Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Referentes a utensilios
Punchau aycha carga, tutan yana sepultura
De día carga carne y de noche ataúd negro
(Ojota)
Canciones en quechua
cartachayta apapuway
yanachallayman entregaykuy.
Waqanqachus manañachus,
Illakinqachus manañachus.
Waqaykunqa chaypachaqa,
AMAYA TARILLACHUNCHU
SISICHAMANTA
Huk kutis huk sisicha hatun mayuta chinpayta munasqa. Chaysi chakata mana tariyta
atispa huk sacha rapipi chinpayta qallarisqa. Ña rapi puririchkaptinsi, huk kurucha
rikurquspa nisqa:
- manam sacha rapillapiqa kay hatun mayu chinpaytaqa atiwaqchu. aswanqa haku kusi
kusichapa wasinta, paymi yanapawasunchik, nispa.
Chaysi kusi kusichapa wasinta risqaku. Payqa llikatas awachkasqa.
- kusi kusicha hatun mayuta chinpayta mana atinikuchu, ¿manachu
yanapariwankikuman? Kusa, kusa, haku, arí, chayqa qamkunawan kuska
llamkarqusun – nisqa kusi kusichaqa.
Chaysi, kimsantinkumanta, mayu patapi qurakunata arwispa, kusi kusipa
llikanmanta chaka rurayta qallarisqaku.
Chay chakata tukurquspataqsi, sisichaqa hatun mayuta chinpasqa.
ATUQMANTAWAN WALLATAMANTAWAN (Hawari
)Huk p'unchawsi wallata irqinkuna chupaykusqa qucha patapi puriykachaqkasqa. Mama atuqtaqsi, wallatata
irqinkunatawan munapayaspa qhawasqa.Chaymantas, mama wallataman chimpaykuspa, kayhinata
rimapayaykun: _Mamay wallata, ¡Ama hinachu kay!. Willariway. ¿Imaraykutaqwawachaykikunaq chakin
munay pukaniraq?. Wallatataq, pay tukusqallaña,atuqta nin: _Wawachaykunaq pukaniraq chakichankunaqa,
pari hallp'api, thullpaukhupi wathiyasqaraykun. Qampis uñachaykikunata, munay chakichayuq
kanankupaq wathiyarquy; t’uqya
qtintaq: ¡ay!, ¡ay!, ¡ay! nispa ninki. Atuqqakusisqas: chhiqachá nispa wasinman, phawaylla kutin. Hinas
uñankunata, pari
hallp'a thullpa ukhupi wathiyarqun, t’uqyaqta uyarispataq _¡ay!, ¡ay!, ¡ay! nispa nisqa. Hinas, h u r n uma n t
auñ
a n k u n a t a y a n a l l a t a ñ a h u r q u s q a ; mancharikuymantas atuqqa qhaparin hinamanta nin
_¡Maypitaqchay wallatari! nispa qucha patata utqalla purin. Wallataqa atuqta rikuspas qucha chawpiman
waykuytakusqa.Hinas atuqqa wallatata hap'iyta munaspa unuta upyayta qallarin, sinchi muqch'isqanmantas
wañuyninta tarin.Kayhinatas wallataqa, atuqta q'uqaykusqa.
MANA WAÑUQ
Manawañukuqmi kani
Yaninmi musquyniypi weqochuyki hina
Pampapi uchkupuyki chayllapi puñuykachinaypaq.
Chaymi paykunaqa
Musqusqankupa pachakutiqninta suyapayanku
Llaqtaypa harawiyninwan.