Você está na página 1de 99

.

USD HE lllffllffl [ lilll SMfflllO CLASSICA E KJ


(2 .* oadeirci do Curso Superior do Lottr-as)
1, I]"

I .It'

- '5: ^ »

( . n.
:

i SI

CURSO DE LiTERATURA E LIN6U A SANSCR1T1CA CLASSICA E VfeDICA MANUAL


MANUAL PARA ESTUDO DO SAJNSCR1TO
:! 'r
POR Q. DE VASCONCELOS ABREU. UNlVERSIDADE BE COIMBRA STUBO DO SAOSKRITO CLASSICO

Volume i.
RESUMO 6RAMATIGAL DO SAMSCRITO CLASSICO *
G. DE VASCONCELLOS ABF&U ..--

a
Lsnte da 2. cadeira em o Curso Superior de Lsllras" era Lisboa. Bacliarei em Halhematica
LISBOA, IMPRENSA NACION AL, && 1 66 PAQIN AS
.

t , 1 '. -poll Uaiversidade de Coicika. Offic'ier'd'Academie, •;"'


i ;.

Socio Honorario da Sceiedade de Geographia CamiEsrchl do. Pcrto e. Ordinarie da de Goographia da


'
'
Socio Correspond ento das S'cicdadss

Asiatica, e de Anlhropologia de Paris' c do Cabinets Pcrlugue'z do teitura em Periiircbsjco "

Hembro Honorario da Socjedade Academicallispano-PcriuguDza de TiOosa-

SOURCE: BIBLIOTHEGA MUNICIPAL DE SAO PAULO, SP, BRAZIL <':<! !!


etc., etc.. etc.

Ilk
UPLOADER; DARCV C ARVALHO, FEAUSP, SAO PAULO, ANNO 2013 : i

ji
.'J

TOMO I

1(F.SUM0 GRAMMATICAL

. • LISBOA
IMPRENSA NA'G'IONAL

, ;<•
K 1881
W tf&2**HSS*y3tt£tiifi&W

i/'c/O.^. :)

*
\

CUESO

LETTERJITURA E LINGUA SAQSKpCA

CLASSICA E VEDICA

VOLUME I

a
l
5$
r<?v
ii

IE
(2." cadeira do Curso Superior de Lottras)

MANUAL

ESTUDO DO SAOSKRITO CLASSICO

*
. G. DE VASCONGELLOS ABREU
Lente da 1" cadeira em o Curso Superior de Lettras em Lisboa. Bachaiel em Malhematica

pela Universidade de Coimbra, Officier d'Academie,

Honorario da Sociedade de Geographia Commercial do Porta e Ordinario da de Geographia de Lisboa.

Sccio Correspondente das

Asiatica. e de Anthropologia de Paris e do Gibinete Portuguei de Leilura em Pernambuco


Hembro Honorario da- Sociedade Academica Hispano-Pertugueza de Tolosa

. clc.. etc., elc.

X,0$
i/

V /
,
'

IMPRENSA NAGIONAL
LISBOA

1881

gl°i.MZ
L-.^X-*-^-^'*^*-^.*-^/*.*^!—O.^'-fi^-.J

A MEMOfllA

^/-A, DUQUB r>E AVILA B 3DE BOJL-AMA


em publico fcstlmunlio do respcltotfa saudndc
10 <s confiMiiao d« recunHceluicnto

i
RESUMO GRAMMATICAL
#

Z_
.

PREFACIO

SI > -i

Este' resumo de grammatica do saoskrilo classico e a primeira

parte do primeiro volume de uma obra que em meu espirito deler-

minei escrever, ha quasi dois annos.

Na pagina de honra inscrevi um nome illustre entre os mais hon-


rados, o do Duque de Avila e de Bolama, a ciija independencia de

caracter e bondade devo o logar que hoje occupo entre os homcns


de leltras c mais determinadamente entre os orientalislas c cm o
mo
professorado. Nao me esqueco de que o ex. sr. consclheiro Andrade
Corvo foi quern, ministro de cstado, assignou a porlaria em virtude

da qual eu fui proseguir de 1875 (outubro) a 1877 (julho), em


Franca e na Allemanha, esludos para que me impcllia a avida curio-

sidade do meu espirilo. Nao olvido o que devo a ambos. nome do


a.i
scgundo tern o sou logar na pagina de honra d'oulro volume d'esta

obra. nome do primeiro lem-o-aqui, porque nao existe ja entre

os homcns, porque nada tenho mais a espcrar d'ellc, e ncm re.ceio me


chamem 'lisongei.ro os que nao comprchendam o que e testimunhar
gratidao e confessar dividas que nao sc cxtinguem, finalmenle por-

que d'elle partiu a inicialiva official, e a elle, depois ministro, deve

.o paiz a creacao da cadeira para cuja regencia me nomcou, honran-


do-me com a sua confianca.
Em 1877, logo depois do meu regresso a Portugal, o enlao Mar-
quez de Avila e de Bolama encarregou-me do escrever -

uma gram-,

I'MWACIO XI
I'REFAClO

nao o fiz imprimir por duas razoes: nao dava para uma folba (oito
malica do saoskrito classico e vedico, e utna chrcslomalhia de lexlos
paginas) o que tinba redigido cm manuscriplo, e na Imprensa Na-
soleclos d'cnlrc as obras dos melhores auctores hindus em lingua
cioaal nao havia ainda fundidos os c'aracteros de que eu
nccessilava
saoskritica c'dc hymnos vedicos com vocabulario proprio para Ira-
para se fazer a impressao com typo menor.
duccao. Acccilei a commissao, com que o minislro do reino mc hon-
A crilica auclorisada, que cu lanlo descjava c provoquci com a
rava, c comccci a desempcnhal-a submellendo-me a oulro piano, que
publicacao d'aquclla parte da gramrnalica saoskritica, para
dcixar
nao e o d'csta gramrnalica, ncm o da obra dc que el'la c urna parte.
demonstrada a mesquinhez e pcrvcrsao polilica, bem como a incom-
A gramrnalica do saoskrilo vodico nao estava ainda compendiada.
modada infaluacao e vaidade, a incplidao c cslulticia que dominava
Das grarnmalicas classicas tralavam, mais ou menos sccundariamcnlc,
cm cerlos censores, foi a .
meu favor c deixou me tranquillo: sem
do dialcclo vedico as dc Ben fey c a dc Oppert. Mas os trabalhos cs-
soberba peranle os clogios dc que eu nao qucria desmercccr, hu-
peciacs de Benfoy, de Dclbriick, e o trabalho assombroso de pacien-
milde e reconhecido perante alguns conselhos que acccitei, mas supe-
cia, cuidado e melhodo, quo constituiu o diccionario de Grassmann,
rior aquellas vozes, que desde lal momenlo nao mc inquietaram
davam-me elementos para, depois de meditado e demorado esiudo,
mais, e a que ncm quiz abafar publicando, pclos meios dc que posso
compendiar uma gramrnalica. meu piano foi escrever a grammatics
dispor, as criticas impressas e as particulars de sabios
que me
do saoskrito classico e fazer seguir cada uma das partes d'ella de um
honraram sobremodo.
appendice, cm que tratassc resumidamente dos phenomenos gloltolo-
Um dos melhores crilicos, o meu mestre e amigo o sr. Bergai-
gicos da mesma ordem, no dialcclo vedico.
gne, de Paris, aconselhou-me a que proseguisse em o meu trabalho
Foi sob esle ponto dc vista, que, depois de ter lido todas as
dirigindo-me principalmcnte pela auctoridade do sabio americano,
grarnmalicas dc boa auctoridadc escriptas em inglez, francez, alle-
malhemalico e orienlalista, o lente de saoskrito e philologia compa-
mao, italiano e lalinvc estudado com alteneao particular a excel-
rative no Yale College, em New-Haven, o dr. William Dwight Whit-
lento gramrnalica de Kiclhorn, a magnifica dc melhodo e clareza
ney; cuja gramrnalica saoskritica, a mais cuidada em scparar os
de Max Mullcr, e admirado os trabalhos modclos que nos legaram
faclos proprios da linguagom c comprovados pclos documenlos es-
Colcbrookc, o fundador dos estiidos vedicos, o Bopp, o fundador da
criplos, cm cada pcriodo da lingua, c os mais ou menos abusivos e
glottologia arica, comccci, auxiliado pelas pi^ciosas mdicacoes dadas
proprios ao modo dc ver dos gramrnalicos liindus, acabava de appa-
por Max Miillcr, e com o apoio da Iraduccao allcman feila por

Buhllingk. da obra de Panini, a invesligar o melhodo dos gramrnalicos


M> rcccr.*

hindiis cm que me havia iniciado scguindo Colcbrookc c Ballantync

(Laghu-Kaumudi). Assim prcparado c depois dc varias tculalivas, *


Creio ter obedecido a este methodo excellente, posto que por vezes dei, sem adver-
tir o leitor, excmplo na vcrdade mais Iheorico do que t'iradodos textos. D'esles
um ou outro
esrrcvi c publiquei a phonologia que saiu a lumc cm-1870 «Prin-.-
exempios o mais nolavel 6 o paradigrna, dado por symclria, da conjugaciSo da j^hu na
ci[iios (.'lcmcnlares da' gramrnalica da lingua saoskrila* (I parte, Pho- voz atmaiicpada, pag. 61, § 175. nicsmo exemplo dcu-WbUney, sem lio pouco advertir
o leitor de que a .conjugacao do verbo da \/h u se faz unieamente em a voz parasmaipada
nologia. Lisboa. Inipreusa National). appendice, cm que, por
- Mas a gramrnalica da os paradigmas dos verbos, o diccionario ensiiia que voz o uso deter-
k

obt'dii'iiriit ao men piano, dfvia df tratar dos phenomenos vedicos, minou a cada um dos verbos. . .

i
XII l'REFACIO PREFACIO XIII

r
A
A esse tempo tinha eu ja, redigida loda a morphologia, de que siasmo consciente a excellencia d'aquelle trabalho, complefamente
uma ou duas folhas estavam mesmo compostas, e fazia depender da moderno. Eu conbecia os trabalhos anteriormente realisados por Whit-
accenluaeao os phenomenos 'morphologicos. Eu sabia pelo meu amigo ney; tinha por consequencia a csperar do auctor, cuja longa pratica
o sr. dr. Rcinhold Rost, bibliothecario mdr do India Office, em esta'ha muito ja, honrada pelo provado saber, obra de apreco. Con-
Londres, da publicacao corrcnte ainda da obra dc Whitney. Assim fesso, porem, que eslimo em mais do que prcvi,' a obra do distincto
que soubo cslava concluida adquiri-a logo. Li-a com yerdadeiro jubilo. saoskritologo, que soube rcunir as excellencias de corrcccao c seguro
Eu nao ousava dizer o que me parecia ser a verdade, acerca de factos conhecimenlo dos grammaticos Hindus como teve Colebrookc, de
enunciados por forma diversa da que eu via em o meu espirito clareza e precisao como a dc Bopp, de singeleza e methodo que eu
simplesmente pela razao. Faltava-me, como ainda por muilo tempo ja havia notado em Max Mfiller, a fina crilica e a liberdade que da
me faltara, a pratica que so o longo tirocinio e cstudo podem dar, c a a sciencia europea. Whitney tern na verdade « full scope*.
auctoridadc para ir do encontro a theorias acceitas e a doutrinas consa- Abracei a revolucUo salutarissima. Mas lambem desde logo cn-
gradas pelos mclhores grammaticos europeus. A paginas 35, § 85, tendi que era inutilidade escrever uma grammatica como eu tencio-
por exemplo, disse eu: «Da mesma j/^ + ^ deriva-se o thema nava, embora a nao quizessc escrever complcia, -ainda mesmo como
masculino ^^prasna «pergunta»; (Cf. nesle volume, pag. 15, a havia planeado e ale certo ponlo ja realisad.o. E necessario que

§ 56, e § 220 de- Whitney). » A critica reprovou-me este modo de


;s
leia a grammatica de Whitney quern quizcr ir mais longe do que o
dizer, c advcrliu-me -que a forma da raiz nao e p.rakh, mas pras. pode levar um resumo.
Eu lambom assim a considcrava. Mas receei ir contra o § 125 da Assim o fiz sentir ao ex.
mo
sr. conselheiro Amorim, director geral
a
graramalica de Max Mailer, 2. ed. 1870, contra o § G31 e o'ulros da da instruccao publica, em conversacao particular no seu gabinele no
a
grammatica dc Monicr Williams, 4. cd. 1877, contra a auctoridadc ministcrio do reino. Aconselhou-me cntao, quercdigissc uma gram-
de Bcnfey no seu c Sanskrit-English Dictionary* s. v. prasna = malica do saoskrilo classico resumida com singeleza, cuidando em
prakh -f na (pracna i.e., prachh -f na, escreveu B.), etc. a tornar propria, nao so para a minha explicacao de professor, mas
No mesmo anno em que cu redigia a minha phonologia, imprimia .para a fazer lida com facilidadc por homens, quo, versados cm os
o orientalista (um dos erariislas actuaesj bclga, o si\ G. de Harlez, esludos classicos e desejosos dc conheccrem os factos mais impor-
a quern devo uma das mais lisongeiras e honrosas cartas sobrc o tantes do saoskrilo, nao teem, todavia, tempo para esludar novos
meu «f ch suivi de ^ n ou T m devicnt T c:
trabalho, , , , W alphabetos c ler volumosos tratados.
prach, wi^i pracmi*. (C. de Harlez. Grammaire pratique de la D'esta conversacao resultou o meu piano de escrever um Manual,
langue s'anscrilc. Louvain, 1878. Gh. Peters, pg. 25). A grammalica que fosse como que um fio conductor, que podesse guiar quern por.
d<v Whitney veiu dar-mo a auctoridadc que me fallava, c, rcvolucio- si quizesse, com pequeno esforco e sera grandc despeza, adquirir
naria vordadeira e dignamento, chamou-me as sua's bandciras. Abra- conbecimento sufficiente do saoskrito classico e possibilidade de
cci a revoliicao sahitarissima. fazer investigacoes ullcriores, se a iriiciacao o levasse ao esludo das
.Eslava eu fdizmenle ptcpaiado para comprehendcr com enlliu- boas auctoridades. Comecei logo a redigir o presente volume, cm que

J
WSSKKKm

xiv PHKFAC10 PREFACIO XV

se cncontra, sem lhe ttrar a natureza de resumo, doutrina que eu maior volume e de poesia c esta cm grande parte toda artificial,

leria tralado mais succintamente se meu fun nao fosse deixar cuja prosa ou e do tempo em que p saoskrito nfto era -ja fallado,

neste trabalho toda a (heoria da lintma. ou, se mais antiga, enfadonha pclo assumpfo e modo de o tralar,

Aproveitci-ine dos conselhos com que me honraram os meslres e por certo diffcrcnte da prosa fallada, nao pode dar-nos factos para

que so dignaram escrever,' ou escrever-me, acerca do meu anterior se traduzircm cm lcis de synlaxe. Assim rcsolvi nao dar a cslampa

trabalho. Rcsumi-o mclhorando-o por esses conselhos;' o que ali esta o manuscripto da parle « syntaxe*, e vae mclhor esla subsliluida por
a
em 48 paginas vac agora cm 18. Resumi tambem a parle que ainda analyse dos factos syntacticos, que se enconlram nos lextos da 2.

estava em mariuscripto c escrevi em forma abreviada umas regras parte d'este volume, colhidos dos mclhores auctores hindiis. Porque

de synlaxe. Mas- para esta, a falta de conhecimento bastante, que so esla analyse e particular e exclusiva dos texlos dados, com elles vae,

o tempo da e nao 6 posslvel adquirir em Portugal, — cujas bibliothe- como parte integrante da Chreslomathia, que nao da Grammatica

cas cslao complelaraente desprovidas de lextos, e onde nao existe onde so podia caber uma condensagao generalisada.

urn unico manuscripto devanagrico, ou saoskrilico em oulros caracte- Gonstituem portanto esta grammatica duas seccSes: Phonologia,

res,— tive de confiar exclusivamcnte na auctoridade de homens emi- Morphologia.

nentes, cujos livros, todavia, nos doutrinam insufficientementc em Gompostas e redigidas tendo por base obras do tao grande vullo

synlaxe saoskrilica. como as ja mencionadas, espcro como recopilador e redactor, que a

Nao me satisfaria a consciencia repetir sob a palavra de Wilson, recopilacao seja judiciosa e a redacgao clara e exacla. E todo o meu
de Monicr Williams, e de Anundoram Borooali, os magros paragra- intuito, e nao me impellem nem movem outras pretensoes senao as de

phs dc synlaxe que aquellcsdois auctores nos dao em suas oplimas ser util no meu paiz e teslimunhar, em uma publicacao proveitosa, a

gramrnalicas, e o ultimo cm tratado especial, em o 2.° volume do seu minha gratidao a um liomem eminente cuja morte pranteio, de cuja

diccionario de inglcz para saoskrito. ti'atado dc Anundoram nao e amisade me honro, e tanlo mais que a nao mcrcci por favor politico,

o que se dcyc chamar um tratado. A meus olhos nao passa tic uma que nunca acceilaria e jamais prcstei. Eram nobrcs as suas inten-

rocopilacSo dc lacios, preciosa sim, mas sem moihodo. scicnlifico, 0os; csponlanea a sua amisade quando julgava rcconhcccr nicrito

nem instruccao positiva- sobre a syntaxe propria do saoskrito. Nem noulrem; sincera, leal a sua dedicacao despreoccupada da politica.

.'cii. crcio se possa, em syntaxe saoskritica, ir alem de factos sem Quando os interesses partidarios exiglam d'elle sacrifices, nao sei

em f o que elle fazia; nunca apreciei o Duque dc Avila como homem poli-
generalisacao, nem por consequencia escrever capitulo especial,

uma grammalica do saoskrito, sobre syntaxe; a incorporar-se a parle tico; mas estou certo de que era incapaz dc sacrificar os direitos de

synlaclica deve fazcr-se como Whitney fez: indicar qual o uso dos terceiro. Nada mais posso dizer porque fui sempre alheio nas minlias

casos, cmprijgo dc ccrias formas, o valor de adequados tempos e


relagoes com elle aos assumptos d'esta natureza. E por islo que

mixUis a roiislriiccao c phrases cm dclcrininadas circumslancias, q muito Hie devo; poisque elle, a mini, nada podia dever-me.

caiaclci- <rnm composlo,— (has isto.ao passo cjtio na aiorphologia se A saudade e a veneragao pelo Duque de Avila e dc Bolama

vac jlaiitlo c«mla da forniacao das jisirtf'S da oracao. Lillcnvltira cujq aconselharam-me a que publicamente, hesta obra impressa por sua
. :

XVI PRKFAGIO

ordem a cusla do Kslado, aflirmassc o mcu profundo rcspeilo pela

sua memoria.
Se a obra correspondesse, na parte scientifica, a material execu-
lada por tres artistas com intelligcncia e affccto nao vulgares, eu
Icria assentado com cstcs auxiliares a minha affirmacao de respeilo

e saudado d'um modo perduravcl. Os muitos erros que emendo, e


.1NDIGE . .

os melhoramcnlos que indico nas paginas de erratas, dao a prova

de que, apesar do muito cuidado, nao egualei, no meu desempenho, SCHEMATICO OU DA SUBORDINAQAO DA PARTE I

o desempenho que o typographo e os dois impressores esmerada-

mente realisaram. Caiba-lhes a elles, e a Imprensa Nacional, que

lanlos artistas eontaj a honra devida. A mim cabe-me a satisfacao

de ler incilado as dedicacoes que so mereci pela conslancia e sere- Prefacio ......-.-..-.•••. - •

nidadc, que tenho coriseryado proseguindo em os meus estudos, Preliminares. §§ 1-1&


Modo de escrever. §§ 1-10 1-6
Syilabario.
a despeilo dc aleivosias propagadas desde que alguns homens, no 11-13 6-8
Pronuncta. jj§
-

parlamento e" na imprensa periodica, levantaram contra mim celeuma Phonologia. §§16-65.
a) Nonienchtura. Quadrcs geracs. %% 16-42:
preconcebida, c "do facto da creacao da cadeira de saoskrilo e da
Accommodacao das yogaes, %% 22-28 . . . 9
minha nomeacao fizeram arma politica contra o ministerio presidido
Accommodacao consonantica,- §§ 29-42 - • 9-13

pelo Marqucz de Avila e dc Bolama. p) Regrets particulares


principalmenlc da phcmol. mtnyhologica. §§ 43\-rn-.


A constancia em mim provem da grandeza e interesse scienti-
I Vogacs enli-e si, §§ 43-48 ................ 13-14

II Yogaes e consoantes; eonsoantes enlre si; §§49-03. . . . 14-18


ficos dos estudos a que me dedico; a serenidade da-m'a o conheei-
Morphologia. §§ 6G-4G2.
mento que lenho do que sao as nossas tempestades politicas e os I— Declina$ao. g§ CG-129.
*) Generalidades. Dccliitari'io consonanticu. §§ CG-89:
deuses que para ellas desencadeiam os ventos.
Thomas iuvaraveis. §§ 70-73:
Possa eu ter executado urn trabalho que a crilica julgue capaz I— Tli. som aiter.i(.;lo phonelica das finaos, § 70 ... . 19

do me vingar de todas as maledicencias; que eu nao quero/tirar II— Th. com alteraoilo phonctica das finaos, §§ 71-73.
*»A*
outra vinganca scnao a de mostrar aos que-tentaram desconceituar
Tli. cm -I (-k, -k.il -g, etc.), §7i;th. ,

-ill, "8 72; th. cm -'as, -IS, -US, §73 20-22


protector e protcgido, que um bem mereceu da patria e o outro bem Thomas variavcis. || 74-77

mcrcceu a proteccao. , . Nomenclature. -Gciieralidades, '§§. 74-77 . . .... . . . 23


Paradigmas dilheniaticos, || 78-80:
Scplembro de 1881.
1.°, Th. comparat. cm -ljas j 2.", th. participial

-at; §78. .'.'.. ......


. . . : . . 24-23
-"''"-.'

*c ".-
Th.de suffixo, -mat, -Vat, §79. . . . . 23
Th. -ap «agua., .§ 80.. ........... 20
:

XVIII lNDICK 1N,DICE XIX

Paradigmas trithematicos, §§ 81-84: e) Pronomes. §Sj 120-128.


1.°, Th. participial em - Vat, § 81 -
% Pessoaes, § 120. Rclativo, § 121. Demonslrativo, § 122. Interrogative,
2.°, Th. em -an, §§ 81-82 27-28 exclamativo, § 123. Indefinidos, § 124. Possessivos, § 125. Uefl.,
Derivadosda j/ak , § 83 ....-...'...'... 28
;

§ 120. Honorificos e de rcspeito, § 127 46-48


Thema pus «homem», § 84 Adjectivos pronominaes, § 128 48
28
Thcmas em semivogal. §§ 85-89:' Accentuacao dos pronomes, § 129 . . . 48
1}

Th. em -] | 85 ,
29 II - Conjugagao. §§ 130-372.
Th. em -1', §86
29-31 A— Tempos espkciaes. §§ 130-221.
'

a) r radical ou de r radical --......!.... 99 Gencralidades. Nomenclalura. §§ 130-136 48


b) r do sulT. -lar — -lr (nomitta actoris; nomes
'if
«) Classes que constituem a /.* conjugagao e acctntuac&o nos tempos especiaes
de rclacao de parenlesco) d'esta. §§ 137-147
'
. 50-53
30
c) r do suff. -ar substituido por - En '31 Accentuaeilo, base sobre que se esteia a divisilo em dnas conju-
Th. em - y mqnosyllabo's em - u e em gacOes, § 137. Variabilidade do accento; formas fortes e fracas,
§ 87 31-32
; ,
, LQ ,

Th. em -j monosyllabos em 1
; a3 88 ...... 32 §| 138-139. Radicaes em que se da a mutabilidade do accento
,
5 § .

Th. strl «mulher», g 89 .... ;


32 §140. 50
P) Declinacao vocalica. §§ 90-95: Classes das raizes, -scgiindo.os Hindus, queentram em a Conj. I, § 141 50-51
Polysyllabos em -
1 , - u ,'
§ 90 ...'.'. :
32-33 Morphologia c accentuae5o da 2." cl., § 142 . 51
Polysyllabos em -
1
, - u ,
§91: l.»," th. em I , m. /I; 2,», (h. cm .
Morphologia e accenlua^ao da 3.* cl., § 143 . 51-52
-U, m.f.;Z>,cai -I , -u, n. ........ ; .. .. 33.34 Morphologia e accentuaeilo da 7. a cl., % 144 .

a) Casos particulars dos adject, neutros Morphologia e accentuacao da 145 52-53


em. -I ,
-u . . . 3i_33 5.° cl, § -.

i) Fcminino. em - Y I dos adject, em -u . ...... . 3G Morphologia e accentuaeilo da 8." cl., § .146 . 53


Themas S at 111, pati, §92. .'. . .
.'. . . . . ... . ...
36 Morphologia e accentuacao da 9.* cl., § 147 . 53
Thema aksi, § 9a ........ , 3(j P) Classes que constituem a 2.a conjugaguo e accenluacuo nos tempos especiaes
Polysyllabos em - a m. n., % 94 d'esta. §§ 148-151.
, f. 36
Themas do sufl'. second, adverbial, -tas, -tra, §93. Cl.de raizes, segundo os Hindus, que entram cm a Conj. § 148 53
. . . 37. II, ,

7) Accenluaaio da declinacao. §§ 96-105 Morphologia e accentuacao da 1." cl., § 149 . . . 53


Acccnto toriico, uddtta, § 96 ; seu Iogarproprio, § 97 ; sua desloca- Morphologia c accentuaeilo da 6.* cl., § 150 . . . . . . ... .

C-5o e clTeito d'esta, passagem do ud.it ta a suarita Morphologia e accentuacao da 4." cl., § 131 . . . . :

IW-Wfc, ...........
.
. ... 37 „ 38 7) Augmento: a que scja, % 152; sua uniao com a vogal da raiz, § 153
Accentuacao dos, participios, § 105 ....... .
30 seu Iogar morphologicamcnte, I 134 . . 54
S) Graus de comparacdo. §§ 100-107:
S) liedwpliaicup e suas leh em geral %§ 155-165. Dcline-se nos || 155-157 55
Suffixos -tara, -tama, § 100 . .
38 Formac5o da syllaba reduplicativa: Leis relativas as-vogacs e con
Sunixos. -Ijas, -islha, .§107.
...
DiirercHcaenireossuf. -"lar a', -tama,
.

-ijali, -istha
. 38
t soantes iniciaes das raizes rcduplieandas, || 158-164

Samprasarana, § 105 . '....


55-57
37
§ 107, I, If, Declinac-fto, § 107 III .
'.'... 31) Foniiacuo flcxiva dos tempos especiaes. §§ 100-173, || 174-193 57-70
4) . .

«) Accenluaruo nos rjraiis de comparaaio. '§ 108 . . .


39 Schema ou quadro comparativo das termiuapOes dos tempos especiaes
C) JS'umeracs. §J| 109-118: em ambas as Conjugates, § 173 ........ . 59
Thomas dos cardinal*, § 109 ....... .'....... . 3<j_4y 1— Paradigmas da Conj. I: I formacilo ou 2.* cl., § J 74 00
DecliiiacJo dos cardiaacs,
§ 110-117.. ............ 40.42 II formagao ou 3.^ cl., § 175 . . .... .... . Gl
Dorirados numeraos: brdiiiacs, subslanliyos,
adverbiaes, § 118 . . 42 I'll formaea"o ou 7.« cl., 1 170 . . . . . . . . . . 02
n) Accent tiaftw dos iiumcracs.
§§ 119 e 119 11 ........... 43 IV formacao ou 5.* cl., | 177 ........ ... 63

i
:

XX IND1CE INDICE XXI

Pay.

V formacao on 9.» cl.', § 178 6i a) Radicaes secundarios mbordinados a conj. I:


320-329 106-108
2—Paradigmas da Conj. II; I formacaoou 1." cl., § 179 Go Intensivos simples, §§

U formacao ou 6. s
c!., § 180 60 p) Radicaes secundarios subordimdos a Conj. II:
108-109
III formacao ou 4.* cl., § 181 .... : . . . 67 i.° Insensivos deponentes, §§ 330-333 , . ;

3 — Observances sobro os paradigmas dos tempos especiaes da 3.", . 2." Desirativos, §§336-347 109-111
111-115
7.» e 9.» cl.. 182-184 08 3." Causativos, §§ 348-362
4— Formacao passiva dos 4.° Denominativos, §§ 363-372 115-117
tempos especiaes. §§ 185-193:
Relartfo da 4.* d. com' a formacao passiva. §§ 183-186 C8 HI — Forma$6es nominaes integrantes do verbo. |§ 373-413.
Influencia do accento na rnorphologia do passivo. f § 187-191 . . .
68-69 A. — FOHMAQAO NOMINAL EM OS VERIJ0S PMMARI0S. §§ 374-404.
Plexoes pro.prias da voz passiva. §§ 192-193 09-70 Partieipio do presente, |§ 374-375 118-119

Formacao particular dos tempos especiaes d'alffuns verlms cm ambas as Participio do preterito reduplicado, %% 376-377 119
t)

Partieipio do futuro cm -s, §378 119-120


conj. §§ 194-221
;
' I -1.' Conj., §§ 194-218 71-75 Participio do passado passivo, §§ 379-383 . .....' 120-121

II— 2.»Conj.,§§ 219-221. 75-76" Partieipio do passado aclivo, % ..............


386 122

13 —Tempos geraes, §§ 222-314. Participio do futuro passivo, §§ 387-391 ............ 122-123

Generalidades. Nomenclature. §§ 222-224 ....*....... 77 SI 392-393


Infinite,
121

Gerundios ou alisolutivos 1." Participio indectinavel, §§ 394-403 123-125


o) Aoristos. §| 225-274: :

77 2.° Gerundio adverbial, § 404 125


Natureza, formas e flexGes do aoristo, § 225 . #&
1 — Aoristo simples; duas formas: K — FORMACAO NOMINAL EM OS VEMJOS SECUNDARIOS. §§ 403-413 . . . . . 123-120

1." forma, §§ 226-229 :


..... .
77-78 IV— Particolas invariaveis. §§ 414-419.

78-79 Prepositivas, %% 414-416 126-128


§§ 230-234
-
2.» forma,

2 — Aoristo reduplicado: unica forma, §§ 235-243. (Ueduplicacao Adverbios, § 417 .......... 128-129

aorislka, §§ 238-244) . 80-83 Conjimccoes, § 418 . . . . 129

3 — Aoristo sibilantc ou sigmatico; quatro formas: Particulas cxclamativas, % 419 .... . 130

i." forma, §| 2W-254 83-87 V— Composigao. §§420-462.


87-89 Generalidades. Nomenclature. §§ 420-421 130
2." forma, §§253-203 . . .
.

3/ forma, §§ 264-2G8 . . .
'

89-90 «) Compostos oerbaes. §§ 422-423 .... 131

4." forma, §§ 269-274.. 90-92 6) Preterito periphraslico. %% 426-428 .... 132



Z) Preterito reditpiicado: §§273-281)", • • • • • • 92-97 l) Compostos
nominaes:

Parlicuiaridadcsemaformajilodoprt. dcalgumas raizes, §§284-287 97-99 , Generalidades, §§ 429-433. ...... 133-134

t) Futiiros. §§ 288-303. - Compostos copulativos, |§ 434-437 ... 135-136

Naturcza c formas do futuro, § 288 . .'.. 99 Compostos dcterminativos, |§ 438-4M. . 136-140

1 — iMJhinumi -s: 1.", future indefinido, || 289-293. . . . .


'.' 99-100' Compostos possessivos, §§ iia-451 . . . 140-142
2.", futuro anterior ou conditional, % 290 ............ 100 Compostos prcposicionaes, §§ 452-453 . . 142-143
2 -- l-'utiiro porijihraslico, §§ 297-303 . ............. 101 Compostos de caracter adverbial, § 45i . 143
Si IWatlini. §< :u»'t -;U<> 101-103 V h) Accenluaaw dos compostos. nominaes. §§ 453-462 143-144
i) I'm mtuiQ p/ifxirii dos tempos ijcrats, %% 311-313. Formacuo passiva Appendice. Tai30a geual da conjuga«;ao .... 145-170
fiirmiitittn <lv$ lem\w tjevaes, % 314 . 103-104 Postfacip: Erratas, kotas, sieliioramentos . . 171 scs.
.
;<* -Co* :r<;.\r.i f t MyiCNUAlitA, ^'313-372,
Ut»tir»i-';,iu tMttn; <> prtn:«;*s»i tii'irpiiologieo da conjugacao prtiiiaria e

.
>. >L vr.m.bfia. ^ 313-319 . .............. 103-106
;

ARREVIATURAS XXlll
T-
P,, Par', parasm. .
parasraaipada
part. parlicipio
pas. passivo
pi. plural
pol. potential
p. fut. participio do fuluro
p, p. p. parlicipio do passado passivo
p. prt., part. pret. participio do prelciito rcduplicado

Pr - presente
prec. precalivo
pret. preterito
Rad., rd. radical

ABREVIATORAS Rd, caus. radical causativo


l\d. dcs. radical desideralivo
red.' redupliea'eao, reduplicado
s., sing. singular
sg- seguinlc
s«s., sgsg., sgg. seguintcs
'

suit suflixo
tatp. tatpuruxa
Th., th. lliema
A , Attn., a tin. «itmanepada V. vide
Abl., abl. ablativo Voc., voc. vocal ivo
Ace, ace. accusative Vocab. vocabulario
'
aor. aorisfo vrid vriddhi, vriddhisacilo
alt. alLenda-sc equivalc a, da, corresponde a
a. confronle-se raiz
CI., c!. classe ."/ raiz da i.% 2.*, 10." classe
V> V, . . .,
Cj.jConj. conjugacSo indica accommodacao phonologica ou
d. . dual incorporaoilo mprpliologica
Dal., dat. dativo 6, esqucrda d'uma forma indica ser
des. desinencia ella, desinental ou suffixativa, ou,
f.. fem. fominiiio gcralmentc, terminal
ji- ilesiio, flex<3es 1

adireita indica radical ; no meip indica


ff. fraco
do f6rmas.
.

successilo
frfr, fraquissimo
breve ou longo ,

fit forte
subsiitue o principio ou o fim da pa-
fut. fuluro
lavra ex. a r o d a ou ° d i t qucrt
fiit. ant, future anterior J
fut. def.

fut. indef.
futaro definido
fuluro indelinido
T tlizer arodal ou arodit.

Gen., gen. genitiyo


gun. guna, gunisaca"o
imprf. impcrfeilo
iinprt. imperalivo
Instr., instr,. instrumental-'
Loc, !oc. Jocativo-

II). IllSC. niasciilino ; t"-

il, iilf. ncutr'o

X, iiptu. nominative
.

a 29) ACC0JIM0DACAO Y0CAL1CA K CONSONANTICA

Accommodagao das vogaes

§ 22. 11 final, cxceplo de vocativos, 4- (initial). Grases.


-|- a = a; -|- I= c; -f u = o; 4- — ar;
f
. + c = to ; -|- x— a> :
;
4- o =. ao ; + = a) a) .

N.B. Sao gunas: e de I, o de ti, ar (fo r. Sao vriddhis:


a rf<? a, a?, rfe !, a) </e u, par mnilhanc.a ar de f.

| 23. T find 4- (initial). Grases, liquidates.


+ 1 = T ; +a = ja; + u = j 5 ; + f

j? ; + o = ]e; .+ = a3 jse; 4- o — jo;
4- a) = j a)

§ 24. u y?«a/ 4- (initial). Grases, liquidates.


4~ 5 = u; -f a = va; etc.

§25. £ final
4- (initial), Grases, liquidates.
4- r — r ; 4- a — r a ; etc.

§ 26. c /Srca/ 4- (initial). Liquidaeao ou elisao do elemento


liquidavel da final. 4- e =a e (on, no interior da palavra, = aje);
4- a '== c (ou, etc., = aja); =aa 4-.il

(ou, etc., = aja); 4- 1 =a = ! (ou, etc., a.jf);

4- u =f a ii (ou, etc., = a u) 4- = a f
j ; ;
r (ou,

etc.; 4- f = ajr); 4- ae = a (= aja}); a> 4- 0.


'

—a (= aj 0); 4- a) = a (= § 48.
a) aja)). V.

Obscrva^ao. — I, u, e, iinaes cm dual do nomes e verbos,


permanecem inalteraveis.

§ 27. aj final 4- (initial), ro final 4- (initial).

.SejaV uma'vogal qualqner:


n\ 4- V ~- a V; —
ajV (ahjmnas vexes tambem na plume)
to 4- V -= iivY; —
a V (alyumas rezea na phrase)

§28. final 4- a (initial) ™ ' (oh. ho interior da palavra,


= ava); 4- V (qualquer vogal iiticial, exceplo a), =-•'
avV.

Accommoda^ao consonantica

§ 29. Pdde ser final de palavra: uma vogal, ou vogal seguida


de anusuara; e d'entre as consoanles unicamenle k, t, t, p, n,
n, n, m, 1,-fc

Y.-Annei;— Manual Sk.


(§4).
{Ties. Grmu.) .2
: . .

10 I'llONOMHlIA 20- §38) ACCOMMODACXO CONSONANTICA 11



T
a) As palalacs, inclusive s, substitute k, a maior parte das + p = kp; + b = gb; +m = arao!tgm|
vezes; outras vczes, porcm, g, considerada como s, e a propria + ]= gj; + = gr; + = gl; + v=gv;j.
r 1

palatal s, sao substiluidas por t; mas k ainda substilue s, b, + s= ks; + = ks; + = ks s §.G3V» s (Cf.
j)os(o que cstas, sibilanlc e aspiranlo, scjam commumnlcntc substi- ,
..+ b = ggh (§|-32,'i7>.
luidas por t. No interior da palavra diio-se plienomenos idcnlicos. N. B. E escusado mencionar as iniciaes (rarissimas) cacumi
Ex.: drs -f su (des. he. pi.) ^~ drksu (§03) «em os vidcnlcs*, naes; em as iniciaes aspiradas, so tern imporlancia o esforco (§ 1G)|
drs -|- sjami (/I I.' a. fut, indef.) 1
draksjami «eu verei>.; = § 35. t final
vis su — vilsu cm villsu (§30) «cm os Vaixyas*. Mas ba + — da;
a etc.
-f
circumslancias especiacs para s (£/•§§ 01, 02).
* -f k = tk; + g = dg;
Dove allendcr-sc sempre ao §32 c'ao § 53. Ex.: visa (instr. =
+ k kk; +g = gg;
s.) « pclo Vaixva » , vidbhjam (instr., dat., all., dual) cpelos dois + = tt; + d == d
t (J ;

Vaixyas, etc*. Da y/drs, adrddhvam %.* pi. A. aomto em -s. + = t ' d = dd; +n = nnou dn;:
tt; -f.

b) As aspiradas, sao substiluidas pelas duras correspondents 4- p = tp; + b = db; + = nm ou in drn:^

nao aspiradas; e fmaes radicaes, ante a consoanle inicial da terml-' + = dj; + = dr; + = dl; +v= dv
j r 1

nacao, perdem lambem a sua aspiracao, obedecendo ao § 32. + = kkb; + = is; +s.= ts;
s s

c) A aspiracao, pcrdida pela consoante final radical, reverie p$Ka + h = dd-h (§§32, 17).
a inicial quando csla.for g, d, d, b. (V. § 71 Obs.). 36. t final

§ 30. Nenbuma palavra pode terminar em niais de uma con- Como no | 35 mudando-sc t em }, d em d
soante, cxccplo se a penullima for r seguida de uma das duras Mas t + s == ts = tkh; t-f s = ts,=
k, l, l, da base Org (Cf §§ 29 e 71 c).
p. Ex.: Ui'k n. s. Us; t+ h = db (d seguido de h, nao c.

§ 31. Sao resullado de accommodacao n, «, n, ", b, fmaes, aspirado), ou, == ddh (i. e., h mudado m
e Tiem sc cnconlram como iniciaes proprias. aspirada d h [

§ 32. soin inicial 6, geralmenle (Cf. §§ 53 c sgsg.), o deler- | 37. p final


j

minanlo da accommodacao (§ 17). Esta estabclece-se ficando som Como no § 34 mudando-se k em p, g em bj


duro deanle de duro, som bran do dcanle dc brando; e revertendo a § 38. n final (Rccordo-sc § 5 e cf. § 40)
|

aspirant c inicial a aspirada branda. •


(Prcccdido dc vogal breve) 4- vogal inicial^

§ 33. A inicial kb apparcce prccedida de k quando o voca- dobra-se;unicamentc nestc caso, ciden^cc-
bulo prccedcnlc for uma das parliculas a, in a, ou oulra tcrminada mente n, n. Nao sc dobra m.
em vogal, sobrclmlo breve. (Cf. § 50 a). Nos outros casos:
+ vogal inicial. =' nV;
.Kncontrofs ntinis conamuna "+ k = nk-; + g = ng;
§ 34. k final =
+ k "sk; . + g = n g;
+ a += ga; = g»; etc. + — ~st; -1- d == nd;
+ k=k'k; + g
-I

= gf; etc. 4-
t

t =v~'st; + d = nd;
=-nb;
+ n = nn;
+ k = kk; etc. + p = np; + b -f- m = nm;
-1 l == k t
x- (1 — .
o-d*
+,ik— an = ou gn; j =-nj; +' r = nr; + 1 =11; +v nv
.

12 P1I0N0L0GIA (§ 38- 43) REGRAS PARTICULARES 13

+ s = = iis, nkh, — nkhs, == nkklr, alt {prig, as) final


+ = ns; s 4- s = ns, = nts;
+ = nh.
ii
+ a =
Tu; -f i= a i; etc. . -

§ 39. n, ii, finaes


4- k == ak k; 4- :

g == a g;
Prcccdidos dc vogal breve dobram-se como fica
4- k = as k; + g = ag;
dilo no § 38. Nos outros casos pcrmanecem, + t = as t; + d = a d. Etc. Correspon-

ainda que similhantcmenlc an (§ 38) sc


tlendo neste quadro a a o do precedents

inlcrvallo facullativaincntc enlrc n c sibilantc Nao sendo precedido dc a considcre-se k como r originario.
•Ci?
um k, enlrc
ncslcs casos os quadros sao
n c sibilanlo um t.

como no
E ainda
ExccpcOcs. — nominativo do singular do pronome da 3.* pessoa,
§ 38. sak «elle, o, ...», bem como o do demonstrative- etad, que faz'
§ 40. m final
esa.k, conservam o visarga, k, so" no final da phrase, na pausa.
Permancce absolutamente deantc dc vogal inicial.
Passam a so, eso, ante a inicial o qual sc elide c fica substituido
Dcanlo dc consoantc inicial:
pclo avagraha ('). Pcrdcm h, ante outro qualquer som. V. Exem-
a) Muda-sc cm anusuara neccssario se a consoante
plos no § 122, pag. 45. .

ou scmivogal. Cf. § 38.


for sibilanle, aspirante
b) Provcnientc de r originario.
b) Escrovc-se como anusuara (§§5, 12) deante dc
Precedido de qualquer vogal hidiffcrentcmenlc,
consoante, on na pausa. E ainda neste ultimo
+ a ==? ra;
-

4- I = rf; etc.
caso e iVcqiienle escrcvcr-sc m 4-k = kk; + g = rg,;

k '= sk;
| 41. 1 final .
4- + g
'== rg;
Pormaiiece absolulamcnte.
*
+ ?
== st; 4- d = rd;
§ 42, h -final + t = st; 4- d = rd; + n = rn;
a) Provciiicnlc de s originario:
+ p = hp; 4- b = rb; +m=rm;

.
a \\ (oriy. a s) final
4- j = rj: 4- '
r
'

= (e a vogal precedente
r

alonga-se, se for breve); + 1 == rl; 4- v


4- a =o '
; 4- a == a a; + I = = a 1 ; etc.
""..~ rv;
+ k == ah k; 4- g -
= ° g.; 4- s == hs; 4- s = is; 4- s =^ hs; podcrido
-f k = as k; 4- g == og; !

haver a assimilacao : ss etc.


4- t = as [;; + d == o d;
4- h = rh.
,

4- t = as t; .4- d =^od; + n = o n;
-}- j> = ak p; + b == o b; + = o m;
in

J ° J: + r or; +l =o 1; +v REGRAS PMT1C0LARES PRIIIPALlJiTE DA PflONOLOGlA MORPflOLOGLCA

= o v;
4- s = ak s: +-s = ahs; 4- s = ak s.
I. — Vogues entre si

Pdde, porem, haver assimilacao : ass, ass, § 43. Na phonologia morphologica, ou interior, entre os ele-
• ass; mentos constitulivos das palavras, dao-se phenomenos phoneticos
-{- h = u It. que nao podcin entfar nos quadras precedcnlcs. ,
. . , .

14 PHONOLOGIA. REGRAS PARTICULARES 44- § 55) VOGAES E CON'SOANTES; CONSOANTES ENTKK SI 15


(I

i§ 44. Os clomcnlos conslilutivos principaes da palavra sTio: § 51. A final f liquida-se, ou vevcrtc a forma originaria ar
a raiz, que da a idcia gcral ainda indeterminada, eo suffixo (considcrada guna de r, § 22); e por vezes muda-se em. ri

krit ou prirnario, que sc junta a raiz, constilue vocabulo e dcter- Exemplos. — \l p i t r -f a = p i t r a « polo pae »
;
/k r , k a k r a.

mina cstc como nome ou vcrbo. Gonstituido o vocabulo, este fica «vos fizesles», kakartha «lu lizesle», karomi «cu fa<;o»; /smr
apenas I hem a, i. e., base nominal; e radical, i. e., base ver- '+ tr = smart r «aquelle que se rccorda /kr + » . ja = krija
bal. Estas bases, depois, sao modificadas pela desinencia de genero, « acabamento » . Mas smrta, «recordado», krla «fcilo».
de numero, de caso, pela flcxao de modo, tempo, pessoa, etc. E o § 52. Em algumas raizes, em que polos Hindus c alongado
llicma, ainda, antes das desinencias, o pode scr por outro suffixo, quando final (pf, mf. etc.), r final passa gcralmenlc a i.r ante

cliamado taddhita oil sccundario. vogal, air ante consoante, iniciaes de terminaeao; preccdido de

§ 45- No interior da palavra em saoskrito nao ha hiato: i. e., labial, passara a ur-oa flr respcclivamcnte. Cf. §50.
nao se da, a succcssao immediate do duas vogaes. Alguns vocabulos Exemplos.— \/kr(kr) + ali kirali « clle dispersa*; + jate =
rarissimos, em que apparcce o hiato sao ou de origem vedica, ex.: .-= klrjate «e dispersado.». Do /pi'fpr), pfirjalc «< saciado».

| 53. A consoante final da bast;, nominal ou


verbal, perma-
titau (lcia-se ti-ta-u) «crivo», ou rcsultantes de componentes em
obediencia as proprias leis phonologicas exteriores, ex.: puraeta necc, a maior parte das vezes, inallerada ante as vogaes, semivogaes

== p u ra- c a por p u r a h - e t a (§ 42) « que vae na frente »


t
c.nasacs iniciaes de terminates.

46. A gunisacao da vogal radical nunca sc pode dar nem a) Se a terminaeao principiar por oulra consoanle, a consoante
.
§
quando for a, ncm qaando, sendo media, for longa por natureza ou final -radical obedece as lois dos §§ 32 e sgsg.

por posicao, prosodicaincnte, seguida de mais do que uma consoante. Exemplos. — /vak, vakmi «eu fallo » , vak si = vak + si

§ 47. Por vezes, e sobretudo sendo radicaes, ! mudam-se em (|§ 29, a, 63) «tu fallas», vakti ^ vak + ti" (§ 29, a) «cllc

lj; u em uv ante vogaes, ainda que scjam homogencas. falla » ; v a k j a « proprio para ser fallado » ; i/biidli « saber » , abhuIs i

Exempln.-. — /bin -f i = bhiji, he. s., «no medo». (§§ 29, c, 32) l.
a
s. aoristo em -s.
§ 48. As finaes: c, x, o, a)," mudam-se quasi sempre em § 54. Se em seguida as aspiradas brandas finaes radicaes se

av, ay, respectivamentc, ante vogaes (§§ 26-28). unir terminaeao euja inicial seja I, th, estas iniciaes tcrminaes pas-
aj, aj ,

Exemplos. —
na> «nau» -f i =f= navi, loc. s., «cm o navio»; sam, uma e outra, a dh (Cf.% 32), c a final radical perde a sua

go «boi ou vacca» + c = gave, Mt, s- aspiracao scm que ella reverla para a inicial radical ainda que esla
seja g, d, d, b. (Cf.% 29 c).

Exemplos. — i/btidh -f ti — buddhi «pensamenlo»; v/dah


II.— Vogaes e consoantes; consoantes entre si
cqueimari. + lam da 2 !l
pessoa parasm. do dual do aoristo tin
(fl.
a
49. Mudam-se, ainda, e, 'se, o, a), finaes, como no § 48,
i -s) adagdham (| 65, a); /dab + thali (fl. da 2. sing.- utma-
|
ante j
'

.
' nepada do mesmo aorislo) = adagdhah (| 65, a).

Exemplo. — v~x-\- ja = navja «navegavel». § 55. As dcnlacs iniciaes ficam cacumiualisa4as 'ante as cacu-

50. Se ao r on v finaes e radicaes, prccedidos de I ou u, minaes finaes radicaes, n passa a n ante k, g (C/.| 32).
§
sc seguir oulra consoante, estas vogaes i, u, mudar-se-hao, quasi Exemplos.—yid., Ttte «elle louva»; -K "j/dvis §174. Do
sempre, nas suas -tongas T, II.
/jag, j as turn «sacrificar» (|§ 29 a,. 61), jagiia «saerificio».

Exemplos.—-i/div «brilliar» + jati"= dlvjati «elle brilha*. | 56. Palatacs.

Mas v^div -f ja = divj a « celestial.


a) A final kh deve considerar-sc como s. Ex.: de Vprakli,

^s.
.

§ 65) VOGAES E CONSOANTES; CONSOANTES ENTRE SI 17


5G-
ifi
r-lWNOLOGIA. HEGRAS PARTICULARES
(|
Excmplos. — v/drs -j- sjami =
draksj.ami (§ 03). «eu
.pergantador. e prasna verei»; sas + bhjah = sad bhjah (K. Dec! dos cardinacs).
dLlirakh, ««*.». prat (§§ 20, 71), da nao
vogaes appareceprecedida § 63. No interior da palavra, s, principalrnonlc inicial do suf-
(Jf. Tia) .quesuno.. EiUre duas a' e Icrminagocs, preccdido dc oulra vogal quo nao seja a, ou
aspirada k. fc; /vkh, l'^
hatl « elle vae »
? ; ^P'^' fixos

preccdido de k, r, (l?).e seguido immcdialamenle tie- vogal on con- .

« olio pcrgutitou.. C/". §


33.
prakkha
'

fcj Considcra-sc g = s mudando-sc em t em v/bhra go , soante denial, oudc.m, j, v, muda-se em s. Cf. § 3i.
v/svg. a) A mesma accommodacao sc da, como organ icamentc ncces-
t/blivai, v/mrg, v/jag, v/rag,
m muda-se em n ante as desmcncias saria, ainda que haja anusuara inlcrvallado, nao originmh <k nasal
8 57 A final originaria

consonunlieas, o ante m, v (la ficxao dos verbos;


assim,la-se a
^ r radical, ou ainda que haja visarga ou s cnlrc a vogal prcccdcnte a ,

consoantc scguintc nas onlras


cucunistaneias morphologtcas
quando
^ sibilanle dental e esta
Excmplos.
mesma.
— Do tlicma vak, he. pi. v a k s u (§ 29, a) t.nas
anusuara noccssano.
(§ 5 fA 11:10 se convcrla em
ou provemente de palavrns»; do llicma gir, loc.pl. glrsu (§ 50) «nas vozes»,
n dos Ihemas, quando radical
.

8 68 A final

pennanece ante -s« desinencia do


toivo pdurab Do thema gjolis (neutro, | 73, II), gjotlsi, nam. p/:,«as
m radical,
m,
r, a.unai lazes*; mas do llicma purn (§85), loc.pl. pusu ou punsu enao
ante as seimvogaes 1, .

],
I, 69. Pcrmaneco
pusu, por sor aqui o anusuara reprcsenlalivo de nasal radical. No
o ante toda scmivogal, a final n.
- punsu
fem/.bs dos §1 57-59, -pum
-homem. + su be. do pi. gjotis faz gjo tihs u.

ragan (= /rag + «# an "' e ". + ". . Observafao. — Os final originario da raiz nao ol)cdccc a lei do
.cnlrc os lioincns.;
/gam, gantum «i»,
r l- ^
?'• cbcnminalismo. '

rligasu (C/".l 74-77). Da


iii/Sntfo

Excviplo.—Vjin o thema gjotis, s perlence ao sufiixo primario


,C,mf aeanna «nos iamos ou fomos». on
a que uma vogal, is. Teremos porlanto gjotisi no loc. sing.; mas derivando-se da
5 60 A dental n (com rigor, se de affixo)

no interior da palavra /pis, mover, caminhar», o lliema supis, teremos suplssu,


dentre as 'consoan.es
n, m , j, v, se seguir, « ir,

se ella for preced.da de ,., pi., «nos quo Cciminham l)cm», sup-I-sao (nom. ace. e vaccinal).
u™ anionic, muda-se em cacuminal n, I.

A
JeT u dc \ q«T immediatamenlc em
cultural, labial, ou
eontacto, quer tendo
t, h,
inlcr-

(anusuara), por
| 64. sibilante dental,

preccdido dc a, ante a inicial s dc (erminacoes dos tempos geraes.


s, final radical, muda-se em t, se

nedio unr so'm vogal,


Tclda urn ou feU.*, syllaba
j,

com ontro.Is.oe: toda m que Excmplos. — v/vas + sjali =. vatsjali <ellc liahitara»;

k ,„ entrcponba sora palatal, cacuminal ou dental.


formam as duas bases verbacs
da
'
Vvas -I- sc
A
= vassc «lu Irajas, lu ves!es». F. §.73.

Cli-Da /.udli, se
raksant, .die. P ro-
§ 65.
se para branda aspirada.
aspii'anlc, h,

A
linal do radical, lende semprc a inudar-
aspirada obcdccc depois as r£
rundb, runadh. Da /raks,
lets proprias.
7
.
d.C t. a) Ante s inicial de flexao,. c ante oulra consoanlc quando a
V
porque ao n segue-se ^
,„„,,„. enao raksaiUi,
.

" radical, ante t, th, muda- e raiz de que h e final comecar por d, h muda-se em guttural aspi-
s 61 A sibilaute palatal s, final

-
l ™u„iinalisar,do eslas dentaes, Ex.:
/drs + U = dvsla rada.
, m a«aos 32, Muda-se cm cacuminal nao aspirada ante bh,
dadrastba.viu.. Ante oulra consoanle i, b) s, iniciaes de
vU.
.

'.V-^/'k quando final dc /dis, /drs, /mrs, Vsp E s, desinencia.


V a
onlras circumstance passa
t
c) Gae ante as iniciaes t, lb, dh, sc a raiz de que h e final
'1 larultalivanicule de /nas.
lie,

nao comecar por d; c cstas iniciaes mudam-sc, cada uma, em dh;


( "" ante s que niio .scja do loca-
*U' Yni.'d radical * passaa k
a vogal breve, excepto f, que prcceder h final, alonga-se. ^

egual a s. — Manual Sk.


d„ plural. Km "ulrns nm.mslancias considerc-se •V.-Abiim (R«. Gram.) 'A

,iv„

18 M0RPII0L0GIA (§ C5-
§70) DECLINACAO CONSONANT1CA 19

Excinplos. — Do radical lch (/lib gunisada) + sjati forma-


'
6S. s casos sao 8: nominativo, accusativo, instrumental,
a |
se a 3. sing, do fuluro indefiirido, leksjati «elle lambera*.
dativo, ablativo, genitivo, locativo, vocativo; com 3 nume'ros, sin-
Scric das trans for macoes: h final cm guttural aspirada que em
gular, dual, plural; e 3 geheros, masculino, feminino, neulro.
do lem dc ser dura kb; mas (§ 29, b) pcrdida
frcnlc s (§ 32), logo
§ 69. As lenninacocs dos casos dos llicmas consonanticos sao:
a aspiracao, ks passu a ks (| 03).
a
Da /dah f queimar »
, adbaksam, 1.' do sing, da i. fonna
Singular Dual Plural
do aorhto cm S.
/dab + ta = dagdha «queimado» '(§ 54). m.f.n. m.f. n m.f.n. m.f. n. m.f.n. m.f n.

/lilt + bbib = lidbbib, assim-rasanalidbbib <pelos N. Voc. — s —


caes»; lib + su == li-tsu, hc.pl. Gf.§30. a) l ) as i

/lib 4- la = lldba «lambido». ^ Ace. — am — •

— ] V.OLs.

/drb + ta = drdba «firme». infra

— h final de /nah.e considerado como dh. Ex.:


Instr. a —- — ."
bbis '— —
ExcppcOes.

= = — —

—\ —
nab + ta naddlia, upanab + bbib upanadbbib: Dat. e 1 bbjam
bbjas -

Ml.
Gen. .
as
am — —
hoc. i — — os
su —
Obscrva$ao.— Esta disposicao moslra logo a primeira vista quaes
sao os casos cujas desinencias sao eguaes, c quaes os generos que
M0RPH0L0UIA
teem para certos casos as mesmas desinencias.
Os themas, que nao terrnincm em nasal ou semivogal, ncm pro-
ve.nham de fdrmas verbaes desiderativas c inlensivas, intervallam em
o nom., voc. e ace. nculros do plural, cnlrc a ultima vogal e a con-,
soanle immediala, nasal da ordem d'clla.

Declina^ao
Themas invariaveis

§ 66. A declinacao dos nomes cm saoskrjto 6 a mesma lanto I. -Tliemas sem altcru^iio plioattica clas fi nn.es

pani os substantives como para os adjeclivos. *>


.

§ 70. Themas em -n nnicamenlc (Cf. § 85).


§ 67. Nos scguintes paradigmas comcgarem'os pelos Ibemas
ibemas em
Exemplos de alguns casos. — 77<. sug an «quo canta bem».
em consoante aos quaes se seguirao immcdialamente os.
Sing.: n., Nom. Ac. sugan, Voc. su°; m.f., Nom. sugan cujo
semivogal e ncstcs comprcbendercmos os Ibemas em -r, -tr
1

, con-
s caiu por virtude do § 30, Voc. su°, Ac. sugan am; m. f.n., 1.
siderados como em>ar, -tar, e os ibemas em -», cqnsiderados sugan a, D. sugane, etc. Dual: m. f.
n., I. D. Ab. sugan-
como em aj os em -a) como cm -av, e ainda os em -u, -T,
-
,
bhjam, sugansu ou (§ 39) sugantsu.
etc. Plural: m.f. n.,L.
mbnosyllabieos, em -uv, -ij. Nao ba ibemas em -e..
N. B. Nesla transcripcao, e em todos os paradigmas usaremos
Darcmos depois os paradigmas dos tbenms em vogal.
do acccnto 'para indicar o u d a .
1 1 a (V. pag. 37) cm saoskrilo.

•'-*•;
; —

20 M0RPH0LOGIA (§ 71- 72) DEGL1NAQAO CONSONANTICA 21

II.— Tliemns com nlterapao phonetica das flnaes A aspirada k h pode pcrmanecer ante vogal ou, como egual a

-k, -kh, -g; -t, s, ficar s.


§71. Thomas em -k, -kh, -g,.-gh;
- 1 h , - (1 , - dh ;
- 1 , -th, - d , - dh ; -
p , - ph , - b ,
- bh , - m E excepejio rtvig fde rtu-jag, Cf. § 282 II) «Rituik (sacer-.

-s; -s; -h; inaltcravcis ante vogaos. dote que recebe estipendio para preparar o fogo sagrado c dirigir a
cerhnonia sacrificial) », masculino: nam. s. rtvik, iiistr. dat.-abl. dual
Paradigma— harit m.f.n. «verde» rtvigbhjam loc.pl. rtviksu. Mas rtviga, etc.

d) A nasal m passa a n (| 57) ante consoante inicial, ainda


Singular Dual Plural
rnesmo "que labial; prasam, prasanbhih.
m.f.n. m.f. n m.f.n. m.f. n. m.f. n. § 72. Themas em -in.
N. han't — — ' — „ .. ( dhanin m. n. «rico»

Ac. ... haritam han't — haritso han't! harilak harinli Paradigmas ..

(
7
karin m. n. «o
,
que laz»
J. harita — — haridbliih
Oliservacocs. — I. genero feminino d'estes themas deriva-se suf-
D. harilc — |
haridbhjam
haridbhjak
fixando-se -I ao thema masculino e declina-se como thema em -T
Ab. (q. v. § 91). II. Estes themas, dados gerahnente como invariaveis,

G. ,
harilak
— — haritam sao todavia dithemathicos pela qucda da sua nasal themalica ante

L. hariti
haritoh
— — haritsu as consoantos terminacs. III. suffixp -in e o enfraquccimento de

V. harit — harita) hariti haritah harinti


an (q. v. | 82) e a declinaQao de grande analogia.

Th. dhanin Th. karin


a) Os the mas em - k , -
1 , -
p , seguem absolutamente o para-
digma harit. 'Masculino Neutro
Os Ihemas em -
g , - d ,
.
- d , - b , mudam a sua final brahda
cm a dura corrcspondcnte, em o nominativo o vocativo do singular, Singular

masculino, fcminino e neutro, em o accusative- do singular neutro, Nom. dhani kari


^
o no locativo do plural (§§ 29, 32); i. e., quarido finaes, o ante a dhani kari
Ac. dhaninam karinam
; tormina cao que principia por consoante dura.
Instr. dlianina karina
b) Os themas cm -kh, -gh, -th, -dh, -th, -dh, -ph,
-bh, perdem a sua aspiracao
passa a dura nos casos acima indicados.
(§ 29, 6), e a nao aspirada
A final h
branda
considcra-se
& Dot.
Ab. Gen.
dhanine

dhanmah
-
karino

karfnah
eguaes aos do genero mas-

culino

como sc fosse dh, gh, dh (§05). Loc. dJianini karmi


Observaciio.— Sc a final for uma d'estas aspiradas brandas, ou a Voc. dhanin karin dhani ou dhanin kari ou karin
aspiranlc, e a syllaba comecar por g , d , d , h , a aspiracao reverie
Dual
para cslas iniciaos (| 29, c). Ex.: budh; n. s. bhiit, n. pi.

budh ah, I. pi. bhutsu. N. V. Ac. dhaninai karina) dhanini karini

c) As palataos k, g, s e a cacuminal s obedecem aos §§ res- I.D.Ab. dhambhjam karibhjam eguaes aos do genero mas-
pcclivos 50, 01, 02. G. Loc. dhamnoh karinoh culino
a

1% §77) DRCLINACAO CONSONANTICA 23


22 MOUPHOLOGIA (§

Themas variaveis
Plural

karlnl § 74. Alguns nomes terminados em" consoante teem dois the-
N. V. Ac. dhaninah karinah dhanfni
mas: urn forte c um (raco. Outros teem (res: urn forte, urn
ilhanibhih karfbhik
Inslr. \
fraco, e um fraquissimo.
D.Ab. dhambhjah karibhjak 1 eguacs 75. tlicina fraco e o que gcralmcnte sc enconlra nos
§

Gen. dhaninam karinam . ( culm diccionarios. V. § 98.

dhanisu kan'su a) thema forle tern a vogal da sua ultima syllaba alongada,
Loc. J

ou rcforcada por nasalisacao, i. c., intervallando-se cntre a vogal c a


73. Thomas em -as, -is, -us.
§ consoante immediata nasal da ordem d'esta.
ObscrvarOcs. —
declinacao no -genera masculino e egual a
I- A decli-
b) thema fraquissimo dcriva-sc do fraco pela conlraccao
nacao no gencro feminino. Ex.: kan dramas,
tit., «lua».^Sing.:
de dois sons em um so, ou pela elisao da ultima vogal.
iV.kandramak, kandramasam, I. kandramasa, etc.;
Ac.
| 76. Sao casos forles aquellcs cujo thema e forle, fracos os
Dual: N. Ac. V. kandramasa), etc. Plural JV. Ac. V. kandra- ; :

de thema fraco, fraquissimos os dc thema fraquissimo.


-masah, etc. § 77. Tabella dos casos forles, fracos c fraquissimos:
na declinacao, dps tkemas
II. Osthemasem -is, -us, diflerem,

nos seguintes casos. Naquelles em que -as fica -o, Tk Gran Generos Casos Numeros
em -as, apenas ,

-is fica -ir, -lis fica -ur. Km o nominaiivo do singular masc. e Norn. Ace. c (Voc.) sing, dual
m. f.

fern, i , u nao se alongam. No locativo pi. a desinencia -s'u cacu- Nom. e (Voc.)
-us passam respectivamente 2 I forte plural
minalisa-se (§ 63) cm -su, e -is, neutro Norn. Ace. e (Voc.)"
-is, -us ou -lb, -uk. Finalmente, ante as desinencias que
[ fraco m. f. n. Todos os mais casos. sing. d. pi.
-is, -us.
prmcipiam por vogal, -is, -us, cacuminalisam-sc em
/ forte 98 ut supra ut supra ut supra

man as n. «intellecto, espiritO) Desin. conson. restanles:


Paradigmas
usas f.
« aurora» neulro Nom. Ace. (Voc.) singular
fraco
Inslr. Dat. AM. dual
Dual Plural m. n.
Singular f.

Inslr. Dat. Abl. Loc. plural

Neutro Neutro 3 Desin. vocal, restanles:


F.=M. Neutro JF.=Jf.

N. usak Inslr. Dat. Ab. Gen. Loc. singular


manak jusasa) manasl jusasak 'manasi m. f. ».
Ac. usasam Gen. Loc. dual
fraquissimo
\ •
usdbhik in. Ace.
/. usasa
)
y cdmo em
plural
D. usase Icomo em>us6bhjam como em in. n. Gen.
msobhjak
Ab. o neulro Nom. Ace. (Voc.) dual

G.
usasak
,
feminino
•usaso'k
1
feminino usasam feminino Oliscnarao. — vocativo nao tern propriamente grau.'Vae classifi-

L. usasi usassu, -aksu cado, porem, pela sua analogia com o nominativo, a que e sempre

manah usasa) manasl lisasah manasi egunl, cm o dual e plural, c muilas vezes no singular.
V. lisak'
: ) -

'24 MORPHOLOGIA. (§78- 25


DECLINAOAO CONSONANT1CA
§ 79)
§ 78. Paradigmas dithcmaticos
adat,
1.°Thema comparativo cm -Tjas. Accentuacao § 108. Obscrvacocs. — I. No gencro neutro seria, N. A.: no sing,
feminine sena
Ex.: —
Th.fr. gar Tjas, c Tk. frt. gar Tjas, «mais grave*. bo dual adatf, no plural ad ant i. E no genero
alguns parlicipios
etc. (IV Obs.) II. Todavia
Singular Dual
o N sing, adatl,
do icmi-
Plural
conscrvam a nasal cm o JV. c Ac. dual nculro, c ante o -i
so e facullalivamcnte os
da 2
Masc. Neutro Masc. Neutro Masc. Neutro nino Sao: 1.° Da conjugacao I,

raiz terminar cm a
%° Todos os da conjugacao II.
Norn, garljan ] classc cuja ;

garljasak c .4/ classc e os causa-


a) Obrigatoriamcntc os da i/
_.~ _. _
Voc. garljan j garljah ganjasco ganjasi)
garijasi
E d'estes:
a
Us
>
os da C. c assc 6.
livos e desideralivos; 6) Facullativamcnlc
Ace. ganjasam garljasak podem
]
(indcpcndenles do classc)
parlicipios do futuro cm -sjat
Instr garljasa garfjobkik
cffuaknentc conservar a nasal.
Dat. garljasc garljobkjam
San
AM. Exemplos: (Typos das classes)
garljasak
Gen. ganjasam N. Ac. d. n. palf ou pantl
pa; Part. pr. pal;
ganjasok V pa, lid.
Loc. garljasi garljassu, -jaksu bkavat bkavanll
V bku bkava
'

Obscrvauio. — Da-sc aqui o paradigma do masculino c nculro. A V div divja tlfvjii-t


dfvjanli

forma feminina deriva-se suffixando-se -I ao thema fraco; a decli- korajantl


/ kur lcoraja (rd, caus.) korajat
nacao, depois, segue a dos themas polysyllabicos cm -I. Assim: th.
Imlal' ludali ou tudanli
V lud luda
fern.: garljasi: nom.s. garljasi, ac.s. garljaslm, elc. (§91).
2.° Tkema participial cm -at. Ex.: y/kv p. fut. karisjali ou karisjanti

lTk.fr. b karat, c Tk. frt. b liar ant, «levando».


em o nominativo do singular, a mesma
Part, do pros. _„ . , '
.
'

, ,
N. B. A forma feminina e,
(Hi. Ir. adat, c Ik. Irt. adant, «comendo». neutro.
do nominalivo e accusalivo do dual
Part, do fut. — Tk. IV. karisjat, c Tk. frt. karisjant, «a, para E excusado dar a dcclinacao do parlicipio do futuro: s. kari-
fazcr-se». sjan, karisjan tarn, karisjala, clc.
a
parlicipio do presi'iilc de base da 3. classc e inlcnsivas
Masculino <..
III.

e- iuoiiolli(Mii:ili(o em -a I; seguom pois karit.


Singular Dual Plural
thema Jiiah.il «graude», posto que rigorosamcnle urn
'.
:

IV.
JV.F. bkaran adan .".
j bharantak adantak mas-,
bkaranla) adanla) parlicipio do pivsenlc daVmag.li «ser grander, faz no genero
Ac. bharanlain adanlam )
bkaratak adatah
culino: cm o Num. sing, dual e plural, rcspeclivamcnlc, ma ban,
I. bkarala adala j .., ,
' bharadbkik adadbkik in a kan t a) , m aha n tab; no Ace. s. d. pi. in aka nt am ma ,

bkarad- adad-
I), bharalc adale k a nt jo, ma ha I ah; e no gencro nculro faz mak at, mahati,
bkjam bkjam bharadbhjah adadbkjak cm -ant, e nao em -ant
makanti. Islo e: a sua base forle 6
"(bkaratak adalak como a dos participios prcsentes, que nem mesmo pela queda do t
(t. bkaratam adalam
como vimos (2.°) alongam a ultima vogal. Cf. 6 | immediato.
) I
bkaralok adaldk :

L. bharati adali bharatsii adatsii


)

^ m
79. Os sulTixos - a t - v a t sao frequcntissimos formando
,

Sobre a accentuacao % 105 A sua dcclinacao dilTerc, da conkecida pelos


themas dilkeinalicos.
Gram.) *
V.-Adreu— Manual Sk. (lies. '
, »

27
g.N DECLINAQAO CONSONANTlCA
"20 MORPIIOLOGIA (§79-
masculines, nculros.
Ex.:
paradigmas dados, cm so alongar a vogal d'csles suffixos so em o
2.o Themasem -an,
nominalivo singular masculino. Ex.: r
Sgan«wi.-nSman«nomc.
a gn i.rn a I « que possuo fogo » — dhan ava t « rico Masculino

TU. fit. ia b an,


Singular Plural Th.fr. raga(n),
Plural
Norn, agniman dhanavan agnimantah ' dhanavanlak Dual
Singular
Ace. agnimanlam diianavanlam aimimatah dhanavatah raga raganah
Nom.
r5«ana>
Dual ragan
Norn. Voc. ragnah
acmimanla) dlianavanla) raganam
Ace. Ace. ragabblk
ragna
OLscrvaruo. — Em mahat, th. participial em -at", nao se alonga
Instr.

r5gne
ragabhjarn ragabbjab-
a vogal" do suffixo -ant so em o nominalivo do sing, masc, como Dat.

aconlcco coin os suffixos -mant, -van (-mat, -vat). All it


Ml ragnah raguam
o su(T. dos ensos lories e -ant. Gen. ragnoh rajkisu

| 80. thema ap «agua» dcclina-sc so em o plural. A sua hoc. ragni, -ganl


f.

final p muda-sc cm d ante bh. Assim: N. a pas, Ac. a pas, Neulro


namn
'

/. ad bin's, D. c Ah. adbhjas, G. apam, L. aps-ii. '

man
naman, Th. frfr.
ti. Ul. ii^
.

liaman, Th. ivi


81. Paradigmas Irithemaiicos:
Tb.fr.
| Plural
Dual
i.° Tlicma participial cm -vat. Ex.: Singular

Nom. nama
( Th. IV. bub nd h vat «tcndo conliccido*;
namiil, -man! namani
Voc naman, -ma
Port, ])rc(.. red. j
Th. frl. bubudhvas;

Ace. nama
Th. Mr. bub ud us. It namabhih
Inatr nainna
Singular Dual Plural namabhjam namabbjak
Dat. namnc
Mmc. Nmlro Masc. Nt. Maze. Nt.
.
Ml naninaU uamnain
N. bubudhvan ) ,
\mbu- bubu- bubudhvasah bubu- )

, , „ i bubiidhvat )
., i ,,,_,, ,, , , }-,, ~ . Gen. namnoli namasu
Ac. buhudhvasam) )dhvasa) dnusi bubiKlliusak Jilhvasi
»ll, -main
-mani
Ij)C.
nainni, j

I. bubudhusli bubudhadbhih
bubiulhva-
D. hubudhuse
dlibjain bubudhadblijah
Ah.
j bubudltiisah
a. bubudhusam
j
hubudhusoh D. s. )«»"»•>
bubudhalsu iaivan, n. .samlicador.. .

;
L. biibiidln'isi vannanam, cte,

buini- biibu- - (biibu-


Utman, * .ahici.. G.pl.
[
,, ,
toa..^.G.s.bvahn,anah.
V. bubudhvan bubudlival , _ _ bubudliasah <.. s -

. :foMHna;, )K .B ra
(Ilivasa) illmsi dhasi

M
29
DECLINAQAO SEM1YOCALICA
28 M0UP1I0L0CIA (§ 82- §86)

§ 82. Idenlicamenlc so declinaria svan m. «cao» cujo th. frt. e


Themas em semivogal
s van, c frfr. sun; ma gh a van m. «Maghavan, nome d'e Indra»,
§ 85. Themas em 1.
th. fit. mag ha van, th. frfr. maghon; e jiiv.an m. n. «joven», o schema do 69.
Seguem rigorosamente
tlj. frt. juvan, th. frfr. jun; os quaes todos sao frequentes nos em r.
| 86. Themas
textos. Tambcm frequcnte, c singular na formacao dos sens themas, 6
ou de r radical.
.
a) r radical,
ah an n. «dia». Eslc vocabulo tcm, por Ihomas, rcspectivamcntc,
frt. ah an, fr. alias, a liar, frfr. ah an. (Cf. § 86, c).

Sing.: —N.V.Ac, ah ah o nominative c


vocaUvo
semivogal r passa a b,
em
A
—N l)
Dual: V. Ac. ahnl, -on ahanl

Plural:— N. V. Ac. ahani


83.* Os themas cm /ank,
masculino, fem. e neutro,
II
e no accusative neutro,

As vogaes i, u, breves,
preccdentcs ao r final alongam
em I.
^^^^
| -ale, -dcrivados da /ale on os
aute as terminacoes
consonants e nos casos indieados
quaes sao masculines c ncutros, scgucm dcclinacao dithematica ou
.Mia-; pur .cidado; varn. <agua,
trithematica. Os dithematicos teem o thema fracoem -ak, e o forte Paradigmas-gir f.
f.

cm -a i\k. Os trithcmalicos teem o thema fraco em -ak, o forte em


Singular
-ank. co fraqnissimo em -Ik, se ak nao for prccedido de semi-
vogal; seudo-o, condensam-se a semivogal e o a de ak na vogal pub -

gib vab
longa correspondent a semivogal.
N. Voc.
Ex.:
giram puram
Ace.
Th. ()'. pralv «oriental» lidak «tlo nortc» pratjalii «occidental» anvak«seguindo a» vara
gira pura
Th. prank udank praljank anvank Instr.
frt. vare
gire

pure
Th.frfr. lidlk pratfk anuk Bat.
purab varab
All. Gen.
girab
Cujos nominafivos. sao, rcspectivamcntc, masculino e neutro. vari
giri
puri
Sing, prim, -ak udaa, -ak praljan, -ak anvan, -ak hoc.

Dual priinka), -aki lidanka), -Iki pratjanka), -Tkf anvankro, -ukf Dual
Plural prankah, -ki udaiikah, -ki pratjaiikab, -ki anv&nkab, -ki
purao van
ghto
Sobrc a acccntuacao § 104. Em prak accentua-se a prepostiiva. N. V. Ac.
varbbjam
glrbhjam pOrbhjam
§ 84. Irithcmatico pumas, pus, pnm, «homems>, declina-se: I. D. Ab.
pur 6b varob
G.Loc. giroh
Num. puman piimasab
pumasa)
Ace. puniasam pusah .
Plural
lnstr. pusii pumbhife van
girab piirab
Dot: piise pumblijam N.J/Ac.
purbhib varbhib
pumbhjah girbhib
Instr.
AM. varbhjab
piisah glrbhjab purbbjab
Gen. pusam D.Ab.'
.

pusdh puram varam


Gen. giram
hoc. piisi pusu
pursu varsii
glrsu
Voc. |)umau piimasa) piimasab hoc.

'i4

h'
. » ,

:50 MoliS'HOUHilA (5*0-


\s i<! < (.!> \f *.)< M \J!\'« \\ l< \ :n

b) Distinga-st': I.*-— Nonius dc agt'iiU 1


(uomina ac(orix): 2. {'I-vfM.y^t K\<a-ji«nani -<• o> .m viiiliirs Jiuii»r>: liaptr « Iicto •*

JNomi'S (ic iclai'fio dc paivuh'SCO. ^ \ ,i - j- • intiau*, bhar«r « i;;ai i<! a *. <|w<- ikm x\u'ii'iii csic iJ." paia-

i." Paradigma — dalar (ar -^ rj ?/i. «,' «\iadur»


«ii,t!.:i «' -« -fi^jn <> ].'. tjijj- ?;im|.> o mjI>m. f«'!iJ. s \

nan -pi.
;!>{' do niast'ulf lid

apt (!."••' ii'» -an 'U*aiu«» d'.» plural. > \ a > i fi , <*

Singular Dual Piural


U dn-iiia iif > ln'iiit-iii' ii<» t*< n. d«» pi. faz nr'nam.
Neutro Mist". Neutro Masc. Neutro </ St'^Jst'ist us jiarailiiMitas <'t!J -an. ruinn lira dilo IPt ^. <S^,

Ay/?// diilit da I a rah a ha i( -an), tid ha n -an).


dulr dalaraj daljnl dalrni
dalaiam dalfn i, 87. Tltciuas ciii-v.

liislr dtflra dalrna 2 dalfbhik Idfv (dju) io ljnnamc!i!n»: glav (gl:») «lua»
Bat. druio dalfnc dalfbhjam
dalrbhjak
Paradigmas j
niiv (iko) *nau»; hhuv (l»i»fi) «U'rra»

All 2 ga v .
(g 6) « I io i oa vacca
daliili(r) dalrnak
Geri.
dalrnam
dalrdk
3
M.^F. M. F. F. M.^F.
Loc. dalari dalrni datr'su
c.
Singular
Foe. dalah(r) dalr
2
: datano datrnT dalarak datrni

*Da-sc o paradigma do m. e n. so, porque o feminino fdrma-so JV. Koc. dja')k glajh naj k bkuk giok

em -T , da t r I , c. doclina-so como polysyllabico cm - T ^4cc. dfvam glavam nOvam hluivam gam


8
Todas cstas fdrmas sao facullalivas; que, dos mesmos casos,
Imtr. diva glava nava bhuva gavil

podem scr-as do genoro masculino, quando o vocabulo se emprcgue nave gave


Dat. dive glavo bliuve
como adjective. Aid. Gen. , divali glavak havak bkuvak gdk
3
On datmoh.
Lac. divi glavi navi blmvi gavi
(pitar (ar = r) m. «pae»
2.° Paradigma
D
*
_ , \(ar -^ s
, -
(matar r) /. <mac*. Dual

.N.V.Ac, diva) .glava) niivaj hluivio gavao


JV. pita mala ) . , _ ,
pitarak matarak
1
Jpitarso matara) . _ , _,_, /. J). Ah. '
djubhjiim glajbhjam iKoblijilm" bliiibbjafn gdbhjain
1 1
i4c, pilaram malaram pitfn matrh
j G.Luc. di\'(ih glavdii navuh hliuvdk fravoh
pltra matra pilrbhik rnfilrhhik
J. j

/?. pilrc matre pilfbkjam matfbhjam '


L^Vfc :

inairi,iij a t r
Plural
A . F. gavah
d f vali •davak uavali bhiiv;
rati

'

'•
piluh(r) matufc(r)

pitrdk
/
malrdk
-
})}t
^m
*
2
m5f j n5m2
.,
Ac.

Instr.
)

djubliik gUobhik najbhik bhubkik


gaii

gdbhik
L. pitari malari ) i^fF m5 l
I§ u
J
pitarak matarak, Dat. Ah. djijbbj ak glajbhjik iKJobhjak bhubhjak gdbkjak
K pilak(r) malak(r) pitano malara)
Gen.. divam glavam navfim blmvam gavam
*Taml»em, mas raro, como o nominalivo, pilarah.
I '. . I

-0 acccuto pdde ser — pitrnam - mat|nam (| 100). fjic. djusu gkosu iuosi'i bhusii i?dsu

{.--J-

^g^^g^egp^^i^i^^
^?
L {6
3t*?ft^¥»iw «. :
6 . k ' » »

32 Sinlil'lin/.UCIA (§ 87- £ 91 j DECLINACAO VOCAUCA 33

Ohscnarofs. — Ihcma djo (vcdico. e no sk. cl. usado cm comp.) Singular Dual Plural
c A sua decIiha<;ao scria como a do go. Sao
on Ira fnrma de div.
nadjak . vadlivak
fdrmas mais amplas de bhuv (bhu): Sing., Dat. bhuvab, All. N. nadi *
vadhuk (nadja> vadhva)

Gen. bhu vaii, hoc. bhu Yam; c PL, Gen. bhUnam. Ac. nadfm vadhu m (§101, a) ™ ' '
,

nadrk vadhuk
§ 88. Themas cm -j
]

I. nadja vadhva . nadfbhik vadhubhik


j

„ .. (bhij (bhf) /'. «rcccio» D. nadjab vadbvse nadfbhjam vadhubhjam ) ,


Paradiimiasj _ . . . .
nadibhjak vadhubhjak
_,

ai
raj (rifc) m. « nquoza * Ab.
\
\

r [nadjak vadlivak L
G. ) /
nadi'nam vadhunam
SiiiA'ulai Dual Plural r ,., „ , Jnad ok vadhvok
L. nadjamvadhvam) nadisu vadlmsu
V. nadi vadhu nadja) vadhva) nadjak vadlivak
F. M. . F M. F. M.
N.V.hhtii nib
raja) rajak
Obscrrarfw. — Rarissimos polysyllabos ' cm -I, como JaksmI
blu'jaj (Lakxinl (dcusa da belleza e da boa forluna), signal,
Ac, bhijam raj am bom signal
cujo nominalivo do sing, e laksmlk-, fazom o sen no-jninalivo do
I. bhija raja bhibhik rabbi
singular em -Ik.
D. bhije, -ijcG raj bhibhjam rabhjam
blribhiak ralihjak
§91. Themas em - i , -

bhijalu-ijah rajah
)
bhijam, -mum rajam (agni m. «fogo»; ra'ati «(a) men!e»
bhijolt rajok f.
X. bhijf, -ijam raji bhlsti rasu Parad igmas b h a n u m. »
« sol » ; d h cn ii /. « vaeca

(
var i ii. « agua » ; t a 1 u n. « palato
§ 89. lliema slrij (sir!) f.
«inulhcr (cm geral)», torn a
declinacao mals similhanle, do que os monosyllabieos cm T (— ij), 1.° — Themas cm -t m. f.
a declinacao dos themas cm vogal. Os. diU'ercnlcs paradigmas ale
aqui cslu dados foram-sc successivamentc afastando do schema dado Singular Dual Plural
em o § G J. (
theina slrij (strl) c a passagcin dirccla para a
Muk. Fem. Masc. Fem. Maxc. Fem.
declinacao vocalica.
Th. slrij (sti'T). Sing. N. strf ; Ac. strijam ou strim; N. agn/k matik agnajak malajak
}a<rni mall
I), strijab; Ah. G. strijak; L. sir ijam; V. strf. Plural: Ac. agnim mali'm agnm malik
A. strf k ou strijak; G. strlnam. 1 aghinairialja. 1
agnibkik malibhik
D. agnajc mataje, -tj;e [agnibhjam matiblijam )

agnibkjah malibhjak
Declinacao vocalica jfoY ;
'jagnek matek-tjak '

| 90. Themas polysyllabicos cm -T, -u.


]
, . ., agnjdk matjdk
agnT ^m ^llnam
T
L. b J
agna> mato, -Ijam) agnfsu malfsu
Paradigmas — nadi' /V«rio»; vadhu f.
.<rmulher.casada», V. .
agno mate agnT . mall agnajak matajak
V.-Auneu— Afimiml Sk. (lies. Gram.)

1
' — • » '

Si
35
u MORPHOLOGIA . (§91
9JH DECLlNAQlO VOCALICA

2.° — Themas em - li ,». m. Exemplos ; 1 ,° — s u k i m. f.


n. • puro, a
f.

Singular
Sin giilar Dual Plural
m. vi. n. /'• n.
m. f.
n. f.

Masc. Fern. Masc. Fem, Masc. Fem.


Norn. siikik
— suki

N. bhanuk dhenuh bhanavak dhenavak suki on suke


Voc. siike

Ac. bhanum dhcniim


ibhanu dhenu
bhanun dhenuh Ace. - sukim — — suki

I, bhamina dhenva bhanubhih dhemibhik Instr. — — siikina siikja

(dhenave tambem siikjae . . siikine


Dat. siikaje e
D. bhanave bhanu- dhenu- J

-nvae tambem ....... sukjak . . siikinak


( AM. Gen. stikek e
bhjam bhjam Ibhamibhjak dhenubhjak
Ab. tambem suUjfun . . sukini
Loc. sulcsa .e
dhenok
Ibhanoh
) -nvak Dual
G. bhantinam dhenunam
m. {. n. m. n.
(dhenso 'bhanvok dhenvdk bhanusu dhenusu, f.
L. bhanao
| -nvam N. V. Ace. — suki sukini

V. bhano dheno bbanu dhenu bhanavak dhenavak I. D. Abl. sukibhjam —


Gen. Loc. sukjoh e tambem . siikinok

3.°— Themas em -1, -u, neutros.

Singular Dual Plural Norn. Voc. sukajak


sukini
Ace. sukin siikik
N. Ac. van-.' lalu varinl taluni . v3rmi taluni
Instr. sukibhik
instr. varina taluna varibhik talubhih
Dat. Abl. sukibhjak
Bat. varine
'
talune Ivaribhiam talubhiam) z -

.. . . . s , ... .
I Waribhjak talubhjak Gen. siikinani

fvarinak lalunak . ., _ u~
- Loc. sukisu
Gen. '
) j- .
u vannam lalunarn
,.._/, . varmok talunok .
.
,.

Loc. varmi latum )


" vansu lalusu
2,0 — mrdu m. f.
n. «tenro»

Voc. vare, vari into, lalu varinl islunl varmi taluni


Identicamente. Assim: Singular, Dat. mrdave m.f.n., on

Obscrva^Ocs. - — a) Os adjectivos neutros em -1, -u formam facul- mrdvje mrdune n.'; Abl. Gen. mrdok ni.f.n.,ou mrdvak
f.,
f.,

otf mr dun a k n., Loc, mrdaV m. f. n., ou


mrdvam /., ou
tativamente o dativo, ablativo, geiritivo e localivo do singular, e o
mrdiini n. Dual, Gen. Loc. mrdvok m. f.
n., ou mrdunok n.
genitivo e localivo do dual, como em o genero masculino.
,.

:50 i|ttlU"»!»j.<K.| ,\
<> U*> \<'VU> .37
i U>2: \iCV.\i\ \i ~\<>

bj femiiiiuo (Ids adjrrlivos cm -u potle lanibnu scr em -vT, — Os ihrmas em


Obsrnarao. - a signiiuando « mae » , a 1 1 a , ak ka
exrepfo (jii.-iimI(» i1 final fur premiido de mais do que do uma eon-
ambit, fazem o vocalivo do singular cm -a.
soanle. Dodinado cm -vl segue nadf (§ 00).
| 95. A llicmas de nomes jtmlant-se por vezes ossulfixos -tab,
§ 92. Por so rem IVequeolos so mendonam:
-tra, os quaes Hies dao respocUvamenle a signilicacfm de ablative,
a) sak hi m. socio, companhciro, amigo*, quo faz no Sing.:
«
c d« localivo : gra mala h . da aldcia • , deva1 ra « culrc os douses »
iV. sakha, ylc. sakliajam, /. sakhjil, I), sakltje, Ah. G.
Eslas furmar.fies sao considoradas adverhiaes. como diremos adcanle.
saklijuh, L. ssiklijio; no Dual: N.A.V. sakhaja); no PL:
N. sakhajah.. femiiiiuo sakhi segue nadl.
b) pad m. « Soulier », que umas vezes segno o paradigma oulras Accentua$ao da declinagao
o nao segue, quando do per si na phrase; o o segue sempre quando
§ 96. Trata-sc aqui do accento tonico principal; do qual em
ultimomembra de mn vocabulo composto. Quando nao segue o para-,
saoskrito se diz udatta «allo», e a que reprcscnlamos na transcri-
digma faz no "Sing. L patja, D. pa tj o, Ab. Gen. patjuh,
:
-

pgao pclo accento agudo ( ) e cbamarcmos udatta.


L. patja). ferninino 6 patnT «mulheiy a Icgitima, a que toma '

§ 97. udatta. como accento proprio do palavra ja consli-


parte nos sacrificios do pati».
luida, devcria por principio ficar sob re a vogal da raiz ou sobre o
§ 98. Os subst. neutros aksi «olho», asthi «osso»,.dadhi
suffixo. Portanto deveria como regra geral, ficar o udatta na syl-
«]eite saklhi « femur », nos casos fraquissimos teem
coalhado», e
laba que o tern no thema. Porem (§§ 98-105);
os dos themas aksan, asthan, etc., e segucm namn (| 81,
§ 98. A mudanca de accento deve-sc o phenomeno dc enfra-
2.°): aksna, instr. s., etc. (§ 103).
quecimento do thema em alguns nomes (|»77). -

§ 94. Resta a deel'macao dos themas em a m. f.n. E a que


| 99. udatta cae sempre sobre a primeira syllaba do
mais sc afasla do schema do § G9, mdrmente nos gencros m. e n.
vocativo, -quando esle nao for atono, i. e., quando for iniciai da
Mas e tam'bem a mais crimmurn polo numcro de nomes em a.
phrase, ou depois da ccsura do verso, circumslancias unicas em. que
Paradigma dos llicmas em a o vocativo c accenluado.

siva in. «C!iiva, o dcus Chiva»; "


siva m.n. «fcliz», siva f.\k\iz» § 100. u d'a 1 1 a pode cair sobre a syllaba nam do genitivo
do plural dos themas em -T, -ii, -r, oxytonos (com o udalla na
Singular Dual Plural ultima syllaba). Cf. dbenunam, talunam, sukinam.
§ 101. udatta cae sobre a syllaba resullahfe pbonologica
f:
da vogal tbematica final accentuada com a vogal iniciai da desinencia.
sivani sivah a) Se a aceommodacao pbonologica for por liquidacao da liqui-
davcl tbematica final, o udatta passa, nos casos fortes, de accento
sivabhik lonico principal a accento tonico sccundario, usualmenlc chamado
sivabhjam em grammatica saoskrilica sudrita independente, c lambcm sudrita
sivebhjak sivabhjah
principal. qual Iranscrcvcmos pelo accento grave (*), como ja se

sivanam viu em nadja>, por exemplo, que deve comparar-sc a nadjdli.


sivajoh
Referindo-nos a esle accento suarila diremos simplcsmcnte suarita.
sivesu 'sivasu
§ 102. .u d a 1 1 a cae sobre.a desinencia dos casos fra.cos dos
siva) sive si'vah sivani sivah
.themas monosyllabicos (|| 84-88), excepto (na grande maioria,
. .

38 J10RPH0L0GIA 102- 109) NUMERAES 39


§

assim vakas 6u. vakas) no accusativo do plural, no qual fica na ao positivo prasasja, gerundio da raiz sas «louvar», se referem,
syllaba ihemalica como nos casos fortes. o comp. srejak, e o sup. srestha; ao comparativo antika
Exccprao importante e go (e outros raros) cm cuja declinacao o «perto», se referem o comp. nedijak, e o sup. nedistha; etc.
udatta fica cOnstanle na syllaba ihemalica. ObscrvacOes. — I. A differenea entre -tara, -tama, e -Tjab,
§ 103. u dalta cae sobre a desinencia dos casos
' em que -istha consiste: em os primeiros se affixarem a base masculina do
o thema oxylono perde a sua vogal accentuada (Ex. em o § 93). adjectivo, e serem os unicos, quasi exclusivamente, usados na lin-
104. Os composlos dc uma preposiliva c
§ do ak final (§ 69) gua gem classica; em se empregarem os segundos raras vezes e s6
teem o u dalta na preposiliva, exccplo quando esla terminal' em como suffixos da raiz de que se dcriva o adjectivo e cuja vogal
T, fi. a) Esla excepcao nao se da com as prepositivas ni, ad hi. usualmente se gunisa, nasalisa ou prolonga.
b) Sc o udatta do thema ficar na syllaba ak so se conservara II. Os suffixos, -Ijah, -istha, sao pois os verdadeiros suffixos
nos casos fortes, e caira nos outros casos sobre as lerminagoes. primarios de comparacao; -tara, -lama sao dcrivalivos secunda-
| 105. Oi parlicipios teem o accento conforme o verbo e o rios. E assim se affixam algumas vezes cstcs ainda.aquelles, ex.:
tempo de que sao formados. a) Em os do prcsentc e do futuro, que srestha., sres t hatama « o mcllior por excellencia»
tenham o udatta na ultima syllaba, 'este passa para a lerminacao, III. A declinacao faz-se como de themas cm -a (§ 94), e como
nos casos correspondentes aos fraquissimos, os quaes nao conservam em -Tjas (§ 78).
a nasal. Assim: a dan faz N. c Ace. dual m. f.
ad ant a), c N.
c Ace. dual n.
A-ecentuagao" iibs graus de comparagao
ada l f , e o Inslr. singular m. a d a I a t
§ 108. Formados com os suffixos -ta.ra, -tama, os voca-
com os suffi-
bulos conservam a accentuacao do positivo. Formados
Grans de comparagao
xos -Ijak, -istha, os vocabulos ficam com o udatta na syllaba
§ 106. suffixo do comparalivo e propriamenle -tar a, c o radical. Assim: prthii, prthiitara, prathljah; porque prthii

do supcrlalivo -tarn a; os quaes se juntam aos themas fracos dos e da raiz prath.
nomes dc tlicmas variavcis. a) Os themas invariaveis em -n perdem Numeraes
(com raras excepcoes) esla final.

Exemplos. — dhanin dhani-


«rico», comp. dhanitara, sup.
109. Themas dos cardinaes.

tama; prak «oricnlal», comp. praktara; pratjak «occi- S eka 11 W ekadasa 21 W ekavTsali

dental », comp. pfaljaktara, sup. praljaktama. * dva 12 <ft dvadasa 22 ^ dvavlsali

§ 107. Os outros suffixos sao: -jab, -istha, ante os quaes, % tri 13 S^ Irajudasa 23 x$ IrajovTsati

geralmcnte, cae a vogal thematica, e sempre os suffixos taddhitas tf katur 14 S8 katurdasa 24 *& kalurvtsali
(secundarios) -in, -vi'n, -tr, -mat, -vat, -vala. M panka 15 SM pankadasa 25 ^M panka visati
a) positivo e ordinariamente alterado; porvezes mesmo'abso-
y sas 16 S9 sodasa 26 ^£ sadvTsali
lulamentc outro o formative Ex.: g.urii « grave », comp. garijah, S sapta 17 S3 sapladasa 27 ^S saplavisati
sup. g a r st h a
i a par de g u r li I a m a g u r
, a r a mas nole-se ,
li t ,

b asta 18 Sb astadasa 28 ^b aslavTsati


que a' raize gur, gar(T); prthii «extensO», comp. prathljah,
raiz prath; jiivan «jovcn», comp. javTjab, sup. javistha,
Q nava .19 SQ navadasa 29 ^Q nava visati '-

oil como dc alpa «pequeno», comp. kanTjah, sup., kanisth a; 10 SO dasa 20 ^0 vTsali, 30 i^O trisat -

'ZZSSEasssazm—
«

MORPHOLOGIA (§ iiO- '

"T 8 11-*] DECL1NA£A0 DOS CARDINAES


. i
41
39 ** navatnsat 100 ^00 sata
§111. «Dois», dva ou dvi, thema dva. Deck
§ 94.
40 go katvansat 101 ^0^ ekasata
'

Dual so m.
49 #Q navakatvansat 102 °iO^ dvfsata f n.
Norn. Ace. Voc. dvaS dve
50 qo pankasat 103 ^0^ trisata dve

60 £q sastf 110 S^O dasasata


Instr. Dat. All. — dvabbjain

70 So saptali 200 ^0 o dvisala


1
Gen. Loc. — (lvajoh

80 bo asili 300 ^00 trisata


§ 112. «Trcs», Iri m. n., tisf
"c f. Plural so.
90 QO navali 400 8oo katuksata
m. n.
1000 ^000 sahasra f-
JV. V. tnijak
Observacocs. — I. Os digitos 2, 3, 8, unidades depois de 20 e 30,
Ace. tnn
trlni lisrak
entram nos vocabulos como dva, t raj as, asta; depois de 80, ~~
Instr. -Iribhrk
como dvi, tri, asta; depois de 90 e depois de 40, 50, 60, 70, tisrbhik

en Irani de ambas as forraas. D.Abl. tribhjah .tisrbbjak

II. A expressao das nove unidades depois das dezenas faz-se Gen. trajanam tisrnam
de outros modos e, usualmente, pela desighacjio da dezena imraedia- Loc. trisu tisrsu
uma unidade. Assim: ekonavisati
tarnente superior deduzida de
«20 deficiente (Una) de um», ekonatrisat «30 deficienle de 118. «Quatro* kaliir m. n.,' katasr f. Plural so.
um», ckonakatvarisat «40 deficiente de um», etc. No uso m. n. .

f-
desapparccen a expressao da unidade subtrahenda e diz-se una- N.V. katvlrak
vlsati « 19», -unatrTsat «29», unakatvarisat <39», etc. katyari kalasrafe
Ace. kalurak
.Instr. k'alurbhik
Declinagao dos cardinaes kalasrbliik
D.Abl. kalurblijak
kalasrblijak
§ 110. «Um», eka. Declinacao pronominal § 107.
Gen. k'alurnam
kalasrnam
Singular Plural
Loc. k'aliiisu
k'alasrsii
m. n. f-
m. n.
J
Nam. ekak eka eke „ £.
-§U4.
I 114. * Cinco v }> an ka m. V
)

ekam
1

ekani
.

ekak ";_
.

'

" f «.; « Seis sas m. f ».;


}
.
,. «0itOi, as n. h. PJuraj so
Ace. ekam ) ekam ckan J
f.

-
Instr. ekena ekaja eksek ekabhife m.f.n:' m.f.n. m.f.n.
Dat. ekasmae ekasjse )
N. Ace. Voc panka ?a t
ekebhjab ekabhjak - asta ou astab
Instr.
Abl. ekasraat )
;

pank'al.liik
sadbkik
ekasjafe astffbliik
ekasja ekesam ekasam Dat. Abl. pankaWijak
Gen. )
sadbhjak astablijah
Gen. paiikanam
Loc. ekasmin ekasjam ekesu ekasu. 1
sannam •

astanam
Lie. pankasu
Voc. eka eke eke ekani ekak
? alsu astasu
V.-Amno-ManualSk. (net. Cram.)

:***

r-~=msslSS!J^SimSS^t!^fr^^ vSB^giS g -
.,, l!II8§S£££32Zji
.

43
PRONOMES
42 MORPHOI.OGIA (§ us- | 120)

115. Os Hindus dao como themas alem de paiikan, astan, Accentuacao dos numeraes
§
raais sap tan, navan, das an (c sous compostos) todos cstes ; eka consero a accentuacao na
119. Dos cardinaes digitos,
«
da
numeraes scgucm os paradigmas do 114, panka, e considera- qoe scja a sv,a a ;,«cn,
prilirasvUaba; os ontros, qualqner
§
A*.
mos, por mclhorcs rasoes, os seus ihemas cm -a. pennllima nos casos mb., AfoaU.,
do thema, accentuam a

/'.
(|
§
postos, declinam-sc
116. Os cardinaes como visati, trisat, etc., e seus com-

71), no sing,
como ihemas em -i, f. (§ 91) e themas em -t,
como subslantivos, no pi. ou dual como adjeclivos
"„
Acccntaam todos a svllate nam

accenio suarita.
do genuivo (If fc tuu;-

circnmstLias rcferidas
|
Ex, trjasmi .83. ( i
no }<•»•
100, Ofc.
» .™™°
I).
^ °

em A 102, 200, 103, 3UU


{
concordaneia. declinacao faz-sc usualmente no singular sendo card.
M Nole-se a accentuacao dos
a conslruccao phrasica, como para
§ 117. Os cardinaes sata ;
satam. Ex. cm o § 117.
sabasra sao declinados gcralmcnte
nos.
« 119. Os ordinaes em
syllaba, e os rcstanlesuo
-la, -ll.a, .,»».
1 ,1b -Tja. Cf. I
-f118•

f « ° "
com I 109.
^
como I lie i n .is em -am nculros; e lanlo. satam, corno sahasram,

declinam-se no singular, scguindo-se-lbes depois, ou appositiva- pronomes


menle, no mcsmo caso, mas no plural, o voeabulo da coisa ou pessoa Pessoms:
| 120.
enuinerada, ou no genitivo do plural. l.
:l
Pessoa
Exnnpbs. — satam phalani «ccm fructos»; satam pha-
Plural
If Mil.
1 ana m «um cento do fruclos satam s a k h n a m urn cento do
» ;
i « Singular
vajam
-de arnigos*;visalik satrunam «uma vintena de inimigos»; aham avam
Nom. -

s as I jam saratsu «cm numero de 60 outomnos*. avam, mo asman, nab


Ace. mam, ma
avabbjam asmibblk
Instr. maja
nw asmabbjam, nak
Derivados numeraes mahjam, me avablijam,
Dat.
avabhjam asmat
118. a) Ordinaes. i.° prathama; dvilfja; 3.° trlija. AU. mat
§ .2." Gujos asmakatn, nak
mama, me avajoh, na)
fern, sao em -a. 4.° Icaturllia; 5.° paitkama; 6.° saslha; 7.° saptama; Gen.
avajoU asmasu
S.°astama; 0.° navama; 10.° dasama; H.° ekadasa; 12.° dvadasa; Loc. maji
: . . 19.° navadasa; 20.° visa, vTsalitama; 30.° -trisa, tnsaUama; . .
.;
a
G0.° e ale 90.°, porem, so na forma sastitama, etc., posto que 61.°, 2. Pessoa

etc., ekasastitama, ckasasla, elc; 100.° satalama; 1000.° sahsratama. Plural


Singular Dual
Gujos fern, sao cm -I. Cf. ekadasa . . . navadasa, § 109.
jujam
tvam juvam
b) Substantives: dvaja n., dvitaja n., •um par»; traja n., Nom.
.jusinan, vak
trilaja n., «lriade»; katuslaja «.,-« lclrade» paiikalaja n. tvam, tva juvam, vain
; Ace.
juvabbjam jusmabbik
«penUide»; etc.
Imtr. Ivaja
c) Adrcrbiaes: ekasak «um a urn, um por um»; dvisak juvabbjam, vam jusmabbjam, ^'ak
Dat liibbjam, lo
«cm dob.ro, dobro, cm duas paries*, elc; dvik «duas vczes»; tri b juvabbjam jusmal
Abl ivat
«lrezvezes»; katiik «qualro vezes», etc.; ekadbaV «por um so
juvajob, vam '-.. jusmakam, vak
Gen. tava, te
modo»; dvidhs, dvedha «por dois modos»; pankadha <de jusmasu
tvaji juvajob
cinco modos»; sodlia «dcseis modos* etc. - Loc.
. .

44
MORPHOLOGIA 120-
(§ 122) PRONOMES 45

3.
3
pessoa
ObscnacOcs.- — Mudando-se t medio d'este pronome em n, em
todos os tres generos, mas so\no Ace. do sing, dual e pi., no Instr.

sing, e no Gen. c Loc. dual, obteem-se fdrmas atonas, usadas sem


Singnlar
emphasis.
demonstrativo tad, como ilk em latim, usa-se algumas vezes
a a
por emphasis com os pronomes da l. e 2. pessoa, c tambem com
oulros demonstratives e relativos. Ex.: so '
ham (sah aha m.
§ Excepts) «iile ego»; te vajam «illi nos»; so jam
42, '

idanlm (sah ajam, etc), «ncsle instanlc*; sa csah «ellc


mcsmo». -

demonstrativo etad, alem de ser o demonstrativo da pessoa


ou objeclo mats proximo, e de se empregar como tad com o pro-
nome da l. a pessoa, lem por vezes a signlficacao de aham. Ex.:
esa (§ 42, Excep.) g a Miami « vou eu mesmo »

Obnacao.— As bases d'estes pronomes


sao, em composicao, mad
asmad, da 1/ pessoa; tvad,
jusmad, da 2.* tad,' pessoa;
(U pessoa; tad, porem, e
J.,
um.verdadeiro demonstrativo 122)

& 121. /Hate Dcclina-se como sah, s5, tat,
substitaindo
s, t miCKies, por
j; ,hema jad .quo.: Sing., TV. jah,
ja, jat;

§122. Danomxaim. pronomc tad (sah, sa\ tat)


I. te jatadhvam para saktja sarve moksaja, parthivah,
..aquelo, aqmllo, o que se
mencionou, oa vac ser dcterminado
por prasahja hi haramj esa misalam vo, nararsabhak.
mco de -que-,, usaclo como pronome da 3.' pessoa, eo demons-
raiivoconflkiuvo dc jad; e tern
por vezes o valor de artigo Mahablulrata (Episodio dc AniLd), 5958.
defimdo.
H. Ouro pronomc e etad fonnado de
tad prcfixando-se-the c-
c signifo « cslc, islo,
clc, (aqui, o mais proximo)
«Esforfai-vos, vds todos, quanfo em vds caiba, d rcis, para as
liberlardes! i|
que, em verdadc! a forca as arrebato eu (esajwr
Singular
esah = aham) na vossa prcsenca, d heroesl».

Nom. Abase etad (nao enad) entra em composicao.


Ace. c{ e "! f "etaiii etafe Ao pronome «esse» (ahi, indefinido) corresponde idam,,:
III.
etan I
'.

Jnstr. e ao pronome «aquelle» (alem) corresponde a das, bases na com-


etablijam etseh etabhik
elc.
posicao. A declinacao e defectiva, e completada com a de outros
etc etc. etc. themas:

-&'
; » » » .

40 MORPHOLOGIA (§ 122- § 127) PRONOMES 47

Singular Plural §125. Possesswos. Das bases mad, asm ad, tvad, ]u-
a
smad, tad, etad, edo genitivo dos pronomes pessoaes da l.
a
m. e 2. se formam os seguintes pro'nomes "possessivos.

JVbm. ajam
Gen.im.n. Morphologia Significagao
i4cc. imam
Instr.
madfja = mad + suff. Tja
Bat.
mamaka = +
a
ebhjab abhjaK mama g. s.pr. l. suff. tad. ka «meu, etc.»

Abl mamakTna = mamaka + suff. tad. Ina


Gen. esam asam
tvadfja = tvad + suff. Tja

Loc. esii asii


tavaka = lava g. s. pr. 2.
a
+ stiff, ka «teu, etc.

lavakTna == tavaka + Ina *

Singular Plural
asmadfja = asrnad + Tja

asmaka = asrnakam + sujf. tad. a «nosso, etc.*

asmaklna = asmaka .+ Ina

amun ).
amuni amub jusmadfja = jusmad -f- ija

amfbhik '. amubhib ja)smaka = jusrnakam -1-


suff. tad. a ,«vosso, etc.*

jajsmakina == jajsmaka + Ina


amfbhjak amubbjab L «seu, (s. pi),
amusjah
ladfja = tad "+ Tja
(d'ella, sua, etc.»
ainisam amusam
amusjam amfsu amusu eladfja = elad + Tja «d'este, elc.

sva (indctcrminavel so pelo sk.) •rdc.si, etc.

Dual vi. f. n.

Os fomininos formam-sc d'estes por alongarncnlo da final a dos


N. Ac. V. amu I. D. AM. amubhjam 5
G.Loc amujob
sullixos em a, cxccplo do suflixo ka o qual passa a kl. Todos
.

| 123. Interrogativo, exclamatwo. A base


T

em composicao e cslcs pronomes so declinam con forme as suas yogaes fmaes segundo
kad, kirn. Dceliria-se como tad, differindo apenas o nominativo os paradigmas vocalicos rcspeclivos, cxccplo sva (§ 128).

e accusalivo singular neutro que "fazem kirn. § 126. Rcflcxos. Alcin do sva, que tambcm e rcflexo, ha
§124. Indefinidos. Pela sufiixacao de -kit, -api, -kana, ainda: alman, usado so no singular e na forma masculina para

aos varios casos do pronomc interrogativo resultam os pronomes os tres numeros, generos e pessoas; c sva jam, indcclinavel, epor
indefinidos. kaskit (kab-kit, § 42), kak.it,-
Assim, Sing.: '
emphasis, para todas as Ires pessoas egualmenlc.
a
kinkit (kim-kit, § 57); kaiiKit, etc.; kenakit, etc. Egu'al- § 127. Honorificos c.da respeito. Como pronomc da'2. pessoa,
a
mcule ko pi (kab-api, | 42, a), kapi '(§ 22), kirn api, etc
' mas empregado com a 3. pessoa do vcrbo, usa-se dc bhavat,.
E fmalmcnte kaskana (§-42, a), kakana, kinkana (§ 57); etc. que so doclina como os lliemas dos possessivos (§ 80) cm vat.
&

.?:-

;i:...
127- § 130) 49
MORPHOLOGIA (§
48

Assim e, por exemplo, a nominalivo : b h a a n sing., b h a v a n t a>


.v .
II
dual, bhavant'afc jpJ.; e no fern.: bhavati sing., bhavatj©
dual, bhavatjak pi {V. § 78 Obs.) _ Conjugacao
Dcclmados como safe, sa,
128. Adjectivos pronommaes.
1
etc.
tat, sao: anja «outro», katama «qual d'elles?», .A.— Tempos especiaes
todos», etc., seguem a
Oatros, como sva, visva «cada lira,
| 130. Ha dnas conjugaeoes; nas quaes podemos dis-
declinacao de sarva «cadaum, todos»:
Designam-se como tempos, espe-
tinguir cntre tempos c modos.

Sing. N. m. sarvak f.
sarva sarvam
ciaes, o prcscnlc cm os Ires modes — indicative, potencial, e

J). » -
sarvasmac » sarvasjsc sarvasingc
impcralivo — c o imporfeilo ou preterite auginenlado; o como
» sarvak sarvam tempos geraes, o aorislo, o prclcrito, o luluro, o condicional,
Plur. N. » sarve
c o prosenle-precalivo quasi desusado.
a
Nos casos restantes como.o pronome da 3. pessoa.
Obscnanio. — Por brevidaile diremos «o prcscnlc* referiiido-uos ao

do indicativo; os oulros'prcsenlcs designal-os-iiemos polos modos.


Acoentuagao dos pronomes § 131. Sao especiaes o presenle em todos os (res modos c o

em toda a sua * impejfeilo, porque sao cites que caracterisam a conjugacuo, e em


§129. Ficam dados os pronomes accentuados
como o fize- cada uma das duas conjugaeoes eerlas dilFcrcncas especiaes do for-
regra geral
declinacao. Nao podemos aqui estabeta mac.ao.
segumtes
mos para os nomes. Limitemo-nos as mesma
132. Estas formacocs, diffcrcntcs dcnlro da conjuga-
Obscnacoes —L As formas enclilicas,
em portuguez
ma, me, na), nak, tva, §
cao, const iluein propriamcnle o.ito classes — cinco na l.\conju-
tc vak, por nao sorcm accentuados,-- como
vain,*
gacao, Ires na 2.
a
conjugacao.
nao accentuados,— nao
mo lc nos (mo nos), yos (rate vos), tambcm 133. Sao geraes os tempos aoristo, prctcrilo, futuro, condi-
phrase; nem a cllas se podc segmr nenkuma 1
«c usam no principle da cional c precalivo, porque se formani pclo mesmo proccsso, tie

das particulas ka «e., va <ou», cva «cm_ verdadc, ha aha


qualqucr raiz, em arnbas as conjugaeoes.
d'estas, cntrando na. phrase,
«ccrlamcnte»; antes deve cada uma 134. Os n inner os cm cada tempo sao: singular, dual, c
Ex.: pitus tvam eva me...
|
preccder a forma enclilica: As pessoas, primeira, segunda e cm cada munero.
U men pacta uavcrdadc...... Mas tvam
me».
ma ka «a ti e a
plural.'

§ 135. I la d uas .s er i e s d c fl e x o e s
(erceira

; 'consliluliva uma do
mim-»,-c nunca tvam ma ka
«a ti e a
lormas do accao Iransiliva, oulra do fonuas do aecao intransiliva.
II As lormas atonas do
ona nao podem ser miciaes da phrase,
a) Iransilivas sao da voz (pa da) <iue cxpressa a accao que re-
dependente, ou parte subsequent^ da
c sao usadas so na oracao cac sobre oulrem (parasmce, </. s. pron. para), que nao e o agonic
thema etad ou idam empre-
oracao com referenda a urn casodo da cxpressa pcla raiz. Designaremos esla voz parasmai pada.
tatra bhavan kanvak
« a do anlcriormente. Ex.: alio! asadhu-darsi .

h) inlransilivas sao da voz (pa'da) que cxpressa a accao que


bkavatu! padapantanto
la www valkala-dluirane nijuakte . . . . .

reverie sobre o proprio (a I inane, d. a. pron. aim an) agenle da


enam pasjami. Chak..(e&. Pischd) Fg-10
visvaslam tavad accao cxpressa pela raiz. Designaremos esla voz atmaiicpada.
dos pronominaes ka (kas), ja (jas),
HI Na comparacao | 136. A seric das ilexocs da voz almancpada c a que serve
o § 108, para a ultima syllaba:
anja o accento desloca-se, contra na conjugacao dc urn verbo na passiva.
katara, katama, jatara,
jatama, anjatara, anjatama. V.-AmiKi— M.iim.it Sk. (lies, drum.) 7

u.
r>o M'tltnoii./MiiA. Tf.yj'*^ FStrCl.M'S (§ 137- 5 143) KAfiJCAM f. A<X.fcNTO PX i .* r.ONirGAC^O 5i

Cesses que constituom a Conjugag-lo I e aocentuagao IV. Radical cm -nu, a 5.* classe dos Hindus;
a
nos tempos espeoiaes d'esta c). Sub-classe: Radical em -u, a 8. classe dos Hindus;
a
V. Radical em -na, a 9. classe dos Hindus;
§137. A accent u a 5 Tib c o caractcristico que separa
cm da as a conjugacao saoskritica. Emquanto que na , Obscnacao. — Porque em todos os diccionarios a referencia a clas-
a
conjugacao, o radical 6 invariavel em todas as pessoas ses e segundo os grammaticos hindus, semprc que mencionarmos
2.

e numcros dos 2 tempos especiacs, na l.


a
conjugacao o radical nma ou outra classe cntenda-se segundo esses grammaticos. Mencio*-

mesmos tempos e variavcl.


nando raizes, soguiremos lambcm, por vezes contra a vcrdade scien-
d'esics
tifica, as listas dc raizes formadas pclos Hindus, e acceitas na pratica
-
§ 138, Esta variacao rcsulta da mutabilidade do accento, entre
Radical accentuado e forte on forma
as flexoes c o radical, a)
pclos lexicographos curopcus: ex.: i/gagr, que 6 uma vcrdadeira

forte, radical nao accentuado e fraco ou forma fraca. rcduplieacao intensiva de / (gr = gar).
a
b) Flexoes acccntuadas sao fortes, flexoes nao accenluadas § 142. (I) 2. classe. radical forma-sc dc duas manciras,

sao fracas.
conformc o accento cae sobre a flexao — e ncstas circumstancias o

§ 139. As pessoas dos tempos especiaes do verbo, sobre cujas


radical e a propria raiz; ou sobre a ultima vogal d'esla — e cm lacs

flexoes nao cac o accento, sao unicamente, na l.


a
conjugacao:
circumstancias o radical c a raiz gunisada, quando possivel, na
vogal accentuada.
Voz parasmaipada Exemplos. —V ad , Rd. fr. ad , Rd. fit. ad.
a a
Indicativo, l. , 2. , 3/ do singular Vg'dgl, gagr, gagar.
a
Prcscntc | r . ( l. do sing., dual c pi. v/lili, » lib, » leh.
Imperativo,
a a
3. do sing. § 143. (II) 3. classe. radical deriva-se pelo processo de
a a a
Pi'olcrito augmcnlado i. , 2. , 3. do singular reduplicagao (§ 155, sgg.) e varia por duas man eiras concorrentes
no mesmo tempo:
Voz atmanepada a) Reduplica-se a raiz e gunisa-sc a ultima vogal do radical ante
as
£ So em todas as l. pessoas do imperativo. as flexoes. fracas, constituindo-se assim o radical forte. Mas a vogal
breve media (Cf. § 46) nao sc gunisa nunca quando a flexao fraca
§140. A mutabilidade do accento da-se, exclusi-'
comccar por vogal. (V. § 187).
vamente, naquelles vcrbos formados directamentc: a) do radicaes
b) Reduplica-se a raiz simplesmcnte ante as flexoes fortes, con-
identicos a raiz ou constiluidos pclos proprios clementos da raiz;
T stituindo-sc assim o radical fraco/ «

b) do radicaes cuja raiz apenas sc rcforca por nasalisagao,


inlcrvallacao do imia nasal entre a vogal da raiz e
i.

a consoantc
e., por
final
Obscrvaooes. — accento: i.° Cac na maior parte dos vcrbos d'esta
classe sobre a syllaba reduplicativa quando a flexao for fraca; qu
d'esla; c) dc radicaes cuja raiz se conserva pura ante o suffixo pri-
quando sendo forlc principle por vogal, ficando sobre as outras flc-
mario ao qual sc segue a flexao. x<3cs fortes.
§ 141. Eslcs radicaes entram em as seguinles classes:
2.
a
Mas nos vcrbos derivados das
a
raizes: gan, gagr, daridra,
(I. Raiz para, a 2. classe dos Hindus;
d li an , b b T, b h r m ad b u b r
, , , , o accento cae sobre a syllaba
a
'
\
II. Raiz mhplkada, a 3. classe dos Hindus; que preceda a llcxao fraca, ficando localisado nas outras circumstan-
a
b)-\\\. Raiz nasalisada, a 7. classe dos Hindus; cias como acima.

i_
» . . e

52 MOfil'IIOLOGIA. TEMPOS ESPEGIAES 143- a


(§ 149) RADICAES R ACCENTO T)X 2. CONJUGACAO 53
S6 nest cs ultimos vorbos o accenlo e
o guna coincidem na me'sma a) Se o accento cae sobre a vogal do suffixo este rcforcarse por
syllaba do radical ante a flcxao fraca.
gunisacao. Assim os radicacs sao dois.
Exemplar —
V\n- «encher., Rd. fr. pipr, /& /W. pi par.
Exemplos. — j/su, Rd. /iv'suno, Rd. frt, sund.
Esles radicacs sao.acccntuados: a) o forte
na syllaba reduplicaliva.
ante as flexocs fracas, taes -mi (l. a s. pr. a
§ 146. (IV-bis) 8.* classe. E vcrdadeiramcnle uma sub-classc
P.), -ti (2. 5. pr. P), a
da 5. (| 145). radical forma-sc nas circumstancias do precedent
c assim: piparmi «cu cncho»,
p (parti «tu enches.; 6/ o fraco (cl. 5. )
a
suffixando -u, rclbrcado dcvidamenle cm- -d.
na syllaba reduplicaliva ante a flcxao forte que principle
por vogal, Exemplo. — /k sa n Rd. fr. ksanu Rd. frt. ksand
=
, ,

assim: pipr +
ati (fl. 3.* pipy. P.) piprati « dies enchem;
147. (V) 9.
a
classe. — radical forma-sc por Ires maneiras,
mas pipr + tab (fl. 3.
a
d. pr. P.) = piprtab «ambos enchem^
§
variando no mesmo tempo do verbo conforme o accento cae sobre
Para loniar cvidcnle a diflerenca d'acccntuacao
entrc as duas
^
a vogal da flexao ou sobre a vogal do suffixo, o qual e -nl.
divisocs das raizes d'esta classe tomemos, a
a l. pessoa do singular
a) Se o accento cair sobre a priineira vogal da flexao que prin-
do imperative parasmaipada:
cipiar por .consoante, o radical forma-sc pela suffixacjio de -nl a,
/pr, pipar + ani == piparani «cnclia eu!»
raiz.
Vh u g u b o
, ' + an i = guhavan i « oflerte eu!
b) Se o accento cair sobre a vogal inicial da flexao, o radical
a
§ 144. (Ill) 7. cte.«. E a unica derivada por nasalisacao
Jbrma-se elidindo'-se a vogal do suffixo, i. e. : suffixa-se - n
interna do raiz; c esta termina semprc em consoante. radical '""""
c) Se o accento cair sobre a vogal do suffixo este passa, dc -nl,
forma-sc por duas maneiras differcntes, variando
no mesmo tempo
a -na.
do verbo conforme o accento cae sobro a flexao
pa sobre o radical. 9
Exemplo.— /krT, Rd.fr. krlnT, Rd.frfr. krln(n), Rd. frt.
a) Se o accento cair sobre a priineira
vogal da flexao intervalla-
krina.
se, cntre a vogal da raiz c a consoante final, nasal bomogenea a esta.
Obsmajao. — Se a consoante imrncdiala a vogal da raiz for nasal
nfio ha nccessidadc dc intcrvallar nenhuma. Classes que constituem a Conjugageio II e acoentuagao
b) Se o accento nao cair sobre a flexao, interval Ja-se,
nos tempos especiaes d'esta
enlrca
vogal da raiz c a consoante immediata scguintc, a
syllaba n a, sobre a
| 148. Entrain na 2. conjugaeao vcrbos, cujos radicacs,
a qual cae enlaoo accento (n a).
accenluados dc modo constantc cm cada verbo,
.Okcrvajilo.— Seem seguida a vogal da raiz houver
nasal de qual-
tcrminarn em a, e se reparlcm nas seguintcs classes:
qucr ordem, on se a vogal liver anusuara, intervalla-sc
unicamente I. em -a, a l. a classe dos Hindus.
Radical
a vogal a, c a nasal, parte inlcgrante da raiz, scja
qual for a sua a
II. Radical em -a, a 0. classe dos Hindus;
ordem, e bum assim o anusuara, passam a formar com a interval- a
III. Radical em -ja, a 4. classe dos Hindus;
lado a syllaba n a accentuada. 3
§ 149. (I) i. classe. radical dcriva-sc pela
- suflixacfio de -a
Excmplos.—l/rudh, Rd. rundh, Rd. runadb.
fr. frt. a raiz, gunisada quando for possivel (§ 4C. KB* Na Iranscripcao
/bhid, » bliind, » bhinad. das consoantes aspiradas, b nao rcpresenla consoante, e symbolo
/h?s, » <
li is, » hirias. da aspiracao da arliculacao.)
§ 145. (IV) 5.
a
clmse. — radical forma-se de duas maneiras a) Em a i.
a
cl. o iidalla cae sobre a vogal gunisada ou nao da
differcntes, variando no mesmo tempo conforme o accento cae sobre raiz, e nunca sobre a vogal basica.
a vogal da flexao ou sobre a vogal do
.
suffixo, o qual e -nu„ Exemplos. —/bhu , Rd. b h a v a ; Vb udh , Rd. b d d b a . .
. .

159) REDUPLlCAClO EM GERAL 55


54 MORPHOLOGIA. TEMPOS ESPKC1AES (| 150-

a
150. (II) 6. classc. radical deriva-sc da raiz pela suffixacao
§
Mas se a raiz tcrminar cm u, estas fmaes mudam- ReduplicaQao e suas leis em geral
dirccta dc -a. !,

sc (§ 47) ante o suffixo em ij, uv, rcspoclivamente.


a modificagao na
Excmplo. — tynu,
§ 155. Reduplicaeao e feita raiz pela prefixa-
Rd. nuva-; {/ri, Rd. rija-.
cao da sua primeira syllaba segundo proprias.
— Das
ObsciYacao. raizes tcrminadas em r umas sao considcradas
| 156. A
leis

syllaba prefixada e a syllaba reduplicaliva e tormina


pelos Hindus e dadas nos diccionarios cm r, outras em r. As pri-
em vogal.
meiras, sempre conjugadas na voz parasmaipada, formam o seu radi- a
157. A reduplicaeao e o signal caracteristico da 3.
§ classe,
cal mudando f em ir (§ 52) ante o suffixo -a. As segundas, sempre
e tambcm propria do preterito e de uma forma do aoristo; e alem
conjugadas na voz almanepada, teem um caracter morphologico pas-
em
d'isto um proccsso morphologico dc derivacao secundaria, parlicular-
sivo (§ 185), por sc accommodar a final radical com o suffixo
mente na formacao do verbo frcqucnlativo ou inlensivo, c na do
-rija; mas hem pode aconlecer seja cstc radical um producto pho-
desiderativo.
nologico, assim f + = ri a + a (§ 51) = rij + a (§ 47, como 158. l.
a
Lei. Em a syllaba reduplicaliva, a vogal 6 breve
acima) = rija. §
e a consoante inicial, quando a houver, uma so c nao aspirada.
a) Em a G.
a
cl. o udatla cae sobre a vogal basica, i. e., sobre a
Corollarios: -**-

do suffixo.

Exemplo. —V t u d , Rd. t uda; Vk r (k r), Rd. kira


cativa a;
I. Assim as vogaes radicacs a correspondc na syllaba redupli-.
como I corrcsponde a !; como n correspondc a u.
a
§ 151. (HI) 4. classc. radical deriva-se pela suffixacao dire-
a) Mas da v/bhu a syllaba reduplicaliva no preterito redupli-
cta dc -ja a raiz, cuja vogal pcrmanece geralmente inallerada.
cado e b a -

a) Em a 4.
a
cl. o udatla cae sobre a vogal da raiz.

Exempios. — V&iv, M divja; /budh, Rd. budhja (Cf.


. b)
II.
Emquanto a r (?)

As consoantcs aspiradas perdem, na syllaba


vide §| 159 b, 162.
reduplicaliva, a
i f

bddha § 149, a).


sua aspiracjio. y/dha reduplica em dad ha, /dhu, cm dudliu,
/bind, em bibhid.
a
Augmento | 159. 2. Lei. A raiz, que principiar por vogal, forma a syl-

laba reduplicaliva alongando a sua vogal inicial. Assim: i/ad redu-


plica em ad.
| augmento, caractcristico de tempo passado, consiste
152. a) Mas sc a inicial for scguido dc mais do que uma consoante,
na syllaba a prefixada a forma verbal do prescnte para dar o imper- a syllaba reduplicaliva sera an-.
fcito; do fuluro para dar o .condicional ou fuluro
anterior; e final-,
Excmplos. — y/ark, anark; /aks, anaks.
mcnlo prefixada a forma verbal analoga a do imperfeito e chamada b) Esta mesma syllaba se prcfixa como syllaba reduplicaliva as
aoristo. raizes que principiem pela vogal r scguida do uma so consoante,
153. augmento nao altera a consoante inicial da raiz; mas
§ entrando a vogal r morphologicamentc como se fosse ar, polo que,
vriddhisa sempre a vogal inicial d'ella: a + a = a, a -f I '= as,
nestas circumstancias, b) = a). Assim: y/rg «oblcr», 3. a s. pret.
a -f u = co, etc.

red. anarga; Vrdh «prospcrar», 3.


a
s. pret. red. anardha.
1 154:. augmento fica cnlrc a preposiliva e o tempo do vcrbo. = ar.
Mas v^f faz no pret. red. a r a, como e dc rigor fazendo r
Elide-sc a maior parte das vczes ante a particula prohibit] va ma;
cj E evidenle que a inicial nao se altera.
c desloca sempre o accento para o rcceber. . .
.

I
.p-^
'
*,».: >.. .
. v . ,

ob MORPHOLOGIA. TEMPOS ESPECIAES (| 100-


§ 1C8) REDCPLIfiAfiAO. FLEXAO 57

160. 3.* Lei. As gulluracs corrcspondc, na syllaba reduplica-


| Exemplos.r— y/dbaok, dudha>k; t/Iok, lulok; t/vcp;
tiva, palalal; a aspirante, h, correspond e g.
v vep
Exvmplos. — /kam, leak am; j/kri, kikrl; /khan,
i

|
.

164. 7.
a
Lei. Aos dipbthongos finaes das (erradamenle sup-
kakhan; /hu, guliu. postas) raizes da l.
a
classe em: c, aj, o (§221), corresponde
Obscrvacao. —A aspiranlc das /ban (gban), /hi (ghi),
radical original, na formacao da syllaba reduplicativa.
SI,

rcduplica'da: gaghan,
reverie a gullural branda aspirada, na forma Exeiiiplos. — t/gsc, gagai; /dhc, dad lie.
" nh
i i
| 165. Em algumas raizes, em que cnlra semivogal, da-se um
161. 4.
a
Lei. Do grupo de consoantes miciacs da raiz so a
§ pbenomeno pbonologico chamado em grammalica hindii sampra-
primoira cnlra na syllaba reduplicativa. sarana, i. c., da-se reversao das liquidas para as liquidaveis cor-,
a) comecar por sibilante seguida dc cpnsoanlc
Mas sc o grnpo respondenles: o que altera cm laes raizes as Icis prcccdentes.

Exemplos. — i/svap,
dura, c a dura quo so repclc na syllaba reduplicativa, obedecendo
a
devcria rcduplicar-sc sasvap, mas re-
lei propria. duplica-se susvfip caumtkamente, c ale susup quando a base
Exempbs.— t/bhrag, babhrag; \/krus, kukrus; t/smi, for desidcratka; v/djut reduplica-sc didjut; clc. V. §§ relalivos
sismi; /smr, sasmr (5. Lei); mas t/skand, kaskand
a

(3.'Lei), clc.
a
,••
ao samprasarana
.
»
cm
-
o prclcriio c formacao passiva.
. -

.
§ 162. 5. Let. Para a final r (!) nao ha' lei gcral. &:
Formacao flexiva dos tempos especiaes
I. Na CI. 3. a ondc so pddc,
scr final, r tern por correspondente,

na syllaba reduplicativa, I; a
§ 166. As Icrminacoes dos tempos especiaes na l. conjugacao
em o prclcriio rcduplicado, a vogal r qucr final, qucr me- a
„ II. ,
di.flcrcm mesmos tempos na 2. conju'gacao,
das lerniinagoes dos
dia, corrcspondc a. como sc ve do quadro que damos schematica niio historicamcnlc-
Excmplus. — Vhz faz na 3.
a
s.pr. P. giharli, e na 3Ss.pret.
em o § 173.
;

red:?, gahara; /pr, piparti, papara. § 167. Na Gonj. I, as raizes da 5.


a
c 8.
a
classes nao junclam
HI. Na formaoao secundaria do IVequcnlalivo simples a sup- flexao a base dos seus verbos na 2.
a
pessoa do singular do impera-
posta V final corrcspondc a; a final r corresponde ar. tive parasmaipada, quando a vogal «, final da base, for precedida do
Observacao, — Pclo quo sove que ncsta formacao fica dcrogada a
uma so consoante. a) Sc o for, porem, de mais, jiiiiclmn essas raizes
a porque
primeira parte da l. Lei, sc considerarmos ar guna dc f, e a flexao. propria - li i

a vogal r corrcspondc a ainda mesmo quando .


I fiquc substituido E.anijilos. — a
ys u , ltd. s unu , 2.' s. iwprl. s u n u ; mas |/ap
por ir na forma red uplicada. Jid. apiui, 2. s. imprt. Fipnuhi.
Exemplo.— tali rati, 3. pi. pr. P. do freq. simples da /tj.
a
§ 168. A llcxao -hi v. com clleilo a da 2. a pessoa do singular
Nao devemos ver nislo scnao urn pbenomeno de compensacao do imperalivo. parasmaipada na Conj. I, quando o radical Icrminar
que consistc cm o cnfraquccimcnlo da vogal radical (a em i), por cm vogal (Cf., todavia, § 175, Vhw, c '§ 182) ou cm semivogal.
motivo da coincidcncia da quanlidado o acccnto soke a syllaba Como e propria u) dos verbos da Conj. I, cuja final dc 'radical for if!
i
t

a
reduplicativa. consoante, a ilexao -dhi na 2. ,
3.* e 7. a classc. b) E mais parli-
a
| 163. 0. Lei Aos dipbthongos radicaes medios: c, ae, o,. cularmenfe: So a raiz da 9. a classc Icrminarcm consoante, a 2/
a), dc algumas raizes dCrivadas sccundarias,
corresponde, na syl- pessoa do singular do imperalivo parasmaipada tennina em -ana,
laba rcduplicaliva, o sen ultimo clcmcnlo. junctodirecfai)ientc{\Yi\\z.
V.-Aimtu — jranu.il Sk. (Iks. Gram.) g
58 59
MORPHOLOGIA. TEMPOS ESPECIAES (§1 168- 173)

Excmplos. — V'i, ilii; Vhhv, bibhrhi; ^bhug, bhungdhi;


Quadro comparative das tcraiinacOcs dos tempos especiaes
^j u ,
junTh'i; ^as, asana. (
da-Conjagacao
§ 169. Todas as raizes da 3. a cl., e as reduplicadas da 2.
a
cl.,
a
fazem a 3. pessoa do plural, na voz parasmaipada, do presenle cm
Presente Potential Imperativo Imperfeito
-ati, do impcrativo cm -atu.
Assim:. v^bhr, bibhrati, 3S pi. pr. P.; bibhratu, 3* pi
imprt.J?.: y/gaks, gaksatu, a
GjjTcjJ[I CjT^^jjir ^T^G\J1 Cj.I Cj.II
3. pi. imprt. P.
a
| 170. E ainda d'cslas mesmas raizes, fazem os verbos a 3.
Voz parasmaipada
pessoa do plural do imperfeilo parasmaipada em -uh, gunisando-se
a vogal final da raiz ante esla tcrminacao. 1 mi ami jam ijam ani am am m
Assim: y'bhr, abibharuh.
-5 {2
(

'si jas is hi, dhi — s


a) Esla lerminacao -uk e facultaliva nos verbos em a, cuja
(3 ti jat it. tu t
final d.e raiz perdem, e em /leaks, /duh, i/dvis, i/mrg, /vid
i
« saber*. [lvas avas Java iva ava ava va ava
Assim: Vp a, «proteger», apuk; t/ja, ajan, ou ajuk; jatain itam tarn tam
v/d vis, advisau, ou advisuk; etc.
[3 las jalam itam tarn tarn
| 171. Em o presenle a vogal a da base (Conj. II) alonga-se
ante as tcrminacoes que principiem por m, v. mesmo se da em o 1 mas amas jama ima ama ama ma ama
[

imperfeilo execpto ante m da l.


a
pessoa do singular.
"g]2 tha jata ita ~la~~ ta
| 172. Os verbos da Conj. II nao junctam tcrminacao flexiva
an n
^|3anti nti jus ijus^ anlu ntu
nenhuma a sua base na 2.° pessoa do singular do imperativo paras-
[ou ati ou atu ou us
maipada. Mas quando eslc tempo for empregado no sentido precativo
a
marcando a postcrioridadc da acgao, a tcrminacao lanto da sua 2.

como 3.
a
pessoa do singular sera -tat. Voz atmanepada

(ie i Tja ija X e i

Schema das flexoes dos tempos especiaes


Tlhas ilhas sva lhas
.
.i*'2 se :$

173. Poslas eslas rcslriccOcs, podemos dar, schematicamenle, 3 to ita ita tarn ta
1
o quadro das flexoes, como sc ve na pagina
schema- e lodo pralico. Tern ulilidade cxclusivamente mcckaniea'na
formacao dos tempos especiaes dos verbos.
Sem'ellianlemcnto ao que fizemos para a declinacao, deixamos
heste quadro as Tinaes -s na sua forma originaria,
em frcnle. fim d'este

mas passamol-as
= l2alhc
^/«_
1 vahc avahc

(3 ate

^flmahc amahc
ilhe
-

ite
Tvahi

Ijalham
_.__'
ljatam

Imabi '
ivahi

atam
ljalam

imahi
avaluc

ijalham alham
..___._
amahac amahse
avahaj

ilharn

itam
;
valii

alhamilham
alam itam

mahi.
avahi

amahi
a - k em os paradigmas.
3 <2 dhve Tdhvam idhvam dhvam dhvam'
3 ale nle iran iran alam nlani ala nta

X.
^ < > <

00 174- 175) 'CI


(f I

CM SO
o;£>
O JO (wS)
<y?cV7n
<>J i.O vrwz •

cOiO
3 3 (S-T g s
<yra
rt
CO
3 -t3 -*o
CS
<u
© cm **-";
rt
> 1= *r> p; 'rt •r; a
v rt* rt
"S >« 2 s rt rt «^3
a
«-rt _rt Irt -H -a "rt
s
|rt S Irt^ T3 s 5
=3- "-o 5
""*
s -"rt |3 lrt
*/*••
3* C/j ft^ » =! > >- >
.^i .« ,_ .rt* .22" .22* -o .=; .ij-
^ ..-^ £3 Z2
.

3 ^ ••S .-^ -3 -Z5 zz -=3 •b/D • to •tD


-5-5-5 -5 -5 -5 -5-5-5 •CD •to •to •tD •to •t/; •to • to -J-; -rt -r;

(«S) («§)
3
_ 13 S — 1*5 3 -s- rt
^; — •3 irt s
s
^o
"* <

5
rt irt c rt
.t3 o> "H2 -irt
4
-i^ rt S C ^3 rt «
Irt
c/i-
'frt"
</;•
'lrt""
vj-
rt
Q
""S
*-
3 '?*
^-
'"^
>
ir; irt «^ •^

-5 -5 -S -5 -5 -5
•to -to -to

10
10 coo
rtt: -«!
-irt lc3 ^H C/». Irt
_j
-rt >-rt
£ rt
C3 ->
1
"-"""'

c/}>
frt
c£,.
1-*
cfi*
8
tn-
c/>
^
Mrt '*/">•
"S3" "Si

o •V3 5-
co > *" ^ i> 'P j> t>^
**-
-3 -"3 '
J*-
*~j
O
«o3
O -0
-

""3
--a ""CD -a •rt *-rt -rt
CO CO a rt 'to -to «to
03 (M «• • to -to. 'tO -SO •££) -tO •to -to '
-rt -rt -rt
bD #: 60
3
•<—
a
J=l £?
O -*2 O
O O . — eoo •<!*
OOT

2 ^ rt
»<5
cJ
•d
-a J?5
-*
COO rt
"S !
1

rt
rt
rt COT 02 V ci- 'rt ._, £5 >•
a 3
rt
rt$ 3 '=}
S3 S Irt
1
J3 -i .
;*=
c3 -irt -3 -rt •to
3
.'rt,
3
*>•
rt 2
8 g-" 00- £A> CO" </> C/2<
Irt
C/J"
a C _C^Srt3 <—
.Jrt^rtSrt^ rtj
-rt
-^ i-CI
rtHrt-< ^«
^

•3 "s rt
22* (/}

3
.
r
*-*>'
~i "£"" *"T "> -3 ~B 3 =3 '= ^i 3 "O •to •to •to
r-j -3 -rt -rt *S to
• to -to -to •tao •to •fcJD •to •to •tuo -rt -rt -rt
rt cJ
U 10 00
rt
ft
^ rt
01
am
3
s
rt

C5 -rt ^£ "^ -irt m*"3 -i»


3.
«? 3 = > -irt -iai -irt
\

•==-.
rt

J •
3
to •to
3
•to -to -to •5b -£b -to. -tc
CU Pm

<£J
iO C/XI
OX) v/a
~§ *^2
•«o
oys e OTO 3 u 3 '3 CS „.
._< s Jfi rtd "S« 2i "p. . „, • -^ srt -Irt -irt ..
trt
-a. 3 O
5^ a "EJo«
»> *J"j. -Irt -irt -irt Irt -5- C?^ -3 C/J"
-O 3 -rt -0

*>o
S CO-
-CO
>-
-0 TJ -0
*c3. -CJ
>
I—"*
>
"O "w T3
*
*7n 'TrP-
"r-
>-
-3
>3 3 J2
•to •to •to
3 '
j5
-to •to •to
3 3 3 3
•to •to •to
'

3 •tb ' 1

-t3
.0
<ii '.-
--3 '53 "S - *

^ ^

f *

l r
I «
1
' « < I

62 (§ 176- 177). 63

(wl)-
"3 >
• f-H
£
73 3 g "ed cd ««
CU
3.
•1
3
>
,3 -cd
s e *3 -ed led
£ -3 rt
i—i— ^3 -3 T3
-5 -3 -5 t3 -3 -3 'S
;§ n3 -3 T3 3 Q 3
s a a 3 C 3 3 3 3 3
3 3 -S3 s a S3- 3 ?-< ri CS
»rt <rt
eo rn

cd (%8)
'
;_P
'p -3 3 r- 3
^2
CS
Oh -« 2 o ,3 -3 led
'/— irf s
CO O
rj « rs -3 ,2 «3
|

-t-* •— 'd
,3 ,~ > ?- \si led
O* -led
J
-led 1—
3 ,3 «|'-*,

^ £
cd If- "i^v" -led
C) J3 ,3 ^ »G -3 -3
_3 T3 <-& T3
g T) 13 -O T3 "3 -3 •« n3 3 3 r^
a c a 3 3 3 3- 3 c 3 3 3
£J *•<! 3 3 3 z3 3 3 3 3 3 f-
5
.

f-i s-< f-c i— »rt -ri -cd

is (?g i)
t3
to
t^j -o «ii
a MO IS**
-3
<*> «o 3 £
G/Al led

M cs
~-i
-cd ^3 -tf
§ H-H
cd 3
O O o S3 -CO
Cfi _3
£
-a> P3 I—
-3 f-i
T3
»f*
m -3
-3
M o o
eft
1^. |^« |^! eft-
3
-led

3
'**

3 3 3
G
"-3 +-> 'S ^3 -a •X3 »rt O 3 3 3 3 3
iQ 3 3 3 3 3 3 3- 3 <— id rt
p 3 3 CO CO CO
r-" "s- 3 3 3 3 3- 3 3 3 o» lO
bD
3 3
^ f-i f-« f- *-<
-r t-i ^ o3

O fr 3 *S-
d o ^
o O ^^
CD
'5s
o o
O 1CJ CO O l?3

cd g aoB
v
cS
<3
-o
l

*d p cd.
i
'

£ 3 -*
3 Era
cd

_ -3
cd 3
3
•CJ ? 3
03
£ -led SCO '3
.3
-3 "3 T3 T3
03
c3 ^ 3
CO
S3 -5 "2 2-2
a
to
1—1
H—
*3
-:d
'3
3
^3 R3
3 3
^3 T3
3 3 3
X
a a a > ,j
3 -« '3;

r-*. 3 3 3 3 3 .ZS Zi &c I— 3 3 s 3


TS M ^
t^ Ui t-
'•3 3 3 3 3
03 1
3 S-C J- *;d -cd -ed
c3 1
-5S
eft eft

'-.
CO 3 3> KJ
CU r-' f-I ed
Pm cd
3.
g s s -3
cd
-*5
-S3
JS -a?
*> 3 i3
&C3 a
i

.£ cd 3 i3 «3
^ .3 cs -led »JCC
t3 -3 3 «
'S '52 -3 3 g
JA '3 -3
£ / S -iS -irs -I« -£; v
'--d

3 3 c
"3
3
*o "G
3 3 3
3
3
3
3 rri 3 3 '? '»* '3 3 '3
cd
a S3 3 3 3 g 3 3 3 3 G
3 3 :

Cft CO CO eft co co

ri
oq
S 41! «
•i J t3
sea -i~J Meo
_3
-3
t3
.—t
= -led
-led
-* -led led
3 £*• ^e
"^3
,~ -cd

3 ='
'3-3
. "n
>-3 tJ

3 3 3
3
-rt

3
333
cd
3-
fc<
cd
3-
f-i
sd
3-
f-<
^> ^ -3
CO<
'O
3
3
to
•O
3
3
'W '3 *3*
3 3 3
*r^ 3 3
s

'
-3
a-G
-o
3 3 33
'3 3 3
3
eft
C3
CO

-3
ilt

<
i
\
' i <1 ' ^ < • <

178- § 179 ) 05 :>


(|
04

•~ g f? S
8
t~^. CD
> rt S ej js
.5 S3 C3 o. "j3 >•
c
2 *o
fl ri
!•*- Jfl ri ~ g ^3 fl £ 'S
rt
ri
£ ?3 J.-S C3 cS
> o CU
> s
5 ^3 .— -Iri ii-" 'fl, C- s^ >" >• V
I— I-
c- p;
fl- c *
'E '£ M73 »'s3 »<g v ^S ••cS »rt-

^ '= >£ '£ 'C '-



«_
r*
i^-<
- !_.
•iz
jij rl4 r^ ^Q i-S ^3 ,Q ^3
^ ^ ^ ^ -^ J5 J2
)

i!l!L j

l^; Q p;
C 3 .5 s iri
o £ S3 p; GJ
o *r^ 3 tri
*ri
iri £ e
«
irt 'in rt '- .-.

C3 ^ri ^ S -ri -« -iri '^2 ^J


Q *g p "ST p"
sea
>>
Mr3 Mrs Mg S *3 '2
f§ •a e- a- A- *§
fl- fl-
i— i~«
,££ r^ ^5 X5 X) 3 3 2
>, J2 J2 J2 J2
i2
o to s)

a/73 ^
in 8
i^
,c
CI
<M
ly/n
cs a ^2 -Is £2
rS- C3
J| <"5 «ri g ^^ ri C3 fr*
V5
C3
p «5 "rt.

-o -ri
•S '^5 to-
-iri
c« C< o
2 O

s rt
*~
w O . 03
rt rt ci
S- «5- 'vJ2 I'-' I-* l^r •rs ••rt *rt
I-— G- ^O
o
CO
I'-'
ifl
^4 O ^3 -O -3
O
ci
is
JS s is r^ is ^ ^ &Xi

&D
=3
o
O O «53 JZZ

O cJ 2 ri
c5
•cJ
^ S
<ri
cs r^ 02 fl a c
-U c iri ri rt
CO +2
m5 g <s fl
rt Iri Iri rt CS !> r" >
02
c3
" ' 3
-Iri
"i^-
3 "]£•* Mrt i—
i—«
V;. r^. & a V 1> S>- CS Cj Ctf

, a |fl 1;-!
fl- fl-
ip
I—
^ IU
|S
• > *^j
to
ri

^?3 3
-rt -rt
-a ^: >i; 3 3 3
: be
M Js M J2 i
Cj »s3 rs -rt


oo
f- <5*

ri
-a s s a c « c; iri
j2
rt
fa
lrS g g 7i 1.-3
« iri

S
rf Mrt S (a '? ^ « 1* >
2
»rt ^3
— -rt
,-—
Mrs Mrs
McS i<— h— si - C- ff*
> rt ri ri

3 3 3
>-~

3
.

I-- . 'r 1

33
r-*. •r*

i^ ',§• '.& ,§ i« ir ir" lp 'g *•«*

H
1

MM M
_

'— t-t

<ri
2 Js J^ -rs 'rs

CO

•— cs — {2 a rt CTi

X — S V2
•ICS 'W McS^ C ^ iri
#>
iri
^r
ri
> ri iri' rt

. S^'g.^'g. 'S- 'S- 'S. £•• £• ,S'


J2 i ^ ^ ^
r3
^ ^a ^5 3 3 3- ^ ^"^'
..: |S,5 i= i~ >r 'r; 'C 'C S ^4 -^ -^ l ^=1 -fl --fl

^
V.-Abbeo— Manna} Sk. (K«. Grunt.)
s>
i —
< ) 9

60 (I i80- 181) 67

s 3 8 s
a>
O "3 3 g 3 2 3 3 J3
3
55 3 3 3 3
CI
32
a>
3 3 inj i—
-J l-l
§
-2
"rt
2
^
T3
«J.
3
>
Tl a
13 5=
13
a g
'

g 2 -3 c 3
§ -13
*~3
-3
r
33 o
-3
-3
-co
TS
-cu
*--^j
-cd
T3
Met!
'O t-i
>3
"3
13
3
"O Tl
-1
CL, _l--o _c3 cS IC3
•c-»
3
;
a
"*—''
l~
=3
h-> f^»
3
•*-^
3
+-* -*->
3 a

3 3
*-» *3 -3 -3 T5 -3 T3

(?zS) (55!)
c3
w
3 s , f :S s *3 13
2 3 3
cS mcS »a$ -o
1 lUi S3 >ffl -CO
ted
T3 T3 S 13 cy
1^ i^ ,_
"3 -3 -3 3 3
;

3 3
'tj
3
rs -a
3 3 3 3 3 -3 T3 n3
S3 3 -3 -3 -3 -3

3
^=3 (8S§)

S-l
<3* '103
3 -2 ^ 3 3 'S2 ^3 3
-93
CO 13 2 an ^ 13 O 3 _3
^3 *g 3 3
ert

3 e a 3— 3 3
o
-3 -57
-O
-co- -O
3
r
'83
"3
-03 -3
T3
<D
H3 -3 t?
3 3 3 o
G co -,':
;
'.ET '.E* '.E*
^- T3
CO T3 T3 ""3 *"CJ

icsJ

" . 3 3 3 3 3 3 3 3 -3 T^ -3 -5 •-cd *-rt *>c3

0» CO
TO.
ho &D

o o %
^
O is O 53
<S
•d •3
•3
3 3 3 c3 3 .-H r^S 3 s
02
3 I s c g 3
-a
3 S rt
3
rt
*-» a c3 •^ 3
«3
s 3 3 S 13
*s
3
"leg
-3
-13 -3
"3
-co
r3
-o "-57
"3 t3
Men
T3
nKJ
•~3
-C3
"3
Irt
n3
3
33 ert <rt
T-!
r^
3.
60
5=1 a; ••&* CTJ rt
J*
O <D
>
O) 13
|^. |_4 |)-l
H
•l-l 3 3 3 3 =? »rf
•r-t
•3 T3 ^3 ni -3 -3 -3 w 3 -3
•d
3
a o
CO CO "^
•T=i

C^ S 3
-=5
3 s 2 5- 3 3 13
3 s £ -3 "I" 3 3 f3 3 13 >
/ c r 3
^c a 13 J? 3 IC3 3 3
-3 -CO
f"-
-13 -3
*-» +^
-3
leS
-3 -3 (=1
13-9 3
r
CJ CJ Cj 13 3 3 '
^"
"2 I l
1
^ •3
3
-o
3
-3 T3
3 3
-3
3
3'3 3
*
r *
s

-i—
-3
N^l -|J^ \!Z. nj^ 'T3 <-^j -n
--J "3 w **3 T3 -3 -3 -3
s^ p_ -3

C5 .— C 3 ^
3
r-I«

S 132 V3 *3 3 3 3 3 3
~ a v) — '-07 -CD •>!:« *ri »"e3
"

T3 «?i 3 3 '
c?
^{
O CO
-
r

13 3 3
ico
.~ T3 r
O
=1 •
"3
=1
"3 -3
3 3
T3
3
-3
3
nr>
t-a
-3
3
3
-03
3
-IS
3
-rt
£
O ^3
r
s— *—
Tj
-J
^.»^"

T3 33
N^ ^-^
T3
*-
T3 -3
*i£I xi|^
r^J
T3
-3
n-l -n
-3

S" 1


n a a : j .

08 SIORPHOLOGIA. TEMPOS ESPECIAES 182- 192) RADICAL PASSIVO 09


(§ %
pas. ragja-; /sras, Rd. pas. srasja-. b) Nasal final. Neslas
Observagoes sobre os ^aradigmas dos tempos especiaes prece-
circumstancias a nasal pode cair, c alonga-sc enlao a vogal
da 3.% 7. a e 9. a classes
a base passiva de
dent;— se nao 6 antes o facto: poder formar-se
§ 182. v^hu. Por influcncia do acccnto pdde encontrar-se em vogal longa final. Sao estas raizes t/khan,
forma parallcla
guhvak, gulivahe, tcndo caido a vogal breve nao acccntuada, Rd. pas. khaja- ou khan a-; /gan, Rd. pas. gaja- ou
li , da raiz, cm frenlc da sua liquida correspondent e; e ainda ante ganja-; Vtan, Rd. pas. taja- ou tanja-; t/san, Rd. pas.
a nasal labial: gubman, guhmahe. A forma guhudhi csta
saja- ou sanja-.
por euphonia cm logar dc gubulti (§ 168). II. Por samprasarana (§ 105): com pcrda da vogal a precedida
a
§ 183. ^rudh. § 54 cxplica a idcntidade de formas da
2.
da liquida cm que se da o samprasarana. Assim: l/grab,
Rd.
e 3.'" dual pr. P. Da J/jug tcmos ju&klbab, jiiRklah. As formas
1

pas.grhja-; /prakh, Rd, pas. prlckbja-; i/jag, Rd. pas.


runddbali, runddlia, clc, podern-se cscrcver rundhab, igja-; \/vah, Rd. pas. ubja-; v'vjadb, Rd. pas. vidbja-.
rundha, clc; c assim rundbe, runddhc podcm confundir-se Pcla reversao a fonna primaria mais breve. Assim (§ 221):
III.

em r n n d he. A idcntidade das 2. a e 3. a s. imprf. P. explica-sc pelo • glac-gla, 'Rd. pas. glaja-; /vjc-vi, Rd. pas. vlja-;
§ 54. Da v^jug Icirtos ajunak por ajunakt (§§ 32, 29 a, 30). y/hvc-hva-liu, Rd, pas. buja-.
§ 184. j/su. Por influcncia do accento pode encontrar-sc IV. Pelo s enfraquecimcnto dc a cm T: emosvcrbosdasj-aiz.es
s nv h sun m \\ s n n v a h e sunmahe, ct c. Sc a raiz
, , ,
seguinlcs, cm a originario \J g x - g a Rd. pas. g I j a
- :
- da , ; V
terminal" cm consoante, por motivo do agmpamento dc consoantes,
« dar » \/ d e
-
- d a « prolcger » , / d as d a « proteger » d o - da , V.'
,

a
nao sc dara a qucda da vogal do snfFixo: ^ap, rd. apnu, c i. d, icorlar., que lodas fazem /W. jms. dlja-; v'dba
«p6r, cstabc-
a
pr. P. apnuvab, l. pi. pr. P. apnuman, clc. Pelo mesmo 'lcccr. e v'dhc-dha «bcbcr», ifoJ.jws., dlnja-; \/pa «bcbcr»,
a
motivo ainda lica a p n u v a n I 3. a pi pr. P., a p n if v a n t u 3. pi.
i
Rd.pas. p I ja- ;
v'ma-«modir»,jRd.jws. mlja-; i/s-o - sa <cor-

imp. P., clc.


tar», Rd.pas. sija-; Vha «dcixar», Rd:-pas. hija-.^

Obscrvacao. — Similhante cnfraquccimcnto sc da cm /sas, 7W.
Formagao passiva dos tempos especiaes /pa defender.,
pas. sisfa--. Mas \/gna, Rd.pas. gnaja-; «
'

§ 185. Os dois tempos especiaes (§§130-131) tomani a Rd, pas. paja-; etc.

signUieactu) passiva, qbando a raijs soja $u$oeplivcl do a lomar. § 189. cnfraquccimcnto, lei gcral na formacao passiva nao
A caraclcrislica da forma passiva 6 a mesma da 4.
a
classc, mas o se da na vogal final dc raiz em -i, -u; todavia cslas vogaes finaes

accento nao rccac sobre a raiz, clova a modulacao da syllaba cara- sao apenas prolongadas, c nao sobcm ale ao incremcnlo de guna ou
elerisliea -ja. vriddlii. Ex. : K V
Rd pas. k T j a - i , ; V s u , Rd. pas. s u j a -

'
a) A forma passiva cm -ja 6 cxclusiva dos tempos especiaes. | 190- A final v muda-sc ante o sufiixo' -ja cm ri (§ 51).
sc a raiz principiar por grupos dc consoantes final lorna a
§ 186. A base passiva conslilue porlanto snb-classc da 4." Mas r

classc, o cntra na 11 conjugacao. forma a.r(|5i). /kr, Rd.pas. krija-: /smr, Rd.pas. smarja-.

§ 187. A influcncia do accento elevando a modulacao da cara- § 191. Em as circumstancias mencionadas em p | 52 tcmos
ctcrislica, -ja, da-sc contra a raiz enfraquccendo-a. • pHpD. Rd P as purja-; \Zsv (sr), Rd. pas. sirja-.
-

188. cnfraquccimcnto faz-sc: § 19S. A base passiva scguem-se



as flexoes da voz atmanc-
|
1. Pcla queda da nasal reforcante: a) Nasal., penultima con- pada; c assim conjuga-se qualquer vcrbo com significacao passiva
soante da raiz. Ex.: t/bandli, lid. pas. badhja-; /rang, Rd. segundo os paradigmas:

!-4
. . . .

70 MORPHOLOGIA. TEMPOS ESPECIAES 192- § 196) FORMAQAO VERBAL PARTICULAR 71


(I

Formagao particular dos tempos especiaes d'alguns verbos


/lud « Later, conlundir», Rd. pas. tudja-. em ambas as Conjugates
I. — 1.» Conjuga<j5o
Prescnte Potential Imperatko Imperfeito 2.
a
Classe
a
Singular l.
a
ludjc tudjeja ludjje atudje 194. /ad. Segundo as leis phonologicas devia fazer a
§ 2. s.

Dual l.
a
tudja vahc tudjevahi tudjavahae atudjavahi
imprf. P., a + ad + s =
ah, ou at (§§ 29, 160 c 30), e pclos

a
mesmos motivos 3.
a
s. imprf. at; faz, porcm, rcspcclivamenlc adah
Plural l. tudjamahc ludjemahi tudjamahoe atudjamalri
«tu comias», adat «cllc comia».
clc. etc. etc. etc. | 195. Os radicaes dc /an, /gaks, /rud, /svas, /sva-p,
:i a
inscrem a ou I ante as lerminacoes da 2. c 3. pessoa do singular
do imperfeito parasmaipada; e inscrem i ante as outras Icrmin-a-'

cocs corisonanlicas que nao principicm por j

s/ kr « i'azer », Rd. pas .'


kr i j a -
Exemplos.— /rud, l. a s. pr. P. rodisi, 1.^ pi. pr. P. ru-
dimak; mas rud jam na 1 a s. pot. P. .

a
krija3 akrije
Singular l. krije krijeja No imprt. rudihi. No imprf. arodah, ou °d!h na 2. a do
a akrijapdii a
D/w7 i. krijavahc krijevahi krijavalice sing.; arotlat, ou °dlt na 3. do sing.
Plural l.
a
krijamalio krijemahi krijamah<e akrijamahi § 196.. A /as perdc o scu a radical quando nao fOr acccn-
a
tuado, excepto na 2. s. imprt. P. ondc o rd. as- lomaa forma c-;
etc. etc. etc. etc.
a a a
a 2. e 3. s. imprf. P. intervallain como acima (§ 195) I; a 2. s.

pr. P. c asi por assi. Usa-sc na voz atmanepada quando se


| 193. A base passiva segucm-sc uma ou outra vcz as flcxoes emprcga como auxiliar, ou composta com preposiliva, e nclla so
da voz parasmaipada. Ncstas circumstancias o verbo expressa quasi temos a nolar a l.
a
pessoa do s. do pr. que faz: he.
scinpro accao rcciproca entre os sujeitos do verbo. Ex.: dvisjanti A conjugacao dos tempos especiaes, na voz parasmaipada, iaz-sc
«odeiam-se rcciprocaineiitc * da scsminlc manoira:
a) Nao 6 raro encontrar nas cpopeias a forma passiva da base
Preteitle Polenc ltd Imjieratiro Imperfeito
com llexocs parasmaipadas c significacao inleiramente passiva.
a
l. fismi sjam aslini asam
b) E a raiz /drs que nao forma tempos especiaes nas vozes
a
parasmaipada c atmanepada, antes e subslituida pcla /pas forma, 2. asi sjab* cdhi aslli
a
poreni, a passiva dos tempos especiaes drsjate ou mesmo dri- co 3. asli sjnt a slu aslt
a
j aI i . etc. .
• i. svali sjava asava asva
Oulros Exempfos.—V\i\is «nulrir» no senlido transitivo e in- 2.
a
slhali sjatam slam astam
Iransilivo na voz parasmaipada, e ainda no senlido passive Assim: a
3. stak sjatain slam aslam
piisjati «clle nulrc», i. e., anda nulrindo, lomando desenvolvi- a
l, smak sjama. asama asma
mciilo physico poi\nulricao, «elle nu1rc», i. e., da alimenlacao a
a
2. slha sjata sta asta
algucm; pusjati «elle 6 nulrido». Na linguagem mais moderna:
a
3. santi spili santu
« olio nulre (a algucm) > , pu s naI i . Rd. p u s n a V p u s ,
ilsan
;

'Jh »«.(;w\i \n \i.i;i'.M. I'.Man'.i i.\u 73


I? !-> 7
.

7J
L MOIU'mtl.OGIA. TKMl'dS r.Sl'KCIAKS

ijanli (§47); identi- § 203. /ban, P. Pcrde n cm as formas fracas ante I, lb


§ 197 /i: 3*i>l.pr. P. j n t c nao j'i i

voz al.nanepa.la quando das flexoes. Por influcncia do accenlo pcrde a radical ante lodas as
camo.ilo cm o imprl. jaiiln. Conjnga-sc na a
flexoes fortes que comccem por vogal (3. pi.: pros., imprt., imprf.),
Neslas circumstancias muda rogu-
comoosla com a prcposiliva adhi. a
adhijo 1/ e a aspirante reverie a aspirada gh. sing, imprt. em vez de A 2.
larmenlc i cm ij anlc as lerminacocs vocahcas,
radical
babi, epor eupbonia gain. Ex.: Sing.pr. hanmi, hasi, banli;
»/• A., adhljate 3.* pi. pr. L ^
s.
inserem l antes das
_ a %
mas b a I'b a b 2. d. pr.; glmanli 3. pl.p>\; imprf.: mup l. a
| 198. /Id, •is, ambas atmanepadas, a a
a b a n v a 2. a b a la m etc.
a
a b a n a m 2. e 3. a ban; dual 1
a
, . , ,

flcxrics quo principicmpor ou por dh. s,

so nos tempos cspeciaes,


e inscrc l pi. 3.
a
aghnan.
8 199 ./biTi P. Usa-se
por oulras
,n(cs da, flexoes consonants das formas fortes, ou 3.
a
Clmao
fracas de inicial consonant^. ,

palavras, antes das flexoes


= bro-i 4- mi (§§ 142, 2b), p 204:, E frequenlc nesta classc o facto do se enfraqucccr a
E X mplo*.-i.*s.pr. bravlmi final a em t, nas formas fracas, c dar-sc a queda do I ante vogal
brumab i.*pl.pr.; etc. .

inicial da llexao. Cf. §§ 207, 28


notavel por ter, por yezes,
no prescnte as .

§ 200 v/vid, P. E
rcduplicado, c podcr formar-so pen- ,
§ 205. /da c /dha, ambas Par. e Attn. As suas bases
formas flexivas do preterite fracas sao respectivamente, com perda da sua vogal radical por
plirasliciuucnlc o sou impcralivo.
.

vetsi, ou vettha 2
#
influencia do acccnto, dad-, dadb-. As fortes sao rcgularcs
Assi.n vedmi, ou veda l.
a
s.
F .; .
*.

da da-, "dad ha-.


o»vidaRkaravani 1. s., clc.
,„• ok No.imperalivo:vedani 3

a) radical dadb-, anle as terminacocs consonanlicas quo nao


pcriphraslica constilue-se suffixando
.am a raize.com-
E«la forma principiem por semivogal ou nasal, pcrde a aspiracao a qual
as pessoas respeclivas
do imperaUvo final,
nondo esla base vidam com
em - ou n m (§ 40)
reverie para o d inicial. A final ja scm aspiracao obedece inteira-
da /kr: cm IVenle do k muda-sc
potential c ante mente ao § 32, mesmo contra todo o § 54, anle as iniciacs t, lb,
^ 201 /sas P. Muda-sc cm sis cm lodo o a
2.* do sing, do das flexoes. Ex.: dadb ami i. s.pr. P.; dadbvab I'Sd.pr.V.;
das flexoes fortes, cxccplo na
,s con^oanles iniciacs dha b ah 2.
a
d. pr. P. dbadd ve 2.
a
pi pr. A.
de sasdhi (| 168 a) com
' It ; fi

S
.

onde ilea sadhi par saddhi A a


/da
b) 2. pessoa do sing, do imprt. P. de e debi; e de
do , dopois da nsLilatfo
em d (Cf. § 42). As flex.es da
/ilb a o siinilbanlcnicnlc u'bebi.
imprt. e no imprf. sao respecUva-
3 * nessoa do pi. no pvcsciUe, no
csta /sas proviesse da reda-

206. As n1i7.es, /nig, /vig, /vis lodas Par. c Aim.,
coino sc
menle: -ali, -alii, -ub,
'

a
niitxidcniibix c.avpruc* da 3. ci. guiiisaui a vogal <la syllaba redii-
pbcada(§ 109) sasas. • ,'-..- u a •• ,
, / jilicaliva, conlra | 158, cm' os tempos csj)cciacs; mas (§143 a)
sasmi, l. *.; sisvab,!. d.,
.
a '

iv„)Los.-No prescnte:
nao se gmiisa a vogal radical cm neulimna das fdrmas
'

sisjSm, 1."*. No imprf::


asasam, fortes, dos
P i, No
potencial:
sismah, i.* mesmos lempos, anle a vogal inicial de llexao; i. c, na i.
a
do sing,
4/ cspeciaes imprf. P. c A., e cut a i.
a
de lodo Jiumero, do imprl. P. e A.
avogal em lodas as formas
Vs02 '/sT^/tnisa
do Picnic, do imprt. e do
imprf., ante a imcal
Exemplos. — P. Pros.: nenegmi, l.
a
s.; iieneksi; 2.
a
.s., etc.
InscrcTnt 3/ pi.,
Imprf. h}ienigam y clc.,-ver<Mcirasfon}uii;oesinlcnsivas.

" KW-No prescnte: saje, 1/


sese, 2. ,; sete ,.;
§ 207. As
como vogal da syllaba
raizes, /ma
rcduplicativa
P. e A., /I»a «ir, remover », A., lecm
seratam; I nas fdrmas fracas mudain a
seratc; na 3.^. mprt.
;

3.^1 elc. Na 3.
a
^ F .

radical cm t, elidido ante as vogaes iniciacs de llexao.


na do imprf. ascvata. ,
V.-Ai)I>eu — Mamial Sk. (lies. Grant:)
jq
. . '

(§207- 219) FORMAQAO VERBAL PARTICULAR 75


ESPECIAES
MORPHOLOGIA. TEMPOS
74
mim l- ffihl-; ante § 213. A v/dhu forma os.seus dois radicaes abreviando a vo-
ante consoante,
Sao pels radicaes fracos: gal radical (Cf. dhund-, Rd.fr. dhunu-.
| 216); assim: Rd.frt.
vogal,mim .deixar, atadonar., | 214. A /sm «ouvir» na sua base especial conlrae-se cm sr.
»OS 'aA*', » voz parasntaipada, consonants das foi- a a
Assim em o presente srndmi i. s., srndsi 2. .s.; etc.'E notavel
em 1 aante as flertes
muda o seu ,nfti
,"
a radical cm Neste tempo,
a
a 2. sing, imprt. que faz srnu, ordinariamentc, e nao srnuhi.
nnte ncial.
do pe.enc.at
mas fracas, eperde a sua vogal ante ] a
§ 215. A raiz t/kr e a unica da 8. cl. que nao lermina ern -n.
Mies vocalicas a t**- tee radical das formas fortes e karu-, que pclo guna fica kard-;
cantc as ganaun, ^ o^ hlvah;
Fr,.oii>/os —Em o presentee:
1. s.
o das formas fracas e kuru-., cujo u final cae ante m, v, j. .

Exemplos. —
kard mi, kard si, kardti; kurvah,
Pr. P.
kuruthah, kurutah; kurmah, kurulha, kurvanti.
gain In, galnhi. Pot. P. kurjam, etc. Imprt. P. karavani, kurii, kardtu;
a
7 Cla&^e karavava, etc. Imprf. P. akaravam, akaros, akarol;
a
a k u r v a e Ic. Na voz A. 1 pi pr. k u r in a h c c tc.
, , . ,

a
9. Clime
'§ 216. As raizes tcrminadas cin vogal longa (as mais impor-
tantcs cm u, r verdadeiramentc r) tornam a vogal breve.

183.
J£xempb. — i.*$.pr.P. t/dhu, dhunami; t/pu, punami;
sao ante dl.. Cf. I
no./' UMn(K ^.^.P. Uhinthah; y/pr (F), prnami; etc.
focimite.— VKttia, .,,.,,.p
»»*• « l
;".
dM ;
-""„; i, ,. Mk« •» sens
§217-. As
radicaes
raizes

contractos
v/grah, i/

por samprasarana (§ 165)


:

gja, teem respectivamenle os

a
grhna-,
"

gin a - . Assim : no presente P. e i . sing, grhna m i


, gina m i

| 218. As raizes /g.na, /bandh, j/manlli," e oulras


identicas perdem a sua nasal, ncsla classe. Assim gUnami; e
bad li na m i , nao b an d It na m i . \/m a n t li que sc pdde conjugar
a
formas fortes. 2. pr.-P.,
trneksi .«.
na 1.* clas'sc faz em
niathnaini, c em a l. a ma Ilia mi ou
a 9.
a

jnan Miami; assim lamliem y/granth, v"grath, sao identicas,


]«• a \3
Irneulu o. s. •> '
os scus radicaes respectivamenle grant ha grathna
* Classes, Par. e
Aim. I
1
1
'

f> »
c 8
II.— Q. a Conjaj>a«jao

§ 219. Algumas bases denominadas irrcgulares ua Conj. II:

v^is Rd. ikkha- v^gam Rd. gakkha-


.
dc flexao, e pode eUdir-se ant, " '
^' ^ for de mais (caso que Vt » rkkha- */guh .»
gnha-
v/krt . .» kfnta- ^ghra -.''', gighra-
{/kram » krama- fkain > kaina-
(V. § 184).
vogal de tcrminacao
1 ;

219- §227) TEMPOS ESPECIAKS. AORISTO 77


70 MOllPHOLOGIA. TEMPOS ESPECIAES (§

v/gan ft?. ^muk /?fl. munka- 33 — Tempos geraes


v/tani 1 5 in j a - {/mrg » marga-
- ^jam » jakkba- § 222. Como fica dito (§ 133) nao ha mais a distinguir conju-
{/d lis dasa
aga - gates nem classes. A morphologia, dc cada urn dos tempos do vcrbo
Ja n damja- (/rang » r
v/ i

saoskrilico, que vamos agora estudar, c commnm a lodos os vcrbos,


pasja- i'Up 1 i mp a-
(/drs qualqucr que scja a raiz d'cnlre as consjderadas primarias. E por
d h a in a - {/vicl s v i nda-
v/dbma isto conservarcmos a denominacao do, tempos gcracs.
^vjadh » vidbja- 223. As Hindus como terminadas
ypa p i ba -
§ raizes eonsideradas pelos

prkklta- v/sam »

sdinja- em e, x, o (§ 221), moslram cm todos os tempos gcracs o sou a


^ p r-a k J

bhrasja- V sr a m » sramja- originario, e


J/bhras
i» stlnva- a) Sao egualmcnlc consideradas, para lodos os cffeilos de con-
bhrgga- v/sthiy.
{/bbragg
aga- jugacao secundaria (causaes, etc.), como lerminadas originariamcnle
madja- (/sang » s
^ in a (1
cm a . Darnbl-as cm -a.
malha- \/sad » sfda-
§ 224. As raizes v'mi «asscnlar, eslabcleccr, ]ancar», /ml
£'sik

sinka-
y/ ma nib ou «dimmuir, dcslruir », y/dl «pcrcccr», c ainda, facultalivamcnle, \/\i
ystha » tis'tha- cm quo tcriam dc scr gmvisadas ou vriddhi-
mantlia naquellas circumslancias
irregularidade em alguns sadas, na conjugaQao, cm vez de guna ou vriddbi, apresentam como
Obsmacocs.— Nao ha, propriamentc,
y/pas. A raiz, ; i
'.

(Vcsles radicaes; assim: I.. A /drs subslitue-se sua a vogal a.


1 .-:

Provecm de recluplieacao,
onamalopaica, ^tliiv, podo Icr I. II.
Aoristo ;

piva-,
mais on mcnos de dclcrminar: piba-, lambem escnplo
facil

dc a cm 1, a cm a,^ e abran- § 225. Raras vozes empregado e quasi equivalcntc «^o impcr- , 'J

por papa- com cnfraquccimcnlo r '1

sld(a)- por. * sis d (a)-' feito e pcrfcito, na linguagem classica, c o prcierilo liistorico cm a
damenlodc p cm b on vocalisaclio cm v;
narracao, mas nao proprio da linguagem do narrador.
lendocaido [a] dc sis[a]dCa)-;
etc.
:
.
.

220. Rcpulam-se aiuda irregulares: i/kr (ky), kira, Lv SI o aoristo cm:


a) Dividimos I. aoristo simples, com
| a

(tv) da linguagem yedica, pertencem


na classica a l. cl. duas lormas ; aoristo rcduplicado, com uma. sd forma
II.
'(«f) c J/tr
comoscfosscm raizes em^-ir, e y/gr con- III. aoristo s b a n l.c com (jualro fdrmas. Em lodos Ires, as.
i i 1
^alijalmbam bases ,

posterior gira-]; 7dr, drija; mj, llexoes sac as ja conliccidas do imperfeito, c cm lodos exisle egual-
servoiv ainda na linguagem

inriiu (V«ja-sc o que lica dilo


cm o § 150 Ok.), ?ri nja- (§*/), ,
-nicule o angmcnlo e soke cste o acccnlo udalla.

da 1 classc lerminadas em diph-


a
8 221 As raizes dadas como
,

H' 'i
4.', terminadas, umas cm
a, oulras
iboivos sac verdadeiramenlc da Aoristo simples; duas f6nnas
..P. /g®, mas
cm I (Cf. § 1G4). Assim: gSjati nao e 3.'s. F 226. a
P. JUlio, mas da
^dha; etc. § 1 . forma. Aoristo radical; so P. (Cf: §§ 253 a, 274 Obs.).
^5
dh&jali nao 6 3/, F
.
.

. r
da- A
de; a cm I e suff. de j
cm raiz, prccedida do augmento a- junlam-se as flcxoes do impcr-
,

sulfacao dc j a o enlraquccimcnto
A ,
parasmaipada da a
253 611 a), fcito 3. classe (Cf. § 227 com 170
cartas formarx.es (ex.': j).p.p. gita c aorislicas, ^ a, ;
a). .

cm diplnbongo, e os vcrbos, § 227. Tomam esla forma so 13 raizes das quaes 12 cm a.


cstas raizes
levou os Hindus a sopporem
(§ 223) sendo a oulra -/bhu. Assim: /ga «ir», Vghra «cbeirar»,
formados d'ellas, da i." classc.
78 MORPHOLOG.IA. TEMPOS GERAES (§227- 234) aoristo simples: aoristo em -a 79

/Kha (kho) «corlar», /da «dar», /da (do) «cortar»,Yda (de) § .231. A maior parte das raizes, que tomam esta forma, ler-
«protegcr», /dha «por, estabelccer » , /dha(dhe) «chupar, absor- mina em consoante. radical e, enfraquecido quando o possa ser:
vcr», /pa «bebcr», /bhu «ser», /sa(so) «agucar», /sa(so) assim as /bhras, /manth e outras perdem ncste tempo a sua
«acabar» c /stba «cstar». nasal media. >

a) Podem, lodavia, as raizes


a
/gbra, /kha, /sa, /sa, Ohservacao. — Esta formacao aoristica e idenlica a do imperfeito
lomar a a
(§ 206); /dha (dhe) esta
forma do aoristo sibilantc
3. dos verbos da 6. classe, pelo que as raizes d'esta classe nao devem
"mcsma 3. a c a do aoristo reduplicado (§ 236).
, ter esta forma do aoristo, quando no tempo especial nao se do o
6) Toraain cm a voz atmancpada a I. a forma do aoristo sibi- reforcamento por nasalisacao que vimos em o § 219.
lantc (§ 253 a, 6) /gii, /da (da, de, do), /dhiUpdr*, /stha, Assim: /lip, Rd. esp. limp-; imprf. alimpam, alimpah,
e tambcm /ga «ir» sc prccodida da prcposicao adhi; /bhu, alimpat, etc.; aor. alipam, alipah, alipat, etc.
gunisada c coin I inlervalla'do, lOma na voz atmancpada a 2.
a
forma §232. As 4 cm r. /r, /kr, /gr, /sr
raizes lei'minadas
do aoristo sibilantc (§263). e a /drs, aprescntam a forma primaria ar d'esta vogal, ou, como
§ 228. A /bhu forma a 3.
a
plural P. em -an e conserva a ensinam os grammaticos hindus, gunisam a vogal r.

final u ante vogal inserindo u, e ficando portanto bhuv-. Avogal a Exemplos. — /drs, adarsam, etc.; /sr, as a ram.
das oulras raizes elide-sc ante a vogal inicial u da flexao da 2." pi, § 233. Mais ou menos nregularcs: /as «lancar», /nas,
-us como 170 a). fica dito
(§ /pal, /radh, /vak, /sas, liram estc aoristo dos radicacs

§ 229. Paradigma da l. a forma do aoristo simples ou astha-*, ncsa-, papta-, randha'-, voka-, sisa-, aos quaes
aoristo radical. sc segucm as flexoes. Ex.: astham, avokam, etc. As raizes
/khja, /hva(hve), enfraquceem a sua vogal em a. Araiz /svi
Typo: a-/ + P. flexoes do imprf. Gonj. I, § 170 a. eleval-a-hia mudando-a cm a, se originariamcnle nao fosse /sva.
Ex.: akhjam, etc.; ahvam, asvam, etc.
etc.;
Parasmaipada Obsmacao. — As fdrmas nesa-, voka- etc., sao contraccSes
/pa /sa das reduplicacoes an an asat , a v a v a k" a t , etc. A conlraccao
vok iinha mesmo adquirido ja fdros do raiz.
Sing. Dual Plural Sing. Dual Plural a
a
apam § 234, Paradigma da 2. fdrma do aoristo simples ou
i. apava apama asam asava asama
a
aoristo cm -a.
2. apak apatam apata asak asatam asata
3.
a
apatam apuk
y
apiit asat asatam asuh Typo: a -/ -|- a + P. (c raro A.) flexoes do imprf: (Gonj. II)

Araiz bhu faz: 'Sing, abhuvam, abhuk, abhut; Dual


/sik
abhuva, abliutam, abhutam; Plural abhurna, abhuta,
abhuvan. Parasmaipada Atmanepada

a
Smg. Dual Plural Dual Plural
§ 230. 2. forma. Aoristo cm -a. P. e raro A. A raiz, prece-
1." asikam asikava asikama asike asikavahi asikamahi
dida do augmento a - , sullixa-se a, sc "tormina em consoante (Cf.
a
2. asikah asikatam asikata asikathak asikclliam asikadhvam
§§ 231-233); as flexoes. -sao as do impcrfeito parasmaipada, ou
ainda, posto que raras vezes, atmancpada, da conjugacao 3.* asikat asik'atam asikan asikata
II. asiketam asikanta
;

MORPI10LOGIA. TEMPOS GERAKS (| 235- REDUPLICACAO AORISTICA 81


80 § 243).

.
-Aoristo reduplicado
ObscrvatfScs. — I. E cvidenlc que, sc a raiz comecar por grupo -de
consoantes, a vogal da syllaba reduplicativa, como precedence que e

235. Ulrica forma, P. c A. A raiz, rcduplicada e augmenlada, d'estc grupo de consoantes, fica longa por posicao. E islo basta,
|
sulTixa-so a e juntam-so cm seguida as flexDcs do impcrfeko, tanlo sc ell a devcr ser longa, sern Icrmos do lite mudar a sua naturcza do.

parasmaipada como almancpada, da conjugagao II.



breve. — II. E cvidenlc lamb cm que o rbylbmo _ _, on _ ^_, das

236. Tomam csta forma poucos vcrbos primarios, scgundo


os syllabas reduplicativa, o radical nao sc pdde dar quando a raiz comc-
|
«raminalicos bindus, c esses sao os das raizes: /kam, /dru^ /sn, car c lerminar por grupo dc consoantes. Neslas circumstancias as

/snr, podemlotomal-aainda /dh5 (dhc) (§ 227 a) e /sva (svi). duas syllabas fleam ambas longas por posicao.

As finacs T, a passam a ij, uv;


^ a final elidc-sc ante a
§ 240. A quantidade da syllaba longa reduplicativa anda con-

suflixado. '..-. juiiclo o facto do cnfraquecimcnlo cm T, ncsla mcsina syllaba, da


do /kip, de raro ernprcgo), da raiz.
| 237. E
verdadciramente propria esla formacao aoristica vogal a, v(f), 1 (a unica raiz 6

denominativos, causativos a) Nas- circumslancias do § 239 o cnfraquecimcnlo sera cm T.


vcrbos dcrivados sccundarios cm -aj,
I

c os diamados da 10.
a
classo (V. causalivos). § 241. A quantidade da syllaba breve reduplicativa, nas cir-
a
aorislo c lirada da raiz cumslancias da 2. rcgra do § 239 nao anda conjunclo o enfraque-
a) Todavia a formacao rcduplicada do
primaria, nao depende da morphologia
secundaria. cimento; corresponde as vogacs a, r (ar), um a na syllaba redu-
plicativa. -
.

| 242. Pcla tendencia a assentar o prolongamcnlo na syllaba


Reduplica^ao aoristica
reduplicaliva, pdde abrcviar-se a vogal radical longa por naturcza;

Allerando as leis gcracs da reduplicacao (§§


155-165), quando f<3r longa por posicao,'. seguida de nasal, penullima consoanle
| 238.
da-se pmlaminantemcnte
quantidade da syl-
o facto dc ser a do grupo do consoantes fmaes, pdde elidir-se. a nasal.

laba reduplicativa diffcrcnte da quantidade da | 243. Excm.plos da reduplicacao aoristica. Considcrcmos as

svllaba da raiz. disposicoes com rclacao a quantidade, que sao Ires; c cm todas,
m

sera para as tres pn- a relacao .da qualidadc da vogal da syllaba reduplicaliva, com a
Logo: Por ser o augmento a, o rhythmo
e a da raiz) em o qualidadc da vogal radical dc quo provciu.
moiras syllabas (a do augmento, a reduplicaliva
radical reduplicado, quando a raiz comecar
por consoantc: _ - w
ou _ — — .
' 1."— Quantidade ___
Mas: E manifesta a tendencia dc
assentar opro-
longamcnlo na syllaba reduplicativa: _ _ _ a
/k r t , denominaliva dc k T r I i (^ / k r A- t i) « louvor, fama »
D'eslcs factos gcracs sc deduzem as
seguinles rcgras 3. .s. aor. P. uklkrlal. Cf. 2.°
| 239.
/dhrs; 3. a s. aor. P. adTdhrsat. Cf. infra 2.°
parliculares:.
syllaba reduplicativa toda vez que a /pal, denominaliva de pa la (= /pa "+ la) <guarda, prote-
i.» Fica longa a vogal da
a
longa por posicao. Teremos pois: ctory 3. s. aor. P. apTpalat.
vogal breve da raiz nao scja
/budb, t saber » laz na 3. a s. aor. P. ab.ud.hat (§234),
a
Fica breve a vogal da syllaba
reduplicativa toda vez que abodhlt (§ 262); mas causativamente, i. e., significando « infor-
2.
a
por naturcza ou por posicao (Cf. mal', cbamar a attencao, fazcr observar», forma a 3. aor. P.
fiquo longa a vogal da raiz, longa s.

Teremos pois: ^ ^ — abubudhat.


| 242).
Y.-Amred — Maiin.il Sk. (Res. Gram.)' 11
.

a
82 MORPHOLOGIA. TEMPOS GERAES 246) •
AORISTO SIBILANTE. 1 . F6RMA EM - S 83
(§ 243- :

-A


/bhas «fallar»; 3.
a
s. aor. A. abhasista (§ 262); mas ca«- | 245. Paradigmas do aoristo reduplicado.
sativamente, «fazer fallar, dar motivo a que alguem falle*. 3.
a

aor. P. a bib ha sat. C/". in/ra 2."


s.
Typo: a-ra/V + a + P. X.^flexoes imprf.. (Con']. II)

y/bhrag; causativamente, 3.
a
s. aor. P. abibhragat. C/". t/sri
«z/ra 3.°.

/svi «inlumescer, crescer.; 3. a s. aor. Parasmaipada


P. asvajlt (§258),
as vat (§ 233); mas causativammte, «fazer intumescer, fazer pros- Plural
Singular Dual
a
pcrar», 3. s. aor. P. as is vij at; etc. a
l. asisrijam asisrijava asisrijama
a
t/sadh ; 3. aor. P. aslsadhat. a
2. asisrijak asisrijalam asisiijala
\/ sj and ; causativammte a s i sj ada t . .

Cf. \/ s kand , 3 .° a
3. asisrijat asisrijatam asisrijau

2.° — Quantidade ___ Aimancpada


f /
a Singular . Dual Plural
v/krl; 3. s. aor. P. aKiklrtat.
Vdhrs; causativamenie, 3." s. aor. P.
C/". i.°

adadharsat. C/". i.°


V asisrije asisrijavahi asisrijamahi
s

/bhas; 2. asisrijalhak asisrijelham asisrijadhvam


causativammte, 3. a s. aor. P. ababhasat. C/l i.°
l/raks «proteger»; causativamente, 3* s. aor. P. araraksat. 3.« asisrijata asisrijetam asisrijanta

t/lo.k, dcnominativa dc loka « vista, acto de vcr, o que se ve»;


Da /gan sera: P. sing, aglganam, aglganak, etc.; dual
.

a
3. s. aor. P. alulokat.
aglganava, aglganatam, etc.; plur, agiganama, agiga-
n at a, etc. A. sing, agigane, etc.; dual aglganava hi, etc.;
3.°— -Qnanlidado ^ "
.plur. aglganamahi, etc.

v/bhrag; causativamente, 3 a
ababh .° Aoristo sibilante; quatro f6rmas
s, aor, P. ra g a t Cf. 1.

l/skand « ascender*; causativamente, 3.


a
s. aor. P. aka- •
§ 246. 1." forma. Aoristo em -s. P. c A. A raiz inodificada
skandat. Cf. /sjand, i.°
como diremos (§§ 250, 251), precedida do augineiilo a-, sobrc
o qual cac o acccnlo, suflixa-se urn s (Cf. a morpliologia do fuluro
244. IVhIc a raiz comccar porvogal. Os cxcmplos sao raris-
§
indef. e da base desiderativa); a esle radical juulam-sc as flcxOcs do
a
simos. A rcduplicacao faz-se dc modo similhante a da base deside- impcrfeito, parasmaipada ou aimancpada, dos verbos da 3- classe.

rativa. Rcduplica-se a raiz inleira: com a aspirada mudada em nao a) E evidentc a impossibilidadc da junccao do s suflixando e
a
aspirada na syllaba rcduplicaliva, elidindo-sc a consoante sibilante, da llexao -s (-h) da 2. pessoa do sing, parasm., bem como da
a
ultima no gmpo de consoantes finacs; cnfraquecc-se cm I qualquer flexao -t da 3. pessoa do sing, parasm. Pelo que se intervalla I

vogal radical. Assim: /as,- a + (as- Is) -at = asisat, 3.


a
s.
antes d'eslas 2.
a
e 3.
a
pessoas.

aor. P.; v/cdh, a + (cd-idh)-at aedidhat, = 3.


a
s.aor. P. b) Na 2,
a
pessoa do plural aimancpada nao se enconlra o suf-

/Iks, sekiksat; Vindh, jendidhat. fixo " s que parece, porem, ter existido (§ 248).
-S 85
254)' AORISTO SIBILANTE. 1.' FORMA : EM
84 MORPHOLOGIA. TEMPOS GERAES
a 247-
todas as raizes ter-
253. Tomam esta forma aoristica quasi
| 247. As Icrminacoes sao pois: |
227 b, 231,
minadas em vogal, e algumas em consoante (Cf. §§
Paras naipada j Atman epacla 263 273)
mencionadas ja em o
As raizes terminadas em a (a, e, x,
o),
Sing. Dual Plural Sing. Dual Plural a)
8 227 tomam esta forma aoristica
na voz atmanepada, c cnfraqiic-
a
l. sam sva sma svahi srnahi 249
(adbiga em I), obedecendo entao ao
si

a cem a 'sua vogal cm i

2. sis slam sla sthas salham dhvam


251 por nao ser I a sua vogal onginaria.
E portanto.
c nao ao S
pessoas do singular atmane-
a a a
3. sit slam sus sta salam sata que a 2. e 3.
b) Devemos dizer,

pada do aoristo formado das raizes em vogal breve, onginaria ou


§ 248. A llcxao -dhvam passa a - dhvam ante d, r,
mas
pertcneem a esta formacao em -s,
e Jinlc qualqucr vogal radical, monophlliongo ou diphthongo, cxce- por enfraquecimento, nao
adhiga, °agisthab etc.
pto a. Estc ultimo faclo mostra que em urn certo periodo a sibilante a do aoristo radical. E excepcao
Excmpte.-VoWM™ adhita, astbita, on
c v/stba:
cacuminalisada cxisliu na forma -s dhvam, ou, por assimilacao,
respectivamcnlc.
astbat. E mais os dados cm o § 252
-d dhvam (Cf. § 257).
adiiat
a
forma do aoristo sibilante ou
254. Paradigmas da l.
l/kr faz aknihvam; e i/ki, akcdhvam. |

| 249. suffixo s tendia a desapparecer em todo grupo de aoristo cm -s.

.consoanlcs ncslas tcrminacocs, por nccessidade de evitar tantas con-^.


Typo: a -/+ s + P. A. fl. imprf. do&verbos de 3*cl.
soanlcs, quer clle fosse quer nao assimilado. Nao se encontra mais,
como vimos'ja, ante -dhvam; elide-se ante t, th das outras fle-
De raizes terminadas em consoante.
L° Paradigma:
xocs, quando a final da raiz permanecer vogal breve (Cf. § 253, a,b),
on for consoante, exccpto n, m, r. A nasal, convcrte-sc cm anu-
t/tud « baler* \/tlrs ever.
suara ante s suflixado.
'
Atm. vogal inalterada.
| 250. Na voz parasmaipada a vogal radical, quer media quer Par!, t em ra; outra vogal vriddhisada. }

final, e scmpre vriddhisada; mas ar vriddhi de r penultimo da


Parasmaipada Atmanepada
raiz muda-se cm ra, sendo dc rigor em j/drs, Vsrg.
§ 251. Na voz atmanepada a vogal final radical I, u e guni-
adraksam alulsi adrksi
1.* atajtsam
sada. Qualquer outra vogal fica nesla voz inalterada; mas r(r) final adrsthah
2* atolsTli adrakslh alulthah
Singular]
mudar-se-ha, segundo os grammaticos, como sc diz em o § 52.
a
alajlslt adraksit atulta ..:;' adrsta
252. Exemplos dos §§ 249-251: 3.
§
t/kr «fazer»: 2.
a
d. P. akarstam, 2.
a
s. A. akrtbab, I a adraksva atulsvabi adrksvahi
a l. aiaolsva
ykr(r): 3. aklrsta. s. A. adrksatbam
a
aUotlam adriistam alutsalham
/k sip: 2. a d. P. aksaiptam, 2. a s. A. aksipthah. Dual 1 2.
a adraslarn atutsatam adrksalam
a
y/ga t'n't; 3. s. A. agasta. 3. a-Uoltam
a a
/n.T «guiar»: 2. d. P. -anaeslam, 2. s. A. an est hah. atutsmabi adrksmahi
l.
a
atotsma adraksma
a
.-Vpak: 3. s. P. apakslt. adrddhvam
2.
a
.atartta'
1

adrasla atuddbvam
/man: a
amasthab. Plural
2. s. A. J

a adraksuh alulsata advksata


y/srg: 3. a a 3. atiulsuh
' s. P. asraksl.t, 3. $. A. asrkta.
86 MORPH0L0GIA. TEMPOS GERAES
(§ 254- a
259) AORISTO SIBILANTE. 2. FCRMA: EM -IS 87
Similhanlemente a ,/tud,
•dah:-P. adhaksam,
adhaksva adagdham, etc.; A. adhaksi,
adagdhak,
etc.-

etc.;'
d) — Em r(r), na voz atmanepada. (Cf. § 262).
adhaksvahi, etc.; adhaksmahi,
aVhagdlivam etc. v/s t r (str) (Atmanepada)
(Rccordcm-sc as Icis da phonologia, b, c; 32; 54; 63;
65 a, c). Singular Dual Plural
a
1 . astlrsi astlrsvabi asllrsmahi
2.° Paradigma: Do raizes terminadas em vagal. 2.
a
astTrsthan astlrsatham astlrdbvam
a
«J— Em a (§ 253 a) enfraquecida em I, Atmanepada so.
3. aslTrsta '
aslTrsalam asllrsata

\/dn (Atmanepada) | 255. %.* forma. Aoristo em -is. P. e A. Pralicamente, pddc

dizer-se que: se suffixa a syllaba is (Cf. § 263) a raiz precedida


Singular ])ua l Plural do augmenlo a-, juntando-se depois ao radical, clevado como se
a
i. adisi adisvabi adismahi diz em os §§ 258-261, as flcxoes do impcrfcilo, tanto parasmai-
*
,il

— adisatham adidhvam
a
pada como atmanepada, dos vcrbos da 3. classe.
**•*
— adisatam adisata a) Por neccssidadc do evitar agglomeracao de consoantes
a a
cm o

A 2.
a
pessoa e a 3. a seriam adithafe,
fim do vocabulo (Cf. § 246 a), cae, ante as flcxoes da 2. e 3. pes-
.
adita, formacoes do
aonsto radical atmanepada como soa do sing, parasmaipada, s da syllaba is c por compensacao
fica dito em o § 253 b.
alonga-se I inicial d'esta naquellas 2.
!l
e 3/ pessoas.
b) Na 2.
a
pessoa do plural atmanepada, elide-sc, como na l. a
b)~- Em I, u, vriddhisadas 11a voz parasmaipada, gunisadas
Hi: j

na atmanepada. forma, s da syllaba suffixanda; d'ella, porem, nao ha neccssidade


de se alongar ! , como acima, porque fica longo por posicao.
t/nl
Parasmaipada § 256. As lerminacoes sao, pois:
Atmanepada
Sing. Dual Plural Parasmaipada Atmanepada.
Sing. Dual Plural
1/ anassam anaesva anajsma dnesi anesvahi anesmabi
a Sing. Dual Plural Sing. Dual Plural
2. anjcsTli anajslam anaesta anesthah ancsalham anedhvam l.
a
isam isva isma isvabi
isi ismahi
3." dnaesTt amcslam anajsuh anesta anesalam a
V
anesata 2. is istam ista isllms .
isalhaiu idbvam

c) — Em r vriddliisada na voz parasmaipada, inalterada na


3.
a
Tt istam isus ista isalam isata

atmanepada.. §257. A idbvam


' '
tcrminacao passa a idbvam a simi-
'
Vkv Ihanca do § 248, mesmo depois da qucda de s da forma -isdbvam ,

Parasmaipada Atmanepada ou d da assimilacao -iddhvam. Mas alguns grammaticos per-


Sing. Dual Plural Sing.
miltem ambas as fdrmas: idhvam, cm. idhvam.
a
Dual Plural
i. akarsam akarsva akarsma akrsi akrsvalii akrsmahi | 258. A vogal final da raiz e vriddliisada na voz parasmai-
a
2. ...akursllr akarstam pada (t/svi «mtumescer», gunisa-se); e gunisada na atmanepada.
akarsta akrtbah akrsatham akrdliVani
a
| 259. A vogal media ou inicial da raiz e gunisada sempre que
.'

3. akarsTt akarstam akarsuh akrta akrsatam


'

akrsata
:
seja possivel, tanto na voz parasmaipada como na voz atmanepada.

t
260- 268) AOR1STO SIMUNTR. 3.
;l

FORMA KM -s'lS 89
88 MORPHOLOGIA. TEMPOS GKRAES (§ n § I

i § 260. Em algumas raizes lerminadas em uma so consoante | 263. Esla formacao aorislica e, propriamcnlc, a formacao do

estc scr alongado na voz parasmaipada. aorislo cm -s adaptada a verbos que intervallam T. Muitas- raizes,
com a medio, podc
Exemplo. — /vad, a vadam; mas avadisi.
is porem, formam o aoristo cm - s , on em - s arbitrariamenlc. Das i

pode raizes lerminadas cm vogal, as raizes em a lomam so a formacao


§ 261. Nas raizes lerminadas cm r(r), o T intervallado
alongar-se na voz almanepada.
em -s. on a formacao em -sis (§§ 253 a, 206).
a
forma do aoristo sibilante, a) Em geral a formacao em - s na voz parasmaipada cxclue. i

§ 262. Paradigmas da 2. oa.'

para a raiz que a lornar, a formacao na voz almanepada.


aorislo cm -is.
§ 264. 3.* forma. Aoristo em -sis. P. Tira-sc da 2. \ forma
a
Typo: a-/ -f is + P. A. /L doimprf. (3. classe)
a enjas terminacoes sc prefixa ainda ura s.

/la ;
V str(r)
t/budh § 265. As terminacoes, sao, pois:

Parasmaipada Parasmaipada

alavisam astarisam abodhisam Sing. Dual Plural


a
alavTk astarik abodblk i. sisam sisva sisma
a
abodhlt 2. sis si slam sisla
alavit aslant
3.* sit sistam sisus
alavisva astarisva abodbisva

alavislam aslaristam abodbislam 266. Esla forma e so usada na voz parasmaipada: para
§

alavislam aslaristam abodhisffun verbos (Cf. § 227 a) cujas raizes terminam em a (a, e, se, d),

abodbisma
e para os verbos das .raizes /nam, /jam, /ram; bem como,
alavisma aslarisma
mudando I em a, para os das raizes /mi «lancar; cstabelecer»,
alavista aslarista abodbista
/m! «destruir», e ainda facultivamenle, para o da /IT, por'tomai*
alavisuk aslarisuk abodhisuk a
esta raiz algumas vezes a I. forma do aoristo sibilanlc (§ 268).

Almanepada § 267. As raizes que formam esle aorislo seguem, qnantlo I I.

usadas na voz almanepada, a formacao do aoristo cm -s (§§ 253 a,


alavisi aslarfsi abodhisi
254 a,b).
astarlstkak abodkistbak
Stwflf. alavistkak 268. Paradigmas
§ da 3.* forma do aorislo sibilanlc, ou
alavista aslarista abodbista aorislo em -sis.
abodkisvabi
alavisvabi-' aslarisvabi Typo: a-/ + sis -f P. fl. do imprf. (3.
alavisalbam astartsatbam abodkisatkam
/)(/«/
abodhisatam /J a .
/gas /nam
alavisalam astansatam
Sti Parasmaipada
alavismahi astarismabi abodhismabi
a
abodhidkvam 1 . ajasisarn agasisam anasisam
(alavidhvam astaridkvam
a
Pta/ (
2."
°idkvam ou °idkvam Sing. 2. ajasik agaslk anaslk
joM°idhvam oie
a
3. ajasit agasit anasit
a aslartsata abodhisata
3. Alavisala
— Manual Sk. (Res, Gram.) 12
'
.
a 91
272) AORISTO SIBILANTE. 4. FORMA: EM -Sa
90 MORPHOLOGIA. TEMPOS GERAES (§1 268-
a ou
272. Paradigmas da 4. forma do aoristo sibilante,
§
a
I. ajasisva agasisva anasisva aoristo em -sa.
a
Dual 2. ajasislam agasistam anasislam
3.
a
ajasislam agasistam anasistam
Typo: a-i/ + sa + P. A. /2L do imprf.
a a a restantes, Conj. II)
(deftciente da l. s. A.; 2. e 3. d. A.., Conj. I;

i.
a

a
ajasisma agasisma anasisma 1.° — Final sibilante — \/dis
Plural 2. ajiisista agasista anasista

3.
a
ajasisuk agasisuh anasisuk Parasmaipada

Sing. Dual Plural


Egual mente sera para /mi: a mas i s a m , a masIh , ama -

l.
a
adiksam adiksava adiksama ,

sit; amasisva, amasistam, amasistam; etc.; epara.t/li:-


alaslt on akcslt (§ 250), por cxemplo, em a 2.
a
adiksah adiksata m adiksata
a 3. s.

3.
a
adiksat adiksatam adiksan
§ 269. 4." forma. Aoristo em -sa. P. e A. A raiz precedida do
augmento a-, sobre o qual cae o accento, suflixa-se a syllaba sa, Atmanepada
e ao radical assim formado juntam-se as flexoes tanto parasmaipada Plural
Sing. Dual
como almanepada, do imperfeito como dizemos em o § 270.
l.
a
(adiksi) adiksavahi adiksamahi
§ 270. Ha boas razoes para conjecturarmos que este aorislo
2.
a
adiksathah adiksalham adiksadhvam
6 uma formacao artificial combinada do aoristo simples em - a com
3." adiksata adiksatam adiksanta
a do aorislo sibilanlc cm -s.
.

Nas terminacoes nol'a-se ainda a oscillacao entre as do imper-


da Conj. as do iinporfeito da Gonj. lendo o uso dos
feito

grammaticos dado a
I c

prel'crcncia as terminacoes
II,

da Gonj. I para a 2.
a %° — Final aspirante — v/dih (Cf. 274)
a
c 3. pessoas do dual almanepada, e as da Conj. II para as outras
Parasmaipada
pessoas em ambas as vozes.
a Sing. Dual Plural
A l. pessoa do singular almanepada e segundo os grammaticos
cm -si, nao -se, como se fosse o aoristo cm -s dc que algumas l.
a '

adhiksam adhiksava adhiksama


a
raizes aprescnlam outras lormas alem d'esla da l. pessoa (§ 274). 2.
a
adhiksah adhiksatarn adhiksata

§ 271. As lerminacoes sao, pois:


3.
a
adhiksal adhiksatarn adhiksan

Parasniaioada Almanepada Almanepada

Sing. Dual Plural


Sing. Dual Plural "
Sing. Dual Plural
a l.
a
(adldksi) adhiksavahi adhiksamahi
I. sam sava sama (si) savahi samahi
a 2.
a
adbiksalhah adhiksalham adhiksadhvam
2. sas satam sala salhas satliam sadhvam
a adhiksanla
a 3. adliiksata adhiksatarn
3.' sat satam san -
sala satam santa

±:
j,
92 MORPHOLOGIA. TEMPOS GERAES 273- 278) PRETERITO REDUPLICADO. INTERVALLAQAO DE 1 93
(§ §

/as, A. «estar assentado»; b) I, u, quando esfas vogaes


§ 273. Esta forma" e peculiar de raizes lerminadas em sibilante j,

s, s, ou na aspiranle h que todas passam a k em frenle de sa, sejam breves tambem por posicao, exceptuando-se y/us que pode,
e secombinam em ksa (§§ 02, 65 e 32, 63); a vogal media e uma facullativamente, formar preterito peripkrastico.

das T il r, que todas permanccem inalteradas.


,
,
Obscrvacocs. — I. A denominada raiz, /urnu (Rd. da v'lir [= vr])

| 274. Podem lomar, na voz almanepada, em algumas pcssoas, «cobrir», todavia, forma o seu preterito, segundo os grammaticos,
a
a forma do aorislo em -s as raizes: t/guh, y/dih, \/duh v/Iib; da base urnunu-: Sing. (§ 281, II), l.
a
urnunSva, urnu-
2.
?
a
a que nos referimos cm' o 270. navitba ou urnunuvilha, 3.
a
urnunava; Dual, urnu-
l.
§
Exemplos. —A t/guh segue em a voz parasmaipada a \Zd\h nuviva, etc.; as raizes /gagr (redupl. int. de /gr), /daridra
/dra), podem formar o prelerilo por este processo
(§ 272, aghuksam, agkuksah, aghuksat, etc.
2.°): assim: (redupl. int. de

Mas em a voz almanepada conjugar-se-ha; cm o Sing., aghuksi, de reduplicagao ou pelo de composicao. II. A /rkkh- e consi-

agbuksatbak ou agudhak (§ 65). agkuksata ou agudlia derada como sendo arkkb na formacao do scu preterito (§159).

(§ 65); em a. Dual, aghuksavahi ou aguh'vahi, agkuksa- § 277. As terminates do prelerilo reduplicado, deduzidas
lh am aghuksatam
, em o Plural, a g k u k s a m a b
; i ,
aghu -. praticamente, sao:

ksadbvam ou agkudhvam (§65), aghuksanta. Parasmaipada


Obsrrvaciio. — Sao tolalmcnte do aorislo em -s as
a
formacoes '

Sing. Dual Plural
agudhak 2.
a
s., agudlia 3.
a
s., agkudhvam 2. pi, como
l.
a
a (i)va (i)ma
e cvidente se combinartnos os §§249 e 65; e do aorislo radical
2.
a
(i)lha albus a
almanepada aguhvabi, a despeito do §226. p i

. .3/ a atus us

Almanepada

; , Preterito Sing. Dual Plural


a
i. e (i)vahe (i)makc
§ 275. A morpbologia do prelerilo pcrfcito '
faz-se a
(i)dbve ou (i)dbvc
2. ise ou se allie
propriamcnlo por uma so maneira: pelo. processo de reduplicacao
a
3. e ale ire
(§§ 155-165, 279, 280). Algumas raizes, porem, nao formam o
prelerilo por csle processo e expressam a idcia de uma accao, ou Olisenaeucs. — I. A vogal I, inicial em algumas d'estas lermina-

eslado passado, por composicao, de que tralaremos adeante. eoes, 6 intcrvallada como vimos em o aorislo, c se encontra em
o fuluro coulras formacoes. Fccharnos em ( ) .1 ante aquel las ler-

minacoes junto das quaes nao se inlcrvalla semprc. II. A mudanca


Preterito reduplicado
de dkvc em dhve da-sc com rigor em conformidade do § 55,
276. prelerilo reduplicado 6 proprio dos verbos de for- c toda vez que a raiz for uma das oilo mencionadas cm o § 278 a;
§
macao primaria, e porlanlo so de raizes monosyllabicas: oplativamcntc noutras circumstancias.
1.° Das que principiam por consoante; cxcepluando-sc as raizes 278. A intcrvallacao da vogal i em cerlas formas
|

l/kas, /daj, A. c ainda, facullalivamenlc,VbbT, l/bhr, t/hu, grammalicaes e um dos grandes cscolhos em saoskrilo. Para o prclc-
terito diremos que T intervallado e lao commum que fax por assim
? /I
i/hrl. (Cf. § 287 soke /v id).
2." Das ([ue principiam por vogal: a) a; exceptuando-se i/aj, dizer parte da flexao. Todavia:
-

94 M0RPIT0L0G1A. TEMPOS GERAES 278- PRETER1TO REDUPLICADO. INFLUKNCIA DA ACCENTUAQAO


95
.(§ % 282)

0- facto do accento rccair sobre a vogal radical,


nas
a) A vogal i inlcrvalla-sc facultativamente em certos verbos, 8 281.
cnconlrando-sc senipre ante a flcxao -re; nao se intervalla nos parasm. (Cf. 280" 06s.), reforca cssa vogal:
ires pessoas sing, §

verbos de \/kv «fazcr», /dru «correr», /bhy, /vr, i/sru •

I. Gunisando-a, em todas as Ires pessoas, quando for possivcl,


« ouvir » ,
/sr, /stii, /sru, scnao ante esta raesma flexao. (§ 46), sendo media.
Exemplos. — t/kv:
kakara (§ 281, kakrma, kakrire; II), Exemplos.-— /bind, bibheda; /tud,
luldditha. Mas .

t/sru: susrava, susrotha, susruma, susruvire. v/nind, niuinda; /ang, ananga (§ 159 a).

Obsmaao. —
Qnando /kr cnlrar na forma mais primordial skar Vriddhisando-a, ou
II.
gunisando-a, na l.
a
pessoa, gumsando-a

inlcrvalla-sc I. Assim'dc sam + /skar saskar, san- = na 2.


a
, e vriddhisando-a na 3.
a
,
quando clla for final.
a
Exemplos.— /kr, kakara l. $., kakarlha 2. s., kakara
a
k a skar it ha, sankaskariva, clc. E permit lido ainda de
a
/nT, ninaja l. s., nine tha ou ninajilha 2. s. }
a
Vvr, vavari ilia, clc. 3.
a
s.;
a a
b) A inlervallada I' ante -tha, flexao da 2. s. P., e menos ninaja 3. .s.

eonslanlc do que ante as oulras flcxocs consonanlicas. Se a vogal inicial da raiz for I, ii seguida dc uma •

Obscrvacao.—
c) Ante o dc ligaeao, como ante oulra vogal de termi- 276 2.°), e por consequent a propria /i, a" syllal.a
inicial so consoante (|
'

1
a sua independence,.
nacao, cae a vogal a (§ 223) final radical (Cf. § 281, IV). reduplicaliva nas fdrmas fortes, por conservar
Exemplar. — i/da, dadiva, dadathuh; i/dha, dadhatha, obedecera a generalidade-do § 47. -

on dadhilha (% 280 Obs.); i/ga (gas), gagiva, gagima, Exemplos. — \/i P.: l.
a
s. ije +-n - ijaja,. 2.
a
s. ije +
gaga (2/]>/. tfj 28i,IV), gagub. .
llia ^
ijotha (lambm ijajitha), 3. s.
a
ijsc + a = ijaja;
fracas scrao ljiva,
v/us P.: s. uvosa; etc. Mas nas
formas
| 279. Dcntrc as terrain acoes sao fortes, accentuadas

(| 138) as da voz atmancpada, mas da voz parasmaipada so as do Tjalhuh, Tjatuh, etc; usiva, etc.

dual c plural. Sao fracas, nao accentuadas, as das tres pessoas Vriddhisando-a facultativamente na {.» pessoa, vriddhisan-
III.

do sing, parasni. cxeeplo a da 2.


a
nas condicdes do | 280 Obs.
a
do-a sempre na 3. quando eilajor a scguido dc
uma so consoante.
U i

§ 280. udalla acccntua a vogal radical on a primeira vogal Exmplos. /pale, — pap2ka l.
a
$., papaktha 2.
a
s. (Cf.

(nao T. interval !ado) terminal. l%8ZEx.) papftka 3.


a
s.; /han, gaghana, gaghanilha,
Obscrvacao. — Dada a inlcrvallacao de i junto da flexao -tha, gagliana.
a acccnluacuo dcsloca-so, cm ccrlos casos; e e mesmo considerada IV. Trans formando-a por clcvacao, quando ella for a final (§ 223),

arbilraria. Devemos, porem, eslabeleccr que a'deslocacao so pdde na l.


a
e 3.* pessoa, coalesccndo a com as flcxocs d'estas cm a).

dar-sc a favor da vogal terminal, corrcspondendo cnlao, cm virtudc Obscrvacao. — udalla fica, pois, por cllcilo da coalescencia da
a a
com a dc flcxao alona da l. c 3. pessoa
da deslocacTio do accenlo, a flexao accenluada, radical fraco. vogal radical acccnluada
Exemplos. \J v g —
v v 6ga vivigitha cm logar de v v c
i
, i ; i
Gft\

do sing, do prct. i-cd., na ultima syllaba d'cslas formas verbacs.


gilha, elc; Vja, jiijalha ou jajitha (§ 278 c), cujos radi- Eaxmplos— /dha, dadha), dadlialha ou dadhila(§278c),
caes sao fracos qnando se intcrvallc I. Mas /jag, cujo a nao dadbso; /gai, gagaj, gagalha on gagitha, gagai.
a
282. da acccnluacao se dar nas Icrrninacoes, que
pddc scr gunisado (Cf. § 281 com § 46), forma, em a 2. pessoa §
facto

sing. P., ijastha (§§ 282 II, e 29 a) ou ijagitha porque nao por isso sao fortes, leva o enfraquecimento a certas raizes nessas
pessoas evozes respcclivas (Cf. § 280 Obs,):
a t i
houve aqui enfraquecimcnlo radical; /i, 2. s. P. ije (§ 281, II,
:•
i

'Obs.) + it ha = ijajilha, que, por Icr o radical forte, accen- I. Scmprc que a vogal radical seja a, media, seguida de uma
so consoante c precedida de consoante que nao esteja sujeita
ao
.
tuarciuos ijaj illia. ,

.»?' -'
)

90 284) PRETERITO REDUPL1CADO 97


MOIUMIOLOGIA. TEMPOS GERAES (§ 282-

samprasarana (§ 165) nem seja uma das que pelas leis da redu- sc tambem a qucda do a nao acccntuado c o samprasarana como

plicacao deva ser allerada (gullural, aspirada on h), a syllaba redu-


na syllaba rcdupliealiva. Por tal motive enconlram-se duas vogaes
homogeneas em contacto e formam erase.
plicaliva c a syllaba radical coalesccm, conlractas em uma so con-
sliluida pela consoanle radical inicial seguida da vogal e.
| 283. As vogaes finacs radicaes ante as vogaes das lermina-

Exempli. — /pak: papaka, papaktha on


Par. Sing.,
Coes^l 277) obedoccm ao § 278 c, e II, IV do § 281. Fora das
circumslancias cxprcssas nesles ||:
p ekit ha (§ 280 Oh.), papaka; Dual pekiva, pekathuh,
pokatuli; Plural pckima, pcka, pekiik. Aim. Sing. — I precedido de uma so consoanle muda-se em j:

uma
\/nT, ni-

poke, pekise, poke; Dual pckivalic, pekatbe, pekate; njiva, ninjathuh; precedido de mais do que consoanle.

muda-sc cm ij: t/krl, kikrijiva. Cf. | 47.


Plural peki malic, pekidhve, pekirc. Egualmentc v/tan:
a u inudam-se sempre em uv: /ju, jujuvima, jujuva. Cf.
2. s. P. la tan tha ou tcnilha; A. tene, lenise; etc.
| 47. Exccpcao v/bhU § 285.
Excrprocs imporlanics sao i/bhag, i/phal, que, a despeilo da
r precedido de uma so consoanle muda-se cm r: /dbr, da-
aspirada inicial, forniam as suas bases fracas bheg-, phel-, respe-
cm dliriva; precedido de mais do que uma consoanle muda-sc em ar:
clivarncnle, vez de babhag-, paphal-. Assim bbegiva, etc.
/snir, sasmariva. Cf. § 51.
a) Nao chegaram a contra ccao depois da queda do a radical
as raizes dadas cm r cm as condigoes do § 52 muda-sc a maior parte das vezes
o § 284, IV.
em ar: t/kr (kr), kakarilba; cm algumas raizes, por influencia
II. cnlraquecimenlo da-se por samprasarana no radical fraco
do accenlo cae a dc ar, c pode porlavilo appar'occr ar on r:
de ccrlas raizes cuja liquida havia ja revertido a sua liquidavel na
syllaba rcdupliealiva. Mcncionam-se como principaes as raizes cuja ^Pr(Pr)» papariva ou papriva; v 'dr(dr), dadariva on /

dadriva, da da rim a ou dadrima, dadara ou dadra.


syllaba va inicial e seguida de uma so consoanle, e a /jag «sacri- f.i-1
ficar». Oulras sao rcpuladas irrcgulares (V. § 284). Assim: ' •• \

v.\ I

Partieularidades em a formagao do preterito de algumas


Redi iplicacao Radical raizes liii
i ;; *

complcta diminuida forte fraco (contracto)


v/
§284. Sao considcradas, cm gcral, como irrcgulares na
jag j«' ijag ijag Tg sua rcduplicaclio c na formacao do radical fraco algumas raizes, cuja !l
vak vavak uvak uvak uk
,

U I

morpliologia do preterito reduplicado obedecc, todavia, a leis pro-


hi i
vad vavad uvad uvad . ud prias do organismo glollico, csludadas e conhceidas.
li
vap vavap uvap uvap up I. Similliantcmenlc ao que vimos cm o § 282, II, por influencia I

\
S;;
t: =

do accenlo, da-se o samprasarana, depois da qucda d'um a, nao


vas vavas uvas uvas lis
acccntuado, no interior d'oulras raizes, d'enlrc as quaes as seguinles:
vas vavas uvas uvas lis

vah vavah. nvah uvah Oil • pja(pjas, pjaj), (A.) 1U. frt. — M. fr. pipT.
vivjak-, I:!
v/vjak, u » vivik-.
radio. — Tendo-sc dado o samprasarana na syllaba redupli-
/vjatli, (A.) » — » vivjath
cativa, pela qucda do a em virlude da tensao dada pelo accen-
d'esla,
l/vjadb, » viviadh-. » vividh-
lo a syllaba radical, esta mesma tensao levada para a vogal terminal
t/svap, » susvap-, » susup-.
produz egual effeito no radical fraco, e na syllaba radical d'este da-
:
Vi-Anneo— Manual Sk (Res Gram ia .

m
. — S

98 MORPHOLOGIA. TEMPOS GERAES


(§284-
I 291) FUTUROS. FUTURO EM - 99
i K. AlgumasraizGscujainiciale
palatal ou a aspiranie
am na forma reduplicada a apresen
?
guttural originaria. do preterito as seguintes formas, cuja significacao e sempre do pre-
Assim
^ Bd. frt. gigi (o> } Qu
o^ m^ ^._^
200 com Obs. infrq):
sente (Cf. §
veda «eusei», vettha «tusabcs», veda «cllesabc»; vidva
o similhantemcnte «ambos sabemos», v id a thus «ambos sabeis», vidaluh «ambos
^ •
/hi, ti^&wdjJ.
-
jH ff hsia \
i.
a
<
s. PJ
L .
t^
lodavia

na lingua
rl'iccJ/... .. i
sabem»; vidma ends sabemos», vida «vos sabeis», vidiih «clles
sabem »
3 SC klkl ' assim kikaja o M
VmL.
k \„ic, , /,.-
da /ki, unicamentcJCikit-,
ki-
assim kikcta, etc.
Observacao. —A y/vid « conhecer, saber, etc. » tern, mesmo, pre-
U ;
/gj€l P ° dc SC1 '
^^ «ifif-, (T por samprasarana).
terito periphraslico; mas i/vid «achar» tern o pret red! viveda..

HI. Mcnos regnlares sao:

Vgmlu Futuros
M.frt. gagrah-.°aV, Bd. fr. gagrh-.
v'djui. (A.)
B
didjut-. § 288. Ha tres: designal-os-hcmos cmquanto a futuridd.de que
-

v'svi,
sisvsj-,. °^j- expressam, futuro indefinido, futuro definido e futuro
f -
»' sisvij-. )ss
sus'Sv-, °av-, anterior ou -condicional; com rcs-peito a sua. morpholoyia,
1
3USUV
i/ij« (hvc) guhav-, °av-. futuro em -s e sou preterito, future pcriphrastico.
»
. guhuv-.
a)0 futuro em -s comprehende o futuro indefinido e o seu
IV. E fmalmcnte, ainda, sem
samprasarana {Bee. § 282, preterito ou condicional. fuluro periphraslico e uma formagao de
1, a) :

i/khan unidade indivisivel em saoskrito, cujos elcmentos nao se dislinguem


M.frt. kakhin-,^-, Bd.fr. kakhn
/gam, completos em algumas pessoas do tempo consideramol-o, pois, como
;

gagain-, °Sra-, ,
gagm-. tempo simples que tralamos aqui c nao cm o capilulo da composigao,
/gjias.
gaghaV,°as-, gaks' como trataremos o preterito periplirastico.
i/gan. gagan-,
©«*»«»-, °an-
an-, , gagri-.
,,
.

"
an *
gagIi5n-,°3Sn-,
*
,
gaglin-. Futuro em - s .

^ mWa ^ «^
s)U..Im
§ 285. Nao
das ires pessoas do singula,

,. 7|.
a

"
admitle guna

ba. Assnn o radical e sempre


>va
nem vriddhi (§ 281), em nenhnnn
/b h u o contra o §283
«»
babhuv-.
1
;

toda a formic,
_
S^ |
oulros
289. Denom'mado
«
1." Fnturo imk'ftnhlu

por alguns grammalicos


auxiliary conlorme cxpiic;im a sua morphologia, este fuluro
« simples », por
y
,286. h. defects o vcrbo da /ah. cdizcr. exprime propria mcrile para loda raiz (nao como o aorislo cm -s
pcrieilo
em o
o so usado
c na yoz parasmaipada: 253) a futuridadc hnkkuminadu, e serve para exprcssal-a, quarido
na 2.* pessoa do singular §
cujaibr-
definida, em todos os graus de [»roxima ou do rcmola.
aha tub, ena3. a do plural ahub.
'

| 290. As suas flexoes sao as do presenle da Gonj. II, na vpz


.

Otago.--T -aduz-sc lanio polo presence


l parasmaipada e na atmancpada, a que se prepoe a syllaba caracte-
como polo preterite.
& 287. Scgundo alguns grammaticos, yVid, nao rislica sja acccnluada, ou coin I iiilervallado (|§ 293, 294) isja.
tern preterito
| 291. A raiz e gunisada sempre que n
rcduphcado, possa ser; mas em
e sao eonsideradas como do presente eom lerminacoe.
as raizes /drs, Vs'rg, f passu a ra (Cf. § 250).
100 MUIHIOI.OOU. TOIfOS GUMS 292- KUJUnO PERIPHIUSTIUO. PRECAT1V0 101
(I I 305)

Futuro periphrastico

§ 297. Denominado tambcm «composlo» ou « participial »,

8 '««," S,mill,a
;i
lc '"™'«- &-• bhrtSisjiti 3.'s. P., ole. eslo fuluro exprcssa futuridade determinada, defnida, nem sempre
proxima, sendo lodavia o
.
I'uluro proprio do dia dc dmanhan (svah).
o, !.,, W1 p„ ra ()l lo „ So possa sw um

CrT
mUMalla-M:
a]|erac|a a sna § 298. Morphologicamcnlo consisle cm a composieao dc
, , ,J e bg a( a„
,
k facu lativo l em rauilas raizcSi ^ nominalivo d'um parlicipio do futuro.em -tr {nomen adorn) preposlo

\ "" Sri0S 'a


'
il
° daSsie0 a W <: h'orralfajBo. ao prescntc-do vcrbo da \/n&, parasmaipada c aimanepada (§ 196).
"**-. f, " orn,ll,,m
riP"«»™onto As
i/nn
I: 1. cm u, /dho,
raizes
§ 299. nominalivo do parlicipio agential 6 cm toda a for-
pu, /bin,; as -
c,„ r („ las ^,, e as c0 )sii;Icratlas em
,
macao o do singular, -t5, excoplo cm a 3.
a
pessoa do dual c do

^Z TT'n
T,:
"" "'"' ^" ai " —P.;; raizes plural, em que esse nominalivo e respeclivamcntc do dual c do plu-
ral, -tar a), tar as, para ambas as vozes.
tons,.»,,a, IV. Os verbos dorivaaos sccundarios;
V. /crab faz '§ 300. Ordinariamcnte, mas ha cxemplos do conlrario, su'p-
prime-sc o verbo auxiliar cm as lorcciras pessoas. E rarissimo sup-
I 295. As lc™iiiac.Ocs sio per consequent: primir-sc cm as outras pessoas.
§ 301. A vogal radical do parlicipio agcncial e gunisada como
Parasmaipada
ti-
cm o fuluro cm -s (§291). •
-

Singular ro | 302. A acccnluacao faz-sc cm a do suff. norniiiis actoris.


Plural c-
1." sjami o« isjami sjavas om isjaVas
§ 303. Entrc o parlicipio agcncial c o vcrbo auxiliar inter-
sjSmas ra isjamas
o) a
spsi
valla-sc i, geralmcnle, quando o fuluro pcriphraslico 6 tirado de
isjasi sjallias isjalhas sjatha
3/
isjallia raizes que inlcrvallam T na formacao do fuluro cm -s (| 294).
sjali isjali sjalas isjatas sjanti Isjujaii
hi
-.» Frecativo
Atmanepada .


§ 304-. Pcla morpliologia e abecntuagao, cstc tempo, raro em
Singular Dual
Ptyral
saoskrilo classico, tern analogia com o potential da Gonj. I, e ainda
sje o» isje sjavahe oz« isjavahe sjamahe ok isjamahe pcla inscreao dc s com o aorislo sibilanlc.
sjiisc isjaso sjciho- isjcihe sjadhve § 305- Na voz parasmaipada, indcpendcntemcnle da formacao
isjadhve
3.* sjalo isjalc sjoto isjoto
aoristica, as lerminacocs sao as do aorislo em - s ; o radical forma-
sjantc isjante
sc da raiz, modificadacomo dizemos (§§ 30G-307), sufiixada com
a syllaba ja accenluada.c canclcrislica do potcncial. Pclo que •

^.°~~ Fuluro anterior


o\i Conditional podemos dizer sao as tcrminacoes: '

<] i

§ 296. Este tempo fdrma-sc do wturo indefinido Dual


como o pre- Sing. Plural
eno aa nonlado so fdrnm do
? prcsente. Assim: •bbll,./to.«i 1.*
^ausjann,
abhavisjain, abhavisjak,
bhav i?j asi, bhavisjati, elc.;
abhavisjat;
/fo^; fc
etc.
^ 2.

3.
a

a
jasam
jas

jat
jasva

jas lam

jits tarn
... .
jasma'

jasta

jasus
;

312) KORMACAO PASS1VA DOS TEMPOS GERAES 103


102 MORPIIOLOGIA. TEMPOS GERAES
(S
305- I
^
R ncllas, jas, j at, idenlicas as flexoes da 2.
a
e 3.
a
sing, do /bbu
potential da Conj. I, eslao por jass, jiist. Cf. § 247, a).
Aoristo em -is v Precativo na voz dim.
§ 306. As raizes terminadas em vogal soffrem as seguintes
a
modificaQucs: •
l. a-bbavis-i bliavis-Tja

a
I. Das raizes mencionadas em o § 223 a final muda-se em - e Singular 2. a-bbavis-tbah bbavis-Tslbali

em algumas raizes, que principicm por duas consoantes, pode a sub- 3.


a
a-bbavis-ta bliavis-Tsta
sliluieao do -a lazer-sc por -e ou permanecer -a.
Excmplos. — /da, pejasam; dejasam; /pa «beber», 1 .
a
a-bbavis-vabi bhavis-Tvahi
a bbavis-IjSstbam
/pa «(.lefendcr», pajusam; clc. Mas /ghra, ghrajasam ou Dual 2. a-bhavis-atbam

g hr ejus am; /gla, glajasam ou glejasam; etc.


a
3. a-bbavis-alam bbavis-Tjaslam
II. As finaes-i, u passam a I, u (Cf. § 189). Mas a /i a
l. a-bhavis-malu bbavis-Tmabi
preccdida de propositi va permanece breve: /i, Tjasam; ud-/i,
a
Plural 2. a-bhavi(s)-dhvam bbavis-Tdlivam
udijasam.
a
III. A. finaluma so consoante muda-se em rl,
r preccdida de 3. a-bhavis-ata bbavls-lran

mas na raiz /r, cm /gagr, e em /smr e substituida por ar.


-Examples. —
/Icr, krijasam; /r, arjasam; /gagr,
Em a voz par. seria, independentcmcnle do aoristo, bliiijSsam,

gagarjasam; /smr, smarjasam. bbujab, bhujal; bhujastam, bhujastam'; bhujasma,


Cf. § 190.
A bhujasta, bhUjasuk.
IV. iinal r nas circumslancias do § 52 obedece ao que ahi
ficadilo. (Cf. § 191). .
:
•:
i I

§ 307- As raizes terminadas cm consoante sao modificadas Formacao passiva dos tempos geraes .

geralmenle ou por eiifraqueciincnlo da vogal cm si ou por clisao de


§ 311. suflixo -ja, como dissemos em o § 185 a, nao se
consoante, ou por samprasarana (Cf. § 188). Enfraquece-se, como
encontra mais hestes tempos. As flexoes para dies (§ 13G) sao as
vimos cm o § 201, /siis, que fdrma sisjasam, etc. !
; i >.

que vimos, cstudando a sua formacao, cm a voz atmanepada.


Mas as vogacs I, u pcnullimas seguidas de r ou de V, obe- a
a) Ha, todavia, para a 3. pessoa do singular do aoristo, uma
decem ao § 50. /ftr. ; / <I i v , dlvjasam, elc.
forma dificrenle da almancpada.
§ 308. Na voz almancpada o prccalivo c urn vcrdadeiro poten-
h) E e pcrmitlido, para cerlos vcrbos, cm o aorislo e ambos os
tial do aorislo cm -s on do aoristo cm -is. As terminacoes sao
futuros e scgundo alguns grammalicos ainda cm o prccalivo, formar-
as do potential almancpada da Conj. I, intcrvallando-se, todavia,
a
se urn radical, com signilicacao passiva, analogo aquclla 3. pessoa
ii in s eulre l, lb c a vogal precedente nas (erminacocs rcspectivas.
do aoristo cxclusivamcnte passiva. V. § 314.
| 309. A vogal radical c, sempre que o possa ser, gunisada
§ 312. Aoristo. aoristo quo possa formar-sc na voz almanc-
na voz almancpada (§§ 252, 258, 259, 201), exceplo quando a
pada (!§ 231-2, 230-^7, 253, 203, 273) tern ncssa formacao tam-
raiz, terminando cm consoante ou em r, nao intervallar t, isto c, a
bero significacao passiva, exceplo em a 3. pessoa do singular.
quando o prccalivo nao for d'um aorislo em is (§ 203). .

a
a) A 3. pessoa do singular do. aorislo passivo tormina sempre
§ 310. Damos, cm seguida, o aoristo cm -is do verbo da
x
em l o forma-se por um so processo, de verdadciro aoristo simples,
v 1> 1 1 u na voz almancpada c rcspcclivo prccalivo, cujas flexoes scpa-
de qualqucr raiz susceptivel de tomar significacao passiva.
ramos para mais facil comparacao:
; ' '

104 M0RPII0L0GIA. TEMPOS GERAES


(S 312- § 310)
1(K
Para o que: 1.° irilcrvalla-se entve esla terminagao c a (§223)
final dc raiz. 2.°
j

Sao vriddhisadas todas as outras vogaes flnaes das


O— Coajugacao secundaria
raizes; gunisadas quando possivel as medias; c e alongado a medio
§ 315. processo conjugalivo ale aqui
csludado nao- alien
corn raras excepcoes. a s.gmficacao propria da raiz; apenas
a delermina Ibrmando
Exemplos. — i/da, adaji; /sa (so), asaji; i/kr (kf). raiz direciamente base verbal, e
a complela definindo as
d'cssi
condicoes
ak a r i ; \J d i s , adc s i ; /duh , adoh i ; y/ d rs , ada rs i de modo, tempo, numcro, pessoa c
dircccao. processo que varno^
l/nT, anaji; t/budb, abodhi; v^lu, alavi; i/vad, agora estudar c o mesmo em quanto
a ilexao, mas a formacao
avftdi, etc. Mas t/gan, agani; /kram, akrami; e mais da
base altera a significacao propria da
raiz.
Ires raizes em m. Assim: t/budh expressaindeterminadamente a ideia de .dispdrlo
§ 313. Pretcrito reduplicado. Futuros e Precativo. As formacoes disperto (estado de), dispertar,
apercebimento, conhcccr, elc . Dolor
passivas d'estes tempos sao as mesmas da voz atmanepada com mmada como base verbal bodba
(§ 149) significa .saber cor.be-
significacao passiva para cada uma. Cf. § 314. ccr, etc..; a significacao propria
da raiz apenas foi delerminada
como elemenlo da cxpressao. Segundo a
indole do saoskrilo porem
pdde ainda aquella raiz ser delerminada
Formacao passiva permittida em tempos geraes como verbo com alleracSto
da significacao propria d'clla: causati varncntc,
«fM cr saber
314. As raizes terminadas em vogal e as raizes /grab, admoestar; informar; elc; desidera (i varncntc,
§
.desejar sa-
/drs, /ban, podem formar (§ 311 b) o aoristo, fuluros e ainda ber; etc.; intensivamente, « saber circumslanciadaracnle- -
etc
o precalivo, do uma base em -i, analoga, em todo o processo mor- e lambcm uma d'cslas idcias podc ser allcrada
ou modificada nor
phologico, a 3. pessoa do singular do aoristo passivo (§ 312 a).
:i
oulra, como diremos
(§§ 329, 335-36, 347-68, 361-62)- •

a
ex
a) Esla formacao aoristica sera em -s; excepto em a 3. pessoa causativa-desiderativamenle, «causar o descjo
de saber^"
do singular que e unicamcnlc ibnnada cm conformidade do §312 a. i 316. Ao radical que expressa a ideia allerada
podo- da raiz
mos considerar conslitaido
por duas modificacoes
Exempli)*. — Da \/da, Bam daji: simullancas da raiz, allinente cada uma
morpholooicas
a sou linK-urna -dim
s.gnificaeao propria, a ideia expressa
V
a a a pola raiz no sou cslado
Aoristo. Sing. l. adajisi, 2. adajislbah, 3. adaji indefl-
,
mdo, ou pclaldrma precedent quando
o radical se forme de
dajisjase, dajisjalc radical
Fut, inih'f., » » dajisje, » »
antecedente
(§ 315)-oulra delermina para cada uma d'essas
modi-
Fut. ant,, » » adajisje, » adajisjase, » adajisjate bcacoes a classe conjugaliya, uma
das mencionndas em
o § 140 c
Fut. ih'f., » dajilabe, » dajilase, .» dajila .$
Mb, em que lal modificaeao enlra como '
''
I
ba^c verbal ''

dajisjslbab, dajislsta processo conjugalivo, pois, que i !


Preaitiro, » . dajislja, » » va.nos agora esludar
e eviden-
temene de denvacao secundaria,
nao s«i porque a conjuga
Llenlicamcnle em os outros numeros. {-ao do
rad.calesta.subord.nada a uma das duas
ja conbecidas, nas
porcme o rad.cal tern significacao
,a len
secundaria e 6, podcmoHS
Da /drs, Base darsi consideral-o, derrvado por
primeira e segunda derivacao.
Mas'e ^
mancrade. considerar a formacao do
a a radical nao e uma consequencia
Aoristo: Sing,: 1." adrksi, 2. adrsfhah, 3. adarsi, oric^ e mduzida
is
cm parte, das proprias
ou. l..
a '

adarsisi, 2.
a
adarsisthah, 3.
a
adarsi; etc. por utrlidade rnelhodica,
formacoes secmE '««i«t!>,

V.-ABneo— Manual St. (Res. Oram.)


. — ;,

100 MOKIMIOI.OOIA. CONJLT.ACAO SECUNDARIA (§ 317- 107


326) RADICAL 1NTENS1VO Sl.Ml'MiS
1

| 317. K lambem do derivacao secundaria a modiflcacao dc


verbo conjuga-so, podc dizer-se exclusivameiilc, na
| 324.
nomes, conslituindo-sc d'clles bases nominaes de verbos deno-
voz parasmaipada.
m i na t i vos
325. A rcduplicacao faz-se manifeslando-se a intensi-
§
§ 318. E evidente que a modiflcacao da ideia e independent 162,
dade na syllaba rcduplicaliva. Para o que, a vogal a, r (V. §
da oxprcssao de relacao; e, porlanto, natural concluir-se se enco.nlre gunisada
III), da raiz, 6 ncsta syllaba subsliLuida por a, c T, li

o radical secundario cm toda a conjugacao do verbo. E tal e o facto.


mas r cntra como ar com I inlcrvallado em gcral, d'ondc resulta
Ha circumslancias cm quo clle nao sc da; todavia nao consli-
o clcmento reduplicalivo dissyllabico arl.
Uieni molivo sufTicicnle para que o facto seja considerado simples-
Exemplos.— /ksip, kiksip-; /kr, karkr, karikr-;
menfe gcral '(Cf. §§ 327 Oh. 334. 358); consideramol-o absolute.
y/trfr), lair-; v'bhid, bebhid-; /vrl, varvrt-, varlvrl-.
| 319. melbodo obriga a tralar da formaeao dos radicaes
intensidade na syllaba rcduplicaliva manilcsla-sc a'mda por
a) A
secondaries conformc a subordinate da sua conjugacao a conju-
tendencia a reduplicar-sc a raiz na sua inlcgra. Assim:
gncFio dos rndira.es primarios.
1 .°_-Apparcce como final da syllaba rcduplicaliva a consoanle
r, 1, ou nasal, lirada evidentemenle dos ullimos elementos phono-

logicos da raiz. D'islo sao exemplos k a r k a r - /k a r g a r b r s - , ;


Radicaes secundarios subordinados a Conj. I.

/brs; /gam; (land as-,


ga'nghan-, /ban; ga again-,
IntemrvQ simples /das; marmrg-, /mrg; bambhram, /bhram; elc.
2.° — Este elemenlc phonologico, lirado dos ullimos da raiz,

§ 320. radical i n t e n s i lambem cliamado a u g m c n -


vo ,
com inlcrvallado, lor-
apparece, na rcduplicacao dc cerlas raizes, I

tativp, c mais ordinavianiente frequent ativo, expressa a ideia nando dissyllabico o elemenlo reduplicalivo.' Ex.: kaniskad-,
de frequencia, repelicao (on, analogicamente, incerteza no jnovi-
/skand; vanivak-, /vank; etc.
mento, desvio na direccao), realec ou intensidade da acc&o ou con-
ObscrvacOcs. — Havia tendencia a alongar I intervallado, se nao
dicao designada pela raiz primaria.
ficasse longo por posicao. permitlida a insercao de n'T em 3 ou 4
li)

§ 321. Toda raiz considerada primaria, que for monbsyllabica


raizes que de sua morphologia nao teem nasal: panipat de /pal,
e comecar por consoantc, por assim dizer, a unica propria para
e assim /kas, /pad; c, diremos, com bom exemplo /vab.
e

ser derivada secundariamenle na forma intensiva. E, das formas


E permitlida a insercao dc nasal cm oulras tantas raizes, /gap,
secundarias, a mais rara em saoskrito classico.
/gabb, /dab, /pas. — Mais particular e a'mda a formacao pam-
| 322. As duas modificacOes simultaneas, proprias da deri-
phul- da /pltal, e karikiir- da /liar.
vaeao secundaria de bases verbacs, sao para as bases intensivas: - 3.° — Uma ou outra
que principiaudo por vogal (Cf. § 244,
raiz,
a) Attinentc a modifi cacao da ideia, por dois proces-
e § 339) forme radical inlensivo, redu'plica na inlcgra e alonga a !:


j) |.

ses, rcduplicacao unicamerilc, rcduplicacao. c suffixacao.de -ja;


vogal da parte corrcspondente ao clcmento radical: /as * comer*
b) Attincnte a determinacao da classe, depende da
redu plica intensivamente as as-.
rcduplicacao ser exclusiva ou com sn'ffixacao: naquelle caso a classe
§326. Em os tempos especiaes, o intensivo simples
e a lei-eeira, nesle a classe e evidentemenle lima das cm a, e por-
segue a 3.
a
classe, sendo alem d'isto facultativa a inlervaliacao de T
lanto o radical inlensivo esta subordinado a Gonj. II.
nas formas forles e ante a flexao que principle por consoanle.
§ 323. Ao inlensivo derivado simplesmente pelo processo de
a) Ante esle I vogal final gunisa-se, media permanece: /ki,
rcduplicacao denominemos.in ten si vo simples.
kekemi, kekajlmi; /vid, vcvedmi, vevidTmi.
— — . ;
,,

108 MOHIMIOLOGIA. CO.NJUGACAO


SECUNDAMA 327-
(§ § 340) UAD1CAES DESJDEKAT1V0S 109
5 327. Em os tempos gcraes, a formarem-se, e prefe-
desideraliva pddc derivar-se uma causativa bobhujisajati «elle

7m
&
%?1 r
420-2b). iV °,
Intervallar-se-ha
° PrC(erh0 SCr4
?

I
'

cm os futures .
^P^tico
294' IV)
(§276, e motivo do desejo da cxistencia rcal», e ainda d'esta formacao
(§ uma nova desideraliva, boMiiijisaj isati « die prclende fazer
-Estas formacoes
flbsprtacao
sao exclusive dos radicaes em nascer desejo da. cxistencia real*.
consoanles (Cf.
§ 334 Oh.).

§ 328. A acccnluagao subordina os vcrbos inlensivos sim-


ples ao gmpo da /pr, 2.° Iksiderativos
§ 143.
§ 329. intensive) podo ser ainda conjugado passivamcnlc,
uesidoralivamentc,
'
§ 336. radical desiderativo expressa a ideia do que
V.
I 335.
u.Ic.
agente do verbo deseja praticar a acgao ou estar na condigao desi-
gnada pela raiz primaria ou forma precedente a esta dcrivagao.
Radicaes seoundarios subordinados
a Conj. n.
a) A .forma precedente so podera ser em rigor (Cf. § 335,
§ 347 Obs.) radical causativo ou i'ormado causativamente (§ 360).
."
1 htensivos deponcntes
§ 337. As duas modificagoes morpliologicas simultancas, pro-
prias da dcrivagao secundaria das bases verbaes, sao para a forma-
J 330.
suffixo aecenluado,
verbo inlensivo em -ja e uma formagao passiva, pclo gao do radical' desiderativo: o)Atlinente modificagao da
a

licacao c acliva. Por


-ja, e as flexoes atmanepadas. Mas a signi- ideia — suffixagao de s a raiz, ou a forma que cm seu logar csli-
331. Ante
isto denominamos deponente,
vcr. reduplicada: b) Atlinente a dclerminagao da classe —
} suffixo -ja,. a raiz passa por
alteragoes phono--
suffixagao de a scgundo processo da 6.
a
classe, mas sem accen-
Jogicas que conheeemos polo csludo da
formagao passiva (8 187-
tuagao neslc a, por dcslocal-a a reduplicagao (§ 345).

2 A ''^P^agao § 338. A reduplicagao desideraliva e diflerenle da geral


* faz-se como-em 0. inlensivo simples.
I qq
333. Os tempos especiacs
cmquanto a vogal da syllaba reduplicaliva: so pdde nesta haver 1

J§334. A formarem-se seguem a 4. a


classe. u —-sendo u quando a raiz contenha u, ou r prccedido de labial
tempos geraes sera aorislo
em com a queda simplesmenle de a do
-is (§52).
ormar-sc-liao com a mesma condigao,
suffixo -ja; os futures Exemplos. — Da i/ksip sera, a reduplicagao para formar-se a
e intcrvallagao de I (8 294
1\ preterilo sera periphraslico
base desideraliva k i k s i p do rad. causat. d a v a j a
; , da / d u
).
(§§ 276, 426-28). sera a reduplicagao para formar-se a base desideraliva dudavaj
Oliscivacao.— Estas formacoes
sao exclusivas dos radicaes termi-
nados em vogal (Cf. § 327 Obs.) da /mi"' muni Or (Cf. §342 6).

§ 339. Sc a raiz principiar por vogal scguida de consoantt;


,§ 335. D'um inlensivo pudo ainda dcrivar-se urn causativo
e urn dcs.dcralivo c
reduplica-sc toda a raiz, c por influencia do accento (§ 337 b) cn- ,1
d'cslas iormas podcrn dcrivar-se outras,
gram- l'raquece-sc a vogal, na syllaba correspondenle a radical, em
matiralrnciiie,
1 (Cf.
hao por indole da lingua. Assim
da j/bhu- frc-
qucnlalivo on inlensivo
§244).
cm -ja, bobhujalc «el"le exislc na ver-
dacc^desta § 340* Encontra-se conlracta a reduplicagao de algumas raizes
formagao derivar-se-lia causativamente
'
(§ 348 sgg.) de que noiamos como priricipaes j/ap/Yda, /dha cujos radicaes
aj aj U M3llC 1)r ° du2i a cxistc,lcia
V ™ 1
>> e desiderativamente
/s°iift 'f desideralivos sao respecti vamente Ipsa-, d t s a - d h t s a -
i , i
(s^osgg-) bobhujisati «ello desejaexistir realmente,
ou a exis- a) Por falsa analogia.com esles dois ullimos radicaes sc formou'
tence real (em opposite ao>iundo illusorio) . . Da formacao inlensiva- mitsa-, da a, da \/m\, cujo
\/ in e I e evidenlemenle anomalo.

**

1 10 AIORWIOLOUIA. CONJUGACAO SECUNDARIA 341- ,$351) RADICAES CAUSATIVOS Hi


341. A suflkacSo de s faz-se directamente on lado (| 294, IV). Do i/ap, abpsisam (§ 153), etc; Ipsa
§ com inlerval-
lacao do T em condicoes analogas, com algumas excepts, a kakara (§ 426 b), etc; Tpsisjami, etc., ou Tpsitasmi, etc.
inter-
§' 347. De um radical desiderativo pode formar-se oulro pas-
vallacao dc I cm os fuluros. radical desiderativo pode, portanto,
icrminar em sa ou is a. sivo, ou causativo (§ 348). Assim: do radical desid. Ipsa-, /ap,
342. A iorma derivanda com de -ja (§ 185), Tpsja- formacao passiva do radical
suffixacao
§ soffre, ante s do suffixo desidcra-
1ivo, alleracoes pbonologicas: desiderativo, lendo desapparecido nesla formacao a de Ipsa- por

a) Em
a consoanle final, taes alteracOes sao idenlicas ou ana- scr determinalivo de classe (§ 337): idcnticamenle ipsaja-, for-
a
logas as ja conJiccidas pelos macao causativa do rad. desid. A l. s. pr. dc cada um dos verbos
§§ 5; 29 a, b, c; 32; 64; 165.
b) As vogaes iinaes i, u, serao alongadas, r passado d'estes radicaes sera: Tpsjc, Ipsajami o?< Tpsajc.
a Tr,
ou fir (Cf. § 52).
Obscnacao. — Nao e permiltida a formagao desiderativa de base

§ 343. Alcm d'estas alteracoes ha formacoes particulars: desideraliva. E ccrto, porem, que morphologicamcnte a base gu-
a) Com enfraquecimento da vo gal radical, assim a final g up sis a-, e formacao desideraliva de um radical ja desiderativo,

em i;
'
gugupsa-, da /gup. Todavia est c radical gugupsa- e con-
b) Com liquidacao de T em era as raizes em I v, cujo v
* siderado polos grammalicos como proprio da /gup na sua signi-
j,
passa a u quando a suffixacao desiderativa nao sc faca com ficatfia inalterada dc raiz primario.. Similbantemcntc de outras raizes
, inter-
vallacao de cuja significacao nao diffira quando sc forme o radical desideralivo.
T , evilando-se d'este modo o agrupamento de consoan-
les, assim de /glv, gugjusa- a par de giglyisa-;
c) Com verdadciro samprasarana em susupa de /svap 3." Cauml-woa
(Cf, § 284, I).

d) Com alongamento de a cm as raizes em -an, -am, § 348. Todo verbo, qucr primario, quer secundario, pode ser

conservanda eslas raizes a nasal, mudada em anusuara, ante s, modificado cau saliva mente.
exceplo /van e i/san que a perdein, assim vivasa-, sisa.sa-, | 349. radical causativo expressa a ideia de que uma
formacoes cslas, porem, quo pessoa do verbo e a causa da accao ou da condicao expressa pelo
podem considerar-se de /va, /sa.
e) Finalmenlc com ever sao da consoanle inicial palatal verbo em o seu estado primario ou precedentc; on expressa a ideia
r a
guttural, na syllaha
na forma rcduplicada (Cf. § 284, II).
radical,
de que cssa pessoa da o coosenso para a realisacao d'essa acc.ao ou

344. Dada condicao.


§ a intcvvallacao do I isto e, sendo a suffixacao ,

desiderativa isa, as vogaes i, u, r (Cf. | 342 b) serao semprc ' a) Isto importa designarem, por vezes, verl)os causativos uma
gunisadas quando ideia transilivamenle, quando o verbo originario 6 intransitive. Assim
Iinaes, mas faadtalivamente quando medias, exce-
plo em as raizes em iv cujo i 6 semprc gunisado, c em as raizes
v/ksubh «lremer», expressa na forma causativa a ideia dc «agitar,
7
us v'rud, i/vid cujas Yogaes permanecem inalleradas. Da
perturbar»; /bliT «assuslar-sc, (or mcdo», expressa na forma cau-
v in ,

sativa a ideia de «intimidar».


/div, por dudjusa- on didevisa- (Cf. § 343 h).
ex.,
'

350. A analogia ideologica cnlrc os radicaes causal ivos e os


§ 345. A acccnluaeao da base desiderativa faz-se em os
§

tempos e s p c c fa e s (§ 337 b) em a syllaba reduplicaliva ou


.
denominativos e cvidente -(Cf. | 349 com | 364). A analogia mor-

contracta: de /ap, .1? pr. P.: lpsami, fpsavalt, fps'amah..


phologica tambem sc conclue; so considerarmos os radicaes causativos

firados de um tbema agencial cm -T. Assim dizemos: •

§ 346. Dos tempos geraes sao: o aoristo, cm -is; o pre-


lorilo perij >braslico § 351. As duas'modifioacnos morpliologicas siinullnncas, pro-
(|| 276, 426-28); os 'fuluros, com I interval-
. , -

113
KADIOAKS CAUSATIYOS
112 MOIvPHOLOOlA. CONJIIOACAO SECUNDAWA (| 351- , a
358)
/dba, dbapaja-; /ga,
prias da derivacao secundaria dc bases verbacs, sao para a formaeao Exempt*- V M. aap&j*-.
mapaja-,
do radical causalivo: a) Altinentc a mo difi cacao da ideia — gapaja-;
• •
„««
etc
cic.
,/r «irn'»ia-"
/^'P^'J^'. ^ lS
vmi<*, ^s
v\
v/mT,
«beber»,
intervallam ]. lislas sao.
Formaeao de urn ihema agencial juntando-se a raiz ou a forma que a I Outras
de pa,,, p.,.
em sou logar csliver, gunisada ou vriddliisada (§ 352), o suffixo ^!i., Vvju, m, ./.S. /hvi. Assn.:

agencial T; b) Attincnte a determinacao da classe—


a
suffixacao dc a segundo o processo de formaeao da l. cl. 149),
glapaja-.gnapaja-, snapaja. Mas
(§ de
considerando-se o Ihema em I como se fosse raiz em T os duplos radices:
svapaja-.
§ 352. A gunisacao e. a vriddhisacao, de que se Irala em a) i/srS encontra-se apenas se
dcixaraos noiadas,
do § preccdente, sao: 8 356 Alem d'estas formats que
Gunisacao (recorde-se 46) de toda vogal media breve liquida- afaslra da rego.aridadc
prescript era os fj 351 e **.**£•
§ opaja
da Vdus,
vel; — vriddhisacao de todo monophthongo final excepto a; — vri- ,oes- dDsaja-, a pav de dosaja-,
cle, c finabnente rad.caes
>

causa-
,

ddhisagao ainda d'um a medio, com excepcoes p.rincipalmente de t arde rohdja-, da /rub; assira gbataja denon,-
quasi todos os verbos em -am. i^de noraes Uentes nalinguagcra,
Obscracao.

|

353. Exemplds
v medio fica Ir

dos §§ 351, 352:


na base causativa. rvode gbata
Tpala .guavda., W
.des.rtao., /ban; palaja-, denonnnamo
prTnnja-, dc prlna .sansledo.,

Raiz Cjiin. ou vrid. + suf \ Processo da form. da l.

+ =
a
cl.
1/9
V W \ coniu gacao d'um
1.' classe atlendendo-sc a que
a parte correspon-
vcrbo causalivo .[aww conforms

M) kar kari kare a karaja- o naradigraa'da


elevada cm gran a sua vogal 1
lemma cm
gam — garni game -f a = gamaja- denTi depois de
aiz,
rata o suffixo a.
T do que cnlra na morpholegia
.

nas nas nasi nase + a = nasaja-


cm seguida
b u d b c o radical causamo
V b d b aj - a -
Assira o que da
,

nl llcC naji naje + a = najaja- '

,f"p bodhajami, 1.' s. pr. A. b.dhije. Idenl.ca-

budh bodh bodhi bodhe + a = bodhaja


mc n.e se ferraam as ool.m.
pesseas e todo lempo e
jpeeuil ,
.

bhid bhed bhedi bhede. -f a = bhedaja- gcraes fom.am- e d base an -aj


358. Os tempos
=
8
semlo o prclcnto penpbraslice (§§
2/b, «Oe
bliu bha> bhavi bhave + a bhavaja- oxceplo o aorislo,
slrh — stlrhi sllrhe + a = stlrhaja- SgSS
nao perde na sna formaeao,
como gcral-
In- bar bari bare + a = haraja-
i' aorislo, porcra,
caracterislico causative. E fonnado rcdnpbca ,va-
,„onle se diz, o
estabcloccr
da rai priraaria 237). Con, eilcilo poderaos
354. da forma causativa e pois elevado, (5
§
por motivo da formaeao da
caracterislico

l.
a
classe, a forma aj .
I

Este caracteris-
re„
". tofe « ser conjngada cm o
que lonba do
sera pelo processo de
aonsto com sujmfi-

redoplicacao, gurasa„do-se
lico cncon.tra-sc cm todos os tempos do verbo causative, excepto em a0o causatimo «bz
quando pess.vel, a vogal f nal da
o aorislo, que nao e formado da' base causativa, e em o precativo flltativaraente r medio, e,
excepto das raizes mencionadas
em o J in..
(I 358).
§ 355. A maior
intervallam p antes do suffixo
nacla's em o §224.
parte das raizes

I,. e
em a (recorde-se § 223 a)
bem assim /r, e as mencio-
vrf
(

mKtsat
8 352),
^Lnpte.-v'drs, adldrsat
oa akakarsat.
adadarsa,
oa
i/bbu, abibhavat.

^^kit,

alCTKilal.
(5
V.-Abbeu — Manual Sk. (ftrs- Cl*nl.,

I
: — . —

114 MOUPMOLOG-IA. CONJUGACAO SECUNDARIA (§ 358- §365) RADICAES DENOMINATIVOS 115

b) aorislo pude ale conservar vestigios do caraclerislico causa- Esles radicaes sem significagao caus'aliva, sao de formacao denomi-
tivo, quando a raiz fOr derivada causativamcnte em (a)paj, § 355; nativa com accentuacao causativa (§ 372). A sua morpbologia 6
nestas circumstancias a reduplicacao far-se-ha como se a raiz fosse absolutamente de derivacao' secundaria. A sua conjugacao faz-se
em -ap, abreviando-se em I (§ 240 a).
a como a dos radicaes causativos. lypo dcsla supposta classe e
Exemplos. — Da /gnu, sera o radical causativo gnapaja-, '{/kur, Rd. koraja-.
e d'esle sc tirara o aorislo rcduplicado, cuja reduplicacao sera gi- §'361. Os verbos causativos dcrivados dos cbamados da 10. a
a
g ri a p . Do radical s t h a. p aj a - , \f s I ha , se lirara a reduplicacao classe nao.se dislinguem d'elles. Da /kur, lcorajati 3. s. pr. P.
t i s t ii i
p (a forma regular seria I i s t h a p). «clle rouba; ou promovc o roubo».
Obscrvacao. —
Nao ha verdadciramente precativo; mas a formar-se § .362. De urn radical causativo pode formar-se oulro passivo
dctermiiiam os grammalicos que o. radical causativo perca o seu e oulro desiderativo.
caracleristico na voz parasmaipada, e se intervalle f na voz alma- a) radical causativo perde aj ante -ja da formacao passiva:
nepada, depois da forma em -aj-. Assim da /bhu, Rd. caus. Rd. caus. b b a v a j a - , na formacao passiva fica b h a vj a -
a a
bhavaja-, l. s. prec. P. bhavjasam, 1 s. prec. A. bhava- . b) radical causativo reduplica-se c a reduplicacao sutfixa-se
jisija. -isa para do causativo sc formar o desiderativo: Rd. caus. bha-
§ 359. Paradigma do aorislo reduplicado com si- vaja-, na Tdrma desiderativa b ii b h a v aj i s a -
(§ 338).
gn i fi c acao cau s ativa , dc raiz terminada em vogal

4.° Denominativos
Typo: ii-rcd. \/ -J- a + P. A. flexocs imprf. (Conj. II)

v/sri [Cf. §245) | 363. Trata-se aqui d'aquelles radicaes derivados de urn
nome conbecido e usado na linguagem saoskritica, islo e, de um
Parasmaipada
nome que e integrante do vocabulario do saoskrito e cvidenle ainda
Singular Dual Plural -na formacao radical. Nao se trala de lodo radical que por processo

\.
a
asisrajam •
asisrajjava asisrajama analylico c com auxilio do metbodo comparative se haja rcconhocido
derivado denominativo, c menos ainda^de oulro que possa vir a ser
asisrajab asisrajalam asisrajata
a
rcconbccido. -

3. asisrajal asisrajalam asisrajan


§ 364. Os radicaes denominativos enunciam «o desejar lor,

buscar possuir, procurar oblcr» uma cousa que e a designada pelo


Almanepada
tbema; «o proceder a similhanca de, considerar como» a cousa ex-
Singular Dual Plural pressa pelo tbema; «o pralicar os aclos do » cssa cousa; «o tornar

asisraje asisrajavabi asisrajamabi ou converter cm» lal cousa; «o ser a causa dc» tal cousa; «o fazer»
v.) a
asisrajathab Asisrajelham asisrajadhvam cssa cousa. que imporla csla serie dc idcias, resume-so cm-
descjo, procedimento (habitual), comparacao, rca-
asisrajala- asisrajctam asisrajanla
1is a c a o (occasional), ou descjo c comparacao, c porlanlo
§360. Algumas formacoes verbaes em aja sao repuladas imilacao pelo intuilo do egualar. c

pelos grammalicos hindiis dcrivadas immediatas de raiz primaria, § 365. Em geral, quando o verbo deva cxpressar a nocao de
e reunidas em uma classe aparte, a 1.0.
a
classe dos Hindus. dc s g j o , p. i* oc c d i in cn t o , a conj ugacFio faz-sc na voz p a r a -
. ,, . .

10 MORPIIOf.OGLY. CONJUGAgAO SKCUNDAUJA 365- FOKMAS NOM1NAKS DO YKKBO 117


1 '(§ § 373) ;

mpa- c, pralico os ados, de inimigo de conlra esse de quern sou


a pad a quaiulo o verbo dcva exprcssar a nogao de' c o . .
s in i
; i. . ,

•racao, imitacao, rcalisaeao occasional, a conjugagao inimigo » a s v a j a l i « elle procu ra caval los (a s v a) »
,

faz-se na vox a I in ancpada a) Na voz atmanepada a lliemalico alonga-se: do th.


sab da,
366. verdadeiro suffixo do radical denomirjativo sab dap to «clle produz urn som»; do///, bhrsa, bhrsajate
|
« -ja §371).
(C/-. « lorna-sc forte ».

^ 367. Ao liomo em consoanlo junta-sc este suffixo. cm geral b) Se o thema em a terminal-' cm na, ra, didir-se-ba a final.
diroekimenle. Do thema adhvara, forma-so adhvarjatc «pralica (aclualmente)
Excmploz. — 77/ . na na i s « adoraoao , Rd. den. n a m a s j a - o sacrilicio (a d h v a r a) »

do qnal nam asp I i «cllc pratica a


»

adoracao», apasjati « elle Obscrvacao. — Na voz atmanepada apparcco eni ccrlos verbos o

pas), die 6 active. radical formado d'um thema maseulino em substiluicfio do femmino
produz obras (a

a) A syllaba final as dc apsaras, muda-se sempre em a; que mclhor serviria a expressao da ideia.
siiniliianlcmenlc por vczes a de oulro vocabulo facullalivamcnle. Exemplos. — 1< u mara j a t c <procedc como uma rapariga (k n -

E.mnplot. — apsarajate «procede como uma Apsara*. Mas marl th. kuraara th. m,); juvajale .proccdo como uma
f. :

do (h . v i dva s , v i d v aj a I c « procedc como urn sabio » oil v i d - joven, tern modos dc uma joven, imita uma joven (juvalT th. /.,
vasjate. pajas, pajajate ou pajasjate *elle muda
Do///, juvan th. m., vidd% 367 &)•

ou loi'na em loilo, ou lorna-sc cm Ieile». § 371. Alcin de denominatives com o suffixo -p, apparecem

b) Alguns Yocabulos cm -an perdem n obedecendo a final ao denominativos cujo radical a similhanca do que vimos em o § 369 b,

370 lenvpor suffixo -aja, oulros enjo radical a similhanca do


§ 370. c §

Exemplos. — Do ///. r agan , r ag aj a t e « e, csta principesco » que vimos em o § 307 lem o suffixo -sja.' ou -asja. Oulros
ragTjati «ollc I rata como urn principe, i, c, pratica as accoes dc ainda permittem os grammaticos; assim — que de urn lliema pela

urn principe, de urn rci j» . suffixacao de a se forme base denominativa, ou se transforme urn
368. Junla-sc dircclamcnte ao iiicma em semivogal, exceplo Ihcma em base em -a para conslituir a base denominativa.
|

r do ar =-•= r. Assim: § 372. De todas-cslas formagScs dendminaiivas as unicas ver-

Do th. navja-; mas ar


nFiv(iuo), r muda-se rd. den. = dadciramcnlc imporlanfes pela sua frequencia sao as dos themas em
! f

cm rl, do//?, matr, rd. den. matrlja-. -a com o suffixo -ja, ou as formadas analogicamentc em -aja,
com deslocagao do accenlo, -aja. Tacs formacocs sao os deno-
| 369. Juhla-se dircclamcnte ao lliema em uma das vogaes e
a
T, ii. epic se alongam quando breves: th. kavi, rd.den. kavija-, minativos rcunidos sob a classc 10. (| 300).

//;. salni, rd.den. satriija-.


a) Enconlra-so, porcm, i: th. gani. rd.den. ganlja-.
. b) Menos vczes I 6 gunisado; o guna dcsenvolve-se, c o ele- XII
meul.o liquidavel dcsapparccc, ficando a base em -aja-.
§ 370. Os tliemas cm a enfraqueccm-sc, geralmcnle, cm I
Forma^oes nominaes int6grantes do verbo
-

ante o suffixo -ja, na voz parasmaipada: th. p.u-tra, putrljati


«ellc deseja tor urn iill-io-?; th. suta, sufljati «elle deseja ter § 373. Afora as paries do verbo ale aqui estudadas, todas

uma fillia*. Algumas vczes. porcm. cnconlra-se o. thema -cm a, catc pessoacs, ha outras impessoaos; Sao cssas, cuja morphologia depende
a alongadoT amit'rajifrni «proccdo (conlra alguctu) como inimigo, dos tempos do verbo on so derlva da raiz, que vamos agora esludar.
.

1 18 MOKWIOLOOIA. FORMAS NO.UINAES


DO VERBO 374.
(§ 278) PARTICIPIO 1)0 FCTURO KM - S 119
I

•A-Pormagao nominal dos verbos IV Formagao, ou fortnacao passim 18C). cm


primaries (§ parlicipio e
\

-mana: /tud, Rti. tudja-, part pr. tudjamana, °mana; 1


Participio do presente
v/kr, krijamana, °niana. I

§ 374. A cada uma das cinco formacoes da Conj.


I (88 174_
l/S), corresponde
m participio 'do presente,
dithematico em a voz Participio do preterito reduplicado

rn'; °
CUJ

l
rf
SUff
'

"
6

nna
" at (§ 178
'
2
^
^onothematic^ em a voz
§ 376. A terminacao fraca d'csle participio, Iritliematico na
(C/:
§§ 396 398 > Mechanicameote for-
;
ma-sc lh°r
t forte do p„mc.ro 1
- '
voz parasmaipada, e -vat (§ 81). Na voz atmanepada
como a e,

i
.

o Ui do segundo,
elidindo-se I final da flexao da 3 *
pi * do part, do presente (§ 384) -ana. Mechanicamentc formam-sc
P>- ., substituindo ana 3*
a flexao da pi pr A da base das ftfrmas fracas (§ 279).

K7S 2-
"

.V^r' ?
*
feminino ,e <* visali
ue « othemaf ^
(S
dvisat, themafraco
78 06, I). Mas de raiz
Exemplos.
pret. P. bu budhvat
\J budh , Rd.
th. fr. ,
fr.

bubud
do pret. red.
1 1 vas
bubudh
th. frt. , bubudhus
- : part,

>m m ,,
° ,h f SCnl em " 5nti ou ' Hi. frfr. (idenlico a 3.
a
pi. prt. red. P.). feminino forma-se do th.
/, : T- era -atf (§ 78 06s. H) Em Mr., e e em I, bnbudhiisT.
pent p Noic-se. que Ein a voz atmanepada: bu bud liana m., °ana
i f. o/wt pr. A. da /as 6 aslna. * f.

§ 377. A redupli cacao conlracta,segundo os §§ 282, 284,


bibhral (§ 78 06s. Ill); thema feminine em -atl
junta-se T, intervallado enlrc esse radical e o sufllxo do parlicipio
Em a vo ?
em as ionnas fraea e
atmaiiepada, giilivana,
elc.
do preterito reduplicado Iritliematico, forte.

Exemplos. —Vtan (| 282, 1), part, pret.: tcnivat, tcnivas,


^/r^'u
pail. pi. A.:
r
-
rundhjani, °ana.
d h
.
'r^ p - : rundhdnt
'
rundi - t ^
tenus, °usi. /vak (§ 282 II), part pret,: ukivat, tikivas,
IV ukus, °usl. Da v/gau (§ 284, IV), part, pret: gagnivat,
^^/>«,^rtl»-.P.:«B^4nl,-saMatf;i»^:
;». a.,snnvana. ytao, como para •s.u. °vas, gagnus, °usl.
Mas de Cap (8 1841
ap..ava„ t etc. Da ^kjf a) IdcnticamciUe quando a reduplir;acao for monosyllabica, em-
(§215), kurvant, kurv.t/fkor-
,
-

'•inn, ana. ,
bora sem contraccao. Assim: ^/ad (§ 159), part. pret. ad i vat, etc.
V Formofao. Hn, part pr. P., krlnant, krlnatf :.'}««.
Obscrvacao. —
Mas cntrc o radical monosyllabico formado sem rcdu-
-vat, nao sc Assim xv id (§287),
;«• A., krinana, "ana. plicamo. o o suff. inlorvalla I. v

375. Em a Conj. It vidvat , vidvas, etc.

44
§ supprimo-se identicamente (8 374)
I da Allendendo ao | 278 consideraremos a morphologia do
flexao n b) c,
l ,
(| 1 73)da3.- p r F .P.,esubstilue-se4flexao-„ "
! e
participio do preterito reduplicado das raizes em -a, como o de
(§ 173) o sufTixo -mana. !"

nnf?^7 m™^ mn
l

forma monosyllabica reduplicada. Assim: /da, dadivat , etc.


ParL P>-'V-> bhavant, para 'J

^
>
o masculino, bhavantT (J 78, 06, II) para o feminine; pr.
A., bliavamana bliavamana f
*»., Participio do futuro em -s

r-
danli
]

!^f^ tUd r P
' ^>
" tud » nt tudatIo«lu- ' >
378.. Sao os sufllxos, como cm o parlicipio do ' presente
§
(§ 78, 06, II); part, p, A., tudamana,
°mana. > (| 375), -ant (th: forte), -in ana A. A acccnt.ua can, a da
JH/'or^. t/div, divjant, °ntT; °
dfvjamana, m a„L base do fuluro, obedece ao § 105 (£/".. § 78, 2.°).
— — — — .

120 MORwior.owA. formas nomixaes no


veruo U 378-"
I 418) A YKKltft >S. CONJUNOCUKS
I )

fem^.-v/bhn,
^
u.; bhavisjant (f 78, 2.'), bhavisjat,
3.-pLfut. (em -s)
bhavisjan ti; ^. /bliu ctornar-se em»: agnisal krla «complctamenle cm hra-
para o masculine,
bhavisjanti ou °jatl para o feminino. zas, em cinzas, rcduzido a cinzas», r a gas ad bhiita «depcndeTile
*
/budh, 3 pi fat
(em -s) bhotsjanti, do rei, tornado vassallo».
;^l /^. bbolsjant, etc'
I

III. Casos da nomes: {.", accusative), principalmenle de tlieipas

em -a: agram «em primciro logar, primcirainenlo*, kamamj«a


Participio do passado passivo
seu proprio prazer, de boa mentc, coin aprazimenlo, so (le, vos, llie,

379. A raiz di reclame ate, ou,


etc.) apraz», naklam «de noule», nam a «de nomc«, nitjjtm
§ em diminuto numero de raizes
com I intcrvallado
«cons!anlemente», jad «se», r alias « cm segredo», satalam «sfm-
381-82), junla-se o
um
(§§
participio passado do passivo,
suffixo

accentuado. cm
-la, para ibrmar
o suffixo.
pre»; e' todos os aecusalivos de nomes adjeclivos. — 2.
c
, instru-

mental u 1 1 arena « para o norle » daks na dak s n cna ara


§ 380. A
accentuacao do suffixo lende nolavclmente
a enfra-
: , i , i , « [

quecer a raiz, exceplo quando so intervalle o sul», d iva «de dia».

prefenda na formacao d'esfe participio


T. Por csle molivo e
Encqntram-se ainda — 3.", raramenle dc daticos: arlbaja «lpor

a) A raiz com elisao


:

da nasal permllima: de i/ang,


molivo de»; — 4.°, alguns de allot iron ; kasmal «porque, por jrio-

akla, de/bandh, baddba, deVbhras,


p f. v tivo de que?* c d'csle akasmal «scm molivo; de repente*; — |5.°,

I) A
com perda da sua
raiz
bbrasta.
quasi nenhum de genitiro; — e G.°, por vczes inn on oulro de locajivo,

gata. KObs. infra.


nasal ultima: de /gam '//•/•
v®n » "

agre loc.de agra cf. agram; — 7.°, difi'erentes casos do mesmo


thema: dc kira «longo (tempo), demorado» cnconlra-se adverliial-
c) Das raizes em -a,, a final enfraquecida em T: de /ga mente: °ram ac, °rena imtr., °raja dat., °rSt abl., °rasja
«cantar», p. p. p. glta; /pa .beber., p. p. p. pita (da y/pfi
°rc he; do lie «motivo» o dat, abl.
• pi'olegcr., p. p.p. palita,
nas raizes i/da(clo) «corlar.,
d<?». /pal); — ou enfraquecida em I
yen.,- lit loc.

[/da «dar., dalta do radical deri- Conjunc§6es


vado dad], /dhfi «p6r», /mil «mcdir», /sa(so) «acabar»,
/slha, § 418. Algumas das parliculas ja mencionadas sao de icrto
cujos ;a ;;. ^ sao rcspectivaraenlc, dita, lnla, inita'
modo elementos connectivos dos membros d'um periodo. Mas a iga-
sua, stliita. Identicamente /da «ligar» forma (s a) dita.
gao das proposicoes faz-se synlaclicamentc sem dislincgao posili\'a da
d) E prefcrida fmalmente, a propria raiz, a forma conlracla
parte da oracao-a que denominamos propriamento conjuncaio. '

usada como radical fr.ico d'aquellcs prcterilos cuja .reduplicacao


e
diminuida (§ 282,
Mencionaremos como parliculas mais ou incnos conjun-
II). Assim: de /jag p. p.p. Isla
(§§ 29, 61); ctivas: atba, albo, «"enlao, agora, mas», -api «ainda-que,
do /va.k, ukla; do /vah, udlia (|G5c); ek;
toscrvaroos. — Algumas raizes em -am conservam a nasal por
ainda mesmo, rnas lambern*
— iva — ula
« -eva mesmo,
assim como» mesmo
api
'«'ou»
lia «e mais, e ainda,

« c
alem d'isto»
»
equilibrarom a tensao propria do aceento, do suffixo
alongamenlo dc a radical. Assim da /kram,
-ta, com o
evarn — kTka — ka
«assim» ka «naoso... «e» «c-», . . .-.lea

As
p. p. p. k'ranta.
cm -an, /khan, /gan, /san perdem a sua
Ires raizes
mas tambcm* — ket — lu — na
- ncm», nu «scj> *mas-» «iiao, «tal-

nasal c alongam a radical: kbata, etc.


vcz.»,nanu «nao assim?* — ma, que nao» — va
e sin a, «nao,

Algumas raizes em yogal intervallani T gunisando entao


«ou», — lii —
«pois que, porque; sim, decerlo » : corrdativamente:
a sua ,
jad. tad . . por molivo
«se. portanto»— jatha.
. . entao, de. . . .

vogal final. Assim da /si, sajila, da supposla


como... assim — javat.
gagr, gaga-
tatha <rassim tavat » .'.
«tanlo.. .
ri la.
quanto».
V.-Abrku— M:!(iu.il Sk. \Rti. Vram.i 17
. . !

135
130 419- S 435) COMPOSTOS COl'ULATIVOS. OU DUANIWAS
MORPHOLOGIA. COMPOSigAO (1

| 419. Parliculas cxclamativas: vocativas bho! he! vocativas Oompostos copulativos


!

com supcriondade a r e ! « olc ' ola ! »


simples formando
De pezar 1 1 i !
— de desayrado dhik ! r e S 434. A reuniao de'dois ou mais vocabulos
colleclividade denominam os gram-
E oulras que dcixamos scm mencao por nao pertencercm as inter- um todo de simullancidade ou de
dvandva, c podemos denominar composto
jeinHs propriamenle a grammalica. malicos lundiis
copulative), emesmo duandua.
genero do tbema final, em o dual sc
a) Declina-se, segundo o
simullaneidadc de duas cousas ou pessoas, em
o copulalivo indiea a
"V E o copdlalivo propriamenle dilo.
o plural sc de mais de duas.
Declina-se em o singular ncutro do
thema em -a qualquer
b)
idcias abslractas
Composipao que seja o numcro dos components que exprcssem
collcctividade, ou se considcrcm collcctivos para
ou que designcm
d'lim copulalivo (Cf.
420. Esludainos ale aqui, da morphologia dos vocabulos um fim. A sua natureza nao e propriamenle a
§

simples, quanlo basla para reconhecermos nos lextos o emprego das §447). .
.

objectos: dc va-
paries da oraeao c o sen proccsso infleclido. Para conhecermos com- Exemplos.— Vols componcnles indicando muilos
o composto dccliua-sc cm o plural deva-manusjak
pletamcnlc o mechanismo da linguagem saoskrilica, rcstam-nos ra ami sj a,
ainda dois capitulos da morphologia e toda a syntaxe. nom. pi m. «os douses c os hornens..— Dois componcnles indicando
kama-arlha, o compos.lo dccli-
— o que respcito a formacao
.

Esses dois capitulos sao:: dos the- simullancidade dc dois objectos:


em o dual kamarthao mom. dual wt.'.o agradavel e o util»; .

mas. ou bases noininaes, por suflixos primarios e secundarios (§ 44), na-sc


(manas deba-
— o quo rospcila ao facto morpbologico da reuniao do dois ou mais egualmcnte «o corpo (doha) e p cspirilo
(subhra
«.)»

«a cor branea») e o prclo.


vocabulos, dircclamcnlc enlro si, para constiluircm novo -vocabulo, manasT nom. d. «.; «o branco
componcnles formando
urn vocabulo c o mposto (krsna). subhra-kysna).— Mais dc dois
Darcmos por ordem alphabctica, no fun do vocabulario da se- simullaneidade: bvabmana-ksatrija-visa srnu dbarman
(dbarman) dosBrahmancs dos Kxalnyas
guuda parte d'cslo Manual, todos os suffixos forrnalivos dos voca- «ouve (srnu) os devcrcs
(visum cj.pl. doth, vis) ..—Componcnles formando
bulos, quo so cnconlrarem nos lextos da Chrestomalhia, c explica- e dos Vaixyas
nom. ou
rcmos a formacao thcinatica das respectivas bases. Analysarcmos a um composto colleclivo: svadb.jaja-.gotra-lcaranam
parliculares, a linbagem c a
const ruccao da phrase d'esses mesmos texlos cm uma sccgao espe- ac. sing.n. «as recila,cOcs rcligiosas

cscola(ouscita)», mula-pbalam «. raizes c fruclos», saka-mula-


cial,

menlc
antes d'aquellc vocabulario, dando assiin ideia succinla pralica-
da. syntaxe saoskrilica.
4 pbalarn «hervas, raizes ejruclos*, aho-ralram «dia (abas

430) enoile (ralri) /'.».— Finalmenlc


bastj-asva) «wn
Resta-uos, pois, para complelarmos cslc rcsumo grammatical, §§ 82,

t ratar da coinposicTio. um cavallo», °lj-asvah «os clcpharilcs o os cavallos»,


clephante e

§421. A composicao 6 ou verbal ou nominal, i.e., °tj-asvam «cavallos e elephantes (por ex., de nin exercilo)».
relacoes de paven-
o composto pcrlcncc a parte da oraeao chamada verbo ou a parte da
'.
| 435. Do nome cm -lar(lr) designalivo dc
tesco, encontra-se o que for primeiro component cm o nomiualivo.
oraeao chamada nome.
Assiin pita-putra) «pac e lilho», mala-pilario «pac e inac»,
a) composto nominal toma em certas circumstancias o caracter
'

como botr. a siniilli.-iiica d'osles.


adverbial. c outros.
. ;

i:3C MORIMIOLOGIA. COMI'OSICAO


(I 436- "\

§ 436. Emprega-sc por vezes o dual de urn so nome para


designar duas cousas correlativas como por exemplo' pitara> «am-
])os os pacs'», i. c. «pac e.inae».

§ 437. Porque o nomo de cerlas divindades se emprcgou em


o dual dcsignando duas divindades correlativas, como Agni e Soma,
o Ceu c a Terra, cnconlra-sc cm o composto, que as desigua copula-
tivamenlc, o primeiro mcml)ro com a vogal final alongada, vestigio
d'essc dual.

Excmplos. — mitravaruruo « Mi Ira e Varuna», agnT-sonuo


« Agni o SCma » , d j a v a - p,r t li i vT .
« Ceu c Terra »

Compostos determinativos APPENDJGE


§ 438. A formacao de urn vocabulo composto de dois outros, , *

simples on coniposlos, unidos na relacao de regimen, dep'endentc,


em urn caso obliquo, de outro membro a que o regimen determina,
denominam os Hindus tatpurusa, e podemos denominar com-
posto dctcrminativo dependente, e mesmo tatpuruxa. TABOA GERAL DA CONJUGAQAO
Exemplos. — vlra-panam «a bebida de varoes, a bebida
propria dos guerreiros » ; anna -
p a, na-vi dh ik « a sciencia do be-
ber c corner* , i. e., das propricdades das substantias que sc podem
comer c beber. Nole-se que anna-pfma e copulativo.

§ 439. A formacao do urn composto cujos membros compo-


nentcs se succedem appositivamentc, sem que o membro determi-
nante dependa do determinado, mas apenas o qualiGque adjectiva ou
adverbialmente, denominam os Hindus karmadharaja e podemos V,i
denominar composto qualificalivo on descriptivo, e mesmo
karmadharaya.
Exemplos. — nllOlpalam «o lotus (utpalam) azul (nlla)»;

s v e t asva h « o (ou urn) cavallo brancb p r ij a - b h a rj a


(s v e t a) » ;

«mulher amada (prija, que na forma fem: seria °ja) ati- —


p ra n aj a h « excessivo amor » ati-bhlsana « mais que horrivel»
;

nesles compostos o subst. pranaja,.c o adj. bhisana estao


determinados qualificativa ou descriptivamente pela prepositiva ati.

§ 440. Os casos dependentes, em o I a t puruxa , sao prin-


cipalmento o genilivo e o accusative.
Y.-Abheo— Manual Sk. (Res. Cram.)
TABOA GERAL DA CONJUGACAO*

i/^I «eonhecer»

Em os tempos especiaes da conjugagao primaria,


a
l. classe

Active Passive)

Par,. Aim.
Presente

ill COllIlCCO ^HT en sou


vS

sfflJTlT ^f ERT tu coulieccs sttcr^ tu es


O
o-\
sTrytrT oTT^nT elle conhece s^<4r1 elle e

5(|y iqJ 'g(


j UW^ ambos eouhecetuos sn^ff^T ambos somos
— \3 -\
~
— s? -\
smW- sTTEPiT ambos conheceis qttTST ambos sois

srnicn sTnJrT ambos conhecem sjit| r\ ambos sao

sTnJFT' ^T"t| | ^ <£ n6s conbeeemos cJt6(|>-(«^ nos somos

ornrsr crrtnj \ 6s conheceis cJWbT vos sois

oil UlTf 31 EpfT e Mes conhecem sHi'U'rT dies silo

A' Participio do presente

sTnTfT sTTyPTFT, conhecendo WKPTFT sendo conhecido

* Marca-sc a accenluacao por meio dc signacs proprios cm devanagrieo. Eaipregamos


aqui o systema usado pela primeira vez pelo sr. Buhflingk, co'mo scvc" em o Diccionario

de S. Petersburgo. accenlo udalta "^TTT e -rcprcseutado por * sobreposto a syllaba


accenluada, o accenfo suarila pclo trae.o vertical sobreposto cguahnente a syllaba acccn-
luada. Advir(a-se que o systema de aeceiilnar-ao biiuh't c diverso: mais complicado do que
estc o do Rigveda, c muito mais ainda o do Sainavcda, iniiik'llighcis scin c.xplicar.-lo previa

e xuidadosa attenrtin.
'

148
AI'PKiVDICK

TABOA DA UONJUGAQAO
149
Active
Passive Activu
Aim. Pass /CO
Par. • Aim.

Imperfeito Imperativo

3mt
/~
stmts'
si

5enwn JJ Cf. 1 172 si

si
3.» •effyn
si «\

#UTs%
si "--IS O £

DA*-* fem?PT '


Si -s.

/s 3 -* ^ltlHH
si -s
\ -s3 _ ^
si -x ;

s?ftnPT
P.] 3-"
fcra?r :
*s.
si -s,

si sfftm
-s
^-UrllT

Preterito reduplicado

1-- srafar sfeffcf


Potencial 'si Si
etc.
si -si
pguaJ
L :i forma
i sfifcr Atmaitej>ad;i
sreftr
S.]*-' 37% 37WP 1 o ®THT%T:
j
(:, 3T%r 1 ^>
2- a A
1 P «ra&r D. SRraqr: g;

(
l
*
ntm ^ftcri% 1

2
1
3." W^fe
*3
^Srf^- :->
si ^
si

a! 2 --'
3TOPT o
f % si si
si • >\
C
O
'''
si ^ Si Si
3f*PT 3T"tR%
'

5
( o
CD

V 1
c> *
m'TJrT srfShm o
a" craftpT
si ^
r =rf%r:
"s.

W^ ? 1
Participio do passado

^Ttfrf^TrT /^TcTFf
{•§>•' :i7«.

(....I..
m, 37fi, 370)
roMhcd.Io WTJct foiilicciifo
IW
APWiiVDICK

TABOA DA CONJUOACAO 151


Actko^ H
Par, Passi do Acth-o Passim
At in.
Par. Aim.

Futuro indefmido
Aoristo em

1 •
?f^PT
O -N. fer - etc.

s. ' ?f^y:
^ra s. egual A forma

r 3- fer?r
Atmanepada

f
5feJTfy-
i.°
(
t^n^r 2
fcrrM%
a
D. / 2. D.
?TsOTpT etc.
3/ cgua] a forma. crrfMcT:

Atmanepada
ciTfefFT%
I
l.«
^ITR femrf%-
V. .§ 312

1\\
p ' I 2

\
feR
Condicional ou Futuro anterior

•N
elc.
Aoristo em - i
S. pgual ;i forma
Atrnanopada
3."

l.»


3r^nT7?r D.
I

3.» ttTOWTFT
fcfelMI^
^rfinsrrsrnr- cfc.
^ l.«

f fc'ual 2."
-si ftrma
Afmanepada
3.» WrfyssTfr

Participio do Futuro

^ttet
O O
^[umti
.

152 153
APPKNDit:/-;
TABOA DA CONJUGAQAO

Passivo IntensiYos
Par.
% Aim.
Int. deponenlc
Int.. simples
Futuro periphrastico
Passivo Activo
Activo

Presente
etc.
"gual a fo nua
AfmannpnJa §'
As formas res-
jf

tates silo eguaes


h-\ ^TfKrRTFsr:
aspassivas; asi-
gnificacilo 6 acti-

va(330).
[«'•"
^Tfeffr crrfefft

Precativo
ofr-oraTH

Participio do presente

etc 'cTlslW^lrT"
cgual ^fsTOcT (878.Ohi.ffl)
ii forma
Atmanepada
Imperfeito

si ^tfinsfNH%
I
sjsTm^ si

a «.- *frnn o- (i 326) fcftyfr ^ty^n : As f6nnas


tates sao eguaes
res-

^mmTzrfcrPT
/
s,
aspassivas; asi-
•s
I 3.«
'

fePTTH gnificaoilo6acti-

f: 5 -_
.A_^-~ T 'fNfraWra 1
^ va(|330).
P.] 2..
spfcr
n 2.
a iUopN^

Genindio^^f « ^fef conhecendo, tendo conhecido


si ~s

Infinito— ^'fiyH-M conhecer


si *\ if 3." *J=TmS*-

if V.-Anueo —Manual Sk. (I!<*. Grmii.)

wgwaann -«.•• 5 ^. T~iJ.'iU^s-jS.


m APPENDICK
TABOA bA CONJUGAgAO 155

Inf. simples
frit,
Preterito periphrastico do intensivo
deponenle
Activo
Passivo Forma* acliva e parasmaipaila (§ 427)
Activo

Potencial
Ace. do name abstr. (§ 42GJ + /. dos vei
Prct. redupl. *os (|
verbos 427; </a

v/kr P. on y/as P. o?« /bhu P.

3TRT sftct
<\
r~- r--

^ii^y swicjy
etc. ex
-
V. % 330 ^nrr ©Fra
«\
r^
Slldcl oP-Tf^'
^r^%crf%- ex

sfTsTSFT (§ 40) { ^FfJ :


^iw w&w-
ex

hi+ih; tewd!
-. m.C* mmm
*jiri^ <*H\d{H
/ «x
P.
/».*' m^r .
orst
CX

^ITT' qFT^:
\
^

Forma activa e atmanepada (§427)


Iraperativa
Ace. do nome abstr. (§ 426^ + Pret. redupl. dos verbos (\ j 427; da.

1
Ja
^femrfqr ?-.
^^ y/kr A. oz< /as P. 011 v/bhu P.

&)*•' ?TRT
srtstff 1

^(s^-t^FgT
/,. -pA {<*§ 172 etc.
^11 Run •
cFrf^sr
F. § 330
^tefrrPT ,

Porquc a raiz
vi>
-s 3/ ?rnr
*•*
sm^jTcr (1 326) tcrmina em con- ex
<f>
soanlc, a forma do
1.°
D.h* m^frr nome abstracto 6

S5 ^ cHoiyfH (1 40) / ^*m


\ v5 -\ ^tsrrafrTTT '

*" ^TsrJTTTj-
^ *^
3.* sem podcr distin-

guir-se forma
»
P./ 2 1
-^ "6*i^nn^%- '

i.
a
prtperiph. para
do
jji.Ri^i cFrr%T
-'

^Tgt int. dcp. Cf. § 327

P.[* olj., com § 334 ob. :


?T^ (§ 277, 11) ?TTTT oPT3T
E assini cm lotlos
*n .

3.' os tempos grracs. 1


4l?h/
•150 s
APPENDICfi
TABOA DA CONJUGAO.AO 157
Forma passiva f
Int. simples (Cf. pag. 155, pret. periph. Aim.)
Ace. do uome ctbstr. (% 426
(§ ttoj
) •
-j. Aw
net. ™,i r
redupl. j
dos verbos
(§ 427 a) da Actiw P. Passivo Aclivo A.
kr A ou Vas A.
/ -
o« /bhuA. Futuro indefinido
(Cf. | 324)

~i rrm ?r-

W#
,

i.» cTicjiyRiaf
5.

2-* etc.
s.
cgual a forma
-\ <— 3"N
3.« cu^fy^ifT c|(fi{IUMrl passiva

D- 2 -
a

/ ^t^tft •(§ 40) / ^?5fn%


l.» . ^Rnn*%
{

D, 2." efNrf^cara-: ^crfapraFq'

3." STTerfwid: ^RfWrr


3Tflpq% -s t- 3 ^ "
i.« sUdRprarFF clIciiU^I-H^
(§ 277, II)
3rmr£r -y >- 3 •* r-*- "3*^\

3.» P. 2» cn^r^srsr
WSTWT 3.»
-^ ^r- -n

•o
Inl: simples (Cf. pag.
155, pret.. periph. Aim.)
Condicional ou Futuro anterior
ActwoR pmivo
Participio do passado
Actiw A ^ ^ ^^ is 4JgTnTuW4H
3 -n
--i
r~
*\
^^Nitrrar
'3 -\
•d
r—
i\4 lcHU6.it

2.« etc.
S.
egual d f6rnu
3.» ^icn«sifyw4H ^sUsjfBnSTTfT passiva
OsPTcTfr
o ^fBTFr 3 ^ r-,, .

I." . :*MteJ|UWUcU«£
(Actiw cm qeral) ^WfyrfcrrT 3 ~V ,~ 3 ~, i— -\
7 -o -s D. 2." «alNiy<i-i(rlH ^siisiiw^ym
•o *s ^i *S
3 -v r-
Aoristo em -is 3.* #«fisifywldR

* I.« sratsifysirFr ^^Niy^l^if^


3 -. r- 3 s r-.
P. 2.» tisji^iy^d
•^5 *s^

3>
s .v&-
j)W feller a«fia|fy<icir«e
Participio do Futuro
( etc.
etc.
efc.
p j
*• fe^rlwr «n«fotJtf •
. Tfl^'T^raSta >eftefyw4^rui
( , ele.
etc.
etc. c<Niy r |oi<

•™-<w»w5HMW!SH!S!W«SSS99S!5e^g^BS|^Jg
i&^«Z3Matfa^ «sjj«.*--fe
158
APPENWCE
TADOA DA CONJUGAQAO 159
Int. simples (Cjf. pag. 155, pret.
periplj. A to .
) Desiderativo
Activo P.
Passivo
Activo A.
Activo" Passivo
Futuro periphrastico (Cf. § 324)

Par. Aim.

Presente

efc.
-s
J —
egual a forma
oTcmwr
si
^tsrfet
si passiva
8|«sjify«,iH
si si
3 -s. I —s
3.°
•j>

1."

oNnfurorer ^tracer t

<MoTiiuMd
si si
si
^Wfyfrlf^:

si si si
Precativo -s <~ g^
3.» 5rtRtt% si
si si

si
si Participio do presente
1

^Iclly/iilyi :
etc.
eUTlfyfllHIUl sjcTiiytviidim
egual a forma
passiva
Imperfeito
si
'

3 -r- -.
i.« ^sjsTiiyyH
si

2 a

^T^fytiTiiiffHiT S. -

v
f 3."


si
_° _ ^
2 -'. 3RsnWJrPT
D.I si "s si -X si «S

3." il^^ny^dld
si «S si -s. si *S.

I ~

Gerundio — sTj^iy^f ?rsRrfypsrFT


si
si
P. 2." «<sj<splfy<4d
si si *S ~i *v
Infinito— sffsi fy H T
Si \i -\ asisTityqrl ^^ifyiii'd
-

160
APPEND! CE
TAltOA DA OONJUfiACAO 161

Activo Preterito periphrastico do desiderativo


Possivo
Par.
Aim. Forma acliva c parasmaipada (§ 427)

Ace. do nomc ahslr. (§ 42GJ -|- Prel. rcdupl. dos vcrbos (§ 42 7j da


Potencial
l/kr P ou /as P. on /bhu P.

3TRT spTsr

S.l*-' Mum- ^rtTTOIT:


ffTM
3 -
B
^^rmj^r 3.«
arrr SRcT

!- a
^f=nirm i i.«

nJs- a
wf^RTT D.U* cisTiiy^fj-i / ^w^:

^TfronTTFr * ^tfgTJsSnrnT
L (§ *0) M5nci :
*nn7n
( i." •5T1TPT

a
P. 2 -
3trt

[3/ ^Tfror: &? I 3."

^snfEns^=T

Forma activa c almanepada (§ 427)

Imperative) Ace. do nomc abstr. (§ 42GJ + Prcr. rcd?ip/. rfb.s twfios


f§ 427) //a

v/kv A. ow /as P. o?< /hliu P.


1.. \
^rtfinjzf
S. &.* Wmrr ) 2.*
§172
p.- wrror 3.»

^snfsjazrjcr%- ^ i.«

2. n
/?.

f3-« ^tfEnUrTFr 3.' (§40)


O -y
° _ *^-

I
° i.«

P. )-* t^Tfe?T «NftfsrcreR- 9»


i»; ^?Ti? (§ 277, H)

p." ^GnrfqsrrT ^tf^rfTFT

V.-A'iiiikc — ATanu.il Sic. (/Its. Gram.)


IUm appendice 163
TABOA DA COiNJUGAQAO

Forma passiva Passivo


Activo

Ace. do none abslr. + ##. ^fopf. dos wrfos Par. km.


f§ 426J f§ 427 rtj da
i/kf A. ou /as A. Futuro indefmido
om i/bhuA.
cr^Tfyfyiii

etc.
2..
5./ cgual a f6rma*
sPTJirq-
Almancpada
oratfafqc5frr

^Tfyfrjtyldf:

2."
Z>.
sRctrcr o
3." orgfrfyfywir^
<T\.

srsrrfyf^rfa :

(§ 277, II) [ ^ ^
O
srsn^rfiNhr
_

sPTFTT o.

Condicional ou Futuro anterior


Activo ; Passivo
Par. Atm." etc.

#srsitfaf*P2T :
egual a forma
Participio do passado o Atmanepada

^sfHWrf
o o

(Activo em geral) <*«*ifafodcm -

Aoristo em -is

*MeTiiufafa
"
tror^tftriwr:

4i<si«nrerfcr
Participio do Futuro

./? Grower g^rf^rnsr


etc.- etc. crsmwifer

etc. etc. etc.

j_ ^^i»-*-««M«i|||w<pssj!>a
104
APWiNDICK
TAHOA DA CONJUGACAO 105
Activo
Passivo Oausativo
Par.
Aim.
Activo Passivo
Futuro periphrastico
Par. Aim.
h- a ^tfyfwrff^T
^tftrfef%" Presente
S.\ 2.«
ynf&TOfRr cfc. -n5
-.
egual .i forma $ j
i." cilyuiT^r
Afmanepada
S. ) 2.« cTiuiiut cfrcferr

3.» crnrafcr cTiy-Url .'

d I til Id ^"
wRrmrrfft
*•'
^mrfqrfer:
i\ {* wr-rammr 3.» ^Tfcp wtwr cfrcsfTt
srsftfirfera"
i.° srnj<TFr'.

P.- 2.' smisra


Precativo
3.« ^nraTrr cmfsm cTi'cyfi

Participio do presente
^rrernNTgf: etc.

3,1 egual ft forma ^tfer oity<UHIUI aiH'tMi'ui


^Tfinsjrfrr-
f
. Atmanepada

Imperfeito

1." 'fTsTTEWT fcrhii


^ -
*
N

S.l 2 -
a
ftm-pr

3." t^rr^rr V
\
<L

;;.
2.- £*nire?Fr tofhwnr
3." ^^TCPJcTFT
•s.

i.' #srro?rPT
Gerundio — sT^tfuf^rf
Infinito — ^sfTfimFPT
3.' %WTcFJR StcTlWIrl
100 107
APPEND1CE TABOA DA C'ONJUGAQAO

Preterito periphrastico do causativo


Activo
Passivo
Pai
Aim. Forma acliya c parasmaipada (§ 427)

Ace. do nome abslr. .(| 420j -]- Pret. rcdupl. dos verbos ($ 427; da
Potencial t/kr P. on • as P. ow l/bhu P.

?nrr 3FfcT
ex
^
I
cPTf^r
S.J
2.- eNfo: ex

STTCT cpT3"
[&' sfhfznr — *\5 ex
*x
errors
i

*- a
sPTT^
( ^frftcr <rx

a
D. 2 -
^tlTtTFT 3sfi3T
} (8 40)
ex xS

3."
3.' errcHjHFT GftWTFcTPT
ex. o
*x
*x I i.» 5TTTTPT sprfsFT

2-'
gfc p J 2/> .TO WWex.

•(•"
tftfen ^. •xg
•x i TO'- WW-
ev-S
v -x

Forma acliva e atmanepada (§ 427)

Imperativo
Ace. do nome abstr. (| 42G) + ZVe£. rcdupl. dos verbos
(\ | :
42'7;da
y/kr A. o?^ /as P. ozf •bhu P.

error WW
S. 2 -
a
ilium
C/. § 172
Is." ^% 5TTTT
ex
•x
i."
ex

^mtT (§ 40) (
^3TTt SHTTEn cP-TcTSTi
ex xs

*x
"X

ex
P. !
2.* cjtfcr
*x
^^ (1 277, If)
ex
*x
3-° ^mf^m ?rnr«
exo

*^-
>

108 109
APPRNDICE
TAUOA IU CONJIT.AC.AO

Forma passiva Passivo


Act in
Arc. do name ahlr. Attn.
(I 426; + Prcl. rcdupl. dosyerbo,
($ 427 a) da
Par.
7 kr A. ou Futuro indefinido
V /as A. ou /bha A.
ouufoaf
?nrr oRST
.S\ ^
cprfsr^
«\

srrafwifa"*

/>. 2
onfwafe
^T5TTt D.
«rtfinafH"
sRcTIH
sfftnMcP
^ %
/'. 2.»
?TTfrra

Conditional ou Futuro anterior


Activo
Passivo
Par.
Aim.

Participio'do passado

^tf^f
>mfmx °wtm "\
?rTTTr^T o^t^h
c\. -s ^ (T^
2
D. -

(Activo em geral) ^Tftf?fcrfT


j^jfMcTFT
Aoristo (Cf. g§ 235-45, 312, 314)
fcfrcrfwrFT
1." ?[cTorcPT
<rvo •x.

staler: 'joTifti&n

Participio do Futuro

terarcr% srnsr
sTlUlil^fi'
c(c.
etc.
etc.

( etc.
ete.
WrUTgrto?!
etc

V.-AtmWJ — Manual Sk. (K«. tfraiii.)

;
~ tT>i.- »f^- -"7---1.'-;

MB •JV .''
1

170
AF'PENDICE

.,
Active i

Possivo
Par.
Aim.

Futuro periphrastico

POSTFACIO

Precativo
ERRATAS, NOTAS E MELHORAMENTOS

emmrcrr^T:
^tfwrgf:

^hjfzrTOfRrnr
^tTwr?terpT 1

-\
^ '

P. 1
2.»
cnrartFrr
ortf^rt^r

> /

Gerundio — ^hjf^rf
-o, -\

I
.

POS'ITACIC

As folhas d'esta grarmnalica foraiu ruvislas quasi cxclusivaineule por miin, que, auelor,
sou o prior dos rovisores dos mens eseriplos. meu auiigo A. 1!. (lOtiralvcs Vianna nao
poude conlinuar a prestar-me a sua espoiilanca.coadjiivacao para alo.ni da follia 3, quo
ainda rcviu quasi toda. A rcvisuo da Impivnsa National cxpurgou apenas a coinposicao
typographica, depois de cu dar o « iinprinta-se », do al^um erro de caixa, fallia dc typo, on
erro ortliograpliieo cm litiguagom portuguoza. Nao olislanle a orlliograpliia scguida nesfe

traljallio e (oda do niinlia responsabilidade, porque me seria iuipossivol, sent quelira do


principios seioiitificos, acccitar a orlliograpliia quo a linprensa National segue.
A disposifao typographica, (oda a coiuposieao, foi dirigida por uiim d'accordo corn o
moc.o, mas dUlinclo typographo, o sr. Dias Coollio. Sum a coadjuvaeao constante, jprolicua,
e digna do rcconhedmenlo, que llio confesso aipii, nao sci (piaiidu podrria cu fazer iinpri-
mir usle livro. Durante a doenca, quo lia anno o muio me estorva do sair como cu careco
para desempenho dos inensdeveres, rouilas horas da noile gaslou o sr. Coollio na minlia
bibliolheca e A cabeceira do men loilo, rovendo coinuiigo as provas e cornhiiiaudo a dispo-
si(-uo lypographica.
Esla doenca, quo tanlo mc teni aflligido, 6 o unico rnolivo do excusa para os infriiz-
mcnle muitos crros c i'alias que cu, onlicando o men Iraballto depois de impresso, agora
coin socego no cauipo confesso o corrijo. * ,

A crifica oxlraiilia do cerlo llio apoiilani oulros del'eitos. Fafa-sc cssa critica o niais
breve possivel para que on, sem domora, aecoite os bons conse'.lios, e cm minims liooes pu-
blicas corrija o quo nao \i para corrigir aqui.
Julguoi conveuieulo reiuiir sol) o liluio do crros ou omissoes as fallas, que facil-
incnln leriaut sido v roparadas cm as provas vistas noulras condioics. Outras faltas enfendi
(lever reparal-as <i parte, o que i\z em as nolas c niellioranicnlos.

' Eslc poslfacio (nolas; mellioramcnlos, etc.) foi escriplo cm Caneras, do sepleinbro a oulubro. Desdo 4 at« 17
dc oulubio csltvc dc cams. IWgrcssci, por impcrinsa nccvssidiule, a Lisboa no dia IS. Lcvui lodo o manuscripto a
Imprensa National, mas so cm Janeiro do 1S82 principiou a sua coiuposieao o impressao por motivo, em parte, da
minlia doenfa prolongada ate o fim ilc dczvmbro. Jtilguoi pmlcr vollar ao» mous iruballios, mas lo;^o no dia 4 do Janeiro
do 1883 fiipiei novamcnlc de eama. A moile [lairou sobiu uiim, durante mais do vinlc dias. Jlejc iiicsino (27 do fuvc-
rciro), ainda cstou revendo ostas provas assoiitado siibre o mill toiln, do junuto do qnal nao sc dissiparani por em
quanlo todas as novens ncgras. K este o motivo, unico pclo que rcspcila ao auclor, do apparcccrcm com bnta dumora
cstas ultimas follias.

V.-Abrbo— Manual Sk. (Res. Gram.) 23

<"W^'W»r'nSSgW|lfc>Mflfc*« » 1 »y y w -J7^-^r
r__l:l:l'j-^
W:..-, :

Am m.
.75
NOT AS V. MUMIOHA'MENT'OS
174 POSTFACIO

Ao fenninar cstas liiilias, as ultimas em que fallo de mini, neste 1.° tomo, quero deixar
hem palcnlc quanio mo siulo obrigado aos ex. mo * administrador da Imprensa Nacional dr.
~ om
Venancio Deslandos,
porfia hli'fii

e ao caracter obsequioso
e director da eoidabilidade Pereira e Sousa.
de cngrandcccr o bom- nome da Imprensa Nacional, a amizade benevola de urn
do outro, devo a possibilidado
Ao

de se haver editado o
desejo que

meu
ambos &

trabalho
SSW;s-Si"
especial.
devemos <su
_„..„.
'

c(mi
•*•

x
*
syllabas phi ipie a
"™ Ki

eonsoanlc e, u.nas
c •""* i,ro

como eili; vai. Por csles moUvos >| .

A (l, mslitl , , t ,ao p.oposla a I :|


ou.ras, *l,.l.«.l
A parte material creio honra a indiislria portugueza. Tivemos o cuidado de que tudo vczes, sihilanto palatal,
s, •
'
.

^ A ^ c ,, , , f:ilsa;

fosse porluguez, papel portuguez e

Evaristo de Maxedo e.
com todo

Fernando de Mello a que ja


o material portuguez,
a Imprensa. National. Neste empenbo nos sceundaram os dois esinerados impressores, os
mc referi.
uma obra honrosa para
srs.

fc^rsr^rrst:^-
ws ,criplas cm vocabulos portuguezes
run, « to.
m -••
— »— x
, (
ememhoa nesb «M«
A translilteracao Ika pois

represent* . ao comer,
dc sylbba quer s em
]

a
,

F^ J -
(rf[ ^A ^^
^

a
iya

on i*. s( '" ,U
K pode translitlerar-se Id,
qua.Ho quo a n. ..**..»
l^°J •,/" co.eo a I •
u.na ri!,i.«n«, palatal
_
em
^ ^ nao UvmLi
-
_ wviliciana
cxplosiva dura, p
...ais aeceita ou poto .nenos
dura na pronuncia
tfan»littrrar-« k por-1^ ^-
dove porlanio c.n rigor fc a ra , e signi-

NC MELHOMMENTOS fica^S^^^^^

JJ, etc. Todavia


pode-so trans btterar
portugueza bnos dc .
1^^^^^
™^ i;s(o Ill0 tivo
pode.nos

Pag. 4, § 9. Pag. 45, i°22. Pag. 48, § 129.


,ao tenbam ua linguagem
trover P*«fc«l^r« ou ^^^^^
^ ^^
ente a u c mol l.c po
do que p «
„ fJf )|h t1o quc

K- n6s. »- ^ 1-
.

A Iranseripeao do texto, § 9, pag. 4-5, exacta em. cada uma das palavras, Mo esfa,
por n o sen correspond
krluguezes convira »*» e
noutros ^ocab do

P—
smn bante
^^ ^
^ ^^ ^^
porem, exacta como transcripcao do toxto. Sap defeitos capitaes
por ac-crescenlar syllabas; 2.°,
: 1.°, tornar errado o metro
nSo seguir, ou, pelo menos, nao traduzir graphicamcnte com
(A ou clj para facilitacao
fabulas biudus Pai.tofcfl^^
de
-|
e u en bca me ntc I «
ou pfflf|ft(
i J "^^^
c IIieIll0r ailM u
para
M
,
-

^^^ ^
,

a PdMcJl flt„.
m do nw**V*
=
'

vigor, algutnas leis de phonologia saoskritica. fc«y«!*. Fallan.to


&h C!isil(la C0II1 cillC o
Substitua-se por - todo m final em frente de consoante, assim: kala" tisthet,
samprjipla pugajct, ta manjctit etc. llepresente-se como se indica em o
n6s I'orluguezes, I>
o« B dos MnkctMa,,; se
,os roler.rn.os a
i„cipes.irmaos,s6podomose Scre,e «
^^-
^; ^ 4
p ((/(m(S . k m
. ,

^
portugueza.
pr twi /na lingl,,, ( ,H
,

, y
se J'cz em a 2." Iiuha do verso 1, a erase de a -f- 8, assim gi-h &n -
% G, pag. 3, por a,
«™r" i" ^ ,! ,

no original Bf d, seja.n escreveudo-so o non.e do


e. :
.Jjue in b.glez
gane. s vagatadina, talhasana-pradanena, manjetilbhjagatu. grin, etc.
blent icamenlc ba a mudar m para ~ nos vocabulos respcclivos dos textos dados a
paginas 4;>, 'i-8.

Pag. 8
-
.
Prixata,
A
como

ou Xo«nte/«, mas nao


da em muilas bocas
,6 devemos escrevcr
sibilan ty-alatal^vc

(eomo oscrcyi nouir


portuguezas IcUacuvt
=
» A
to, etc.

^ ^Z^ J. «
b rrthm/(l (i „,„,
^ j.iniais uin portuguez
J.aostuuddesyllaba
,
fof hiicia ,
Xu ^d (le

M«««
;; ;;;M^ l0 a ^; ,

^ ^^
Translitteragao prommciaria com verdade e
.nc,u» a.nda « -,
?

^ _

'

"J som de sibdante palatal, escrevenm.os


J" '
^ JX 10 a „ te 8 eorrespondc

modo de transliltcrar o saoskrito, accommodando os vocabulos saoskriticos a


prolinuria inais proxima que, por imitacao, pode dar-se com sons portuguezes, tern por
ser representado cm lnglez).
bons foros dados
bast o conheeimento da pbonotica saoskritica representada pela transcripcao scientifica, e
1
,
os( „ IO oer e desprezar os
o uso dos nossos escriptores classicos. Esta base solida dd as seguintes yantagens a trans-
lilteraeao: liberlarmo-nos das v arias orthograpbias estrangeiras, regularmos por bitola
pbonelica (hindu', etc.) cstranlia.
indepemlente do conveneoes arbitrarias a orlhograpliia dos nomes siloskriticos e de

.i*
. . :

177
SOTAS K MliLUOHAMENTOS
70 POSTFACIO
• vriddhisacao (vriddhi-
ii « do WliitnoY).

As coiisoniik's e u>gaes, de que no


Pag. 8 § iG :

10 so diz, sao pronunciadas com esforco brando, ; r rr z$s% " r::;s::;«.» »»™
* — -
"-^
§
Iri'in na granmialica hiiidii a dosignacilo de g !. o s ava t «soanlc». Sao produzidas cslando
a glulle quasi ccrrada. 'As consoanles, de quo "So diz, silo pronunciadas com esforco duro,
teen, na. grammatica a designarao do aghosa «nao soaute». Sao produzidas estando

w
liiudi'i

a g!o(lr aherfa.

Coin a g'olte quasi feohada ficaut ao incsmo tempo os orgaos arliculantes menos
'::;im.:^, «•««
:r
- ;/«:;:;;,:::,„», «***>.
»«*t
approxiiiiados do quo com a glotle aberla, c porfanlo c rnenor o esforco.

Pag. 8, §§20,21 loi»»IIu».


,„onli»,,.nosl«to S toU,re S

Nesles §§ di.'liae-sc guna, vriddhi sem so distinguircm os factos exclusivos da


Pag. 10, § 30
morpliologia (aigims mesmo commons as [inguas indo-gcrmanieas), dos factos phonelicos
parliriilaivs do saoskrilo. ]);t-se coula do dois tormos proprios da tectmologia dos gram-
nialiros liiiidus. Sob esle puulo do vista as dolininjos sao exactas, como so ve do Pdnini
f.-d. (!<> lli)hHiv(,k) mmbinando I, i, i ; 1, 2 coin VI, 1, 87: 1, 88. (Cf. Patanjali, ed.de
"---
lui'lltorn. Tin; Vyakai'ana-Malialiliasliya, vol. I, pag. 23.)
Dos graminalicos europcus accoilaraiii a leelinologia liindil, francamente: Max Midler
A 00x50(^73)0 nao 4 base.
I'm "A Grammar" 2." ed., Londtcs, 1870,
Sanskrit §3 30, 31, 34, 33: Monier Williams cm
«A praliral Grammar of the' Sanskrit Language'; 4. a cd., Londres, 1877, §§ 27, 32, 33; Pag. 13, | 42
— mo:ms francamen'e Kiclhorn em «A Grammar of the Sanskrit Language », Bombaim,
1870: 340 o valor do artigo
em port,,
fj\ §§ 10, 19, 20, 44, 23o 6, 329 h, 6, etc. torn, por vezes,
K 3 -
3.- Pessoa
pessoa em
cm saoskrito
s
Beiifeii cm «Vo!!sliindige Granunatik dor Sanskritspracho Leipzig, 1852, conservou O pronomc da W2 _
-tilt,
cserevcu sa~h
guez; o por isto se

os iiuMii-s do ((una, vriddhi, mas seniu-se d'ellcs do uianoira reslricta considernndo «o guna
e a vriddlii n.1 sua relarao elymo'ogica com as vogacs i, u, '}',
^»; cf. ibi, § 9, com § 13 in
« K'urzo-Saiiskrit-Grammalik" do mesmo auctor. Alguns oriontalistas teem definido o guna 53
Pag. 15,
o a vriddhi como urn reforcainonto das vogaos radicaes quo se opera na fonnacao e deriva-
<;ao dos voeabulos, mas, (ratando depois da phonologia das finaes e inieiaes das palavras na •
i i ,i« <? m devemos accrcscentar
phrase, ensinam (pic fi gunizam as vogaos soguiiites e vriddhisam os diphfhongos.
Ha puis confusao e motivo de cinbaraco, o o auctor d'este rcsuino grammatical reco-
nheee quo nao delhnitou o emprcgo quo deve fazer-sc dos nomes guna, vriddhi. Coin
effeilo detin'nvdo-os

lionte

d
o caracler do verdadeiro gitna
'Whitney em «A
vriddhi- vowel », c «jK«a-slrongthcning»,
(eelmologicamente como tennos de grammatica hindu, nao
nem o da verdadeira vriddhi.
Sanskrit Grammar", Leipzig, 1879, distinguiu cntre «guna- vowels,
««r/rf(//ij-slrc!igllicniiig».
tomou sa-

,.omo fmaes da 2, e
com
& .
3, pe-oj do
sacrilicio da cansoa.Uo

a r u a t ou 4 r u
: ...
fuul
a h 2.
/^..i
,
smgulm

a
ad. al


^^
J ^
aM
^
n
u ^
gc
a
n ,
f6r deutal
rU nats.
ial
explosiva.

rafUe al, quo 6 apenas


u dh
(
6 manifeslamentc p 7/ r
'A preferencia, porom,
.
IMiniremos:
vocabulo; o as arun at « J
^ ..
aii> 3
.
Guna i a qualida.de de clevacuo dos diphthongos o, o, relativamenle as vocjO.es liqui- m0 diiicada como final do adhok. Da i/sas,
2.» o 3.- 3. mp-f.
diivcisi, ti , e idculieamente de ar, al em relaedo ds liquidavcis r, \. Da ^dub,
Vriddhi e o viator awjmenlo de elevaguo d'uma vogal; assim a e a vriddhi de a, s. imprf. V. a s a t
^

10 de T o ,
V li on o
;o

1
de
og
ti

i
o;
c a
e

m onto
idenlicamente a r de r , a 1

a vogal guna, ou, como podemos dizer, o guna-vogal e


de \

am
notar, depois d'isto,
que ^"^—poud^
^^ ^ ^ lS at u:os
r
dijiiilhoitgo resultante

da palavra precedente na phraze.


da cruse, de tana vogal liquidavel inicial de vma palavra com a final
Convem
A similbanca d'o.la,
como resuLad,, da .
lei to ^30 d
ssa
^.
Querem mais que a 2. »Hff.
V^sas a
r»W mcn ,i „ados em o | 04.
A cum diphthongo resultante da erase de vma
J ^.^.^ ^
vriddhi-vogal urn diphthongo inicial de dos ados
radical em t a sim.lbanca a „. t; i«t. W
palavra com a final da palavra precedente na phraze. de..

Morp li o ! o g i ea m onto o verdadeiro guna, e a verdadeira vriddhi, sao os refor-


eameutos, phenoinenos da liiorpliologia sitoskritica, a que em a redaccao desta grammatica

4--

^^^..^^^^^r^ffB^^ '•lv^fl^Vli^>^J4*• 3*i


.
:

179
NoTA< V.
MI-UIOUAMKSTOS
178 POSTFACIO

l'ag. 52, | IV3


ordem, como s3o arunat, j/ r udh , e oulras forma; oes em que t provem de dental
final explosiva radieal.
A verdade dos factos consiste na persistencia, por urn lado, da consoante final radical, tamtam ser cm
Da ?/pv pode
por outro, na persistencia da relacao enlre as finaes s, t, flexoes; de maneira que, toda vez
que se estabeleca o conflicto entre estas duas persistencias, jamais pode naturalmente
desapparecer a relacao entre as terminaes s, t, a nao serpela prevalencia da final-radical-

Pag. 58

» J^
Pag. 26, 79, {

Dove
d'cste llieiua.
tirar-se a accentuacfio

Este suffixo
gc raiments em
-vat
ao th. dhanavat,

e secundario; a accentuacao
o vocabulo primario; mas quando
e egualmente

do vocabulo por
em

a syllaba final do vocabulo primario fdr


accenluada, e difTerente de a accentuado, o udatta passa quasi seinprc para o suffixo.
toda a declinacao

elle formado fica


Jo
ql
A redact
este
da ultima parte
o^r^egado no^do
do 1 172 est.^dngua-

^ ^^m^ ^
c.i.sfifiia-80
^
Dor csta outra:

as
Masl

I'oderiamos acc.entuar por analogia e generalidade dhanavat, porque a accen- Pag. 71-73 [
tuacao do llieiua primario e dhilna.. Seria, porein, conjectura, porque nao conhecemos
registrar que
1
o vocabulo dhanavat 194-203, imp&rta

em
thenia feminino dos
dc texto accentuado.
nomes fonnados pelos suffixos -mat, -vat, possessivos,
A sua acceu-
* u
additamento 4, ,,i»s ?~~^£?L>
'« " » "T^
mcndowto om
«*

i os <^S
"Spia
P-ipia por console
conso.n
J
i

S»m»do ft U. I* ^1
e eoiuo o dos participios ein a (§ 78, 2.°, 06s.), in a - va
«
- i - t - 1 1 1 1 .
VV :

» iogutusado(§142).^;
,
I
tuaciio, porcm. niio c nunca, como a dos nomes femininos fonnados do participio en\ - at, , riMMS aoo
cm a vogal I do feininino. f* . , ; 4-am = ajavam 1.- tmprf. «: •
-

Finalmente, scja qual for a accentiiacao do nome secundario em - mat, -vat, o


caso destcs nomes nunca sera accentuado em a svllaba desinental adat, § 78, 2.°,

tts&zzA*
(Cf.
e|10S).

Pag. 27, § 8i, 2.°, Obs.


Pag. 71, §196
Os nomes formados polo sufiixo - m a n sao pela maior parte substantivos neutros.
Nao ha nenlmm nome feminino com estc sufiixo.
Aos nomes fonnados polo sufiixo -van corresponde urn feminino em -vari, dc
outro suffixo ( - vara ; - v aras, -vara ou -vari, -varam).
.
Apesar da quasi
eonvem,
modo:
todavia,
-que
quaes s6 ficaram as
nuUa
por cohcrcncn
fa* hcj a
respect ivas dexoe,
^^ ^ ^ ^
-- do
le

m !7-

.
- aO.
,
^
^^ dhyam .
do mpert , d L

Pag. 29, | 86, c. a


linha
Pan- 72, S 197, 2.
Os graumiaticos nao dao o sufiixo -ar. Todavia o grego wS-ap, o latim iib-er
indorisam a separar em saoskrito udh-ar. Analogamcnte ah-ar.

Pag. 49, §§ 130-133


Pag. 100
Whitney, em «A Sanskrit Grammar", Leipzig, 1879, reprova as denominacoes de
« I e rn p o s e s p e c i a c s » , « t e in p o s geraes » e suhstitue esta nomenclalura, mencionadas
-n An fnluro nao so as raizes
'

, ',
aforma<;,odofuluro,naQ
S amenlet,
ll
subordinando os tempos, modos e participios, a « systemas de tempos', e distingue I n tervallamrigoro
qualro systemas. Vide §§ 533, 599. motivo que levou Whitney a condcmnar a antiga
o 8 294, mas ainda
as segumles ,
as rilizes CH1
u : Vk ?

denommacao e justo. Mas cm os §§ 130-133 da presente grammatica dcfincin-sc "tempos


especiaesu e «tempos geraes>< sem sc incorrer na censura. Guardou-sc a donomi-
nacao por se julgar conveniento na pratica, e juslificada como sc define.
i U .1

MKI.llultAMKNTuS
l ° l
M.TAS I'.

180 POSTFACIO
para esludo dYssa cvo-
<^U\U,. a lingua mais propria .,
t
lurao
. U
da Ii.ijmuj. i.i .in.
li„..,.-,.....,. a,
iri.-a- •' --I..
grammaheo.
„_.,„„.„,,.
.>.-..! ...i...
„l,j,M-lt. de .vparo .1..

Pa- 120 ,„,*,. a inlluenoa do ;.n,M,|., iit-t . '

(ls , (1(hd;l
ulu uiua m>„«
a esnrver sobie au-
in. , l

T-d
Ul o niouy-
ni<«!i\<> Hi"'
i| » •ni.'nu
nao deixou documfiifo propno
fi.i
li.i
(
.|, S sic<)
A

—^t
rcdatxao i!(> c) do § 380 esfaria mellior por Iiarmonia com a tie a), e bj, do seguinte
modo: As raizes em - a com esta final enfraqnecida ern i: etc.,
&'« -r: '!;:::™,"::S"::» "; -*. «-.
Pag. 131, § 424

O cncurlauieuto, do participio do passado passive do verbo da j/da quando

"^
lt;i,

e precedido ]>or preposiliva oni cornposirao, provei'n da accentuacao se fazor em a prepo- ,cr,l*i™„»t« j"]"';""
siliva, sempre que esta , ..-0 aco-to cl,«mad. *.U c u»ico -
1

se compile coin o p. p. p. on corn o intinito.

Pag. 134, § 432

A raiz, ou forma alterada da raiz, que por vezes ontra eoino final da base composta
nominal, pode afaslar-.se tie sua significacao radical c eoino que perdcl-a.
J'j.irii>])h)s —:j/dJia «por, assentar», vidha « forma, maneira»: asraad-vidha
« tul eoino nos, da noss.i classe, etc." — \/stha «cslar, estar fkme»: svastha «confiado
em si, /inne, resolutou —^ J ha «l>rilhar»: abha «brilho, esplendor« e no fim dos com-
poslos «similhanle, tal coino» vide § 451. Da ideia de «brilhar» passando-se a de «appa-
recer». que Iamhem 6 signiiicacao do l/bha, podercmos delenninar para o voeabulgk
sal) ha « assemblea » csla morphologia: sa -}- folia « comparencia ».
--Ss.-Si£3£s=S£5sS
Pag. 139, § 443 Oh. Mnt
A^ U" deve-se o quererem alguns
grammaticos europeus, l™*«^^^
(')
inlerrogalivo podc expressar, alein do sonlido ironico que lorn quasi sempre,
(aiiilii.'in « fxcellencia >• ; eoino em porluguez «que (lor?! » no sentido de obella flor, flor
inagnilica ».
Assim: kusuina « que flor (i. e., Leila) » e si mplesmentc « flor »; kumuda nome
da nyiiipluva csculeitta.

Pag. 108, aorislo causativo

"Os graiumalicos, coin Golebrooke (« x\ Grammar of (be Sanskrit language » Calcutta,


-lavja. _.- ..-

18()."i, pag. 11)8), pemiillciii, que a foriuacao do aorislo passivo causativo so faca do radical
necessidade sociaTd^
em -aj, cm lodos os numeros e ])essoas, exc.eplo em a a pessoa do singular. Assim do .'l.
discurso nao era, como o foi na Gmeia o cm' Roma, u.na
2 . o
radical foodhaj-: abodbajisi, ajisl.bah, aliodlii, abodhaj is v ahi etc. ,

,
Sobre a accentuacao

K natural que em sftoskrilo boiivesse accentuacao plirasica ou syntactiea. Nao conlic-

cemos, poreni, d'ella iuais do que uns quasi apagados vestigios.


] grammaticos I.indus nao reVe.am, porem,
Os (Xai-ntuados, e os trabalbos dos
ou sv.daCca. D.ssemos serem
Tralamos, neste resumo de grammatica, do accento tonieo, e so incidciitemenle
to
hhoo e ^accenluacao a que cbamamos pbrasica
s^r.t.ca.
ineiu-ionainos emJ 129 Obs. 1, II, lima parte d'esses vestigios.
o § 99, o
Tratamos exclusivameirte, por assiin dizer, do acccnio lonico, porquc elle e o factor
^onlS: uns quasi apagados vestigios do
maisevidentes.
que e.la fosse na bnguageu,

- NoleiiKis alguns laclos


por cxeellencia da morpliologia: A elle subordiuanvse os principaes pbenomenos de evo-
V.-AIII-.P.U — Mann.'il Sk. (/i«. Ilium.)

„«^u_^~»«««n«««xm»»w«Hs«»«a»«?*i«^^ S*
; . ,

183
KHltATAS
182 POSTFACIO
Corrocv-lo
Krro oil omissAti
iiulia ilo S
A oracSo nao pode abrir por vocabulo sem accentuacao. Em a linguagem mefrica cada
,

prosodicameiite, , i. v.., prosodicaiiienle,


14 4(5, 3 ,
mna das partes do versa separada pela cesura, isto 6, cada urn dos padas do verso e consi-
a g an n a
aganmu
10 59, 6
derado para os effeitos dc accentuacao como mna orar.ao.
71' V. %% 71 c, 174.
V. % r.
61, (i
vocative so apparccc aecentuado quando e a primeira palavra da oracao on do piida. If.
verei« que dese comparar-se
vcrci •;
Mas como o vocativo nao e considcrado olcmento synt.jclieo, a palavra immediata tem
'

17 a dveksjami «odiarei»,
de ser Mceentuada, por scr verdadoirnmeule a primeira. da l/dvis:
A forma pessoal do \orbo, seja qual for a relacao logica da oracao a que ella pertence de a,
17 04, 2 de a,
para com as oulras cm o periodo, 6 sempre accentuada quando seja a primeira palavra do 1 1 il I* a
18 63, 11 lldlia
piida. Fora d'estas cireumstancias so a forma pessoal do verbo da oraeiTo subordinada c ordem d'esla.
19 69, 18 ordem d'ella.
accentuada em o verso, miuca a do verbo principal. e vocal ivo
71, 18 o vocativo
Em a prosa o vcrbo pi-incip.il e aecentuado unicamente quando por elle comeeca ora- 2.0
,b,
20 71, 27 , b,
cao principal; os verbos das oracues subordinadas sito sempre aecentuados.
bu t s u
bhutsu (§102).
20 71, 29 I) .

db an i n
21 72, 2 d ban in
3.° A f6rnia pessoal de vcrbo composto com prepositiva nSo perde a accentuaeito pro- -an (q. v. % 81, «.?).
21 72, 9 an {q.v.%8i
pria da mosma forma simples. Mas quando no discurso o verbo iiilo seja accenluado, a pre-
25 Accentue-se usasa> e nao iisasfo
positiva da forma pessoal do verbo composto appareee accentuada. 22 73,
<•<»).
As fornm nominaes do verbo simples conservaru no discurso a accentuacao como
nomes que vae indicada em os §§ respectivos. A inesma accentuacilo e ainda a de forma
24
25
78,
78,
17
3
(191).

\
i.-oh.)
,
0bs:> ^
I,' com raras cxeepcoes, so
-
fc
.

5 I, s6 , (i
nominal de vcrbo composto com prepositiva, excepto em o infinite e participios do passado^ 2a 78,
ve-sc a h a ti por in a h a m U
passivos em -ta, -na, que fleam aecentuados em a prepositiva. 23 78, 28 Em al "uns exemplares

Tire-sc a accentuacao de d
h a n a v a t c easos respectivos.
26 79
Se fdr mais do que uma prepositiva que entre na composicao do verbo, 6 accentuada
bubutlhus. Th. frfr. bubudhus, (em.
5 Tl. Mr.
^ 81,
'

como lica dito so. a ultima junto a forma verbal. • 2G bub udh ii s i

Aecenluc-se o noin. em a penullima syllaba.


pi. n. _
26 81 juvan,
2 Accentue-se svan, sun, maghavan, magliOn,
82,
jun
por -an, -an
86, 4 por - an
29 Ou datmo-h em o genera
30 80, 19 Ou datrnoH,
neutro
pitfti
niatrh
niafr'b
30 86, 24 pilfn
EMUTAS 31 5 nr
nr
div (dju) fern.
31 87, 2 div (dju)
alguns exemplares falta o
aeceulo cm agni
33 91, 9 Em
match, -tjait
33 91, 13 match -tjah
i»5o v arim
34 91, 16 O nom. dual nculro e v it r i n I

aksna aksna
Pag. Jo § Rrro on omissHo Correccao 36 93, 4
J, linlia -a m. n., -3. f.
ti in. ['. ii.
36 94, 1
XII 17 contra o § -123 contra o | 141 109-
Deve-sc paragrapbar a cabeca (
XIX 17 aeeentuacaiv accentuacao 40 1—
§ 119. '

§119
XXI 4 Insensivo Intensivo 43 119,
119,
I

8 § 119. Os ordinaes U— Os ordinaes


XXII 27 m. insc. m., insc. 43.
(I 79)
l

47 127, 3 (§ 80) '

2 4, 4 junceao do a junccau grapliiea de a (K.§206).


143, 7 (V. §187).
2 0, 6 aiidam anda 51 I
It l
bi-
2 6, H Semelbantemcnfe Similbantemente 51 143, 15
da raiz
52 144, 2 de raiz;
4 9, 3 bindus Hindus •
iiil {ou nil, §00)
144, 16 nil
11 .30, a dh. dh). 52 y/bbu
11 38, 12 + =H l + = 1 Tl 53 149, 7 {/liliu
/liudh Vbudli
12 h, B ,1.1, 151, 4
30, i ii. veibal,'eoni pequcnas rcstric'
152, 2 verbal do
12 39, c urn t. uin (. (•(«:s: do
12 42. M a ? s , a s s ass; ou pevmaneeer s
imperfeilo
iinpi'iffilo,
assim: ass 152, 2 .

:k

HI
, : 1 , , , . ,

181-
POSTFACIO
Kim AT AS »D
1

Pa;:. link ilo \


S. Errp on omissao
Correccio
i'ag. linlia do Krro ou omi>s.lo Correccio
50 162, 13 por r
jj. 5
i
por i r (§ 52)
5G 9 101 • 299, 4 I it r a S - 1 ;t ras ,
16,1. , \
tic algumas raizes algumas vezes dc raizes
58 173, 5 101 303, 1." linlia toda deve ler-se : Eulre suflixo do parlicipio agential^ c a
Soinelliantcmentc . Similliantemoute
CI raiz a conji gar inter-
Acccntuc-se a 2.' pi. pr. A. \/h u: guhudhvc
03 102 2 Cf. § 247, a). (Cf. 1240, a). ^
r

xYccenluc-sc o infinito de y's u sOtmn 103 310, 13 bliuj its tain b u a sv a b uj a.s tii
Gi A li j , li 111
1." pi. imprt. y'kri e: krl ama
1.1

68 107 326, 4 Ante este t vogal Auto este 1, vogal


guhvalie,
1

182, 2
juhviihc, 108 332 simples. simples; nflo podendo nt nca,
OH 183, 6 § 54. § 53 e, pag. 177.
68 m. 6 jjor a j u ii ak t por ajunaks c ajunakl
lodavia, ser breve i ii ter-

68 >)' vallado(C/". §325)


184, 1 v s u
j

y/su
68 184. 4
110 343, 8 susupa sus.iipsa-

60 188, 91 sfja-
Vs P 112 353, 3 karc kare
; sija-; y/stha, Rd. pas. 112 353, 3 karaja- karaja-
sthija-; '

69 112 353, 7 bodliaja bodlulju-


181), ilu guua tie guna (exeepto i/si que 118 374, 3 178 2 -°)
(§ > (§ 7«, 2-;)
faz sajja-. Cf § 202)
w, 118 .374, 9 (1 v i s a t i dvisati
1
grupos grupo
71 194,
118 374, 12 t/as yVas
2
.

166 e 30 173 e 30— a que devemos 419 Paragraphe-so a eaheea § 378)


acerescentar, corrcgindo, 119 370, 3 (§384) (§374)
§ 53 c, pag. 177 ^
72 200,
120 380, Accenlue-sc b a d d li a, b b rasI »• *
l

1 An{es de t/vid entrelinhe-Se: /vas, P. Contrae-se


em us 120 380, 23 alongam 5 aloiigiim a
011 u s nas formas fracas (Cf.
§ 282, It)
122 387, 2 -anija. -anfja.
72
72
201,
201.
1

6
s

s a s
i s sis ^ 125 403, 3 dc esludo» ... do do estudo« ... do
proviesse da s a s proviesse de uraa forma
76 120 411, 1 \/k' ur '^kur,
219, 16 A l/dvi A Vdrs
76 220, 4 inf,
126 412, 1 (/k u r ^ur,
77 cabeca 126 414, 1 Prepostas . l'repostos
.1
ESPECIAES GERAES
77 225, 6
127 415, 20 per-ido, 2>er-edo,
s i b i 1 an t c sibilante ou sigma- 128 417, 14 - si -ti,
tico
78 227, 9 129 418, 9 klka «.e» klka «e aiuda»
t/ga tir», «cantar»,
78 227 9 130 420, 6 respeito respeila
-l/dha «p<3r», yd ha «p<3r», «chupar,» 131 an, as
'

78 229'. 3 Zjpo : a - j/ 425, 3 (an, as?)


typo-' <"i-l/
78 229, H abhatam; 131 425, 8 matribhu 111 ii I r 1 hh ii
a 1) hu t a m ;
-

131 425, 12 v/aj 5


71) 231, 9 Accenlucm-se no augmented > v/j ,
* as f6rmas do imperfeito e aoristo.
80 236, 1
133 431, 7 modilicando modificaiido-se
verbos primarips, verbos eonservando a signifi-
134 433, 10 « rumor «, • rumor,
cacSo de primarios,
82 243, 135 434, 20 s u b It r a - k rs 11 to . s ub It r a - k rs 11 to
(§ 233J ; mas causativamentc, 233); ou rediiplieativa-
.

(i
« fazer iutumescer,
136 437, agiu-somiB agnl-soma)
fazer nientc 3.» s. aor. P. a s i
-
13C 438, 2 , dependente, eru que um dos meii'ip'ros
prosperar », 3." s. aor. P. svi j a
,
t, etc. ; mas causa ti-
as s v a c dependente.
etc.
compostos — tatpuru-
i i
j t ;
vamenle « fazer iutumescer,
137 441, 1 compostos tatpurux as:
fazer prosperar», a § i -
xa :

s vaj a t , etc.
84 251, 2 137 441, 12 s uk ha in sukhani
, vogal /iea vogal (Cf. % 253 a) fica
85 253, 5 138 443, 10 puder poder
I 227, § 227 b exeepto
85
/g a <.ir»,
139 443, i - s r es t h a li - s r c s h a h
253, li' °agistha-h., t
°aglsthaii,
89 267 -
Eliminc-se a, b nas linhas 2 e 3
139 443, 14 - pa r i k s a 11 a m -
par i k s a» a 111
;

92 275, 3 279, 280


140 444, 2 -gram am -
g r a m a in
281, II, Obs., 282,
93 276, 10 140 447, 3 (con-)stiliiem (con-)stilueni
l/rlck'h VA-Kb
94 141 449, 11 (430 Obs'.) (443 Obs.)
279, 2 (I 138) as
compostos — baliuvri-
"(|138), as
compostos balluv
.

100 294, 2 141 450, 1 ri-


l/jihfl; as
Kb ha, |/l 11, /su; as
bi: his;.

M
+ 1:

18G POSTFACIO

l'«g. §, linlia do •) Erro ou omissao Correcflo

142 450, 2 S380&; §3'80rf;


142 451, 7 vllapja vilapja
144 Em alguns exomplares, paragraph ou- so a cabeca (§§ 455-62);
cm vez dc (§§ 457-62); e ma is em a 3." linha se niimerou
§ 558 em vez de § 458.
144 461, 1 os compos- alguns compos-
147 not;). siuirita " suarita

148 Em alguns exomplares falta o cirama em jfoTm^P'T 2." pi.

imprf. A.

*
152 col. 2. Accentue-se a 3. a pi. pre. A. gh( W^|j h
156 aceusalivo do nome abstracto e e^Tsraf *T e «5o ^gT°
156 Aecentue-se o part, do p. aci. P. A. sfTsiy IH °
a
157 col. 1. Accentue-se a 3." <J. /«£. indfl/". P. ° tTrT*

157 col. 2. Accentue-se a 3." pi. fut. inckf. pas. °$?TtT t

150 col. 1. 3." rf. p\ P. em vez de STcT STcT :

164 col. 3. precativo em vez de s)s)TTy i^^l?T cm alguns exomplares,

165 col. 2." 2." s. t'mpf. A. em vez de Er<T2T : , mT^TT:

166 col. 2/ 3." 2il. tmperat. A., em vez de °t1l^l cm alguns exemplares.

Alem d'estes erros e omissOes que fieam corregidos pelas emendas c pclos accrescen-
lamenlos, ha impcrfcicoes unicamentc materiaes sem importancia e faccis de vfir : por ex :
emplo pag. 42, 1; pag. 51, 4 (debaixo); pag. 83, 15, 16; pay. SO; pag. ll'J; paij. 127; etc.

-"-^'-'' r! '

r "^
"T^^^rsr:^ r
*
yr^yy^ • - '-»T-iy<r^,-wiP-»>w .,.-~h^-^
1 E

!' .4 ///

Mt/

CURSO OE UHM [ LIB) SMSKIIICJ CLASSICA


(2.* cadoira do Curso Superior de Lcttras)

'
jt-'.'-'jj

. A 1

4 '

MANUAL

'5i ^"S Ml D 1V11U


rm
c.

I i

G. DE- VASCONCELLOS ABREU


Leate da 2." cadeiraem o Curso Superior de Letlras em Lisboa, Bachaiel em Mathemalica,.

Officier d'Academie, do Instituto de Coimtra.

. da Scciedade Asiatica e da Academia Iado-Chiaeza. de Paris, .

Socio honorario, effectivo, e currespondenle de outras sociedades sciectificas, liiteraiias e artislicas'

% u

:
-f 'i -

M A':
TOMO ll-CHRESTOMATHIA

i.
3l

v
p)
. IX
V
^ LISBOA
IMPRENSA NAClONAt,

S3l^3
Uvro.
.iMefXii^Sri v
i$MfccAv .'£»^-Ji, r » i
-.

,
•*. ! |
. yi'(i!! ! .

CURS3 DE'lITTE'-RATUfiA EJ.!«GUA SSOSKRiHCA" CUSS is. :. U.J!\M

MANUA i

^TiiDnnn. ^hotta ri/iwo

G. DE VASCONGEU.OS-ABHEU

Lsnl?.' d? saoskr;to no Curse Sup'rior & J.ol'ras.'tiii- Lis';; :.

MaJ.htais'Jjs, Socio roirespcadsnlfi do lasliiiiw do Cjiiiilwoiii MdEbi-i R«! ws Scss

PiS-sidtnie d;i 'Skwo Aslatica d; f-ocisixio.fe 'ofeprirpriia (!;;'f,!:l-i.

(h ScdKhdoAsi-jiiw da Fan:, etc, Ofiicirj a'Aevlfiiuo, Oib'a! di Or.i;i=i :'••


Sr^ptfaa

TfiMO l!-i.Vf!>ti; MM.n>l!,\

'•.'"

LI8KUA.
1MPAENSA. N'AC iONAL
'

1891
6'

|M
i

4 ?./.,& TEXTOS EM SAOSKRITO CLASSICO


«Da praliea depende o saber » „

I'

:
;-5''^£&i-v'i?-.:i*T^i:;-;yrti^j:^
t!^K*»?*W**iW»? -

A MEMORIA

DOCTOR MARTINHO HAUG


siicJiSlv k'n kiliuiwanalt k'a sinaraj*-

. l'.im;'iy.in,i, llf, ia."."-!l.

MR. ABEL BERGAIGNE .

aiiu<rrhn:mlu main a(ra hliavanhrh Aarmutyalnm


R/uniyann, I, il.", ts. / .

f
f:

'
O seu discipulo

c auctor

JL
: : .

,<;.

i
Si

INDJGE

I'aj. f»3
.... 197-207
hitVoilutTJo: Nnr-Ocs guraes Ja lilloraUira

Linguas « jwivos imlu-cdUis


tfiii s;T(3skrilo classiw: .

197-198 M
V k
Origcm do siloskrilo . ; 190-200
SiJoskrito ciassico e arcliaico; respectivos moniuncnlos litlcrarios. . . 500-201

(itMicros lilterarios cm saoskrito classico:

Gcncro cpico; gcnero lyrico; geiiero drauuitico, goncro didactieo

c guomico; o apologo na India e »a Europa; a liltoralura

scimlifica, graimnalicas, livros do leis, philosopliia . . . . . 202-207


208-238
Sucf'So I: Nili-xaslras:

Introduwao: 208-209
i
Texlos: . 211-238
ApophlliCgiiias . . 211-2:51

Fabulas c Coutos Facetos . . . 232-438


ScccaoII: Itihiissas: 239-211 E •

Iiitroducfao: . . -. ....-.. 239-260

ft Tcxlos:
Kallia-Saril-Siigara (Nala) . 201-264
llaiiiayana

Morlo dc Daxaralha 2G4-273


A Lciida do Sacrilicio Uumano (Xunaxepa) ......... 27;}-276

Dcscripfslo do Hiiivcrno . ........ 27ti-278


SI''
MaJiabharala :

Collo(|uios do Markaudeya
'.
1." Dcscripciio da Eslajao das clmvas e do outono . . 279-280
2.° A Lenda dc Manu salvo do diluvio . . . ..... 280-28't

f^- '^r'-i^ : Egg^a&gaspgjg ^aum


.

.

i!)#gfcffi
&a^ #^-*-
it
^
'rii-'/Ti;irt;
fro.

mnc.E
Lvnici-;

Uaplo do [)nui| );i( Ii


'.'To IK: Poelas lyrics; '
283-302 18." C'ircumstaiicia.s em que so procede a partilhas, on

In(rodueo;To .... to ma posse de todos os lions o fdho mais vollio . . 333

Texlos: •
• 303-304. 19.° Qual dos modus de l.ransmissao do he ram; a e prefe-
"

rivel 333
-Vcgliadufa (A Sfonsagen.)

B 20." Partilhas eiitro irmSos; vanlagens do irmao mais velho 333-334


' ld 'n™:-Vild«a (Elegia "
303-308
_
,l a EspoMMorla)' '

21." Quinhao do irmao mais vellio conformc sua mac for


Sec '

;,(J IV: Dhanna-X.-isIras: -


' 309-:) 11
;

IiUrodueoiTo mais on meuos antiga outre as mulhcres legitimas no


lar domestico 334
'lVxfos: 313-316
22.° A quern cabe a hcranra do fallocido sem (ilho variio,
'•'•'ligo.AI.inav.i:
propria ou adopt! vo '
. 334
Ifivoi-ar;To da obra. .... 23.« fdho de viuva liavido por lovirato o o successor do
% InvowiTo dos Maliarxis 317
"i
...... deTunto marido della 333
f{«pla C (7essagradasc!eManu: ' ' '
317
' '
24.° Bens dotaes da inulhcr. Como se partilliam os hens
i.° Formacao do Universe proprios e exelusivos matcrnos 335
2." Origem dos Vodas 318
e das castas ...... 319
25.°. Que fdhos teem dircilo a herauca patcrna 333
3.° Excelleneia do Hralimane
....... 20." A quern cabe a lieranca do Brahmane fallocido sem
*•• Codigo Manava, 319-320H
ensinamento daclo por Klm> fdho varao; a quern a de homem d'outra casta. . . 330
aos
IIOIIICIIS
Secoao V: Cpmedia heroica:
Xasfras de Gautama o
. 320 '
h ;

j
;

Mau.iva Introduces©. . . . . . 337-340


A tradioao on, prosa e
o ensinamento de Bhrigu: Textos:
1.° Funrtamenlo do Dliarma. '

. Xacimtala. Acto I 341-362


2.° Baptismo. Tonsura . ......'
321
Acto V. .
-'.
...... 302-378 r: U
3."
'
321-322
Iniciacao

do Neophyto. ...... 322-323
Seccao VI: Philosophia pantheista
Trages do Neophyto
4.°
....... 323
Iiitroduccao . . ... • 379-383
*&! 3.« Modo de se apresentar a Texto: O Vedanta-Sara . .,-. .383-402
receLer a catena™' 324-323 •:i;
<»" 1 empo quo deve dar ao estudo
so Poslfacio e crralas 403
dos Vedas' .
Conio curnpre honrar
*
323
7-°

8-°
pai e mS( e
Modo dt> cumpiiineutar
mestre "^
.

_ ^ ;
"

325-326"

«'*. 32(1-327
ties classes soeiaes
on, mr,a d „ q^ .i^,^ I
pode onlrar.
A conmo.ua uupeiaU •
327
^0." a iniciaraodamulher '

' M ^"''^ *"»» ^ patenteeo proW-


ih
. 327
t?
hidos ' 1^;
I2.» As 328
seis fonnas de ciusainenlo . ... .
"
I
13.' 328-329
Recital e deveres religions
dome'stlcos do' dor,o
da casa ...... "

14° Deveres para com os 329-330


hospedes. . .

Io.° De.peiulencia 330-331


."'.-*
da mulher. . . ... .

IC° Composiiira 331


o porte da mulhor .

17.° (I Icviralo:
332
como spja legal.
332-333
1 I

i ;M.

Você também pode gostar