Você está na página 1de 13

HistriadaTurquia

Origem:Wikipdia,aenciclopdialivre.

AHistriadaTurquiainiciasenostempoprhistricosmais
antigos.ATurquiacomopascomaconfiguraoatualssurgiu
nadcadade1920,quandooImprioOtomanofoiabolidoe
substitudopelaRepblicadaTurquia,masestapodeconsiderar
seumalegtimasucessoradeumasriedeimpriosquetiveram
oseucentrodepodernoqueaTurquiacontempornea.
Apesardonomedopasedalongahistria,amigraodos
povosturcosparaoterritriodaatualTurquiaumfenmeno
relativamenterecente,comcercademilanos.Osturcos,povos
cujalnguapertencemaoramodaslnguasturcomanas,
comearamaemigrardassuasterrasancestraisparaaAnatlia
nosculoXI.

ndice

Pinturade1789mostrandoosulto
otomanoSelimIIIemaudinciaem
frenteaoPortodaFelicidade,no
PalcioTopkap,aresidncia
imperialecentrodepoderdoImprio
Otomano

1 Antiguidadeeimpriosromanoebizantino
2 PrimeirosreinosturcoseImprioOtomano
3 Guerradeindependncia
4 Repblica
4.1 PrimeirosanosereformasdeAtatrk
4.2 SegundaGuerraMundialeGuerraFria

Esculturasdecabeasdetouro
descobertasematalhyk,
provavelmenteumadascidadesmais
antigasdomundo

4.3 Pluripartidarismoegolpesmilitares
5 Notas
6 Referncias
7 Ligaesexternas

Antiguidadeeimpriosromanoebizantino
APennsuladaAnatlia,queconstituiamaiorpartedoquehojeaTurquia,umadasregies
continuamentehabitadasdesdehmaistempoemtodoomundo.Osassentamentosneolticosmais
antigos,comoPnarba,AklHyk,KaletepeDeresi,atalhyk,ayn,Nevalori,Hacilare

GbekliTepeeYumuktepe(estaltimadentrodaatualcidadedeMersin),encontramseentreosmais
antigosdomundo.[nt1][1]
OassentamentodeTroiafoifundadonoNeolticoefoihabitado
atIdadedoFerro.Aolongodahistria,osanatliosfalaram
lnguasindoeuropeias,semticasecaucasianasmeridionais,
almdeoutrasdefiliaoincerta.[1]Aantiguidadedalngua
hititaindoeuropeiaedaslnguasluvitaslevoualgunsestudiosos
aprahiptesedaAnatliatersidoocentroapartirdoqualas
lnguasindoeuropeiassedifundiram.[2]
Oshatitas(ouhatti)foramumpovoquehabitouocentroda
Anatliacercade2300a.C.,senoantes.Oshititas
PartedoslendriosmurosdeTroia
estabeleceramsenaAnatliaegradualmenteabsorveramos
(VII),identificadocomocenrioda
GuerradeTroia(c.1200a.C.)
hatitas,cercade20001700a.C.,[3][4]fundandoprimeiro
grandeimpriodarea,queexistiuentreossculoXVIIIe
XIIIa.C.,rivalizandoempodercomoAntigoEgito.[5]
OassentamentocalcolticodeKane(ouKaneshouNeaemhitita),situadajuntoatualaldeiade
Kltepe,pertodeKayseri,habitadodesdeo4milnioa.C.,tornouseoprimeiroentrepostocomercial
dahistria.NosculoXXa.C.existiamnolocalduaslocalidadesacidadehititadeKaneeade
Karum,umacolniaassria,ondefloresciaocomrcioentrehititaseassrios.[5]Osassrioscolonizaram
partesdoquehojeosudesteocentrolestedaTurquiaentre1950a.C.e612a.C.,anoemqueos
CaldeusconquistaramoImprioAssriodaBabilnia.[6][7]
Apsocolapsodoimpriohitita,osfrgios,outropovoindoeuropeu,
estabeleceuoReinodaFrgia,omaispoderosoestadodaregioatque
foidestrudopeloscimriosnosculoVIIa.C.[8]Osestadosmais
poderososdentreossucessoresdaFrgiaforamosreinosdaLdia,da
CriaedaLcia.[9]
Apartirde1200a.C.,ascostasdaAnatliaforamintensamente
colonizadasporgregoseliosejnicos,quefundaraminmerascidades
importantes,comoMileto,feso,EsmirnaeBizncio.Oprimeiroestado
estabelecidonaAnatliaquefoichamadodeArmniapelospovos
vizinhos,mencionadoporHecateudeMiletoenainscriodeBehistun,
foiodadinastiaorntida,fundadonosculoVIa.C.,durouat
72d.C..[nt1][10]
AAnatliafoiconquistadapeloImprioAquemnidanossculosVIe
VIIa.C.eposteriormenteporAlexandre,oGrandeem334a.C.[11]Aps
amortedeAlexandre,aAnatliafoidivididaempequenosreinos
helenizados,nomeadamenteBitnia,aCapadcia,PrgamoeoPonto.
TodosestesreinostinhamsidoabsorvidospelaRepblicaRomanaem
meadosdosculoId.C.[12]AArmniaArscida,oprimeiroestadoda
histriaaadotaroCristianismocomoreligiooficial,ocupavaparteda
AnatliaOriental.[10][13]

Vasocermicodefrutahitita
doprimeiroquartodo
2milnioa.C.encontrado
emKltepe.Doacervodo
MuseudasCivilizaesda
Anatlia(Anadolu
MedeniyetleriMzesi),em
Ancara.

Em324oimperadorromanoConstantinoIescolheuBizncioparacapitaldoImprioRomano,
rebatizandoadeNovaRoma(apsasuamortemudariadenomeparaConstantinoplaeatualmente
chamaseIstambul).ConstantinoplafoitambmacapitaldoImprioRomanodoOriente,queexistiu
intermitentementeentre286eosculoV,equepassariaaserconhecidocomoImprioBizantino,
sobretudodepoisdaQuedadoImprioRomanodoOcidente,nofinaldosculoV.[14]

PrimeirosreinosturcoseImprioOtomano
Osseljcidaseramumramodosturcosoguzes(Knk
OuzouOuzlar)quenosculoXviviamnaperiferiados
domniosmuulmanosdosAbssidas,anortedosmares
CspioedeAral,numdosyabghukhagansda

OtopodaKzlKule(TorreVermelha)e
CastelodeAlanya,construesseljcidasdo
sculoXIIIemAlanya

confederaooguz.[15]NosculoXIosseljcidas
comearamaabandonarassuasterrasancestraiseamigrar
paraasregiesorientaisdaAnatlia,quesetornariama
ptriadosoguzesapsaBatalhadeManziquerta,em1071,
naqualosturcosderrotaramosbizantinos.Estavitriafoi
determinanteparaaformaodoSultanatoseljcidada
Anatlia(ouSultanatodeRum),quecomeoucomoum
ramoseparadodoImprioSeljcidaquedominavapartes
dasiaCentral,Iro,AnatliaeSudoesteAsitico.[nt1]

[16]

Em1243osexrcitosseljcidasforamderrotadospelosmongis,oquecausouaprogressiva
desintegraodopoderseljcida,quenaprticapassouparaasmosdeumasriedeprincipados
(beilhiquesoubeyliks)que,tendocomeadoporsertributriosdoSultanatodeRum,ganharam
independnciaapartirdosculoXIII.Umdestesbeilhiques,odosotomanos(osmanl),acabouporse
imporaosrestantes,principalmenteapartirdoreinadodeOsmanI,quedeclarouaindependnciaem
1299eoficialmenteconsideradoofundadordadinastiaotomana.Obeilhiqueotomanoexpandiuseao
longodosdoissculosseguintes,absorvendoosrestantesestadosturcosdaAnatlia,econquistando
territriosnaTrcia,BalcsenoLevante,tornandoseoImprioOtomano.Em29demaiode1453os
otomanoslideradospelosultoMehmedII,apelidadodeFatih("conquistador","vitorioso"),acabaram
comoImprioBizantinoaoconquistaremasuacapital,Constantinopla,umacontecimentoquemuitos
considerammarcarofimdaIdadeMdia.[17]
OImprioOtomanoatingiuoseuapogeunossculosXVIe
XVII,quandofoiumadasmaiorespotnciasmundiais,
particularmenteduranteoreinadodeSolimo,oMagnfico,que
duroude1520a1566.NofinaldosculoXVIosterritriossob
administraootomanaestendiamsesobreumareade5,6
milhesdekm,queiadesdeosBalcsepartesdaHungriaa
oeste,ataoquesohojeospasesrabes,almdequasetodaa
costamediterrnicadoNortedefricaedetodasasreas
costeirasdoMarNegro.[18]
OsotomanosconfrontaramseemvriasocasiescomSacro
ImprioRomanoGermniconosseusavanosemdireo
EuropacentralatravsdosBalcsedasregiesmeridionaisda

OImprioOtomanoem1683

RepblicadasDuasNaes(ComunidadePolacoLituana),chegandoacercarVienaem1529e1683.A
expansodosturcosparaocidentesfoitravadagraasacoligaesqueenvolveramamaiores
potnciascrists.[18]
Nomar,osotomanoscombaterampelocontroledoMediterrneocomaLigaSanta,constitudapor
diversosestadoscristos,nomedamenteaRepblicadeVeneza,aEspanhaeustriadosHabsburgos,os
CavaleirosdeSoJoo(OrdemdeMalta)eageneralidadedosestadositalianos.Aexpansomartima
otomananoMediterrneosfoidetidapeladerrotanaBatalhadeLepanto(7deoutubrode1571).No
Oceanondicoosotomanoscombateramcontraasarmadasportuguesasparadefenderemomonoplio
ancestraldocomrciomartimoentreandiaesiaOrientalcomaEuropa,seriamenteameaadopela
descobertadocaminhomartimoparaandiaporVascodaGamaem1498.Almdosconfrontos
militarescomcristos,osotomanosdefrontaramseocasionalmentecomospersas(porvezesaliadosdos
portugueses)nossculosXVI,XVIIeXVIII,querpordisputasterritoriais,querpordiferendos
religiosos.[19]

ABatalhadeLepanto,travadaem1571
entreasarmadascristsdaLigaSanta
(Mediterrneo)comandadasporJoode
ustriaeaarmadaotomana,comandadapor
MezzinzadeAliPaxnacostagrega,perto
doGolfodePatras.Avitriadoscristosfoi
determinanteparapararaexpansootomana
noMediterrneo.

OssculosXVIIIeXIXforamdedeclnioparaoImprio
Otomanoeduranteesteperodooimpriofoi
gradualmentediminuindoemtamanho,poderiomilitare
riqueza.NofinaldosculoXIXeinciodosculoXXa
AlemanhadeGuilhermeIItornouseumdosprincipais
aliadosdoimprio,oquelevouosotomanosaentrarna
PrimeiraGrandeGuerraaoladodosImpriosCentrais.
ApesardasvitriasobtidasporMustafaKemal(queviriaa
ficarconhecidoporAtatrk),nomeadamenteadaGalpoli,
umaderrotainesperadaparaasforasbritnicase
francesas,ondemorreramquasemeiomilhodehomens
deambososladosequefezdeMustafaKemalumheri
nacional,aguerrarepresentouumapesadaderrotaparao
ImprioOtomano.[9]

Duranteaguerra,ocorreramdeportaesemmassae
massacrescontraasminoriascrists,contrariandoa
tradioseculardetolernciaeconvivnciapacficaque
caracterizavaoregimeotomano.Osotomanostemiamqueascomunidadescristspudessemapoiar
subversivamenteosAliados,nomeadamenteaGrcia,quenodisfaravaosseusplanosdeocuparuma
parteconsiderveldosterritriosotomanos,incluindoConstantinopla(aMegliIdea),eoImprio
Russo,queapoiavaacriaodeumestadoindependentearmnio.Aspopulaesarmniasforam
particularmenteafetadas,calculandosequeochamadogenocdioarmniosetenhacifradoemcercade
1,5milhesdemortos.Almdosarmnios,forammortosmuitoscivisdeetniagregaeassria.Tais
massacrescontinuamaseroficialmentenegadospelasautoridadesturcas.[20][21][22]
PoucosdiasapsoArmistciodeMudros,de30deoutubrode1918,quemarcouofimdashostilidades
daPrimeiraGrandeGuerranoMdioOriente,aspotnciaseuropeiasvitoriosasocuparam
Constantinopla,tendoasprimeirastropaschegadocidadea12denovembro.Esmirnafoiocupadapor
tropasgregasa21demaiode1919.[17]
Em1917,antesdofimdaguerra,aFrana,ItliaeReinoUnidotinhamassinadooAcordodeSaint
JeandeMaurienne,quepreviaapartilhadoImprioOtomanoapsofimdaguerra.A10deoutubrode
1920odbilgovernoimperialfoiforadoaassinaroTratadodeSvres,oqualpreviaaentregaFrana
eaoReinoUnidodaPalestina,Sria,LbanoeMesopotmia,adesmilitarizaoetransformaoem
zonasinternacionaisdosestreitosdoBsforo,dosDardanelosedoMardeMrmara.Otratado

determinavaaindaaentregaGrciadetodososterritrioseuropeusexceodeConstantinoplaeda
regiodeEsmirna,degrandepartedolesteesudestedaAnatliaFranaedaregiodeAntliaeas
ilhasdoDodecaneso(estasjefetivamenteocupadasdesde1911)aItlia.[23]

Guerradeindependncia
AocupaodeIstambulpelosAliadosedeEsrminapelosgregos,comoapoiotcitodosrestantes
Aliados,despoletouacriaodoMovimentoNacionalTurco,criadoem19demaiode1919soba
lideranadeMustafa
Kemal.Omovimento
opunhasedivisoe
ocupaodopaseasua
fundaogeralmente
apontadacomoo
primeiroeventoda
Guerradeindependncia
turca.[24][25]
Desdeoinciode1920,a
situaonopasficou
FotografiatiradaemGallipoliem7
muitoconfusa,como
dejaneirode1916,poucaantesda
sultoeoseugovernoem
evacuaofinaldasforasbritnicas.
Istambulpraticamente
refnsdosocupantes,partedoterritrioocupadoporforas
estrangeiraseoutrapartecontroladapelosnacionalistas,quefizeramdeAncaraoseuquartelgenerale
ondesereuniupelaprimeiraveza23deabrilde1920aGrandeAssembleiaNacionaldaTurquia,o
parlamentoturco.[26]A10deoutubrode1920ovizirFeridPaaassinaoTratadodeSvres.[25]
MapadapartiodoImprio
OtomanoprevistanoTratadode
Svresassinadoem1920

Aosconfrontospolticossomaramseosmilitares,umpoucoportodaaparteeenvolvendotodosos
lados,emboraemdiferentesgraus.AnordestetravouseaGuerraTurcoArmnia,queterminouem
dezembrode1920comostratadosdeAlexandropoledeKars.[27]AGuerraFrancoTurcatevecomo
palcoosudesteesulaashostilidadesterminaramemmarode1921,comaassinaturadoTratadode
PazdaCilciae,posteriormente,doTratadodeAncara,emoutubro.
Oscombatesmaissangrentosderamseentreosnacionalistas
turcoseasforasgregas(GuerraGrecoTurca),asquais
chegaramaterocontrolodegrandepartedaAnatliaaoeste
esudoestedeAncara,quartelgeneraldosnacionalistas,aqual
chegouaestarnaeminnciadeserconquistada.Aguerracom
osgregosatingiuoimpasseemsetembrode1921coma
vitriadosnacionalistasnasangrentabatalhadeBatalhade
Sakarya,quedecorreuacercade80kmasudoestede
Ancara.[25][28]Noverode1922osnacionalistasturcos

Milciasnacionalistasturcasfotografadas
em1919

empreenderamumaofensivacontraasforasgregasque
culminounatomadadeEsmirna,quemarcouaderrota
definitivadosgregoseficoutristementeclebrepelaspilhagens,massacresepelograndeincndioque
devastouacidade.[18][29]

ApazfoialcanadacomoArmistciodeMudanya,assinadoportodasaspartesa11deoutubrode
1922.A24dejulhode1923foiassinadooTratadodeLausana,ondesereconheciaformalmenteo
governodosnacionalistassediadoemAncaracomosucessordopoderotomanoesedefiniamas
fronteirasdaTurquia.[28]
Ofimdaguerraficouaindamarcadopelaprimeira
transfernciapopulacionalcompulsivaemlargaescalado
sculoXX,queenvolveuatrocaentreoscidadoscristosda
Turquia(nasuamaioriagregosortodoxos)eosmuulmanos
daGrcia,acordadaemconversaesparalelassque
desembocaramnoTratadodeLausana.Asdeportaesem
massaefugasdepopulaesgregasdaAnatliaedeturcasda
GrciajtinhamcomeadoantesdaPrimeiraGuerraMundial
GregosdaAnatliadesembarcandoem
eintensificarameduranteaGuerraGrecoTurca.[30][31][32]
Esmirnaaquandodaconquistadacidade
Calculasequecercade2milhesdepessoasforam
pelasforasnacionalistas,emsetembro
deslocadasdassuasterrasancestraisummilhoemeiode
de1922
gregoseturcoscristosdaAnatliaemeiomilhodeturcose
gregosmuulmanosdaGrcia.[33]OscristosdeIstambul
forampoupadosexpulso,emboramuitosdelestenhamoptadoporemigrar.Noentanto,asleis
discriminatriasdasdcadasde1930[34]e1942eosincidentesviolentosde1955contraacomunidade
gregadeIstambulprovocouadiminuiodrsticadonmerodegregosnessacidade,quepassoude
200000em1924parapoucomaisde2500em2006.[35]

Repblica
PrimeirosanosereformasdeAtatrk

MustafaKemalAtatrk,
heridaindependncia
(implantaodarepblica)e
primeiropresidenteda
Turquia,discursandona
GrandeAssembleiaNacional
daTurquia(parlamento).

OImprioOtomanoterminouoficialmenteem1denovembrode1922,
quandoaGrandeAssembleiaNacionalaboliuosultanato,destituindo
MehmedIInosdocargodesulto,mastambmdecalifa,ttuloque
foidadoaoprimodeMehmed,AbdlmecidII.Durantealgumtempo
algunssetores,inclusivamenterepublicanos,acalentaramaesperana
queocalifadofossemantidosobonovoregime,apesardaoposiomais
oumenosclaradeMustafaKemal,querecusouarealizaoda
cerimniatradicionaldetomadadepossedonovocalifa,declarando
secamentequeOcalifanotempoderoucargoexcetocomofigura
nominal.Posteriormente,respondendoaumpedidodeAbdlmecid
paraquelehfosseaumentadoosalrio,Kemalescreveulhe:Oseu
cargo,ocalifado,nomaisqueumarelquiahistrica.Noh
justificaoparaasuaexistncia.umaimpertinnciateraousadiade
escreveraalgumadasminhassecretrias!.[36][37][38][39][40][41]
[nt2]

ARepblicadaTurquiafoioficialmenteproclamadaa29deoutubrode
1923.[18]

Oeventoqueprovariafatalparaocalifadofoiofactodedoisirmosindianos,MaulanaMuhammadAli
eMaulanaShaukatAli,lderesdomovimentobaseadonandiabritnicaKhilafatteremdistribudo
panfletosapelandoaopovoturcoparaquemantivesseocalifadoparabemdoIslo.Issoenfureceu

Kemal,queviunoocorridoumachancedeacabarcomocalifado,descrevendooincidentecomouma
intervenoestrangeira,uminsultosoberaniaturcae,piorainda,comoumaameaaseguranado
estado.PoriniciativadeKemal,[36][37][38][39][nt2]a3demarode1924aAssembleiaNacional
decretouaaboliodocalifadoeaexpulsodafamliarealotomana,oqueconstituiuumclarosinalda
irreversibilidadeelaicidadedoregime.[25]
MustafaKemaltornouseoprimeiropresidentedarepblicaeempreendeuumvastoprogramade
reformasquetinhacomoobjetivodetornaraTurquiaumestadosecularmoderno,baseadonaideologia
queconhecidacomokemalismo.[18]Asmulherespassaramaterosmesmosdireitoslegaisqueos
homens,inclusivamentedevoto,numaalturaemqueasmulheresdemuitospaseseuropeusnotinham
direitodevoto.FoipublicadoumcdigocivilbaseadonoSuoeumcdigopenalbaseadono
italiano.[42]
Em1924foilanadaumareformadrsticadaeducao,passandoestaaestaracargodoestado,tendo
sidoencerradastodasasescolasprivadasoureligiosas,acabandocomodomnioislmicodaeducao.
Osmadraais(escolasislmicas)foramextintos,sendocriadosemsuasubstituioescolasreligiosas
dependentesdoestado(mamhatip).[43]Asordensreligiosasforamigualmenteencerradas.[44]Mustafa
KemalconvidouofilsofoepedagogoamericanoJohnDeweyavisitaraTurquiaparaoaconselhar
nessasreformas.[45]Em1928foiadotadooalfabetoturco,degrafialatina,[46]emsubstituiodos
alfabetosrabeepersa,comajustificaoquenenhumdeleseraadequadofonticadoturcoeque,por
sermaisfcildeensinar,seriaumfatordecisivoparaatingirumdosobjetivosdasreformas:a
alfabetizaodetodaapopulao.[43][47]
Ousoderoupaocidentalfoiencorajado,sendoinclusivamentedecretadasleisbanindoousodecertas
roupas,comoporexemplo,em1925,aproibiodofez,ochapuemblemticodosfuncionrios
pblicosotomanos,[48]edaleidevesturiode1934,queproibiuousodevuseturbantesem
instituiespblicas.[49][50]Em1934foipublicadaumaleiqueobrigoutodososcidadoturcosa
adotarumsobrenomedefamlia.Ataeramuitoraroousodesobrenomesdeestiloocidentalentreos
muulmanosdaTurquia,emboraaspopulaescristsosusassem.Essaleiatribuiutambmo
sobrenomehonorficoAtatrk(paidosturcos)aMustafaKemal,[24]decretandoqueessenomes
poderiaserusadoporGaziMustafaKemalAtatrk.[51][52]

SegundaGuerraMundialeGuerraFria
ATurquiapermaneceuneutralduranteamaiorparteda
SegundaGuerraMundial,masacabouporsejuntaraos
Aliadosa23defevereirode1945.Apsofinaldoconflito
tornousemembrodasNaesUnidas.[53]AGuerraCivilda
Grcia(19461949),queopsogovernomonrquicoapoiado
pelosEstadosUnidosepeloReinoUnidoaosrebeldes
comunistas,easexignciasdaUnioSoviticaemestabelecer
basesmilitaresnosEstreitosTurcos,levouosEstadosUnidos
criaodaDoutrinaTruman,aqualdefendiaoapoiomilitar
eeconmicoemlargaescalaGrciaeTurquiaparacontera
expansocomunistanosrespetivospases.[54]

VisitadeAtatrkaumaquintamodelo

DepoisdeparticiparnasforasdasNaesUnidasquecombateramnaGuerradaCoreia,aTurquia
aderiuOrganizaodoTratadodoAtlnticoNorte(OTANouNATO)em1952,tornandoseum
bastiocontraaexpansosoviticanoMediterrneo.ApsumadcadadeviolnciatnicaemChipree
dogolpemilitardoscipriotasgregosquedepsoarcebispoMakariosdapresidncia,aTurquiainvadiu
ailhaem1974noveanosdepoisfoiproclamadaa
RepblicaTurcadeChipredoNorte,aqualsfoi
reconhecidapelaTurquia.[55][56]

Pluripartidarismoegolpesmilitares
At1945,aaRepblicadaTurquiafoiumregime
unipartidrio.Atransioparaumademocracia
pluripartidriafoitumultuosa.Em1960,1971,1980e
1997ocorreramgolpesdeestadomilitaresque
interromperamademocraciaeoriginaramgovernosmuito
repressivos.[57][58]Em1984.oPartidodosTrabalhadores
doCurdisto(PKK)iniciouumaguerracontraogoverno
turcoqueainda(2010)duraequeresultouemmaisde
40000mortos(nmerosdofinalde2009),querem
combatesentreoexrcitoturcoososrebeldesno
Curdistoturco,querematentadosterroristas.[59]

Em1935forameleitas18deputadasparao
parlamentoturco,numaalturaemqueas
mulheresdemuitospaseseuropeusno
tinhamdireitodevoto.

Ogolpemilitarde1997chamadopormuitosdegolpepsmodernoporqueosmilitaresnotomaramo
poderdefacto,limitandoseaimporassuascondiesquepassavamprincipalmentepeladefesada
manutenoestritadosecularismokemalista,poroposiostendnciasislmicasdealgunsdos
partidosmaisvotados.[60][61][62]ATurquiatemvividoemdemocraciadesdeaseleiesde1999que
seseguiramaessegolpe,masnotriaumafracturaentreospartidosislmicosmoderadosnopodere
ossetoresmaistradicionalistas,masaomesmotempomaisadeptosdereformasdoregime,porumlado,
eossetoresmaisfiisaosecularismoherdadodokemalismoeosmilitares,quecontinuamcommuito
poderpolticoequedesdeostemposdaGuerradaIndependnciaseassumemcomoguardiesda
ideologiadeAtatrk.

OprimeiroministroturcoRecep
TayyipErdoannoFrum
EconmicoMundialde2009,em
Davos,Sua

Oreferendode12desetembrode2010abriucaminhoa
alteraesconstitucionaisquevonosentidodeaproximara
democraciaturcaaosmodelosocidentaiseretirampoderpoltico
eimunidadejudicialaosmilitares,nomeadamenteaosque
participaramnogolpede1980.Osimnoreferendoteveoapoio
desetoresislmicosmenosmoderadosporqueseesperaquea
liberalizaoacabedevezcomasproibiesradicalmentelaicas
impostasAtatrk,dasquaisamaisemblemticaaproibiodo
usodovueminstituiespblicas,nomeadamenteescolas,o
que,segundoalgunslevaaqueasjovensdefamliasmais
conservadorastenhamdificuldadesnoacessoeducaodevido
screnasreligiosasqueasobrigamausarvuempblico.[50]
[63][64][65]

Aliberalizaodaeconomiainiciadanadcadade1980mudoucompletamenteopanoramaeconmico,
comsucessivosperodosdecrescimentoacentuadoeacrisedofinaldadcadaseguinte.[66]A
cooperaoeconmicadaTurquiacomaComunidadeEconmicaEuropeia(CEE),aantecessorada

UnioEuropeia(UE),datade1959,anoemquesolicitoupelaprimeiravezasuaadeso.Desde1963
queopasummembroassociadodaCEE.Em1987foiapresentadaformalmenteacandidatura
adeso,masasnegociaesformaissseiniciaramem2005.[67]

Notas
1. GrandepartedotextofoibaseadonatraduodoartigoartigoTurkeynaWikipdiaemingls(acessado
nestaverso(https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Turkey&oldid=398154752)).
2. TrechobaseadonoartigoOttomanCaliphatenaWikipdiaemingls(acessadonestaverso
(https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ottoman_Caliphate&oldid=435378467)).

Referncias
1. Thissen,Laurens(23denovembrode2001)."TimetrajectoriesfortheNeolithicofCentralAnatolia"
(http://web.archive.org/web/20070605005726/http://www.canew.org/files/Thissen%20lecture.pdf)(PDF).
www.canew.org(emingls).CANeWCentralAnatolianNeolithiceWorkshop.Arquivadodesdeooriginal
(http://www.canew.org/files/Thissen%20lecture.pdf)(pdf)em5dejunhode2007.Consultadoem20de
novembrode2010.
2. BALTER,Michael.(27defevereirode2004)."SearchfortheIndoEuropeans
(http://www.sciencemag.org/content/303/5662/1323)"(emingls).Science303(5662):1323.AAAS.
DOI:10.1126/science.303.5662.1323(http://dx.doi.org/10.1126/science.303.5662.1323).PMID14988549.
3. Bryce,Trevor(2005).TheKingdomoftheHittites:NewEdition(emingls)OxfordUniversityPress[S.l.]
p.12.ISBN019927908X.
4. Burney,CharlesAllen(2004).HistoricaldictionaryoftheHittites(http://books.google.com/books?
id=74IJytg2XuUC&pg=PA106&dq=caucasian+hattic#v=onepage&q=caucasian%20hattic&f=false)(em
ingls)TheScarecrowPress,Inc.[S.l.]p.106.ISBN9780810849365.Ligaoexternaem|title=(Ajuda)
5. Ayliffe,RosieDubi,MarcGawthrop,JohnRichardson,Terry(2003).TheRoughGuidetoTurkey(em
ingls)5ed.RoughGuides,Ltd[S.l.]p.674.ISBN1843530716.
6. "ZiyaretTepeTurkeyArchaeologicalDigSite"
(http://web.archive.org/web/20080618223411/http://www3.uakron.edu/ziyaret/timeline_3period.html).
www3.uakron.edu(emingls).UniversidadedeAkron.Arquivadodesdeooriginal
(http://www3.uakron.edu/ziyaret/timeline_3period.html)em18dejunhode2008.Consultadoem20de
novembrode2010.
7. Parpola,Simo."AssyrianIdentityInAncientTimesAndToday"
(http://web.archive.org/web/20080625235506/http://www.aina.org/articles/assyrianidentity.pdf)(PDF).
www.aina.org(emingls).AINAAssyrianInternationalNewsAgency.Arquivadodesdeooriginal
(http://www.aina.org/articles/assyrianidentity.pdf)(pdf)em25dejunhode2008.Consultadoem20de
novembrode2010.
8. "HeilbrunnTimelineofArtHistory:AnatoliaandtheCaucasus,20001000B.C."
(http://www.metmuseum.org/toah/ht/?period=03&region=waa).www.metmuseum.org(emingls).
MetropolitanMuseumofArt.Consultadoem20denovembrode2010.
9. Ayliffe,RosieDubi,MarcGawthrop,JohnRichardson,Terry(2003).TheRoughGuidetoTurkey(em
ingls)5ed.RoughGuides,Ltd[S.l.]p.957976.ISBN1843530716.
10. "History"(http://www.webcitation.org/5x9ANkEjU).maltaarmenia.eu(emingls).MaltaArmeniaDiaspora.
27deabrilde2009.Arquivadodesdeooriginal(http://maltaarmenia.eu/index.php?
option=com_content&task=blogcategory&id=12&Itemid=32)em13demarode2011.Consultadoem29de
dezembrode2010.
11. Hooker,Richard(1996)."AcientGreece:ThePersianWars"(http://www.webcitation.org/5uNLYWJA2).
ww.wsu.edu(emingls).WashingtonStateUniversity.Arquivadodesdeooriginal
(http://www.wsu.edu/~dee/GREECE/PERSIAN.HTM)em20denovembrode2010.Consultadoem20de
novembrode2010.
12. "AnatoliaandtheCaucasus(AsiaMinor),1000B.C.1A.D."(http://www.metmuseum.org/toah/ht/?
period=03&region=waa).www.metmuseum.org(emingls).MetropolitanMuseumofArt.Consultadoem20
denovembrode2010.
13. "PersasDinastiaAquemnida"(http://www.webcitation.org/5x9B1eqpp).historiaonline.vilabol.uol.com.br.

14.

15.
16.
17.
18.
19.
20.

21.
22.
23.

24.
25.

26.
27.
28.
29.

30.
31.
32.

33.
34.

HistriaOnlineUOL.2004.Arquivadodesdeooriginal(http://historiaon
line.vilabol.uol.com.br/persas.htm)em13demarode2011.Consultadoem29dedezembrode2010.
Waugh,DanielC.(2004)."Constantinople/Istanbul"
(http://web.archive.org/web/20080705111112/http://depts.washington.edu/silkroad/cities/turkey/istanbul/istanb
ul.html).depts.washington.edu(emingls).UniversidadedeWashington.Arquivadodesdeooriginal
(http://depts.washington.edu/silkroad/cities/turkey/istanbul/istanbul.html)em5dejulhode2008.Consultado
em20denovembrode2010.
Wink,Andr(1990).AlHind:TheMakingoftheIndoIslamicWorld(emingls).1,EarlyMedievalIndia
andtheExpansionofIslam,7th11thCenturies(Leida:Brill).ISBN9004092498.
Mango,Cyril(2002).TheOxfordHistoryofByzantium(emingls)(NovaIorque:OxfordUniversityPress,
USA).ISBN0198140983.
Kinross,PatrickBalfour(1977).TheOttomanCenturies:TheRiseandFalloftheTurkishEmpire(em
ingls)Morrow[S.l.]ISBN0688030939.
Shaw,StanfordJayKuralShaw,Ezel(1976).HistoryoftheOttomanEmpireandModernTurkey(emingls)
CambridgeUniversityPress[S.l.]ISBN0521291631.
Kirk,GeorgeE.(2008).AShortHistoryoftheMiddleEast(emingls)Brill[S.l.]p.58.ISBN1443725684.
"Factsheet:Armeniangenocide"(http://www.webcitation.org/5uOUtC9dV).www.umd.umich.edu(em
ingls).UniversidadedeMichiganKnightsofVartanArmenianResearchCenter.3deabrilde1996.
Arquivadodesdeooriginal(http://www.umd.umich.edu/dept/armenian/facts/genocide.html)em20de
novembrode2010.Consultadoem20denovembrode2010.
Totten,SamuelRobertBartrop,PaulJacobs,StevenL.(2008).DictionaryofGenocide(emingls)
GreenwoodPublishingGroup[S.l.]ISBN0313346429.
Bloxham,Donald(2005).TheGreatGameofGenocide:Imperialism,Nationalism,andtheDestructionofthe
OttomanArmenians(emingls)OxfordUniversityPress[S.l.]p.150.ISBN9780199226887.
"PeaceTreatyofSvres"(http://www.webcitation.org/5mqfdEQi8).WorldWarIDocumentArchive
(wwi.lib.byu.edu)(emingls).UniversidadeBrighamYoung.Arquivadodesdeooriginal
(http://wwi.lib.byu.edu/index.php/Peace_Treaty_of_S%C3%A8vres)em17dejaneirode2010.Consultado
em20denovembrode2010.
Mango,Andrew(2000).Ataturk(emingls)OverlookPress[S.l.]ISBN1585670111.
"HistoryOfTheTurkishRepublic"
(http://web.archive.org/web/20080516162734/http://www.enjoyturkey.com/info/history_turkey/republic.htm).
www.enjoyturkey.com(emingls).textobaseadonoTurkeyYearbook1983doGabinetedeImprensado
primeiroministroturco.1983.Arquivadodesdeooriginal
(http://www.enjoyturkey.com/info/history_turkey/republic.htm)em16demaiode2008.Consultadoem21de
novembrode2010.
Ahmad,Feroz(1993).TheMakingofModernTurkey(emingls)(Londres,NovaIorque:Routledge).p.50.
ISBN9780415078351.
"TreatyofKars"(http://www.webcitation.org/5uOv9RCmu).groong.usc.edu(emingls).Groong,Armenian
NewsNetwork.Arquivadodesdeooriginal(http://groong.usc.edu/treaties/kars.html)em21denovembrode
2010.Consultadoem21denovembrode2010.
"Turkey"(http://www.britannica.com/EBchecked/topic/609790/Turkey).www.britannica.com(emingls).
EncyclopaediaBritannica.Consultadoem21denovembrode2010.
L.JAMES ,Edwin.(11desetembrode1922)."Kemalwon'tinsureagainstmassacreshismessagedisquiets
leagueofficials,whofearturkshavebegantheslaughter(http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?
res=980DEED81039EF3ABC4952DFBF668389639EDE)"(emingls).TheNewYorkTimes.Visitadoem21
denovembrode2010.
Gilbar,GadG.(1997).PopulationdilemmasintheMiddleEast:essaysinpoliticaldemographyandeconomy
(emingls)(Londres:F.Cass.).ISBN0714647063.
Kantowicz,EdwardR(1999).Therageofnations(emingls)(GrandRapids,E.U.A.:Eerdmans).pp.190
192.ISBN0802844553.
Hirschon,Rene(2003).CrossingtheAegean:AnAppraisalofthe1923CompulsoryPopulationExchange
betweenGreeceandTurkey(StudiesinForcedMigration)(http://books.google.com/books?id=8jJTge
_444C&printsec=frontcover&dq=isbn:1571815627&cd=1#v=onepage&q&f=false)(emingls)(Providence,
E.U.A.:BerghahnBooks).pp.29,85.ISBN1571815627.Ligaoexternaem|title=(Ajuda)
Gibney,MatthewJ.Hansen,Randall(2005).Immigrationandasylum:from1900tothepresent(emingls)
3ABCCLIO[S.l.]p.377.ISBN1576077969.
Vryonis,Speros(2005).TheMechanismofCatastrophe:TheTurkishPogromofSeptember67,1955,and

35.

36.
37.
38.
39.
40.

41.
42.
43.

44.
45.

46.

47.
48.
49.
50.
51.

52.
53.
54.

theDestructionoftheGreekCommunityofIstanbul(emingls)(NovaIorque:Greekworks.com,Inc.).ISBN
0974766038.
SrieDenyingHumanRightsandEthnicIdentity(emingls)daHumanRightsWatch.2dejulhode2006.
Mencionadoemhome.att.net(http://home.att.net/~dimostenis/greektr.html)[ligaoinativa](arquivadaem
web.archive.org(http://web.archive.org/web/20060707065143/http://home.att.net/~dimostenis/greektr.html)).
DERINGIL,Selim.(agosto1991)."LegitimacyStructuresintheOttomanState:TheReignofAbdulhamidII
(18761909)"(emingls).InternationalJournalofMiddleEastStudies23(3).
HADDAD,Mahmoud.(abril1997)."ArabReligiousNationalismintheColonialEra:RereadingRashidRida's
IdeasontheCaliphate"(emingls).JournaloftheAmericanOrientalSociety117(2).
KEDOURIE,Elie.(outubro1968)."TheEndoftheOttomanEmpire"(emingls).JournalofContemporary
History3(4).
LEWIS ,Bernard.(janeiro1980)."TheOttomanEmpireandItsAftermath"(emingls).Journalof
ContemporaryHistory15(1).
Muhammad,Muhammadibn(24dejunhode2010)."TheEnd:TheAnniversaryoftheAbolitionofthe
Caliphate"(http://www.webcitation.org/5zjr3Xc9k).MuslimMatters.org(emingls).Arquivadodesdeo
original(http://muslimmatters.org/2010/06/24/theendtheanniversaryoftheabolitionofthecaliphate/)em
26dejunhode2011.Consultadoem26dejunhode2011.
"TheabolitionoftheCaliphate"(http://www.webcitation.org/5zjrCfWaL).www.economist.com(emingls).
TheEconomist.Arquivadodesdeooriginal(http://www.economist.com/node/11829711)em26dejunhode
2011.Consultadoem26dejunhode2011.
TIMUR,Hfz.(1956)."OPapeldaLeiIslmicanaReformaLegalTurca"(emturco).AnaisdaFaculdadede
DireitodeIstambul.Istambul:UniversidadedeIstambul.
"Educationsincetherepublic"
(http://web.archive.org/web/20080628080949/http://www.meb.gov.tr/Stats/apk2001ing/Section_3/1Transforma
tionMotivated.htm).www.meb.gov.tr(emingls).MinistriodaEducaodaTurquia.2002.Arquivadodesde
ooriginal(http://www.meb.gov.tr/Stats/apk2001ing/Section_3/1TransformationMotivated.htm)em28de
junhode2008.Consultadoem23denovembrode2010.
TekkeveZaviyelerleTrbelerinSeddineveTrbedarlklarleBirTakmUnvanlarnMenvelgasnaDair
KanunLeide1925queextinguiuasordensreligiosasnoWikisourceemturco.
WOLF GAZO,Ernest.(1996)."JohnDeweyinTurkey:AnEducationalMission
(http://web.archive.org/web/20080520103023/http://www.bilkent.edu.tr/~jast/Number3/Gazo.html)"(em
ingls).JournalofAmericanStudiesofTurkey(3):1542.Ancara:AmericanStudiesAssociationofTurkey.
ISSN13006606(http://worldcat.org/issn/13006606).Visitadoem21denovembrode2010.
"Turkey:NationalistNotes"
(http://web.archive.org/web/20071213001710/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,786894,00.ht
ml).www.time.com(emingls).RevistaTime.23dejulhode1928.Arquivadodesdeooriginal
(http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,786894,00.html)em13dedezembrode2007.Consultado
em23denovembrode2010.
Yaln,Nafi(2002).TheTurkishlanguagereform:auniquecaseoflanguageplanningintheworld(em
ingls)3Bilimdergisi[S.l.]p.9.ISBN.
apkaktisasHakkndaKanun(leidochapude1925)noWikisourceemturco.
BazKisvelerinGiyilemiyeceineDairKanun(leidevesturiode1934)noWikisourceemturco.
"HeadscarvesinTurkeyOntheirheadsbeitThereturnoftherowoverIslamicheadwear"
(http://www.economist.com/node/17363686).www.economist.com(emingls).TheEconomist.28deoutubro
de2010.Consultadoem21denovembrode2010.
Dowling,Mike(25dedezembrode2006)."AtaturkandTurkey"(http://www.webcitation.org/5uRY5o3Yx).
www.mrdowling.com(emingls).Mr.Dowling.Arquivadodesdeooriginal
(http://www.mrdowling.com/608ataturk.html)em23denovembrode2010.Consultadoem23denovembro
de2010.
SoyadKanunuLeidosapelidosnoWikisourceemturco.
"MemberStatesoftheUnitedNations"(http://www.un.org/en/members/).www.un.org(emingls).Siteda
ONU.Consultadoem23denovembrode2010.
Huston,JamesAlvin(1988).OutpostsandAllies:U.S.ArmyLogisticsintheColdWar,19451953
(http://books.google.com/books?
id=ID4E3Lm8TsgC&pg=PA198&lpg=PA198&dq=turkey+cold+war&hl=en#v=onepage&q=turkey%20cold
%20war&f=false)(emingls)(Selinsgrove:SusquehannaUniversityPress).ISBN0941664848.Ligao
externaem|title=(Ajuda)

55. "ArchbishopMakariosontheinvasionofCyprusbyGreece"
(http://web.archive.org/web/20080513173433/http://www.cypnet.co.uk/ncyprus/history/republic/makarios
speech.html).www.cypnet.co.uk(emingls).NorthCyprusHomePage.Arquivadodesdeooriginal
(http://www.cypnet.co.uk/ncyprus/history/republic/makariosspeech.html)em13demaiode2008.Consultado
em23denovembrode2010.
56. "TurkeyurgesfreshCyprustalks"
(http://web.archive.org/web/20070607063917/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4644652.stm).news.bbc.co.uk
(emingls).BBC.24dejaneirode2006.Arquivadodesdeooriginal
(http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4644652.stm)em7dejunhode2007.Consultadoem23denovembrode
2010.
57. Hale,WilliamMathew(1994).TurkishPoliticsandtheMilitary(emingls)Routledge[S.l.]ISBN04150
24552.
58. AmnestyInternational:TurkeyBriefing,London,November1988,AIIndexEur/44/65/88(emingls)
(Londres:AmnistiaInternacional).1998.ISBN0862101565.Diponvelonlineem:"IllustratedReportsof
AmnestyInternational"(http://www.webcitation.org/5uRglVfDT).ob.nubati.net(emingls).LibraryofHO
fromHFinHH.15deoutubrode2009.Arquivadodesdeooriginal
(http://ob.nubati.net/wiki/Illustrated_Reports_of_Amnesty_International#Turkey_Briefing)em23de
novembrode2010.Consultadoem23denovembrode2010.
59. "Turkey'sPKKpeaceplandelayed"(http://www.webcitation.org/5uRgI5iNW).news.bbc.co.uk(emingls).
BBC.10denovembrode2009.Arquivadodesdeooriginal(http://news.bbc.co.uk/2/hi/8352934.stm)em23
denovembrode2010.Consultadoem23denovembrode2010.
60. andar,Cengiz(28dejunhode1997)." "Postmoderndarbe"..."(http://www.webcitation.org/5uRjkSIYl).
JornalSabah(arsiv.sabah.com.tr)(emturco).TurkuvazGazeteDergiBasimA..Arquivadodesdeooriginal
(http://arsiv.sabah.com.tr/1997/06/28/y12.html)em23denovembrode2010.Consultadoem23denovembro
de2010.
61. "ReformscurbTurkey'sarmedforces"(http://www.webcitation.org/5uRjjrDUB).www.washingtontimes.com
(emingls).TheWashingtonTimes.25dejunhode2005.Arquivadodesdeooriginal
(http://www.washingtontimes.com/news/2005/jun/25/200506251049118659r/)em23denovembrode2010.
Consultadoem23denovembrode2010.
62. Goltz,Thomas(13dejulhode1997)."Asthe'Coup'Turns:TheArmy'sRealTarget"
(http://www.webcitation.org/5mqfrLzNG).articles.latimes.com(emingls).LosAngelesTimes.Arquivado
desdeooriginal(http://articles.latimes.com/1997/jul/13/opinion/op12239)em17dejaneirode2010.
Consultadoem23denovembrode2010.
63. Milan,Francesco(21outubro2010)."Turkey'sReferendum:RevengelaTurca?"
(http://www.webcitation.org/5uRm72s2A).ISNInsights(www.isn.ethz.ch/isn/)(emingls).International
RelationsandSecurityNetwork.Arquivadodesdeooriginal(http://www.isn.ethz.ch/isn/CurrentAffairs/ISN
Insights/Detail?lng=en&id=122517&contextid734=122517&contextid735=122516&tabid=122516)em23de
novembrode2010.Consultadoem23denovembrode2010.
64. "MilitarycoupmemoriesfuelTurkishPM'sreferendumcampaign"
(http://www.webcitation.org/5uSlA1NvQ).www.hurriyetdailynews.com(emingls).HrriyetTurkishDaily
News.20dejulhode2010.Arquivadodesdeooriginal(http://www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=military
coupmemoriesfuelpm8217sreferendumcampaign20100720)em23denovembrode2010.Consultado
em23denovembrode2010.
65. "UnderstandingPostReferendumTurkey"(http://www.webcitation.org/5uRmGLLrh).
middleeastprogress.org(emingls).MiddleEastProgress.26deoutubrode2010.Arquivadodesdeo
original(http://middleeastprogress.org/2010/10/understandingpostreferendumturkey/)em23denovembro
de2010.Consultadoem23denovembrode2010.
66. Nas,TevfikF.Odekon,Mehmet(1992).EconomicsandPoliticsofTurkishLiberalization(emingls)
LehighUniversityPress[S.l.]ISBN093422319X.
67. "TurkeyandEU"(http://wikiwix.com/cache/?url=http://www.turkishembassy.org/index.php?
option=com_content%26task=view%26id=57%26Itemid=235&title=Turkey%20and%20EU).
www.turkishembassy.org(emingls).EmbaixadadaTurquiaemWashington.Arquivadodesdeooriginal
(http://www.turkishembassy.org/index.php?
option=com_content&task=view&id=57&Itemid=235&title=Turkey%20and%20EU)em10desetembrode
2010.Consultadoem23denovembrode2010.

Ligaesexternas

Obtidade"https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Histria_da_Turquia&oldid=43470450"
Categoria: HistriadaTurquia
Estapginafoimodificadapelaltimavez(s)20h41minde23desetembrode2015.
EstetextodisponibilizadonostermosdalicenaCreativeCommonsAtribuioCompartilha
Igual3.0NoAdaptada(CCBYSA3.0)podeestarsujeitoacondiesadicionais.Paramais
detalhes,consulteasCondiesdeUso.

Você também pode gostar