Você está na página 1de 31

GIORGIOAGAMBEN:

UMHOMEMDONOSSOTEMPO

LenyMagalhesMrech
LenyMagalhesMrech

GIORGIOAGAMBEN
GIORGIOAGAMBEN

1.ORIGEM
n
n
n
n
n
n

n
n
n
n

n
n

n
n

GiorgioAgambennasceuemRoma,em1942.
FormadoemDireito
Direito.
Escreveuumatesededoutoradosobreopensamento
polticodeSimoneWeil.
ex
exalunodeHeidegger.
oresponsvelpelaedioitalianadaobradeWalter
Benjamin.
FoiprofessordaUniversidadedeVeronaeda
UniversidadedeNovaYork.
LecionaEstticanaFacoltDiDesigneArteem
IUAV(Veneza
IUAV(Veneza).
).
3

GIORGIOAGAMBEN
GIORGIOAGAMBEN

Principaisobras
n
n HomoSacerI,IIeIII
n
n InfnciaeHistria
Histria:Destruioda

ExperinciadaHistria(2005)
n
n LinguagemeMorte
Morte:umSeminriosobreo
lugardanegatividade(2006)
n
n Profanaes(2007)
(2007)

GIORGIOAGAMBEN
GIORGIOAGAMBEN

Principaistemas
n
n Apolticaeavida

n
n Alinguagem
linguagem,amorte
morte,ofantasma

n
n PoesiaeArte
eArte

OHOMOSACER
OHOMOSACER

OHOMOSACER
Construiuotrptico:HomoSacer
n
n HomoSacerIOpodersoberanoeavida
nua
n
n HomoSacerIIEstadodeExceo
n
n HomoSacerIIIOquerestade
AuschwitzOarquivoeatestemunha
testemunha

OQUEOHOMOSACER
Ohomosacerouhomemsagradoumafigura
dodireitoromano
romano.aquelequetendocometido
umcrimehediondo
hediondo,nopodesersacrificado
segundoosritosdepunio
punio.
n
n Ohomosaceraquelequecometeuumcrime
almdequalquerpunio
punio,aquelequesetornou
matvel
matvel,masque
que,aomesmotempo,tornou
tornou
seinsacrificvel
insacrificvel.
n
n Ohomosaceraquelequequestionaocircuito
damoraltradicional
tradicional.Aquelequenoslevaa
pensarcomonslidamoscomaaopoltica
poltica..
n
n

10

OHOMOSACEREAVIDANUA
n
n

n
n
n
n
n
n

n
n

Grandepartedosseustextospolticossorespostasao
queaconteceudepoisdo11deSetembronosEstados
Unidos
Unidos.
O11deSetembropsfimaumaera.
InstaurouumapolticadoretornoaoEstadodeExceo
Exceo.
Agambenrenunciouaocargodeprofessorna
UniversidadedeNovaYork,comoumaformade
protesto maneiracomoaspessoasforamtratadas
tratadas.
OseulivroEstadodeExceodiscuteestasituao
poltica
poltica..

11

MAIORINFLUNCIA
AgambensofreuinflunciasdeHeideggereCarl
Schmitt.
n
n ParaSchmitttodogovernocapazdeumaao
detalordemqueincluaumelementoditatorial
emsuaconstituio
constituio.
n
n Schmittdefiniuasoberaniacomoopoderde
decidirainstauraodoEstadodeExceo
Exceo.
n
n PorEstadodeExceoSchimittentendea
possibilidadedeinstaurartodosostiposde
violnciaaserviodoprprioDireito
Direito,doprprio
Estado.
Estado.
n
n

12

OSoberanoeavidanua
n
n ParaSchmittoSoberanoaqueleque

decidesobreaexceo
exceo.
n
n Porexceoeleentendeomomentoem
quesesaidoEstadoDemocrticode
Direitoparaseinstauraraes
excepcionais
excepcionais,aesdeexceo
exceo..

13

APOLTICAEOMUNDO
GLOBALIZADO
n
n Agambenanalisaomundoglobalizado
globalizado.
n
n Omundoquesaiudoconfrontocomo

comunismosoviticoparaasoberaniado
estadodemocrticocapitalista
capitalista.
n
n Ummundosubmetidoaumanicaordem
econmica
econmica,jurdica
jurdica,policialemilitar
militar.
n
n Ummundosemfronteiras
fronteiras.
n
n OmundodoIMPRIODE HardteNegri
Negri..
14

Omundodesbussolado
n
n Ummundodesbussoladoondesurgem

novasfigurasqueacabamficando
margemdasociedadeedodireito
direito:
n
n Osrefugiadosdoscamposde
concentraonorteamericanos
norteamericanos,ossem
sem
ptria
ptria,aquelesquenotem
temdocumentos
documentos,
ossuspeitosdeterrorismo
terrorismo,etc.
,etc.
15

Anovapoltica
Agambenseperguntaoqueoagirpolticono
mundoatual
atual.
n
n Ummundoque
que,politicamente
politicamente,encontra
encontrase
bastanteprximodomodelodoscamposde
concentraodeAuschwitz.
n
n Ummundoquesevsportasdeaescomo
asdeBush(umsoberano
soberano,nosentidodeCarl
Schimitt
Schimitt)queatuasobreosnosujeitos
sujeitos,isto
,sobreaquelesquesoprivadosdeseus
direitos
direitos,instaurandooEstadodeExceo
Exceo..
n
n

16

APolticaeaVidaNua
n
n

n
n

n
n

n
n

Ocampodeconcentraoumdosladosda
materializaodoestadodeexceo
exceo.Porexemplo
exemplo,os
camposdosprisioneirosnorteamericanos
norteamericanos.
Aguerrapreventivanorteamericanadesencadeandoa
suspensodaordemjurdicainternacional
internacional.
Umasoberaniamundialqueatuasobreosno
nosujeitos
sujeitos,
aquelesquesoextirpadosdesuacidadania
cidadania.
Azoumavidacomumeabiosumavidapolitizada
politizada..

17

IDIASGERAISSOBREOLIVRO:
OESTADODEEXCEO
n
n

n
n
n
n

n
n

n
n

AgambenpartedasidiasdeSchmittparaassinalarque
emmomentosdeextremanecessidade
necessidade,podehavera
suspensoconstitucionaldosdireitosdoscidados
cidados.
Anormadependedaanormalidade
anormalidade.
Osoberanoquemdecidequando
quando,comoeondevigeo
estadodedireito
direito.
Eleaexceoquecondicionaaregra
regra(eno
simplesmenteaconfirma
confirma).
LembrandoafrasedeWalterBenjamin:
deWalterBenjamin:Atradiodos

oprimidosnosensinaqueoestadodeemergnciaem
quevivemosnoaexceo
exceo,masaregra
regra..
18

1.1.Acontigidadeentreoestado
deexceoeasoberania
n
n Humacontigidadeentreoestadode

exceoeasoberania
soberania.
n
n FaltaumateoriadoEstadodeexceo
exceo.
n
n OEstadodeExceoapresenta
apresentasecomoa
formalegaldaquiloquenopodeter
formalegal.
formalegal.

19

1.2.Elementosvinculadosao
EstadodeExceo
n
n

n
n

n
n

n
n

ElementosquesevinculamaoEstadodeExceo
Exceo:guerracivil,
insurreio
insurreio,resistncia
resistncia.
Ototalitarismomodernopodeserdefinidocomoainstaurao
instaurao,por
meiodoestadodeexceo
exceo,deumaguerracivillegalquepermitea
eliminaofsicadosadversriospolticos
polticos,masquetambmatua
emcategoriasinteirasdecidadosque
que,porquaisquerrazes
razes,
pareamnointegrveisaosistemapoltico
poltico.
OEstadodeExceotendeaseapresentarcomooparadigmado
governodominantenapolticacontempornea
contempornea.
Diferenaentreoestadodestiofcticiooupolticoeoestadode
stioreal.
real.

20

1.3.Osignificadobiopolticodo
EstadodeExceo
OsignificadobiopolticodoEstadodeExceo
queelepodesuspenderosdireitosdocidado
cidado.
n
n 13deNovembrode2001seautorizoua
detenoinfinita
infinita.
n
n OAtoPatriticodosEstadosUnidosmantm
presoindefinidamenteoestrangeirosuspeitode
atividadesqueponhamemriscoasegurana
dosEUA.
n
n Anovidadedapropostaanularradicalmente
todoestatutojurdicodoindivduo
indivduo,produzindo
umserinominveleinclassificvel
inclassificvel..
n
n

21

1.4.Aincertezadoconceitoea
incertezadaterminologia
Aterminologiaomomentopoticodo
pensamento
pensamento.Asescolhasterminolgicasnunca
podemserneutras
neutras.
n
n Asnoesdeestadodestioeleimarcialse
revelaminadequadasparadefiniraestrutura
prpriadofenmeno
fenmeno.
n
n Oestadodeexceonoumdireito
especial(comoodireitodeguerra
guerra),mas
mas,uma
suspenso daprpriaordemjurdica
jurdica,que
defineoseupatamarouoseuconceitolimite
limite..
n
n

22

1.5.OEstadodeExceoeos
juristas
n
n
n
n

n
n

OconceitodeEstadodeExceosurgeem1921,comapublicaodolivro
deCarlSchmitt,comoumanovaformadeditaduraconstitucional
constitucional.
MaisrecentementejuristascomoFrederickM.Watkins,CarlJ.Friedrich,
ClintonL.Rossiter
Rossiter,HerbertTingstenseposicionam
posicionam,pelaprimeiravez
vez,
frentetransformaodosregimesdemocrticosemconseqnciada
expansodospoderesdosexecutivosduranteasduasguerrasmundiais
mundiais.
HumaprogressivaerosodospodereslegislativosdoParlamentoque
hojeapenasratificaasdisposiespromulgadaspeloexecutivosobaforma
dedecretoscomforadelei.

APrimeiraGuerraMundialeosanosseguintesaparece
aparece,nessa
perspectiva
perspectiva,comoolaboratrioemqueseexperimentaram
experimentaram,se
aperfeioaramosmecanismosedispositivosfuncionaisdoestadode
exceocomoparadigmadogoverno
governo.Umadascaractersticasessenciaisdo
estadodeexceoaabolioprovisriadadistinoentre poder
legislativo
legislativo,executivoejudiciriomostra
mostra,aqui
aqui,suatendnciaa
transformar
transformarseemprticaduradouradegoverno
governo..

23

1.6.Ordenamentosqueregulamou
nooEstadodeExceo
n
n

1)

2)

Osordenamentosjurdicosdevrios
optamporposiesdistintasfrenteao
EstadodeExceo
Exceo:
Algunspasespreferemregulament
regulamentla.
FranaeAlemanha
Alemanha.
Outrosoptampornofaz
fazlo:aItlia
Itlia,a
Sua
Sua,aInglaterraeosEstadosUnidos
Unidos..

24

1.7.AnalogiasentreoEstadode
Exceoeodireitoderesistncia
n
n

n
n

n
n

n
n

n
n

Quandoospoderespblicosviolamasliberdadesfundamentaiseos
direitosgarantidospelaConstituio
Constituio,aresistnciaopressoum
direitoeumdeverdocidado
cidado.
OsargumentosaparecemcomosimtricosaaquelesdoEstadode
Exceo
Exceo.
Searesistnciasetornasseumdireitoouumdeveracosntituio
acabariaporsecolocarcomoumvalorintangveletotalizante
totalizante,eas
escolhasdoscidadosseriamnormatizadas
normatizadas.
OQUEREALMENTEESTEMJOGOOPROBLEMADO
SIGNIFICADOJURDICODEUMAESFERADEAOEMSI
EXTRAJURDICA.
Duasteses
teses:1.odireitocoincidecomanormaeo2)direitoexcede
anorma
norma

25

1.8.OEstadodeExceo
Exceo:inserido
ounonoordenamentojurdico
Hdoistiposdeleituradoordenamentojurdico
jurdico:
n
n AquelesquevemoEstadodeExceoinseridono
ordenamentojurdirico
jurdirico.Autores
Autores:SantiRomano,Hauriou
Hauriou,
Mortati
Mortati.ParaelesoEstadodeExceovistocomo
parteintegrantedodireitopositivo
positivo.
n
n AquelesquevemoEstadodeExceoapartirdo
direitosubjetivo
subjetivo.Autores
Autores:Hoerni
Hoerni,Ranelletti
Ranelletti,Rossiter
direitosubjetivo(naturalouconstitucional
constitucional)doEstado
suaprpriaconservao
conservao.Subdiviso
Subdiviso:Biscaretti
Biscaretti,
Balladore
BalladorePallieri
Pallieri,CarrdeMalbergoEstadode
Exceoestarialigadonecessidadequeofunda
funda.
Haveriamelementosextrajurdicosquetrariam
conseqnciasnombitodoDireito
Direito..
26

1.8.OEstadodeExceo
Exceo:inserido
ounonoordenamentojurdico
n
n

n
n

n
n

Agambenassinalaqueasimplesoposiodentro/fora
emrelaoaoEstadodeExceonoinsuficientepara
darcontadofenmenoqueeladeveriaexplicar
explicar.
OEstadodeExceononemexterioreneminterior
aoordenamentojurdicoeoproblemadasuadefinio
dizrespeitoaumpatamarouzonadeindiferena
indiferena,em
quedentroeforanoseexcluemmasseindeterminam
indeterminam.
Elepropequearelaotopolgicamaiscomplexa
entreelas
elas.Oqueestemquestooordenamentodo
prpriolimitejurdico
jurdico..

27

1.9.OEstadodeExceoeo
conceitodenecessidade
Anecessidadenotemlei,oquedeveserentendidoemdois
sentidosopostos
opostos:
n
n 1)anecessidadenoreconhecenenhumaleie2)anecessidade
criaasuaprprialei.
n
n Anlisedoconceitodenecessidadepornecessidadeoupor
qualqueroutromotivo
motivo,muitascoisassorealizadascontraaregra
regra.
1)Anecessidadetornarialcitooqueilcito
ilcito.
2)Anecessidadenotemlei.Anecessidadeagiriacomo
justificativaparaumatransgressoemumcasoespecficopormeio
deumaexceo
exceo.
Opoderdosoberano
soberano,emsituaodenecessidade
necessidade,dedispensaralei.
ParaAgambenateoriadanecessidadeumateoriadeexceo
exceo.
Umcasoparticularqueescapaobrigaodaobservnciadalei.
dalei.
n
n

28

1.10.Osmodernoseoestadode
necessidade
n
n
n
n

n
n

n
n
n
n

n
n
n
n
n
n

Anecessidade
constituio
ofundamento
fundamentoltimo
ltimoea
eaprpria
prpriafonte
fontedalei.
dalei.
Anecessidadeconstitui
OEstadodeExceo
enquantofigura
figurade
denecessidade
necessidade,
,apresenta
apresenta
se,
se,pois
pois,
,como
comouma
uma
OEstadodeExceoenquanto
medidailegal
,mas
masperfeitamente
perfeitamente
jurdica
jurdicae
econstitucional
constitucional,
,que
quese
seconcretiza
concretizana
na
medidailegal,
criaodenovas
normas.
.
criaodenovasnormas
Ostatusnecessitas
apresenta
se
setanto
tantosobaformado
sobaformadoestado
estadode
deexceo
exceoquanto
quantosob
sob
Ostatusnecessitasapresenta
aformadarevoluo
.uma
umazona
zonaambgua
ambguae
eincerta
incertaonde
ondeos
osprocedimentos
procedimentosde
defato
fato,
,
aformadarevoluo.
emsi
extraou
ouantijurdicos
antijurdicos,
,transformam
transformam
seem
seemdireito
direitoe
eonde
ondeas
asnormas
normasjurdicas
jurdicasse
se
emsiextra
indeterminamem
merofato
fato.
.
indeterminamemmero
Ofato
setransforma
transformaem
emdireito
direito.
.
Ofatose
Anecessidade
,longe
longede
deapresentar
apresentar
se
secomo
comoumdado
umdadoobjetivo
objetivo,
,implica
implicaclaramente
claramente
Anecessidade,
umjuzo
subjetivoe
eque
quenecessrias
necessriase
eexcepcionais
excepcionaisso
so,as
,ascircunstncias
circunstnciasem
emque
que
umjuzosubjetivo
sodeclaradas
comotais
tais.
.
sodeclaradascomo
Oconceito
denecessidade
necessidade
totalmente
totalmentesubjetivo
subjetivo,
,relativo
relativoao
aoobjetivo
objetivoque
quese
sequer
quer
Oconceitode
atingir.(
Balladore
Pallieri
Pallieri)
)
atingir.(Balladore
Atentativa
deresolver
resolvero
oestado
estadode
deexceo
exceono
noestado
estadode
denecessidade
necessidadechoca
choca
se,com
se,com
Atentativade
asgravesaporias
queo
ofenmeno
fenmenotentaria
tentariaexplicar
explicar.
.
asgravesaporiasque
Aquiloque
anecessidade
necessidadedecide,
decide,na
naverdade
verdade,
,algo
algoindecidvel
indecidvelde
defato
fatoede
ededireito
direito.
.
Aquiloquea

29

1.11.OEstadodeExceoeas
lacunasdodireito
n
n
n
n

n
n
n
n
n
n

n
n

OproblemadoEstadodeExceorelacionadoaoproblemadaslacunasdo
direito
direito.
Ojuizqueserecusarajulgar
julgar,sobopretextodesilncio
silncio,sentidoobscuroou
insuficinciadalei,poderserperseguidocomoculpadodedenegaode
justia
justia.
Ojuizprecisapronunciarumjulgamentomesmoemrelaoslacunasdalei.
Odireitonoadmiteaslacunas.Oestadodenecessidadeumalacunano
direitopblico
pblico,aoqualopoderpblicoobrigadoaremediar
remediar.
Qualalacunaemquesto
questo?Refere
Refereseaumasuspensodoordenamento
vigenteparagarantir
garantirlheaexistncia
existncia.Longederesponderaumalacuna
normativa
normativa,oestadodeexceoapresenta
apresentasecomoaaberturadeumalacuna
fictcianoordenamento
ordenamento,comoobjetivodesalvaguardaraexistnciada
normaesuaaplicabilidadesituaonormal.Alacunanointernalei,
masdizrespeitosuarelaocomarealidade
realidade,possibilidademesmadasua
aplicao
aplicao.
Odireitoapresentaumafraturaessencialentreoestabelecimentodanormae
suaaplicao
aplicao.Aexceoseriaumareaondeessaaplicaosuspensa
suspensa,
ondealeienquantotal
tal,permenceemvigor.
emvigor.
30

OEstadodeExceo
Exceo,a
necessidadeeaPsicanlise
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n

n
n

OconceitodeEstadodeExceointroduzapossibilidadedenspensarmosa
relaodosujeitocomosimblico
simblico.
OSimblicosemprefoipensadoemtermosdeLei.Umanormatizaodo
sujeitoapartirdodipo
dipo.
Asegundaclnicapodeserlidadoladodanecessidade
necessidade,doladodaexceo
exceo.
Umsujeitoquefrenteaoseuencontrocomreal,temquelutarparaquealgo
saiadanorma
norma,algoseinstauredeoutromodo
modo.
Anecessidadesemprerelativaaumsujeito
sujeito.Aalgodaordemda
singularidade
singularidade.elaquequestionaalei.elafazaexceo
exceo,evidenciandoa
singularidadedecadasujeitofrenteasuahistria
histria,frentelei.
OsujeitoeoseuSinthomesoaExceoquequestionacontinuamentea
regra
regra,alei.OquefezcomqueLacanpercebesseaimportnciadesesairda
normaedpicaparairalmdodipoparaaexceoeanecessidadede
cadafalasser
falasser..

31

Você também pode gostar