Você está na página 1de 15

Declarao dos Direitos Ciganos O KAVER SHAV KATAR E AMARI DEY PHUV: O OUTRO FILHO DA TERRA ME: DEKLARATSIA

LE RROMANE NARODOSKI ANDA'L AMERICHI DECLARAO DO POVO CIGANO DAS AMRICAS duj ship: Romans, gadjenkesko portuguishisko em duas lnguas: romani e portugus brasileiro SAVETO KATAR LE ORGANIZATSI AY KUMPENIYI RROMANE ANDAL AMERICHI CONSELHO DAS ORGANIZAES E CLS CIGANOS DAS AMRICAS Suato gadjekanes portuguishisko Nicolas Ramanush (Gitano Baro) Traduzido para o portugus por Nicolas Ramanush (Gitano Baro) Nicolas Ramanush ay Ingrid Ramanush O manushas kay poronshil UCP Nicolas Ramanush e Ingrid Ramanush so Diretores da Embaixada Cigana do Brasil Phralipen Romani Kado lil ayutisardiame tekerasle o: Este texto traduzido est baseado em: O NARODO RROMANO O KAVER SHAV KATAR AMARI DEY E PHUV O POVO CIGANO O OUTRO FILHO DA TERRA ME CHIDINIMOS ROMANO ANDA'Y AMERIKA CONCLAVE CONTINENTAL DO POVO CIGANO DAS AMRICAS --Kito (Ekuadori) de katar o 12to o 16to Martso 2001---Quito (Equador), 12 al 16 de maro de 2001-Le suskripti ramome Organizatsi ay kumpeniyi Rromane chidinime and'o malaymos: "O Narodo Rromano o kaver shav katar amari dey e phuv". Chidinimos kontinentosko katar o Narodo Rromano anda'l Americhi, ankerdo and'o Kito (Ekuadori) mashkar o 12to ay o 16to anda o 3to shon 2001 and'e stena katar o "Forumo anda'l Americhi pala o averfialo ay o pluraliteto".

As subscritas organizaes e cls ciganas reunidas no encontro " O Povo Cigano: O Outro Filho da Me Terra". Conclave Continental do Povo Cigano das Amricas, celebrado em Quito (Equador) entre 12 e 16 de maro de 2001 no incio do " Foro das Amricas pela Diversidade e a Pluralidade" SAR ZHANGLIOLPE VORTA, PALA: CONSIDERAES: - Ke but fialuria kumpeniyi ay grupi Rromane niamitska beshen ande but thema la Amerikake de katar e vriamia koloniaki, shay mothola pe ande kodo senso ke amaro avimos kathe sar narodo si may angluno de sar te vazden pe le adjesune Staturia/Thema, - Que os distintos cls ciganos se encontram vivendo em vrios pases da Amrica desde a poca colonial e nesse sentido nossa presena, como povo, preexistente a conformao de muitas Repblicas atuais, - Ke sar chapato/kumpania, o Narodo Rromano nay ek narodo korrovetsongo vay kay numa so areslo, chi streino, te na nichi ke si les ek lungo vriamia kathe ay beshel ande pashte sa le thema anda o kontinento Amerikanitsko, - Que coletivamente o povo cigano no um povo adverso nem recm chegado nem estrangeiro, pois tem uma ampla trajetria e presena em quase tosos os pases do continente americano, - Ke dam bi-musurako ka'l protsesuria kay biande sa le natsionaliteton anda le aver fialo thema le kontinentoske, ay kado nay tista pomenime katar o drushto Gazhikano, - Que temos realizado incomensurveis contribuies, no reconhecidas pela sociedade no cigana, aos processos de conformao das nacionalidades dos distintos pases do continente, - Ke o Narodo Rromano shoha/nikada chi mangla te birevil vay te kerel te del andre p'e zor peski kultura ka le kavre narodongi, okontrer/napoda, sagda prinzhardjilo pa pesko chetaimos karing o averfialo ay o pluraliteto. - Que o povo cigano nunca pretendeu dominar ou impor sua cultura a outros povos, e contrariamente sempre se caracterizou por ser respeitoso a diversidade e pluralidade, - Ke o Narodo Rromano ande'l Americhi del opral o broyo/numero katar le trin milivoya zhene ay makar ke dichol demografichno kaygodi, sayekh kerde amen p'e zor te kufundisavas and'o bi-dikhimos - Que a populao cigana na Amrica ultrapassa a cifra de trs milhes de

pessoas e leve em conta que sobre esta significativa presena demogrfica h o fato de sermos obrigados a nos manter invisveis, - Ke p'e historia, vi arachi vi adjes, amaro narodo sas e zhertva/viktima e may kamadi katar le praktichi ay le fakturia rasistichka, diskriminatsiake, ksenofobiake ay intolerantni kay angerda le may bute narodon ay kulturi te prasan amen el may nasule ay akushimaske anaventsa. - Que atravs da histria, tanto antes como hoje, nosso povo tem sido vtima privilegiada de prticas e procedimentos racistas, discriminatrios, xenfobos e intolerantes que tem levado ao restante dos povos e culturas a nos considerarem com os piores e mais pejorativos qualificativos, - Ke kana del pe duma pa o averfialo anda'l naroduria ay kulturi le Amerikanitskone kontinentoske deplin ankalavel pe ay ashen chixi angla o chachimos ke vi o Narodo Rromano si/ekzistil. - Que quando se fala da diversidade dos povos e culturas do continente americano sistematicamente se omite e silencia a existncia do povo cigano, - Ke sam ek narodo miyi borshengo, historiasa, zakonuria ay shib amari ay ke anda kodya pherde chachimatantsa/pravontsa te vazdas amari slobodo voya, - Que somos um povo com histria milenar, tradies e idioma prprios e por isso com plenos direitos de exerccio da livre determinao, - Ke chi primis o anav "etnikaki manyina" kay thon amen ande uni mashkarthemenge strumenturia/sersamuria, soste chi sikavel amari situatsia sar narodo kay maladjol ande'k realiteto licharde narodosko. - Que no aceitamos o qualificativo de "minoria tnica" com o qual nos apelidaram alguns instrumentos internacionais, por quanto no reflete nossa situao como povo que se encontra em uma situao de dominao, - Ke mangas ay kamas te amboldel pe palpale le Rromane narodoske o primimos deplin ay antrego katar peske chachimata/pravuria sar narodo, butivar biprimime ay stramime, ay, - Que demandamos e reivindicamos para o povo cigano o reconhecimento pleno e integral de seus direitos coletivos, reiteradamente negados e vulnerados, e - Ke makar ke amaro narodo nay les ande peski shansa tsivilizatsiyaki o fakto eke proyektosko eke themesko pesko, kodo nay oprimos/ ampeshimos kaste te shay dashtil sar trobul pe te avel reprezentime ande'l treptsi mashkarthemenge ay and'o sistemo anda'l Natsiyi Chidine/UN.

- Que pese que nosso povo no tem dentro de sua opo civilizatria a conformao de um projeto estatal prprio, e isto no impedimento para que possa estar apropriadamente representado nas instncias internacionais e no sistema das Naes Unidas. And'o suporto katar so spozisailo, le Organizatsiyi ay Kumpeniyi Rromane anda'l Americhi pomenis amaro bi-perimasko kompromiso munchimasko te keras buchi aktivno/aktivo pa kakala glamni: Em favor do anteriormente exposto, as organizaes e cls ciganas das Amricas expressamos nosso indeclinvel compromisso militante para trabalhar ativamente sobre os seguintes princpios: ZHALBI: Demandas: 1. Te dobundis ke el Staturia ay Amperetsiyi/Guvernuria anda'l Americhi primin o chachimos/pravo la solobodonya voyako le Rromane Narodoske. 1. Propugnar para que os Estados e Governos das Amricas reconheam o direito de livre determinao para o povo cigano. 2. Te das and'o gor ke el Staturia ay Guvernuria le kontinentoske te primin, promotin, garantuin le narodni chachimata katar o Narodo Rromano 2. Propender para que os Estados e Governos do continente reconheam , promovam e garantam os direitos coletivos do povo cigano. 3. Te branisaras, te las palpale ay te tsenis e historia ay etnikake-kulturake traditsiyi katar amaro narodo ay vi te feris le chachimata mishtimatange ay traditsiyenge ay/vay o mishtimos kulturako ay sicharimasko katar o Narodo Rromano. 3. Defender, recuperar e valorizar a histria e as tradies tnicas e culturais do nosso povo assim como proteger os direitos patrimoniais consuetudinrios e o patrimnio cultural e intelectual do povo cigano. 4. Te opris/ampeshis fersavo modo negativno diskriminatsiyako rasizmosko, ksenofobiako ay intoleransya ay streyimasko potriv/kontra o Narodo Rromano. 4. Evitar qualquer forma de discriminao negativa, de recismo, de xenofobia, de intolerncia e de excluso para o povo cigano. 5. Te sponsoris ay sikavas angla o drushto Gazhikano le prinzharimata traditsiyake katar o Narodo Rromano, sar vi peske mishtimata etnikake ay

kulturake. 5. Realizar a promoo e difuso ante a sociedade dos no-ciganos dos conhecimentos e saberes tradicionais do povo cigano, e igualmente seus valores tnicos e culturais. 6. Te das and'o gor ke el Staturia ay guvernuria anda'l Americhi te aplikin bibariako normi mashkarthemenge zakonoske ke varesar te ferin el chachimata Rromane Narodoske. 6. Propender para que os Estados e Governos das Amricas apliquem taxativamente as normas juridicas internacionais que de alguma forma protegem os direitos do povo cigano. 7. Te chingeris te bufliaren pe le thana autonomiake ay auto-guvernoske katar o Narodo Romano ay te rodel pe o primimos katar peske birevia/otoriteturia ay te tsenin pe amare spetsialni zakonuria "e kris". 7. Lutar pela ampliao dos espaos de autonomia e autogoverno do povo cigano,buscando o reconhecimento de suas prprias autoridades e validando a existncia de uma jurisdio especial, o CRIS ROMAN - nossas leis. 8. Te dobundis o puterimos thanengo mashkar le kulturi kay trobuna pe, te garantuin o futuro/may angle autonomo katar o alomos tsivilizatsiyako kay si katar o Narodo Romano ande'l Americhi. 8. Propiciar a abertura de espaos interculturais necessrios a fim de garantir a autonomia de opo civilizadora prpria do povo cigano nas Amricas. 9. Te mangas katar le Staturia ay Amperetsiyi/Guvernuria anda o kontinento la Amerikako, may anglal de sar te getin planuria le Rromenge bariarimaske, te keren konsulta vorta ka o Narodo Romano, te shay propozil, spetsialno so chalavel peske trayuria, kultura, identiteto ay purvi nevoyi ay kaste te shay dispozil le resorsi kay trobula les le bariarimaske katar peske Institutsiyi, ekonomiya ay le sicharimaske ay edukatsia. 9. Exigir dos Estados e Governos do continente americano que consultem adequadamente ao povo cigano antes da elaborao dos Planos de Desenvolvimento, com a finalidade de trazer propostas, especialmente as que afetem suas vidas, cultura, identidade e necessidades fundamentais, e para que se possam dispor recursos necessrios para o pleno desenvolvimento de suas instituies, sua economia e para a capacitao e educao. 10. Te dobundis ke el Staturia ay Guvernuria katar e rezhiona te garantuin e azna programongi edukatsiake do-shibange ay mashkar kulturi kay avena p'e

azna le Rromane Narodoske, ay vi te primis o akseso katar peske terne ay zhuvlia ka'y edukatsia e mashkaruyi ay vi e bari ande'l lashe konditsi kay garantuina ke ashena and'o sistemo. 10. Propugnar para que os Estados e Governos da regio garantam e implementem programas de educao bilnge e intercultural apropriadas para o povo cigano, assim como promover o aceso de seus jovens e mulheres a educao mdia e superior em condies favorveis e que garantam sua permanncia. 11. Te mangas katar le Staturia ay Guvernuria anda'l Americhi te eznin modeluria alternativi p'e grizha le sastimaski le Rromane Narodoske kay garantuina ek akseso vorta ka'l servisuria sastimaske kay trobula te aven vorta, eznima ske, auto-ankerde, zurale, efektivni, te ankeren o kvaliteto ay lasho trato, ay kaske bucha zhana karing o zuriaymos le uspexosko, preventsiya, tratamento ay rehabilitatsiya katar o sastimos. 11. Exigir que os Estados e Governos das Amricas implmentem modelos alternativos de ateno em sade para o povo cigano que garantam um adequado acesso aos servios de sade que deveriam ser favorveis, compatveis, auto-sustentveis, eficazes, eficientes, manter a qualidade, e cujas aes se orientem a fortalecer a promoo, preveno, tratamento e reabilitao da sade. 12. Te aportis kaste le planuria ay programuria statoske primin le zhanglimata praktiki, eznimata katar le but fialuria droma diagnosisake ay tratamento kay si prinzharde katar o Narodo Rromano. 12. Cuidar para que os planos e programas estatais de sade tenham em conta os conhecimentos, prticas e usos dos distintos meios de diagnsticos e tratamento prprios do povo cigano. 13. Te das zhalba ka'l Staturia ay Guvernuria kaste te promotin ay garantuin e sigurantsa pravarimaski ay o adinko lasharimos katar o kvaliteto trayosko le Rromane Narodosko. 13. Reivindicar aos Estados e Governos para que promovam e garantam a segurana alimentar e o melhoramento substancial de qualidade de vida do povo cigano. 14. Te mangas katar le Staturia ay Guvernuria le kontinentoske ke kanagodi kerdjona pe proyekturia bariarimaske, musuri zakonoske vay upravake/ administratsiyake kay shay varesar chalaven le direktno, te garantuil pe o

slobodo primimos ay prinzharimos katar o Narodo Romano, ay katar peske otoriteturia/bireviyi ay institutsiyi reprezentativni. 14. Propender para que os Estados e Governos do continente garantam a liberdade de consentimento informando ao povo cigano, atravs de suas autoridades e instituies representativas, cada vez que se prevejam o desenrolar de projetos, medidas legislativas ou administrativas susceptveis de afet-los diretamente. 15. Te uspis/sponsoris ke o Narodo Rromano avela les saykfialo shansa, sagda ay sar trobul pe te del and'e midya masivno katar e sotsialno komunikatsiya. 15. Assegurar que o povo cigano tenha acesso eqitativo, permanente e apropriado aos meios massivos de comunicao social. 16. Te mangas o akseso katar le Reprezentativuria le Rromane Narodoske ka'l diferime/razni treptsi partisipatsiyake kerde katar le institutsiyi amperatsiyake /vladake ay le puteri publichi. 16. Exigir o acesso de representantes do povo cigano s diferentes instncias de participao criadas pelas instituies governamentais e poderes pblicos. 17. Te kontribuis te krein pe ay zuriavon kukola institutsiyi ay pasuria/stepki kay si katar o Narodo Rromano kay kako mangel, te zhal angle and'o protseso primimasko katar peske narodni chachimata/pravuria. 17. Contribuir para a criao e consolidao daquelas instituies e instncias prprias que o povo cigano requer,para avanar no processo de reconhecimento de seus direitos coletivos. 18. Te das and'o gor te kreain pe le mexanizmuria ay moduria kay trobula pe, kay rodena te kerdjon pe kontakturia, relatsiyi ay chache parruimata de vechi mashkar le Rrom anda'l Americhi ay mashkar kakala ay e kaver partya katar o Narodo Rromano sa la lumyako. 18. Viabilizar a gerao dos mecanismos e instncias necessrias que propciem o estabelecimento de contatos, relaes e intercmbios fludos e permanentes entre os ciganos das Amricas e entre estes e o restante da comunidade cigana internacional. 19. Te das and'o gor te aven le garantiyi kay trobuna pe, kaste o modo trayosko tradimasko el phiritorengo/Nomaduria kay ankeren but vitsi Rromane anda'l Americhi te shay ankerdjol pe and'e vryamya, so tolmachil pe and'o mangimos ka'l staturia ay guvernuria kaste te lasharen spetsialni thana kaste te vazden pe kampinguria/vetri ay spetsialni zakonuria kay locharena o

nakhimos ivia pa sa le themenge granitsi and'o kontinento. 19. Propender para que existam as garantias necessrias para que a forma de vida nmade e itinerante, que conservam muitos cls ciganos das Amricas, possam ser mantidas no tempo que se traduz na exigncia aos Estados e Governos para que possam adequar lugares especiais para que se instalem os acampamentos e normas especiais que facilitem o livre trnsito atravs das fronteiras internacionais no continente. 20. Te mangas katar le staturia anda'y rezhiona te primin o statuso nashadengo ka'l membruria le Rromane Narodoske ay te lasharen politichi publichi ay programuria ay aktsi chache te len le Rromen kay pala fakturia politikake, sotsialni, kulturake, etnikake, relizhiosuria, ekonomiake vay anda kaver falo, trobul le te garadjon vay te inmigrin and'o kontinento Amerikako.Pala sa kakala chache zhalbi si ke, 20. Pedir aos Estados e Governos da regio que reconheam o estatus de refugiados dos membros do povo cigano e desenvolvam polticas pblicas, programas e aes adequadas com a finalidade de atender aos ciganos que por razes polticas, sociais, culturais, tnicas, religiosas, econmicas e de qualquer outra classe, se vejam necessitados de refugiar-se ou a imigrar ao continente americano. Em razo destas legtimas demandas que: MANGAS: PEDIMOS: KATAR E ORGANIZATSIYA ANDAL NATSIYI CHIDINE, UN: PARA A ORGANIZAO DAS NAES UNIDAS, ONU, QUE: 1. Te kezdil ek buflo ay adinko/duboko protseso demokratizatsiyako anda sa peski struktura te opril/ampeshil ke le treptsi may importanturia/vazhni katar o sistemo anda'l thema Chidine, UN, te geton poronchime katar ek minimalno numa putyariako numero/broyo statongo kay ande'l may but momenturia len dezitsiyi/reshenyavi bi-nasul-goresko ay garades anda o konsenso katar o komuniteto Mashkarthemengo. 1. Iniciem um amplo e profundo processo de democratizao de toda sua estrutura com a finalidade de evitar que as instncias mais relevantes do sistema das Naes Unidas terminem controladas por um nmero reduzido, mas poderoso, de Estados que na maioria das ocasies tomam decises controversas e sem o respaldo do consenso da comunidade internacional.

2. Te desinil pasuria/stepki, mexanizmuria ay protseduri kay mekena ke and'o sistemo katar le UN shay dashtila te partisispil deplin ay ande saykfialo konditsiyi anglal ka'l Staturia, o Narodo Rromano, sar purvo paso/stepka kodolake propozis te puterdjol ek forumo permanento/permanentno le Rromane Narodoske, and'o may vucho nivo kay shay dashtila pe, eka kompozitsiasa zhuvliangi ay murshengi ay ekvitativno ay eka poronkasa bufli kay inkludila le tsivilni chachimata, politikake, ekonomiake, sotsialni, kulturalni, anvironoske, sanitarni, edukativni, shibake, rasake, bariarimaske, te opril chingara, kola, te locharel o dialogo, mashkar le Staturia membruria katar e UN, o Narodo Rromano ay le agentsi ay organizmuria spetsialni katar o sistemo le UNosko pa'l tematuria/temi ay interesuria/interezhnuria kay chalaven amare Narodos. 2. Elaborem instncias, mecanismos e procedimentos que possibilitem que no sistema das Naes Unidas possa participar plenamente e em condies de igualdade frente aos Estados, o povo cigano. Como primeiro passo para isso propomos o estabelecimento de um "Foro Permanente para o Povo Cigano" que no nvel mais elevado possvel, com uma composio mista e eqitativa e com um mandato amplo que inclua os direitos civis, polticos, econmicos, sociais, culturais, ambientais, sanitrios, educativos, lingsticos, de gnero, de desenvolvimento, preveno de conflitos etc. Facilitem o dilogo entre os Estados membros da ONU, o povo cigano as agncias e organismos especializados do sistema de Naes Unidas sobre temas e interesses que afetem a nosso povo. 3. Te kezdil o protseso kaste la partsisipatsiasa bufli ay saykfyalo katar le Delegaturia anda amaro narodo te ramol pe, diskuturil pe ay aprobil pe ek "Deklaratsiya katar le UN le chachimatange katar o Narodo Rromano", kay podaila sar strumento Mashkarthemengo kay garantuila, primimene stardantontsa, sa le chachimata katar amaro Narodo. 3. Iniciem o processo para que com a participao ampla e eqitativa de delegados de nosso povo se redijam, discutam e aprovem uma " Declarao das Naes Unidas para os Direitos do Povo Cigano" que sirva de instrumento internacional que garanta, com bases aceitveis, todos os direitos de nosso povo. 4. Te primil pe ay te thol pe and'o sistemo anda'l Natsiyi Chidine (UN) ay le Staturia membruria o 8to Aprilo sar "O Djes Mashkarthemengo le Rromane Nrodosko", pe serimaste le ankerimasko and'e Lundra, Anglia mashkar o 7to ay 9to Aprilo 1971, katar o "Purvo/angluno Kongreso katar e Uniona Rromai

Mashkarthemengi, kay sikada o kezdimos katar o mishkimos Vortachiako anda amaro adjesuno Narodo. 4. Reconhea e institucionalize no sistema das Naes Unidas e nos Estados membros da ONU o dia 8 de abril como " Dia Internacional do Povo Cigano", em recordao da celebrao, em Londres (Inglaterra) entre 7 e 9 de abril de 1971, do "Primeiro Congresso da Unio Cigana Internacional" , que marcou o incio do movimento associativo contemporneo de nosso povo. 5. Sar partia katar le chidinimata ay bucha getimaske katar e "Konferentsia lumiaki p'o rasizmo, diskriminatsia rasaki, e ksenofobia ay kaver moduria intoleransiake", e ofisa katar o Vucho Komisionato le Manushikane Chachimatangi, te uspil ay locharel e avasa dakordo ande'l strategi, de katar le averfialo realiteturia amare Narodoske kay sikadjon and'o kontinento. 5. Como parte das reunies e atividades preparatrias da " Conferncia Mundial Contra o Racismo, a Discriminao Racial, a Xenofobia e Outras Formas de Intolerncia", O Escritrio do Alto Comissionado para os Direitos Humanos, propicie e facilite a realizao de um" Encontro Continental do Povo Cigano das Amricas", no qual possamos unificar critrios , construir consensos e desenvolver estratgias, a partir das distintas realidades de nosso povo que se apresentam no continente. 6. Ande averfialo protsesuria ay stepki katar o sistemo anda'l Natsiyi Chidine te na may kerdjol te ashel bidikhimasko/bilado o Narodo Rromano anda'l Americhi, okontrer/napoda te thol les peske aktivno ande'l ginduria ay diskusi pa'l tematuria/temi kay direktno chalaven les. KA'Y ORGANIZATSIYA ANDA'L STATURIA AMERIKAKE, OSA: 6. Nos diferentes processos em instncias do sistema das Naes Unidas no se continue "invizibilizando" ao povo cigano das Amricas e, contrariamente, envolva-o ativamente nas reflexes e discusses sobre os temas que direta ou indiretamente o afetam. PARA A ORGANIZAO DOS ESTADOS AMERICANOS, OEA, PARA QUE: 7. Te anzarel ek stepka/triapta permanentno kay thola andre o ekzistimos katar o Narodo Rromano anda'l Americhi ay vodila e relatsia amare narodosa ande sa kodo nivo. 7. Constitua uma instncia permanente que incorpore a existncia do povo cigano nas Amricas e realize a relao com nosso povo em um plano de igualdade.

8. Te uspil aktivno te del pe andre o Narodo Rromano anda'l Americhi ande sa o protseso gindongo ay diskusiako katar o "Proyekto Deklaratsiyako mashkaramerikanitsko katar le pravuria anda'l Indianitska Naroduria", finke ande pesko artikolo 1 mothol yazno te aresen vi ka o Narodo Romano el dispozitsiyi legalni katar kado "proyekto deklaratsiyako" ande peski konditsiya sar Narodo Tribalno. 8. Propicie o ativo envolvimento do povo cigano das Amricas em todo o processo concernente a reflexo e discusso do "Projeto de Declarao Interamericana de Direitos dos Povos Indgenas", como quer em seu artigo 1 expressa explicitamente que as disposies legais desse "Projeto de Declarao" se fazem extensivas ao povo cigano, em sua condio de povo clsocial(isto , idntico ao scio-tribal) 9. La vorta partsipatsiyasa le Rromane Narodoski te kerdjol ek buflo studio pa'y situatsiya kay kado adjes sikavel p'e sama katar peske chachimata manushikane, tsivilni ay narodni. KA'L STATURIA AY GUVERNURIA ANDA'L AMERICHI: 9. Com participao adequada do povo cigano se realize um amplo estudo sobre a situao que atualmente apresenta em matria de direitos humanos, civis e coletivos. AOS ESTADOS E GOVERNOS DAS AMRCIAS, PARA QUE: 10. Te primin deplin amaro ekzistimos sar narodo ay te garantuin te eznis amare narodni ay tsivilni chachimata . Pala pesko respimos pe sa le thema ay pesko buflo mishkimos geografiako, o Narodo Rromano musay te avel primime yazno katar le guvernuria ay staturia le kontinentoske, sar ek narodo kay vi si Amerikako p'e traditsia ay beshimos historichno. 10. Que reconheam plenamente nossa existncia como povo e garantam o exerccio dos nossos direitos coletivos e civis. Em razo de sua projeo transnacional e de sua ampla mobilidade geogrfica, o povo cigano deve ser reconhecido explicitamente pelos Governos e pelos Estados do continente, como um povo que tambm americano por tradio e presena histrica. 11. Te desinin pe eka buflia partisipatsiasa ay le slobodone ay fundamentimene akordosa, kerdo may anglal amare Narodosa, strumenturia zakonoske ay normativni/normativuria kay garantuina peske narodni ay tsivilni chachimata sar vi pesko sastimos etnikako ay kulturako. 11. Desenvolvam com uma ampla participao e com o livre consentimento e apoio prvio de nosso povo, instrumentos legais e normativos que garantam

seus direitos coletivos e civis, assim como tambm sua integridade tnica e cultural. 12. Kay chi kerde les, te primin o konvenio/akordo 169 anda 1989 katar e Organizatsia Mashkar-themengi la buchaki, OMTB, "Pa'l Indianitska ay Tribalni Naroduria ande'l Thema Slobozi" ay kay aba kerde les te pheren/akomplin antrego peske dispozitsi zakonoske sar len sama ke kakala vi anzon/astaren zhi ka amaro Narodo. 12. Aos que ainda no o fizeram ratifiquem o Convnio 169 de 1989 da Organizao Internacional do Trabalho, OIT, "Sobre Povos Indgenas e Tribais em Pases Independentes" e aos que j o fizeram cumpram integralmente com suas disposies legais tendo em conta que estas igualmente se fazem extensivas ao nosso povo. 13. Pe sa o protseso pomenime pa e "Konferentsia Lumiaki p'o Rasizmo, e Diskriminatsia rasaki, e Ksenofobia ay kaver moduria intoleransiake" te garantuil pe ek bufli ay vorta partisipatsia delegatongi katar o Narodo Rromano anda'l thema le kontinentoske. 13. Em todo o processo referido na " Conferncia Mundial Contra o Racismo, a Discriminao Racial, a Xenofobia e Outras Formas de Intolerncia" se garantam uma ampla e apropriada participao de delegados do povo cigano dos pases do continente. 14. Te len ilesa ande penge phuvia le nashaden kay avena katar o Narodo Rromano kay nashen katar kukola kay len pe pala lende ay le marimata kay si len stena ande kaver thana le planetoske, ay aresen and'o kontinento la Amerikako te roden sigurantsa ay garantiyi te may train penge trayuria. KA'L NGO'S AY LE AGENTSI KATAR E KOOPERATSIA: 14. Acolham solidariamente em seus respectivos territrios aos refugiados pertencentes ao povo cigano que, fugindo de perseguies e guerras que ocorrem em outros lugares do planeta, chegam ao continente americano buscando segurana e garantias para refazer suas vidas. PARA AS ORGANIZAES NO-GOVERNAMENTAIS E AS AGNCIAS DE COOPERAO PARA QUE: 15. Te len sama pe'l nevoyi ay problematika adjesune katar o Narodo Rromano anda'l Americhi ande penge programuria aktsiake ay interventsiake. 15. Em seus projetos e programas de ao e interveno tenham em conta as necessidades e problemticas atuais do povo cigano das Amricas.

16. Te len o kompromiso le Rromane Organizatsientsa anda'l Americhi te den dumo finatsialnone ay texnikalnone resorsentsa sa kukole initsiativen ay proyekton kay phiren te den and'o gor le glamnone mangimatantsa amare Narodoske. KA'L INDIAYA AY SHAVE LA AFRIKAKE, KADYA SAR KA KAVER NARODURIA TRADITSIONALNI KAY LINE VUNI/RREDECHINI ANDE KAKO KONTINENTO: 16. Se comprometam com as organizaes ciganas das Amricas a apoiar, com seus recursos financeiros e tcnicos, todas aquelas iniciativas e projetos encaminhados para concretizar as principais demandas de nosso povo. AOS POVOS INDGENAS E AFRODESCENDENTES, ASSIM COMO AOS OUTROS POVOS TRADICIONAIS QUE SE TENHAM ARRAIGADO NO CONTINENTE: 17. Te suportin pe/den pe dumo ilesa ay phralitsko el mangimata, zhalbi ay so kamel te amboldel pe palpale amaro Narodo, direktime te lel pe te anklel avri anda o bi-dikhimos kay sas dino de-kufundak ay te primin pe ay chetain pe, deplin ay antrego, sa peske narodni chachimata. 17. Apiem solidria e fraternalmente aos desejos, demandas e reivindicaes de nosso povo, encaminhadas para conseguir que saiamos da invizibilidade a que nos tm submergido e se reconheam e respeitem, plena e integralmente, todos nossos direitos coletivos. 18. Ande Aver fialo chidinimata katar mutualno ay yekh-avresko prinzharimos ay avimos, te primin le Rromane Narodos anda'l Americhi sar o kaver shav katar e "Pacha Mama" "amari dey e phuv", so si, sar ek narodo kay marka ke nay originalno ay nay les sar polekra kakale phuvian, si les ek phurikano beshimos ay drom kay angerda les te vulavel p'e struktura sa kodola problemuria kay train le Indianitska Naroduria ay Shave la Afrikake. 18. Em atos diversos de mtuo e recproco conhecimento e "descobrimento" reconheam o povo cigano das Amricas como o outro filho da Terra Me, e dizer, como um povo que apesar de no ser nativo nem originrio das terras tem antiga presena e trajetria que o levou a compartilhar estruturalmente os mesmos problemas que enfrentam os indgenas e afro-descendentes. 19. Te primin ke o Narodo Rromano si ek aktoro sotsialno andel Americhi ke andral anda o bi-dikhimos vi anklel avri te aportil/del ka'y konstruktsia katar razni drushturia, pluralni, inklusivni, may demokratichni, ivia ay vorta. 19. Reconheam que o povo cigano um agente social nas Amricas que mesmo

em sua invizibilidade est intervindo para ajudar na construo de sociedades diversas, plurais e inclusivas, mais democrticas, livres e justas. 20. O Narodo Rromano anda'l Americhi adinko tsenil le zhalbi anzarde/vazdine katar le Indiaya ay Shave la Afrikake, kadya sar katar le traditsionalni Naroduria kay beshen and'o kontinento, finke puterdine znachimaske vurmi katar vi amaro Narodo adjes phirel. Si anda kodya ke, ande varesavi forma, o Narodo Rromano si kay lela lendar e buchi organizativno kezdime katar kakala Naroduria ay ke anda kodya vi kerel la peski. P'o paluno, le Organizatsi ay Kumpeniyi Rromane anda'l Americhi komunikis o puterimos eka stepkako koordinatsiako p'o nivo kontinentosko: O "Saveto katar le Organizatsi ay Kumpeniyi Rromane anda'l Americhi", kay avela les sar misiona/misia fundamentoski te kontribuil ka o kethanimos katar o Mishkimos Vortachiako katar amaro Narodo and'o kontinento ay pe sa e lumia, te aportil ka o protseso avimasko le Rromane Narodosko and'o konteksto katar la lumiako komuniteto. Sar akordo pechatuil pe and'o Kito (Ekuadoro), ka'l 16 djesa Martso/Marto 2001 katar le Delegaturia katar le Organizatsi ay kumpeniyi Rromane anda'l Americhi kay avisayle: 20. O povo cigano das Amricas valoriza profundamente as demandas e reivindicaes elaboradas pelos povos indgenas e afro-descendentes assim como por outros povos tradicionais que vivem no continente, como os que abriram caminhos que hoje nosso povo est transitando. por isto que, de certa forma, o povo cigano herdeiro do trabalho organizativo, no utilizado por estes povos e por conseguinte, tambm os faz seus. Finalmente, s organizaes e cls ciganas das Amricas comunicamos a conformao de uma instncia de coordenao a nvel continental: o " Conselho de Organizaes e Cls Ciganas das Amricas" que ter como misso fundamental contribuir para a consolidao do movimento associativo do nosso povo no continente e em todo o mundo, chegando ao processo de vizibilizao do povo cigano no contexto da comunidade internacional. Em continuidade se firma em Quito (Equador) no dia 16 de maro de 2001 pelos delegados das Organizaes e Cls Ciganas das Amricas presentes: AMERICAN ROMANI UNION (EE.UU) ASOCIACION IDENTIDAD CULTURAL ROMANI DE ARGENTINA, AICRA ASOCIACION NACIONAL DEL PUEBLO ROM (GITANO) DEL ECUADOR, ASOROM

FORO ROMAN DE CHILE PROCESO ORGANIZATIVO DEL PUEBLO ROM (GITANO) DE COLOMBIA, PROROM ROMANO LIL (CANAD) SA ROMA INC. (EE.UU) WESTERN CANADIAN ROMANI ALLIANCE, WCRA P. S: em agregado, EMBAIXADA CIGANA DO BRASIL PHRALIPEN ROMANI, (BRASIL)

Você também pode gostar