INSTITUTO DE HIGIENE E INSTITUTO DE HIGIENE E MEDICINA TROPICAL MEDICINA TROPICAL ACIDENTES COM ANIMAIS ACIDENTES COM ANIMAIS INTRODUO Encontros com animais podem produzir: dano mecnico envenenamento infeco infestao reaces alrgicas Animais venenosos: risco maior para residentes Informao prvia sobre fauna, disponibilidade de soros e capacidade de actuao mdica locais ACIDENTES COM ANIMAIS ACIDENTES COM ANIMAIS Acidentes com animais so raros Potencialmente graves Na natureza Elefantes, lees, leopardos, lobos, avestruz (!) Tigres 75-92: 659 mortes em Bengala Ursos 67-86: 12 mortes, 126 ataques Tubares: 50 mortes em 100 ataques por ano ANIMAIS VENENOSOS ANIMAIS VENENOSOS COBRAS VENENOSAS Hydrophiidae cobras dgua Elapidae cobra coral, cuspideira Viperidae cascavel, vboras Colubridae Atractaspididae ANIMAIS VENENOSOS ANIMAIS VENENOSOS COBRAS VENENOSAS Distribuio geogrfica Inexistentes acima de 5000 m e em algumas ilhas Irlanda, Islndia, Creta, Nova Zelndia, Madagascar, ilhas do Caribe e Pacfico Cobras dgua entre 40 n e 40 S, excepto Atlntico EFEITOS DO VENENO EFEITOS DO VENENO HEMLISE PROTELISE NEUROTOXICIDADE NECROSE HPATICA VASODILATAO DANO PLAQUETRIO LIBERAO DE AUTACIDES: 5-HT, HISTAMINA, SRS RABDOMILISE EDEMA LOCAL, NECROSE, GANGRENA, FLICTEMA SANGRAMENTOS, DISTRBIOS DA COAGULAO HIPOTENSO E SHOCK PARALISIA, CONSCINCIA ALTERADA INSUFICINCIA RENAL ANIMAIS VENENOSOS ANIMAIS VENENOSOS O acidente ofdico Exame do local da picada no-peonhento: mltiplos sinais de picada, em arco Caracterizao do acidente hora do dia / tempo decorrido tipo de cobra Verificar sinais clnicos e laboratoriais ANIMAIS VENENOSOS ANIMAIS VENENOSOS O acidente ofdico Avaliao clnica Edema local Alterao do TC Facies neurotxica Ausncia de sinais e sintomas deve apontar para acidente por cobra no-venenosa e protelar tratamento especfico Considerar eventuais efeitos do torniquete ANIMAIS VENENOSOS ANIMAIS VENENOSOS O acidente ofdico Avaliao clnica Exame do local da picada Edema local: discreto a intenso, imediato e progressivo dor discreta, equimose, bolhas, necrose, abcesso. alteraes estabelecem-se 1 a 3 horas aps o acidente ANIMAIS VENENOSOS ANIMAIS VENENOSOS O acidente ofdico Avaliao clnica Tempo de coagulao at 15 minutos mais de 60 minutos Hematria, epistaxis gengivorragia, outros sinais de sangramento espontneo, hemlise intravascular ANIMAIS VENENOSOS ANIMAIS VENENOSOS O acidente ofdico Avaliao clnica Facies neurotxica Ptose plpebral Mialgia Diplopia Sialorreia Anisocoria Dispneia Cicloplegia Apneia Estado geral: nvel de conscincia Hipotenso, taquicardia, diurese baixa ACIDENTE OFDICO TRATAMENTO Tranquilizao do paciente Imobilizao do membro picado Remover rapidamente para hospital Usar paracetamol e no AAS Evitar medidas danosas: incises, suces, cristais de KMNO e torniquetes Obter soro antiofdico Obter a cobra e manipul-la com cuidado Aplicar torniquete s se confirmado acidente por espcie neuro-txica ACIDENTE OFDICO SORO ANTI-OFDICO NORMAS PARA APLICAO Espcie especfico Administrao em infuso Material para reanimao disponvel Dose apropriada para a gravidade do acidente (no depende do peso do doente !) ACIDENTE OFDICO TRATAMENTO Medidas auxiliares Toxide tetnico ATB de espectro restricto ACIDENTE OFDICO PREVENO Evitar cobras e manipuladores de cobras Ficar imvel Uso de calado e roupas adequadas Evitar locais, circunstncias e horas perigosas Elevar a cama ou usar rede mosquiteira Peixes Venenosos Maior quantidade: recifes de coral tropicais: Indo-pacfico Espcies perigosas: Raias e mantas (Rajiformes): Amrica do Norte Catfish Weeverfish (Trachinidae): Mediterrneo, Mar do Norte, Norte de frica Scorpionfish (Scorpaenidae): ndico e Pacfico Stargazers (Mira-sol) Medusas venenosas e animais relacionados Coelenterados Medusas, Caravelas, plipos, hidrides, anmonas do mar e corais Armados com nematocistos Acidentes severos: tremores, vmitos, diarreia, hipotenso, paralisia respiratria, convulses Tratamento: remoo dos nematocistos vinagre ou cido actico diludo Box jellyfish: torniquete RCR Preveno Outros animais marinhos venenosos Echinodermos Ourios do mar Caracis, cones, polvos Na Austrlia: Blue-ringed octopus e cones podem ser fatais Outros animais venenosos Abelhas, vespas Anafilaxia: uma em cada 200 pessoas Perigo em crianas, picadas mltiplas e na cavidade oral Retirada do ferro Adrenalina Carto de identificao Outros animais venenosos Escorpies frica do Sul, Norte de frica Asia, mericas Importante em crianas Dor local intensa Antiveneno disponvel Brutus brutus Centruroides sculturatus Titius bahiensis Titius serrulatus Outros animais venenosos Aranhas Latrodectus tredecemguttatus (tarntula): Meditarrneo Lacrodectus mactans (viva negra) merica do Norte Loxosceles reclusa (aranha castanha) merica do Norte Phoneutria (aranha das bananeiras) merica do Sul Atrax robustus (Sydney funnel web spider) Austrlia