Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
www.unisinos.br
MinhaUnisinos
Buscar
Incio
SobreoIHU
reas
Notcias
Entrevistas
Enviarporem ail
Publicaes
Im prim ir
Eventos
Cepat
Com partilhar
Segunda,28desetembrode2009
Aleiemtemposdeglobalizao.
EntrevistacomGuntherTeubner
Ub isocietasib iius,ondehumasociedade,aliexisteodireito,sustentavaHugoGrotius,paidamodernateoriado
direitonatural.Mas,seasocietashodiernaumasociedadeglobal,comosemanifesta,ento,oseudireito?,se
perguntaGuntherTeubner,entreosmaisautorizadosestudiososdeteoriaesociologiadodireito.Emtornodesta
interrogaoTeubnerelaborouumpercursotericooriginal,quesemovedaconscinciadaarbitrariedadeedoato
fundadordodireitoesimultaneamentedoreconhecimentodesuaspotencialidadescomoinstrumentoderegulao
e,sobretudo,deliberaodasenergiasqueatravessamasdiversasesferassociais.Potencialidadesqueso
igualmentevlidasnopanoramaatual,marcadopelarupturadamoldurahierrquicaconstitucionalquerepresentao
resultadohistricodasnteseentreEstadoedireito:segundoTeubner,aquemsedevemalgunsdosmais
iluminadosestudossobreaglobalizaododireito,opluralismocontraditrioinerenteaosistemajurdicoatualde
fatonoconcebidocomoumfenmenodedecadncia,mascomoumaoportunidadeparaodireito.
Osconflitosentrediversosprincpiosjurdicos,asincoernciasdoutrinais,ascontrovrsiasacadmicas,asprticas
globaisdejuridicizaoprivada,afragmentaododireitosegundolgicassetoriais,ou,emoutrostermos,aquilo
queosadvogadosinternacionaisconsideramumapatolgicarelatividadenormativa,sodefatoocasiespara
abandonaraidiadequeavalidadeeavignciadodireitopossamfundarsesomentesobreprocessospoltico
legislativostradicionais,prestandofinalmenteatenoproduojurdicanoestatalereconhecendoqueo
pluralismojurdicoglobalnosimplesmenteoreflexodeumpluralismopoltico,oresultadodeuma
descentralizaodopoderpoltico,quantoaoinvsaexpressodeprofundascontradiesentresetoresda
sociedadeglobalquecolidementresi.EncontramosGuntherTeubneremRoma,parafalarsobreseutrabalho.
AreportagemdeGiulianoBattiston,publicadanojornalIlManifesto,15092009.AtraduodeBennoDischinger.
Eisaentrevista.
NaItliaseunomeseimpenodebateacadmico,emparticularcomatraduo,em1996,doDireitocomo
sistemaautopoitico,umtextopublicadooriginariamenteem1989.Querresumirastesesexpostasnaquelelivro
econtarnosemquedireodecidiuorientarsuapesquisadesdeento?
Espiritualidade
Entreemcontato
NOTCIAS
NotciasdoDia
Notciasde2012/2011
NotciasAnteriores
ENTREVISTAS
ODireitoqueemergedoespaopblico.
EntrevistaespecialcomJosGeraldode
SousaJunior
COP21eatentativadedefinirmetasde
curtoprazo.EntrevistaespecialcomPedro
Telles
Criseseumdesenvolvimentismoqueno
fazjusaonome:osimpassesbrasileiros.
EntrevistaespecialcomAlexandrede
FreitasBarbosa
Legitimaoesufocamentonummesmo
ato.EntrevistaespecialcomMarileneMaia
Umadasconfusescaractersticasdosculovinteresidenaoscilaoentreumaconexopolticaeumaeconomia
dodireito,e,aomesmotemponafaltadeumareflexosobreonexoqueligaodireitosociedadecivil.Creioqueo
livrosobreaautopoiesedodireitotenhasidoumatentativadesairdaqueladuplaarmadilha,opondoalgicainterna
aodireitolgicaeconmicaepoltica.Desdeentomeconcentreisempremaissobreasquestesrelativas
proveninciadasenergiasnormativasdodireito,eprecisamentedaquiderivaaatenoparaoconstitucionalismo
societrioecivileparaacombinaoentreaautonomiadodireitoeadosdiversoscampossociaiscomoacultura,
amdia,aarte,acincia.
Entreosestudiososcomosquaisdialogoucommaisinsistncia,comfrequnciademodopolmico,almdeseu
mestreNiklasLuhmanesttambmJacquesDerrida.Numdeseusensaios,Osmltiploscorposdorei,criticao
desconstrucionismoenquantonosuficientementecrtico,nosuficientementeradical.Oquepretendiadizer?
Eporquemudoudepoisdeidia,mostrandoapreciarodirecionamentodeDerridaaumaformadetranscendncia
ateolgicacomolegitimaododireito?
Creioqueacrticaaomovimentodesconstrucionistaquemovedeumadiferenaaoutrapermanecendoinseridae
suspensaemseusprpriosparadoxosestejaorientadaaoprimeiro,enoaoltimoDerridaque,noslivros
dedicadospoltica,aodireito,economia,parecemoverseparaumdesconstrucionismopositivo.Nointeresse
pelasquestespolticonormativasnotaseumafastamentodombitopuramentedestrutivodacrticanadireode
umaespciedeperspectivautpica.Luhmanndissecertavezqueaodesconstruirarealidadeouateoriadeveramos
serdiligentes,paranocomprometerapossibilidadedereconstruiralgo.OsltimostrabalhosdeDerridaseguem
estaindicao.Noqueserefereidiadatranscendncia,deincioacritiquei,masdepoisentendiqueeraentendida
nocomoumaaberturaaofuturooucomoumingressonombitoreligioso,mascomoumaexperinciaacessvele
presenteemtodososcampossociais.
NoensaioNewSpontaneousLawvocsustentaqueaglobalizaocausouumasriedeproblemasintrnsecos
aodireito,quemodificamosmecanismostradicionaisdeLawmakingeque,emtermosmaisgerais,rompeua
moldurahierrquicadaconstituionacional,querepresentavaaunidadehistricadeEstadoedireito.Porque
considerasimplicistaafirmarqueoemergirdosmercadosglobaiscomprometeascapacidadesdecontroleda
polticanacionaleporissotambmapossibilidadederegulaojurdica?
inegvelqueaglobalizaodosmercadosincidedemodorelevantesobreodireitoequeopoderderegulaodo
sistemalegalnacionaldiminuiu.Mas,consideroindispensvelestudarosprocessosautnomosdeglobalizao
internosaodireito,evitandoapresentloscomoumaconsequnciadainternacionalizaodaeconomia.Emtermos
NOTCIAS
OsEstadosentregamojogo
Varoufakis:PediperdoaoPodemos
depoisdoSyrizasedarporvencido
Dvidados500maioresdevedoresdopas
deR$392biajustefiscalprevcortarR$
64bi
Oajusteampliouarecesso,horade
mudarapolticaeconmica!
OparadoxoLevyTombinieainvasodos
hunos
gerais,oelementomaisrelevantedasnovasleistransnacionaisglobaistemavercomadiferenciaointernade
polticaedireito.Atasegundametadedosculovinteaqueladiferenciaoera,defato,ligadaordemlegal
nacional,queoperavasegundoumahierarquiainternadenormasjurdicasclaramentedefinidas,segundoaqualas
normasprincipaislegitimavamassecundrias.Nosistematransnacional,aoinvs,adiferenciaonoprocede
segundoumaestruturahierrquica,masdemodohorizontal,setorial,comoodemonstramaLexmercatoriaeaLex
digitalis,ordensligadascomambiesglobais,masaomesmotempocomlimiteseconfinstemticos,nomais
territoriais.Naeraglobal,portanto,jnofuncionamaisaestruturahierrquicaglobalcaractersticadoEstadonao,
e,sedeumladofaltaumaefetivaglobalizaodosistemapoltico,dooutroexistemsistemasque,comrespeito
poltica,sedesenvolveramdemodomuitomaisintensivoedaquiderivamaquelasnormasquenoforam
elaboradasatravsdoscostumeirosprocessospolticos.
REVISTAIHUONLINE
Vocsustentouque,anteafragmentaododireitoglobal,qualqueraspiraounidadenormativaexcludade
incioeque,emseguidaaocolapsodashierarquiasjurdicas,anicaoporealistaadedesenvolverformas
jurdicasqueselimitemacriarrelaeslaxasentreosfragmentosdodireito.Antesdoqueunidadenormativa
dodireitodeveremosagorahabituarnosidiadacompatibilidadeentrefragmentos?
NosEstadosnaosepodiafalardeunidadenormativaemdoissentidos:deumaparte,entendendo,nosentido
maisrestrito,aunidadehierrquicadetodososprocessoslegaisgarantidospelasinstituiescentraispormeioda
legislaoedaestruturahierarquicamenteorganizadadascortesdeoutra,entendendo,aoinvs,aunidadesocial
normativa,ligadaspressesexercidaspelasinstituiesdoEstadonaoparaintegrartodasasforasda
sociedadenamolduranacional.Emmbitoglobal,ambasasacepesvmmenosaocaso:deumaparte,noh
maisinstituiesjurdicascentralizadas,e,emlugardaunidadedodireitosedofragmentosdedireito,governados
pelaslgicasqueorientamosdiferentescampossociaisaosquaisserefereme,dooutrolado,osEstadosjno
conseguemmaisexerceraquelapressocentrpeta:tornasequaseimpossvelobteraunidadenormativasocial
numasociedadeglobalprivadecentro,caracterizadapelasfortestendnciascentrfugasdasdiferentes
racionalidadesdossistemassociaisqueprocedemsegundodireesdiversasecomfrequnciaconflitantes.Est
precisamenteaquiaradicalconflitividadedaglobalizao.Eestaquiapassagemdaunidadecompatibilidade.
NoensaioRegimesprivadosglobais,voccontestaaidiaqueafunodesenvolvidapelodireitonoprocessode
globalizaoconsistasubstancialmentenaformalizaojurdicadodeslocamentodepoderdosatoresestatais
aoseconmicos,aidiaque,emsuma,odireitodevalimitarseaprotocolarumamudanadeparadigma.E
sustenta,aoinvs,queaglobalizaotornapossvelaodireitoinstitucionalizarumaconstituiodualemmuitas
esferasdasociedadeglobal.Podeexpliclomelhor?
Paraalgumasesferassociaispensonasade,nainstruo,naarte,namdiaaglobalizaoofereceaocasio
defortaleceraautonomiadaprpriaatividadeeaoportunidadedereestruturarsenumsetorespontneoenumoutro
organizado.Etudoissopassapelodireito.Oconstitucionalismoclssicoseconcentrouexclusivamentesobreo
constitucionalismopoltico,enquantotodososoutroscampossociaisforamexcludosdosprocessosde
constitucionalizao,instituindoumaseparaoentreEstadoesociedadeereduzindoasociedadesaesdos
indivduos.Hojenecessrioabandonarestavisoindividualistadossetoresnopolticosdasociedadeedodireito
constitucional,reconhecerlhesocarterfortementepoltico(emsentidolato),eaproveitaraspotencialidadesdo
processodeconstitucionalizaodosdiversoscamposderacionalidadesocial.Eodireitoconstitucionalpode
desempenharumimportantepapelnoesforodegarantiraautonomiadosdiversoscampossociais,assegurando
lhesumalongaduraoatravsdeumprocessodeinstitucionalizao.Deveremos,porconseguinte,edificar
constituiesquenosejampolticas,masconstituiesdosdiversossetoresdasociedade.Odireitoconstitucional
pode,almdisso,conterastendnciasexpansionistasdossistemassociaisautnomosquetendemacolonizaros
outrossistemas,traduzindodemodoprodutivoeinteligenteosconflitoseaspressesexternasaumaesferasocial
atravsdeumaformadeautolimitaointerna.
Edion474
AnoInternacionaldaLuz.Descobertase
incertezas
Sitedarevista
Versoparafolhear
VersoemPDF
ANTERIORES
Edion473
PolticasPblicasemtemposdeajuste
fiscal
Edion472
Cuidadodesiebiopoltica
AnteaemergnciadeumdireitoglobalsemEstadoalgunsestudiososevocamaidiadeumnovofeudalismo
jurdicocontratual.Voc,aoinvs,parecereconheceroselementospositivosdestamudana:umaexpansoe
generalizaodoconstitucionalismo,dosprocessosconstitucionais,naproduonormativaprivada.Porque
nooconvenceatesedonovofeudalismo?
Emboraprimeiravistapareahaverumasemelhanaentreanovaordem,oudesordemglobal,eafeudalmedieval
(porexemplo,napluralidadedasfontesdelegitimidadejurdica),nocreionatesedonovomedievalismo,e
consideroatqueresultemaisprodutivoconfrontarosnossostemposcomoinciodoconstitucionalismoemcampo
polticonosculodezoito.Estacomparaodeveriainduzirnosaumaespciedesobriedadeproftica:ahistriado
constitucionalismopolticonosfaladasoportunidades,mastambmdasfalncias,doslimitesdaquiloque
possamosesperar.Oconstitucionalismonoumparaso:tratasedecertalimitaodogoverno,dacriaodecerta
ordempoltica.AdiferenaentreaordempolticadeClintoneadeBushmensuraoperigonoqualseencontraesta
formadeconstitucionalismo,mas,aomesmotempomostraqualsejaadiferenaentreumsistemapolticoquenega
econtradizoconstitucionalismoeumque,aoinvs,orespeita.Osparaleloshistricosdeveriammodelar,mas
tambmmoderarasexpectativassobreoconstitucionalismo.
Aspectosinditosdaleinotempodaglobalizao.
Nascidoem1944emHerrnhut,naAlemanha,GuntherTeubnerestudousociologiadodireitoeleiemGttingene
Tbingen,paradepoisespecializarsejuntoaoCenterfortheStudyofLawandSocietydeBerkeley.Ensinouem
numerosasuniversidadeseuropiaseamericanas,entreasquaisoInstitutoUniversitrioEuropeu.Desde1998
docentedeDireitoprivadoeSociologiadodireitonaJohannWolfgangGoetheUniversitydeFrankfurteCentennial
VisitingProfessordeDireitocomparadoeTeoriadodireitonaLondonSchoolofEconomicsandPoliticalScience.
Entreosseustrabalhostraduzidosaoitaliano:Justiaautosubversiva,publicadonoanopassadoporLaCittDel
SoleeorganizadoporAnnamariaRufino,quejuntocomTeubnersubscreveuOdireitopossvel(GuerinieAssociati
2005).Eainda:Aculturadodireitonapocadaglobalizao,organizadoporRiccardoPrandini,Armando2005e
Direitopolicontextural,LaCittDelSole1999.
Comentriosencerrados.
J C omments
CADASTRESE
Nome:*
ConectesecomoIHUnoFacebook
Email:*
IHU
@_ihu
11m
NotciasDirias
RevistaIHUOnline
Mostrar foto
Queroreceber:
Informaessobreeventosdo
IHU
Repitaocdigoacima:
Enviar
IHU
@_ihu
Mostrar Resumo
1h
SiganosnoTwitter
"tristemaisarealidade!ns
tambmestamossendo
confinados,pelosladresde
colarinhobran..."Emrespostaa:3
tristesfatosqueaindstriada
carnetentaesconderdevoc
EscrevaparaoIHU
41m
IHU
@_ihu
NOVOSCOMENTRIOS
AdicioneoIHUaoseusFavoritosevolte
maisvezes
ConheaapginadoObservaSinos
"Parabns!"Emrespostaa:Emato
inditonopas,sexoneutro
reconhecidoporJustiadaFrana
"Souvegetarianaamaisdedez
anos.Comeceipensandona
minhasade,masdepoisque
assistiaofi..."Emrespostaa:3
tristesfatosqueaindstriada
carnetentaesconderdevoc
AcompanheoIHUnoMedium
Av.Unisinos,950SoLeopoldoRS
CEP93.022000
Fone:+55(51)35908247
humanitas@unisinos.br
Copyright2011UnisinosTodososdireitosreservados