Você está na página 1de 2

YAWARMASIKUNAQTA SUTIN

QHISWAPI KASTILLA SIMIPI


- Qusa - Esposo, marido
- Warmi - Mujer, esposa
- Mama - Madre, mamá, señora, doña
- Tata - Padre, papá, señor, don
- Churi (tata qhari wawanta churi nin) - Hijo del padre
- Ususi (tata warmi wawanta ususi nin) - Hija del padre
- Warmi wawa - Hija de la madre
- Qhari wawa - Hijo de la madre
- Ñaña (Warmipura ñaña nikunku) - Hermana (M a M) (mujer a mujer)
- Pana (Qhariqa warmita pana nin) - Hermana (V a M) (Varón a Mujer)
- Wawqi (Qharipura wawqi nikunku) - Hermano (V a V) (varón a varón)
- Tura (Warmiqa qharita tura nin) - Hermano (M a V)
- Allchhi - Nieto /nieta
- Jatun mama/ awicha - Abuela
- Jatun tata/ awichu - Abuelo
- Kuraq tata - Tío (se dice al hermano mayor del padre)
- Ipa (Se dice a la hernama del padre *y de la madre- Tía
- Kaka (Se dice al hermano de la madre) - Tío
- Tulqa / *qata - Yerno
- Yuqch’a / ñuqch’a / qhachuni - Nuera/ yerna
- Mulla - Sobrino de la mujer
- Masa - Cuñado
- Wawqimasi / qayri - Primo hermano
- Warmimasi / yuqch’amasi - Concuñada
- Tulqamasi - Concuñado
ALGUNOS ADJETIVOS Y EDADES
- Sullk’a - Menor
- Kuraq - Mayor
- Qhari - Varón, hombre
- Warmi - Mujer, esposa
- Runa - Persona, gente, ser humano
- Uña sipas - Muchacha joven adolescente
- Sipas - Muchacha joven
- Maqt’a - Muchacho joven adolescente
- Wayna - Joven (varón)
- Jatun runa - Adulto (mujer o varón)
- Paya / paya warmi - Vieja (mujer de la 3ra. edad)
- Machu / machu runa / apu - Viejo (varón de la 3ra. edad)
- Imilla wawa/ imilla - Niña / muchacha
- Yuqalla wawa / yuqalla / lluqalla - Niño / muchacho
- Wawa (en general) - Hijo / hija
YUPAYKUNA (LOS NÚMEROS)

1 uk 10 chunka 20 iskay chunka


2 iskay 11 chunka ukNIYUQ1 30 kinsa chunka
3 kinsa 12 chunka iskayNIYUQ 40 tawa chunka
4 tawa 13 chunka kinsaYUQ 50 phisqa chunka
5 phisqa 14 chunka tawaYUQ 60 suqta chunka
6 suqta 15 chunka phisqaYUQ 70 qanchis chunka
7 qanchis 16 chunka suqtaYUQ 80 pusaq chunka
8 pusaq 17 chunka qanchisNIYUQ 90 jisq’un chunka
9 jisq’un 18 chunka pusaqNIYUQ 100 pachaq14
0 ch’usaq 19 chunka jisq’unNIYUQ

20 iskay chunka 25 iskay chunka phisqaYUQ


21 iskay chunka ukNIYUQ 26 iskay chunka suqtaYUQ
22 iskay chunka iskayNIYUQ 27 iskay chunka qanchisNIYUQ
23 iskay chunka kinsaYUQ 28 iskay chunka pusaqNIYUQ
24 iskay chunka tawaYUQ 29 iskay chunka jisq’unNIYUQ

100 pachaq 110 pachaq chunkaYUQ


101 pachaq ukNIYUQ 111 pachaq chunka ukNIYUQ
102 pachaq iskayNIYUQ 112 pachaq chunka iskayNIYUQ
103 pachaq kinsaYUQ 113 pachaq chunka kinsaYUQ
104 pachaq tawaYUQ 114 pachaq chunka tawaYUQ
105 pachaq phisqaYUQ 115 pachaq chunka phisqaYUQ
106 pachaq suqtaYUQ 116 pachaq chunka suqtaYUQ
107 pachaq qanchisNIYUQ 117 pachaq chunka qanchisNIYUQ
108 pachaq pusaqNIYUQ 118 pachaq chunka pusaqNIYUQ
109 pachaq jisq’unNIYUQ 119 pachaq chunka jisq’unNIYUQ

120 pachaq iskay chunkaYUQ 200 iskay pachaq


130 pachaq kinsa chunkaYUQ 300 kinsa pachaq
140 pachaq tawa chunkaYUQ 400 tawa pachaq
150 pachaq phisqa chunkaYUQ 500 phisqa pachaq
160 pachaq suqta chunkaYUQ 600 suqta pachaq
170 pachaq qanchis chunkaYUQ 700 qanchis pachaq
180 pachaq pusaq chunkaYUQ 800 pusaq pachaq
190 pachaq jisq’un chunkaYUQ 900 jisq’un pachaq
1.000 waranqa
5.000 phisqa waranqa
10.000 chunka waranqa
100.000 pachaq waranqa
1.000.000 junu
3.000.000 kinsa junu

1
Se añade –niyuq si el número termina en consonante; pero si termina en vocal sólo se añade -yuq
14 Los números en negrillas no necesitan de sufijos, como: 10, 20, 100, 1.000, etc.

Você também pode gostar