Você está na página 1de 298

Reitor

Targino de Araújo Filho


Vice-Reitor
Adilson J. A. de Oliveira
Pró-Reitora de Graduação
Claudia Raimundo Reyes

Secretária Geral de Educação a Distância – SEaD Ficha catalográfica elaborada pelo DePT da Biblioteca Comunitária da UFSCar
Aline Maria de Medeiros Rodrigues Reali
Coordenação SEaD-UFSCar
Daniel Mill
Glauber Lúcio Alves Santiago
Marcia Rozenfeld G. de Oliveira
Sandra Abib
Coordenação UAB-UFSCar
Daniel Mill
Sandra Abib

Coordenadora do Curso de Educação Musical


Isamara Alves Carvalho

Supervisão Editorial
Douglas Henrique Perez Pino

Revisão Linguística
Clarissa Galvão Bengtson
Daniel William Ferreira de Camargo
Kamilla Vinha Carlos
Paula Sayuri Yanagiwara

Diagramação
Juan Toro
Vagner Serikawa Todos os direitos reservados. Nenhuma parte desta obra pode ser reproduzida ou transmitida por
qualquer forma e/ou quaisquer meios (eletrônicos ou mecânicos, incluindo fotocópia e gravação) ou
arquivada em qualquer sistema de banco de dados sem permissão escrita do titular do direito autoral.
Capa e Projeto Gráfico
Juan Toro
Vagner Serikawa

Conselho Editorial
Daniel Mill
Daniel Rodrigo Leiva
Delano Medeiros Beder
Douglas Henrique Perez Pino (Diretor)
Gladis Maria de Barcellos Almeida
Glauber Santiago

Universidade Federal de São Carlos Pixel Editora & Produtora


Rodovia Washington Luís, km 235 Rua Domingos Marra, 56
13565-905 - São Carlos, SP, Brasil 13570-530 - São Carlos, SP, Brasil
Telefax (16) 3351-8420 Telefax (16) 3416-2829
www.uab.ufscar.br editoraeprodutorapixel@gmail.com
uab@ufscar.br
Glauber Santiago

Método para Treinamento Instrumental


em grupo:
Fagote, Trombone, Violoncelo e
Contrabaixo
1° Edição

São Carlos, SP

2015
Sumário

Instruções

Série 1

Série 2

Série 3

Série 4

Série 5

Série 6

Série 7

Série 8

Série 9

Série 10

Série 11 a

Série 11 b

Série 12 a

Série 12 b

Série 13

Série 14

Série 15

Sobre o autor
INSTRUÇÕES
Este método consiste em um conjunto de exercícios transpostos e adaptados para cada um dos vários instrumentos
comumente utilizados em orquestras e bandas musicais. Assim, é possível o estudo simultâneo de todo o grupo musi-
cal, excetuando a maioria dos instrumentos de percussão. Na execução são ouvidos os instrumentos em uníssono ou
em oitavas, cada qual em sua tessitura.
Os exercícios estão dispostos em séries que levam em conta as diversas armaduras de clave. As séries não estão
ordenadas por grau de dificuldade, de forma que, para se ter uma progressão gradual do estudo, deve-se observar o
“Quadro geral comparativo com armaduras de claves e indicação de dificuldade” e o “Quadro com a dificuldade média e
a ordem de dificuldade das séries”, dispostos nesta introdução.
Cada série está composta da seguinte maneira: 15 exercícios de escalas, 63 exercícios de arpejo, 6 exercícios de
saltos, 7 exercícios com frases musicais, 5 exercícios com cromatismos, 13 cânones infinitos e 7 exercícios de prepara-
ção para trinados.
Os cânones infinitos devem ser utilizados na realização do aquecimento e do treino de afinação do grupo. Os números
nos cânones indicam as entradas das várias vozes em relação à primeira voz. Alguns cânones são a duas vozes e out-
ros a três vozes. O regente pode dividir as vozes de diversas maneiras, conforme desejar. A seguir alguns exemplos de
disposição das vozes:
Exemplo 1
Voz 1 Instrumentos graves
Voz 2 Instrumentos médios
Voz 3 Instrumentos agudos

Exemplo 2
Voz 1 Cordas
Voz 2 Madeiras
Voz 3 Metais e percussão

Exemplo 3
Voz 1 Flauta 1, Clarineta 1, Saxofone alto 1, Saxofone tenor 1, Trompete 1, etc.
Voz 2 Flauta 2, Clarineta 2, Saxofone alto 2, Saxofone tenor 2, Trompete 2, etc.
Observações:
1. Escolha as séries por ordem de dificuldade, conforme os quadros ou, se necessário, faça essa escolha por al-
guma necessidade emergencial do seu grupo.
2. Utilize o “Quadro para anotação do desenvolvimento do estudo” e incentive os estudantes a também utilizarem
esse quadro. Indique lições semanais.
3. A cada momento de estudo utilize cada um dos grupos de exercícios (escalas, arpejos, etc.). Realize alguns ex-
ercícios de cada grupo.
4. Dentro de cada grupo de exercícios utilize a ordem sequencial.
5. A maioria dos exercícios pode iniciar em um andamento mais lento e ir gradativamente acelerando. Outros exer-
cícios, como os cânones infinitos, podem dispensar essa estratégia.
6. Observe que para alguns dos instrumentos a mesma série pode apresentar diferentes graus de dificuldade. Con-
sidere isso no momento de indicar o andamento a ser seguido.
7. Não é necessário finalizar totalmente os exercícios de uma série para passar para outra. Só não se esqueça de
voltar futuramente para realizar o que ficou para trás.
8. É importante a execução criteriosa das articulações e dos fraseados indicados. Siga o que indica cada exercício.
9. Incentive seus instrumentistas de sopro a utilizarem respiração adequada. Não se deve tocar com pouco ar, pois
sempre é necessário um estoque extra para reforçar a coluna de ar.
10. Embora esse método não indique, é fundamental a escolha de um dedilhado adequado para cada passagem.
Por exemplo: para as clarinetas devem ser utilizados os vários recursos que o instrumento oferece; para os vio-
linos, violoncelos e contrabaixos deve ser estabelecida uma posição (1a, 2a, 3a, etc.) adequada para a realização
dos exercícios; para os xilofones e vibrafones deve ser acordada uma alternância de mãos adequada; e assim
por diante.
QUADROS
QUADRO GERAL COMPARATIVO COM ARMADURAS DE CLAVES E INDICAÇÃO DE DIFICULDADE
QUADRO COM A DIFICULDADE MÉDIA E A ORDEM DE DIFICULDADE DAS SÉRIES
Quadro para anotação do desenvolvimento do estudo

Todas as Séries*

Escalas
1 a b c d e f g h i j l m *As letras indicativas das
articulações e fraseados
2 a b c d e f g h i j l m
(a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, l
3 a b c d e f g h i j l m e m) não se aplicam aos
4 a b c d e f g h i j l m instrumentos de percussão.
5 a b c d e f g h i j l m
6 a b c d e f g h i j l m
7 a b c d e f g h i j l m
8 a b c d e f g h i j l m
9 a b c d e f g h i j l m
10 a b c d e f g h i j l m
11 a b c d e f g h i j l m
12 a b c d e f g h i j l m
13 a b c d e f g h i j l m
14 a b c d e f g h i j l m
15 a b c d e f g h i j l m

16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27
28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39
40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51
Arpejos
52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63
64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75
76 77 78

Saltos 79 80 81 82 83 84

Frases musicais 85 86 87 88 89 90 91

Cromatismos 92 93 94 95 96

Cânones infinitos 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109

Preparação para trinados 01 02 03 04 05 06 07


1ª Série

1a série: com armadura de clave com dois bemóis


Escalas
Execute os exercícios de 1 a 15 com as seguintes articulações e fraseados.

    
                     
a b c d e f

    
                     
g h i j l m


                       
               
1 2

                   
  
3

           
                        
4

            
    
5
11

                     
               
4
1ª Série

            
             
5

                         
     

6

                                
 
7


                              

8

       
               
29

12
1a 1ª Série
 
série

 
                           
 
9


                          
    

                 
         
10

         
                       
11


                    
12
         

           


         
13
1ª Série


                 
    
  
13

           
              

                   
 
14

                 
        
1a série

         
            
 
15
30

                               

14
Arpejos
               
1ª Série

Arpejos

 
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras e articulações.

                      
     
16 17 19 18

               
                   
20 21 22 23

            
            
      

24 25 26 27

                                
     
28 29 30 31

 
  
 33 
  
          
                         
 
32 34 35

      

        
 
          
 
     
     
36 37 38 39
15
 
1ª Série

                                    
36 37 38 39

40
   41
  42
   43
 
                              

                
   
                     
44 45 46 47

3 3 1a série
31

      
3 3 3 3 3 3

                                
    
48 49 50 51

    
3 3 3 3 3
3 3 3 3

                                             
52 53 54 55

                                            
     
3 3 3 3 3
3 3 3 3 3 3 3
56 57 58 59

       63 
3 3 3 3 3 3
3 3 3 3 3 3
3
60 61 62 16
                                          1ªSérie
     

56 57 58 59

       
3 3 3 3 3 3
3 3 3 3 3 3

                                 
3

        
60 61 62 63


                                      
3 3 3 3 3 3 3
3 3 3 3

          
64 65 66 67

     70    71 
3 3

                                          
3 3 3
3 3 3 3 3


68 69

 
         73          74 3 3
3 3

    
3 3 3

                            
 
         
3

 
72 75

   
3 3

           
3 3 3

   
3

        
3

                  
76 3 78 77

3 3 3
3 3 3 3

Saltos
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.
17
79 80
     
                                   1ª Série

3

 
76 3 77 78


3 3 3
3 3 3 3

Saltos

 
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.

                  
                 
79 80

           
          
             
81 82

1a série

   
32


             

         
83

  
               
    
         
84

Frases musicais

85  18
1ª Série

Frases musicais
 
                                  

85

   
    
 
               
             
   
86

 

                        
   

                          
      
87

 
3

                
     
 
    
            
3

   
  
          
88
19
 
1ª Série

                                 
3

    
88

   
                         
     
    
1a série

              
       
89
33

  
3

        
3

   
   
3 3


                      
3

       
90

          
               
   

  
     

        
91 20
          
    
1ª Série

          
   

    
                                     
     
91

 
     
    
                          
    

Cromatismos
Execute os exercícios de 92 a 96 com as articulações e os fraseados indicados para o item Escalas.

                           
  
92

                          

                             

93

21
             
           
1ª Série


         
       
       

93

                       
 
1a série

                     
34

           
94

                                  

95

                      
         

                
          
96

22
 
1ª Série

                
          
96

           
     

Cânones infinitos a duas ou a três vozes

  
                 
       
97

                  


    
      
98

  
                               
     
99

23
100
  
                       
   
      
99
1ª Série

    
                              
 
100

                             35
1a série

 
101

         
     
         
 
102

             
        
103

 

                 

   
                 
104
       
   24
                 
1ª Série

   
                            
 
104

              
      
   
105

      
         

          
    
106

                 
 

   
                
107

   
25
1ª Série

   

          
        
107

   
1a série

                  

36

  
                   
   

          


   


        
108
      
                 

          
         

109

26
               

1ª Série

Preparação para trinados

                          
1 3 3 3 3

                 
a b c

                                       
6 6 6 6
d e

                                            
2 3 3 3 3
a b c

                                       
6 6 6 6
d e

37

27
1a1ª Série
série

                                            
3
a b c

3 3 3 3

                                      
d e

6 6 6 6

                                            
4
a b c

3 3 3 3

                                      
d e

6 6 6 6

                                  
         
5
a b c

3 3 3 3

                                      
d e

6 6 6 6
28
6
3 3 3 3
1ª Série

                                     
d
           e

6 6 6 6

                                            
6
a b c

3 3 3 3

                                     
d
           e

6 6 6 6

   
7
 
a
       
b
             
c
                
3 3 3 3

                                                           
  
d e

6 6 6 6

38

29
2ª Série

2a série: com armadura de clave com um bemol


Escalas

               
    
Execute os exercícios de 1 a 15 com as seguintes articulações e fraseados.

   

a b c d e f

              

          
g h i j l m

          
                      
    
1 2

        
   
3
        

                 

                  

4

         
    
5
      30
                 

                     2ª Série
 
4

           
           
 
5

         
              
     
6

          
                   
 
7

                

             

8

   
            

39

31
             
2ª Série
2a série

 
              
 
9

   
          
 

         
          
 
10

                    
          
 
11

                  
          
12

                     
       

  32


2ª Série

            
         
 
13

           
             

               
          
14

             
       
   
       
a

  
2 série

     
40
15
      

      
              
 
33
     
 2ª Série

Arpejos

      
   
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras e articulações.

   
 
    
 
   
 
    


16 17 19 18

         
          
    
       
20 21 22 23

        
   
24
   
25
     
26
  
27
   

        


   
28
    
29
  30

        
31
 
 
  
     35      
 
 
            
       
32 33 34

 
36      37       38      39      
             34
        
 
2ª Série

 
 
    
    
 
         

36 37 38 39

  
        
     
  
              
   
40 41 42 43

  
       

                      
  
44 45 46 47

      
a

         
3 3 3 3 3 3 3 3 2 série

         
        
41

  
 
  
 
 
48 49 50 51

   53    54       55    
3 3 3 3 3 3 3 3


3

                      
      
52

       57     58      59     
3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

              
 
    
 
 


56

         62       63     
3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

         
60 61 35
       57     58      59     
              
 
    
 
  2ª Série


56

     61       62       63     
3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

                          

60


        65       66       67        
3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

                       
64

          
    
         
3 3 3 3 3

           71
3 3 3 3 3

               
68 69 70

              74   

3 3

     73    
3 3

    
3


      
72
   
         
75
     

     
3 3 3 3 3

     
3

     
3 3 3 3


          
76 77
  
        
78
 
3 3 3 3 3 3 3 3
3

Saltos

     
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.
36
79 80
   77          2ª Série
                               
76 78

3 3 3 3 3 3 3 3
3

Saltos

        

Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.

                        

79 80

     82     
 
          
           

81

             
a

  
2 série


            
42


83

  
      
     
         
84

 
Frases musicais
          
    
85 37
2ª Série

 
Frases musicais
          
                    


85

   
 
    
 
    
 
  
             
   
86
      

      
   
               

                    


    
87
   

           
3

        


         
3

                   
     
    
88 38
     
           
3 2ª Série

  
                      
88

 
                         
 

 
  
  
 
 
     
2a série

  
89                  43

           
    
3 3

   
                 
3 3 3

   
      
90

            
             
  


    
       39
           
    
2ª Série
              

91 

    
                
                      

       
   

         
                
  

Cromatismos

            
Execute os exercícios de 92 a 96 com as articulações e os fraseados indicados para o item Escalas.

   
92
            

                  
      

                     
     
93

40
            
        
  
2ª Série

                    
     
93

                    
       
           
a

     
2 série

                  

44
94

                         
         
95

                       
       
 

           
              
96

41

2ª Série
           
              
96

     
           

Cânones infinitos a duas ou a três vozes

      
 
     
97
         
 

          
    
              

98

           

                      
 

99

100              
42
           

   
99
                    

2ª Série

         

    
100
  
                

          

a

    
2 série

   
101
         
45

 
     

              

102

                  
      
103

              


            
  
104
  
            

 43
              

 
2ª Série

104              


  
        

 
      
         
105    
   

    
       
  

    
  
106
      

              
  

              
       
107
44

2ª Série

     
   
107
                
                   

2a série


46
 

  

   
           
      

           



 

          

    
108
           
  

                
       

109

45
         

2ª Série

Preparação para trinados

                                 
         
1
a b c

3 3 3 3

                                                             
d e

6 6 6 6

                                           
2
a b c

3 3 3 3

                                                 
 
d
          e

6 6 6 6

47

46
2ª Série
2a série

                        
    
3
a b c

3 3 3 3

    d
                       
e
                                
6 6 6 6

           b             c                
    
4
a

3 3 3 3

                 e                         
   d
  
6 6 6 6

  


       
5
a b c

3 3 3 3

                        e     


   d
  
6 6 6 6
47
3 3 3 3

                        e     


2ª Série

   d
  
6 6 6 6

  


       
6
a b c

3 3 3 3

                        e     


   d
  

  


6 6 6 6

       
7
a b c

                           
3 3 3 3

                           
  
d
 
e

6 6 6 6

48

48
3ª Série

3a série: com armadura de clave sem nenhum acidente


Escalas

            
Execute os exercícios de 1 a 15 com as seguintes articulações e fraseados.

                
a b c d e f

        
 

 
 
  
 
   

 
   
g h i j l m

               
         
         
1 2

      
             
3

          
                        
 
4

         
        
5 49
           
                      3ª Série
4

           
            
5

      
                 
 
6

    
                        

7


                             

8

      
               

49

50

3a série

 
3ª Série
 
                      

9

   
                   

     
                    
10

               
                
11


                      
    
12

                  
        


51
13
3ª Série

             
          
13

         
                   

              
          
14

         
     


3a série

 
                     

50 15

        


       
52
      
3ª Série

Arpejos

 
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras e articulações.

                           
16 17 19 18

       
                         
20 21 22 23

           
            
      
24 25 26 27

             
                      
28 29 30 31

   
 
              34        35         
        
32 33

      

                             
36 37 38 39
53
 
3ª Série
    
                             
36 37 38 39

         
                            
40 41 42 43

                   
                
44 45 46 47

3a série

    50   
3 3 3 3 3 3
3 3 51

  
             
              
   
48 49 51

    
3 3 3 3 3
3 3 3

                                     
3

  
52 53 54 55

       
3 3 3 3 3
3 3 3 3

                                        
3 3 3
56 57 58 59

       63 
3 3 3 3 3 3
3 3 3 3 3 3
60 61 62 54

56    57  58  59  
                                        3ª Série

  61   62    
3 3 3 3 3 3
3 3 3

                                        
3 3 3
60 63

64     65      66   
    
 
3 3 3 3 3 3 3

         
3 3 3 33

                      
67

        
3 3

                               
3 3 3

                                
3 3 3 3 3
68 69 70 71


     73          74 3
3 3

     
            75 
   
3 3 3

    
         
         
72

 77   
3 3

 
3 3

                                    
3 3 3 3
76 78

3 3 3
3 3 3 3 3
3

Saltos

   
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.
55
79 80
  77    
                              3ª Série
    

76 78

3 3 3
3 3 3 3 3
3

Saltos

   
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.

                            
 
79 80

 82 
                               

81

   
3a série

    
52


                  

83

    
 
                       

84

Frases musicais

85    56
3ª Série

Frases musicais

  
 
                       
       
85

   
    
    
               
           
   
86

          
                

          
                    
87

      
          
 
    
   
3

  
                    
88
57
 
 
3ª Série
             
3

  
                       
88

   
             
 
         

    
3a série

              
        
89
53

  
3

        
3

       
3 3

               
3

           
90

     
   
            
    

  
        
      
91 58
       
    
3ª Série
              

                      
                    

91


        
                             
  

Cromatismos

                            
Execute os exercícios de 92 a 96 com as articulações e os fraseados indicados para o item Escalas.
92

                     

                     
    
93

59
                    
3ª Série

             
            
93

        
               
3a série

                           
     
54
94

                                 

95

                       
        

        
                
96

60
3ª Série

           
              
96

     
         

Cânones infinitos a duas ou a três vozes

         
           

97

    
                     
     
  
98

             

              
 
   
99

   
61
100
                   
                
99
3ª Série

          
                     
100

  
3a série

       
                   55
101


        
       
   

102


   
103
                 
 

               

         
          
     
  
   
104

62
               
3ª Série

                 
                

104

               
      

105

  
          
  

           
 
106

             
  

    
                  
 
107

63
3ª Série

    
                  
 
107

                
3a série

   

56


                 
     

          


 


                         
 
108

              
        
109

64
          3ª Série

Preparação para trinados

                                          
1 3 3 3 3
a b c

                                                            
6 6 6 6
d e

                                          
2
a b c

3 3 3 3

                                                            
d e

6 6 6 6

57

65
3ª Série
3a série

                                          
3
a b c

3 3 3 3

                                                            
d e

6 6 6 6

                                
         
4
a b c

3 3 3 3

                                                            
d e

6 6 6 6

                                          
5
a b c

3 3 3 3

                                                
d
           e

6 6 6 6
66
3 3 3 3
3ª Série

    
d
                      
e
                                
6 6 6 6

  
6
 
a       
b
             
c
                
3 3 3 3

                                                         
  
d e

6 6 6 6

          b             c                
    
7
a

3 3 3 3

                        e                            
  d
  
6 6 6 6

58

67
4ª Série

4a série: com armadura de clave com um sustenido


Escalas
Execute os exercícios de 1 a 15 com as seguintes articulações e fraseados.


                       
a b c d e f


                       
g h i j l m

                     
       
1 2

   

            
        
3

          
             
4


     

            
5
68
          
             
4


     
4ª Série

             
      
5

    

            
             
6

  

                     

     
7

                
       
8


     

               
               
59

69
4ª Série
4a série

                
            
9

  

                    
  

            
 
          
  
10

                               
11

 

                    
      
12

   

      


  
70
4ª Série

            
              
13

   

                      
 

                 
     
14



            
       
  4 sériea

                   
      
15


60

                     

     
71
          
 4ª Série

Arpejos
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras e articulações.

                       


16 17 18 19

   

                              
20 21 22 23

   

                               
24 25 26 27

     

                           
28 29 30 31

         

                              
32 33 34 35

           
 
                               
36 37 38 39
72
         
 
4ª Série

                         
     
36 37 38 39

     
 
                             
 
40 41 42 43

     

                                 
44 3 3 45 3 46 3 3 47 3

       
3 3 4a série
61

                      
 
      

3

         
48 49 3 50 51 3 3

   

                                        
3 3 3 3 3
52 3 53 3 3 3 54 55 3 3 3

        

                                           
3 3 3 3 3
56 57 3 3 58 3 3 59 3 3

     

       
3 3 3 3 3 3
60 3 61 3 62 3 63 3 3 3 73
                             4ª Série
           
56 57 3 58 3 59 3

                                         
3 3 3 3 3 3
60 3 61 3 62 3 63 3 3 3

       

           
 
3 3 3 3

         
3 3

              
3 3 3 3 3

 
64 65 66 3 67

            
    69     70    
3 3


3 3

     
3 3

           
 
      

68 71 3

  
     
       
   
  
3 3

                        
3

   
3 3 3 3 3

            
72 73 74 3 75 3

                     
3

           
3

  
3

            
3

    
76 3 77 78 3 3

         
3

3 3

Saltos
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.
74
79 80
        
3

    
3

                
3 4ª Série

            
76 3 77 78 3 3

 
3

3 3

Saltos
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.

             
      
79 80


        
       

               

               4 série

81 82

 a

                
       
62

  
83

                      

 
84

       

Frases musicais

85     75
4ª Série

Frases musicais
    
     
     
           
85

      

                                
86

        

              


       

                 
              
87

   

     
3

       
3

        


88      76
    
4ª Série

   
  
                           
88

       

                

          

a

   
4 série

                      
  
3

    
89
63

 
3

     
           
 
3

3 3

                        
90

     

                
 
             
          
91
 77
                 4ª Série
 

            

       
                    

             
91

 
           
                     
        

Cromatismos
Execute os exercícios de 92 a 96 com as articulações e os fraseados indicados para o item Escalas.

              
           
92

                
      

                             
93

78
             
        
4ª Série
 

                             
93

                      
  4a série

                   
64

        
94

    

                 
95

   
        

                         

                   
       
96

    79
4ª Série

                  
        
96

   

         
      

Cânones infinitos a duas ou a três vozes

           
           
97

  

    
              
      
98


      

                            
99

      
80
100
                
       
 
  
99


4ª Série
   

      
      
            
100

    
  
4a série

                   

  
101

   65

      
               

102

 

        
            
103



       
       


       
           
          
104

     81
 
             
4ª Série


       
                  
   
104

    

        
            
105

 

          
    

       
    
106

 

                

    
         
107


      
   82
 
4ª Série

    
         
107


      
  

4a série

                   
 
66

      
                 

                 

                        
  
108

  


              
        
109

83
         
         4ª Série

Preparação para trinados

       
1

         
   
a b 3 3 3 3 c

   
 
 

                           
d 6 6 6 6 e

 

       
2

                      
       
3 3 3 3

         
a b c

                                 
6 6 6 6

 
d e

67

84
4a série
4ª Série

                         
3 3 3 3 3

                 
a b c

                                 
6 6 6 6

 
d e

                                           
4 3 3 3 3
a b c

                                                          
6 6 6 6
d e

                                           
5
a b c

3 3 3 3

                                                          
d e

6 6 6 6
85
6
3 3 3 3 4ª Série

                                                          
d e

6 6 6 6

                                           
6
a b c

3 3 3 3

                                                          
d e

6 6 6 6

                                           
7
a b c

3 3 3 3

                                                
 
d
          e

6 6 6 6

68

86
5ª Série

5a série: com armadura de clave com dois sustenidos


Escalas

            
Execute os exercícios de 1 a 15 com as seguintes articulações e fraseados.

                  
a b c d e f

  
           
    
            
g h i j l m

               
                    
1 2

         
            
3

              
                      
 
4

         
          
5
87
              
                        5ª Série
4

         
                
5

          

            
6
       

    
                        
 
7

            
                    
8

  
                 

69

88
 
5ª Série
   
5a série

           
               
9

   
         
 

        
                 
10

       
                
 
11

                  
           
12

           
                
 
89
     
5ª Série

                   

13

           
                 

              
            
14

        
                 

    
5a série

               
          
15
70

        
                

90
Arpejos
     
5ª Série

Arpejos

 
                             
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras e articulações.
16 17 19 18

         
                        
20 21 22 23

      
24
    
25
 
     
26
      
      
27

    29     30      
                        
28 31

 
    

               34        35         
        
32 33

      

                               
36 37 38 39
91
      
5ª Série

   
           
36

       
37 38 39
    

      41    42      43   
                      
40

  
                                  
 
44 45 46 47

3 3

     49     50     
3 3 3 3 3 3 5a série
71

             
             
    
48 51

    
3 3 3 3 3
3 3 3 3

                                        
52 53 54 55

       57     58      59     
3 3 3 3 3
3 3 3 3 3 3 3

                             
56

         62       63 
3 3 3 3 3 3
3 3 3 3 3 3

   
60 61 92
       57     58      59     
                             5ª Série
56

     61       62       63     
3 3 3 3 3 3
3 3 3 3 3 3

                            
60

64 

      65       66       67        
3 3 3 3 3 3 3
3 3 3


3 3

                        
           
3 3

       69         70        
3 3 3

      71
3 3 3 3 3

                     
68

         73          74 3
3 3

   75   
 
3 3 3

                                
    
72

 77   
3 3 3

 
3 3 3

                                 
    
3 3 3
76 78

3 3 3
3 3 3 3 3
3

Saltos

   
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.
93
79 80
  77    
3 3 3

                                      
3 3 3
76 78 5ª Série

3 3 3
3 3 3 3 3
3

Saltos

   
                             

Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.
79
  80

   82   
                           
  
81

   
a

  
5 série


                 
   
72


83

            
      
84
   
         

Frases musicais

    

94
85
5ª Série

Frases musicais

     
   
                
85
           

   
    
    
               
    
86
             

                      
   

                 
                 
87

   
3

                

     
  
  
3

 
88
  
                  95
 
5ª Série
         
3


                                 
88

       

                      


    
      
5a série

   
89
   
       73

   
3

        
3

      

           
3 3

     
3

           
90

      
   
              
   

  
     
91      96
         
  
5ª Série
               

                              
                
91

        
    
            
            

Cromatismos

   
Execute os exercícios de 92 a 96 com as articulações e os fraseados indicados para o item Escalas.


      
92
  
      
      

                        

                     
      
93

97
           
            
5ª Série

                     
      
93

        
                  
       
5a série

      
                  
74 94

                                    
95

                              
  

           
               
96

98
5ª Série
           
               
96

        
         

Cânones infinitos a duas ou a três vozes

                
         
97

              
                      

98

              
                        
99

100
    
      99
               

                 
    
99
5ª Série

          
                       
100

        
5a série

                
     
101

75

        
                    
102

                      
103

 

                

                
               

104

 100
                

5ª Série

                
               

104


   
                 
   
105

            
   

        
      
106


              
  

    
                    
 
107

101
5ª Série
    
                    
 
107

               
5a série

     
 
76

          
            

        


   

       
                   
  
108

           
   
109
      
102
                    5ª Série

Preparação para trinados

                                            
1
a b c

3 3 3 3

                                 


d e

6 6 6 6

                                            
2
a b c

3 3 3 3

                                 


d e

6 6 6 6

77

103
5ª Série
5a série

                                  
         
3
a b c

3 3 3 3

                                


d e

6 6 6 6

                                            
4
a b c

3 3 3 3

     
d
                       
e
                                
6 6 6 6

                         
    
5
a b c

3 3 3 3

     
d
                       
e
                                
6 6 6 6
104
6
3 3 3 3
5ª Série

     
d
                       
e
                                
6 6 6 6

  b  c 


        
6
a

3 3 3 3

                        e                 
    d
  
6 6 6 6

  


        
7
a b c

3 3 3 3

                        e                    
    d
  
6 6 6 6

78

105
6ª Série

6a série: com armadura de clave com três sustenidos


Escalas
Execute os exercícios de 1 a 15 com as seguintes articulações e fraseados.

 
                       
a b c d e f

    
                   
g h i j l m

  

                         
 
        
1 2

 

                   
3

   


                       
    
 
4

 

 
5
 
          
106

                       
    
 
4

 
6ª Série

              
         
5

  

                                 
6

 

                                 
7

 

                      
       
8

  

                          

 
79

107
6a série
6ª Série

                               
  
9


                       

    

                  
        
10

  
                              

11

                     
      
12


        
     
108
13
6ª Série

 
                  
13
  
   
 

 
               
      

                    
 
14

           


 
 
6a série

                     
       
15
80

                           

  
109
Arpejos
        
6ª Série

Arpejos

                          
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras e articulações.
16 17 18 19

    

                                
20 21 22 23

   

                                 
24 25 26 27

     

  
           
28 29
   
30
 
        
31

         

    33 
  
                                
32 34 35

       
 
                               
36 37 38 39
110

 
6ª Série

        
36
   
          
37
 
      
38 39

     

   
                    

 
    
 
   

40 41 42 43

      

                                   
44 3 3 45 3 46 3 3 47 3

       
3 3 6a série
81

                                         
48 49 3 50 3 51 3 3

   

                                          
3 3 3 3 3
52 3 53 3 3 3 54 55 3 3 3

        

                                             
3 3 3 3 3
56 57 3 3 58 3 3 59 3 3

     
3 3 3 3 3

        
3
3 3 3 3 3
60 61 62 63 3 111
                                             6ª Série
56 57 3 3 58 3 3 59 3 3

     
3 3 3 3 3

                                           
3
3 3 3 3 3
60 61 62 63 3

       

              

3 3 3 3 3 3

              
 
      
 
      
 
64 65 67 66 3

        
    69       70        71    
3 3 3 3


3

      
3 3

               
3 3

      
68 3

              
72    73   
          
3 3

                                             
3 3
74 3 75 3

      
3

                                      
3 3 3
3 3 3
76 3 77 3 78 3 3

     
3

3 3
3 3

Saltos
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.
112
79 80
                                      6ª Série
76 3 77 3 78 3 3

     
3

3 3
3 3

Saltos
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.

                     
79 80

               


                    
             
81 82

6a série

                   
82

           
83

    
                   
    

84

    

Frases musicais

85
    113
6ª Série

Frases musicais
   
                  
           
85

    

                             
  
86

   

   
              
           
 

                  


      
87

            
         
3

    
          

88 114
 
   
6ª Série

         
                               
88

   

                         
        
   
        
6a série

          
    
89
83

  
3

        
3

         
3


3 3

                 
         
90

    

               
     

   
   
 
91         
     115

               
6ª Série

            
  
    
                            
          
    
91



 
          
                             
      

Cromatismos
Execute os exercícios de 92 a 96 com as articulações e os fraseados indicados para o item Escalas.

                            
92

  

         
            
  

                               
93

116
         
            
6ª Série
  

                               
93

                               
 6a série

                    
         
84

  
94

 

                      
          
95

                                  

                     
       
96

    117
6ª Série

                     
       
96

   

           
      

Cânones infinitos a duas ou a três vozes


97
 
                       
  

  
          
             
  
98

      

    
                        
  
99

     


118
100
    
                         6ª Série
   
99

    

     
                         
   
100


  
6a série


            
             85

101

      
   
   
        
102

 
           
            
103

                

                 
           
     
104

 119
                
 6ª Série

    
                         
  

104

      
        
     
   
105

                  

          
     
106

                 

 
     
              
107

 120
6ª Série

 
     
               6
107

       

a
série


                     
86
 

        
             


               

                             
108

   

           
         
109

121
             
      6ª Série

Preparação para trinados


        
1

         
   
a b 3c 3 3 3

                                 
6 6 6 6

 
d e


                                            
2 3 3 3 3
a b c

        


6 6 6 6
d e

87

122
6a série6ª Série


                                            
3 3 3 3 3
a b c


      
6 6 6 6
d e


                                            
4
a b c

3 3 3 3


      
d e

6 6 6 6

                                             
5
a b c

3 3 3 3

       
d e

6 6 6 6
123
6
3 3 3 3 6ª Série


      
d e

6 6 6 6

                                             
6
a b c

3 3 3 3


                  
d
            e

6 6 6 6


                                            
7
a b c

3 3 3 3


   
d
                         
e
                                
6 6 6 6

88

124
7ª Série

7a série: com armadura de clave com quatro sustenidos


Escalas

            
Execute os exercícios de 1 a 15 com as seguintes articulações e fraseados.

              
a b c d e f

  
           
    
            
g h i j l m

                   
            
      
1 2

           

           
3

                

           
4
           

         
 
          
5
125
             

        
4
           
        
7ª Série

           
                
5

              
              
 
6

 
                 
 
  
 
7

            
                     

8

    
      

89

126
     
7ª Série
   
7a série

 
                      

9

   
      
  

     

              
  
10

               

                 
 
11

       
         
        
12

                        
       


127
  
7ª Série
                
        
13

           
                  

              
            
14
 

        
 
           

       
a

      
7 série


       
90
15
       

          

             

128
Arpejos
     
7ª Série

Arpejos

     
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras e articulações.

               
     
       
16 17 18 19

         
          
      
      
       
20 21 22 23

   
    
                              
24 25 26 27

    29          
          
 
              
28 30 31

 
  33 
 
       35      
 
                     
 
32 34

     
 

   
                    
       
36 37 38 39
129
 
7ª Série

    37     38     39  
                        
36

      41    42      43   
              
   
     
  
40

  
                                    
 
44 45 46 47

     49     50     
3 3
3 3 3 3 7a série

  
3 3

                 
91

         
48 51

    
3 3 3 3 3
3 3 3 3

     
52
                                
53
   
54
  55

       57     58      59     
3 3 3 3 3 3 3 3 3
3 3 3

                               
56

         62       63    
3 3 3 3 3 3 3 3 3
3 3 3

60 61 130
       57     58      59     
                               7ª Série
56

     61       62       63     
3 3 3 3 3 3 3 3 3
3 3 3

                              
60

64 

      65       66       67        
3 3 3 3 3 3 3
3 3 3


3 3

                          
        
       69         70         71         
3 3 3 3 3
3 3

 
3 3 3

                         
68

    
 
  
  
   75   
3 3

  
                                        
3 3 3


72 73 74

 77   
3 3

 
3 3 3
3

     
3 3 3

     
3

 
               
          
76 78

3 3 3 3 3 3 3 3
3

Saltos

   
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.
131
79 80
   77 
       
 
              
76
  
            
78
 
7ª Série

3 3 3 3 3 3 3 3
3

Saltos

    80    
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.

                              
79

   82   
                             
  
81

     
a

 
7 série

                  
92

  
83

         
 
      
84
       
        

 
Frases musicais

85   
  
 132
7ª Série

 
Frases musicais

          
                         
85

       
     
      
      
86
           
      

      
   

              

                      

          
87

  
3

     
        
     

     
          
3

  
                 
88
    133
  
  
   
7ª Série
3

  
                                     
88

      
 
                         

 
        
    
 
 
       93
7a série

          
89

           
3 3

    
    
           
3 3

     
3

             
90

      
  
                
  

91   
           134
      
  
   
7ª Série
            
  

                          
                  
 
91

        
    
          
                

Cromatismos

             
Execute os exercícios de 92 a 96 com as articulações e os fraseados indicados para o item Escalas.

                
92

                   
        

                     
        
93

135
                   
        
7ª Série

                     
        
93

                     

        
         
7a série

                           
94 94

 
                 
95
                 

                        
         

           
                 
96

136
  
7ª Série
        
                 
96

                    

Cânones infinitos a duas ou a três vozes

            

                
97

           
                
         

98

        
                     
  
      
99

      
        
   
100 137
        
                     
  
      
99
7ª Série

       
 
      
100
    
           


       
7a série


                        
101

95

          
      

    
 
102

           
              

103

                

         

       
             

104

 138

     
           

7ª Série

         

    
104
  
      
    
   


    
                      
105

      
           

      

    
106
    


                 
 

  
     
 
    
            
107
139
7ª Série

      
  
                   
107

             
7a série

   
96
 

       
             
  

        



   


                    

              
108

       
     
109
          

140
          
7ª Série

Preparação para trinados


                                             
1
a b c

3 3 3 3

        
d e

6 6 6 6


                                   
         
2
a b c

3 3 3 3

        
d e

6 6 6 6

97

141
7ª Série
7a série

                                    
         
3
a b c

3 3 3 3


    
d
                         
e
                                
6 6 6 6


    
a

4
        
b
             
c
                
3 3 3 3


    
d
                         
e
                                
6 6 6 6

a         b             c                

         
5

3 3 3 3

                              e                 
  
d

6 6 6 6
142
3 3 3 3
7ª Série

                        e                 
      d
  
6 6 6 6

  


          
6
a b c

3 3 3 3

                        e                        
      d
  
6 6 6 6

  


          
7
a b c

3 3 3 3

                        e                        
      d
  
6 6 6 6

98

143
8ª Série

8a série: com armadura de clave com cinco sustenidos


Escalas
Execute os exercícios de 1 a 15 com as seguintes articulações e fraseados.

                         
a b c d e f

                         
g h i j l m

   

                                    
 
      
1 2


                
       
3

 
                             
  
 
4

            
   
5
144
                
               
   
4


8ª Série


                        
 
5

 


                          
     

6

 
                      
7
   
       

 
                               

8

 

                           

   
99

145
8a série

 
8ª Série

  
                            
 
9


                            

  


                  
          
10

                
                   
11

                                 
  
12

            


          

146
13
8ª Série


                       
   
  
13

            
                 

   

                 
             
14


                       
  

8a série

       
               
  
100 15

                                  
 
147
         
8ª Série

Arpejos

 
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras e articulações.

                          
    
16 17 18 19

                                 
20 21 22 23

            
    
                     
24 25 26 27

   
                       
       
         
28 29 30 31

 
  
 33 
  
        
                   
 
     
     
32 34 35

      

                                
36 37 38 39
148
 
8ª Série

                                        
36 37 38 39


40
   41
  42
   43
 
                               

              
   
                          
44 45 46 47

8a série

      
3 3
3 3 3 3 101


3 3

                                  
   
48 49 50 51


    
3 3 3 3 3

                                               
3 3 3 3
52 53 54 55


       
3 3 3 3 3


3 3 3 3 3 3 3

                                           
56 57 58 59


       63 
3 3 3 3 3 3


3 3 3 3 3 3
3
60 61 62 149
                                       8ª Série
     
     
56 57 58 59


       
3 3 3 3 3 3


3 3 3 3 3 3

                                           
3
60 61 62 63


              
3 3 3 3 3 3

              
3 3 3 3

            
3

    
 
      
64 65 66 67


     70    71 
3 3

                             
3 3 3


3 3

                                   
3 3 3
68 69

  
         73          74 3 3
3 3

                                          
3 3 3
3

 
72 75


3

   
3 3

  
3

                            
3 3 3

   
3

        
76 3 78 77

3 3 3
3 3 3 3

Saltos
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.
150
79 80
      
                                      
3 3 3
3
76 77 78
3
8ª Série
 
3 3 3
3 3 3 3

Saltos

 
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.


                  
                   
79 80


81
  82

                                 


8a série

 
               
   
102

          
83

   
                
         

     
84

Frases musicais

85
     151
8ª Série

Frases musicais

     
                                     
85


86
     
                                        
  

                            
  

                              


   
87

 
3


                    
  
     
  
   
3

                         
88
152
 
   
8ª Série

        
3


                                    
88

                                   

    
8a série

                
           103
89


  
3

        
3

    
    
3 3


             
         
3

       
90



                
      

    
   

    
    

  
153
91

                  
8ª Série

          
   

      
     
  
                                
   
91


 
      
                    
          
        

Cromatismos
Execute os exercícios de 92 a 96 com as articulações e os fraseados indicados para o item Escalas.

                                
92

                          

 
       
93
   
       
       

154
            
          
8ª Série
  

 
       
93
   
       
       

                                

8a série

                     
104

              
94

                                     
95

 

 
                                 


96

                                  
 155

8ª Série

                                    
96

        
       
    

Cânones infinitos a duas ou a três vozes

   
         
97
       
        

                            
         
98

   
                                
    
99



156
100
   
                         
   

      
99
8ª Série

    
                                 
 
100

  
8a série


                         
      
101

105


         
 
     
   
        
102

        
              
103

  

                   

   
                 
104
       
  
 157
                
  8ª Série

   
                 
104
       
  

 
                 
   
     
105


             
     

              
  
106

                 
 

                        
107

    
158
8ª Série

                        
107

    

8a série


                   
   
106

                   
 
  
 

        


   

                                 
 
108


                     

109


159
         
    

        8ª Série

Preparação para trinados

                                              
1 3 3 3 3


a b c


       
6 6 6 6


d e

                                              
2 3 3 3 3


a b c


       
6 6 6 6


d e

107

160
8a série
8ª Série


                                             
3


a b c

3 3 3 3

        

d e

6 6 6 6


                                             
4


a b c

3 3 3 3

        

d e

6 6 6 6

                                   
          
5


a b c

3 3 3 3

        

d e

6 6 6 6
161
6
3 3 3 3
8ª Série

        

d e

6 6 6 6


                             
6

     
a b c

3 3 3 3

                    
           

d e

6 6 6 6


                          
    
7


a b c

3 3 3 3


                                                               
   
d e

6 6 6 6

108

162
9ª Série

9a série: com armadura de clave com três bemóis


Escalas

            
Execute os exercícios de 1 a 15 com as seguintes articulações e fraseados.

              

a b c d e f

  
           
    
         
g h i j l m

                   
           
       
1 2

      
              

3


      
                     
   
4


         
        
5 163
      
                        9ª Série
   

4

         
                

5

              
               
 
6

          
                   
7


        
                       

8


  
                 

109

164
  
9ª Série
   
9a série

 
                   
 
9

   
       
   

      

                  

10


               
                
 

11

           
                 
12


       
                 
 

165

9ª Série

         
                  
 
13

           
                  

               
           
14


     
              
  
       
a

    
9 série

      
15
             

110

       
            
 
166
     
9ª Série

Arpejos

     
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras e articulações.

                 
        

16 17 18 19

         
        
 
    
 
    
 
     

20 21 22 23

   
    
                            
24 25 26 27


    29     30      
                        
28 31


 
   33 
 
    34          

                       
 
32 35


      
   
                
          
36 37 38 39
167

 
9ª Série

    37     38     39  
            
      
 
 


36

         
                             

40 41 42 43

         
 
                          
  
44 45 46 47


48     50   
3 3 9a série

                           
3 3 3 3 3 3

     
111

 
49 51

    
3 3 3 3 3
3 3 3 3

   
52
                                
53
   54
   55


       57     58      59     
3 3 3 3 3 3 3 3 3
3 3 3

                             
56


         62       63     
3 3 3 3 3 3 3 3 3
3 3 3

           168
60 61
       57     58      59     
                            9ª Série

56

     61       62       63     
3 3 3 3 3 3 3 3 3
3 3 3

                            
60


              
3 3 3 3 3 3

 
3 3 3 3

                                    
3 3
64 65 66 67


 
      
   
 70 
    71 
    
3 3 3 3 3

   
3 3

                   
3 3 3

                       
68 69


 
72        73   
   
    74  75     
3 3

         
3 3 3

                               


 77   
3 3 3

 
3 3 3

                                      
3 3 3 3
76 78


3 3 3
3 3 3 3 3
3

Saltos

   
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.
169
79 80
   77          9ª Série
                              
3

 
76 78

3 3 3
3 3 3 3 3
3

Saltos

         
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.

 
                        
79 80


     82     
 
                      
81
 

        
a

  
9 série


                 
112


83


         

      
84
     
         

 
Frases musicais

85     170
9ª Série

 
Frases musicais

          
                       
85


   
    
    
          
    
86
            
      

      
   
              
 

                 
                 
87


            
3

     
 
     
          
3


88

   
            171
  
  
   
3
9ª Série
  
                                  

88

       

                  


 
  
 
 
 
              
a
9 série

         113
89


            
3 3

     
 

           
3

     
3 3

           
90


           
                
   

                
     
91 
      172
        
                   9ª Série

    

91                       
                    
  
        
   

         
                   

Cromatismos

             
Execute os exercícios de 92 a 96 com as articulações e os fraseados indicados para o item Escalas.

              
92

          
              

                     
      
93


173
                   
      
9ª Série


                     
     

93

         
                   

     
a

     
9 série

          
114 94
              


                
95
                 


                          
  

           
               
96

 174

9ª Série
           
               
96

     
              

Cânones infinitos a duas ou a três vozes

          

      
97
   
    


      
                 

   
98

         
 
            
99  

   

    
 

      175
100
        
                   
  
      
99
9ª Série

       

     
100
    
    
      


               
9a série

       
 
101

115

     

                 

102

           
            

103

    
           
 
         
        
 
      
    
104

  176
                
 
9ª Série

         
      
      
    
    

104

 
    
                   

105

          
     

      
   
106
    

             
    

    
                      
107


177
9ª Série

    
                      
107


                
9a série

   
  

116

        
                

        
   

                    
             

108


         
   
109              

178
                 9ª Série
 

Preparação para trinados

                                            
1


a b c

3 3 3 3

               

d e

6 6 6 6

                                  
         
2


a b c

3 3 3 3

                       


           

d e

6 6 6 6

117

179
9a série
9ª Série

                                            
3


a b c

3 3 3 3

                                   


   
d e

6 6 6 6

                                       
    
4


a b c

3 3 3 3

                                  


 
 
 

d e

6 6 6 6

        b             c                
        
5


a

3 3 3 3

                        e      


    
 
 


d

6 6 6 6
180
6
3 3 3 3
9ª Série

                            e      

 
 
 

d

6 6 6 6

      


    
6


a b c

3 3 3 3

                        e          


    
 
 


d

6 6 6 6

  


        
7


a b c

3 3 3 3

                        e          


     

d

6 6 6 6

118

181
10ª Série

10a série: com armadura de clave com quatro bemóis


Escalas
Execute os exercícios de 1 a 15 com as seguintes articulações e fraseados.

  
                        
a b c d e f

     
                   
g h i j l m

   

                          
 
      
1 2

   

                   
3

    

                                    
 
4

  

          
5 182
                       
   
    
4
10ª Série

                 
      
5

   

                              

  
6

  

                                 
7

  

                

           
8

                           

  
119

183
10ª Série
10a série

 
                            
  
9

 


      
        


                
        
10

 

                                  
11

 

                          
     
12

  

                                    
 
184
10ª Série


                     
   
 
13


          
          

                   
   
14

              


    a
10 série

       
           
       
15

 
120

                          

    
185
Arpejos
       
10ª Série

Arpejos

                         

Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras e articulações.
16 17 19 18

     

                                
20 21 22 23

    

                                 
24 25 26 27

      

                             
28 29 30 31

          

   
 33 
     34     35 
 
       
 
   
 
   
 
     

32

       
 
 
                                 
36 37 38 39

       186
 
 
10ª Série

                                

36 37 38 39

     

   
                 
          
 
40 41 42 43

      

                                   
44 3 3 45 3 46 3 3 47 3

        
3 3 10a série
121

                                         
48 49 3 50 3 51 3 3

    

                                          
3 3 3 3 3
52 3 53 3 3 3 54 55 3 3 3

         

                                             
3 3 3 3 3
56 57 3 3 58 3 3 59 3 3

      
3 3 3 3 3

       
3
3 3 3
60 61 62 63 3 3 3 187
                                            10ª Série
56 57 3 58 3 59 3

      
3 3 3 3 3

                                           
3
3 3 3 3 3
60 61 62 63 3

        

                                           
3 3 3 3 3 3
64 65 66 3 67

          
    69       70        71    
3 3 3 3 3

                
3 3

         
3 3
68 3

               
72    73   
          
3 3

     
                                   
3 3

      
74 3 75 3

  
3

                                
3 3 3
3 3 3
3 3 3 3

          
76 3 77 78

3 3
3 3

Saltos
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.
188
79 80
                               10ª Série
3 3 3 3

           
76 3 77 78

3 3
3 3

Saltos
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.

                    
        
79 80

       

                       
81 82

              
122 10a série

 
            
   
           
83

                          

       
84

Frases musicais

85
   189
10ª Série

Frases musicais
   
                   
         
85

     

        
                             
    
86

 

            
               
  

                         
      
87

  
3

                 
3

   


88
           190
 
   
10ª Série
      
                                
88

    

                             
     
    
a


10 série

                          123
      
89

  
3

        
3

           
3

 
3 3

                          
90

      

                
     

   
     

       
     
91
  191

                 
10ª Série

             

           
       
                              
91

 
 
                
            
        
 

Cromatismos
Execute os exercícios de 92 a 96 com as articulações e os fraseados indicados para o item Escalas.

                            
92

   

                   
    

                               
93


192
                     
 
10ª Série
 

                               
93

                       
  
10a série

                
           
124

    
94

                      
           
95

                                   

                     
       
96

     193

10ª Série

                    
         
96

  

 
                 

Cânones infinitos a duas ou a três vozes

  
                   
   
 
97

 

                   
          
98

   
                         
  
99

      
194
100
   
                          10ª Série
  
99

      

            
          

100

  
10a série

                      125
  
101


       
     
         
102

  

           
  
        
103

                 
 

                 
          
     
104

 
195
              
    10ª Série

   
                            
   
104

    
        
      
   
105

 

                
    

         
      
106

                
  

   
                
107

    
196

10ª Série


                    
107

     
   
10a série

                  
 
126


                
      
 

              


 
                            
  
108

  

                 
     
109


197
                  Série
       10ª

Preparação para trinados

         
1

          
   
a b 3 3 3 3 c

                                 
6 6 6 6

  
d e

                                             
2 3 3 3 3


a b c

                                
6 6 6 6

  
d e

127

198
10ª Série
10a série

                                            
3 3 3 3 3


a b c

       
6 6 6 6


d e

                                             
4


a b c

3 3 3 3

       

d e

6 6 6 6

                                             
5


a b c

3 3 3 3

       

d e

6 6 6 6
199
6
3 3 3 3 10ª Série

      

d e

6 6 6 6

                                  
         
6


a b c

3 3 3 3

                   
           

d e

6 6 6 6

                                   
         
7


a b c

3 3 3 3

                               

d e

6 6 6 6

128

200
11ª Série: a

11a série a: com armadura de clave com cinco bemóis


Escalas

            
Execute os exercícios de 1 a 15 com as seguintes articulações e fraseados.

                 

a b c d e f

      
           
   

         

g h i j l m



                  
                     
1 2



        
              


3

                

                  

4



         
           
 
5
201
                
                   

4
11ª Série: a


         
                 

5



            
                    
6



    
                         
 

7



        
                        

8


    
                  

129

202
     
11ª Série:
11a série a
   
a

 
                     

9


   
                  


         
     

           
10

                    
              
11



            
                  
12


           
                   

203

11ª Série: a

       
                 

13

      
        
 

                  
               
14



                  
           


  
a

  
11 série a

 
                   

15
130

     
                       
 
204
Arpejos
      
11ª Série: a

Arpejos

 
                     
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras e articulações.

        
16 17 18 19

         
                         
20 21 22 23



    25        27   
        
 
         
 
     
24 26


    29     30   
                            
28 31


 
 33 
   34       
   
                     
       
32 35


      
 
36
 
             
       
37 38 39
     205
      

11ª Série: a

                               

36 37 38 39

  
              
                       
40 41 42 43



       47 
  
                               
44 45 46


     49     50     
a
3 3 3 3 3 3 11 série a


3 3
131

              
 
             
48 51


    
3 3 3 3 3
3 3 3 3

                                          

52 53 54 55

       57     58      59     
3 3 3 3 3
3 3 3 3 3 3 3

                              
56


     61       62       63     
3 3 3 3 3 3
3 3 3 3 3 3

                   
60 206
       57     58      59     
                             11ª Série: a
56


     61       62       63     
3 3 3 3 3 3
3 3 3 3 3 3

                            

60

64     65      66     

3 3 3 3 3 3

   
3 3 3 3

           
3 3

             
           
67


     69      70     71   
3 3

   
3 3 3

            
3 3

                                   
3 3 3
68


     73       74 3
3 3

72   75   
      
                                       
3 3 3

 
3

 77   
3 3

 
3 3 3

                                  
    
3 3 3
76 78


3 3 3
3 3 3 3 3
3

Saltos

     
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.
207
79 80
   77 
       11ª

3 3 3

                                 
76 78 Série: a


3 3 3
3 3 3 3 3
3

Saltos

     
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.

                             
 
79 80


  82  
                             
   
81


     
a

 
11 série a


              
132

       

83

        

             
         

84



Frases musicais

85    208
11ª Série: a

Frases musicais

  
 
                          
       
85



   
    
    
           
     
86
                 


      
   
                    

        
                   

87

   
3

                 
 

     
  
  
3

88

                            209

 
11ª Série: a
         
3


                                  
88



      

                       



89         
a

    
11 série a

      
            133

   
3

        
3

       

3

           
3

     
3

            
90


         
                   

91                       210
     
   
  
11ª Série: a
               

               
        

            
91
       

       

     
            
                 


Cromatismos

   
Execute os exercícios de 92 a 96 com as articulações e os fraseados indicados para o item Escalas.


       
92
  
      
      


            
             


                     
       
93

 211
 
                      
11ª Série: a


                     
       
93



                       
      

 
a

   
11 série a

                              

134 94



                                     
95



                        
       


           
               

96

212

11ª Série: a
           
                
96



                     


Cânones infinitos a duas ou a três vozes

                 
        

97



              
                      

98



              
                         

99



          213
100
             11ª Série: a
99

                       


     
                     
       
100


     
11a série a

                     
 
101

135

         
                   
102




       
103
               
  

                
 
               
      
            

104

  214
                 
 
11ª Série: a

               
      
            

104

 
        
                 
105



              
   

        
      
106




                 
  

   
               
    
 
107


215

11ª Série: a

   
                 
     

107


    
11a série a

                  
136
 

      
              
    

        
    


       
                           
108



                    
      

109

216
         
 11ª Série: a

Preparação para trinados

                                            
1


a b c

3 3 3 3

       

d e

6 6 6 6

                                             
2


a b c

3 3 3 3

       

d e

6 6 6 6

137

217
11ª Série:
11a série a a

                                   
         
3


a b c

3 3 3 3

       

d e

6 6 6 6

                                             
4


a b c

3 3 3 3

                   
           

d e

6 6 6 6

                          
    
5


a b c

3 3 3 3

                                                               

d e

6 6 6 6
218
3 3 3 3
11ª Série: a

                                                            
 
 
 

d e

6 6 6 6

             b             c                
    
6


a

3 3 3 3

                             e           

 
 
 

d

6 6 6 6

  


         
7


a b c

3 3 3 3

                        e                  
     
 
 


d

6 6 6 6

138

219
11ª Série: b

11a série b: com armadura de clave com sete sustenidos


Escalas

                             
          
Execute os exercícios de 1 a 15 com as seguintes articulações e fraseados.


a b
c d e f

              
 
  
   
 
  

   
 
g h i j l m

                   
             
        
1 2

        
                 
3

          
                              
 
4

         
    
5 220
            

                            11ª
 
4


Série: b

         
                    
5

         
                         

6

           
                         
7

             
                       
8

           
         

  
139

221
 
11ª Série:
11a série b
   
b

  
                           

9


        

                        
 

      
 
                        
10

               
                      

11

 
                               

12

                   
         

222
11ª Série: b
 
 
                       

13

           
                   

                            
      
 
14

         
              

 
11a série b

     
                           

15


140

                             

 
223
Arpejos
         
11ª Série: b

Arpejos

 
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras e articulações.

                                
16 17 18 19

                                 

20 21 22 23


     
                                   
24 25 26 27

            
         
 
                

28 29 30 31

  33 
        35      
   
                          

32 34

      
                                  

36 37 38 39
224
       11ª Série: b

    
                           
      
36 37 38 39

   
              
        
 
     
 
   
 
     


40 41 42 43


  
                                        
44 45 46 47


3 3 3 11a

    50   
3 3 3 3 3 série
141b

                                         
48 49 51


    
3 3 3 3 3
3 3 3 3

                                              
52 53 54 55


       
3 3 3 3 3
3 3 3 3 3 3 3

            
                                
56 57 58 59


       63 
3 3 3 3 3 3
3 3 3 3 3 3
60 61 62 225
               
                             11ª
  b
  Série:

  61   62    
3 3 3 3 3 3
3 3 3 3 3 3

          
                                   
60 63


64     65      66     
3 3 3 3 3 3

  
3 3 3 3

             
3 3

        
     
                
67


     69      70     71   
3 3

   
3 3

           
3 3 3

                                      
3 3 3
68

 
     73       74 3
3 3

72   75  
                                           
      
3 3 3


3

 77   
3 3

 
3 3 3

                                          
3 3 3
76 78


3 3 3
3 3 3 3 3
3

Saltos

   
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.
79 80
226
  77    
                                        11ª Série:
 
76 78


b

3 3 3
3 3 3 3 3
3

Saltos

 
                                  

Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.


79
  80


  82 

                               
   

81

   
11a série b

    
142

 
                       

83

       
 
                         
 
84

Frases musicais

  
 
227
85
11ª Série: b

Frases musicais

  
  
                          
       


85

   
    
    
         

                      
86


              
                

                                     
 
87


3

              
             
  
   
  
    
3

                         
88
228
 
 
11ª Série: b
            
3

    
                              
88

       
 
                            

    
11a série b

                             143
     
89


  
3

     
3

           
  

3 3

  
                      
3

         
90


     
   
                   

 
        
91
      229
      
   11ª Série: b
                   

     
   
                                       
  
 
91


        
     
         

                   

Cromatismos

   
Execute os exercícios de 92 a 96 com as articulações e os fraseados indicados para o item Escalas.

 
                          
 
92

                           

             
                  
93


230
                           
11ª Série: b


                            
    
93

         
                       
 a

 
11 série b


                                 
   
144 94

                                       

95

                      
          

                    
          
96

 231

11ª Série: b


                                   


96

    
                 

Cânones infinitos a duas ou a três vozes

           
                    
97

    
                             
      

98

               

                         
 
99

   
232
100
              
                             b
99

 11ª Série:

             

                     

100

  
11a série b

       

                        145
101


        
    
  
       


      
102

 
          
103
            
  

                     

              
         
           

104

 233
                    

11ª Série: b

                
                     


104

                     
      

105


                    

 
               
  
106

                


 

     
                         
 
107

 234
 
11ª Série: b

                            

107

  
a

 
11 série b


                  
 
146

                      
    

        


    

 
          
108
        
              

              
          

109

235
                  11ª

  b
Série:

Preparação para trinados

                                                
1 3 3 3 3


a b c


         
6 6 6 6


d e


                                               
2


a b c

3 3 3 3

         

d e

6 6 6 6

147

236
11a série b
11ª Série: b

                                               
3


a b c

3 3 3 3


         

d e

6 6 6 6

                                                
4


a b c

3 3 3 3


                     
           

d e

6 6 6 6

                                      
         
5


a b c

3 3 3 3


                                      
   
d e

6 6 6 6
237
6
3 3 3 3 11ª Série: b

                      
           

d e

6 6 6 6


                            
    
6


a b c

3 3 3 3


                                                                 
   
d e

6 6 6 6

a   b  c 



           
7


3 3 3 3

                  


   
d e

6 6 6 6

148

238
12ª Série: a

12a série a: com armadura de clave com seis bemóis


Escalas
Execute os exercícios de 1 a 15 com as seguintes articulações e fraseados.

 
                        
a b c d e f

   
                         
g h i j l m

                          
     
1 2

      

              
          
3

             

           
  
4

        
5 239
                         
          

4

  
12ª Série: a

               
            
5

                    
          
6

                        

     
7

    

                       
   
8

   

       



    
149

240
12a série a
12ª Série: a

                    
 
      
9

                        

    

                  
          
  
10

                                  
11

  

                         
      
12

                                   
   
241
13
          
12ª Série: a

                      
       
13

            



   

                
    
14

                 


       12 série
 a a

                  
           
15

   
150

                     

      
242
            
 12ª Série: a

Arpejos
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras e articulações.

                          
 
16 17 18 19

   

                                 
20 21 22 23

    

                                  
24 25 26 27

      

                              
28 29 30 31

          

                                
32 33 34 35

            

               
 

                 
36 37 38 39
243
    
 
12ª Série: a

           
 
     
 
     
 
     
       
36 37 38 39

  
 
                            
         
40 41 42 43

 

                                    
44 3 3 45 3 46 3 3 47 3

        
3 3 12a série
151a

                         
 
   

3

         
48 49 3 50 51 3 3

    

                              
3 3 3 3 3
3 3 3

            
52 3 53 3 3 3 54 55



                                             
3 3 3 3 3
3 3 3


56 57 3 58 3 59 3

     

       
3 3 3 3 3 3
60 3 61 3 62 3 63 3 3 3 244
                                12ª Série: a
           
56 57 3 58 3 59 3



                                            
3 3 3 3 3 3
60 3 61 3 62 3 63 3 3
3

        

3 3 3 3

                               
3 3

      
3 3 3 3 3

      
64 65 66 3 67

       
        
3 3

        
3 3

                 
3 3

  
 
      

68 69 70 71 3

    
    
  
  
  
3 3

                           
3

   
3 3 3

      
3 3

              
72 73 74 75

   
3 3

    
3

    
3

                                 
3 3
76 3 77 3 78 3 3

           
3

3 3

Saltos
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.
245
79 80
              
3

 
3

  
                         
76
3
3 77 3 78 3 3 12ª Série: a

3 3

Saltos
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.

                 
     
79 80

        
       

           
 
       

       
81 82


      12 série
 a a

                          
   
152

   
83

                         

 
84

       

Frases musicais
   

85 246
12ª Série: a

Frases musicais
   
             
            
85

          

                                 
 
86

         

                     

 
       

                    
              
87

                   
3

         

      247
88
         
12ª Série: a
    
    
                                  
88

                  
         

a

   
12 série a

                      

     
3

   
89

  153

   
3

                  
3


3 3

                           
90

      

                  
 
              
          
91
 248

              12ª Série: a

                    

           
                   
                   
91


          
                    
           

Cromatismos
Execute os exercícios de 92 a 96 com as articulações e os fraseados indicados para o item Escalas.

                             
92

   

                         
   

                                
93


249
                         
   
12ª Série: a

                                
93



                       
   
12a série a

               
154

      
             
94

    
                          
95

                                     


                      
       
96

     250

12ª Série: a

                      
       
96

    

           
          

Cânones infinitos a duas ou a três vozes

             
             
97

 

      

    
      
         
98

      
99
 
                              
       
251
100
  
                           12ª Série: a
99

       

            
          

100

  
12a série a

             
              155
101

 

         
               

102

  

         
              
103

          
        

 
                               
104

      252
             
    12ª Série: a

 
                               
104

     


           
        
   
105

  

                   
  

        
      
106

                  
 

     
          
107

          253

12ª Série: a

  
                     
107



12a série a

                      
  
156

        
                  

       


      


             
                    
108


                 
       
109


254

             
     Série: a
     12ª

Preparação para trinados

    
                                           
1
a b 3 3 3 3 c

        
                                                   
d 6 6 6 6 e

                            
2
3 3 3 3

                  
a b c

        
                                                    
 
d 6 6 6 6 e

157

255
12a série
12ª aSérie: a

                            
3 3 3 3 3

                  
a b c

                                  
6 6 6 6

  
d e

                                              
4 3 3 3 3


a b c

        
6 6 6 6


d e

                                              
5


a b c

3 3 3 3

        

d e

6 6 6 6
256
6
a b c
3 3 3 3 12ª Série: a

        

d e

6 6 6 6

                                              
6


a b c

3 3 3 3

        

d e

6 6 6 6

                                    
         
7


a b c

3 3 3 3

                    
           

d e

6 6 6 6

158

257
12ª Série: b

12a série b: com armadura de clave com seis sustenidos


Escalas
Execute os exercícios de 1 a 15 com as seguintes articulações e fraseados.

  
                        
a b c d e f

 
  
                        
g h i j l m

  

                               
   
1 2

 

                 
    
3

   

                      
   
4

        

           
5
258
                 
      
4
12ª Série: b


                  
           
5

                       

     
6

                         

7

      

                        
8

    

                   

   
159

259
12a série
12ª Série:
b b

                     
    
9

                   

    

                  
          

10

  

                             

     
11

                    
       
12

                               
     
260
12ª Série: b

                    


 
13

 

                         

      

                  
 
14

 

                      
       
12a série b

                       
   
15

   
160



               

      
261
Arpejos
           
 12ª Série: b

Arpejos
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras e articulações.

        
 
   
 
         
16 17 18 19

        

          
 
     
 
     
 
     

20 21 22 23

        

                
 
           
24 25 26 27

        

                     
 
     
28 29 30 31

            

          
 
     
 
      
 
      

32 33 34 35

              
    
                                  
36 37 38 39

 
262
               
            12ª Série: b

                             

36 37 38 39

             

                             
40 41 42 43

            

                             
3 3
44 45 46 3 3 47

           12 série b
3 3 3 3


                               
3 3 3 3 161


3
48 49 50 3 51

        
3 3 3

                               
3 3 3 3 3
52 53 54 55 3 3 3

             
3 3 3 3

                                  
3 3 3 3 3 3
56 57 3 58 3 59 3

            
3 3 3


3 3 3 3 3 3
60 3 61 3 62 3 63 3 3 3 263
                                 12ª Série:

3 3 3 3 3 3


56 57 3 58 3 59 3

             
3 3 3
b
     

                                   
3 3 3 3 3 3
60 3 61 3 62 3 63 3 3

             
3

                                 
    
3 3 3 3 3 3
64 65 66 67 3

             
3


       
                              
3 3


3 3

  
68 69 70 71

     
3

 3    
 3     
      
   
       

                              
3 3 3 3

          
72 73 74 3 75 3

                 
3 3 3

            
3


                   
3 3 3 3


                 
    
76 3 77 3 78 3 3
3

Saltos
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras. 264

                
3 3 3 3

          
12ª Série: b
              
76 77 3 78

 
3 3 3

 
3

 
Saltos
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.

           
 
     

      
79 80


      

            
 
      

      
81 82

 
      12 série
 b a

                   
162


         

83

                       

  
84

         


Frases musicais

  

85 265
12ª Série: b


Frases musicais

  
          
             
85

   

                                
 
86

               

            

                

                     
            
87

  

             
3

          
3

 

       
88 266
         
12ª Série: b

        
  
 
                                
88

     
                 
      

a
12 série b


            
      
   
        
89 3

      163

  
3

                   
 
3


3 3

                     
    
90

     

               
            
  
91
           267
               12ª Série: b
 
        
     
 

      


  

                 
  
91

         

  
 
              
 
                    

      

Cromatismos
Execute os exercícios de 92 a 96 com as articulações e os fraseados indicados para o item Escalas.

                    
92

           

                  
       

                            
93

   
268
                  
       
12ª Série: b

                            
93

   

             
             
12a série b

              
164

    
               
94

      
                        
95

                                      

                 
    
96

              269

12ª Série: b

                      
96

             

         
         

Cânones infinitos a duas ou a três vozes

              
      
   
97

   


                  
 
             
98

                   
         
99

         
270
100
 
        
       12ª Série:


            
99

    
b

               
        
100


  
12a série b


               
        
  
101

   165

 
         
              
 
102

  


      
   
          
103

 

   
              

 
                  
         
104

  
   271
    
              12ª Série: b

 
                  

         
     
104

           
            
105

    

           
         

          
    
106

   

      
            

      
                
107

  
272
  
12ª Série: b


     
                  12 série b
107

   

a


                    
    
166

        
               

               


                        
    
108

     

 
                    
 
     
109

  
273
           
         
 b
   12ª Série:

Preparação para trinados

           
1

          
   
a b 3 3 3 3 c


        
                                   
d 6 6 6 6 e

           
2

          
   
a b 3 3 3 3 c


        
                                    
 
d 6 6 6 6 e

167

274
12a série b
12ª Série: b

                         
3

   
3 3 3 3

                  
a b c


        
                                   
 
d 6 6 6 6 e

                             
4 3 3 3 3

                  
a b c


        
6 6 6 6


d e

                                               
5 3 3 3 3


a b c


        
6 6 6 6


d e

275
6
12ª Série: b


        
6 6 6 6


d e


                                              
6


a b c

3 3 3 3

         

d e

6 6 6 6


                                              
7


a b c

3 3 3 3


        

d e

6 6 6 6

168

276
13ª Série

13a série: com armadura de clave com sete bemóis


Escalas

                 d    f  
Execute os exercícios de 1 a 15 com as seguintes articulações e fraseados.

          
a b c e



                    
       
  
 m 
   
g h i j l



           
                           
1 2



         
              
3



               
                   
 
   
4



           
       
5
277
 
13ª Série

          
                            
 
4



         
                  
5



         
                       

6



          
                        

7




                                 

8



              
   
    

169 278
 
13ª Série
13a série

 
                              

9


   
       
     

      

                     
10



                    
               

11




                          
    
12



           


           

279
  
13ª Série

              
      
   
13

           
              


                              
   
 
14

         
               

 
13a série

     
                         
 
15
170

     
                          

280
Arpejos
             
13ª Série

Arpejos

 
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras e articulações.

                             

16 17 18 19

         
                          
20 21 22 23



   
    
                              
24 25 26 27


             
         
 
                
28 29 30 31


  33 
        35      
32
  
                   
34
      

      

                                 
36 37 38 39
281

 
13ª Série

    
                     

 
    
 
    
36 37 38 39


         
                               

40 41 42 43

  
                                      
44 45 46 47


3 3
13a série

    50   
3 3 3 3 3 3 171

                                       
48 49 51


    
3 3 3 3 3
3 3 3 3

                                          
52 53 54 55


       
3 3 3 3 3
3 3 3 3 3 3 3

            
                               
56 57 58 59


       
3 3 3 3 3 3
3 3 3 3 3 3
282
60 61 62 63
                    
                              13ª Série

  61   62    
3 33 3 3 3
3 3 3 3 3 3

        
                                  

60 63

64     65      66     

3 3 3 3 3 3

  
3 3 3 3

            
3 3

       
     
                
67


     69      70     71   
3 3

   
3 3

           
3 3 3

                                    
3 3 3
68

 
     73       74 3
3 3

72   75  
                                        
      
3 3 3

 
3

 77   
3 3

 
3 3 3

                                        
3 3 3
76 78


3 3 3
3 3 3 3 3
3

Saltos

   
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.
79 80 283
  77    
                                  13ª Série
    

76 78


3 3 3
3 3 3 3 3
3

Saltos

   
Inicialmente realize estes exercícios sem as ligaduras.

                                
 
79 80


 82 
                                   
81


   
a


13 série


                
172

        

83



      
       
               

84

Frases musicais

  
 
284
85
13ª Série

Frases musicais

  
 
                                  
85


         
                               
     
86



   
                         



                                   
 
87


       
3

          
     
  
  
 
  
    
3

  
                    

88
285
  


13ª Série
         
3

                                   
88



       

                          

    
a

89      
13 série

        
       
         173
  
  
3

        
3

     
   

3 3

               
3

           
    
90


     
   
                          

   
        
91     286
          13ª Série
                         


               
       

                       

91



         
        
                  
     


Cromatismos

                                
Execute os exercícios de 92 a 96 com as articulações e os fraseados indicados para o item Escalas.
92



                            

             
                
93


287
                            

13ª Série

                           
    
93

                        
   
a

       
13 série

               
174 94
             


                                      
95



                        
           


       
                     
96

 288

13ª Série

       
                        
96



      
                


Cânones infinitos a duas ou a três vozes

               
       

97

    
               
98
           
     


              
                         

99


100
     289
              
                         

99


13ª Série


                
         

100

                 
a

  
13 série

          
  
101

 175

           
  
       
      
102



                    

103

  

                   


                
       
           

104

 290
                   
 13ª Série

              
      
           


104


                  
      

105



      
           
  


 
            
  
106



                 
 

    
                       
 
107

 291
 
13ª Série

   
                         

107


  
a

 
13 série

                
 
176

  
         
     
  
  
  
 

        
     



         
108
                         


                 
           
109


292
                 Série
 13ª

Preparação para trinados

                                             
1 3 3 3 3


a b c

        
6 6 6 6


d e

                                              
2


a b c

3 3 3 3

        

d e

6 6 6 6

177

293
13a série
13ª Série

                                              
3


a b c

3 3 3 3

        

d e

6 6 6 6

                                   
         
4


a b c

3 3 3 3

                    
           

d e

6 6 6 6

                                              
5


a b c

3 3 3 3

                                               
   
d e

6 6 6 6
294
6
 3 3 3 3
13ª Série

                                                               

d e

6 6 6 6

      6
                                      
     
a b c

3 3 3 3

                                                                
   
d e

6 6 6 6

        


    
7


a b c

3 3 3 3

                        e                  
      
 
 


d

6 6 6 6

178

295
14a série: tocar a 7a série (na página 89)

179 296
15a série: tocar a 6a série (na página 79)

181 297
SOBRE O AUTOR
Glauber Lúcio Alves Santiago

Prof. Dr. Glauber Santiago é bacharel em Direito, mestre em Engenharia de Produção com dissertação voltada para
a gestão da qualidade em organizações musicais, e doutor, também, em Engenharia de Produção com tese versando
sobre uma proposta de diagnóstico das competências do educador musical em projetos de curso de graduação. Atua
na área musical como professor de iniciação musical em violino e flauta doce e como professor do ensino superior nas
áreas de percepção e notação musical, linguagem e estruturação musical, criação musical, entre outras. Musicalmente
também atua como arranjador, compositor e produtor musical. Em sua produção de material didático destacam-se as
seguintes obras: Software Treinamento de percepção musical, Método de xilofone orff, Orquestração para método de
flauta doce soprano, DVD Introdução à leitura musical, Exercícios de leitura musical (v. 1), Exercícios de solfejo e leitura
instrumental simultâneos e Introdução à harmonia e ao contraponto (caderno de exercícios).

298

Você também pode gostar