Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
do silncio
Gabriella
Porto
Espiral
do
silncio
uma
teoria
da
cincia
poltica
e
comunicao
de
massa
proposta
em
1977
pela
cientista
alem
Elisabeth
Noelle-Neumann.
Neste
modelo
de
opinio
pblica,
a
ideia
central
que
os
indivduos
omitem
sua
opinio
quando
conflitantes
com
a
opinio
dominante
devido
ao
medo
do
isolamento.
Os
agentes
sociais
analisam
o
ambiente
ao
seu
redor,
e
ao
identificar
que
pertencem
minoria,
preferem
se
resguardar
para
evitar
impasses.
Esse
comportamento
gera
uma
tendncia
progressiva
ao
silncio
denominado
espiral,
visto
que
ao
no
expr
essa
ideia,
o
indivduo
automaticamente
compactua
com
a
maioria,
assim,
outras
pessoas
que
compartilham
dessa
opinio
tambm
no
a
verbalizam.
Quanto
menor
o
grupo
que
assume
abertamente
a
opinio
divergente,
maior
o
nus
social
em
express-la.
Aristteles
sugere
que
a
sociabilidade
uma
propriedade
essencial
do
homem,
de
forma
que
precisa
de
vnculos
sociais
para
satisfazer
suas
necessidades
e
consequentemente,
teme
o
isolamento.
Segundo
Lage:
"A
ideia
central
desta
teoria
situa-se
na
possibilidade
de
que
os
agentes
sociais
possam
ser
isolados
de
seus
grupos
de
convvio
caso
expressem
publicamente
opinies
diferentes
daquelas
que
o
grupo
considere
como
opinies
dominantes.
Isso
significa
dizer
que
o
isolamento
das
pessoas,
de
afastamento
do
convvio
social,
acaba
sendo
a
mola
mestra
que
aciona
o
mecanismo
do
fenmeno
da
opinio
pblica,
j
que
os
agentes
sociais
tm
aguda
percepo
do
clima
de
opinio.
E
esta
alternncia
cclica
e
progressiva
que
Noelle-Neumann
chamou
de
Espiral
do
Silncio.
(LAGE,
1998,
p.
16).
Histria
e
contexto
Os
estudos
sobre
a
Espiral
do
Silncio
foram
iniciados
na
dcada
de
60.
A
teoria
foi
proposta
especificamente
por
Noelle-Neumann
sobre
os
efeitos
dos
meios
de
comunicao
de
massa.
A
pesquisadora
estudou
o
eleitorado
social-democrata
e
democrata
cristo
na
Alemanha
durante
as
campanhas
eleitorais
alems
entre
1965
e
1972,
em
que
os
dois
partidos
alternavam
a
liderana
e
na
reta
final
do
processo
de
eleio,
ocorreu
uma
sbita
mudana
de
opinio
dos
eleitores.
De
acordo
com
seus
estudos,
ao
mudar
de
opinio,
os
eleitores
buscavam
se
aproximar
das
opinies
que
julgavam
dominantes.
O
ponto
principal
da
teoria
a
dominao
da
opinio
pblica
pelos
lderes
de
mdia
e
de
opinio.
A
autora
v
a
televiso
como
essencial
na
consolidao
da
opinio
pblica,
uma
vez
que
as
discusses
pblicas
so,
em
grande
parte,
impostas
pela
consonncia
temtica
miditica,
que
consiste
em
uma
abordagem
unilateral
por
diversos
meios
de
comunicao.
Segundo
a
hiptese
de
Agenda-Setting,
a
mdia
determina
a
pauta
pblica
ao
ressaltar
certos
assuntos
e
preterir
outros,
o
que
influencia
na
formao
da
Espiral
do
silncio,
que
guia
a
opinio
pblica,
ou
seja,
o
indivduo
recorre
aos
meios
de
comunicao
para
se
inteirar
sobre
quais
temas
falar
e
se
expressa
de
acordo
com
o
que
observa
no
ambiente.
Um
exemplo
em
casos
de
ostensiva
cobertura
de
um
mesmo
crime
em
vrios
canais
de
televiso.
A
mdia
Influncias
Noelle-Neumann
indica
as
influncias
de
seu
trabalho
de
forma
igualitria,
porm,
possvel
dividi-las
entre
indiretas,
referentes
opinio
pblica
e
diretas,
que
abordam
a
tendncia
ao
silncio.
Entre
as
indiretas,
encontra-se
Rousseau,
que
identifica
trs
tipos
de
leis:
o
direito
pblico,
o
privado
e
o
civil,
e,
acima
dessas,
indica
a
opinio
pblica,
que,
embora
no
conste
na
constituio,
dita
como
essas
funcionam.
Noelle-Neumann
situa
o
conceito
Rousseau
de
opinio
pblica
como
intermedirio
entre
consenso
social
e
as
convices
individuais.
Locke
tambm
identifica
trs
leis,
denominando-as
como
lei
divina,
lei
civil
e
a
lei
da
virtude,
do
vcio,
da
opinio
ou
da
reputao,
sendo
esta
ltima
principal
referncia
para
humanidade,
que
buscam
mais
a
boa
considerao
entre
seus
conhecidos
que
cumprir
as
outras
leis,
uma
vez
que
possvel
obter
impunidade
nas
leis
do
Estado,
mas
nunca
da
censura
dos
seus
semelhantes.
Entre
os
autores
influentes,
Tocqueville
o
maior
precursor
ao
propr
elementos
como
o
medo
do
isolamento,
o
incmodo
e
sensao
de
insignificncia
perante
opinio
dominante
e
a
tendncia
adequao
da
minoria.
Referncias
BARROS
FILHO,
Clvis.
tica
na
Comunicao:
da
informao
ao
receptor,
So
Paulo:
Moderna,1995.
HOHLFELDT,
Antnio;
MARTINO,
Lus
C;
FRANA,
Vera
Veiga,
Teorias
da
Comunicao:
Conceitos,
Escolas
e
Tendncias,
Petrpolis:
Vozes.
LAGE,
Nilson.
Estrutura
da
notcia.
4
ed.
So
Paulo:
tica,
1998.
NOELLE-NEUMANN,
Elisabeth.
The
Spiral
of
Silence:
Public
Opinion
-
Our
Social
Skin.
University
of
Chicago
Press,
1993
SHANAHAM,
James
e
MORGAN,
Michael.
Television
and
Its
Viewers:
Cultivation
Theory
and
Research.
Cambridge
University
Press,
1999.
WOLF,
Mauro.
Teorias
da
Comunicao,
Lisboa:
Presena,
1992.