Você está na página 1de 8

12/07/2016 FluorescentesversusLeds

FluorescentesversusLeds
5Comentrios

Edio98Marode2014
Artigo:Iluminao
PorRaulMonteiro,ArnulfoVasconcellos,BismarckCarvalhoeAndrdaFonseca*

Arelaocustobenefciodasubstituiodelmpadastubularesfluorescentesacionadascomreatoreseletrnicospor
lmpadastubularesLed,considerandoosvaloresdastarifasdasnovasbandeirastarifriasaseremaplicadasem2015no
Brasil.

Noanode2001,aindanogovernoFernandoHenriqueCardoso,oBrasilexperimentouasuamaisrecentecriseenergtica,
queficounacionalmenteconhecidacomooapago,nomeestedadodevidosdiversasfaltasdeenergiaqueocorreramno
sistemaeltriconacionalequedeixavamnoescurocidadesinteiras,comoacidadedeSoPaulo.Ocrescimento
econmicodapopulaobrasileiraquepossibilitouummaioracessoaeletrodomsticos,ocrescimentodosetorindustrial
nopasaliadofaltadeplanejamentonosetoreltrico,easprivatizaesdeempresasestataisquefaziamadistribuiode
energiaeltricaemdiversosEstados,visandoenxugarosgastosdamquinapblica,foramalgunsdosmotivosque
culminaramnacrisenosetoreltricobrasileiro.Dessamaneira,deformaemergencial,ogovernobrasileiroadotouo
racionamentodeenergiaeltrica,emqueoconsumidorresidencialqueconsumisseumvaloracimade100kWhdeenergia
pormsseriamultadoporumacrscimoemsuafaturadeenergia,podendoatteroseufornecimentocortado.
Consumidoresquepassassemdos200kWhdeenergiaeltricareceberiamumasobretaxade50%novalordoconsumo
excedenteaestevaloreosqueconsumissemacimade500kWhreceberiamumasegundasobretaxade200%noexcedente
desteltimovalor.

Outrasmedidasadotadasparaamenizaracriseforammedidasrelacionadaseficinciaenergticapormeiodatrocade
equipamentosmenoseficientesporequipamentosmaiseficientes,comoasubstituiodelmpadasincandescentespor
lmpadasfluorescentesedesligamentosdeaparelhoseletrodomsticosemdeterminadashorasdodia.Porm,noBrasil,j
existiamprogramasdeeficinciaenergticanareadeenergiaeltricamuitoantesdeacriseacontecer.

Em1984,foicriadooProgramaBrasileirodeEtiquetagem(PBE),inicialmentedecartervoluntrio,querealizatestesem
produtos,classificandoosemumaescaladenveldedesempenho,incentivandooseuaprimoramentoconstante.Porm,
somenteem2003,essaetiquetagemteveincio(MME,2011).

OProgramaNacionaldeConservaodeEnergiaEltrica(Procel)foicriadoem1985,comatuaoinicialmarcadapela
publicaoedistribuiodemanuaisdestinadosconservaodeenergiaeltricaentrevriossetoressociais.Foisomente
em24dejulhode2000quefoipromulgadaalein9.991,quetornaobrigatriosinvestimentos,naordemde0,5%da
receitalquida,deconcessionriasepermissionriasdedistribuiodeenergiaeltricaemprojetosdeeficinciaenergtica
nousofinal.EssaleiconsolidouadestinaodeumimportanterecursoaochamadoProgramadeEficinciaEnergticadas
ConcessionriasdeDistribuiodeEnergiaEltrica(PEE),quecontouathojecomummontantedeR$2bilhesem
investimentosrealizadoseemexecuo(MME,2011).

Apesardetodasasmedidasadotadascitadasanteriormente,aobrigatoriedadedocumprimentodalein9.991foi
estabelecidaapenasem2008,pormeiodaresoluonormativan300daAgnciaNacionaldeEnergiaEltrica(Aneel),
que,almdetornaraleiobrigatria,estabelececritriosparaaaplicaodosprogramasdeeficinciaenergticanoBrasil.

Sistematarifriobrasileiroatualeasnovasbandeirastarifrias

Atualmente,osistematarifriobrasileirodivididoemgrupos,subgruposemodalidadestarifrias.Temosentodois
grupos:OsgruposAeB,quesodivididosemsubgrupos:

GrupoA:tensodefornecimento2.300V:

SubgrupoA1:atendimentoemtensoigualousuperiora230kV

SubgrupoA2:atendimentoemtensode88kVa138kV

SubgrupoA3:atendimentoemtensode69kV

SubgrupoA3a:atendimentoemtensode30kVa44kV

http://www.osetoreletrico.com.br/web/aempresa/1291fluorescentesversusleds.html?tmpl=component&print=1&page= 1/8
12/07/2016 FluorescentesversusLeds

SubgrupoA4:atendimentoemtensode2,3kVa25kV:

.B4a:atendimentoparailuminaopblica(redededistribuio)

.B4b:atendimentoparailuminaopblica(bulbodalmpada)

SubgrupoAS:atendimentoemtensoinferiora2,3kV(sistemasubterrneo).

GrupoB:tensodefornecimento<2.300V:

SubgrupoB1:atendimentoresidencial:

.B1Baixarenda:atendimentoresidencialbaixarendaTarifaSocialdeEnergiaEltrica(TSEE)

SubgrupoB2:atendimentorural:

.B2Cooperativa:atendimentoparacooperativadeeletrificaorural

.B2Serviopblicodeirrigao:atendimentoparaserviopblicodeirrigao.

SubgrupoB3:atendimentosdemaisclasses

SubgrupoB4:atendimentodailuminaopblica:

.B4a:atendimentoparailuminaopblica(redededistribuio)

.B4b:atendimentoparailuminaopblica(bulbodalmpada).

Inseridosnosgruposesubgruposestoasestruturastarifriasconvencional,horosazonalazul,horosazonalverdeeos
horriosdepontaeforadeponta,quesocaracterizados,segundoaresoluo456daAneel,daseguintemaneira:

Tarifaconvencional:estruturacaracterizadapelaaplicaodetarifasdeconsumodeenergiaeltricae/oudemandade
potnciasindependentementedashorasdeutilizaododiaedosperodosdoano

Tarifahorosazonalazul:modalidadeestruturadaparaaplicaodetarifasdiferenciadasdeconsumodeenergiaeltrica
deacordocomashorasdeutilizaododiaeosperodosdoano,bemcomodetarifasdiferenciadasdedemandade
potnciadeacordocomashorasdeutilizaododia

Tarifahorosazonalverde:modalidadeestruturadaparaaplicaodetarifasdiferenciadasdeconsumodeenergiaeltrica
deacordocomashorasdeutilizaododiaeosperodosdoano,bemcomodeumanicatarifadedemandadepotncia

Horriodeponta(P):perododefinidopelaconcessionriaecompostoportrshorasdiriasconsecutivas,exceofeita
aossbados,domingos,terafeiradecarnaval,sextafeiradaPaixo,CorpusChristi,diadefinadoseosdemaisferiados
definidosporleifederal,considerandoascaractersticasdoseusistemaeltrico

Horrioforadeponta(F):perodocompostopeloconjuntodashorasdiriasconsecutivasecomplementaresquelas
definidasnohorriodeponta

Perodomido(U):perododecincomesesconsecutivos,compreendendoosfornecimentosabrangidospelasleiturasde
dezembrodeumanoaabrildoanoseguinte

Perodoseco(S):perododesetemesesconsecutivos,compreendendoosfornecimentosabrangidospelasleiturasdemaio
anovembro.

AFigura1ilustraacomposiodaestruturatarifriaatoanode2013noBrasil.Paraoanode2015serimplementadoo
sistemadebandeirastarifriasque,segundoaAneel,servirparacompensarocustodegeraoatravsdeusinas
termoeltricas,queseromaisutilizadasquandoosnveisdosreservatriosdeguasdashidroeltricasdoBrasilestiverem
baixos,umavezqueenergiaeltricageradacomtermoeltricasmaiscaradoqueageradacomhidroeltricas.Astarifas
serodivididasemtrs,sendoelas:bandeiravermelha,bandeiraamarelaebandeiraverde.

http://www.osetoreletrico.com.br/web/aempresa/1291fluorescentesversusleds.html?tmpl=component&print=1&page= 2/8
12/07/2016 FluorescentesversusLeds

Figura1Estruturatarifriadosistemaeltricobrasileiroem2013.

SegundoaAneel,aescolhadasbandeirasparaatarifaoserdaseguinteforma:

Bandeiraverde:condiesfavorveisdegeraodeenergia.Atarifanosofrenenhumacrscimo
Bandeiraamarela:condiesdegeraomenosfavorveis.AtarifasofreacrscimodeR$1,50paracada100kWh
consumidos
Bandeiravermelha:condiesmaiscustosasdegerao.AtarifasobreacrscimodeR$3,00paracada100kWh
consumidos.

Acomposiodastarifasfeitaconformeocustomarginaldeoperao(CMO),queequivaleaopreodeunidadede
energiaproduzidaparaatenderaumacrscimodedemandadecarganosistemaedosEncargosdeServiodoSistema
(ESS)quesodecorrentesdamanutenodaconfiabilidadeedaestabilidadedoSistemaInterligadoNacional(SIN).

Dessaforma,aescolhadabandeirafeitasegundoaseguintecomposio:

Bandeiraverde:CMO+ESS_SEmenorqueR$200,00/MWh

Bandeiraamarela:CMO+ESS_SEigualousuperioraR$200,00/MWheinferiora
R$350,00/MWh

Bandeiravermelha:CMO+ESS_SEigualousuperioraR$350,00/MWh.

Eficinciaeltrica

Esteestudovisaanalisararelaocustobenefcionasubstituiodelmpadastubularesfluorescentesporlmpadas
tubularesLed.Dessaforma,pretendesebuscarmaiseficinciaeltricanosistema.Osmtodosdeclculosutilizadosaqui
estonoManualparaaElaboraodoProgramadeEficinciaEnergticaenosProcedimentosdoProgramadeEficincia
Energtica(Propee),ambosdaAneel.

Paraqueoexpostoanteriormenteacontea,foifeitaumasimulaodasubstituiode500conjuntosdelmpadas+
reatores(eletrnicos)por500lmpadastubularescomLeds.

Atabelaaseguirmostraalgumasinformaesnecessrias:

Tabela1Custoindividualdalmpada

Tabela2Dadosdaslmpadas

http://www.osetoreletrico.com.br/web/aempresa/1291fluorescentesversusleds.html?tmpl=component&print=1&page= 3/8
12/07/2016 FluorescentesversusLeds

ParaaavaliaodocustobenefciopodeserutilizadooPlanodeMonitoraoeVerificao.Todavia,nestetrabalho,
tratandosedecarterexploratrioutilizaseapenasoPlanodeVerificao".

Pararealizarosclculosdoplanodeverificao,foramutilizadososvaloresdedemandadaslmpadasmedidasdeforma
experimentalemlaboratrio,apesardeaAneelrecomendaramedionolocalemvriospontosdesubstituio.

AslmpadasLedtmvidatilde50milhoras.Serconsideradoumperododefuncionamentodiriode10hpordia,ou
seja,aslmpadaspermaneceroacessasduranteesteperodo.Apartirde1possvelcalcularavidatilemanosdestas
lmpadas.

Paraobteremseosvaloresdocustobenefcio,necessrioefetuarosclculoscomparativosdareduodedemandade
pontaeeficinciaeltricaentreosconjuntosexistentesnainstalao(tubularesfluorescentes)easlmpadasaserem
instaladas,nocaso,astubularesLed.

OsclculosdaReduodedemandadapontaeEficinciaenergticasorealizadosseparadamenteparacadatipode
lmpadapormeiodasequaes2e3.

Emque:

NL1Quantidadedelmpadasexistentesnosistema

NL2Quantidadedelmpadasnosistemaproposto

PL1Potnciadelmpadasexistentesdosistema(W)

PL2Potnciadelmpadasdosistemaproposto(W)

NR1Nmerodosreatoresdalmpadadosistemaexistente

PR1Potnciadosreatoresdaslmpadasexistentes

NR1Nmerodereatoresdaslmpadasexistentesnosistema

PR2Potnciadosreatoresdaslmpadasdosistemaproposto

NR2Nmerodereatoresdaslmpadasdosistemaproposto

tTempodeutilizaoemhoras(nocasoserde3650h)

FCPFatordecoincidncianaPonta(nocasoserde1).

Paraoclculodarelaodocustobenefcioutilizaseaequao4.

http://www.osetoreletrico.com.br/web/aempresa/1291fluorescentesversusleds.html?tmpl=component&print=1&page= 4/8
12/07/2016 FluorescentesversusLeds

Oprximopassocalcularofatorderecuperaodecapitaldovalorinvestidonaslmpadasaseremcolocadasno
sistema,levandoemconsideraoavidatildessaslmpadaseataxadejurosmensalqueincidesobreestesvalores.

Ofatorderecuperaodecapitalcalculadopormeiodaequao5.

Sendo:

i=taxadejuros(nocasoserde8%)

n=vidatil

Passase,comauxliodaequao(6),adeterminarocustodosequipamentosasereminstalados.

Ocustoanualizado,quecorrespondeaovalorinvestidocomatrocadaslmpadasemcimadavidatildesta,calculado
utilizandoaequao7.

Obenefciocalculadoapartirdoscustosevitados,utilizandoosvaloresdeRDPeeficinciaenergtica(EE).

Paraoclculodoscustosevitadosdedemanda(RDP)ecustosevitadosdeenergiaeltrica(CEE),podemserdeterminados
apartirdasEquaes8,9,10e11,considerandoastarifasdecadabandeira.

Emque:

C1custounitriodademandanohorriodeponta[R$/kW.ms]

C2custounitriodademandaforadohorriodeponta[R$/kW.ms]

http://www.osetoreletrico.com.br/web/aempresa/1291fluorescentesversusleds.html?tmpl=component&print=1&page= 5/8
12/07/2016 FluorescentesversusLeds

Cpcustounitriodaenergianohorriodeponta[R$/MWh]

Cfpcustounitriodaenergiaforadohorriodeponta[R$/MWh]

LEfpConstantedeperdadedemandanopostonaponta

LEpConstantedeperdadeenergianopostodepontaconsiderando1kWdeperdadedemandanohorriodeponta

LE1Constantedeperdadeenergianopostodepontadeperodossecosconsiderando1kWdeperdadedemandano
horriodeponta

LE2Constantedeperdadeenergianopostodepontadeperodosmidosconsiderando1kWdeperdadedemandano
horriodeponta

LE3Constantedeperdadeenergianopostoforadepontadeperodossecosconsiderando1kWdeperdadedemandano
horrioforadeponta

LE4Constantedeperdadeenergianopostoforadepontadeperodosmidosconsiderando1kWdeperdadedemanda
nohorrioforadeponta.

Tabela3ValoresdeCutilizadosconformeatabelaparabandeiraverde

Tabela4ValoresdeCutilizadosconformeatabelaparabandeiraamarela

Tabela5ValoresdeCutilizadosconformeatabelaparabandeiravermelha

ParadeterminarosvaloresdosLs,devesedeterminarofatordecargamdiodoltimoanoapartirdaequao12eaplicar
noquadrodeK=0,15.

Tabela6Valoresdoconsumodeenergiaedemandacoincidenteefatordecarga

Tabela7ValoresdeLP,LESparaK=0,15

OvalordobenefcioanualizadorelacionaosvaloresdeEEeRDPcomoscustosevitados.Paraissodevesepautarna
equao13.

Arelaocustobenefcio(RCB)indicaquantooscustoscorrespondememrelaoaosbenefciosgeradospela
eficientizaodecadausofinal(iluminao,motriz,arcondicionado,arcomprimido,etc.).OclculodaRCBglobaldo
projetodeverserefetuadopormeiodamdiaponderadadasRCBsindividuais.Ospesossodefinidospelaparticipao
percentualdecadausofinalnaenergiaeconomizada.Naavaliaodeprojetos,quantomenorovalordoRCBdesdeque
inferiora0,8maisatrativoseroinvestimento.

Resultados

Paraaanlisedosresultados,somenteosvaloresdocustoevitadodeenergiaeltrica,benefcioanualizadoerelaocusto
benefciovosealterar,umavezquesomentenessesclculossoinseridososvaloresdastarifascorrespondentess
bandeiras.ATabela9resumeosparmetroscalculados.

Tabela9Resultados

Concluso

Nesteestudoforamanalisadasascaractersticasprincipaisparaavaliaraeficinciaeltricanasubstituiodeumconjunto
delmpadasfluorescentestubulareselmpadastubularesLed.Constatouse,pormeiodosvaloresdeviabilidade
econmicaobtidosparaumconsumidordegrandeporte,anoatratividadenaperspectivadaRelaocustobenefcio,
resultandoemvaloresdeRCBmaioresque1(2,14parabandeiraverde2,04parabandeiraamarelae1,96parabandeira
vermelha)paraatrocaproposta.Existem,ento,trsvaloresdiferentesparaaRCBdevidoaospreosdiferenciadosdas

http://www.osetoreletrico.com.br/web/aempresa/1291fluorescentesversusleds.html?tmpl=component&print=1&page= 6/8
12/07/2016 FluorescentesversusLeds

tarifasdecadabandeira.Emnossocaso,amenorRCBfoiencontradaparaatarifadabandeiravermelha,queseriaamaior
tarifaasercobradadoconsumidore,comooobjetivodaaplicaodasbandeirasdiferenciadasprincipalmenteareduo
doconsumodeenergiaeltrica,umatarifamaiscaranosclculosapresentadosresultaemumaRCBmaisatrativa.
Portanto,paraosestudosfeitosemeficinciaenergticadeacordocomomanualdaAneel,devemseutilizarsempreos
valoresdetarifadabandeiraverde,quesetraduznopiorcasoparaaRCB.

Ressaltaseque,deacordocomasrecomendaes,estesvalores,paraserematrativos,devemapresentarumarelao
custobenefcioinferiora0,8.Comessesresultados,deacordocomomanualparaaelaboraodoprogramade
eficinciaenergticadaAneel,concluisequeoaltocustodoinvestimentoefetuadonaaquisiodaslmpadastubulares
deLednointeressanteparasubstituiodelmpadasfluorescentescomreatoreletrnico.Adiminuiodopreodas
lmpadastubularesLedeoavanodepesquisasparaoaumentodesuavidatilpodemviratornaresteinvestimento
atrativonofuturo.

Todavia,paraumaanlisemaisconclusiva,deveroserconsideradosoutrosaspectos,taiscomooscustosambientais,
reproduodecores,controlabilidade,dentreoutros.

Referncias

ANEELAgnciaNacionaldeEnergiaEltrica.Manualparaaelaboraodoprogramadeeficinciaenergtica,2008.
ANEELAgnciaNacionaldeEnergiaEltrica.Lein9.991,jul.2000.
ANEELAgnciaNacionaldeEnergiaEltrica.ProcedimentosdoProgramadeEficinciaEnergticaPROPEE.
Mdulo7Viabilidadeeconmica,1set.2013.
ANEELAgnciaNacionaldeEnergiaEltrica.Resoluon456,nov.2000.
ANEELAgnciaNacionaldeEnergiaEltrica.Resoluonormativan300,fev.2008.
MMEMinistriodeMinasEnergia.PlanoNacionaldeEficinciaEnergtica.Verso181011.

*RaulVitorArantesMonteiroengenheiroeletricistaeintegraocorpodocentedocursodeEngenhariaEltricada
UniversidadeFederaldeMatoGrosso.mestrandonoprogramadePsGraduaoemEngenhariadeEdificaese
AmbientalpelaUniversidadeFederaldeMatoGrossoeespecialistaemEngenhariadeSeguranadoTrabalho(2011).

ArnulfoBarrosodeVasconcellosengenheiroeletricista,mestreedoutoremengenhariaeltrica.Atualmente
professorepesquisadordoDepartamentodeEngenhariaEltricadaUniversidadeFederaldeMatoGrosso.

BismarckCastilloCarvalhoengenheiroeletricista,mestreedoutorpelaUniversidadeFederaldeUberlndia(MG).
professorepesquisadordoDepartamentodeEngenhariaEltricadaUniversidadeFederaldeMatoGrosso.

AndrLuizAmorimdaFonsecaengenheiroeletricista,mestreemEngenhariadeEdificaeseAmbientalpela
UniversidadeFederaldeMatoGrossoatuandoempesquisassobreresfriamentoevaporativo.Atualmenteprofessordo
InstitutoFederaldeMatoGrossonocampusdeCuiab(MT).

Vejatambm:

Itensrelacionados:

22/06/201500:00Eficinciaenergtica:oinvestimentonecessrioparaaindstria
22/06/201500:00Proteocontraefeitostrmicos
22/06/201500:00Motoreseltricoseoconsumosetorialdeenergia
22/06/201500:00EnergiaincidenteempainiseltricosEstudosobreenergiaincidentegeradapor
instalaessujeitasaarcoseltricosemambientesindustriais
22/06/201500:00CertificaoparaLedsagoraobrigatria

Itensmaisatuais:

17/06/201400:00OimpactodaaudincianaQEE
20/05/201400:00Sinaisdotempo
20/05/201400:00Barramentosblindados:assimaeletricidadeviajaporumaautoestradaParteII
20/05/201400:00Aterramentodeaerogeradores
20/05/201400:00Impactodamicrogeraoedatarifabrancanossistemasdebaixatenso

http://www.osetoreletrico.com.br/web/aempresa/1291fluorescentesversusleds.html?tmpl=component&print=1&page= 7/8
12/07/2016 FluorescentesversusLeds

Itensmaisantigos:

17/03/201400:00Deapages,calorepontosquentes
17/03/201400:00Tecnologiaparareduodaenergiaincidentenasinstalaesindustriais
17/03/201400:00Marcohistriconosetordebaixatenso
25/02/201400:00Fascculos2014
18/02/201400:00Alumnioversuscobreemprojetosdepainiseltricos

<<Pginaanterior Prximapgina>>

http://www.osetoreletrico.com.br/web/aempresa/1291fluorescentesversusleds.html?tmpl=component&print=1&page= 8/8

Você também pode gostar