Você está na página 1de 11

Folha 8 em diante cai

No cai, mtodo da tentativa criteriosa e aplicaes

Equaes Diferenciais Exatas


Definio
Uma equao diferencial ordinria de 1 ordem da forma M(x,y)dx + N(x,y)dy = 0
Fatores de integrao
(para transformar uma equao no exata em exata)
Dada uma equao diferencial ordinria da 1 ordem da forma M(x,y)dx + N(x,y)dy = 0.
Equaes Diferenciais Lineares de 1 Ordem
Equaes diferenciais de Bernouille
Equaes Diferenciais Ordinrias de 2 Ordem
So equaes diferenciais onde a derivada de mais alta ordem presente a de 2 ordem.
A mais conhecida delas F = ma, da Fsica; como a acelerao a a derivada de segunda
ordem da posio em relao ao tempo t, resulta
Equaes homogneas com coeficientes constantes
Equao diferencial homognea de Euler
Mtodo da reduo de ordem
Mtodo da Variao de Parmetros
Sistema de Equaes diferenciais ordinrias
TRANSFORMADA DE LAPLACE
Equaes Diferenciais Exatas
Ex) 2xydx + (x -1)dy = 0 Uma vez comprovado que se trata de uma EDE, isto que
M N
= =2 x , escreve-se: a soluo u(x,y) = C (I).
y x
x x
Faz-se: u(x,y) = M ( x , y ) dx+ g ( y ) = 2 xydx + g ( y )=x 2 y+ g ( y)(II )

u 2
A seguir, como + N(x,y), considera-se [ x y ]+ g =x 21 e , portanto, x 2+ g =x 21
y y y y

e dg/dy = -1, logo g(y) dy e, assim, g(y) = -y (III)

Que substitui em (II): u(x,y) = xy y.


Antes de substituir em (I), possvel fazer a prova:
u u
=2 xy0=M ( x , y ) ( ) e =x 21=N ( x , y ) ( )
x y
Agora sim, substitui-se em (I): xy y = C (soluo geral).

1) 1+ ( 1x 1y ) dx +( yx + 1y 1) dy=0
2

2) xydx (2 yx)dy = 0
3) [1 + y.sen(x) ]dx + [1 cos(x) ]dy = 0
4) (y.exy+ 2xy)dx + (x.exy + x)dy = 0

Solues:
M N

1) (1+ 1x 1y ) dx +( yx + 1y 1)dy =0
2

M 1 N 1
=0+ 0+ = +0+0 E.D.E.
y y x y
x
u(x,y) = M ( x , y ) dx+ g ( y )

x
u(x,y) = (1+ 1x 1y ) dx+ g ( y )

x
u(x,y) = x + ln(x) - + g( y) (II)
y
u x g x 1
=N ( x , y) 0+0+ + = + 1
y y y y y
g 1 dy
= 1
y y dg= y
dy

x
g = ln(y) y u(x,y) = x = ln(x) - + ln(y) y
y
Prova:
u 1 1
=1+ + 0+0=M ( x , y ) OK !
x x y
u x 1
=0+ 0+ + 1=N ( x , y ) OK !
y y y
x
u(x,y) = C x + ln(x) - + ln(y) y = C Soluo Geral
y

M N
2) xydx (2 yx)dy = 0
M N
xydx + (-2 yx)dy =2 xy =0+2 xy E.D.E
y x
x
u(x,y) = xy dx + g ( y )

yx
u(x,y) = +g( y)
2
u 2 yx g
=N ( x , y) + =2+ yx
y 2 y
u
y
=2 dg=2 dy g = - 2y (III)

yx yx
u(x,y) = +(2 y) u(x,y) = 2 y
2 2
u 2 y x u 2 yx
= 0 = M ( x , y ) OK ! = 2 = N ( x , y ) OK !
x 2 y 2
yx ( xy ) 4 y C
u(x,y) = C 2 y=C + =
2 2 2 2

3) [1 + y.sen(x) ] dx + [1 cos(x) ] dy = 0
M N
=0+ sen (x) =0+sen ( x) E.D.E
y x
x
u(x,y) = (1+ y . sen( x )) dx+ g ( y )

u(x,y)= x + y(-cos(x)) + g ( y ) u(x,y)= x y.cos(x) + g ( y )


u g g
y
=0cos ( x ) +
y
=1cos (x)
y
=1 dg= dy g=y

u(x,y)= x y.cos(x) + y
Prova:
u u
= 1 y.(-sen(x)) + 0 = 1 + y.sen(x) + 0 = M ( x , y ) OK !
x x
u
= 0 cos(x) + 1 = N ( x , y ) OK !
y
u(x,y) = C
x y.cos(x) + y = C
uv uv (xy.exy) + (exy.1)
4) (y.exy+ 2xy)dx + (x.exy + x)dy = 0
y=(u.v)+(v.u) (yx.exy)+( exy.1) (yx.exy+ exy) exy(y.x+1)
M xy N xy
=e ( y . x +1 ) +2 x =e ( y . x+1 )+ 2 x E.D.E
y x
x xy 2
e 2x y
u(x,y) = ( y.e xy
+2 x . y ) dx+ g ( y ) u(x,y) = y. + + g ( y )=e xy + x 2 y+ g ( y )
y 2
u g
=N ( x , y) x . e xy + x 2 + =x . e xy + x 2
y y

dg= 0 dy g=C u(x,y) = e xy + x 2 y +C

Prova:
u
= y .e xy+ 2 x y+ 0 = M ( x , y ) OK !
x
u xy
= x . e + x +0 = N ( x , y ) OK !
y
Ento:
xy 2
e + x y +C=C
xy
e + x y =C
2
Soluo Geral

Fatores de integrao (para transformar uma equao no exata em exata)

Dada uma equao diferencial ordinria da 1 ordem da forma M(x,y)dx + N(x,y)dy = 0.


M N
Se a mesma no for classificada em exata, isto , se , possvel transform-la
y x
em exata, se encontrarmos um conveniente fator de integrao, ou seja, uma expresso
que ao multiplicar a equao original, ir transform-la em exata. Os dois principais fatores
de integrao so:
M N
f (x)dx
1) F.I. = e se ocorrer que y x , onde f(x) representa uma funo s da
=f (x)
N
varivel x, ou uma constante.
M N
f ( y)dy
2) F.I. = e se ocorrer que y x , onde f(y) representa uma funo s da
=f ( y)
M
varivel y, ou uma constante.

Exemplo:

(2xy x)dx dy = 0

M N
Tem-se =2 x =0 , logo a E.D. no exata.
y x
M N

Ento, faz-se o teste y x 2 x0 logo o F.I. e2 xdx =ex . A seguir,
= =2 x=f ( x ) :
N 1
multiplica-se a E.D. original por esse fator de integrao, obtendo-se uma nova E.D.:
2

x ex
(2xy x) e dxe dy =0 que exata, e cuja a soluo geral y e
x x
=K
2

Exerccios

5) ydx + xydy = 0 (F.I. = x)

6) (xy + y)dx xdy = 0 (F.I. = y2 )

Respostas:
5) ydx + xydy = 0 (F.I. = x)
M N
=2 x =y No E.D.E
y x
M N
1x dx ln ( x)
y x 2 y y y 1 F.I = e = e =x
= = =
N xy xy xy
ento: ydx + xxydy = 0
y2 x u 2 yx g g
u = x y dx=g y =
2
( ) + g( x ) = N; + =x y =0 g=C
2 y 2 y y
2
y x
u(x,y) = +C
2
Prova:
u 2 xy u
= + 0=M ( x , y ) OK ! =x 2 y +0=N ( x , y ) OK !
x 2 x

Ento:
y2 x
2
2 2C
=C y =
x
y=
2C
x
C

y= Soluo Geral
x
6) (xy + y)dx xdy = 0 (F.I. = y2 )
M N
2
y x (2 xy+ 1) 2 xy +2 2 ( xy +1 ) 2 f ( x ) dy dy 2

= (1 ) = e =e y e2 ln ( y )=e ln( y )
M x y 2+ y x y 2+ y y ( x y +1 ) y
y 2
F.I.= y2 [ 2 x ( x y 2+ y ) dx y 2 xdy =0 ]

( xy y
y 2
y ) y
x
+ 2 dx 2 dy=0

M (1) N (1)
=0+ 2 = y2 =0+ 2 = y2 E.D.E
y y x y

U(x,y) = M ( xy ) dx + g ( y )= ( x+ 1y ) dx + g ( y ) x2 + 1yx + g ( y ) x2 + xy + g ( y )
Prova:
U (x ) g (x ) g x x
=N ( x , y ) 0+ 2 + = 2 =0 g=C u= + +C
y y y y y 2 y

U 1 U (x ) (x )
=x + =M ( x , y ) ? OK ! =0+ 2 = 2 =N ( x , y ) ? OK !
x y y y y
x x
u(x,y) = C + =C
2 y

7) xdy-ydx = x(ydx+xdy)
M 2N 2
Xdy-ydx = xydx + xdy (-y-xy)dx + (x-x)dy = 0 =1x =13 x
y x
No E.D.E.
M N
2 2 2( x 21) 2
y x ( 1x ) (13 x ) 2 x 22 =
= 1 x21+3 x 2= x ( x 21) x
N ( x x ) xx

E.D.E. Lista Extra

M N
8) (x-y)dx (2xy-3)dy = 0 (x-y)dx+(3-2xy) =02 y =02 y E.D.E.
y x
3
( x 2 y 2 ) dx+ g ( y ) u ( x , y )= x y 2 x+ g ( y )
U(x,y) = 3

U g
=N ( x , y ) 02 yx+ =32 xy dg= 3 dy g=3 y
y y
3
x U
U(x,y) = xy 2 +3 y Prova: =02 xy +3=32 xy=M ( x , y ) ? OK !
3 x

U x3
=02 xy +3=32 xy=N ( x , y ) ? OK ! Ento: xy 2 +3 y=C Soluo Geral
y 3
y 2 y
9) 2 xe dxx e dy=0
M y y N y
=2 x (1)e =2 x e =2 x e E . D . E
y x
y 2 y u 2 y g 2 y
u= 2 x e dx + g ( y ) x e +g ( y ) =N ( x , y ) x e (1 ) + x e dg= 0 g=C
x y
U U
u=x e +C
2 y
Prova: =2 x e y +0=M ( x , y ) ? OK ! =x e y (1 ) +0=N ( x , y ) ? OK !
x y
y
Ento: x e +C=C x e =C Soluo Geral
y

10) [ ysen(x)+xycos(x) ]dx + [ xsen(x) + 1 ]dy = 0


M N
=sen ( x )+ xcos ( x ) =sen ( x ) + xcos ( x) E.D.E.
y x

u= ( ysen( x))+ ( xcos ( x ) ) dx=( ycos ( x ) ) + ( ycos ( x ) + sen ( x ) ) + g( y )

u g
u= ycos ( x ) + ycos ( x )+ xysen ( x ) + g ( y ) =xsen ( x )+ =xsen ( x ) +1 dg= dy g= y
y y
u
u=xysen ( x ) + y Prova: = ysen ( x ) + xcos ( x )= ysen ( x ) + xycos ( x )=M ( x , y ) ? OK !
x
u
=xsen ( x ) +1=N ( x , y ) ? OK ! Ento: xysen ( x )+ y=C Soluo Geral
y
2 y y
x e +e
2 xe
M y N y
11) ( y +e x ) dx+ ( ( x 2+1 ) e y ) dy=0 =2 xe +0 =2 xe +0 E . D. E .
y x

2 xe
x 2 y x u g
( y +e ) dx+ g ( y ) x +e + e +g ( y ) =N x e y +0+ =x e y +e y
y y
u=

u
dg= e y dy g=e y y
u=x e +e +e
x y
Prova: =2 xe y +e x +0=M ( x , y ) ? OK !
x
u
=x e y + 0+e y =N ( x , y ) ? OK ! Ento: y x
x e +e +e =C
y
Soluo Geral
y
u v u v (u.v)(v.u)
e cos ( xy )+ xy
2y
[( 2 y ycos( xy ))] dx +[2 xe xcos ( xy )+2 y ]dy=0 M
=2 e 2 y
12 y
xy ( sen ( xy ) +cos ( xy ) ] +0 2e 2 y + xysen ( xy )cos ( xy )
N E.D.E.
2 e 2 y cos ( xy ) + xysen ( xy ) =2 e 2 y
x
sen(xy ) du du
u= e2 y ycos ( xy ) dx+ g ( y ) e2 y x y
y
+ g(x ) cos ( xy ) dx u=xy dx = y dx= y
u g
=N ( x , y ) =2 x e 2 y xcos ( xy ) + =2 x e2 y xcos ( xy )+ 2 y dg= 2 ydy g= y
y y
2y 2 du 2 y
u ( x , y )=xe sen ( xy )+ y Prova: =e ycos ( xy )+ 0=M ( x , y ) ? OK !
dx
du
=2 xe 2 y xcos ( xy )+ 2 y =N ( x , y ) ? OK ! Ento : xe2 y sen ( xy ) + y 2=C SoluoGeral
dy
x y 2cos ( x ) sen ( x ) dy
'
13 y = = com y ( 0 )=2
y ( 1x 2 ) dx
( x ) sen(x )
xy cos dx [ x y 2cos ( x ) sen ( x ) ] dx + [ x y 2 y ] dy=0
y ( 1x 2 ) dy=
M N
=2 yx( 0 ) =2 xy 0 E . D . E .
y x
u= (x y 2cos ( x ) sen(x )) dx + g( y ) falta terminar.

FATORES DE INTEGRAO:
ex 1 lista extra

14) xdy-ydx = x(ydx+xdy)


M N
xdy-ydx = xydx + xdy (-xy-y)dx + (x-x)dy = 0 =1x 2 =13 x 2
y x
No E.D.E.
M N
2 2 2( x 21) 2
y x ( 1x ) (13 x ) 2 x 22 =
= 1 x21+3 x 2= x ( x 21) x
N ( x x ) xx
2
2 x 2 2 ( x 21 ) 2 1
u=x x du=13 x ou 2 2 ln ( x ) ln ( x2)
3
3 2
xx
e 2
x ( x 1 ) x x

x 2 y y xx 3 N 1
e ( ) ( ) M 1
2
ln ( x )
F.I.
x 2 dx+ dy=0 =1 2 = 1OK EDE
x2
x 2
y x x x2

y y du 1 g 1 g
u= y
( x 2 )
dx+ g ( y) yx + + g ( y ) =N x + +
x dy x y
= x
x y
=0 g=C

y u y
u ( x , y )= yx + +C Prova:
x y x
y
=y + 2 y 2 N ( x , y ) OK !
x ( )
u 1 y
x
=x+
x ()
N ( x , y ) OK ! Ento : yx+ =C SoluoGeral
x
FI:
y 3 M y N y
dx+ [ y ln ( x ) ] dy=0 FI = y
2
15) = =0 No EDE
x y x x x
M N 1 1 1 1
+ +
y x x x x x 1 1 x x x 2x 2
N
= 3
y ln ( x)

y
+
x x y
+ =
xy xy xy y ( )
x
2
dy 1 y y 3 ln ( x )
e2 ln ( y ) e ln ( y ) y2
2
y
FI =e . dx +[ 2 2 ]dy
y x y y
M 1 N 1 1 ln ( x )
= =0 2 EDE u= dx + g ( y ) + g( y )
y xy x xy xy y

u ln ( x ) g ln ( x ) y2 ln ( x ) y 2
=N 2 + = y 2 dg= ydy g= u ( x , y ) = + Prova :
y y y y 2 y 2

u 1 u ln ( x ) 2 y ln ( x ) 2
= +0=M OK ! = + =N OK ! Ento : + y =C SoluoGeral
x xy y y 2
2 y

Equaes Diferenciais Lineares de 1a Ordem:


dy 2 xdx
+2 xy=4 x ye e
2 xdx
16) .4 xdx
dx
2 e x C
y e x = e x 4 xdx y e x = e x 4 xdx y e x =2 e x +C y= x
+ x y=2+C ex
e e
2 2 2
'
y =0+C e
x
(2 x ) Prova: y ' + 2 xy=4 x 2 xC ex +2 x ( 2+C e x ) =4 x
2 2

2 xC ex + 4 x+ 2 xC ex =4 x 4 x=4 x
1 dx
dy y dx
17) =2 ( x2 )2 ye x2 = e x2 .2 ( x2 )2 dx y eln ( x2 )= eln (x2 ) .2 ( x 2 )2 dx
dx x2
x2 1

x2 1

1
x 21= .
(x2)

]
x2 1= ( 4 x4 ) dx

ln
e

ln
y e
y 4x 2
= 4 x +C y=(2 x 4 x +C)(x2)
( x2) 2
dt
dy dy y dt
18) t y +t 3 3 t 22t =t 2 +3 t2 y e t
= e t
. ( t 2+3 t2 ) dt
dt dt t
2
y 1 y 2 y t
( )
1 1

y e ln ( t )= e ln ( t ) . ( t 2 +3 t2 ) dt = ( t 2 +3 t2 ) dt = t+3 dt = +3 t2
t t t t t 2

t
y= +3 t 22 ln ( t ) t +Ct
3
' 2
19) y + 2ty=t com y ( 0 )=2,5 u=t du=2t
e

du
t t 1 u
u t 1 t 1 et C
( 2tdt )dt y e = e .t . y e = e +C y e = e +C y= t + t

2t 2 2 2e e


ye 2 tdt =
1 t 1 0 5 1 1 t
y= +C e 2,5= +C e C= C=2 y = +2 e
2 2 2 2 2

20)Utilize o mtodo da variao de parmetros e encontre a soluo no homognea da equao diferencial:


y '' 4 y ' 4 y=x e 2 x , com ( x )=C 1 e 2 x + C 2 x e 2 x
g ( x ) =x e 2 x u=x u ' =1 v=e2 x v ' =2 e 2 x
2x
y 1=e
2x
y 2=x e

e2x x e2x
W= e 2 x e2 x 2 x +e 2 x x e 2 x 2 e 2 x 2 x e 4 x + e4 x 2 x e 4 x W =e 4 x
2 e2 x e 2 x 2 x+ e2 x
x e2 x x e2 x x2 e4 x x3 x 3
u 1= e4 x 2
x u 1=
e4x 3 3

x e 2 x e2 x x e4 x x2 x
u 2= 4x
4x
x u 2=
e e 2 2

x 3 2 x x 2 2 x x3 e 2 x
y (x )= e + x e y ( x )= ( x )=C 1 e 2 x +C 2 x e 2 x y= ( x ) + y ( x )
3 2 6
x3 e2 x
y=C 1 e 2 x +C 2 x e 2 x +
6

21) Utilize o mtodo da reduo de ordem para solucionar a equao diferencial:


2 1
1x y=0 com y 1=x
2 1 '
1x y 2
y ' ' +2 x
2x 2y 2x
y'' + 2
2
=0 p ( x )= 2
1x 1x 1x
2x
2 2

e 1 x
e ln (1x ) 1x 2 1x2 1
u ( x )=
x2

x 2

x 2
y 2=x x(2 )
=x x y 2=x21
x
2
Soluo :C 1 x +C 2 (x 1)

Você também pode gostar