Você está na página 1de 3

06/01/2016

ticaeMoral:segundanotasobreumadiferena

Quartafeira,15dejulhode2015

ticaeMoral:segundanotasobreumadiferena

PedrodaConceio
Advogado
Humaforteintuionoportugusbrasileiroqueensinamosscrianasquandodamosumaboa
liodemoral.bastantecomumouvirpaisdizendoaseusfilhos:nopodefazerisso,
Joozinho,issomuitofeio.
EssaligaosimbiticaentremoraleestticafoipercebidaporSchilleremseufamosoberdie
sthetischeErziehungdesMenschen(Sobreaeducaoestticadoshomens).Schillerapostou
alto,natripartiodosistemaKantiano(cf.minhaprimeiranota),nopoderdojuzoestticopara
orientaroshomensnoapenascommandatosnormativos(ticos),masatravsdeumcaminho
sensvel(nosentidodesensibilidadeartstica),trilhadopelaliberdade:
SenoEstadodinmicodosdireitos,ohomemencontraohomemelimitaoseuagir
comoforasenoEstadoticodosdeveresenfrentaohomemcomamajestadedalei
eprendeseuquerer,nocrculodobeloconvvio,noEstadoesttico,elepode
aparecerlhesomentecomoforma,eestardiantedeleapenascomoobjetodolivre
jogo.Darliberdadeatravsdaliberdadealeifundamentaldessereino[1].
OqueSchillerchamadeschnesUmgang(beloconvvio)exatamenteopontodeligaoentreo
bemmoraleobeloesttico,jqueSchillerqueenxergaaperfeitamediaoentreoindivduoea
coletividade(oGnero)[2]ocorrendopormeiodabeleza.
Etambmantecipandoumatendncianasartes,Schillerapresentaumavidamoralcoordenada
comobela,enonecessariamenteorientada,ouseja,umaobralivre,emqueaFormanodada
previamenteporumpadroesttico,masconstrudafenmenoqueestnabasedasobras
abstratasqueselibertamdodeverderepresentarobjetosdoMundoparacriaroseuprprio.
Noporoutromotivoamoralfuncionademodointegraleexigeumaeducao,umaformao[3]
nopodendosedaradesculpaticadaautonomia,acartadamgicadomundodaticaque
justificaasano.
Nosignificadizer,certamente,queasanonoexistanomundomoralelaexiste,masexiste
comoavaliao.Asanomoralsempreumaavaliao,ouseja,umareprovao(ideiaquea
educaoescolarestandardizadareproduz,muitasvezes,combaseemumcritrioobjetivo
mdia07perdendoofiodameadamoralameiocaminho).
Porissoqueaverdadeiraretribuiosempremoralepossuiumcarterdeclaratrio:essasua
atitudenobela,noaprovadapelopadromoral.Dizerqueasanomoralpossuiocondode
reabilitaroinfratorconfusotodopaisabequeomelhorquepodefazerparaincentivarseu
http://justificando.com/2015/07/15/eticaemoralsegundanotasobreumadiferenca/

1/4

06/01/2016

ticaeMoral:segundanotasobreumadiferena

filhoquefogedaliodecasa(apscortarovdeogame)sentarsecomeleparafazeremas
liesjuntos.
Ahabilitaoeareabilitaomoralsosempreumaformao,enuncafrutodasanoincua
paraproduzirefeitosmoraispositivos.
Alis,amoralnomuitopreocupadacomqueseusjuzossejamconstrutivos,muitopelo
contrrio.Elaconstriatodomomento,masquandojulga,elasepara,alienaedestri(enoh
nadadeerradocomisso).
Dessamaneira,normasmoraisasmaisclarassoapresentadasnanegativa,mesmoquesoba
formadeduplasnegaes:
vocnopodebaternocoleguinha
vocnopodenoirvisitarsuav
vocnopodebateremummendigoeadiante.
Asnormasmoraispositivasaparecemjcomoumjuzoderepreenso,comumconselho
implcito:
vocprecisapassarmaistempocomsuafamlia
vocprecisalermaisaBblia[4]
vocprecisaajudarospobresfrasesquefazemsentido(moral)quandodenunciamumarealidade
conflitantecomodeverqueenunciam.
Amoral,portanto,partedeumanecessriacoordenaoeimplicaqueaaosempreuma
atividadefeitaemconjuntoequeimpactaumacoletividade,diferindodatica,aqualparteda
autonomiaindividual.
Outroponto:ridculaaoposioentreDireitoemoral.
TodaoposiodessetiporeferesenicaeexclusivamenteoposioentreotextocrudaLei
positivaeamoral,enuncaaoDireito.NemmesmoaoDireitoLei,porqueaLeiprecisaser
interpretadaeissojimplicaumjuzoestticomoral(nossainterpretaojurdicavariadetom
segundonossaformao),aindaqueissononosleveaumaliberdadevoluntaristaparaoeu
interpretarcomoeuquiser[5].
possvelargumentarqueLeiscomoadodiadomilho[6]nopossuamcontedomoral,mas
precisosercnico(nosentidofilosfico,inclusive)paranoverqueoprocessodepositivaoda
Leinoalteraocontedomoraldenenhumasociedade.Soprocessosrelacionados,inclusive.A
dogmtica,pormaisqueviseestabelecerumaautonomiadaLei,refmdecontedosmoraisque
exalamdaConstituioaosnormativosadministrativos.
Issonosignifica,porm,quenopresenciemosumafalnciadamoral.Essaderrocadadocrdito
damoralnovem,contudo,doDireito(nohaveriaporque),masdatica.Amoralestsendo
renegadaaopapeldevil(chamealgumdemoralistaemumdebateeseuspreconceitosestaroa
salvo)esubstitudaporumaticadaspequenasvontades,quetiraacoordenaomoraldecenaea
substituiporpequenosclculosutilitaristasdecustoebenefcioparaasatisfaodasvontades.
Amoralestsecandoporfaltadepessoasquetenhamacoragemdesersmaisumviolino
vivemosemummundoondetodosqueremsermaestrosautnomosecheiosdesi.Emdado
momento,anicamsicaserfeitapelosomdebaquetasraivosasdeumpblicodemaestrosque
http://justificando.com/2015/07/15/eticaemoralsegundanotasobreumadiferenca/

2/4

06/01/2016

ticaeMoral:segundanotasobreumadiferena

nosabemfazermsica.
PedrodaConceioMestrandoemDireitopelaUniversidadedeSoPaulo,advogado.Autordo
livroMitoeRazonoDireitoPenal(2012).Filsofonashorasvagas.
REFERNCIAS
[1]Schiller,Friedrich.AEducaoEstticadoHomem.SoPaulo:Ilinuras,2002,p.140.Nooriginal:WennindemdynamischenStaat
derRechtederMenschdemMenschenalsKraftbegegnetundseinWirkenbeschrnktwennersichihmindemethischenStaatder
PflichtenmitderMajesttdesGesetzesentgegenstelltundseinWollenfesselt,sodarferihmimKreisdesschnenUmgangs,indem
sthetischenStaat,nuralsGestalterscheinen,nuralsObjektdesfreienSpielsgegenberstehen.FreiheitzugebendurchFreiheitist
dasGrundgesetzdiesesReichs.
[2]Idem:DasSchnealleingenieenwiralsIndividuumundalsGattungzugleich,d.h.alsReprsentantenderGattungObelo
sozinhojnospreenchecomoindivduosecomognero,ouseja,comorepresentantesdognero.
[3]TratasedaideiadaAusbildungquetoimportanteparaahermenuticacomoumtodo,desdeaobradearteatodireito,como
expsGadameremWarheitundMethode(VerdadeeMtodo).
[4]Aligaoentremoralereligioficaparaoutrotexto.
[5]Alis,fazerascomocomoeuquiserporqueosoutrostambmfazemassimamarcamaiordeumaformaoaindainicial,inacabada.
precisoumbocadodemfparaveressetipodeprticaemprticasinterpretativasmesmoasmaisradicais,comoadesconstruode
Derrida.ScapazdedizerqueDerridaliaostextoscomoqueriaquemnuncaseconfrontoucomaseriedadeeoofciodeleituraque
eleempreendeutantodeclssicosdafilosofia,comodeseuscontemporneos,literatos,arquitetos,entreoutros.
[6]Inverbis:Lei13.101de27dejaneirode2015:Art.1oODiaNacionaldoMilho,destinadoaestimulareorientaraculturadomilho,
sercomemoradoanualmente,emtodooterritrionacional,nadatade24demaio.
Art.2oEstaLeientraemvigornadatadesuapublicao.

1Comment

Sortby Oldest

Addacomment...

IgnacioItoPontifciaUniversidadeCatlicadeSoPaulo
Muitobom.
Procureioprimeirotextonasuatimelineenoachei.Podemepassar?Umgrande
abrao
UnlikeReply

2Jul15,20155:49pm

PedroDaConceioAssociatelawyeratMattosFilhoSoPaulo
http://justificando.com/.../eticaemoralprimeiranota.../
LikeReply

1Jul16,201511:20am

FacebookCommentsPlugin

http://justificando.com/2015/07/15/eticaemoralsegundanotasobreumadiferenca/

3/4

Você também pode gostar