Você está na página 1de 40

1.

BIMESTRE - 2015

EDUARDO PAES
PREFEITURA DA CIDADE DO RIO DE JANEIRO
REGINA HELENA DINIZ BOMENY
SECRETARIA MUNICIPAL DE EDUCAO
JUREMA HOLPERIN
SUBSECRETARIA DE ENSINO
www.biologados.com.br

MARIA DE NAZARETH MACHADO DE BARROS VASCONCELLOS


COORDENADORIA DE EDUCAO
MARIA DE FTIMA CUNHA
COORDENADORIA TCNICA
MARCIA BASTOS
HAYDE LIMA DA COSTA
ORGANIZAO
WAGNER MUNIZ DE MEDEIROS
MARIA INZ SENA MAIA CAMPOS
ELABORAO

Guiadoestudante.abril.com.br

ADRIANA KINGSBURY SAMPAIO CORRA


LEILA CUNHA DE OLIVEIRA
LUCIANA MARIA DE JESUS BAPTISTA GOMES
REVISO
FBIO DA SILVA
MARCELO ALVES COELHO JNIOR
DESIGN GRFICO

Contatos CED:
ciencias@rioeduca.net - leilac.oliveira@rioeduca.net - nazareth@rioeduca.net
Telefones: 2976-2301 / 2976-2302

EDIOURO GRFICA E EDITORA LTDA.


IMPRESSO
CINCIAS
PGINA 2

1. BIMESTRE - 2015

SERES VIVOS: QUEM SO? COMO SO?


Sejam bem-vindos a mais um ano letivo. Teremos, mais uma vez, a oportunidade de estudar os seres vivos!

Faa um lista dos seres vivos e dos seres


no vivos que voc conhece.
SERES NO VIVOS
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________

http://www.escolakids.com/seres-vivos-e-seres-naovivos.htm

SERES VIVOS
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________

Qual a diferena entre um ser vivo e um ser no vivo?


Ser que a gua um ser vivo?

O que voc levou em conta para separar os seres vivos dos seres no vivos?
__________________________________________________
Voc percebeu que os seres vivos so diferentes entre si?
Alguns seres vivos se locomovem, outros no. H seres vivos que possuem pelos,
enquanto outros seres vivos possuem penas.
H, ainda, outras diferenas entre os seres vivos. No entanto, eles passam, durante
as suas vidas, pelas mesmas fases: nascem, crescem, se reproduzem, envelhecem e
morrem. Essas fases so conhecidas como ciclo de vida ou ciclo vital. A durao
desse ciclo varia de um tipo de ser vivo para outro.

1- Responda:
Quais so as caractersticas especiais que
os seres vivos apresentam?
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________

Algum exemplo de seres no vivos de sua lista passa por essas fases?_____________

CINCIAS
PGINA 3

No site abaixo, assista ao vdeo Ns, os


fantsticos seres vivos.
www.youtube.com/watch?v=pYbKhi5rqqs

1. BIMESTRE - 2015

OS SERES VIVOS
A maior parte dos seres vivos possui outra caracterstica comum: so formados por estruturas muito pequenas chamadas de clulas. As clulas
so consideradas as unidades bsicas, ou seja, realizam funes que proporcionam vida ao organismo. Os nicos seres vivos que no so
formados por clulas so os vrus.
Aqueles seres vivos que so formados por uma nica clula so chamados de UNICELULARES; j os formados por muitas clulas so
conhecidos como seres vivos PLURICELULARES ou MULTICELULARES.
Vejamos alguns exemplos:
PLURICELULAR

UNICELULAR

Corte da superfcie externa da cebola


observado ao microscpio:
http://www.infoescola.com

http://acienciadabiologia.webnode.com.br

e-farsas.com

Cada "pedacinho" uma clula!

Helicobacter pylori
(bactria causadora de
doenas no estmago)

As clulas foram descobertas quando Robert Hooke construiu um equipamento capaz de aumentar muitas vezes o
material observado. Isso aconteceu no ano de 1665, quando ele observou pedaos bem finos de cortia. O nome clula
significa, em latim, cella, como se fossem pequenos espaos fechados por paredes. Observe a imagem vista por
Robert Hooke e seu instrumento de observao, o primeiro MICROSCPIO!

PGINA 4

www.icb.usp.br

CINCIAS

1. BIMESTRE - 2015

COMO SO AS CLULAS?
Mesmo sendo muito pequenas, as clulas so formadas por trs estruturas bsicas:
a membrana celular, que envolve a clula e responsvel pela interao da clula com o ambiente ao seu redor;
o citoplasma, constitudo de um material gelatinoso, em que encontramos as pequenas estruturas que mantm a clula viva;
o material gentico, que contm todas as informaes sobre as caractersticas e o funcionamento do ser vivo.
Agora, observe os dois esquemas das clulas e veja as diferenas:
Esquema 1
Essa clula muito simples
chamada de PROCARIONTE.
No h qualquer membrana
separando o material gentico
(DNA) do restante da clula. Ele
fica espalhado no citoplasma.

Esquema 2
Essa clula chamada de
EUCARIONTE.
Observamos
uma membrana que separa o
ncleo do restante da clula. O
material gentico (DNA) est
localizado no ncleo).

MEMBRANA
CELULAR

MEMBRANA
CELULAR

MATERIAL
GENTICO
(DNA)

CITOPLASMA

www.brasilescola.com

MEMBRANA NUCLEAR
(CARIOTECA)

CITOPLASMA
MATERIAL GENTICO
(DNA)

Com exceo dos vrus, existe uma


caracterstica comum aos demais
seres vivos: eles so formados por
pequenas unidades vivas, chamadas
clulas.

CINCIAS
PGINA 5

As clulas necessitam respirar, se alimentar e


realizar outras funes prprias de uma
estrutura viva. Nas clulas eucariontes, essas
funes ocorrem nas organelas (pequenos
rgos) encontradas no citoplasma.

1. BIMESTRE - 2015

MATERIAL GENTICO
O material gentico determina a formao das caractersticas fsicas e
funcionais do ser vivo. Por exemplo, se o ser vivo for um peixe, seu material
gentico contm informaes que ele herdou de seus pais, como o seu
tamanho, cor das escamas, se macho ou fmea etc.
www.bichosbrasil.com.br

http://www.peixebetta.com/

PEIXE-BETA MACHO

PEIXE-BETA FMEA

Vamos criar um modelo de clula procarionte?


MATERIAL
- gelatina colorida ou gel
- jujubas, confetes de chocolate, botes ou gros de feijo
- fios de ovos, barbante ou l colorida
- um pote plstico raso ou isopor
- materiais de sucata
- massa de modelar
- palito
www.ctaceebjamariadeonlira.seed.pr.gov.br

Se for um cachorro, seu material gentico contm informaes sobre a


cor do pelo, se grande ou pequeno...

tudosobrecachorros.com.br

PROCEDIMENTO
Ns, tambm, como qualquer outro ser vivo, temos material gentico
em nossas clulas.
Escreva algumas informaes que devem estar no material gentico
de NOSSAS clulas.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
CINCIAS
PGINA 6

Utilize, de acordo com as suas preferncias, os materiais


sugeridos ou outros que voc tenha em casa, para representar
as partes de uma clula procarionte. Voc dever representar a
membrana celular, o citoplasma e o material gentico. Depois,
explique para o seu Professor cada parte representada.
Use a criatividade!

1. BIMESTRE - 2015

CAA-CONHECIMENTO
1) Encontre, no caa-conhecimento, as
palavras ou expresses que completam
o texto abaixo.
a) Os __________________________
so formados pelas clulas que so
consideradas como _____________
______________________________.

b) No que diz respeito ao nmero de


clulas que forma os seres vivos, eles
so
classificados
como
_____________________________ ou
___________________________.

c) As clulas so formadas por trs


estruturas principais:
_______________________________,
______________________________ e
______________________________ .

d) Quando o material gentico (DNA)


estiver espalhado pelo citoplasma,
chamamos
o
ser
vivo
de
_____________________ e quando o
material gentico estiver limitado por
uma membrana, chamamos o ser vivo
de __________________.

CINCIAS
PGINA 7

1. BIMESTRE - 2015

QUEREMOS COMIDA!!!
Para funcionar, todo organismo vivo consome energia. Mesmo quando se est parado ou dormindo, gasta-se energia, pois o organismo
no pode parar! A fonte de toda a energia de que os seres vivos necessitam est nos alimentos. Logo, todo ser vivo precisa se alimentar para
funcionar.
http://crv.educacao.mg.gov.br/sistema_crv/documentos/md/ef/ciencias/2010-08/md-ef-ci-21.pdf

Na sua relao com o ambiente, em busca dos alimentos que fornecem energia, os seres vivos podem agir de duas formas diferentes:
produzir o seu prprio alimento ou obter o alimento no ambiente encontrado ao seu redor.
Por essa razo, podemos separar os seres vivos em dois grupos, a partir de sua maneira de obter energia, no importando se o organismo
unicelular ou pluricelular. Veja abaixo:

Ser vivo que obtm o seu alimento no


ambiente encontrado ao seu redor.

Ser vivo que


produz o seu
prprio alimento!

Este ser vivo


chamado de
AUTOTRFICO!

Este ser vivo


chamado de
HETEROTRFICO!

As plantas e algumas bactrias so exemplos


de seres autotrficos.

Os animais so exemplos de seres


heterotrficos.
CINCIAS
PGINA 8

http://www.estudopratico.com.br/animais-herbivoros-caracteristicas-e-fotos-de-exemplos/

http://www.portalsaofrancisco.com.br/

Como o ser vivo obtm seu alimento?

1. BIMESTRE - 2015

QUEREMOS COMIDA!!!
Como os seres vivos autotrficos produzem o seu alimento?
Bem para produzir o seu alimento, alguns seres vivos, como as plantas, realizam um processo chamado de FOTOSSNTESE! As
plantas absorvem a luz do sol e, com essa energia, transformam substncias bem simples como a gua, os sais minerais e o gs carbnico
em um tipo de acar a glicose. As plantas utilizam a glicose como parte de seu alimento. Os seres que realizam a fotossntese so os
seres clorofilados. Eles possuem uma substncia chamada clorofila, que absorve a energia da luz e d cor verde s plantas.

FOTOSSNTESE
ENERGIA DA LUZ

FIQUE LIGADO!!!
GS OXIGNIO

Os seres vivos que so capazes


de produzir seu prprio alimento
so chamados de autotrficos.
Lembre-se:
auto si mesmo (radical grego).

GLICOSE
GS CARBNICO
GUA E NUTRIENTES
Assista tambm a uma videoaula sobre a
fotossntese:
http://objetoseducacionais2.mec.gov.br/handle/mec/15053

CINCIAS
PGINA 9

1. BIMESTRE - 2015

AUTOTRFICOS OU HETEROTRFICOS
1) Voc entendeu a diferena entre os seres autotrficos e heterotrficos? Usando seus lpis de cor, pinte os crculos de acordo com a legenda:

SER HETEROTRFICO
SER AUTOTRFICO
Jacar
Alface
Gato
Batata
Cachorro

Caramujo
Bananeira
Alga
Marinha

Baleia

Mangueira
Mosquito
Homem

Arroz

A palavra autotrfico vem do grego 'autos: prprio' +


'trophos: alimentos. Ela se refere ao ser que se nutre
por si mesmo.

CINCIAS

A palavra heterotrfico vem do grego heteros: outro


e thophos: alimentos. Ela se refere ao ser que se
alimenta de outros organismos.

(http://etmologia.com.br)

PGINA 10

(http://etmologia.com.br)

1. BIMESTRE - 2015

A REPRODUO DOS SERES VIVOS


Atravs da reproduo que os seres vivos transmitem o seu material gentico aos seus dependentes.
acontece, basicamente, de duas formas:

Na natureza, a reproduo

REPRODUO SEXUADA
REPRODUO ASSEXUADA

a forma mais simples de se reproduzir.


Nessa forma de reproduo, na maioria das vezes, os seres
gerados so geneticamente iguais aos seus antecessores. Isto ,
os seres que se originam so iguais ao seu genitor; possuem o
mesmo material gentico.
H vrios tipos de reproduo assexuada; agora, sero
descritas apenas duas: uma, muito comum, entre microrganismos
como amebas e bactrias, que incrivelmente rpida, chamada de
bipartio, na qual a clula se divide em duas outras iguais a ela.
Alguns seres vivos pluricelulares, como alguns tipos de plantas,
tambm se reproduzem assexuadamente, s que por outro
processo chamado de brotamento. Nesse tipo de reproduo, um
broto se desenvolve no indivduo e, aps um tempo, se desprende,
passando a ter vida independente. O brotamento pode ocorrer em
www.brasilescola.com
plantas e esponjas (um tipo de animal).

Nessa forma de reproduo, so produzidas clulas


reprodutoras, os gametas. Gametas so clulas que se unem,
formando um novo ser vivo e que carregam parte do DNA que
formar o novo ser.
Os gametas feminino e masculino se unem e originam um
novo indivduo.
Nesse processo, o material gentico dos gametas se combina,
herdando caractersticas tanto do pai quanto da me e
originando maior variabilidade gentica. Isso significa dizer que os
descendentes no so idnticos aos seus antecessores, Na
espcie humana, o gameta feminino chama-se vulo e o gameta
masculino espermatozoide. A maioria dos seres vivos apresenta
esse tipo de reproduo.
www.coldawueb.com

REPRODUO
POR
BIPARTIO

REPRODUO
POR
BROTAMENTO
www.biologando.com.br

Os alimentos so guardados na geladeira


porque a temperatura baixa impede a
reproduo das bactrias.

CINCIAS
PGINA 11

Continua

1. BIMESTRE - 2015

A REPRODUO DOS SERES VIVOS


Cada forma de reproduo possui caractersticas bem diferentes. Leia os textos abaixo para entender essas diferenas e, em seguida,
responda ao nosso desafio!
BACTRIA
proenem.sites.ufms.br

REPRODUO ASSEXUADA
No envolve troca de gametas entre indivduos.
um processo bem rpido e gera cpias iguais clula-me!
Na maior parte das vezes em que ocorre, no apresenta
variedade, ou seja, mantm as mesmas caractersticas da clulame!

CLULA-ME

BIPARTIO
CLULAS-FILHAS

www.clasf.com.br

REPRODUO SEXUADA
Envolve a unio dos gametas.
Processo mais lento e produz descendentes um pouco
diferentes dos pais.
Observe que dois dos filhotes so diferentes!

um processo que gera uma variedade maior de seres vivos!

Na produo de iogurte, importante que os microrganismos envolvidos mantenham as mesmas caractersticas, para garantir que o
produto final tenha sempre o mesmo gosto e o mesmo aspecto. Alm disso, a grande velocidade de reproduo tambm um fator
importante para tornar vivel a produo de grandes quantidades de iogurte.
Explique, com base nessas informaes, que tipo de reproduo realizado pelos microrganismos que produzem o iogurte.
__________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________
Glossrio:
descendente - pessoa considerada como oriunda de outra;
microrganismo ser vivo microscpico, geralmente,
constitudo por uma clula apenas. (dicio.com.br)

CINCIAS
PGINA 12

1. BIMESTRE - 2015

Vamos fechar esta parte do caderno com chave de ouro? Voc vai demonstrar que sabe tudo! Mos obra!
COMPLETE AS PALAVRAS CRUZADAS!

1. Clula com ncleo individualizado.

2. Forma de reproduo que no envolve troca de


gametas.
3. Unidade fundamental dos seres vivos.

4. Ser vivo formado por vrias clulas.


5. Organismo que produz seu prprio alimento.
4
6. Clula que no possui carioteca.
7. Ser vivo que se alimenta de outro ser vivo.
8. Tipo de reproduo que envolve a unio de gametas.
6

MULTIRIO

CINCIAS
PGINA 13

1. BIMESTRE - 2015

DE ONDE VIEMOS? A ORIGEM DA VIDA


Acredita-se que a Terra tenha se formado h cerca de 4,6 bilhes de anos. A Terra primitiva tinha uma aparncia completamente
diferente dos dias atuais. As transformaes comearam a acontecer, permitindo o surgimento da primeira forma de vida. Supem-se que os
primeiros seres vivos surgiram h cerca de 3,5 bilhes de anos.
Adaptado de http://www.escolakids.com/a-origem-da-vida-na-terra.htm

Durante, aproximadamente, um bilho de anos, chuvas, tempestades


caram sobre a Terra muito aquecida. Ocorria, ento, evaporao e mais
formao de nuvens. medida que a Terra foi esfriando, comearam a formarse lagos, rios e oceanos.

http://www.actiweb.es

A atmosfera da Terra primitiva tambm era muito diferente da atual e,


atravs de reaes qumicas entre os gases existentes, comeou a formao de
substncias ORGNICAS. Essas reaes foram intensificadas, pela energia dos
raios ultravioletas do Sol e pelas descargas eltricas que ocorriam durante as
tempestades.
Os oceanos continham nutrientes necessrios para a formao dos seres
vivos. Assim, formados os oceanos, a vida surgiu.
Adaptado de http://www.brasilescola.com/biologia/terra-primitiva.htm

Consulte seu livro didtico a


respeito da origem da vida.
Escreva, no seu caderno,
as caractersticas dos
primeiros seres vivos.

Como seria
o primeiro
ser vivo?

MULTIRIO

CINCIAS
PGINA 14

Continua

1. BIMESTRE - 2015

DE ONDE VIEMOS? A ORIGEM DA VIDA


Depois de entender as caractersticas gerais dos seres vivos, vamos pensar a respeito de algumas questes:
Como era o primeiro ser vivo?
Como era o nosso planeta quando surgiu o primeiro ser vivo?
BORBOLETA
SAPO

Observe o esquema ao lado. Ele representa a evoluo


dos seres vivos e chamado de RVORE DA VIDA.
Os primeiros organismos que apareceram em nosso
planeta esto na base da RVORE DA VIDA.

PLANTAS

ERAM ORGANISMOS MAIS SIMPLES. medida que


vamos subindo na rvore da vida, os organismos vo se
tornando mais complexos.

cronicadaciencia..com

PRIMEIROS
ANIMAIS

COGUMELO

SER VIVO
UNICELULAR
E EUCARIONTE

MULTIRIO

O primeiro ser vivo era,


provavelmente, uma bactria
muito simples e unicelular.

Como deveria ser o primeiro ser vivo? Observe a RVORE


DA VIDA e marque como seria o primeiro ser vivo:
(
(

) muito complexo
) muito simples

(
(

) unicelular
) pluricelular

(
(

) eucarionte
) procarionte

FIQUE LIGADO!!!

CINCIAS
PGINA 15

Os seres vivos unicelulares e procariontes so


os mais simples.
Os organismos muito simples so formados por
uma nica clula e possuem o material gentico
sem uma membrana (a carioteca) separando-o
do citoplasma.

1. BIMESTRE - 2015

DE ONDE VIEMOS? A ORIGEM DA VIDA

http://principiosdaastronomia.com.br/2010/08/formacao-da-terra.html

PARA LEMBRAR!

Conclumos que o primeiro ser vivo era extremamente simples,


unicelular e procarionte.
Mas como era o nosso planeta, quando esses primeiros
organismos surgiram?
A Terra era bem diferente do que agora. No incio era muito,
muito, muito quente! Depois, foi esfriando e tornou-se possvel o
aparecimento da gua no estado lquido. Para muitos cientistas, foi na
gua que os primeiros seres vivos apareceram! E esses oceanos, onde
a vida surgiu, eram cheios de nutrientes e lquidos!!!

ESPAO
Aproveite para mostrar seu talento e, com base no que voc
CRIAO aprendeu, desenhe como seria o primeiro ser vivo.

UNICELULAR organismo formado por uma


nica clula.
PROCARIONTE clula com o material
gentico no separado do citoplasma da clula
por uma membrana.
HETEROTRFICO seres vivos que no
produzem seu alimento, obtm do ambiente ao
redor.
CINCIAS
PGINA 16

1. BIMESTRE - 2015

AGORA,
COM VOC

!!!

DE ONDE VIEMOS? A ORIGEM DA VIDA!


Vamos revisar as palavras que aprendemos at agora?
Use o cdigo ao lado para substituir os smbolos pelas letras e encontrar as
respostas.
1) Como se chama o ser vivo formado por mais de uma clula?

2) Uma clula que possui o seu material gentico separado do


citoplasma por uma membrana nuclear chamada de
cpmundinho.com
MULTIRIO

3) Os seres vivos que realizam a fotossntese e produzem o seu


prprio alimento so chamados de

CINCIAS
PGINA 17

Assista ao vdeo O reino escondido da clula


e descubra como Louis Pasteur e muitos outros
cientistas trabalharam para explicar o que era a
clula e qual a sua importncia para os seres
vivos:
http://videos.sapo.pt/tknRf2J8HTvKhdvVZDUq

1. BIMESTRE - 2015
http://ongcea.eco.br

MAS... COMO SOMOS? QUANTOS SOMOS? A DIVERSIDADE DA VIDA


Voc viu que, gradativamente, um grupo de seres vivos bem simples surgiu na Terra h bilhes de anos. Depois,
surgiram vrios outros seres vivos. Uns bem pequenos, outros grandes, alguns unicelulares e outros pluricelulares!
Nosso planeta repleto de vida e essa diversidade de vida chamada de BIODIVERSIDADE!
Biodiversidade nada mais do que a diversidade biolgica ou a variedade de formas de vida no planeta.

www.rio.rj.gov.br

PARQUE DA QUINTA DA BOA VISTA

www.panoramio.com

Existe um nmero imenso de seres vivos em nosso planeta! Alguns


organismos ns j conhecemos e outros no. Mas como chegamos at
aqui? Como viemos de seres vivos unicelulares at seres vivos to
complexos como ns humanos?
Ns passamos por um processo
chamado EVOLUO! Vamos conhecer um pouco mais sobre ela?
Os seres vivos devem ser preservados!

chc.cienciahoje.uol.com.br

Observe o caminho que voc percorre, diariamente, da sua escola at a sua


casa. Anote os seres vivos que voc encontra no seu dia a dia.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

AS CUTIAS ESTO DE VOLTA


FLORESTA DA TIJUCA, NO RIO
DE JANEIRO

MACACO-PREGO SE
ALIMENTANDO DO
FRUTO DA EMBABA
FLORESTA DA TIJUCA - RJ

Na natureza, cada ser vivo bem adaptado ao ambiente em que vive. O ser vivo que no est bem adaptado no sobrevive. Assim, o ambiente que vai
selecionar os seres vivos mais bem adaptados. Os indivduos que apresentarem caractersticas vantajosas para a sua sobrevivncia como, por exemplo, maior
capacidade de conseguir alimento, maior eficincia reprodutiva e maior agilidade na fuga de predadores, tm maior chance de sobreviver. Este o princpio da
seleo natural que dois pesquisadores, Charles Darwin (18091882) e Alfred Russel Wallace (18231913), observando a natureza em diferentes locais,
formularam para explicar como as espcies se modificam ao longo do tempo.
Dessa forma, o processo de seleo natural foi agindo sobre os seres vivos e permitindo que apenas os mais bem adaptados sobrevivessem. Aps
milhes de anos, a aparncia dos seres vivos, como os animais e as plantas, ficou bem diferente do que era. As espcies mais bem adaptadas atualmente so
aquelas que sobreviveram s inmeras mudanas que ocorreram e que continuam ocorrendo em nosso planeta.
Esse fenmeno chamado de EVOLUO.
CINCIAS
PGINA 18

Continua

1. BIMESTRE - 2015

A DIVERSIDADE DA VIDA COMO CHEGAMOS AT AQUI


OS PSSAROS DE GALPAGOS
ILHA DE
GALPAGOS

ead.hemocentro.fmrp.usp.br

Charles Darwin fez uma viagem de navio ao redor do mundo e estudou vrios
seres vivos, entre eles, os tentilhes da Ilha de Galpagos (veja no mapa ao
lado).
Darwin verificou a relao entre o bico das aves e o tipo de alimento de cada
uma. Observe abaixo:

Relacione os tipos de alimentos forma do bico de


cada tentilho da figura ao lado:

http://www.cienciahoje.pt/index.php?oid=33874&op=all

Ao estudar os tentilhes, Darwin percebeu que o tipo de pssaro 1 vive no


cho, tem bico grande e forte, capaz de esmagar sementes grandes e duras. O
tentilho 2 vive nas rvores e tem um bico grande e afiado que lhe permite
agarrar e cortar insetos. O tentilho 3 tem bico curto e fino o que lhe permite
pegar insetos em buracos no solo. O tentilho 4 vive no cho e tem um bico
pequeno e forte, capaz de esmagar sementes menores e o tentilho 5 tem um
bico grande e fino para retirar o nctar das flores.
Cada bico de tentilho adaptado ao tipo de alimento, como uma ferramenta
especial, como mostra a figura acima.
Dessa forma a seleo natural age selecionando os seres mais adaptados ao
ambiente e eliminando os outros.

FRUTOS GRANDES E DUROS

PEQUENOS FRUTOS E
SEMENTES

FLOR DO CACTO

Adaptado de
http://www2.assis.unesp.br/darwinnobrasil/evolucao.htm
PEQUENOS INSETOS

CINCIAS
TENTILHO
PGINA 19

INSETOS GRANDES

http://brasilfront.xpg.uol.com.br/darwin-a-origem-das-especies-evolucao-natural-da-vidabiodiversidade

http://brasilfront.xpg.uol.com.br/darwin-a-origem-das-especies-evolucao-natural-da-vidabiodiversidade

1. BIMESTRE - 2015

HORA DE RELEMBRAR!!!
1
3

Vertical
1- Seres vivos que no produzem seu prprio alimento.

2- Um dos pesquisadores a explicar a teoria da seleo natural.


6- Ser vivo formado por muitas clulas.

8- Tipo de reproduo em que os filhos no so idnticos aos pais.

9- Grande variedade de seres vivos.


10- Ser vivo formado por uma nica clula

8
10

Horizontal
3- Clula que tem seu material gentico envolvido por uma
11

membrana, formando um ncleo individualizado.


4- Somente o ser vivo mais adaptado sobrevive.

12

5- Processo de produo de alimento realizado pelas plantas, pelas


algas e por algumas bactrias.
7- Tipo de reproduo em que no h unio de gametas.
11- Seres vivos que produzem seu prprio alimento.
12- Meio gelatinoso em que ocorre a maior parte das reaes

13

biolgicas das clulas.


13- Clula que tem seu DNA espalhado pelo citoplasma.
CINCIAS
PGINA 20

1. BIMESTRE - 2015

CLASSIFICANDO OS SERES VIVOS...


No passado, quando o homem passou a deixar vestgios de sua existncia na Terra, surgiu o interesse em conhecer melhor o mundo em que
viviam e suas relaes com outros seres vivos.
Com o passar do tempo, o homem percebeu que teria de elaborar uma forma para facilitar seus estudos. Comeou, ento, a agrupar os seres
vivos, estabelecendo critrios. Por exemplo: as caractersticas externas dos seres vivos.
Vamos l! Como voc organizaria as imagens abaixo?
Observe as figuras dos seres vivos. Recorte-as e arrume-as em 3 grupos diferentes, pensando em algumas caractersticas comuns a cada
grupo. Cole em uma folha de papel em branco ou em seu caderno de Cincias. Registre as caractersticas que voc escolheu para classificar os
seres vivos, agrupando-os em trs grupos diferentes:
www.epagri.sc.gov.br
www.recantodasaves.com

www.guiadospeixes.com

www.bonitobrazil.com.br5

www.cbpds.com.br

GARA

MACACO-PREGO

BANANA

agriculturaalternativa.com

GALO

consultoriavidaselvagem.com.br

PEIXE

animais.culturamix.com

www.biotabrasil.com.br

www.onordeste.com

BORBOLETA
SABI

GOLFINHO
GAMB

RVORE
CINCIAS
PGINA 21

1. BIMESTRE - 2015

PGINA DE RECORTE

CINCIAS
PGINA 22

1. BIMESTRE - 2015

CLASSIFICANDO OS SERES VIVOS


Webquestfacil.com.br

Em 1735, o botnico sueco, Carl von Linn, conhecido como Lineu,


estabeleceu um sistema para classificar os seres vivos. Lineu tomou, como
base, a espcie, colocando-a como a primeira categoria de classificao ou
primeira categoria taxonmica.
A partir dos estudos de Lineu, espcies semelhantes
foram agrupadas em outra categoria o Gnero.
Do mesmo modo, os Gneros foram reunidos em
Famlias.
Famlias que podem ser reunidas, formando Ordens.
Ordens que podem ser reunidas formando Classes.
Classes que podem ser reunidas, formando Filos.
Filos que podem ser reunidos formando Reinos.
O Reino a categoria taxonmica mais abrangente de
classificao, pois apresenta a maior diversidade de seres
vivos.
Espcie o conjunto de organismos semelhantes entre si
capazes de cruzar no ambiente natural e de gerar descendentes
frteis. Assim, todas as onas-pintadas pertencem mesma espcie,
porque cruzam entre si e geram filhotes frteis, isto , que so
capazes tambm de ter filhotes ao chegar idade adulta. No entanto,
se os animais no forem da mesma espcie, mas pertencerem ao
mesmo gnero, podero cruzar entre si, mas seus filhotes no sero
frteis. Por exemplo, a mula nada mais do que a fmea resultante
do cruzamento do jumento (Equus asinus) com a gua (Equus
caballus). Ambos pertencem ao gnero Equus.
Glossrio:
hierarquia organizao de um grupo social em que h relaes de
subordinao entre os componentes, seguindo graus de poder, importncia ou
responsabilidade;
vestgios sinal de algum ou alguma coisa;
taxonmica taxonomia: cincia da classificao.
CINCIAS
(FERREIRA,
Aurlio
Buarque
de
Hollanda.
Miniaurlio. Curitiba: Positivo 2014.)
PGINA 23

1) Anote, aqui, as categorias taxonmicas utilizadas


na classificao dos seres vivos:
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
2) Das categorias taxonmicas, qual a mais
abrangente?
___________________________________________

1. BIMESTRE - 2015

CLASSIFICANDO OS SERES VIVOS...


AS PRINCIPAIS REGRAS DE NOMENCLATURA
* Todo nome cientfico deve ser escrito em latim.
* O nome cientfico de um ser vivo deve sempre ter duas palavras: a primeira refere-se ao gnero e a segunda, espcie.
* O nome do gnero deve ser escrito com inicial maiscula e o da espcie, com minscula.
* O nome cientfico deve estar sempre destacado do texto em itlico ou sublinhado, como podemos ver nos seguintes exemplos:
Felis catus (gato), Canis familiaris (co), Homo sapiens (homem), Aedes aegypti (mosquito), Citrus limon (limoeiro), Apis mellifera
(abelha).

Identifique e classifique os
seres vivos.

__________________
__________________

Glossrio:
latim lngua falada pelos romanos antigos.
(Fernando, J. Minidicionrio escolar da lngua portuguesa/J.
Fernando, Rosa Maria Cury Cardoso. So Paulo: cone, 2000.)
nomenclatura - s.f. Conjunto de termos tcnicos de uma cincia ou de
uma arte.
http://www.dicio.com.br/nomenclatura/

_________________
_________________

noticias.r7.com

Trulynolen.pt

__________________
__________________

www.benitopepe.com.br

Mundolouco.net

________________
_______________

!!!
Mundolouco.net

Flores.culturamix.com

AGORA,
COM VOC

___________________
_________________

________________________
________________________

CINCIAS
PGINA 24

Na classificao cientfica,
so utilizados critrios
aceitos em qualquer lugar
do mundo.

1. BIMESTRE - 2015

CLASSIFICANDO OS SERES VIVOS...


* Os seres vivos se apresentam em vrios grupos organizados de acordo com as suas semelhanas.
* A cincia que classifica os seres vivos chamada de TAXONOMIA.
* A classificao que usamos est baseada nos estudos de LINEU.
AGORA,
COM VOC

!!!

1) Os alunos da turma 1701 estavam fazendo um trabalho de


Cincias e citaram nomes cientficos de alguns seres vivos,
conforme relao abaixo:
FELIS catus - Homo Sapiens apis Mellifera Canis familiaris

O uso de um nico nome para cada ser vivo, facilita a


comunicao entre os cientistas e evita confuses. Se no
existisse essa nomenclatura, a mesma espcie receberia
vrios nomes, em lnguas diferentes.

a) Todos os nomes cientficos foram escritos corretamente?


____________________________________________________
____________________________________________________
b) Qual foi o equvoco cometido pela turma, ao escrever os
demais nomes cientficos?
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
2) possvel haver cruzamento e nascer descendentes frteis
entre o Equus caballus (gua) e o Equus asinus (jumento)?
Justifique.
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________

3) Abaixo esto relacionados seres vivos bastante conhecidos e que


nos servem de alimento. Escreva seus nomes cientficos, seguindo
as regras de nomenclatura.
1- (milho) ZEA MAYS

1- _________________

2- (feijo) PHASEOLUS VULGARIS

2-_________________

3- (arroz) ORYZA SATIVA

3-_________________

4- (boi) BOS TAURUS

4-_________________

5- (batata) SOLANUM TUBEROSUM

5-_________________

CINCIAS
PGINA 25

1. BIMESTRE - 2015

CLASSIFICANDO OS SERES VIVOS...


A TAXONOMIA segue critrios e normas predeterminados. por essa razo que os seres vivos so agrupados em 5 GRANDES REINOS.
VAMOS CONHECER OS 5 GRANDES REINOS?
REINO MONERA

REINO DOS FUNGOS (OU FUNGI)

www.biltek.tub

www.brasilescola.com

Organismos unicelulares,
procariontes, autotrficos (capazes
de produzir o seu prprio alimento) ou
heterotrficos (no produzem seu
prprio alimento).
Ex.: Bactrias e cianobactrias.

Slideplayer.com.br

REINO PROTOCTISTA

Organismos unicelulares ou
pluricelulares, eucariontes.
Podem ser autotrficos ou
heterotrficos.
Ex.: protozorios, algas
unicelulares e algas
pluricelulares.

Glossrio:
cianobactrias indivduos do reino Monera que se assemelham s algas;
levedura fungo agente de fermentao, empregado na preparao de bebidas alcolicas e na
panificao.
Ferreira, Aurlio Buarque de Holanda. Miniaurlio Sculo XXI. Rio de Janeiro: Nova Fronteira, 2001.
CINCIAS
PGINA 26

Organismos unicelulares ou
pluricelulares, eucariontes,
heterotrficos.
Ex.: mofos, leveduras e
cogumelos.
AGORA,
COM VOC

!!!

1) A cincia que classifica os seres vivos a


___________________________________.
2) Podemos afirmar que, nos trs reinos acima,
encontramos seres que nos servem de
alimento?
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________

1. BIMESTRE - 2015

CLASSIFICANDO OS SERES VIVOS...


REINO VEGETAL

REINO ANIMAL

Guiadoestudante.abril.com.br

www.biologados.com.br

Organismos pluricelulares,
eucariontes e autotrficos.
Ex.: vegetais aquticos ou terrestres.

Organismos pluricelulares,
eucariontes e heterotrficos.
Ex.: os animais.

AGORA,
COM VOC

3) Faa a correlao entre os reinos e seus representantes:

!!!

TODOS OS ANIMAIS

(B) REINO PROTOCTISTA

BACTRIAS E CIANOBACTRIAS

(C) REINO FUNGI

TODOS OS VEGETAIS

(D) REINO VEGETAL

PROTOZORIOS E ALGAS

(E) REINO ANIMAL

COGUMELOS E LEVEDURAS

(A) REINO MONERA

1) Em quantos reinos se dividem os seres vivos?


Denomine-os.
________________________________________________
________________________________________________
2) Dos reinos citados, qual apresenta seres formados por
clulas procariotas?
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________

CINCIAS
PGINA 27

1. BIMESTRE - 2015

CLASSIFICANDO OS SERES VIVOS...


4) Faa a correlao entre os reinos e suas caractersticas:
(A) REINO MONERA

) Organismos unicelulares ou pluricelulares, eucariontes.


Todos heterotrficos.

(B) REINO PROTOCTISTA

) Organismos unicelulares procariontes, heterotrficos ou


autotrficos.

(C) REINO FUNGI

) Organismos pluricelulares eucariontes, todos heterotrficos.

) Organismos unicelulares ou pluricelulares, eucariontes,


heterotrficos ou autotrficos.

) Organismos pluricelulares, todos autotrficos.

(D) REINO VEGETAL

(E) REINO ANIMAL

AGORA,
COM VOC

!!!

8)
Diferencie
seres
autotrficos
de
seres
heterotrficos, dando exemplos.
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________

5) Que seres fazem parte do reino Monera?


________________________________________
________________________________________
6) Existem dois reinos em que podemos encontrar
tanto
seres
unicelulares,
quanto
seres
pluricelulares. Quais so eles?
________________________________________
________________________________________
________________________________________
7) Que seres fazem parte do reino Protoctista?
________________________________________
________________________________________
________________________________________
CINCIAS
PGINA 28

1. BIMESTRE - 2015

CLASSIFICANDO OS SERES VIVOS...


Procure, no caa-palavras, as palavras que completam as
frases.
L

2- No Reino _____________________, por exemplo,


encontramos os seres vivos mais simples, como as
bactrias.

3- O ser vivo formado de uma nica clula denominado


de _______________________.

1- O ser vivo que no capaz de realizar a fotossntese e


precisa se alimentar de outro ser vivo chamado de
___________________________________.

4- Os cogumelos so seres vivos classificados no Reino


dos ______________________.
5- No Reino ____________ encontramos seres
unicelulares e eucariontes como as amebas.

vivos

6- A clula que no possui ncleo individualizado


chamada de ________________________.
7- O ser vivo que capaz de realizar a fotossntese
denominado de _______________________.

CINCIAS
PGINA 29

1. BIMESTRE - 2015

VRUS: UM CASO PARTE


Os vrus so extremamente pequenos, so menores que as menores clulas conhecidas e so visveis apenas ao microscpio eletrnico.
Eles so diferentes dos demais seres vivos por no apresentarem uma estrutura celular. Por essa razo, so denominados seres
acelulares. Os vrus, quando esto fora de uma clula, no apresentam metabolismo.

ESQUEMA DE UM VRUS

Image.baidu.com.br

Metabolismo so todas
as transformaes que
ocorrem no interior dos
seres vivos, produzindo, por
exemplo, substncias e
energia para mant-los
funcionando.

Os vrus so incapazes de
se reproduzir
independentemente.

Os vrus so seres muito


simples formados, basicamente,
por um envoltrio de protena
envolvendo o material gentico.

Os vrus se reproduzem apenas


quando entram nas clulas e as
utilizam em benefcio prprio. Por
isso, so chamados de parasitas
intracelulares obrigatrios. Fora da
clula, eles se comportam como
seres inanimados.

Glossrio:
parasita aquele que vive custa do outro;
intracelular situado no interior da clula;
envoltrio tudo o que serve para envolver.
(FERREIRA, Aurlio Buarque de Holanda. Miniaurlio. Curitiba: Positivo 2014).
CINCIAS
PGINA 30

7. Ano Cincias Vrus e suas


caractersticas bsicas.

1. BIMESTRE - 2015

VRUS: UM CASO PARTE


Devido sua ao parasitria (habitar outro organismo e dele tirar proveito), os vrus so causadores de inmeras doenas que afetam
animais e vegetais. Essas doenas so denominadas viroses.
Alguns exemplos de viroses em humanos:
ESQUEMA DE UM VRUS DA GRIPE

Os vrus causam doenas


exatamente por que
conseguem destruir as clulas
que eles parasitam.

Seu livro
didtico muito
importante nesse
momento.

O vrus causador da AIDS denominado HIV (vrus


da imunodeficincia humana).
Como o HIV age?
Ele age atacando e destruindo clulas do sistema
imunolgico, cuja funo defender o corpo dos
micro-organismos.
O que acontece com a pessoa infectada?
A pessoa fica sem defesa contra inmeros microorganismos, que podem causar a sua morte.

1) Complete as frases abaixo:


a)
b)
c)
d)

As doenas causadas por vrus so denominadas __________________.


Os vrus _________________________as clulas que eles parasitam.
O vrus causador da AIDS denominado ________________________.
A gripe uma ________________________________causada por vrus.

Glossrio:
infectada contaminada .

CINCIAS

FERREIRA, Aurlio Buarque de Holanda. Miniaurlio.


Curitiba: Positivo 2014.

PGINA 31

brasilescola.com

AIDS
Sndrome da Imunodeficincia Adquirida

MATERIAL
GENTICO

ENVOLTRIO
DE
PROTENA

A gripe uma infeco causada por


vrus.
Como ocorre o contgio?
Atravs de gotculas de saliva
espalhadas pelo ar por pessoas
contaminadas.
Quais so os sintomas?
Tosse, coriza, fraqueza, febre e dores
musculares.
mdemulher.abril.com.br

Viroses so doenas
causadas por vrus.

AIDS, DENGUE e
GRIPE

1. BIMESTRE - 2015

VRUS: UM CASO PARTE


DENGUE

Como ocorre o contgio?


Atravs da picada da fmea do mosquito Aedes aegypti. As fmeas so hematfagas e somente elas transmitiro o vrus.
As fmeas do mosquito picam suas vtimas durante o dia e colocam seus ovos na borda de recipientes que contenham gua, como, por
exemplo, uma caixa dgua sem tampa, pratos de vasos de planta, tampinhas de garrafa, garrafas, ou seja, qualquer recipiente que possa
acumular gua.
Mas por que o mosquito precisa da gua?
Depois que a fmea do mosquito coloca seus ovos na borda do recipiente, passado algum tempo, saem as larvas, que so aquticas e
vo passar uma fase do seu desenvolvimento dentro dgua, at sofrer uma nova mudana. A se transformam em inseto adulto, como voc
pode observar, abaixo, no desenho do ciclo evolutivo do mosquito.

O mosquito transmissor da DENGUE, se originou no continente africano e


chegou ao Brasil, atravs dos navios que faziam o transporte dos escravos.

Aedes aegypti

www.gopixpic.com

Esse mosquito, transmite tambm a FEBRE AMARELA, doena bem mais


perigosa que a DENGUE.
Segundo os cientistas, esse mosquito tem condies tambm de espalhar
o vrus da FEBRE CHIKUNGUNYA.
A infeco pelo vrus chikungunya provoca sintomas parecidos com os da dengue, porm mais
dolorosos. No idioma africano makonde, o nome chikungunya significa "aqueles que se dobram",
em referncia postura que os pacientes adotam diante das penosas dores articulares que a
doena causa.
Glossrio:
hematfago que se nutre de sangue;
recipiente objeto capaz de conter lquidos ou slidos;
larva primeiro estgio do desenvolvimento do ciclo de
vida de alguns animais.
FERREIRA, Aurlio Buarque de Holanda.
Miniaurlio. Curitiba: Positivo 2014.

AGORA,
COM VOC

CINCIAS
PGINA 32

!!!

Monte um cartaz com o ciclo


evolutivo do mosquito Aedes aegypti e
divulgue na sua escola.

1. BIMESTRE - 2015

VRUS: UM CASO PARTE


No existe tratamento para curar a DENGUE. Os mdicos tratam apenas os sintomas da doena, proporcionando um certo alvio ao
doente. Juntamente com o tratamento dos sintomas, o doente deve tambm fazer repouso, ingerir alimentos leves e o mais importante: ingerir
bastante lquido para evitar a desidratao do organismo.
A DENGUE pode ser uma doena muito perigosa, principalmente a sua forma mais
grave, a DENGUE HEMORRGICA. Como o prprio nome diz, provoca hemorragias que
podem causar a morte.

Veja os principais sintomas


da DENGUE
http://www.escolakids.com

Sintomasdadengue.net.br/mosquito-da-dengue

Aedes aegypti

1) Qual a forma mais grave da DENGUE?


___________________________________________________________________
2) Por que to importante para o doente com DENGUE ingerir bastante lquido?
___________________________________________________________________
3) Quais so os sintomas da DENGUE?
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Glossrio:
desidratao perda de grande parte da gua do corpo;
hemorragia derramamento de sangue para fora dos vasos que o contm.
FERREIRA, Aurlio Buarque de Holanda.
Miniaurlio. Curitiba: Positivo 2014.

CINCIAS
PGINA 33

Pesquise mais sobre as doenas causadas por


vrus:
7. Ano, Cincias - doenas causadas por vrus.

1. BIMESTRE - 2015

VRUS: UM CASO PARTE


Como podemos nos proteger da DENGUE?
Precisamos ficar atentos a qualquer objeto que possa acumular gua no nosso quintal. Aes como essa podem e devem ser realizadas
por ns mesmos, semanalmente. No entanto, de nada vai adiantar se o seu vizinho no fizer o mesmo. Portanto, seja um multiplicador
dessas aes: Converse com os seus vizinhos! Voc estar impedindo que o mosquito se reproduza!

!!!

www.pragentemiuda.org
www.nsb.pr.gov.br

A,
R
C
O
AG M VO
O
C

CUIDADOS PARA EVITAR A DENGUE

A partir da imagem acima, crie uma histria que ajude voc a realizar uma atividade
de combate dengue.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

Acesse o site abaixo e descubra um jogo


virtual
que ensina a eliminar o mosquito
causador da dengue.
http://chc.cienciahoje.uol.com.br/contra-adengue/

CINCIAS
PGINA 34

Observe a imagem acima e faa uma lista


dos cuidados que devemos ter em nosso
quintal.
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________

1. BIMESTRE - 2015
Esse um jogo da memria sobre os vrus. Para jogar, voc precisa recortar e misturar bem os quadradinhos, com a
parte escrita virada para a mesa. Para comear o jogo, vire os quadradinhos de dois em dois. Uma das cartas deve ser
uma pergunta e a outra a resposta correspondente. Se a pergunta e a resposta no coincidirem, vire novamente os
quadradinhos e passe a vez a um colega.
Ser o vencedor aquele que fizer mais duplas de quadradinhos.

Uma das caractersticas


dos vrus no ser
formado por clulas.

A melhor forma de se
evitar o contgio da
DENGUE no deixar
que os mosquitos se
reproduzam.

O que significa ser


parasita?

Os parasitas retiram de
outro ser vivo os
recursos necessrios
para que tambm
possam viver.

Qual a melhor
forma de se evitar a
DENGUE?

O que significa ser


um parasita
intracelular?

O parasita
intracelular invade
uma clula e se
reproduz dentro
dela.

O que significa dizer


que a DENGUE
uma doena viral?

CINCIAS
PGINA 35

Onde o mosquito que


causa a DENGUE
procura colocar seus
ovos?

O Aedes aegypti,
mosquito que
transmite o vrus da
DENGUE, coloca seu
ovos em gua limpa e
parada.

Uma doena viral, como


a DENGUE, causada
por um vrus.
Da, o nome doena
viral.

clipart

Cite uma caracterstica


dos vrus.

Conversadeportugues.com.br

Conversadeportugues.com.br

CINCIAS

PGINA 36

Conversadeportugues.com.br

Conversadeportugues.com.br

Conversadeportugues.com.br

Conversadeportugues.com.br

1. BIMESTRE - 2015

1. BIMESTRE - 2015

A,

!
!
!
C

R
O VO
AG M
O
C

VRUS: UM CASO PARTE


1) Cite as caractersticas dos vrus.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
2) O que metabolismo?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

3) Explique a seguinte afirmao: Os vrus so incapazes


de se reproduzir independentemente.
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
4) O que so viroses?
________________________________________________
________________________________________________
5) Como denominado o vrus causador da AIDS?
________________________________________________

6) Como o vrus HIV age no organismo humano?


__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
7) O que acontece com a pessoa que foi infectada com o vrus HIV?
__________________________________________________________
__________________________________________________________
8) Como podemos nos contaminar com a gripe?
__________________________________________________________
__________________________________________________________
9) Como ocorre o contgio da DENGUE?
__________________________________________________________

CINCIAS
PGINA 37

1. BIMESTRE - 2015

1) Identifique os seres vivos e classifique-os como unicelulares (U)


ou pluricelulares (P).

1) Uma bactria, um coqueiro e um cachorro so seres vivos.


Que caractersticas tm em comum?
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________

) rato

) mosquito

) pulga

) bactria (

) cachorro

) protozorio

2) Existem muitas medidas para se prevenir doenas. Maria


organizou uma lista dessas medidas. Identifique, abaixo, com um X,
uma medida importante no combate DENGUE:

2) A clorofila da clula vegetal caracteriza a diferena no tipo de


nutrio de vegetais e animais. Explique a razo.
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________

(A)
(B)
(C)
(D)
(E)

No andar descalo.
No ingerir alimentos contaminados.
Evitar o acmulo de gua parada em vasos, latas, garrafas, etc.
No beber gua contaminada.
Evitar a ingesto de carne crua.

3) Complete a frase:
Os vrus so seres muito simples, formados, basicamente, por um
envoltrio de ___________________________ que envolve o
____________________________________________ .

3) Os protozorios e as bactrias so seres formados por uma


nica clula. Explique o motivo pelo qual pertencem a Reinos
diferentes.
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
CINCIAS
PGINA 38

1. BIMESTRE - 2015

fqonline.webnode.com.pt

SOBRE OS SERES VIVOS

Os seres vivos so
formados por pequenas
partes chamadas de
clulas.

As bactrias so seres vivos muito


simples. Esto no REINO
MONERA e so seres vivos
unicelulares e procariontes.

eadinfo.muz.ifsuldeminas.edu.br

A DENGUE uma doena


causada por um vrus e
transmitida por um mosquito.

Os vrus so acelulares (no so


formados por clulas). So
formados por uma cpsula de
protena com material gentico
dentro.

Provavelmente, o primeiro ser


vivo se parecia muito com uma
bactria.

As clulas possuem um material


gentico que leva as informaes
sobre como organizado
um ser vivo.

Os seres vivos formados por


clulas so divididos em cinco
grandes Reinos: MONERA,
PROTOCTISTA, FUNGI, ANIMAL
E VEGETAL.

As plantas so seres vivos que


fabricam seu alimento por meio da
fotossntese. So seres
autotrficos e esto no REINO
VEGETAL.

ANOTE AQUI SEU COMENTRIO


Que outras informaes voc considerou
muito importantes neste caderno?

O mosquito que transmite a DENGUE Aedes aegypti se


reproduz na gua limpa e parada. Por isso, no deixe gua
em recipientes destampados!

CINCIAS
PGINA 39

___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________

Você também pode gostar