Você está na página 1de 3

CINCOIMAGENSDEVERTOV

PrefcioparaolivroDzigaVertov,deG.
Sadoul
O"cinemaolho".EstaaimagemdeDzigaVertov
talcomoelaaparecenapginanovedosCahiersdu
Cinmademaiojunhode1970.Asobrancelha
esquerdaumpoucoestirada,onarizapertadoafim
denomascararaviso,aspupilasabertasa3,5ou
2,9,masopontofocalnoinfinito,vertiginosamente
colocado,paraalmdos"soldadosemassalto":
"Eusouocinemaolho,eusouoolhomecnico,eu
souamquinaquemostraomundocomosela
podever.Doravantesereilibertadodaimobilidade
humana.Euestouemmovimentoperptuo,
aproximomedascoisas,afastome,deslizopor
sobreelas,nelaspenetroeumecoloconofocinho
docavalodecorrida,atravessoasmultidesatoda
velocidade,colocomefrentedossoldadosem
assalto,decolocomosaeroplanos,viromede
costas,caioemelevantoaomesmotempodos
coposquecaemeselevantam..."
NessemanifestodosKinoks[cinemaolho]de1923,
noqualo"monacmera"valecomo"mosna
plumaemosnacharrua",todoocinemadeamanh
(enoodehoje,umavezquensnosabemos
aindafazerosfilmesimaginadosporDzigaVertov)
estjinscritoe,bemnomeiodoarquivodosKino
Glaz[cmeraolho]de1924,apareceasegunda
imagemdeVertov,ado"cinemarelance"ou
"cinemapiscardolhos",daquelequeeraelemesmo
ogrupodosKinoks,dosterroristasdocinemada
revoluo:"Nocomeo,de1918a1922,osKinoks
existiamnosingular,ouseja,elesnoeramseno
ums..."
Emoutromomento,aimagemmuda.Na
fotomontagemcomercialdeOHomemcoma
Cmera,eledesmenteosorrisodaboca.a
provocaoinquietadaquelequecriaraumfilmeque
noterminamosaindadeentendereque,razomais
forte,nopoderiafazersenosurpreenderos
espectadoresjfazquarentaedoisanos.
Em1930,o"cinemaolho"foienriquecidodeuma
"rdioorelha"e,diantedamesademontagem(ou
doplpitodegravao)deEnthousiasme,oolhar
atentodeumpesquisadordelaboratrioqueestem
viasdeinventarocinemasonoroe,naprimeira
tentativa,deintroduzirotrovejardosomrealdas
usinasdeDonbass,emumapocanaqual,noLeste
assimcomonoOeste,consideravaseque"osfilmes
sonorosdeveriamserfilmadosnoaoarlivre,na
barulheiradasruas,masnointeriordeestdios

perfeitamenteisolados..."
Porisso,essefilmedelutaedepesquisafoi
arrastadonalama,"mutilado,lacerado,asfixiado,
feridoemcombate".Sozinho,CharlieChaplin
compreendeuseualcanceeescreveuem1931a
DzigaVertov:"Jamaisimagineiqueosrudos
industriaispudessemserassimordenadosesetornar
tobelos.ConsideroEnthousiasmeuma
perturbadorasinfonia..."
Eumrealizadorirritado,tambm"feridoem
combate",que,em1933,empreendeoprojetodeum
filmeafresco,consideradohojeemdiapelos
soviticoscomosuaprincipalobra,TrsCnticos
paraLnin,gigantescotrabalhoemarquivosvisuais
esonoros,cinepoemapicosobreochefeda
revoluo.Aoeditarem"intervalos"osdocumentos
deatualidades,aojogarotempotodocomo
contrapontoentreimagemesom,otempotodo
misturandolegendaspoticascomimagens
chocantes,Vertovintroduziupelaprimeiravezno
cinema"aentrevistadireta",ostestemunhos
cndidosdeummisturadordecimentoedeum
agricultordecolcs.Masessefilmeveiomuitotarde
emuitocedo:medidaqueospersonagens
histricosdesapareceramdacenapoltica,as
tesourasdacensurafizeramdesapareceras
seqnciascorrespondentese,hoje,norestado
filmemaisdoqueumaversotruncada.
AquartaimagemdeVertovadeseu"cinema
sorrir"de1933,metadeencobertopelasombrada
viseiradeumbondohomemdacmera(naqual
eleutilizadoistrips)quevem,masquesevai,um
poucomalicioso,semnenhumavergonhadeter
permanecidofielatofundosexperincias
futuristasdesuajuventude.
MasdeumaquintaimagemdeVertovquefalarei
aqui:aqueladeGeorgeSadoul.Ohistoriadordo
cinemasabiafortementequenohaviadadoo
espaosuficienteaestepioneirogenialqueocinema
soviticooficialhaviaconseguidofazercairnas
sombrascomoumsimples"operadorde
atualidades".Epermanecercomoumdosmritos
exemplaresdeSadoultersabidorecolheretraduzir
documentosque,semele,teriamsido,talvez,
definitivamenteperdidos.
QuandoEdgarMorineeudecidimosfazerde
CrnicadeumVeroumaexperincianovade
"cinemaverdade",nossanicaintenoerafazer
umahomenagemaDzigaVertov,sementretantonos
darcontadequejogvamoscomofogosempre
chocantedeumcinemaprontoanosexplodirnas
mos,efoinecessriatodaaamistosasagacidadede
GeorgesSadoulparanosajudaradividirospetardos
molhadosdaquelesverdadeiroscoquetisMolotov.
Quepesquisaapaixonante!Em1961,Krasimera
Rad,alunahngaradoIDHEC,escreveunosuma
monografiasobreVertovetraduziuemfrancs

algunsmanifestosdesconhecidosem1961,Georges
eRoutaSadoultrouxeramdeMoscoumanuscritos,
publicadosouno,quelheshaviamsidoconfiados
pelavivadeVertov.
NoMIPEdeLyon,sobaorientaodePierre
Schaeffer,comLeacock,Brault,Ruspoli,Pierre
Lhomme,demanh,fabricvamosacmerade
nossossonhose,tarde,comGerogesSadoul,ns
nosperguntvamossekinopravdasignificava
simplesmente"osuplementofilmadodojornal
Pravda"ou"cinemaverdade",siglamgicade
sentidofabulosamenteincerto...
Assim,anoapsano,esboaseum"cineretrato"de
DzigaVertov.E,claro,esseretratodo"homem
motoperptuo"nopoderiasersenomutantecomo
determinadostecidosonduladosclareadosluzde
friso,nopoderiaestarsenocortadoemfacetasno
grandevendavaldosanos20,"comumar"...menos
aoladodeMarinettiedosfantasmasinquietantesdo
futurismoquedodacompanhiadeGuillaume
Apollinairecompondo,aoacaso,noscafs,os
"poemasconversaes"...
Queimportaseoretratoinacabado,queimportase
asimagensmaispertinentesestoextintas...Que
importa,depoisdetudo,seosburocratasnunca
chegaramdefatoamutilarosfilmesdeVertov:
haverosuficientedealgunsbocadosdeimagens
projetadasnacinemateca,defolhetosmalditosmas
cuidadosamenterecolhidos,pelosquaisGeorges
Sadoulnostransmiteamensagemdaquelequedisse:
"Nospensvamosterodireitonosomentedeno
fazerfilmesparaograndeconsumomastambm,de
temposemtempos,osfilmesquegeremfilmes...
Elessoumagarantianecessriaafuturas
vitrias...".
JeanRouch

Você também pode gostar