambmmenosformalqueumaprovaenvolvendonotas
eexaminadores.Naaudioaperspectivadeapresentarumprodutoartstico,quesejaaplaudidoe
reconhecidoaumentaaschancesdoalunorelacionarsefuturamentedemaneiramenostensae
nervosacomopblico.
Umaoutramaneiradegerartensoparaodesenvolvimentointroduzirocompletamenteinesperado,
umelementosurpresa,trabalhandoentocomumaemoomaisintensa.Asurpresafuncionaainda
demaneiramaisefetivaquandonofeitaumapreparaoprviadoquevaisuceder.Podeserum
recursoeficazquandoumadiminuiodointeresseinicialfordetectadaouquandoexistira
possibilidadedeavanotcnicooumusical.Assim,umapeaqueexijaumatcnicaespecficacomo
desenvolvimentodevelocidadepodeserapresentadacomoumdesafiocompletamenteinesperado
paraoaprendizumapeaquenofaapartedoprogramaumamsicadesucesso,recmchegadaao
mercado.
Anossatendnciaorganizarosfatos,nososmusicais,emtermosderegularidade,simetriae
concluso.Oprocessodeaquisiodeconhecimentopartedeumestgioestabelecidoque,abalado
emsuaestabilidadeconseguidapelaintroduodeelementosdesconhecidos,tendeaatingirumnovo
patamarpelaassimilaodestesconhecimentos,conduzindooalunoaumestgiodiferentedo
anterior.Meyersereferemusicalmente"LeidaBoaContinuao"aofalardonossoouvidotonalde
ocidentais,queconsideraumrepousoachegadatnicadeumaescalaascendente,ouorepousode
umacadnciaautnticaperfeita.Estas"leisdeorganizaomental"estovinculadas,dealguma
maneiraaumcondicionamentoculturalondeasatitudes,crditos,conhecimentoecontextosocio
culturalestooperando.Correlacionandoestespensamentoscomensinoeinteresse,poderemos
modificaroprocessodeaprendizagememduasgrandeslinhasgerais:a)fazerumintervaloemum
trabalhoquevemsendodesenvolvido,umaparadaseguidadeumacontinuaoeb)trocaroprocesso
porumoutro,umaquebradelinhadeconduta,modificandooprocedimento
http://www.manuka.com.br/artigos/tourinho/tourinho1.htm

2/3

15/06/2015

ConhecendoeExplorandoasEmoesdosAlunosnaAuladeInstrumentoCristinaTourinho

Naverdade,nosedeveconfundircontinuaocomrepetio.Acontinuaoimplicaemuma
modificaocontnuasemquebradeprocesso,noemmerarepetio.Arepetionecessriaparaa
fixaodeconhecimento,epodenoserconcebidapuraesimplesmentecomoumarepetio
mecanicista.Podeserpercebidoumprazerespecialdealgunsaprendizesemrepetirmecanicamente
umapequenapea,cometendoosmesmoserroseacertos,semnenhumtipodeautocrtica,
simplesmentepeloprazerderepetir,comofazemosbebsquandoaprendemalgumanovidade.O
alunopoderporexemplo,serorientadopararepetirumamesmapeavriasvezesoudurante
semanasconsecutivas,alterandooandamentoempequenasgradaes,comoobjetivodeestabelecer
umandamentofinaladequado.Podesetrabalharfrases,perodosepartesdeumamsicadeapenas
16compassos!Porqueesperarparatrabalharformaefraseadocomumasonata?possvel
experimentarvariaesdeaggicaouintensidade,oucompararperformancescomadeoutros
colegas.Tratasedeexplorarpossibilidades,avanandoemconhecimentoeprofundidade,aomesmo
tempoquesefazumapequenapausaparaaintroduodenovomaterial.Apossibilidadebseria
abandonarummaterialquandofossedetectadoalgumtipodeimpassequeimpedisseasuarealizao
plena,esretomaloquandoforjulgadoapropriado.Insistiremumapeaqueapresentedificuldades
decompreensoeexecuopodesertodanosoquantomanterumalunoatadoaumprograma
escolarabaixodassuaspossibilidadestcnicomusicais.
Concluindo,aoconsiderarqueexistesimultaneamenteapossibilidadedeexploraremoesassociada
aoaprendizadodemsica,oprofessorestarpropiciandoaoseuestudanteumavivnciamaisrica,
ondeinteragemostrsdomnios,emoo,intelectoemotricidade.Aterminologiaretiradadolivro
EmotionsandMeaninginMusic,revelaseadequadaparadiversossegmentosdamsica,inclusiveo
daeducaomusical,efetuadasastransfernciasnecessriasparapermitiraconcepodopontode
vistaensino/aprendizagem,damesmaformaquepodeadequarseaointrpreteeaocompositor.Aqui
noexisteumanicarespostaoumesmoummtodo,tratasedeumexercciodesensibilidadee
conhecimentovoltadoparaasnecessidadesdeambosparticipantes,professorealuno.Acapacidade
noautoritriadoprofessordequestionarsearespeitodofazercentradonointeresseenasreais
possibilidadesdoalunoutilizandooqueeletrazdemaisgenunoeintrnsecoasuaemoodeve
colaborarparaaprticaefetiva.

Bibliografia
Firme,TherezaPenna.Avaliao:TendnciaseTendenciosidades.InEnsino,RiodeJaneiro,v.1,n.
2,p.512,janmar,1994.
Frega,AnaLucia.MetodologiacomparadadelaEducacinMusical.CIEM,BuenosAires,1997.
Gama,MariaClaraSalgado.ATeoriadasIntelignciasMltiplasouaDescobertadasDiferenas.In
Ensino,RiodeJaneiro,v.1,n.2,p.1320,janmar,1994.
Goleman,Daniel.IntelignciaEmocional.Ed.Objetiva,RiodeJaneiro,3ed.,1996.
Meyer,LeonardB.EmotionandMeaninginMusic.ChicagoPress,Chicago,1956.

http://www.manuka.com.br/artigos/tourinho/tourinho1.htm

3/3

Você também pode gostar