Você está na página 1de 13

SOBREAECONOMIAPOLITICADA PRODUCAOCOLABORATIVA

AECONOMIAPOLTICADAPRODUOENTREPARES
http://www.p2pfoundation.net/index.php/A_Economia_Poltica_da_Produo_entre_Pares

MichelBauwens
(Traduoportuguesade"ThePoliticalEconomyofPeerProduction"porMiguelCaetano miguel.a.caetano@gmail.com)

DesdequeMarxidentificounasfbricasindustriaisdeManchesteromodelodanovasociedade capitalistanuncatinhaocorridoumatransformaotoprofundadosprincpiosdanossavidasocial comoaquesucedeatualmente.medidaqueossistemassociais,econmicosepolticosse transformamemredesdistribudas,umanovadinmicahumanaemerge:opeertopeer(P2P).Na medidaemquefazsurgirumterceiromododeproduo,umterceiromododeautoridadeeum terceiromododepropriedade,oP2Pestdestinadoatransformaranossaeconomiapolticadeuma formasemprecedentes.Esteensaiopretendedesenvolverumquadroconceitual('ateoriaP2P')que sejacapazdeexplicarestesnovosprocessossociais.

PEERTOPEER

OP2Pnoserefereatodososcomportamentosouprocessosqueocorrememredesdistribudas. Especificamente,oP2Pdesignatodososprocessosquevisamaumentaraparticipaogeneralizada departicipantesequipotenciais.Iremosdefinirestestermosquandoexaminarmosascaractersticas dosprocessosP2P,masporagoraapresentamosascaractersticasmaisimportantesegerais.

OSPROCESSOSP2P:
produzemvalordeusoatravsdacooperaolivreentreprodutoresquetmacessoacapital distribudo:esteomododeproduoP2P,um'terceiromododeproduo',diferentedaproduo comfinslucrativosedaproduopblicaefetuadaporcompanhiasdetidaspeloestado.Oseu produtonoresidenumvalordetrocadestinadoaomercadomasnumvalordeusodirigidoauma comunidadedeutilizadores.

soadministradospelacomunidadedeprodutoresenopormecanismosdealocaodomercado ouporumahierarquiaempresarial.EsteomododeautoridadeP2Pou'terceiromodode autoridade'. disponibilizamlivrementeovalordeusosegundoumprincpiodeuniversalidade,atravsde novosregimesdepropriedadecomum.Esteoseu'mododepropriedadedistribudaouentre pares',diferentedapropriedadeprivadaoudapropriedadepblica(doEstado).

AINFRAESTRUTURADOP2P
Oquenecessrioparafacilitaraemergnciadeprocessosentrepares?Aprimeiracondioa existnciadeumainfraestruturatecnolgicaqueactueaonveldosprocessosentreparesepermita oacessodistribudoacapital'fixo'.Oscomputadoresindividuaisqueformamumamquina universalcapazdeexecutarqualquerfunolgicasoumaformade'capitalfixo'distribudo, acessvelabaixocustoamuitosprodutores.Ainternet,sendoumarededepontoaponto,foi especificamenteconcebidaparaaparticipaoapartirdasbordas(isto,osutilizadoresde computadores)semorecursoobrigatrioacentroshubs.Apesardenoestartotalmentenasmos dosseusparticipantes,ainternetcontroladaatravsdeummododeautoridadedistribudae exteriorhegemoniacompletadedeterminadosagentesprivadosoupblicos.Oscomponentes hierrquicosdainternet(taiscomoosprotocolosIP"empilhados",oSistemadeNomesdeDomnio DNSdescentralizado,etc...)norestringemaparticipao.Oscomunicadoresviraisou meshworkssoumaextensolgicadainternet.Comestametodologia,osdispositivoscriamas suasprpriasredesatravsdacapacidadeemexcessolarguradebandainutilizadaevitandoa necessidadededeumainfraestruturaprexistente.Osmovimentosdasredescomunitriassem fioseemdefesadoEspectroAberto,ossistemastelevisivosdefileservingTiVoeasinfra estruturasalternativasdetelecomunicaoassentesemmeshworkssorepresentativosdesta tendncia. Osegundorequisitoconsisteemsistemasalternativosdeinformaoecomunicaoquepermitam acomunicaoautnomaentreagentescooperantes.AWeb(emparticular,aWritableWebeaWeb 2.0queestoemviasdeserestabelecidas)permitemaproduo,disseminaoe'consumo'do materialescrito,aopassoqueosavanoscorrelacionadosdopodcastingedowebcastingcriamuma 'infraestruturaalternativadeinformaoecomunicao'paraacriaoudioeaudiovisual.A existnciadessainfraestruturapermiteaproduoautnomadecontedoquepodeserdistribudo semointermdiodosmediaclssicosderadiodifusoepublicaoimpressa(emborapossamvira surgirnovasformasdemediao). Oterceirorequisitoaexistnciadeumainfraestruturadesoftwaredestinadacooperao autnomaglobal.Umnmerocrescentedeferramentasdecolaboraoqueseinseremnosoftware deredessociais,comoosblogseaswikis,facilitamacriaodeconfianaecapitalsocial, permitindoacriaodegruposglobaisqueconseguemcriarvalordeusosemointermdioda produooudistribuioefectuadapororganizaescomfinslucrativos. Oquartorequisitoumainfraestruturalegalquepermitaacriaodevalordeusoequeoproteja daapropriaoprivada.AGeneralPublicLicence(queprobeaapropriaodocdigode software),aanlogaOpenSourceInitiativeecertasversesdalicenaCreativeCommons desempenhamestafuno.Elaspossibilitamaprotecodovalordeusocomumeempregam

mtodosviraisparasedisseminar.AGPLeoutraslicenassemelhantesspodemserutilizadasem projectosque,emtroca,colocaremoseucdigofonteadaptadonodomniopblico. Oquintorequisitocultural.Adifusodaintelectualidadedemassa(isto,adistribuioda intelignciahumana)eastransformaesassociadasnasformasdesentireser(ontologia),formas deconhecer(epistemologia)enasconstelaesdevalorestmcontribudoparaacriaodotipode individualismocooperativonecessrioparamanterumethosquetornepossvelosprojectosP2P.

ASCARACTERSTICASDOP2P
OsprocessosP2Pocorrememredesdistribudas.Asredesdistribudassoredesemqueosagentes autnomospodemdeterminarlivrementeoseucomportamentoeligaessemointermdio obrigatriodecentros.TalcomoAlexanderGallowayinsistenoseulivrosobreopoderprotocolar, asredesdistribudasnosoomesmoqueredesdescentralizadas,nasquaisoscentrosso obrigatrios.OP2Pbaseiasenumpoderdistribudoenoacessodistribudoaosrecursos. NumarededescentralizadacomoadosistemadeaeroportosdosEstadosUnidos,osaviestmque passarpordeterminadoscentros;contudo,emsistemasdistribudoscomoainternetouossistemas deautoestradas,oscentrospodemexistirmasnosoobrigatrioseosagentespodemsempre evitlos. OsprocessosP2Psocaracterizadosporequipotencialidadeou'anticredencialismo'.Istosignifica quenoexistequalquerselecoaprioridequempodeparticipar.Acapacidadedecooperar verificadanoprprioprocessodecooperao.Destemodo,osprojectosestoabertosatodosos recmchegados,desdequeelespossuamascompetnciasnecessriasparacontribuirparaum projecto.Estascompetnciassoverificadasevalidadaspelacomunidadenoprprioprocessode produo.Istovsivelemprojectosdepublicaoabertacomoojornalismocidado:qualquerum podepublicareverificaraveracidadedosartigos.Navalidaocolectivasoempreguessistemas dereputao.Afiltragemaposteriorienoapriori.Deveseporissocontrastaroanti credencialismocomarevisoannimapeerreviewtradicionalondeasrefernciassoumpr requisitoessencialparticipao. OsprojectosP2Psocaracterizadosporholoptismo.Oholoptismoconsistenacapacidadeeno designimplcitosnosprocessosentreparesquedisponibilizamaosparticipantesolivreacessoa todaainformaosobreosoutrosparticipantes;noemtermosdeprivacidade,masemtermosda suaexistnciaecontributos(isto,informaohorizontal),bemcomodoacessoaosobjectivos, mtricasedocumentaodoprojectocomoumtodo(isto,adimensovertical).Istopodeser contrastadocomopanopticismo,oqualcaractersticodosprojectoshierrquicos:osprocessosso concebidospararestringiroconhecimento'total'aumapequenaelite,aopassoqueos participantesapenastmacessoaoque'precisamsaber'.Noentanto,nosprocessosP2Pa comunicaonodecimaparabaixoebaseadaemregrasdesupervisoestritamentedefinidas, masaretroacofeedbacksistmica,integradanoprotocolodosistemacooperativo. Oacimareferidonoesgotaascaractersticasdaproduoentrepares.Embaixo,iremoscontinuar anossainvestigaodestascaractersticasnocontextodeumacomparaocomoutrosmodosde

produoexistentes.

OP2PEOSOUTROSMODOSDEPRODUO

OquadroconceptualdanossacomparaoateoriadosModelosRelacionaisdoantroplogoAlan PageFiske,abordadanasuaobraprincipalTheStructureofSocialLife.Ofactodequeosmodosde produoestoinseridosemrelaesintersubjectivasisto,caracterizadaspelassuas combinaesrelacionaisparticularesofereceoquadroconceptualnecessrioparadistinguiro P2P.DeacordocomFiske,existemquatrotiposbsicosdedinmicasintersubjectivas,vlidasao longodotempoedoespao,nassuasprpriaspalavras: "Namaiorpartedasvezes,aspessoasempregamapenasquatromodelosfundamentaispara organizaramaioriadosaspectosemtodasasculturas.EstesmodelossoaPartilhaComunitria,a EstratificaoporAutoridade,aCorrespondnciaporIgualdadeeaFixaodePreospelo Mercado.APartilhaComunitria(PC)umarelaoemqueaspessoasconsideramalgumadade ougrupocomoequivalenteeindiferenciadoemrelaoaodomniosocialemquesto.Exemplos dissosopessoasqueutilizamumbemcomumcommons(PCreferenteutilizaodeum determinadorecurso),pessoasintensamenteapaixonadas(PCreferentessuasidentidadessociais), pessoasque"noperguntamporquemossinosdobram,poiselesdobramporsi"(PCreferenteao sofrimentopartilhadoebemestarcolectivo)oupessoasquematamindiscriminadamentequalquer membrodeumgrupoinimigoemretaliaoporumataque(PCreferenteresponsabilidade colectiva). NaEstratificaoporAutoridade(EA),aspessoasassumemposiesassimtricasnumahierarquia linearemqueossubordinadossesubmetem,respeitame(possivelmente)obedecem,enquantoque ossuperiorestmprioridadeeassumemaresponsabilidadeministerialpelossubordinados. Exemplosdissosoashierarquiasmilitares(EAemdecises,controloemuitosoutrosassuntos), cultodosantepassados(EAemddivasdedevoofilialeexpectativasdeprotecoecumprimento denormas),moralidadesreligiosasmonotestas(EAparaadefiniodoquecertoeerradoatravs demandamentosoudavontadedeDeus),sistemasdeestatutosocialcomoestratificaesraciaisou declasse(EAreferenteaovalorsocialdasidentidades)eestratificaescomoasclassificaesde equipasdesportivas(EAreferenteaoprestgio).AsrelaesdeEAbaseiamseempercepesde assimetriaslegtimasenonopodercoercivo;elasnosoinerentementeexploratrias(embora possamimplicarpoderouprovocarprejuzos). NasrelaesdeCorrespondnciaporIgualdade(CI)aspessoastentamacompanharoequilbrioou adesigualdadeentreosparticipantesesabemoqueserianecessriopararestituiroequilbrio. Demonstraescomunsdissosoaalternnciaporturnosturntaking,eleiesdotipo"uma pessoa,umvoto",distribuiesdepartilhaigualitriaeavinganado"olhoporolho,dentepor dente".Osexemplosincluemdesportosejogos(CIreferentearegras,procedimentos,equipamento eterreno),cooperativasdebabysitting(CIreferenteprestaodecuidadosacrianas)ea indenizaoemgneros(CIreferentereparaodeerros).AsrelaesassentesnaFixaode PreospeloMercado(FPM)soorientadaspararciosoutaxassocialmentesignificativascomo preos,salrios,juros,rendas,dzimosouanlisesdecustobenefcio.Noobrigatrioqueo dinheirosejaomeioenonecessrioqueasrelaesbaseadasnaFPMsejamegostas, concorrenciais,maximizadorasoumaterialistasqualquerumdosquatromodelospodeapresentar

qualquerumadestascaractersticas.AsrelaesdotipoFPMnosonecessariamente individualistas;umafamliapodeserumaunidadePCouEAquepossuiumaempresaquefunciona nummodoFPMnasuarelaocomoutrasempresas.Exemplosdissosoaspropriedadesque podemsercompradas,vendidasouadministradascomocapitaldeinvestimento(terraou objectoscomoFPM),casamentosnegociadosporcontratooudeformaimplcita,emtermosde custosebenefciosparaosparceiros,prostituio(sexocomoFPM),normasburocrticasde eficinciadecustos(distribuioderecursoscomoFPM),juzosutilitaristassobreomaiorbem paraomaiornmerodepessoasounormasdeequidadenaatribuiodedireitosemproporocom ascontribuies(duasformasdemoralidadecomoFPM),avaliaesdaeficinciadotempo dispendidoeestimativasdosrciosdemortosprevistos(agressocomoFPM)."i Cadatipodesociedadeoucivilizaoumacombinaodestesquatromodos,maspodese argumentarplausivelmentequeummododominasempre,afectandoosoutrosmodossubservientes. Emtermoshistricos,oprimeiromododominantefoiareciprocidadeporparentescoou linhagem,aschamadaseconomiasdaddivatribais.Oelementoessencialdeligaoeraa 'pertena'.Asddivasgeravamobrigaeserelaesparaalmdosparentesmaisprximas,criando umcampomaisvastodetroca.Associedadesagrriasoufeudaiseramdominadaspela estratificaoporautoridade,isto,baseavamsenafidelidade.Finalmente,umfactobviodeque aeconomiacapitalistadominadapelafixaodepreospelomercado.

OP2PEAECONOMIADADDIVA

OP2Pfrequentementedescritocomouma'economiadaddiva'(verRichardBarbrookparaum exemplo).Consideramos,contudo,queistoumpoucoincorrecto.Aprincipalrazoqueopeerto peernoumaformadecorrespondnciaporigualdade:nosebaseianareciprocidade.OP2P segueamxima"cadaumcontribuideacordocomassuascapacidadesevontadeecadaumretira deacordocomassuasnecessidades".Noexisteumareciprocidadeobrigatriaassociada.Nas formaspurasdeproduoentrepares,osprodutoresnosorenumerados.Destemodo,seexiste 'dotao',tratasedeumadotaosemqualquerreciprocidade;autilizaodovalordeuso produzidoentreparesnocriaumaobrigaocontrria.Osurgimentodopeertopeer contemporneodenovasformasdaeconomiadaddivacomooLocalExchangeandTrading SystemsSistemasdeIntercmbioeComrcioLocaleorecursoamoedascomplementares baseadasnareciprocidade;noentanto,estasnopodemserclassificadascomoproduoentre pares. Istonoquerdizerqueestasformasnosejamcomplementares,dadoquetantoacorrespondncia porigualdadecomoapartilhacomunitriaderivamdomesmoespritodaddiva.Aproduoentre parespodeocorrermaisfacilmentenaesferadosbensimateriaisondeocapitaldespendidoinput consisteemtempolivreenoexcessodisponvelderecursosinformticos.Acorrespondnciapor igualdade,osesquemasassentesnareciprocidadeeaproduocooperativasonecessriasna esferamaterialondeocustodocapitalintervem.Poragora,aproduoentreparesnooferece qualquersoluosubsistnciamaterialdosseusparticipantes.Porisso,muitaspessoasinspiradas peloethosigualitrioirorecorrerproduocooperativa,economiasocialeoutrosmecanismos dosquaispoderoobterumrendimento,mantendoseaomesmotempofiisaosseusprincpios. Nestesentido,estesmecanismossocomplementares.

OP2PEAHIERARQUIA
OP2Pnosecaracterizapelaausnciadeumahierarquiaouestrutura,masporhierarquiase estruturasflexveisbaseadasnomritoquesoempreguesparafomentaraparticipao.Aliderana tambm'distribuda'.Namaioriadoscasos,osprojectosP2Psolideradosporumncleode fundadoresqueincorporamosobjectivosiniciaisdoprojectoecoordenamovastonmerode indivduosemicroequipasquedesenvolvempatchescdigodecorreodosoftware.Asua autoridadeelideranaadvmdocontributoquedoparaaconcretizaodoprojectoedasua participaocontnua.Sebemqueporvezesseafirmequeosprojectosentreparesconsistemem 'ditadurasbenevolentes',nodevemosesquecerque,umavezqueacooperaointeiramente voluntria,aexistnciaduradouradestesprojectosbaseiasenoconsentimentodacomunidadede produtoresenoforking(isto,semprepossvelacriaodeumnovoprojectoindependente). Arelaoentreautoridadeeparticipaoeasuaevoluohistricafoitraadadeformabastante apropriadaporJohnHeron: Parecemexistirpelomenosquatrograusdedesenvolvimentoculturalqueseencontramassociadosa nveisdecompreensomoral: 1.culturasautocrticasquedefinemosdireitosdemodolimitativoeopressivoeondenoexistem direitosdeparticipaopoltica; 2.culturasdemocrticasrestritasquepraticamaparticipaopolticaatravsdarepresentao,mas queapresentamnenhumaouescassaparticipaodaspessoasnoprocessodetomadadedecises emtodososoutrosdomnioscomoainvestigao,areligio,educao,indstria,etc.; 3.culturasdemocrticasmaisvastasquepraticamtantoaparticipaopolticacomovriosgrausde diferentestiposdeparticipao; 4.culturasP2Pcolectivasnumaredegloballibertriavisandoaabundnciaemquetodospossuem direitosequipotenciaisdeparticipaoemcadasectordaactividadehumana. Estesquatronveispodemserexpostosemtermosdasrelaesentrehierarquia,cooperaoe autonomia. 1.Ahierarquiadefine,controlaeconstrangeacooperaoeaautonomia; 2.Ahierarquiaapenasconcedeumcertograudecooperaoeautonomianaesferapoltica; 3.Ahierarquiaconcedeumcertograudecooperaoeautonomianaesferapolticanoutrasesferas; 4.Anicafunodahierarquiaresidenoseusurgimentoespontneonocontextodoincioe desenvolvimentocontnuodaautonomiaemcooperaoemtodasasesferasdaactividade humana.ii

OP2PEAPROPRIEDADECOMUNITRIA

AtravsdoP2P,aspessoasconstroemdemodovoluntrioecooperativoumcommonsbem comumouespaopblicodeacordocomoprincpiocomunista:"decadaumdeacordocomas suascapacidades,paracadaumdeacordocomassuasnecessidades."Ovalordeusocriadopelos projectosP2Pproduzidomediantelivrecooperao,semcoeroparacomosprodutoreseos utilizadoresobtmlivreacessoaovalordeusoresultante.Ainfraestruturalegalquedescrevemos atrscriaum'Commonsinformativo'.OnovoCommonsaproximasedaformamaisantiga decommons(emparticular,asterrascomunitriasdocampesinatoduranteaIdadeMdiaedas primeirasassociaesmutualistasdetrabalhadoresduranteaEraIndustrial),mastambmdiferena medidaemqueapresentacaractersticasimateriais.OCommonsanterioreralocalizado,utilizadoe, porvezes,reguladoporcomunidadesespecficas;onovoCommonsdisponibilizadoeregulado universalmenteporcibercolectividadesglobaisqueconsistemhabitualmenteemgruposde afinidade.EnquantoqueonovoCommonssebaseiaembensnorivais(isto,numcontextode abundncia),asformasanterioresdeCommonsfsicos(ar,gua,etc.)funcionamcada vezmaisnumcontextodeescassez,passandoassimasermaisregulados.

OP2PEOMERCADO:AIMANNCIAVS.TRANSCENDNCIADOP2P

OP2PEOMERCADO
Astrocasentreparespodemserconsideradasemtermosdomercadoapenasnamedidaemqueos indivduospodemcontribuirlivrementeouobteroquenecessitam,seguindoassuasaptides individuais,existindoumamoinvisvelqueaproximatodasaspartesmassemaintervenode qualquermecanismomonetrio.Elasnosoverdadeirosmercadosemqualqueracepopossvel: tantoafixaodepreospelomercadocomoocomandoempresarialsodesnecessriosparaa tomadadedecisesrelativasdistribuiodosrecursos.Existemaindadiferenasadicionais: Osmercadosnofuncionamsegundooscritriosdaintelignciacolectivaedoholoptismo,mas simsobaformadeumaintelignciadeenxamesemelhantedosinsectos.Existemdefactoagentes autnomosnumambientedistribudo,mascadaindivduoapenastememcontaoseuprprio benefcioimediato. Osmercadosbaseiamsenacooperao'neutral'enonacooperaosinrgica:noexistecriao dequalquerreciprocidade. Aactuaodosmercadosnovisadirectamenteovalordeusomassimovalordetrocaeolucro. EnquantoqueoP2Paspiraparticipaodetodos,osmercadosapenasgarantemasnecessidades dosquepossuempoderdecompra. Asdesvantagensdosmercadosincluem: Nodoumarespostaadequadaanecessidadescomunsquenoenvolvempagamentodirecto (defesanacional,administraogeral,educaoesadepblica).Paraalmdisso,nolevamem contaexternalidadesnegativas(oambiente,custossociais,geraesvindouras). Dadoqueosmercadosabertostendemadiminuirolucroeossalrios,elesdosempreorigema antimercados,ondeosoligoplioseosmonopliosutilizamasuaposioprivilegiadademodoa

queoestadomanipuleomercadoemseubenefcio.

OP2PEOCAPITALISMO
Apesardeapresentaremdiferenassignificativas,oP2Peomercadocapitalistaestofortemente interligados.OP2PdependedomercadoeomercadodependedoP2P. Aproduoentreparesdependefortementedomercadonamedidaemqueaproduoentrepares criavalordeusosobretudoatravsdeproduoimaterial,sempropocionarumrendimentoaosseus produtores.Osparticipantesnopodemviverdaproduoentreparesapesarderetiraremsentidoe valordela,podendoatravsdelaultrapassaremeficinciaeprodutividadeasalternativasdo mercadocomfinscomerciais.Atagora,aproduoentreparestemsedesenvolvidonas fendasdomercado. MasomercadoeocapitalismotambmdependemdoP2P.Ocapitalismotransformoousenum sistemaquedependederedesdistribudas,emparticular,ainfraestruturaP2Pdecomputaoe comunicao.Aprodutividadebaseiaseemgrandemedidanotrabalhodeequipa,oqual habitualmenteorganizadodeformasderivadasdaautoridadedaproduoentrepares.Osuporte prestadopelasprincipaisempresasdeTIsaodesenvolvimentodoopensourceumaprovadessa utilizaoderivadaatmesmoporpartedosnovosregimesproprietriosmaiscomuns.Omodelo empresarialgenricopareceserodaempresadeslizarsurfporcimadainfraestruturaP2P, criandoumvalorexcedentrioatravsdeserviosquepodemsercomercializadosporum valordetroca.Contudo,osuportedosoftwarelivreeopensourceprestadopelasempresascoloca umproblemainteressante.SerqueosoftwareFS/OOSpatrocionadoe,eventualmente,geridopor empresasaindacontinuaaser'P2P'?Apenasemparte.Nocasodeempregarasestruturaslegais GPL/OSI,eleresulta,defacto,numregimedepropriedadecomum.Seosprodutoresiguaisse tornaremdependentesdorendimentoe,maisainda,seaproduopassarasercontroladapela hierarquiaempresarial,eledeixariaentodepoderserconsideradocomoumaformadeproduo entrepares.Destemodo,asforascapitalistasrecorremsobretudoaimplementaesparciaisdo P2P.OrecursotcticoeinstrumentaldainfraestruturaedasprticascolaborativasdoP2Papenas umapartedahistria.Defacto,adependnciadocapitalismocontemporneodoP2Psistmica. medidaquetodaainfraestruturadebasedocapitalismosetornadistribuda,elageraprticasP2P, tornandosedependentedelas.Aescolafrancoitalianado'capitalismocognitivo'acentuaquea criaodevalorjnoselimitaapenasempresa,passandotambmaresultardaintelectualidade demassasdostrabalhadoresdoconhecimentoque,atravsdasvivnciaseaprendizagensadquiridas aolongodavida,inovamconstantementedentroeforadaempresa.Esteumargumento importante,dadoquejustificariaaquiloqueentendemosconstituiranicasoluoparao alargamentodaesferadoP2Psociedadeemgeral:orendimentobsicouniversal.Apenasa independnciadotrabalhoedainfraestruturasalarialpermitegarantirqueosprodutoresiguais possamcontinuaradesenvolverestaesferadevalordeusoaltamenteprodutivo. Serquetudoistosignificaqueaproduoentreparesapenasimanenteaosistema,resultandodo capitalismo,edemaneiranenhumatranscendenteaocapitalismo?

OP2PEOSNETARQUISTAS
Maisimportantequearelaogenricaqueacabmosdedescreverofactodequeosprocessos entreparestambmcontriburemparaformasmaisespecficasdocapitalismodistribudo.A utilizaoemlargaescaladosoftwareopensourcenasempresas,entusiasticamenteapoiadopelo capitalderiscoegrandescompanhiasdeTiscomoaIBM,estagerarumaplataformadesoftware distribudoqueirreduzirdrasticamenteosrendimentosmonopolistasdesfrutadosporcompanhias comoaMicrosofteaOracle,enquantoqueaSkypeeoVoIPiroredistribuirdrasticamenteainfra estruturadetelecomunicaes.Paraalmdisso,tambmindicaocaminhoparaumnovomodelode negcioqueestpara'alm'dosprodutos,centrandoseemcontrapartidanosserviosassociadosao modelodesoftwareFS/OSSnominalmentelivre. Asindstriasestoseatransformargradualmentedemodoaincorporaremainovaogeradapelos utilizadoreseumanovaintermediaopoderocorreremtornodosmediageradospelos utilizadores.Muitostrabalhadoresdoconhecimentoestoaoptarporcarreirasprofissionaisforadas empresas,tornandosemicroempreendedoresatravsdorecursoaumainfraestruturaparticipativa cadavezmaissofisticada,umaespciedecommonsempresarialdigital. Asentidadescomfinslucrativosqueestoadesenvolvereapotenciarestasnovasplataformasde participaorepresentamumanovasubclassequeeudenominoclassenetrquica.Seocapitalismo cognitivofordefinidocomooprimadodosactivosintelectuaissobreosactivosindustriaisde capitalfixoe,porconseguinte,norecursoaoalargamentodosdireitosdepropriedadeintelectualde formaagerarrendimentosmonopolistas(talcomooscapitalistasvectoriaisdescritosporMcKenzie Warkobtmoseupoderdosvectoresmediticos),entoestesnovoscapitalistasnetrquicos prosperamcomaconstituioeexploraodasredesparticipativas.sugestivoqueaAmazon tenhacrescidoemtornodascrticasefectuadaspelosutilizadoresaosprodutosquecomercializa, queaeBaysubsistagraasaumaplataformadeleilesdistribudosanvelglobalequeoGoogle sejaconstitudoporcontedosgeradospelosutilizadores.Contudo,emboraestascompanhias possamrecorreraosdireitosdepropriedadeintelectualparaobterocasionalmenteverbasadicionais, estesnosoemnenhumaacepoocernedoseupoder.Oseupoderdependedaposseda plataforma. Emtermosmaisgerais,ocapitalismonetrquicoumrtulodocapitalqueabraaarevoluodo peertopeer,isto,todasessasforasideolgicasparaasquaisocapitalismoohorizonte definitivodapossibilidadehumana,aforapordetrsdaimannciadopeertopeer.Emoposio, apesardeligadoaelenumaalianatemporria,estoasforasdoCommonismo,aquelasque colocamasuafnatranscendnciadopeertopeer,numareformadaeconomiapolticaque vparaalmdodomniodomercado.

ASPECTOSTRANSCENDENTESDOP2P

Defacto,anossaanlisedosaspectosimanentesdopeertopeer,referindoseaomodocomotanto dependecomoresultadocapitalismo,noesgotaoassunto.OP2Ppossuiimportantesaspectos transcendentesquevoparaalmdasrestriesimpostaspelaeconomiacomfinslucrativos:

Aproduoentreparespossibilitaefectivamenteacooperaolivreentreprodutoresquetm acessoaosseusprpriosmeiosdeproduo,sendoqueovalordeusoresultantedosprojectos suplantaodasalternativascomerciais. Emtermoshistricos,aindaqueforascomumaprodutividadesuperiorsepossamencontrar temporariamenteimplantadasnoantigosistemaprodutivo,elasconduzememltimaanlisea gravessublevaeseareestruturaesdaeconomiapoltica.Osurgimentodemodoscapitalistasno interiordosistemafeudalumexemplopertinente.Istoparticularmenteimportantedadoque sectoresdominantesdaeconomiacomfinslucrativosestodeliberadamentearetardaro crescimentoprodutivo(namsica;atravsdaspatentes)eatentarilegalizarasprticasdeproduo epartilhaP2P. Aautoridadeentreparestranscendetantoaautoridadedomercadocomoadoestado. Asnovasformasdepropriedadecomumuniversaltrancendemaslimitaesdosmodelosde propriedadepblicaeprivadaeestoareconstituirumsectordinmicodoCommons. Numaalturaemqueoprpriotriunfodomodocapitalistadeproduocolocaemriscoabiosferae provocaumnmerocadavezmaiordedanospsquicos(efsicos)populao,osurgimentode umaalternativacomoestaparticularmenteapelativo,correspondendosnovasnecessidades culturaisdegrandepartedapopulao.OsurgimentoecrescimentodoP2P,porisso, acompanhado,porumanovaticadotrabalho(aticaHackerdePekkaHimanen),pornovas prticasculturaiscomocrculosdeparesnapesquisaespiritual(aanlisecooperativadeJohn Heron)mas,sobretudo,porumnovomovimentosocialepolticoquetemcomodesgniopromover asuaexpanso.EstemovimentoP2Paindaemergente(equeincluiomovimentodosoftware livreeopensource,omovimentopeloacessolivre,omovimentopelaculturalivre,entreoutros) repeteosmtodosdeorganizaoeosobjectivosdomovimentoporumaglobalizaoalternativa, estandorapidamenteaconvertersenoequivalentedomovimentosocialistanaeraindustrial. Assumesecomoalternativapermanenteaostatusquoeexpressodocrescimentodeumanova forasocial:ostrabalhadoresdoconhecimento. Comefeito,aintenodateoriapeertopeerfornecerumasustentaotericasprticas transformadorasdestesmovimentos.Consistenumatentativadecriarumacompreensoradicalde queumnovotipodesociedade,baseadanacentralidadedoCommonseinseridanummercadoe estadoreformados,estaoalcancedaspossibilidadeshumanas.Umateoriacomoestateriaque explicarcorrectamentenosadinmicadosprocessosentrepares,mastambmoseuajustamento aoutrasdinmicasintersubjectivas.Porexemplo,comoqueoP2Pmodificaosmodosde reciprocidade,demercadoedehierarquia?Emquetransformaesontolgicas,epistemolgicase axiolgicasestaevoluoseapoia?EoquepoderserumpossvelethosP2Ppositivo?Um elementocrucialdestateoriapeertopeerseriaodesenvolvimentodeumatcticaeumaestratgia paratalprticatransformadora.Aquestoessencialestemsaberseopeertopeerpodeser alargadoparaalmdaesferaimaterialemquesurgiu.

AEXPANSODOMODODEPRODUOP2P
DadaadependnciadoP2Pemrelaoaomododemercadoexistente,quaissoassuas possibilidadesdecrescerparaalmdaesferaactualdebensimateriaisnorivais?

Eisalgumastesesemtornodestepotencial: OP2Ppodesurgirnosomentenaesferaimaterialdaproduointelectualedesoftwaremasonde querquehajaacessoatecnologiadistribuda,cicloscomputacionaisdisponveis,telecomunicaes distribudasequalquertipodemeshworkoucomunicadorviral. OP2Ppodesurgirondequerqueestejamdisponveisoutrasformasdecapitalfixodistribudo, comoocasodocarpoolingsistemadeboleiascomcustospartilhadoserotatividadedocondutor ,queosegundomtododetransportemaisutilizadonosEstadosUnidos. OP2Ppodesurgirondequerqueoprocessodedesignpossaserseparadodoprocessode produofsica.MecanismoscapitalistasdegrandesdimensespodemcoexistircomprocessosP2P, dosquaisdependememtermosdedesigneconcepo. OP2Ppodesurgirondequerqueocapitalfinanceiropossaserdistribudo.Iniciativascomoo bancoZOPAapontamnessadireco.Aaquisioeousufrutocooperativosdegrandesquantidades demercadoriascapitalistasconstituemumapossibilidade.Osuporteefinanciamentoestataldo desenvolvimentodesoftwareopensourceoutroexemplo. OP2Ppodeseralargadoeapoiadomedianteaintroduodeumrendimentobsicouniversal. Esteltimo,queestabeleceumrendimentoindependentedotrabalhoassalariado,temopotencialde apoiarummaiordesenvolvimentodovalordeusogeradopeloP2P.Porviadoethosda'actividade paratodos'(emvezdoempregoparatodos)doP2P,orendimentobsicorecebeumnovoe poderosoargumento:noapenascomosendoeficazemtermosdepobrezaedesempregomas tambmcomoprodutordeumnovoeimportantevalordeusoparaacomunidadehumana. Contudo,umavezquedficilvislumbrarcomoqueaproduoeatrocadevalordeusopodero viratornarsenanicaformadeproduo,sermaisrealistaentenderopeertopeercomopartede umprocessodemudana.Numcenrioassim,opeertopeeririanoscoexitircommastambm transformarprofundamenteoutrosmodosintersubjectivos. UmaeconomiapolticaassentenoCommonsestariacentradaemtornodopeertopeermasiria coexistircom: Umapotenteerevigoradaesferadereciprocidade(economiadaddiva)centradaemredorda introduodemoedascomplementaresquevalorizamotempodisponibilizadonaprestaode serviosocasodos'bancosdetempo'. Umaesferarenovadaparaatrocamercantil,otipode'capitalismonatural'descritoporPaul Hawken,DavidKorteneHazelHenderson,emqueoscustosdareproduonaturalesocialdeixam deserexteriorizadoseemqueoimperativodecrescimentoprescindidoemfavordeuma economiaequilibradathroughputcomodescritaporHermanDaly. Umestadorenovadoqueactuedentrodeumcontextodeparticipaodemuitosactores multistakeholdershipequedeixedeestarsubmetidoainteressesempresariais,passandoa funcionarcomoumrbitroimparcialentreosCommons,omercadoeaeconomiadaddiva. Esteobjectivopoderiaserainspiraoparaumapoderosaalternativaaodomnioneoliberalecriar umcaleidoscpiodemovimentos'Commonistas'amplamenteinspiradosporestasmetas.

NOTAS
iOsitedeAlanPageFiskeestdisponvelem http://www.sscnet.ucla.edu/anthro/faculty/fiske/relmodov.htm. iiComunicaopessoalcomoautor.

BIBLIOGRAFIA
BARBROOK,Richard.MediaFreedom.London:Pluto,1995 FERRER,JorgeN.RevisioningTranspersonalTheory:AParticipatoryVisionofHuman Spirituality.Albany:SUNY,2001 FISKE,AlanPage.StructuresofSocialLife.NewYork:FreePress,1993 GUNDERSON,LanceH.andC.S.Holling.Panarchy:UnderstandingTransformationsinSystems ofHumansandNature.Washington,D.C.:IslandPress,2001 HERON,John.SacredScience.Llangarron,RossonWye,UK:PCCSBooks,1998 GALLOWAY,Alexander.Protocol:HowControlExistsAfterDecentralization.Cambridge,Mass.: MITPress,2004 HIMANEN,Pekka.TheHackerEthicandtheSpiritoftheInformationAge.NewYork:Random House,2002 INGLEHART,Ronald.CultureShiftinAdvancedIndustrialSociety.Princeton,N.J.:Princeton UniversityPress,1989 KANE,Pat.ThePlayEthic:AManifestoforaDifferentWayofLiving.London:Macmillan,2003 LAZZARATO,Maurizio.Lesrvolutionsducapitalisme.Paris:LesEmpcheursdepenserenrond, 2004 LESSIG,Lawrence.TheFutureofIdeas.NewYork:Vintage,2002 LESSIG,Lawrence.FreeCulture.NewYork:PenguinU.S.A.,2004 RAYMOND,Eric.TheCathedralandtheBazaar.Sebastopol,CA:O'Reilly,2001 SAGOTDUVAUROUX,JeanLouis.Pourlagratuit.Paris:DescleDeBrouwer,1995 SAHLINS,MarshallD.StoneAgeEconomics.Chicago:Aldine,1972 Skolimowski,Henryk.TheParticipatoryMind.NewYork:PenguinUSA,1995 Skrbina,David.PanpsychismintheWest.Cambridge,MA:MITPress,2005

STALLMAN,Richard.FreeSoftware,FreeSociety.Boston,MA:GNUPress,2002 STEWART,John.Evolution'sArrow.Canberra:ChapmanPress,2000 SUROWIECKI,James.TheWisdomofCrowds.NewYork:Anchor,2005 TUOMI,Ilkka.NetworksofInnovation.Oxford:OxfordUniversityPress,2003 VERCELONNE,Carlo,dir.Sommesnoussortiducapitalismeindustriel?Paris:LaDispute,2003 vonHIPPEL,Eric.TheDemocratizationofInnovation.Cambridge,MA:MITPress,2004 WARK,McKenzie.AHackerManifesto.Cambridge,MA:HarvardUniversityPress,2004 WEBER,Steve.TheSuccessofOpenSource.Cambridge,MA:HarvardUniversityPress,2004

Você também pode gostar