Você está na página 1de 14
Karl Popper O mundo de Parménides Ensaios sobre o lluminismo pré-socrético Orgonizado por Ame F. Petersen, com a colaboraséio de Jargen Mejer Tradugao_ Roberto Leal Ferreira el Poppe Ans tories jm todas elas estos ce cariter dogmécica. Na realidad, Atintols fo primeiro dogmaico~ mesmo Plato, mora poliesments Hone, nao ea degmatco ma episemolole Prxlenns dizer que o kal ariterdico de ciéncia mas ou menos uma Ficklopiacheia de conceos, os nomes dis esc. Aquila que se sabe sol sisessincias define os coneieos, de modo que poems dea tido Acioseito dos conceos parti de sus virias definigese icerconexses, Fin €»extrutura de uma enciclopéladedatvy, de qu tos os conctos ‘80 obtios por procediments indutives os arch partir dos Gua pode ‘0s nto era tudo o mais por meio de dese: lbgies, os logemas F sbi que Arsttces, om sua teora da deriva lige e om 2 Ivor quatro causa ou, mais preiamente, st erste caus (cas ‘Bovenie ou préxima ou eficiente)conseguiseslarecerconsideravelmeme etencialisme de Patio fo qual, por exemple, fia da Beleza a causa do jt bo) tei, porém, que, com a teovia de Arstteles de que accion 4 Wemonstcivele portant) conertuents ce, pode-se dizer que a grande Iona do racenalisme erkco rego chego 20 fim. Aisles maou fica crc, para a qual ele mesmo fx uma contibugio capital. A Mn fof da natureza, a reoria da natura, as grandes teats origins of psmologiasucumbiram depois de Aisles, em rao, sobretuo, di Aca sue epstemelogia, que exigia preva inclusive « prova india) Creo gue set esa, em sua, hstrla de corn a epistemoloia uno acontecemosyeioa er dominos pelo gue Parménides teria cha Alb Viner, a via da incre. Esta 6 também &picipal 20 pela Qu Hite csaios que também cont uma reftago dain, foram el Hb sob o tuo de © merle de Parties. les ratam, sobre, dak nes pré-socrckeos-Xenolanes, HerdeitoeParmenides-~ ma an Waminam Scrat e Placa 0 que fl posteriomneate apremdido ¢ lca ser aprentido do pero mai © mais inventive ca lola Peto que chegou ao fim crs epstemotogiadozmtica de Avis Ale gual ve pole dizer que até meso a mals recente flosotia ainda tl eeuparou Fes are est ported de tonunerc na corer a bs ne in Nt a ; “trae 9 emit mos Min minh Ensaio 1 De volla aos pré-socréticos’ Det Nalin, Herman Sha, cpa De ee Taso Acton pore progenies lore pen ura caret devia elorig goer a, plo meos neces Teme sada rar fea ets rene 9 ah Mgt ee ae volar sings cones rae dos sion, Onde setts anal ade do pec? plsdadee acai de ut qusts npr a, mot minha tee ft pono deco o tte csp, cro fetes ost serosa plains ex ela Exc ie Pilon prommeiats no ened Ariottn acy no dn 8 de fei 8 ns pon sms 8. ed Pr An fii sy nhc Teas rari akan nie 3 Settee th Niro ston ken rmen v ape ms com as Hin nan ci fe OGD Cat yada ree goa de at tea 2, 28,26 DK M8, 1, 14.39) ma Ii pd eas .82) da Bi Be Cyrus “ ot Poppe As quotes aque ot pré-sertiostntaram responder fren precip Ineatequsidesensmolgias, as também havia questes de toa do co. ‘linen Creo que alosofia devaretcenar cosmologae a wna to ‘ips do conhecimentc. Hi plo menas um problema Rloséfico que ia- Jessa «todos of homens © problema de compreender o mando em que vemos , portant, a ns mesmos (que somos pare do mundo) © nosto Fowhecineano acerca del. Ted ceca &cosmologs rio eu, e pats min, ‘eres da flosof, assim como da cnc est apenas em sun ousala loots de aumenar © noso conbecimente do mundo eacescentar algo & Joos de nosso contecmenta do mundo, Intresso-me poe Wiigenstin, por Sven, no por causa de sua lost Hingustca, mas page seu Teratae _ ar un tazadoeosmolgico (embers too} e pore ora do cnhec- + Wento estas ncimamente liad asia coxnoogi. Para mim, tanto 2 sofa como ena perdem todo encanto qua lem mo dessa busca quando se tornm especitizagSese delxam ‘or 0s enigmas do mundo ¢ dese marevilha can eles. A espeilizas50 ole ser uma grande tenegio par o cenit, Para o filisof, &pecado nore [ewe artigo, flo como amadoe come amaate da bela stra do t= eos. Nio sou sem am especial, em um pert: fico cnmpletae ‘esnortealo quando um espeilietacomegs& argumentar que pi Jp 0 expenses Hericito poderia © unis prowvelmente nto poder Jomo. No enanto, quando um eszecalta subst une bela iss, each nos mais velhos texas que posuimcs, por outa que~ pelo menos im no a nen santo, sine gue a8 mesmo um amador pods se para defender uma veka teadiae. Assim, vou pelo menos conse Fe argumentos do especial eexaninar sua coerncs, Essa parece st ‘cupso nofensia , se um especial ou qualgucroutea pessoa se ‘ee ao taba do ofa a inh rts, Hiei satseoe honed! Develo ot prbrctes ‘aminare a torias conmoligcas dos pré-scriicos, mas apenas 8 media que estiverem selicionadas com o desenvolvimento do problewa da Ihudarg, corn o camo, © apenas & medica que frem necessirias para Compreensio da abordagem adotda pelos Hlosofes pré-ccrticos para 0 problema do canheciment ss abordagem pri teérca Pols de con- dere ineresse ver como sua pica e sua reorin do conhecine no esto incladas ts quests cosmologeas © eoligicas que eles se colocvam. A "sles era uma teocia do conheclmento que comecasse com 3 qust4o emo 62 qu isto © uta lean?” ou "Como set que 0 cbeto ge estou prcebendo agora sje uma laraja, Su teotia do cenhecimento partis {i problemas do tipo “Como sabemos que © unto & felio de dua?” ox “Come sabemos que o mundo ext cheio de deuses?* ou “Como podemios sabe alg sera dos ese?” Hume crenga mul isveminada, cj xigm remota ero eu tahex sejeaifludcia de Francis Bacon, de que se devam estar os problemas th coia do onhecimento que se ign 20 nosso conecimento acerca das laranias e nao ao nossa conhecimeaco acerca do cosmos. Discordo dessa rence um ds peincpas prpéstos de mou artigo € comunicar a vocts lgumas das lees res para dissent: De qualquer forma, ¢ bom lem tarde vex em quando que & noses cifaciaOcidenal =e parece nio haver fu — no comego com accra de bservases sbre lara, mas com ‘sada eoras aarca do mando MW ‘A epistemologiaempiita tadicional ea historiografia tradicional da Ia foram profondamente inf uenelades peo mito baconiano de que ij lénca parte da obsorvaco e em segulda, aos poucoee com cantela, i rmo is eorias.Ensinaenoso cated das antgospré-socritico que vos no into dieremes. Agu, nos deparamos com ideas cuss © antes, alguns dhs quaisesanhas e até desconcertartesantcipa- “gb erates midernos, ao paso que muitos cuteas passa onge do Hr homi pono devs roderno. Mas a sir ova melhor parte dolas om perv, Tomnemos, por exempo, alguias das ort ei pong era. Dizi Tales, 4 gue co ‘alow ol ower Bic. Seca rer eon eet, 2 Tara a sand seu plo Ivica gu" No Mind gue Tes observer teremotes sin doris asd ge i ea is ft ea tra ater 0 wore ow speed Tree também os remote pela Contra de ue Tera ia bre ag. per ta concur Geo bara nhacent ae a moderate da deriv conned pala rca nnn te er vas ceric Nari epee i i becatng eeeaer eos encore stvwdai indiana ge over Geet rr de reenter Cert Aa we deer Inj dea tds ox enc cenies so bipGtses ou pais oo Sonera ja de gue arpa mara dese conectres Gch a do pre Baer ae eso flo lke Bacenian oats ilerante, Pie os sed fra qu das a conjectures dh cca ta que fe rest fiasco ao gs occas — pare da bev. ‘Sj como fy abel tori Tals acs os ero deporte Bu mpenss ds Tra, entoa de modo gun brenia na ober pl int ss mina sai emer cena. Mas nen ie Verde da ori ropontaplo mar alo de les, Anainana. A Iota de Arian era peo da Tere ict init, ts os vale de aap oberon, Na read, pode sr Moss ono coeanbervaconl Segunda cra de Arian (A 1 ‘Teta €ustentads por ada, mas penance estan devido 0 Iu de estar goatee atarte de todas 4 oui cls, Su Forma & [jemoadeuntambor J. Camintamassobre uma de suas sepericie Pana eoquant @ our est do Indo epee (© arbor, sor dvi, 6 uma aalogiacbservacinal, Mas aiden da ‘ypensio Inve ds Tera no espugo e a explicgao de sua escabilidade no ip; nenhuna analog no campo inteea dos fatoschservves [Nanvnha opin, es iden de Anaximando Suma das mais casas ‘nals revlucienitas ¢ mais petentose iene de ela hist do pen famento hymano El torn pensive a tors de Ansar "Mw o passa dado por Anaxianro era aiada mai dil Deve os prbsoctscn lisence eqn” (Como Avstteesparfraseia Anaximane) & [i ett pono, anteciar inclusive a idla newtcoana de ores gravtaco as intense sc? v como chegou Anaximandro a ena notte teria? Deceto no por elo da observa, mas elo rcioinio. Sua teria € wna tencativa dere Toler ain dow problema ag, antes dl, Tales seu profesor e patente, Fundadoe da Escola Milsi ou Joni, ofereera uma solo. Concur, pos, que Ananmandro chegou a essa teria por melo da ere A teoria Te Tales Tl conjctuca pode rcoborsestencacto, creo cu, pelo exam da esrueora da tora de Anaximand. proviel que Anzximando tivesse argument contra 2 reoria de Jes Gegundo a qual «Teva flare sobre agua) da sopuine manera: ‘treori de Tales € ust eapécime de um tipo de teoria que, se coerente- nem desenolvda Ivara ama opresio a0 infin. Se expllcarmos 1 peso estvel da Tera pela supesicdo de que cla set suporiada pela faa qo extata flacuando sobre © oceano (Oana) = ro deveriamos holes posgSoestével do oceano por ua hipStese ails? Mas iso “Ghniicara buacer am suport pata ooceano e depos um sapere para ese hort, Ta modo de explicagi €insesfico: primero, porque resal~ eross naa problema eianco outro, esztamenteandlogn, mas também pel isd, menos formal e mai acuta, de que em qualquer um dsser Finemas de supories cu apoio, © facasso em fxaralgum des supories nal Davos evn ao capo do eco into. oe alt cde Anaimano perc daeonpurcce a saeeaeNirterscs acum emp, cxtandgulrete fine sno © tag nce 8 ede emer do tsa (a nme ei Pai) Se va 10 por reqs meer jaan ene ane pets fg de Newton Teena eons ed eoame Ni el Pepper sae parece ter sido argumento de Anaximandro importante notar qe ele able, embora nfo de modo totalmente consents, ter, ¢ née ompletmenscoerete a dela de una depo abeolta~0 sent abso. Ito de “pata cima” e "pera bixo" Iso & ade 9 conto oda experi ‘la, mma notorlamente ditel de compreende. Parece que Anaximenes © ‘oro ¢ até mesma Anaximando ndo o compreerdeu inteiramene. Poi | thieia de uma distancia igual em relago a tous ae cutras coisas 0 tora Tevado a tsoria ce que a Tera tem a forma dem globo, No eneanc, cra qe tivesee a forma de um tambor, com uma superficie plana superior ‘utr ineroe.Paece, poem, que sua observa; 40 "Cumninharos sobre uma le suas supertcies plana, engutnro a outa ett do Ino oposto” [A 11] onkinha a sugesto de que ndo/né une superficie superior absolta, ns, pelo conic, a superficie sobre a qual caminhamos ¢aqula que pocemos ‘amar de superior (© que impediu Anaximarsto de chegat& teoria de que Tera fosse li) globo © nfo um eamboe? No hi civida fo a eperiéca oberon ge the ersinou que a superficie da Tera era, de umn modo geal plana. Assim, fo ur argument especuaioe critic, o exam eric abscavo ds icon de Tales, que quase e levou &wendadeira torn da forma da Tea, € [ol experidniaobservacional que odetencsmiahou. iy win objeto Sbvia tora da simotia de Anaximandeo, segundo i Tera ex igualmemte dstante de tds as ourascoiss.Aassimetia Alo univero poe sor facilmente vista pela exstnca do Soe da Lae, em “pec, pelo to de ces, por veces, no extrem muito distames um do IF, porta, estarem do mesmo lado cl Terr, enquao no hé nada ui Indo para contabalanelo.Parece que Anaximando enfrentod {ori com outro ousado eancelo ~ sa ecla da naureza ocala do Hs Lua ¢ dos outros corpos celeste Tle magna os aos de dus das de carruagen ae iran lum eee tana 27 sezes maior que o dh Tera, & ‘Cua im doses aros 0 rubos circulate et ch a wc aoe pbocrieos crc el Lin peters, ot il pe ae cca cron armani. Asan wCpnnec paca) eon resem ones ae rar toque an Ars el eat ecru ie of haan oc ses ¢ Sean sso nop i STU nner sce roster oo tin falcon nate: Gane ec eran csr? vl eee sen cra ets de Asien so ct tae sono pein el a ar hrs foam oh et one Sr ean ps pn orn ean ro 1 gy een onan toe Ia nat ppc cng. a re Leake como tes ci me ie apni! nbsculic pedo he ar emt tot pons . “Tal répica equivale,¢ claro, & tese de que, por definislo, as ceo i fn remeron Soa tet Crp ee oc ess Hecate tases ti paces Use sino sop Olmrane we ontes Caeser nsw A stp tenm cups corm omen de seroma Lacs steeun pv agate Pema ens tr ese ‘ca Pepper vi [No gue se rere aos pé-scriticos, afiemo gee hi a mals pete con Linwide posse! ene suas teoriase of eleriores detenvohimentos Fic. Se 80 chamados Ue fldsofs, ou pé-cleitas, on cinta, impor. la muito pou, a meu ver: Mas atmo que a teria de Artximandro abvia ‘amino para as reorias de Aistarc, Copimsica, Kepler © Galles. No que le enh meramente “inflvenciado” ees sitinos pensadores ~“nfluen- ‘in ¢uma ereoria muito superficial. Eu prefer colocat a oises asim: 6 lagna de Anaximando évalloss em si mest, oto uma obva de ate. Aka dso, sua agar ornonposshes curs fants, antes qua as tos grandes clenistas mencionados, Mas as teorias de Anaximandro nfo io falas e,poranta no cent Meas? admis queso falsas, mas também o sio mas tories, baseaas fan iimerasexperiéncas, que aciéncia moderna aceitava até ecentemente ‘cujo carter cent ninguém sonkaria am nega, embora hoje e exci ‘qe sjam flsas. (Um exemple & tari de que as propriedades uti lo hidrognio pertencam a um stip de stoma ~ a mais feve de todos f ftlomos) Hou hitriadres da cnc que tenia a consderar nfo onufieas (ou mesmo eupeesiciosas)quaequer eis nio mais acstas no | Momento em que esreviam, may east € uma atitude indeenstve, Uma ora fsa pce ser una fagznna 0 grande quano materia verdad, SS inuta eos fas foram mals tes bute de verdad do que lgumas Iworhs menos Interessartes que ada so pois. Poss teoris falas ‘Pipe ser tis de diversas mancires; podem, por exemple, suger modi ese maior ou meno raticslidad e podem estinara erica. Asin, A tron de Tales cle que a Terra fatua sobre a dca reapaceceu de forma ‘psifcaca em Anaximenes e,em tempos mais tecemes, sob a forms da Worl de Weyonce da deriva continental. 8 fl mostrad come a teria de Tiles escimulow a critica de Anata, Amalogamente, a tora de Anaximandro suger uma reoria med “il atria de ua Terra em forea de globo, cloaca ivremente 10 ent do universoeredeada por aera em dos 20 estimular acres, ela tabs leo tor tha por reflec hz ori lagna dew eyo central snan-de-munce hebocentco de De vols oe rb sorécor val Creo quc os mils come sus aescetsrs ort ge am © mundo como uns teo nearvem ound como umaespise den tare ds clues ~onosolae Nios ai, ecee de tana si anes wimg Aqueduct, ea pls alae tera de conto fons on pins probe cone nla Harum un irene expect em avo, quo de Comopanies go eres col do mdr spect tm Se ners cosnognc, sete te condos et trade conmoginca senna uae esate a err cs tvandoe camo ca Gram fa, aon, eect uma expla oe oli an fra coments conmolg dere sr mao fs gnndo card we csnogini,s4 peverao de una ora osmolga exer, elo enor pace, ena ets erat eee qu leo riniro x rain rg do coos = tua pa bisa 6 mater de connor Em Anaxinani, fontamcs ropes st inte, Mens evemers su raps Dryvee de Sartre Charo hte da plant aia do mun, le funbers estou seat com nn rao de tt dena © ei apne em a, ua wor ace do atrial onsraloa hoo oem tes” inno inrne ron No anc de Anaximandr, ocr od po de mua, Hai {he rece da bacon de venga ee ee, Do- db Coste) cr oo og ello en ua ches da fics dh Ln. Hava vero, espns pls mans ep Chuinosvpreprodsos pla srage dune a ge aus ds ven ds "mans do Sl (ose) dL THe este dv a apc as arn eo: se ABscuotll ign, por eserpl soya pl obra ds bras de er sbi Anaad Moam ed comaao ana ado de Lacie, ald 4g Kel Fopeer | Teras aqui uma primeia pista sobre o gu ogo vii: o proba geval | nmdangs, que se tomou 0 problems cental da cosmolosiagregac, por fim, lew, com Leucipo e Demécri, a uma teria go de aude, ge fo acia pela citncta moderna qusse acto ceo do século XX. (86 foi sia de ldo com o capso dos modelos do cr de Maxell um event istérico que fo! pouco node anes de 1905) Esse potions geal a mudans & em problema filosic, de fato, mas Ins de Parménides e Zendo, ele quase se transforna num problema gi 6 Come é posse!» aang ~ st €, com ¢ logcamente pastel? Como ovens coisa mudar sem perder a ideatidade? Se permanece mesma, nad mas sper = Het, en no a mesa cin oe x Gil uc cop tnd devine optim de nn espe er pane ef ree pce om neal nmin car rg mmc tse cans Ae ama se Man sum cso Ease as Aina ns lp pop cif ce Bo, gran wn nine de mn ome fess Ii os ccc to eg, Bsr nave me en car oant Tan ws ores. io hav Fos re em caer tr de rs a ree mane oso 1) “hnsinana ao us prams sl orornen corer ees 1 pepe alalee tape aan tee, Fit ps Sm mu ener fe ho ‘Aristo, Meterstgis, 9.128). Mas talves nfo devese er interpreta as “ce- [re stocvprares eaten sem pon debcagen) Mert da eet Sogo 1X 0 subsctul, no trenino parigrath da oonsy Cee a ‘i ceo Devel os pects que nos depararemos com ua: prblema geal € wma rocia ger da man (em Hero - vera segud, Mas bevia« necrasidade de se expicar a5 trem-conhecidas mudangas que ocorrem em nosso mundo. As moaangas nai Sbvias a llentacia dod eda ole, as medangas dos ventos edo tempo das estagbes, da semesdira&cohela edo cresemento das plantas, dds animals e dos Fomens ~ tudo esta lgtdo ao contrast de temper tras, com a opcsgfo entre o quent eo fo, © ao contrast etre 0 S80 ‘co molhade, “As eriaturas vis #3 gerads pela umléade evapora pelo Sol" [ATI 0 quente efi também administra a peoese do sco de nosso proprio muro. © end e oo também eram responsive ples ‘apotes e pels venos, due, por sun yes eam vst como os agentes de ‘quase todas as outrae mudanyas. “Anaximenes,dicpulo de Anaximandro e sea sucesso, desenvobe ssa dels com mut minds. Cano Arasimandro, esavaineessado ns opengbes ene o quente eof eer dimido eo aco eexplicva as transgées entre esos opostos com ura tora da cndensao e da rarefe- ‘ho. Do mesmo tnado que Anasmandr,acreiava no movimento eee00 © Iago dos ventos, Eo parece improvdve que tvessechegado a um dos ‘ss pontos principals em que se afastava de Anarimand pela critea da ea de que o que era completement dimitado einsoeme (0 apn) ands idee estar em movimenta. De quaker forma, substiuin o Apion pelo Thal que era quas gualmente iimtad>e informe e, ne enanto segs loa wha teora dos vapoes de Anaximandeo, ao s6 era expe de mov ent ms peincpa agence de movimento ede mudarga. Ua unlcasSo i dias semeliunte ft operada pela ora de Anaxlmenes de que Yo Sol omposto de era e fica mio quente devo apex de movimento" [A 6. )subotiio da mais abstrata eoria do iid Apron ela eoria doa, nos abstata mae de senso comm, era scompanhada ela substcigf0 th ows tori de Anaximansro sole a esabiiade da Terra pela idea nals poplar de que “oachatanseno responsive! por sua establlidae, pis th] cobre como uma tampa oar debaio del [A 20) Asin, a Tera palit no ar como a tampa dun panels pode palrar sobre 0 vapor ou um. fatco poe par sobre agua ~ a questo de Tales ea resposta de Tales ‘saab rentoecas eo meomorivelargumento de Anaximando nto & “Anaxirenes ur etic, um ssiomatizadog um empiisa 1 Doss grands miso le sue menos or Popper (0s trés milfsios viam o nosso mundo cory cso lar. Havia moxi- ment, haviarmsdanca ass a, haa oquentee reo fopp x umidade Havia um fogo na lreltae sobre cle uma chaleire com Agua. Acasa extra fxposta aos venteseera um pouco venta, scm dvi, ea lar € Jpsosigifcaa certs seguranga eeatabilidace, Para Henilv, por casa essa pegando Fogo. [io restou neahura estaba no mundo de Merit, "ido fst 1 nalarepousa” [DK 2244]. Tao fi, mesmo a8 vgis os andalmes, 0 material do construsio de que ¢ feito o rua: era e roche. ou 0 Lene le un cairo do isso Pu As vighsapodrecer, a terra €varida pla “yu e plo vento, ws mesmnasrochas se quebram eetsecam,ocldsirio de Drone transforma se numa pina vende ou em verde: "Tudo est ern mo Jinentoo tempo intl, ainda que (sso scape sos nosso sents" mk xyes Arstteles Aqueles que nfo saber eno pena, cree Que 86 0 combusthel & queimado,enquaneo a hacia em que ele gusima €£ DK 2241) permaneee igual, pois nde veros a bacia arden. E, no entanta, ela ade, & deen po foge que ustenta. No ves nosos fos crescerem femnucrem eenvehecere, mas eso acatsce cam eles io hi, pois, corps sidos. A costs nia do realmente coisa, sf0 procesos elas flue. So como o fog, como a cham que, embora pose, for uma foema defini, € um presto, una crrente de matt, win ra Todas as coisas so chamas 0 fgo 60 verddlro material de construgio de ‘owe mundo, ea aparengeextafiae das coisas ee dove meraments A ij is medidas aque 0 processos de nosso munda esto sues, ta 6 segundo cri, a biséria de Herd, esta & su “mensagen", pvr vera” (lgod aque devemos da ouidos: “Ouvindo nfo & fm, mas ao relato verdadero, & sdbko imi que todas as cosas sto 1a s6" [DK 22850} so "um foo per, que ae acne eapaga segundo famed” (DK 22150), Sel rmito bem que a nerpretag tradicional da flesofia de Hereito Aagl reexposta mio mals aecta por todas, hoje em dia. Mas o8cticos ‘Teh puseram ex sew hypae~ sto & nada que tena inresse losin “Aaallsarc nevemence a nova ierpreagso ta por eles na pedina seo, “Quo al apenas esse que oso de Herel ao recoreer a pn Deval co pabsotees mundo de coisas cujas mudangasescapar aos poss sentidos, embora st trans que elas meen, cri dos nvas problemas: pron da muda © poems de coecinet,Tais problems eras tanto mais urgentes Poe ser ‘a explcagto do momento mul diel de s enender, Mas ss, creio ‘eu, se deve ao fato de e el iso com maior careza do que os predecesso- res as ifculdads envolvidas nadia meema de madanga. Pais coda madanga a mana de le 2 nudane pressypoe algo que ude. E pressupte Gus, a0 muna esse algo deva permanecer © mesmo Pdesse dizer quo wma fla verde muda quendo se tora marom, mas io zeros que aoa verde muds quando a substi por uma fla ‘mary Eessencial para tea de madanea que a coisa que muda conserve ‘idemridade an rua. E, 90 ertato, dave tornarse outa coisa: ea verte {se tonma marge em ni ese orn seca; ea qoente ese trna fs, ‘Asim, toda mudanga€ a transcode ura cosa aout com, cm certo fentde, as alias opostas (eamo haiam visto Anaximandro © Anaxt- tenes) E, no enn, 20 mua, acolsa que maca deve permanecer Kn Toe €0 problem da madang. Fle Jeu Herel a uma teria que (aatecipando em pare a Permenies) stinguc ene 2 realidade-eaapaten- ‘it "Atacee eal das coisas ama ccultarse, Ua armenia a aparents ‘ons forte que a aparente (B123, B54). As coisas oepaetemente (para hig) oposas nas na verdae ( para Deus) sfoas mestas. ‘Vile mse, vig sono, vena vehi, tudo Go mesmo. 1 pois um, vita, € outro € 9 oatze esd, 0 peimega [-] O exmina que fohe eo que desc si © mesmo 1. Bem ml 0 indcos [Pa Deus nhs coisas so bas eboas jets, as, pa ohare hi alg es cols ost outa nas. No pectonge#narareza ou eater ‘ds hve poss over eoneclmenca mass &acaeza ving (3, 60, 58, BLO2, B78). ‘Assim na yr (puta Deus) os opostos so Mércos: ss bo mens eles aprecen como nio ioecos. E todas a coisas sfo uma 3 fois elas wo pie do proceso do mundo, o Fag porene. Tes eoriuds muda reco a *palavaverdadeia xo foes, az. ‘onl real que a mulan, No eneao, sv dourion dos oportos eda partic da rons wo de um eposte a0 ore Assim, a0 ra ver ntcos,emboraparegam diferentes, ento armada nt, Sea verdade, para Deus, todas.ascolsa 0 Jer mudangs, ma verdad ih fl extraid por Parmenides, dscpul (pce Borat ip monotista Kenéanes, que disse do Deus wro (DK B23, 126, ‘as, 124 Un 6 Dus, sci entre oF deutes © ssinho eat os hamins, & 0 milo ‘Nem pelo corpo nem pela mente asses mora, Pomanece seme num x gt, em mune overs, ‘Nem Ihe eae vag ora al, of co. Sor exer ele aplao Tedo, pelo persaeae pla inte, To levis, todo saber e todo auiso, Purmenides,o dtcipulo de Xendfane, ensinou que © mundo rea ee Jano, ¢ sempre permanecia no mesmo Hogar, nunca se maovendo, Nao cai go cle fosse a diferentes hyares em horas difereaes. Nio eta de modo ‘nls semelhante so que parece ser aoe omens mortals, © mundo ea Juno um cod invite, sem partes, homogoes elie © movimento fe impos em al mundo, Ne verdade, no hava mudsega.O mundo ds Arpnsformocio ra ios. TaseavaPurménides sua tora de ums realidad imutivel musa esp prov ogica rena que pode ser apeesentad come decorente de wn remiss, “allo que nto & no 6" A pati da, podemos infese ue Hinla~aqullo que no &~ ao existe; resulado que, na nterprecagdo de Prins, signitia que o vivo nko existe. Assi, o nando ext cei Eeiuste num Hoco inivso, uma vex que qualquer diviso ery parce a6 JPoderin dever se separegto das partes peo vlewe sta “verdad bon = ston que a deusa revelew a Parménides {DK BI: 251). Nesse muna ples. a expose para movimento. 6 a enganosa cena na alae dos opoatoy serena ce que no x6 ‘aga ue exit, rms asin pi em io ui sudo aula ora pos De wit as pb socio am que el ra ofits pel experincia, uma vege © mevieneao exise, cin a valid formal do argomento de Parménsdes, seria da falidade de sua corclusto a falsiade de sua premise, Mas as signa que o nada ~ 9 view ou o espapovasio~exist.a. Consequentemeats, mio Iavia mal neesidade de supor que “aguile que €” — pleno, aquilo que cence algum efpago ~ no nvesse partes, pois agora as pares podiam. ‘or separadas pelo vicuo. HA, asin, malas pares, ida uma das quals & “pena ha parfculas penas no mance, separads por expago azo e capa ese se maver no espaco azo, send ccs uma dels “pena nds, i livia tne, Ass, aque existe sf dx ra win. Desa mancla, ‘atmietaschegaram aime ove da uaa ~ uma tora qe dominow ‘spensament centffin até 1900. Tatas da teria de que toda madara, € fav opel td mug gua, deve expla plo movineta epi se plains ina de matiri—por tomas qu se avn we. (0 pete grande paso em noss: console ena eorla da mudansa fol dfo quande Maxwell, 20 desenvolvercetas Meas e Farudy, sub uit ess tora por uma sora das icnskades varies dos campos. soos a hss, como a veo, da tora pré-scritica da muda. Tacos bastante chore, & claro, do Fata de que a inna histela (que seb Jin en Pato,Arsttces ena trsdigho dosogtfis) se choca em dverso3 Joris om as Kis de alguns especialisas, tana inglaes como lero Soke, com a5 ideas exprassas por Kk Raven em seu iv Osis ofr précis. No poss aga, & car, examinar seus argumenios em formenoro,prinipalmente, suas minucisas exegeses de dverses ches, Wguinas dan suis evant para as dlerncas entre incerprtaco dees ‘nina, (Vile, por exemple, andes por Kidke Raven da quesio a una rere 9 Herstto em Parménldes)” Mas quero dizer que ne es atgutentos sacl inconvincentes no taro, complet te naceltvls ‘Manconare aqul apenas alguns pontos referents a Heri (embora 14 gua anperanei, como os comentitios sobre Parinénies). aa Poppar A pci un segundo qua det ade He oe deg ise ey ace gee as pr nt Se inept agonists eer, hs dosha 2de8 sa tat) ene aeaeneen Sm «uma memagen ne pou expan rasa fins Herc 0 angen &reptio poe Kk Revs eas oe Se “Mass coe crs ents eee © Wot maha mans taser hae whi seas en nes vod washes tes en ie ado ose en es Jose eae icon rine Hsin pos conenee Ine qutimon an sun open se pes eee Si erga sae a Senay ms ee ‘tea menogen te Herc Son manne nes ls fg Uoninentsipln seca ciapoios mere ee Kite ten a0 al ces “ode Reine si cha oo meio fe nce, gu copa sian ee Inshore aoe eee tim a ts se cs a sony nar ee ee Ot agnosie oe cegas ck oe oe Ragen 202) shape a ea fins a eas tani" On, aoa ee oo gu" nhge oa enced a Me eos pons nts maaan, Mostra eos Resco), Masa gar ose te argc He sun ex anion goes nos fe anne ae fos nti alps argiparmt 88) fgn eutn le qve tas mati, como 0 fog, um proceso gee € prises a ‘Moria que Kirk e Raven negam a Herictico. = " Logo depois de eer que “nade nos rage é a ns ragmeros que chor a is sor” ue Heclio cresse em mucdaneasinfavescontinas Kise ve asm aque aero moda “] muna dena Jus ue em esto ances de Parnes so apse pov dc os Bi, pit. Sb itazpae Bi i, ‘Delt 20s psoas os seas alo complements flacinsns [1 grandes deevoe do senso Cowum # podem sr aeltoe quind forem forissimos os indicios que Jovem a eles", Querem dizer com so que a dourtna de sofrerem 0s "pos Le qualquer eubstnia)constamemente mudaneas invisvels representa un grande dese em elasSo 30 senso commun, desvio este que nio se deve spear em Hersctita ‘Mas, para car Herd: “Aquele que no espera oinesperao 0 vst lkswct-r para le, permanecertindetetéel e inalangéve" (DK Bis). Na Yond, o dim segue de Kirk e Raven & wlio sob viros aspect, Niko ages de Parménids, encontramos ielas muta disamtes do senso own, em Anaxiniandho,Pitigorss, Xenfanes ,sobretao, ex Herdeli= fo, Com ele, sugstio de que devamos testa a Mistoccdade ds ideas Iuviuidas@ Herdctto ~ como poderiamos, sem diva, testa a histoici- thi a ideas ards a Anaximones por padres de “seas cara’ {1m poucosurpecendemte a ual fro significado de “senso coma” au. ois tl siento se choca nfo 6 com a ntéria obscurdadee estilo or flare Herelito, contizmados por Kirk e Raves, mas também com seu Ailente inerese pela aninomia © o paodoxo.E po kima, mas nem por Jiso menos importane, la x choca com 2 dourina (completamente absur AU) sie Kink e Raven por fim atibuer « Herelto (oy itlicns sd0 meus: "| que madangas nature de todo po ¢, portant, provavlment tam oy teremotes grandes incénns) so regulates e eid, que i se pri 0 oo oon comu asco, thé cama de Mas, pegumo eu, porque o fog seria" causa de algum euro — ‘ose equi, quce de algum outro? E ence diz Kericto tae ca [Gum efoto, ees fosea Meso de Herili, eu rao vera menhura para me interes po ela, De qualque forma, ela estara muito mais fants do senso cou (al come o eo) do ye a ipa losofia que io atria Herel € que, em nome do senso eommem, ¢eetada Kite Raven Miso pone deisvoé,naturamente, que esa Hosoi inspira wr a oe stems." Com sua alsteriosa ince, Hericlio via que folio proceso, que noHs0s corps so chara, que Yuma roca ou stab gL si, od eno. apo gue gue ca, po ae we lo gt minha Kor oper li caso de bronze. sfriam invaravelmente xanga invites” Kick © Raven dzem ( argomento parece sma resposta a Meliss): “Tox er que o dodo oe esficgn, rea uma part inva de ferro, qo 80 fo elega,porém, que reado haverd para se pers que oferta alada exe Iodifcando-se7"! A e250 € qu overt se efega chi sempre vem veo foro se transforma invsivelmene em Seragem ~ por owiagao = ‘avo significa por lena carabus; cu que o ferro vino tem aparéncia dite eae do ferro nova, como ancio tem aparécia diferente da ranga [DK BA). ress oensinamento de Heel coma moxtram os agen os qe chegarm and Suir que o principio metodokigico de Kik Raven de “que grandes osvios do senso comumm 36 devem ser acctes quinones qu eva eles forem forssimos" pode mito ben set subtiito pee prince, nals clara e importante, de que grote devin da aio Wire deve ur ito quand sind qu vem aes fie oor. Esse a verdad, (um principio universal da historiografa. Sem ale, a histiaseria impos sw! F, no emo, volo constantemente por Kik e Raven: quanco, por ‘xemple,tentam forarsuspetos 0 epolmentos de Patio ede Aviles, ‘on angumentos em parte circulars e em parte (coma do senso comm) « contrcigfo com sua prépria naratia. E quando dizem que parece que Pade Arstitles fizeram poucastenatvas srs de penetar seu [0 6 de Hert] real significado, s8 me esa der que a losofaesbopada for latio e Arsétles me parece wa losfla de significado e profond- thle eas, Tatase de uma flosofia dana de um grande Rs. Quem, fone Herel foo primeiro grande ponsador que ae dex conta de que os Tnomens so chamas © as cisas, processes? Devemos realmente crer gi S81 prance filosofia fol um “exagro pnheracticano”e que tales tena ido suger a Pao, Ye parca, hes por Crill"?® Quem, pergen= Ih eu, 11 esse filsofodesconhocido ~enlves 0 maior ¢o mas acheiono Pensalor ener os pré-sceitiens? Quer, sendo Herilto? an mid mas laa et pgs) due as oe tibia o prs drat ps er ncaa aaron maid —_— 7 De wll 00s prbsocticas xl £ epléndia a hist nical da sofia grey, em espe = que wi he Tales a Paco, quase bola demas para ser verdade, Em cada gras, tencontramas pelo menos uma no filosfia, uma nova csmologa de im essionane originaldade eprofundiade. Como iso foi possivel? NSo se pe, 6 claro, explica a orginalade eo alo Mas podemos entar lnc fore luz sobre eles, Qual era 0 seredo dos anigs? Sugto que era wena trap ~ adit da discs rien “Tentar!clocar 0 problema deforma mais aguda. Em rodas ou uase tocas a leases, enconteaos cera espe de ensinamentoreigioso€ ‘cosmolgie em mulassociedades, enconuames ecolas, Oras escolas, fem especial as esol primis, tém toda, ao que parece, estutura € funges carcersties, Longe de erem gars de discuss cia, ast- ner com taela propaga ms dvtrina defini epreservla para e sem Imudanges. Tatas ce tarofa da escola transmit a tradfo, a dourina dd faa, seu primeiro mes, & prima grap e, pa se, 0 mais Importance € manterineaeea 2 doutrina. Una escola desse po jamats a= tne uma kia nora. As elas noes so heres ¢ leva a clsmas se um emit esol tentar medica a dourina,serdexpulso como hero, Mos. herétco normalments alga que sua €2verdadeira doutina do fun dior. Assim nem sequero inventor adie ter inroduzido a inven, iconic erb estar votando&werdededra cetsoula que, de algum modo, powvertes esse moo toda mudang de dotsina se hosver sub rep. S10 Todi apresentades como eafiragées dos dseres do mestre, de sus p= Iris palovras, do sipificado que ele mesmo qui hes du, de suas prépras Intense caro que, sma escola dese tip, nfo podemos esperar encontrar Tut otra de iets ou mesmo o mata para tal histeia. Pos nfo se Suite que a novas Mls sejam noens. Tudo €arbuldo go mestre. Tudo J jue pode reconsui & una hiseria dos cama e,tlvez, uma histria ids de certs durin conta os heréticos Nib pose ¢ cla, haver neha diteuso raciona) numa eso “dese ip. Po ver argumentos contra dissents eherticos ow conta ‘Mas ¢pizcpalmen por asereSes, dons econo sl (© grande exemplo de ume escola esse tipo ent as excels osices rts a scola Kealiaa funda por Patégras, Compara BsoaJonica ‘ou ie Hea tinh carder de ura oem reigos, com un modo devi ‘aractrsticoe uma doutrna secret A histdia de gue um dos membros, Hipaso de Metapont, fe jogo ko mar por ter revelado o sezted da ir ricionalidae de coras sizes quacradas& caractersen da etmostera que ‘oven a Escola Pitre aja ou ndo verdate nl Mas entre as eoas ilaséicas greg, os primeias plage fram excep. Se os detrarmns do lado, podemes dizer que o easter da ilsofin ree eds esos iloséias € mateadamente diferente do tipo dogmitico leesola aqui desert. Mosre! iso com tim exemplo: abi do problena “heamdanga por mi conteda £ her de sabe ei de ma disso Joti Novas idoias so proposeasenquato tse surge coro resuado de ume erica aber, H4 poueas madangassubtepicias, sé que hi alg 2a, Eves do anonimate, tems uma histésladeideias ede sev cones. Esse € um fendmenodnico intimamenteligad com a expan liber «dee cratidad da flosoia grea. Como explica esse fnmeno? Pra sanos expla nascinero de wma tudo. Es ra ead qu permite ‘nce as discusses creas ete diferentes esol ede nod ainda nals supreendente, dentro de cada un eles, Pos er nein lugar, fora st Escola Praia, enconcrames uma escola dedi &preservacio de ‘uma doucrina. Vemos, 0 contri, mudangat, novas Klas, modifeagSes cine detas aa mest, (fra Parmenis, af nos deparamos, precocements, com un ene No notaiisimo ~ o de urn fldofo que prope dues doutraas uma qe firma ser verdaeira outa que ele mesma descreve como fal. Noe Tago, mio eda dotrna fls um simple objet de concenaco ow de er lc, 90 conrii,apresente-a como a melhor expla possi! di opinito lnganosa dos homens motais edo rusndo da mers spartncia~a melhoe explo gue um homem mat posse car) Como e quando fo fandada ese tad xine? Es & um problema que meroce sia conideragio, Isto & cert: Kendanes que lev tal §o Jon para Hla, inka plena conscidnca do to de see purament cone: ural se pin ensinameno e de poderer ve outros com mas los Enhecimentos Volarel a esse pon ua prea elms seco, rosuramos os prick sais deasa aysiu cide dos ova litera. de pensar, vomce De vos os prbscerbiens shaborada por Anaximanso, Este 6 um fito muito lmpressionance: Ana nando eetiea omesere «parent, um dot See Sables, o funiador da sco In fnica. Segundo a radi, ele ena sb catorze anos mais mere que Tales f eve ter desenalvio ests ees e suas novas Meas quando seu mse ida esta vv. (Parece que eles merreram a poscos anos um do out) Mas no i vestiio nas fonts de wma hist de disens de briga 08 ‘lec. Tes suger, ee eu, que fi Tales Fundador desea nova tai de jssdade ~baseaa mara ova relag ent mestre e ispulo~ cram, sir novo tipo de esol, completamente dferee ds Escola Pita th: Fle parece ter sido cae dewolerar acre. E, oqueé maisimporante, pee tor rade a tradigfo de qe se doo oer actin ‘Costa, prt, de pensar que ele foi anda mais lng. Mal consige ima nar uma relag ence reste e sina em que o este simplesmente folee «erica, sein encor-laatvamente. Néo me parece possivel que Ti lscpulo que exea send ersinado na atta dogrnitica ouse crc [oyna orto de um sbi famnso) e prelanar sa erica. E me ftece uma explicgSe mas fil simples spor que o mestreencosjoa fas ance erica ~provavelmente no log de iio, mas 3 deals de Tipvessonar com a pertinencia de cera perguntas fetes pelo disspulo, es coccinea a anne cenforoceqe Ines theoenen sree sic ons ci expen in gaa ie rst do nears own pr i Sc ne, mrp ao pnt per at or ao se ccs one anise ine, en mort ina” ese mas mage oer ies Gro Maina slats lo apn oo prs rep ecoerne late rnc ren. En tagoare eon) De qa: moa hos Ieee: )uinapnainense cs dines carne nn pc a aa, No Sa dee ati en Beets vx ng prin monn Tun eit ct easing outa sno satiate re on, orl Popper ate, portano, leva, quae necssarament, 2 consciéncia de gue ne ' tentatvas de vere encontrar vrdade no so fnais, mas abertas ame thoramentos de que o nosso cnhecimente nossa doutsina, conjctaal te que consists em supcses, em hipéeses, mais de que ean vedas Finsise certs de qu a xtc ea discusstoctica so nosvos Unico melas ‘te nos aproximarmos da vena, Leva, pols, taco de conjectures on las ede livers, & radio qu ei a aitae raclnal ou cetinca ©, com ely a ness cilizao Ocidental, ania evizao bescada ne inci mbora, € claro, no #6 ne, Nests tradi racials, nfo slo proibidas audacisss mdancas \utrinais, Plo contro, nova & ncentivada vita como bor fneloramento se se basear no resultado de uma dscusso ertca de eu Predecescres,Admira-s a ousadia mesma de wna inva, poi ea pode sr controiada pela severidade do exame critica, Por fs, as mnatange de lowering, loge de seren fits de maneirm aub-reptca, 580 etaiconsl. Mente eransmicdssjuatamente com as doutrinas mais velhas ¢ com os ones dos invadores. Eo material para histria as klein eterna pete leu wath de escola AiG one sea raga cic ou racials ft Inventada x6 uma ves 1a se pede depois de ds ou rs séeuls, ales em ano da sumer {h dovnrina visti ca piston do conhecinento certo demencilvel (un desenvolvimento da dstngio eleiicae berclitiana entre a verdade Fert © a mea syposeo}. Fo edescobertae conscincementerevivida no Renascimen, em especial por Galileu Gale, xi tego agora 20 meu tno e mais ental argument. Heo saguine A tric raconalista, 2 tracigio da discusdo crtica, representa e ince Miso vive de expan nosso conhetimento~o conhecmentoconjec Hilt e hipottco, & claro, Nao nd outro modo. Mas espectficanene, nto Tilum eaminho que arta da observcdo ou da experitncia, No deser, Bema ctr, as cbervares cus expstias deserrenam apa Hlearguments crico. B deer pe Juntamente com De vako aos pr coetioe ds ene Sth a Bei crore mai depend 5 Oars — “ns rornceee noth en 5 un doe etn rsp cts 8 fie arcane mac osm Pewter ete ogu ims deo eee Per oram esbrtud, ns de testes observecosis os expt ” de criticar a teoria. Pei nisinlcctonems de acerbic cy oss temas donk See ee eee feo “et ieeatatiger ern reer eara inh nip © eect Comtsspoes SH Be ee en dees rede deci de eri ss * \¢ foi inearporada pela citncla moderna (embora ainda haja mul Se ‘to baconiano da indugdo}: a teoria de que 0 SS er ndimento indutive e entenderam com clareza o que vel ok Ura cra cnn fan Cle © Has, No ena ey conten conti, Por ite coe rr as ‘econhecimento € formulagio dessa teoria do conhecimento fh rmsang agnor mri cheat no scendtunes, Vou apcesentaraqul cinco dels, nama orem que sue sur cava de seus proemat qe 0 encom dea o nosso coven rer epost 10 onsite do favo de wx tee sans colnet "ae 69 me Fees. way tga wo onc ngremes OX BG {M4 exraios sos eat de Xensfanes un dene to neyros wr nai chant, Be velo oo psoas Alanon E ssculpr como os homens, es eavlosdesenhatism seus dewses ‘ono caalos, eos bois como boi cata gual moldeis (6 po doe dens eons cade epee at pin 0 aesentadas aqui mats algumas observes acerea da antiga th conesto entre vercesinlhanca e probabil (em adios 1 HISTORICA ACERCA DA VEROSSINLHANCA + deuses no ns seelram, desde como, Teds css, ms olan doo, hc. Felabusc poets pond e sabe aor os oan Tim poss patavas, a minha tse € segue, Os make angns ‘es dlsposea usm de manera no abigaa ie de verss- ‘aecme eo paso optus aa inte ings. Mais tarde, “como a verdlade” tornou-se ambiguo: adquiriu sig- is atconts scmo “ponie “provvements verdadero” ot eee earns ees i" ou “*possivel*, de mado que, em alguns casos, nao fica claro qual Neral nem do dene eo preemie. Nome todas as cota de urine abigail eon Pato, pox cau Se sun r= Ane ones importante teoria da imitagio ou mimésis: assim como © mundo Bint oan eee nit © (verdadero) mundo das ideias, assim também as narracivas ee ea cee is ov ios do raunde enpcca (a parla) “imitam” a vedade © big i), meramente “como a verdade”. Ou, trackzindo as mesmas expres amore ue Kendo hi esta tech, posto tabém rege ous outs significado, esses terse nfo wo demons ot ain aca ee eee ae roars eahc enpeteeerere 9 egnds ren sa, nas oe i» cpa da mine pci dean les ot coe 1) (jd endo cocremte) equagéo errénea e enganosa entee “terassinil” 'Nio pertence & nacureza ou no caréter do homem Possuir 0 verdadelro h the alguns detathes,temos prinelro urn recho da Odea Mina ina kaso € um fumes de Deanerita (DK Penélope Que aso o teconhecs) ur ssimo twxto de Deanerita (DK B17), fuloso Oulisseu conta a Penton Tali, mas que comém virios cement de venlade, 03, como diz asd to, nad sabemos po ter vs pois vertade ou may senras semetbanes A verdade” Gramoisin he so, pols a wedade est cua rin conto wk ees es Cees ate tes rp is F que a acnde critic do A Ha: 1} bo como omar isn riclonainm e aecutca dos pé-socrilecsprenuncioue opt ‘veade, mas também sabeinos, se quisermos, como dizer a Inu riclnalino zo de Steen a aga edge soa © tide por mco a discus rte ac coh a aki yr fesse um mode de vida 0 melo ie y am

Você também pode gostar