Você está na página 1de 6

Meister,curadoradeFotografiadoMoMA./99YS.

COM/REPRODUO

Afotografiaconquistouseu
lugardefinitivonomapadas

artes,eoBrasil,seuespaonomapamundialdafotografia.oquedefendea9aediodaSP
ArteFoto(17a23deagosto),amaiorfeiradefotodaAmricaLatina,voltadadifusoda
produobrasileiraeinternacionaljuntoaopblico.Comumaseleode31expositoresdecinco
estadosdopas,incluindogalerias,editoraselivrarias,oeventotrouxeaSoPauloumadas
maioresespecialistasnoassunto:acuradoraSarahMeister,daequipedefotografiadoMoMAde
NovaYorkquetantosparmetrosditanomundosobreartemoderna.
H18anosintegrandootimecuratorialdoMoMA,SarahvemseaproximandodoBrasiledoresto
daAmricaLatinacomamissodecaptarosmaiorestalentosregionaisdafotografia.Jesteve
emSoPauloenoRiodeJaneiroalgumasvezesparavisitarasBienaisdeArtee,apartirde
viagenscadavezmaisfrequentes,estconstruindorelaeseummapamentalprpriodasartes
locais.Assim,entreumaviagemeoutra,crescealistadeartistasbrasileirosdomuseu,quej
contaumtimedeprimeira:ThomazFarkas,GasparGasparian,RosngelaRenn,VikMuniz,
ClaudiaAndujar,MrioCravoNeto,SebastioSalgadoeAlairGomes,entreoutros.
Acuradora,mesmorodeadadegrandesnomesdafotografia
artstica,notorceonarizparaoboomfotogrficoquenosrodeia
nosdiasatuaiseinclusivesedeclaraentusiastadasselfies
desdequeeramfeitascomcmeraanalgica.Defensoradas
mulheres,quenafotografiaseexpressamcomoemnenhum
outromeioartstico,sabebemqueseutrabalhodiferenciaro
quemereceirparaaparedeeoqueno:Faztotaldiferenaestar
diantedeumafotografiaemolduradadoquesvlaatravsde
umatela.Porisso,essencialqueosmuseusexistameas
colecionem,paraqueaspessoassejamtransformadasporelas
aindaqueissosoeingnuo.
Pergunta.Comosercuradoradefotografiaemumdosmuseus
maiscobiadosdomundoportantotempo?
Resposta.Nememummilhodeanosacheiqueeuainda

MAISINFORMAES

Afotografiacomoarmade
resistnciaindgenanoPeru
Asmulheressensuaisde
Korda
Esteoresultadodefazer
umselfiepordiadurante16
anos
UmamusadoFlickrdo
inciodosculoXX
Asfotosganhadorasdo
Pulitzer
Histriadafotodefarolmais
famosadomundo

estarianoMoMA,18anosdepoisdeentrarl.Masmeutrabalho
continuamudandoemedesafiando.Qualquerlugaremquevoc
temaoportunidadedeaprendertantoeexpandiroqueachaque
sabesobreahistriadafotografiaouqualqueroutracoisaumempregodesorte.medidaque
vocsedesenvolvecomocurador,vaiganhandocertaindependncia,oquemaravilhoso.Tivea
chancedeorganizaralgunsprojetossozinhaeoutrosemparceriacommeuscolegas,etodosforam
enriquecedores.UmacaractersticafortedaequipedoMoMAnofazerascoisaspelametade.
Vocdtudodesi,fazaliodecasaedeterminaumpatamaraseralcanadocomcadaideia,
quesejacompreensveleaomesmotempoinspiradorparaopblico.

P.Afotografiamudounessesanosincrivelmente.Humamarcaemespecialqueomuseudeseja
imprimirnessarea?

ciodaarte

R.AchoquenoexisteumascoisaqueoMoMAqueriafazer.
Maseudiriaque,nagrandeexposiodefotografiaque
produzimospararetratarnovasconquistasnaartefotogrfica,
incluindonomesnovoseantigos,domsticosouinternacionais,
umdosobjetivosdocuradorchefedomuseu,QuentinBajac,tem
sidodarmaisespaoaosartistas.Tantoqueessaexposio,que
eraanual,agoraaconteceacadadoisanos.Comisso,queremos
estaralturadessasemmudanasnafotografia.Nopossvel
captarempoucotempoasnovidades,essasnovasfronteiras.H
tantaprticacontemporneaqueprecisadecalmaparaser
compreendida...Porisso,Bajacreconhecequetemosquedara
artistasquetrabalhamcomfotografia,reconhecendosecomo
fotgrafosouno,esseespao.
P.VocestevenaSPArteFotodesteanoparafalarsobreBrasile
AmricaLatinanopanoramadafotografiamundial.Queretrato
vocfazdaregionessecontexto?
R.UmadascoisasqueconversamosnafeiraoqueoMoMAtem
feitocomartistasbrasileiroselatinoamericanosaindaque,por

FotonoJKIguatemi./CAMILAMORAES

maisorgulhosaqueestejadoquejfizemos,eutenhatotalcincia
dequehmuitoporfazer.Comomuseu,algoquenosdiferencia

SPArte,amaiorfeiradeartedaAmrica

dealizadapelaexadvogadacarioca

aFeitosa,aSPArteFotosetornouo

lpalcoartsticodafotografiabrasileira.

resenade31expositoresdecincoestados

emsuarecmfinalizadanonaedio,o

quererrealmenteampliarodilogoquejexisteeapoiar
continuamenteessaproduo,coisaquefazemoscomum
investimentoquenossosapoiadoresreconhecemcomoessencial
paraserumainstituioglobal.Dessamaneira,nocamosno
errodeolharparaumaobradeartelatinoamericanaedizeralgo

uerreconhecerafotografiacomobaseda

comoah,issoparecealgofeitoemNovaYorkh20anos.

oartsticacontemporneae,comisso,vem

Queremosentenderasmotivaeseosfatoresparticularesque

andograndesfotgrafosnacionais,do

fazemcomquecadatrabalhosejadojeitoque.Julgloemseus

edopresente.

prpriostermos.

oreunir,emumnicoespao,fotgrafos,

P.Emtermosdeestilo,possvelfalaremfotografialatino

sepblicofinal,numjogoquetratade

americana?

arnegcios,formaoenetworking.

oFernandaFeitosa,aindaquetenhaum

R.Quantomaisestudoaregio,maisconcluoqueessetermono

odeartejovem,queexistenaprticados

faznenhumsentido.Inclusivenopresente,emqueosvoosentre

parac,oBrasilestnomapamundialdo

ascapitaisdaAmricaLatinasoabundantesemaisbaratosdo

tografiaincluda.Almdecolocarseu

queeramnopassadoeainformaocircula.Estouchocadacomo

hodeareia,Fernandaacreditaqueo

amodernidadeseconstridiscretamente,emcadapas,sua

tempotemcontribudoparaisso,aolado

maneira,respondendossuasprpriascircunstncias

maiorcomunicabilidadegraas

geogrficas,polticas,histricaseartsticasmesmoemtempos
deforteglobalizao.Temosnosesforadoparaviajarpara

umperodoemqueoBrasilestsaindo

a,depoisdeanosemqueasituaoera

descobriroquefazdaartedecadalugartoespecfica.Comono
casodoChile,porexemplo,emqueasdiferentesmanifestaes

nteoposta,ela,quetambmresponde

artsticassotoligadasliteratura,comopoucoslugaresno

adoriadafeira,dizqueusasensibilidade

mundo.Paraentenderisso,conversamosnoscomosartistas,

tarostrabalhosquejulgamaisrelevantes.

mascomescritores,curadoresetc.Damesmamaneira,nogosto

ntadosporsuasrespectivasgalerias,foram

defalardefotografianovaiorquina.Prefirofalaremfotografia

naltimaedioosbrasileirosChristian

feitaemNovaYork,porqueumamaneiradecelebrara

ristianoMascaro,AlairGomes,Leonorade

SofiaBorges,HctorZamorra,Germn

vriosoutrosexpoentesnacionais.

anotemeacriseeconmicajinstalada

eacreditanopotencialdeSoPaulocomoa

atinoamericanadomercadodearte.

mostransformaracidadepelaarte,assim

onteceucomooutrascapitais,comoMiami

mbul,afirma.Paraalcanarseuobjetivo,

diversidadedoassunto.
P.Maspossvelfalaremumaqualidadepatente,aseuver,j
queonmerodefotgrafoslatinoamericanosquefazemparte
dosacervosdoMoMAestcrescendo?
R.Semdvida.Eesperoquecontinuecrescendo.Temosuma
iniciativadepesquisanomuseuchamadaCMIP,quetornou
possvelparanscriarumfluxotalentosinternacionaisemtodas

preferecontarcommedidasfavorveisao

asreas,nosomentefotografia.Temosumatradiomaiorem

comoaquedadebarreiras

artesplsticaslatinoamericanas,masqueremosquetudo

rias,maisdoquecomumnovofrenesi

converseerepresentearegiodeumamaneiramaisampla,alm

ionalsobreoBrasil.Atporqueelenose

deconstruirumarede.OMoMAumadasrarasinstituiesque

tever,aomenosnoemumfuturo

apoiaaideiapuradepesquisa,nopensandosomenteem
pesquisarmaterialparaaprximaexposio.Graasaisso,hoje
possodizerquetenhoamigosdefatoaquiemSoPaulo,com
quemconversosempreetrocoideias.

P.Oquevocopinasobreofatodequehojetodomundofotgrafo?
R.[Risos]FaominhaafrasedeumfotgrafonorteamericanochamadoPhilipLorcadiCorcia,
quedisse:Fotografiaumalnguaestrangeiraquetodomundoachaquesabefalar.
P.Issonosoamuitotolerante.
R.Achoquevoctemrazo[risos].Emcertonvel,todomundofotgrafoe,aindaassim,sevoc
realmenteacreditanopotencialdomeio,nohumarelaodeumparaumentreoqueumafoto
retrataeoqueelasignifica.Esseentendimentodadiferenaentreotemadeumafotoeainteno
artsticaportrsdelaquepodeteravercomotemaounomudaumpoucoascoisas.Uma
fotodomeucachorronomeucelularoperaemumnveldiferentedoquefazemfotgrafoscom
intenesartsticassrias,expressandoseatravsdafotografia.Ditoisso,vivemosumtimo
momentonafotografia,porquetodostiramfotos,eotemaestemvoga.Obomqueaspessoas

tambmandaminteressadasnamaterialidadedaimagem,emsuaapresentao,emsuas
caractersticasfsicas.Isso,ameuver,estrelacionadocomaenxurradadeimagensquevems
nossastelasnosdiasdehojeequesomateriais.Outracoisaquenotouminteressedosjovensna
histriadafotografia,emsuaespinhaterica.Tudoissomedumagrandeesperanaparao
futuro,porqueacreditonarelevnciadafotografiatambmcomoobjetoesttico.Faztotal
diferenaestardiantedeumafotografiaemolduradadoquesvlaatravsdeumatela.Porisso,
essencialqueosmuseusexistameascolecionem,paraqueaspessoassejamtransformadaspor
elasaindaqueissosoeingnuo.
P.Easselfies?Incomodamvoc?

Noachoque
asselfiessejamummalem
si.Meumaridobrinca
comigodizendoque
tiroselfiesdesdequeeleme
conhece"

R.Hpessoasquefazemtimasselfies!Novounegar,aindaque
nosejaumadelas.Ficofelizcomqualquercoisaqueajudeas
pessoasaseinteressarpelomundoaoseuredor.Oqueme
desanimaquandoalgumnemolhaparaolugarondeeste,em
lugardisso,caminhacomumcelularvoltadoparasiparafazer
umafoto.ViviissonoMxiconoanopassado:duasmeninas
caminhandopelasrunasastecasfazendofotodesimesmasenem
aparaasrunas!umapena.substituirorealinteressenas

coisas.Masnotemqueserassim.Noachoqueasselfiessejamummalemsi.Meumaridobrinca
comigodizendoquetiroselfiesdesdequeelemeconhece,desdeavelhacmeraanalgica.Na
minhavidapessoal,afotografiaumamaneiraderecordar.
P.Voltandofotografiaprofissional,vocadquiriurecentementefotosdoAlairGomes,umdos
destaquesdestaSPArteFoto,paraoMoMA.Oqueatraivocnotrabalhodessefotgrafo
fluminensecujotrabalho,nosanos70e80,continhagrandecargaertica?
R.Aprimeiravezqueeulembrodetersidotocadaporumentusiasmogeneralizadocomasfotos
delefoinaBienaldeSoPaulo,em2012.Lembrodeterconversadocomumcolegameusobreele,
eaambosseutrabalhopareceuincrvel.Asimpressesantigasdelesobemdifceisdeencontrar.
LocalizamosumcolecionadordesuasfotosnoRiodeJaneiro,efuilconversarcomele.
Escolhemosuma,queeraaquemaisqueramosadquirirparaomuseu,eelegentilmentenos
ofereceuumasegunda.OAlairumexemploentreosbrasileirosnoMoMA,eesperamostermuito
mais.

Sonatina,dcadade70.Gelatinaepratasobrepapel./ALAIRGOMES(GALERIABERGAMIN&GOMIDE)

P.Ofotojornalismobrasileirotemfamadeserinovador.Vocteveaoportunidadedeconhecer
trabalhosnessarea?
R.No.ConheopessoascomoGermnLorca,queerafotojornalistaetambmtinhaumtrabalho
autoral.Estoucomeandoaentendercomoasduascoisasserelacionam,eseiqueessas
separaesentreoquearteeoquenonemsempresejustificam.Estoumaisfamiliarizadacom
oqueseconvencionouchamardefotografiaartsticapensadadesdeocomeocomaintenode
serarte,masasintenesdoMoMAvomuitoalmdisso.VejoasfotosdoMarcFerrezepenso
paramimmesma:EsseoEugneAtgetdoBrasil.Eelefaziafotoscomerciais,muitoboaspor
sinal,pormcomessaambioprofissional.Achoquevocpodeserumfotojornalistaefazerboas
fotosqueencaixamemummuseu.
P.Porcausadapresenadacmera,afotografiaumaartequepodetrazersurpresas,no?
R.Qualquerumpodechegarafazeraomenosumaboafoto.NoMoMA,tendemosano
colecionarotrabalhodeartistasnoinciodecarreira,tratandodeobservarprimeiroaondeeles
vo,seoquefazempartedeumavisoouambiomaisamplaouoquetornaacontribuio
delesnica.umdesafio.Acabodeverolivrodefotosdeumpintor,cujoscliquesnoInstagram
somaravilhosos.Vejocomoumaexploraopessoal,privada.precisoestarnummuseu?No
sei.Masissonosignifica,nemdelonge,quenotenhavalor.
P.Oquevocopinasobreapresenademulheresnafotografia,emrelaoaoutrasformasde
arte,comoaliteraturaemquehmaisautorespublicadosdoqueautoras?
R.Naminhaopinio,afotografiaomeioartsticofemininopor
excelncia.Fizemosumamostraem2010noMoMA
chamadaPicturesbyWomenAhistoryofmodern

Vocnoprecisade

photography[FotografiasfeitaspormulheresUmahistriada
fotografiamoderna].Nela,percebiquenohoutraartecapaz
contarsuaprpriahistriaexclusivamentepelotrabalhode
artistasmulheres.Vocnocontaumahistriadaliteraturas
comobrasdeautoras,infelizmente.Issonosignificaqueno
hajatimosfotgrafoshomens.Masvocnoprecisadelespara
comporumvishistrico.Achoqueissosedeveaqueasmulheres
puderamserfotgrafas,porqueissonoeravistocomoalgoqueia

homensparacomporum
vishistricodafotografia.
Nohoutraartecapaz
contarsuaprpriahistria
exclusivamentepelo
trabalhodeartistas
mulheres.Safotografia"

contraafunofemininanasociedade.Atcertonvel,vocquer
sercegoemrelaoaognerodequemfazarte,porquevocquerseaterobra.Poroutrolado,
ficoanimadaquandovejoumabelafotografiaedescubroqueoautorumamulherqueaindapor
cimatemumtrabalhoincrvel.Comocuradora,todachancequeeutenhodevalorizarotrabalho
deumafotgrafa,euabrao.
P.Vocfotgrafa,almdecuradora?
R.Euerafotgrafa,ataprenderosuficientesobrefotografiaparadeixardeser.Entendia
diferenaentreoquefaziaeoqueartistasdeverdadefazem.TrabalharnumlugarcomooMoMA
umaexperinciadehumildade.Vocviverodeadodeobrasdeartequeinspiramaspessoas.
Faomeutrabalho,queprestaratenonisso.

Você também pode gostar