Você está na página 1de 3

1.

LEGITIMIDADE DOS CNJUGES

I. Se o ttulo executivo contemplar os dois cnjuges, seja como credores, seja como devedores, no h dvida de que ambas podem instaurar a aco executiva ou contra ambos pode ser instaurada a aco executiva.

II. Se a dvida de um dos cnjuges for prpria, s pode ser demandado em execuo o cnjuge devedor, desde que haja ttulo executivo (judicial ou extrajudicial) contra ele. Por essa dvida iro responder em primeira linha, os seus bens prprios ou, subsidiariamente a sua meao, nos bens comuns do casal, de harmonia com o disposto na lei civil (art. 1696., n. 1, do Cdigo Civil).

III. Se a dvida for comum e no houver ttulo extrajudicial, ambos os cnjuges devem ser demandados na aco declarativa contra eles instaurada (art. 28.-A, n. 3). Trata-se de um caso de litisconsrcio necessrio passivo. A execuo dever ser instaurada contra ambos os cnjuges, sob pena de ilegitimidade, sanvel por interveno do cnjuge no demandado no requerimento de execuo. Pode, porm, suceder que embora a dvida seja comum, o credor s disponha de ttulo executivo contra um dos cnjuges. Se se tratar de um ttulo judicial, controvertido saber se a situao pode ser corrigida, na medida em que nem o autor, nem o ru integraram o contraditrio, requerendo a interveno do cnjuge no demandado na pendncia da aco declarativa. TEIXEIRA DE SOUSA sustenta, em tal caso, que fica precludida a possibilidade de fazer intervir na aco executiva o outro cnjuge, devendo a dvida ser tratada como prpria do cnjuge demandado (1). Contra este ponto de vista, LEBRE DE FREITAS / RIBEIRO MENDES sustentam que sempre se poder demandar o cnjuge no primitivamente demandado para obter ttulo executivo contra ele(2).
1() 2()

A Reforma da Aco Executiva cit., pg. 89.

Cdigo de Processo Civil Anotado , 3. vol., 1. ed., Coimbra, Coimbra Editora, 2003, pgs. 365 e segs.

Na execuo movida contra um s dos cnjuges, se forem penhorados bens comuns do casal, por no se conhecerem bens prprios do executado suficientes para o pagamento da quantia exequenda, o cnjuge citado, para no prazo da oposio, requerer a separao de meaes (arts. 825., n. 1, 864., n. 3, a)).

IV. A Reforma da Aco Executiva procurou resolver alguns problemas levantados pela situao dos cnjuges na aco executiva, passando a prever a possibilidade de formao de um ttulo executivo contra o cnjuge no obrigado no ttulo, na prpria aco executiva, quando esse ttulo executivo no fosse uma sentena judicial. Quando, numa execuo movida contra um s cnjuge, se tenha fundamentadamente alegado que a dvida, constante de ttulo diverso da sentena, comum, o cnjuge do executado citado para, em alternativa e no mesmo prazo, declarar se aceita a comunicabilidade da dvida, baseado no fundamento alegado, com a cominao de, se nada disser, a dvida ser considerada comum, para os efeitos de execuo e sem prejuzo da oposio que contra ela deduza (art. 825., n. 2). Sendo considerada comum a dvida, a execuo prossegue tambm contra o cnjuge no executado, podendo ser penhorados bens deste. Nos termos do art. 1695., n. 1, do Cdigo Civil, pelas dvidas que so da responsabilidade de ambos os cnjuges (dvidas comuns) respondem os bens comuns do casal e, na falta ou insuficincia deles, solidariamente, os bens prprios de qualquer dos cnjuges. J no caso de o cnjuge citado ter recusado a comunicabilidade, sem ter requerido a separao de bens, nem apresentado certido de aco pendente para partilha, a execuo segue sobre os bens comuns (art. 825., n. 4). Quando o exequente no alegue que a dvida comunicvel, pode o executado ou o outro cnjuge, requerer, no prazo da oposio, a separao de bens ou juntar a certido de processo de inventrio pendente, sob pena de a execuo prosseguir sobre os bens penhorados (art. 825., n. 5).

Em disposio paralela a do n. 2 do art. 825., o n. 6 deste artigo prev que possa ser o prprio cnjuge executado a suscitar a questo da comunicabilidade da dvida. Nesta situao, o cnjuge no executado, se no tiver requerido a separao de bens, notificado para os termos e efeitos do n. 2, aplicando-se os nos 3 e 4, se no houver oposio do exequente. Quando o cnjuge no executado ou o outro cnjuge tiver junto o requerimento a pedir a separao, ou se for junta a certido do inventrio, a execuo fica suspensa at partilha. No caso de os bens penhorados no terem cabido ao cnjuge executado, podem ser penhorados outros que lhe tenham cabido, permanecendo a anterior penhora at nova apreenso (n. 7 do art. 825.).

V. Deve notar-se que, como veremos adiante, o cnjuge no executado deve ser citado para a execuo quando a penhora tenha recado sobre bens imveis ou estabelecimento comercial que, apesar de serem bens prprios de executado, este no possa alienar livremente (cfr. art. 1682.-A do Cdigo Civil). o que dispe o art. 864., n. 3, alnea a), 1. parte (3).

3()

Sobre esta matria remete-se para Teixeira de Sousa, Reforma da Aco Executiva, pgs. 92-96, Maria Jos Capelo, Pressupostos processuais gerais, in Themis ano IV (2003), n. 7, pgs. 79-93; Lebre de Freitas, Aco Executiva cit., 5. ed., pg. 233 e segs. e Amncio Ferreira, Curso cit., 12. ed., pgs. 212-217.

Você também pode gostar