Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Pós-Graduaçãoem LetrasClássicasda
Teixeira
Rio de Janeiro
Fevereiro de 2015
2
Examinada por:
_____________________________________________________________________________
Presidente, Prof. Doutor Auto Lyra Teixeira
_____________________________________________________________________________
Prof. Doutor Amós Coêlho da Silva - UERJ
_____________________________________________________________________________
Profa. Doutora Fernanda Lemos de Lima - UERJ
_____________________________________________________________________________
Prof. Doutor Ricardo de Souza Nogueira - UFRJ
_____________________________________________________________________________
Profa. Doutora Tânia Martins Santos - UFRJ
_____________________________________________________________________________
Profa. Doutora Márcia Regina de Freitas da Silva – UERJ, Suplente
_____________________________________________________________________________
Rio de Janeiro
Fevereiro de 2015
3
AGRADECIMENTOS
A Deus, que me deu forças para seguir sempre emfrente, mesmo em meio às
dificuldades.
Ao Professor Doutor Auto Lyra Teixeira, pela sua orientação segura, precisa, e
entusiasmada,sempre respeitando minhas opiniões e colaborando com ideias e
aprofundamentosteóricos, assim como, pelo carinho e amizade a mim dedicados;
Aos tios Geraldo Souza Amorim (in memoriam) e Hilda Costa Amorim, pela
presença constante;
Aos amigos, Pedro da Silva Barbosa, Eloy Ferreira e Alexandre Mendes pelas
pelo auxílio inestimável;
during the helenistic period. Thus the travel narrative, associated with love-story-telling,
spreads new horizons for reading particularly in the Alexandrian environment marked
by research, scholarship and worship of inherited literary genres from the classical
period of Hellas named epic, lyric and dramatic. Among the Greek narratives of travel,
most commonly used structure of romanesque stories. Two very beautiful young man
and woman, Habrocomes and Anthia, fall deeply in love, marry, leave on honeymoon,
but eventually get apart and pass through uncountable hardship. Despite all the mishap,
they stay faithful to each other, and persevere in love, so they are graced with meeting
again and finding the so desired happiness at the end. The two lovers’ odissey along the
globalized world of then. This thesis proposes a pragmatic study of the Ephesians in
context. Therefore addresses the question of the origins and characteristics of the Greek
9
novel. It questions some aspects of the work, as the authorship, the possibility of the
text of the Ephesians, now available, be an epitome, in its common places. Besides
those, the religious syncretism also present in the work and specially Eros, once love is
the narrative main thread, as well as other divinities who are also active in the route in
question. This work includes the complete translation of the Ephesians too, with
.
10
SINOPSE
Origens e características do romance grego.
Os Efésios de Xenofonte de Éfeso. A odisseia
amorosa de Habrócomes e amorosa Antía:
um kósmos oikoúmenos. Tradução da obra.
11
SUMÁRIO
1. Introdução................................................................................................................13
2. O romance grego: origens e características...........................................................25
2.1 Origens....................................................................................................................25
2.2 Características........................................................................................................30
3. Os Efésios de Xenofonte de Éfeso..........................................................................42
3.1 O autor....................................................................................................................42
3.2 A obra.....................................................................................................................44
4. A odisseia amorosa de Habrócomes e Antía: um kósmos oikoúmenos...............49
4.1 Uma abordagem pragmática................................................................................49
4.2 Um resumo de Os Efésios......................................................................................50
4.3 Lugares comuns.....................................................................................................59
4.4 O sincretismo religioso..........................................................................................64
4.4.1 Eros......................................................................................................................66
4.4.1.1 O Amor: fio condutor da narrativa...............................................................67
4.4.2 Ártemis................................................................................................................78
4.4.3 Apolo....................................................................................................................82
4.4.4 Hera......................................................................................................................84
4.4.5 Hélio......................................................................................................................85
4.4.6 Ísis..........................................................................................................................91
4.4.7 Ápis.......................................................................................................................95
4.4.8 O Nilo....................................................................................................................97
4.5 Éfeso: começo e fim da odisseia amorosa...........................................................100
5. OsEfésios.................................................................................................................105
6.Conclusão..................................................................................................................173
7. Bibliografia..............................................................................................................176
8.Notas..........................................................................................................................182
9. Anexo 1: Texto grego de Os Efésios.......................................................................188
10. Anexo 2: Mapas.....................................................................................................220
12
1. INTRODUÇÃO
O objetivo da presente pesquisa é dar continuidade ao estudo da narrativa grega de
da Obra.
Com esse estudo, verificou-se que a narrativa de viagens, mais conhecida como
pela simplicidade, de leitura amena e cujo tema é o amor. De fato, o romance grego aqui
pesquisa procura destacar o amor como fio condutor, em meio ao sincretismo religioso
Segundo Tomas Hägg, em The Novel in Antiquity (p. 90-91), Os Efésios é uma
romance é justamente o relato amoroso, com uma história de amor entre dois jovens,
13
de Eros. Esses jovens são separados, também por um ardil de Eros, e a partir dessa
separação, tem início uma série de deslocamentos espaciais, com os dois amantes, longe
término da história. Todas essas viagens conferem ritmo à trama, fazendo com que o
ecúmeno representa uma nova civilização formada com a união das culturas grega e
romana, num amplo espaço geográfico povoado pelas mais variadas etnias. Como
províncias romanas, e “passaram todos a formar uma bela colcha de retalhos, dando a
ilusão de uma unidade cultural só existente na aparência”. Nesse sentido, a nova cultura
civilização da Paideia, com a sua ênfase na cultura escrita. Essa educação helenística é a
antiga, passando esta a ser apenas o pequeno torrão natal dos seus cidadãos, e não mais
agora, passa a fazer parte de algo muito maior, inserindo-se nos instáveis reinos
mundo”. Daí a civilização da Paideia. Nesse novo contexto, o que os gregos possuem
quadro mais favorável ao pleno desabrochar da vida civilizada,o quadro normal da vida
grega, ele não é mais o quadro necessário, visto haver gregos, e vivendo à moda grega,
fora de cidades organizadas, como na khóra, a “terra baixa” do Egito. Não,o que une
o fato de terem recebido a mesmaformação orientada para esse fim comum – a mesma
nos moldes da antiga narrativa grega de viagens, no amplo contexto do mundo habitado
Efésiosnão só representam uma característica do romance grego como tal, mas também
depois de se casarem, saem em viagem de núpcias, mas acabam sendo sequestrados por
pelas quais passa o casal apaixonado ao longo da história, como, por exemplo, os ataques
no cativeiro, os maltratos e muitas outras enfim, põem à prova o seu amor, mas eles
perseveram, não apenas no amor, não traindo os juramentos, mas também na devoção às
divindades protetoras – como Ártemis, Hélio, Ísis e Ápis, sendo agraciados ao final com
o reencontro e a felicidade tão ansiada. Há que se destacar que todas essas vicissitudes,
inclusive o final feliz, são influenciadas por Eros, o deus do Amor. Daí o erotismo como
Egito e também nas regiões romanizadas, antigas colônias gregas, como a Sicília e o sul
da península itálica, denominada Magna Grécia, não apenas devido à maior dimensão
territorial dessa região, mas também ao maior tamanho das propriedades às quais
por conseguinte, uma vasta área do ecúmeno, banhada pelo Mediterâneo Oriental.
Habrócomes e Antia, em sua odisseia amorosa pelo mundo globalizado sob a égide dos
por se inserir em tempos pós-clássicos, pode vir a revelar, sob a ótica de um estudo
mesmo tempo, eruditos que estudaram profundamente toda a literatura anterior, tanto de
mais uma vez, que,a partir do século IV a. C., no plano político, as conquistas de
social típicos da Grécia até então, com as divisões básicas entre escravos, estrangeiros e
cidadãos, são sucedidos por sociedades muito mais cosmopolitas e diversificadas, onde,
pela própria natureza das coisas, não se poderia mais conceder tanta ênfase na distinção
entre cidadãos e estrangeiros. Esse novo modelo social não se torna, por isso mesmo,
mais democrático, uma vez que o espaço de construção da cidadania ficou então muito
mais restrito, devido à própria estrutura política das sociedades em questão. Em termos
como a época clássica da Hélade, a organização das póleis gregas era alicerçada,
essa organização vai sendo substituída por novos ordenamentos que visavam uma
melhor exploração econômica de áreas muito maiores, com a absorção mais ou menos
servil da mão de obra campesina, um traço típico das monarquias orientais. O comércio
desloca-se agora para a cidade de Alexandria do Egito, que se torna a maior metrópole
vez que as elites greco-macedônias governavam o Egito como uma terra destinada,
acima de tudo, a ser explorada, fazendo com que Alexandria se destacasse como a
grande metrópole incrustada num país estranho, onde a vida cotidiana dos camponeses
seguia adiante, marcada pela milenar cultura da terra dos faraós. Os sincretismos
interessantes, a sua influência sobre a literatura grega das elites governantes parece não
ter sido muito profunda.Enfim, nunca é demais chamar a atenção para o contexto do
mundo helenístico, marcado por novas relações de produção numa formação social
multivariada. Tudo era novo para os gregos de então, toda a sua existência se afigurava
grego centrado nas póleis, alicerce da grandeza helênica dos séculos anteriores. A
percepção dessa variedade vai se refletir profundamente nas práticas literárias da época,
não somente para a produção intelectual da época, mas também para a própria história
sua vez, sobressai como o centro de excelência para as pesquisas acadêmicas, onde, em
cumprimento às ordens reais, passava a ser recolhido todo o saber escrito até então
obras da Antiguidade.
comparação das grandes obras de literatura existentes até então, com vistas a recuperar
dos textos poéticos produzidos na antiga Hélade, ao longo dos quatro séculos anteriores,
com ênfase na obra de Homero. No que diz respeito à crítica textual homérica, assomam
Samotrácia,(9) o qual estabeleceu o texto por assim dizer canônico dos poemas
possível conhecê-los por meio das citações dos autores mencionados acima, ou ainda
erudita, movido igualmente pelo desejo de aumentar o seu prestígio, associando assim
saber e poder, com o objetivo de se munir dos instrumentos imprescindíveis para lidar
helenística.
Helenístico, por seu entorno cronológico, tendo como ponto de partida a morte de
metrópole dos Ptolomeus, a aliança do saber erudito com a arte poética, deu-se de um
modo até então inédito, ensejando os chamados poetas eruditos, devotados ao estudo
aprofundado dos autores helênicos e ainda produzindo, eles também, as suas próprias
obras literárias. É preciso ainda assinalar que tais autores, bastante ciosos dos princípios
estéticos que regem as suas produções, representam um grupo bem reduzido e que
procura, acima de tudo, diferenciar-se, não apenas uns dos outros, mas também em
relação aos seus predecessores, assumindo uma postura, de certa forma, semelhante ao
conquistado por Alexandre Magno, governado por seus sucessores e logo submetido ao
cultural, não deixava de inspirar uma unidade cultural que se afigurava impressionante,
20
cuja língua de expressão era o grego helenístico, o dialeto comum mais conhecido como
grego koiné, o qual,como língua universal, unia culturalmente os povos mais diversos.
desempenhado pelos romanos na vida econômica da Grécia foi se tornando cada vez
vida dos gregos. Esses romanos trouxeram consigo muito dinheiro para investir nesse
novo contexto, o que contribuiu para o declínio das elites das cidades gregas. A
restante da Grécia. Desta forma, as relações comerciais entre a Itália e a Grécia, que
haviam sido interrompidas por causa das guerras cartaginesas, foram retomadas,
urbanas, veio a surgira narrativa grega de viagens, que pode ser considerada uma nova
vertente da literatura grega tardia.A partir dos fragmentos disponíveis, pode-se deduzir
21
que esse tipo de narrativa, o romance grego, inspirada na literatura clássica do passado,
parece ter alcançado uma produção muito mais ampla, estendendo-se do século I a. C.
evidente que a inspiração fundamental proveio das grandes obras da literatura grega,
vieram do Oriente Próximo, não raro de regiões ainda mais distantes da Grécia. Um
exemplo típico desses luminares é Lucianode Samosata. (12) Também salta aos olhos
Segunda Sofística,um movimento literário surgido no século II. Uma das atividades
maioria, não eram oriundos da Ática, mas o movimento também contribuiu para a
retomada dos estilos e das temáticas desenvolvidas pelos autores da antiga Grécia. Em
Enfim, espera-se que o resultado atual da pesquisa, - esta tese que ora se
apresenta -, venha servir de estímulo e auxílio, não apenas aos que se interessam pelo
antigo romance grego, mas também pela cultura clássica,pela literatura em geral,
particularmente o romance como gênero literário, e por áreas de estudo afins e mais
além...
24
da Obra.
2.1 Origens
político e cultural do Mediterrâneo Oriental de então, a escrita era usada, nos diversos
mundo conhecido. Ptolomeu II Filadelfo, que lhe sucedeu, deu seguimento aos
uns quinhentos mil rolos de papiro. O Templo de Serápis, o Serapeu, por sua vez,
abrigava cerca de quarenta mil rolos. Uma anedota famosa dizia que quando um navio,
contendo livros ainda não adquiridos pela Biblioteca, aportava em Alexandria, os seus
para contratar tutores particulares para que ensinassem seus filhos. Basta citar aqui o
menos que Aristóteles, o grande filósofo ateniense de Estagira, para preparar o futuro
autor maior de toda a Paideia. Consta que trazia sempre consigo a Ilíada, literalmente
seu livro (rolo) de cabeceira, e que gostava de ouvir as histórias ao redor da fogueira até
bem tarde da noite, não apenas para se deleitar, mas também para não ceder ao sono e
abrir a guarda ao inimigo. As leituras públicas, por sua vez, contribuem para reforçar a
associação entre oralidade e escrita, própria dessa Paideia, num ambiente cultural onde a
homens.
fazia para manter o controle sobre milhares de rolos, ou contou a uma visita a sua
engenharia para dominar aquele mundo de sinais desenhados à mão sem correr o risco
ordem alfabética adquirem uma função prática, até então inusitada. A Biblioteca de
Alexandria deixa de ser assim mero depósito de textos e passaa ser um grande centro de
Todas essas transformações no mundo das letras, primeiro no âmbito dos reinos
pensam a respeito das coisas. Nesse admirável mundo novo do papiro, surge então um
novo gênero literário: o romance. (15) Fischer (2006, p. 55) assim se refere ao
fenômeno:
“Foi então que surgiu um gênero literário inédito, o qual, no decorrerdo milênio
sua totalidade, talvez datado do século II, começa assim: ‘Meu nome é Cáriton de
amor que aconteceu em Siracusa’... (16) Foi a primeira grande era de histórias de amor,
derivada do francês romanz, que significa ‘uma obra escrita na língua vernácula’).
Assim como muitas obras populares de hoje, o romance grego antigo era recheado de
No mundo helenístico da poesia de corte, o romance vem, com sua prosa fluente,
individuo como uma pessoa, em sua ânsia de ser feliz num mundo onde o quadro da
pode ser considerado um modelo dos romances gregos que teriam vindo depois,
contas o fio condutor que move os jovens apaixonados em busca da felicidade. Trata-se
de uma obra curiosa, onde o rei Nino da Babilônia, além de realizar feitos memoráveis
cada obra não deixe de se mostrar original em sua trama. As narrativas seguem, em
linhas gerais, o seguinte roteiro (aqui já destacado): dois jovens, um rapaz e uma moça,
tão intensa, que só o casamento pode resolver a aflitiva situação dos amantes.Contudo,
com toda sorte de obstáculos, que só serão superados no final da narrativa. Em alguns
romances, o casamento dos jovens acontece logo no começo da história, mas em outros,
Descortinam-se assim novos caminhos para a ficção. Mas pode ser que, não
dos épicos guerreiros e dos dramas vividos no teatro, mais apreciados pelos homens.
Não obstante, a recepção desses romances perdurou por mais ou menos cinco séculos,
possibilitando o seu acesso aos árabes, aos espanhóis e aos futuros leitores de toda a
Europa.
. O romance grego como relato amoroso de viagens viveu o seu momento maior
por volta do século II, e continuou a ser produzido até o fim da dominação romana da
6) Entre as obras provenientes do século II, foram ainda descobertos papiros com
do Ano no Significado da Obra, que ensejou a pesquisa que resulta na tese ora
apresentada;
2.2 Características
gêneros literários mais difíceis de ser classificado, como fica evidente quando se recorre
aos estudiosos do assunto. Não obstante essa dificuldade, o novo tipo de narrativa não
emerge na literatura grega como uma flor exótica e estranha ao seu desenvolvimento,
matizados dos antecessores maiores, e traz ainda em suas malhas relíquias gloriosas,
PERRY (1967, p. 3), por sua vez, um dos pioneiros nos estudos sobre o tema em
their Origins, ainda é referência em qualquer pesquisa sobre o assunto, afirma que seria
melhor nos referirmos ao romance grego, como uma novela, com todas as suas
mais amplo, comumente associado a algo já fora de moda. Mas o autor acrescenta, logo
em seguida, que o termo romance, como aplicado na Europa (roman, romanzo), inclui
tudo o que queremos dizer quando nos referimos a novela, incluindo ainda outros tipos
“... e a palavra romance, neste caso, no sentido ocidental, é tão conveniente nos vários
contextos e torna-se tão familiar e pertinente no texto crítico sobre o nosso objeto de
estudo (o romance grego), ainda que em inglês, que eu mesmo fico inclinado a usar este
definição precisa de um termo qualquer, mas ambos os termos aqui são usados, em um
conveniente”. (18)
numerosos termos, conceitos e nomes que podem ser desconhecidos para aqueles que
não lidam com a Antiguidade Grega e Romana. Muitos dos termos são explicados de
acordo com a sua primeira ocorrência, e é conveniente tratar com mais ênfase uns do
que outros “
Grego Antigo ou, possivelmente, ao Grego Bizantino, mas nunca ao Grego Moderno.
Acresce qua a paixão da narrativa, mais uma vez, aqui se faz presente,
ambiente da corte palaciana e sua Paideia. Mas ao adentrar pelos caminhos da inovação,
essa narrativa não deixa de se inspirar nos cânones da prosa vigente, buscando afirmar-
se e ser reconhecida como uma práticaliterária. Temos aqui, como ressalta HORTA
primeira dessas influências, os autores de romances vão buscá-la nas práticas e nos
recursos dos oradores, cujos escritos moldam-se na prosa artística indispensável a quem
epopeia, com a busca de novos horizontes, onde os heróis vivem grandiosas aventuras,
numa odisseia por mares desconhecidos, onde o contato com os deuses, as alteridades e
leitura em voz alta, por ocasião dos grandes encontros pan-helênicos, vêm inspirar os
teatro, particularmente o drama de Eurípides, com sua ênfase nas paixões amorosas,
dos heróis e a sua luta contra a adversidade. Entretanto, de modo diverso da tragédia em
geral, caracterizada pela catástrofe, o romance grego opta por um final feliz. Já da
inspiração para a tessitura da trama. Com efeito, o enredo das narrativas romanescas
lança mão de vários recursos típicos dos comediógrafos do século IV a. C., num mundo
onde as póleis gregas perdiam a sua autonomia, diante do novo poder macedônio.
32
piratas, a venda de pessoas livres como escravas, amores contrariados por motivos os
vividos pelos heróis protagonistas. Todos esses assuntos eram levados em consideração
próprio de uma época onde o culto formal das divindades gregas se transforma com a
protetores das personagens das narrativas, ou então a persegui-las, quando se sentem por
provavelmente não tem noção de que a literatura da Grécia Antiga, a qual, geralmente, é
idealizada como erudita, em termos de conteúdo, e bastante elevada, mas nunca como
similar: uma excelente coleção de narrativas de ficção. Algumas dessas narrativas estão
Período Helenístico tardio, e elas começaram a aparecer entre os séculos I e II”. (19)
33
Ainda de acordo com GUAL (1972, p. 26), pode-se dizer, então, que o romance
grego antigo não é um produto clássico, mas traz consigo características fundamentais
da cultura literária clássica. Embora ele não seja mencionado nas poéticas da
Por conseguinte, o romance, como gênero, carece de uma forma canônica e de uma
medida padrão, apresentando-se “em aberto”, característica que o distingue das formas
Conclui GUAL (1972, p.26) que, resultante de uma “liasion” entre o verso
pode assim ser considerado uma espécie de “filho bastardo” que nenhuma Arte Poética
Por consequência, esse novo gênero ficou sem denominação, não obstante ele seja um
O sincretismo que caracteriza o romance grego tem a ver ainda com a complexa
delimitado e definido, o cidadão dos reinos helenísticos ou do Império Romano, que não
a sua existência.
aspectos da vida comezinha, considerados por ela de pouco valor para a arte tida como
elevada; até mesmo a poesia lírica, voltada para os sentimentos mais intensos e
delicados do indivíduo, em seu momento presente, não deu importância maior aos
lugar para os tipos medianos e para os sentimentos mais corriqueiros, cuja valorização
aristocrático anterior entre a arte e a vida cede espaço no romance, que acolhe em sua
grego iniciante parece caminhar a passos muito pequenos, quando o comparamos, por
exemplo, com o cenário característico da comédia, em suas várias fases, Antiga, Média
e Nova, centradas no âmbito da pólis, onde seus cultores lançaram mão dos contrastes
p.213), consiste numa forma original de narrativa em prosa que descreve uma história,
cujo enredo tem como ponto de partida o primeiro encontro do herói com a heroína e a
repentina e avassaladora paixão que deles se apossa, fazendo com que o leitor, desde o
emocionalmente e torcendo pelo sucesso dos amantes. Entre esses dois polos que
intermédio aparece como uma espécie de hiato entre os dois momentos marcantes do
reencontro final, com a realização do desejo amoroso. O tempo entre o ponto de partida
e o ponto de chegada do romance grego não deixa vestígios, nem marcas sobre o caráter
em cada uma dessas vicissitudes, como um tempo exterior ao tempo biográfico dos
enfim, o equilíbrio inicial, com a realização do amor tão ansiada. Bakhtin chama ainda a
decisivo na sequência dos eventos, e esse tempo fortuito é o tempo onde irrompem as
herói do romance grego aparece assim como um homem do acaso; os heróis agem no
tempo de aventuras, mas simplesmente como pessoas físicas, não lhes cabendo tomar a
tempo sair o tempo todo, até o reencontro com o ser amado e o final feliz. E quando se
considera o espaço onde têm lugar as ações no romance de aventuras, constata-se que
ele segue o esquema das grandes viagens, ou seja, os amantes se deslocam o tempo todo
de um lugar para o outro. Percebe-se, também, que esse espaço geográfico é bastante
amplo, incluindo, comumente, alguns países ou grandes regiões, separados pelos mares,
tais como a Grécia, a Pérsia, o Egito, a Babilônia, a Etiópia e outros mais. Acresce que,
36
caracterizar, mas apenas em evocar os lugares, os países e as regiões por onde passam
elaboração desse tempo de aventuras e o modo de sua utilização no romance grego são
tão originais em seu aprofundamento e totalidade, que virão a exercer uma influência
indelével sobre todo o romance de aventuras posterior, de modo a que este, apesar de
primeiro é o nascimento do amor dos adolescentes (o tópos por excelência, que impõe
um estado mais fresco, ingênuo e otimista dentro da narrativa). Este tópos primeiro
desencadeia outros tópoi que vão imprimir movimento à trama, colocando à prova a
força desse amor, são eles: os familiares dos jovens; o espaço exterior (geralmente o
encontro é na rua, em uma festa popular da cidade), a embarcação (os amantes viajam
politizado dos tempos de supremacia da pólis. O romance grego, é, portanto, mais uma
autor de cada romance se evidencie em suas obras. Basta considerar o legado lesbiense,
grego na obra de Eurípedes, como o exotismo em relação a Atenas, na peça Helena, por
exemplo, chama a atenção do leitor para a amplicação do espaço que o romance virá a
ter – toda a bacia do Mediterrâneo Oriental. Mas a tragédia clássica realça a solidão ou
a Pérsia, esse oriente próximo onde os gregos testaram, pela primeira vez, a sua
maneira, esse encontro com o mundo extrafronteiras tem uma motivação coletiva,
porém, a evidente decadência das póleis gregas nos anos da Guerra do Peloponeso,
Eurípedes a romper com o universo fechado da época clássica e como que a antecipar
de gêneros muito variados, mas isso não impediu que eles não tardassem a ser
a partir de um ponto de vista centrado nos valores da época clássica, pode representar
38
uma inovação que virá a se fazer presente na literatura do Império Bizantino e da Idade
Média.
“Epopeia e romance, ambas objetivações da grande épica, não diferem por suas
para a configuração. O romance é a epopeia de uma era para qual a totalidade extensiva
da vida não é mais dada de modo evidente, para qual a imanência do sentido da vida
tornou-se problemática, mas que ainda assim tem por intenção a totalidade”.
da ingenuidade épica. Embora o romance antigo seja em suas tendências muito menos
gêneros literários, os quais foram herdados por meio de uma longa e abrangente tradição
em sua tradição, estes tiveram uma vigência temporal e histórica muito mais definida,
tempo depois. Nesse caso, a tragédia talvez seja o exemplo mais claro de todos,
39
a.C..
gerais, pela sequência de épico, lírico e dramático, o romance vem ocupar o último
lugar. E a sucessiva aparição dos gêneros literários típicos da cultura grega não deixa de
outras culturas europeias. O romance aparece, assim, como o produto tardio de uma
romances pastorais. Dos títulos arrolados acima, apenas Dáfnis e Cloé é um romance
livros. A história se passa na ilha de Lesbos. Dáfnis e Cloé, duas crianças abandonadas
pelos pais, são criadas por pastores, e acabam se conhecendo. Ao longo da narrativa, no
convívio diário, as duas personagens vão, aos poucos, se apaixonando uma pelo outra,
(20),Teócirito (21) e Virgílio: (22) cenário rústico e rural, o aspecto suave e delicado, e,
sobretudo, pelo colorido poético conferido à narrativa. A trama atemporal, por sua vez,
é assinalada pela sucessão das estações do ano, com a passagem dessas estações
origem dos amantes, o autor de Dáfnis e Cloéconfere à obra uma situação estática,
força do amor que move as personagens ao longo do relato amoroso, desde os confusos
personagem maior de toda a trama amorosa. Essas características fazem com que Dáfnis
e Cloé se distancie dos demais romances gregos de amor, considerados como narrativas
caracterizado, desde o prólogo, como uma sequência de pequenas cenas, uma após a
“(...) no qual a ação é o principal e a reação das personagens a ela é incidental e sempre
Não deve ser apenas emocionante, deve ser também temporária. (...) O enredo, em
suma, está de acordo com os nossos desejos, nãocom o conhecimento dos fatos.” (23)
Essa classificação de Edwin Muir pode ser aplicada na obra escolhida para a
3.1 O autor
muito pouco, ou mesmo quase nada. No entender de alguns estudiosos, é possível que
(24) cuja obra intitulada Ciropedia, particularmente voltada para a educação de Ciro, o
particularmente com a história de amor vivida por Abradata e Panteia, vindo a inspirar
tenha sido acrescentado a essas narrativas, cuja autoria era desconhecida, supondo-se
obras do historiador ateniense. De acordo com o Suda, (25) são três os autores de tais
dedez livros, e que, o seu autor teria escrito também um livro sobre a cidade de Éfeso:
peri\ )Abroko/mou kai )Anqi/aj: kai\ Peri\ th~j pó/lewj )Efesi/wn: kai \
a)lla/.
SULLIVAN (1995, p. 1- 2), que não simpatiza com a ideia de um acordo entre
os autores dessas narrativas para adotar o mesmo nome, considera ainda outra
possibilidade para terem atribuído o nome de Xenofonte aos Efesiaká, que nada teria a
sugere, por si mesma, que o nome passava de algum modo de autorde romance para
autor de romance, e nem sempre diretamente doXenofonte de Atenas para cada autor
de romance”.(27)
(1995, p. 1), o autor parece não mostrar um conhecimento pessoal da cidade de Éfeso,
culto da deusa, pode-se argumentar que Xenofonte, se aí não nasceu, pelo menos, teria
sido originário da Ásia Menor. Também é possível que ele tenha passado a maior parte
(1995, p. 2), acrescenta, no entanto, que a única certeza que podemos ter em relação às
origens do autor de Os Efésios, é que ele não seria originário do Egito, levando-se em
livro dedicado à cidade dos efésios. Se não se pode considerara expressão peri\ th~j
pó/lewj )Efesi/wn (Sobre a cidade dos Efésios) como se referindo ao conteúdo dos
Efesiaká, e se existiu mesmo um livro Sobre a cidade dos Efésios (Peri\ th~j pó/lewj
mais um equívoco.
Éfeso. .
3.2. A obra
de Os Efésios nos primeiros anos do século II. Ao fazê-lo, baseiam-se na menção que o
autor da obra faz de algumas instituições políticas, tais como a de Governador do Egito
(Livro III, 12, 6), uma magistratura que teria sido instituída por Augusto, após
(Livro II, 13, 3), cargo aparentemente inexistente antes do governo de Adriano.
romana, datados do século I, que tais magistraturas parecem ter sido bem mais antigas,
não se sustentando, portanto, a alegação de que o romance não poderia ser anterior ao
II século a. C., a partir da menção aos dois cargos mencionados na obra – Governador
45
grande templo da Ártemis dos efésios em toda a sua grandeza, não poderia ter sido
conseguem regressar à sua terra, se reencontram e alcançam o tão ansiado final feliz.
Outros, como SULLIVAN (1995, p. 3), porém, consideram Os Efésios uma obra
Dos dez livros mencionados pelo Suda, apenas nos teriam chegado os cinco de
mais uma vez, nos chama a atenção para o fato de que essa informação no Suda, por si
só, “não merece credibilidade, posto que nem sempre os seus dados coincidem com os
qual sabemos ser verdadeiros através de outras fontes”. No entanto, o estilo seco do
a tese de que a obra que nos chegou não passaria de um epítome, ou seja, um resumo
46
do romance original. De fato, os epítomes eram uma prática usual da época, sendo bem
provável que alguém, por uma ou outra razão, tenha tomado a si a tarefa de abreviar a
Efésios. Daí o estilo conciso, simples e direto, somando, aqui e ali, episódios
religiosa, numa época caracterizada pela sincretismo, com a expansão dos cultos de
Ísis e de Ápis, e a identificação da deusa Ísis com algumas divindades gregas. O culto
vários santuários dedicados à deusa, tais como Rodes, Tarso, Alexandria e Mênfis, os
passagem dos amantes a uma nova condição, a uma nova vida, onde eles poderão se
sugere também uma aproximação das deusas Ártemis e Ísis, ao acentuar a pureza e a
chega a pedir a Ísis, mencionada no oráculo de Apolo, que a ajude a se manter fiel ao
é constatada. Assim sendo, Ísis e Ártemis assomam como protetoras de Antia, e Hélio,
de Habrócomes.
cortadores de pedras, entre os quais Habrócomes chegou a trabalhar por algum tempo).
escravos, os quais, apesar da sua condição, são apresentados com alguma consideração
protegeu).Cabe ressaltar que os autores de romances gregos não têm intenção realista.
As personagens ricas, nobres e de classe alta, por exemplo, destacam-se pela beleza
sentido, dá-se uma esquematização do mundo real, com o entorno social da narrativa
despontando, aqui e ali, em seus aspectos mais evidentes, como o sincretismo religioso
de Os Efésios.
Efésios, destaca-se assim uma classe alta, bastante enriquecida, e que tem acesso a
numa sociedade escravagista. Quanto aos escravos, em geral, parecem ter sido
Ao adotar como corpus o texto grego de Os Efésios, tal qual nos chegou,
setores do espaço social (um café, uma escola, uma loja...), ou nos campos
resumo de Os Efésios, destacando-se os lugares mais importantes (em negrito), por onde
passaram Habrócomes e Antia, desde o começo da história, até o seu regresso a Éfeso.
Eros (em itálico), onipresente ao longo do romance, com a força do desejofazendo com
Livro I
vistos. Os pais, então, bastante preocupados, e sem poder atinar com o motivo de
revela, então, a profecia, e após a revelação, os pais dos jovens resolvem casar os
Seus pais, então, de comum acordo, decidem enviar o casal apaixonado numa
Samos, consagrada à deusa Hera. Aí, eles fazem sacrifícios e elevam preces à
divindade, juram fidelidade mútua e seguem viagem. O barco passa ao longo das
cidades de Cós e Cnido, e atraca em Rodes, onde eles desembarcam e são muito
bem recebidos pelos ródios, com uma grande festa; Habrócomes e Antia aí
profecia do oráculo de Apolo: o barco é atacado por piratas fenícios, liderados por
Corimbo. Muitos membros da tripulação morrem durante o assalto; outros são feitos
Corimbo se apaixona por Habrócomes, e seu amigo Euxino, por Antía. Corimbo
conta a Euxino o que sente por Habrócomes, e Euxino lhe fala então do seu amor
por Antia. Os dois combinam então conversar, em particular, com cada um dos
aceder aos seus desejos; o mesmo faz Corimbo, contando a Antia o quanto Euxino a
ama. Assustados, os jovens pedem aos senhores tempo para pensar, e eles ficam
partilha do botim, ele fica com Habrócomes e Antía, e com os escravos do casal,
diante de deuses recém-chegados. Apsirto leva o casal para a sua casa. Em seguida,
ele viaja para a Síria. Manto, a filha de Apsirto, se apaixona por Habrócomes, e lhe
escreve uma carta, falando da sua paixão. O jovem lhe responde também com uma
carta, recusando-se a ceder aos seus desejos.Ao tomar ciência da recusa, Manto se
ao pai que o jovem tentou possuí-la a força, tirando-lhe a virgindade. Apsirto então
castiga Habrócomes, com terríveis torturas. Enquanto isso, Manto se casa com
Méris e leva consigo Antia como escrava para a Síria, junto com Rode e Leucón.
Rode são vendidos como escravos e levados para Xanto, na Lícia. Manto ordena
que Antía se case com Lâmpon, um velho cabreiro; Lâmpon leva então a moça para
o campo, mas acaba se compadecendo da jovem, quando ela lhe conta a sua história,
marido de Manto, vai ao campo, e acaba se apaixonando por Antía. Manto, ao saber
da paixão do esposo por Antía, ordena que Lâmpon carregue com a jovem para
omais denso dos bosques, e aí então,ponha fim a sua vida. Lâmpon, no entanto, mais
uma vez se apieda da bela moça, e não a mata; entretanto, temendo que Manto
descobrisse que ele não cumpriu a sua ordem, decide vendê-la no porto da cidade,
ele, numa viagem marítima. O barco que levava Antia, porém, acaba naufragando,
chegar a uma praia, mas eles são capturados pelo bando de Hipótoo, um bandido
Hipótoo e seu bando, por sua vez, tomam a decisão de sacrificar Antia, mas a jovem
prisioneiros, e de Hipótoo, que consegue fugir com suas armas. Perilauentão leva
Antía para Tarso, na Cilícia; aí, ao atentar mais detidamente para a beleza da moça,
Perilau, Antía resolve aceitar o pedido de casamento, mas lhe pede que ele esperasse
trinta dias, conservando-a pura, até o dia da cerimônia. Enquanto isso, Habrócomes,
Hipótoo, que o convence a deixar aCilícia, e seguir com ele para a Capadócia.
Livro III
conta ao amigoa história de seu amor por Hipérantes.Habrócomes, por seu turno, diz
a Hipótoo que é da cidade de Éfeso, e conta a suahistória de amor com Antia. Aí,
Hipótoorevela a Habrócomes a captura de uma moça muito bonita pelo seu bando e,
pela descrição dos fatos,e Habrócomes renova as esperanças de que essa moçasó
pode ser a sua Antía. Hipotóo promete, então, ajudar Habrócomes a encontrar a
os trinta dias, Antía não vê outro remédio senão se preparar para o casamento com
Perilau. Nesse momento decisivo, ela recorre aum médico, chamado Eudoxo, e
também efésio, como ela. Desesperada com a iminência do casamento com Perilau,
Antia implora a Eudoxo que lhe providencie um veneno que a liberte de tantas
droga, ela mergulha num sono profundo. Ao encontrá-la caída no chão, Perilaupensa
54
que ela está morta. Cheio de pesar, ele a sepulta em uma tumba, juntamente com
muitos objetos preciosos, cumprindo assim com o ritual prescrito pela lei da cidade.
Na tumba, Antía desperta e percebe então que a droga não era mortal. Ao anoitecer,
fica sabendo, por Crísio, uma anciã, da morte de Antía e do ataque dos malfeitoresà
deixando Hipótoo e seu bando para trás. Hipotóo,por sua vez, resolve ir à Síria e à
Índia, chamado Psamís, oriundo de uma cidade da Índia.Ao ficar com Antia,
Psamissente forte atração por ela, e tenta obrigá-la a satisfazer a sua paixão. Mas
Antía, sabendo que os bárbaros eram supersticiosos, disse a Psamis ter sido ela
acatando a deusa, e levou Antía para sua casa. E o navio que levava Habrócomes
para Alexandria, perdeu o rumo, passando pelo Delta do Nilo, e indo parar numa
deparar com Habrócomes, se apaixona pelo jovem. Cino mata Araxo para se casar
com Habrócomes, mas Habrócomes se revolta com o ato de Cino e deixa a casa.
Livro IV
Hipótoo resolve então partir, com seu bando, para a Fenícia, e daí, para o Egito;ao
chegarem aoEgito, eles seguem para Pelúsio, navegando pelo rio Nilo, passando
por Hermópolis, Esquedia, e entrando no canal do rio construído por Menelao, vão
Alexandria, eaí o governador ordena que ele seja crucificado. Habrócomes então
dirige uma prece ao deus Hélio, e acaba se salvando da morte. E quando o levam ao
governador, e este ordena que ele seja queimado, Habrócomes reza de novo, e o rio
consigo; depois de deixar Alexandria, eles chegam a Mênfis, e ali Antia vai ao
Antia saem então de Mênfis, e passam por Cópto, na fronteira da Etiópia. Aí,
Hipótoo e seu bando atacam a caravana de Psamis. Hipótoo mata Psamis, mas não
sua história ao governador do Egito, que dele se compadece, e ainda lhe dá dinheiro
para retornar a Éfeso; Habrócomes parte então para aItália, em busca de Antía. E no
por Antia, tenta violentá-la, mas a moça reage e mata o agressor; Hipótoo e seu
bando decidem, então, punir Antia, colocando-a num fosso com dois cães
conta do fosso, se apaixona por Antia e dela se apieda, dando comida e água para os
Livro V
Habrócomes sai do Egito em direção à Itália, mas a ventania faz com que a nau
seguir para o Egito,mais precisamente, Alexandria; ele pensava que Antía tivesse
morrido no fosso. Anfínomo, entretanto, apaixonado por Antía, não seguiu o bando
de Hipótoo; libertou então a jovem, e eles seguiram para Copto.E Hipótoo e seu
bando atacam e saqueiam a cidade de Ária.Depois, seguem pelo rio Nilo, até
consegue fugir, e alcança Alexandria. Políido, por sua vez, chega a Copto, ainda
surpreendidos por Políido,que não demora a também se apaixonar por Antia, que
lhe diz ser egípcia. Antía vai então ao templo de Ísis e pede a deusa que a auxilie a
Mênfis; aí, a jovem vai ao templo de Ápis, de onde sai renovada, ao ouvir algumas
crianças dizerem que ela vai rever o marido, dentro de pouco tempo. Chega, enfim,
57
temerosa de que a jovem possa vir a substituí-la, corta os cabelos de Antia e bate
muito nela, ordenando enfim a Clito, um escravo fiel, que a levasse para a Itáliae a
malgrado todos os esforços, uma simples notícia dos filhos tão queridos.
entanto, eles ficam sabendo que Habrócomes e Antia não haviam regressado a
Éfeso, e que os pais dos jovens estavam mortos. Leucón e Rode decidem então
homens dispostos a pagarem uma fortuna para a terem consigo, Antia se joga ao
chão e se contorce toda, fingindo ter um ataque, à maneira dos doentes possuídos
Hipótoo vendo-se em nececessidades, acaba se casando com uma rica anciã que se
apaixonara por ele. Depois de algum tempo, a velha morre, e Hipótoo herda toda a
sua fortuna. Ele decide, então, ir para a Itália, em companhia de Clístenes, um belo
de passagem pela cidade, vê Antia e reconhece a jovem, por ele capturada no Egito,
58
e que ele mandara matar, para vingar a morte de Anquilao. Hipótoo compra a
jovem, e acaba se apaixonando por ela também.Antía, então, lhe conta a sua
Antía e fala de sua amizade com Habrócomes. Enquanto isso, Habrócomes ganha a
Éfeso. Viaja então de barco e chega à Sicília, sendo informado da morte do velho
Aí, o jovem suplica à deusa Cípria, Afrodite, pedindo que o auxilie a encontrar
templo.Enquanto isso, Hipótoo resolve levar Antía da Itália para Éfeso,e no meio
festividades do deus Hélio. Saudosa, Antía vai ao templo de Hélio, corta os cabelos
sua procura, mas não a encontram; voltam então para casa, e contam tudo a
Habrócomes e Antia, ainda vivia. E ao saber que Antia se encontra sã e salva, ali,
tão pertinho dele, Habrócomes sai correndo pela cidade, clamando pelo nome de
então de júbilo, e saúda Ísis como a Grande Deusa. Habrócomes e Antía entram no
com eles, vem Leucón e Rode, e Hipótoo e Clístenes. A cidade inteira os aguardava,
oferencendo a eles uma suntuosa festa. Habrócomes e Antía vão, então, ao templo
registradas todas as coisas vividas por eles em sua odisseia de amor. E em Lesbos,
. Sonhos
primórdios de sua história. Entre os antigos gregos não era diferente, e os sonhos
eram abordados pelos intérpretes e por eles interpretados, muitas vezes, como sinais
qual ele viajava com Antia ser atacado por piratas fenícios, iniciando-se assim a
profecia de Apolo.
barco pareceu estar pegando fogo, e todos os outros passageiros estarem morrendo,
60
menos ele, Habrócomes, e Antia, que saíram nadando pelo mar. Ao ver essas coisas
que uma coisa terrível estava para acontecer. E essa coisa terrível aconteceu. (Livro
I. 12. 4)
4-ΤῷδὲἉβροκόµῃἐντούτῳἐφίσταταιγυνὴὀφθῆναιφοβερά, τὸµέγεθοςὑπὲρἄνθρωπον,
ἐσθῆταἔχουσαφοινικῆν: ἐπιστᾶσαδὲτὴνναῦνἐδόκεικάεινκαὶτοὺςµὲνἄλλουςἀπόλλυσθαι,
αὐτὸνδὲµετὰτῆςἈνθείαςδιανήχεσθαι.
Ταῦταὡςεὐθὺςεἶδενἐταράχθηκαὶπροσεδόκατιδεινὸνἐκτοῦὀνείρατος:
καὶτὸδεινὸνἐγίνετο.
lhe apareceu um sonho. Pareceu-lhe ver o próprio pai, Licomedes, com roupas pretas,
vagando por toda terra e mar, e chegando à prisão para libertá-lo, tirava-o da cela. E
homem. Depois de ter sonhado com essas coisas, ele se levantou de repente, e
2-Ταῦταλέγοντααὐτὸνὕπνοςκαταλαµβάνει, καὶαὐτῷὄναρἐφίσταται.
ἜδοξενἰδεῖναὐτοῦτὸνπατέραΛυκοµήδηνἐνἐσθῆτιµελαίνῃπλανώµενονκατὰπᾶσανγῆνκ
αὶθάλατταν, ἐπιστάνταδὲτῷδεσµωτηρίῳλῦσαίτ̓αὐτὸνκαὶἀφιέναιἐκτοῦοἰκήµατος:
αὐτὸνδ̓ἵππονγενόµενονἐπὶπολλὴνφέρεσθαιγῆνδιώκονταἵππονἄλληνθήλειαν,
καὶτέλοςεὑρεῖντὴνἵππονκαὶἄνθρωπονγενέσθαι. Ταῦταὡςἔδοξενἰδεῖν,
ἀνέθορέτεκαὶµικρὰεὔελπιςἦν.
61
mulheres, prestes a ser exposta numa casa de prostituição, Antia teve o seguinte sonho:
Enquanto isso, em Tarento, Antia teve um sonho quando dormia. Parecia que ela
estava com Habrócomes, a bela junto com o belo, no tempo em que o amor entre eles
começou. 6- Aí apareceu uma outra mulher, também bela, e lhe arrancou Habrócomes
de junto dela. E enfim, gritando e chamando pelo nome do amado, Antia se levantou e
então o sonho acabou. 7- Ainda com a impressão de estar vendo todas essas coisas, ela
coisas que tinha visto no sonho: – Ai de mim, com todos esses males! – dizia ela – Eu
e intrigas acima das forças de uma mulher, para quando encontrar Habrócomes; e
talvez tu, Habrócomes, tenhas encontrado outra bela mulher, e isso o sonho me
mostrou claramente. 8- Por que, então, ainda estou viva? Por que me aflijo desse jeito?
Assim, é melhor morrer e libertar-me desta vida infeliz, libertar-me dessa escravidão
deuses não o castiguem por isso, pois pode ser que ele tenha feito isso por necessidade.
Quanto a mim, é bom morrer, que sou sensata. Ela dizia essas coisas, se lamentando, e
τῇδὲἈνθείᾳὄναρἐπέστηἐνΤάραντικοιµωµένῃ. ἘδόκειµὲναὑτὴνεἶναιµετὰἉβροκόµου,
καλὴνοὖσανµετ̓ἐκείνουκαλοῦκαὶτὸνπρῶτονεἶναιτοῦἔρωτοςαὐτοῖςχρόνον: 6-
φανῆναιδέτιναἄλληνγυναῖκακαλὴνκαὶἀφέλκειναὐτῆςτὸνἉβροκόµην:
καὶτέλοςἀναβοῶντοςκαὶκαλοῦντοςὀνοµαστὶἐξαναστῆναίτεκαὶπαύσασθαιτὸὄναρ. 7-
Ταῦταὡςἔδοξενἰδεῖν, εὐθὺςµὲνἀνέθορέτεκαὶἀνεθρήνησεκαὶἀληθῆτὰὀφθένταἐνόµιζεν
‘οἴµοιτῶνκακῶν’ λέγουσα,
62
‘ἐγὼµὲνκαὶπόνουςὑποµένωπάνταςκαὶποικίλωνπειρῶµαιἡδυστυχὴςσυµφορῶνκαὶτέχνας
σωφροσύνηςὑπὲργυναῖκαςεὑρίσκωἉβροκόµῃ: σοὶδὲἴσωςἄλληπουδέδοκταικαλή:
κάλλιονοὖνἀπολέσθαικαὶἀπαλλαγῆναιµὲντοῦπονήρουτούτουβίου,
ἀπαλλαγῆναιδὲτῆςἀπρεποῦςταύτηςκαὶἐπισφαλοῦςδουλείας. 9-
Ἁβροκόµηςµὲνεἰκαὶτοὺςὅρκουςπαραβέβηκε, µηδὲνοἱθεοὶτιµωρήσαιντοτοῦτον:
ἴσωςἀνάγκῃτιεἴργασται: ἐµοὶδὲἀποθανεῖνκαλῶςἔχεισωφρονούσῃ.’
Ταῦταἔλεγεθρηνοῦσακαὶµηχανὴνἐζήτειτελευτῆς.
. Piratas
pirataria”:
surgia com maior impulso uma força marginal que colocava em apuros os
poderosos.
Essa nova entidade política era a Cilícia. Situada na zona sul daregião costeira
Menor (atual Turquia) até o norteda ilha de Chipre. Possuía terras férteis e uma
seu refúgio”.
O excerto abaixo mostra a tática seguida pelos piratas chefiados por Corimbo,
- XIII. 1- Por acaso, quando eles estiveram em Rodes, piratas de estirpe fenícia
estiveram ancorados por perto, numa grande trirreme. Levantaram âncora como se
destemidos. Esses piratas ficaram sabendo que no barco de Habrócomes e Antía havia
ouro e prata em abundência, além de muitos escravos valiosos. 2- Eles decidiram, então,
atacar o barco, matar os que resistissem, e levar os sobreviventes para a Fenícia, com a
jovem alto, de aspecto terrível, e seus cabelos sujos se derramavam sobre os ombros. 4-
ao barco de Habrócomes, até que enfim, por volta do meio-dia, quando todos no barco
exaustos, foram contra eles os homens de Corimbo, conduzindo a trirreme com grande
rapidez. 5-E ficando emparelhados com o barco, eles pularam dentro da embarcação,
outros, que tentaram se defender, foram degolados. 6-Habrócomes e Antia correram até
64
riquezas e faz de nós teus escravos, mas não sacrifiques as nossas vidas nem mates os
que se submeteram a ti voluntariamente. Por este mar, por tua destra! Leva-nos para
onde quiseres e ponha-nos à venda como teus escravos! Apenas tem compaixão de nós,
que não existe religião “pura”. Qualquer sociedade, num estágio mínimo de
diversas culturas, propicia, não apenas a nível interno, mas também externo, a
longo dos tempos, num processo não linear de formação de identidades culturais,
sincretismos.
religioso, onde vários cultos convivem uns com os outros e exercem influências
recíprocas, destacando-se, entre eles, os cultos de Ártemis, Cibele, Ísis, Ápis, Mitra,
4.4.1 Eros
amor”.
arcaicos da Hélade até a época helenística (do séc. IX a.C. ao séc. VI) o apresentam
como elo de ligação entre os seres. Eros aparece assim como a força fundamental do
Caos; em seguida, ele passa a reger as uniões entre os Titãs e, posteriormente, entre
assim do caos a forma e a vida etraz ao homem vitalidade, mas exige a paixão além
Numa das versões da cosmogonia órfica, onde Caos e Noite estão na origem do
mundo, a Noite põe um ovo; esse ovo se parte, e nasce Eros, enquanto das duas
metades da casca partida, provêm Urano (o Céu) e Geia (a Terra). Na sua origem,
Eros se apresenta como um ser duplo, bissexuado, apto a reunir, através do seu
Eros reconhece não ser sábio, mas busca saber, e nessa busca, supera a ignorância
(amathía). Eros é carência em busca da plenitude. Eros é filófoso. Eros ama o Belo,
e o desejo pelo Belofaz com que ele, gradativamente, ascenda da beleza física dos
belos corpos, à beleza das belas almas, e daí às ciências e à contemplação das
Outra genealogia apresenta Eros ainda como o filho de Ares e de Afrodite (agora
filha de Zeus e Dione). Nessa versão, Eros tem como irmão Antero (o Amor
Contrário ou Recíproco).
Com o tempo, Eros vai se tornando a figura do garotinho, quase sempre alado,.
Esse garotinho travesso, entretanto, não deixa de ser um deus perigoso, lançando
das vítimas incautas.Entre os romanos, o menino alado passa a ser conhecido como
Cupido.
Podemos afirmar que Eros, o Amor, é uma espécie de fio condutor que
(31)
“... o que esses romances têm de específico é a presença do elemento erótico não
apenas como um dos aspectos de conteúdo, mas como uma função narrativa. O Eros
exerce neles, de fato, uma função comparada à da týkhe, enquanto o fio a partir do
“...de certo modo, o amor é a týkhe por excelência que se representa nesse tipo de
romance, e o amor não se busca, o amor acontece... É nesse sentido que o amor é
contrai uma doença, sendo seus primeiros sintomas percebidos efetivamente como
têm início as provações dos amantes. Eros é uma força necessária e vital, mas
Habrócomes, e a sua raiva não deixa de evocar acélebreira de Aquiles, que Homero
portanto, num determinado nível, é um deus, e noutro,como uma força externa que
aflige os indivíduos contra a sua vontade; nesse outro nível, ele se afigura a uma
mostra o seu poder e a sua força, e nada vem a acontecer sem ele. Eros é um
estrategista que concebe um meio (tékhne),e então parte para o ataque e pune a
início de uma narrativa romanesca – conforme sustenta Peter Brook (1984), (33)
muitas vezes num estado de excitação inicial – como quando Habrócomes vê Antia
Eros, ele debochava e se exibia, dizendo sersuperior a qualquer Eros. E assim era:
Ἔρωτάγεµὴνοὐδὲἐνόµιζενεἶναιθεόν, ἀλλὰπάντηἐξέβαλενοὐδὲνἡγούµενος,
λέγωνὡςοὐκἄνποτέτιςἐρασθείηοὐδὲὑποταγείητῷθεῷµὴθέλων:
εἰδέπουἱερὸνἢἄγαλµαἜρωτοςεἶδε, κατεγέλα,
70
ἀπέφαινέτεἑαυτὸνἜρωτοςπαντὸςκαλλίονα. Καὶεἶχενοὕτως:
ὅπουγὰρἉβροκόµηςὀφθείη, οὔτεἄγαλµακαλὸνἐφαίνετοοὔτεεἰκὼνἐπῃνεῖτο.
- II.1- Eros andava muito ressentido por causa dessas coisas. O deus, amante da
jovem, pois este, até para um deus como ele, afigurava-se difícil de pegar.Assim
sendo, tendo se armado, e com toda a força das poções de amor, Eros partiu para
ΜηνίειπρὸςταῦταὁἜρως: φιλόνεικοςγὰρὁθεὸςκαὶὑπερηφάνοιςἀπαραίτητος:
ἐζήτειδὲτέχνηνκατὰτοῦµειρακίου: καὶγὰρκαὶτῷθεῷδυσάλωτοςἐφαίνετο.
Ἐξοπλίσαςοὖνἑαυτὸνκαὶπᾶσανδύναµινἐρωτικῶνφαρµάκωνπεριβαλόµενοςἐστράτευ
ενἐφ̓Ἁβροκόµην.
enquanto passava o grupo das moças, ninguém falou outro nome senão o de Antia,
mas quando Habrócomes apareceu à frente dos efebos, daí em diante, apesar da
exclamando: “Belo é Habrócomes! Como nenhum outro, ele é tão belo quanto a
desejava ver Habrócomes, e Habrócomes, até então insensível ao amor, queria ver
ἦνδὲδιαβόητοςτοῖςθεωµένοιςἅπασινἌνθειαἡκαλή. 8-
Ὡςδὲπαρῆλθετὸτῶνπαρθένωνπλῆθος, οὐδεὶςἄλλοτιἢἌνθειανἔλεγεν:
ὡςδὲἉβροκόµηςµετὰτῶνἐφήβωνἐπέστη, τοὐνθένδε,
71
καίτοικαλοῦὄντοςτοῦκατὰτὰςπαρθένουςθεάµατος,
πάντεςἰδόντεςἉβροκόµηνἐκείνωνἐπελάθοντο,
ἔτρεψανδὲτὰςὄψειςἐπ̓αὐτὸνβοῶντεςὑπὸτῆςθέαςἐκπεπληγµένοι, ‘καλὸςἉβροκόµης’
λέγοντες, ‘καὶοἷοςοὐδὲεἷςκαλοῦµίµηµαθεοῦ.’ 9-Ἤδηδέτινεςκαὶτοῦτοπροσέθεσαν
‘οἷοςἂνγάµοςγένοιτοἉβροκόµουκαὶἈνθείας.’
Καὶταῦτ̓ἦνπρῶτατῆςἜρωτοςτέχνηςµελετήµατα.
Ταχὺµὲνδὴεἰςἑκατέρουςἡπερὶἀλλήλωνἦλθεδόξα:
καὶἥτεἌνθειατὸνἉβροκόµηνἐπεθύµειἰδεῖν,
καὶὁτέωςἀνέραστοςἉβροκόµηςἤθελενἌνθειανἰδεῖν. (I. 2. 7-9).
Antia foi surpreendida por Habrócomes, e este, apanhado por Eros, olhava
Atormentando o efebo, o deus Eros se apoderava dele. 2- Antia, por sua vez, se
sentia muito desconfortável. Toda olhos para a beleza irradiante de Habrócomes, ela
para uma jovem. Dizia qualquer coisa, só para que Habrócomes a ouvisse, e
descobria as partes do corpo que lhe era pospivel mostrar, só para que Habrócomes
pretextos para se demorar mais um pouco. 4- E quando os dois foram embora, cada
72
um para a sua casa, eles reconheceram, então, porque não estavam se sentindo bem.
conciliar o sono, eles seguiram, cada um a seu modo, na mesma agonia, pois o amor
III. 1-Ὡςοὖνἐτετέλεστοἡποµπή,
ἦλθονδὲεἰςτὸἱερὸνθύσοντεςἅπαντὸπλῆθοςκαὶὁτῆςποµπῆςκόσµοςἐλέλυτο,
ᾔεσανδὲἐςταὐτὸνἄνδρεςκαὶγυναῖκες, ἔφηβοικαὶπαρθένοι, ἐνταῦθαὁρῶσινἀλλήλους,
καὶἁλίσκεταιἌνθειαὑπὸτοῦἉβροκόµου,
ἡττᾶταιδὲὑπὸτοῦἜρωτοςἉβροκόµηςκαὶἐνεώρατεσυνεχέστεροντῇκόρῃκαὶἀπαλλαγῆναι
τῆςὄψεωςἐθέλωνοὐκἐδύνατο: κατεῖχεδὲαὐτὸνἐγκείµενοςὁθεός. 2-
∆ιέκειτοδὲκαὶἌνθειαπονήρως,
ὅλοιςµὲνκαὶἀναπεπταµένοιςτοῖςὀφθαλµοῖςτὸἉβροκόµουκάλλοςεἰσρέονδεχοµένη,
ἤδηδὲκαὶτῶνπαρθένοιςπρεπόντωνκαταφρονοῦσα: καὶγὰρἐλάλησενἄντι,
ἵναἉβροκόµηςἀκούσῃ, καὶµέρητοῦσώµατοςἐγύµνωσενἂντὰδυνατά, ἵναἉβροκόµηςἴδῃ:
ὁδὲαὑτὸνἐδεδώκειπρὸςτὴνθέανκαὶἦναἰχµάλωτοςτοῦθεοῦ. 3-
Καὶτότεµὲνθύσαντεςἀπηλλάττοντολυπούµενοικαὶτῷτάχειτῆςἀπαλλαγῆςµεµφόµενοι:
καὶἀλλήλουςβλέπεινἐθέλοντεςἐπιστρεφόµενοικαὶὑφιστάµενοιπολλὰςπροφάσειςδιατριβῆ
ςεὕρισκον. 4-Ὡςδὲἦλθονἑκάτεροςπαῤἑαυτόν, ἔγνωσαντότεοἷκακῶνἐγεγόνεσαν:
καὶἔννοιαἐκείνουςὑπῄειτῆςὄψεωςθατέρουκαὶὁἔρωςἐναὐτοῖςἀνεκαίετοκαὶτὸπεριττὸντῆς
ἡµέραςαὐξήσαντεςτὴνἐπιθυµίαν, ἐπειδὴεἰςὕπνονᾔεσαν, ἐνἀθρόῳγίνονταιτῷδεινῷ,
καὶὁἔρωςἐνἑκατέροιςἦνἀκατάσχετος.
mim! Quantos males! O que sofro, infeliz? Eu que até agora era o viril Habrócomes, o
que sempre depreciava Eros, eu que vivia insultando-o duramente, me vejo dominado
e vencido por ele, e obrigado a ser escravo de uma moça. E me parece que existe
alguém mais belo do que eu, e o chamo de deus Eros. 2- Ó, eu sou tão covarde e vil!
Não serei capaz de resistir? Não me manterei forte? Não serei mais belo que Eros? É
preciso que eu vença agora esse deus que não é nada. 3- É bela essa moça. E o que tem
isso? Ela é bela para teus olhos, Habrócomes, mas não será se tu não quiseres. Isso já
está decidido: nunca Eros será capaz de me vencer. 4- Habrócomes dizia essas coisas e
sua vontade. E não mais podendo resistir, Habrócomes, jogando-se no chão, disse: -
Eros, tu venceste! Eros, um grande troféu ergueste por tua vitória sobre o virtuoso
Habrócomes, tu já tens em mim um suplicante. 5- Pois então, salva agora aquele que
em ti busca refúgio, Senhor de todas as coisas. Não me abandones nem leves tua
entrega-me a Antia. Não sejas somente um deus severo contra quem te opõe, mas sejas
compassivo com o vencido. Assim ele falou, mas Eros ainda estava muito irritado e
sua vez, também estava passando mal, e quando não podia mais resistir, tratava de se
reanimar para que os que a rodeavam não percebessem. – O que sofro, - dizia ela - ,
infeliz de mim! Eu, uma virgem, amo minha juventude acima de tudo e sofro um mal
novo e que não convém a uma moça. Estou louca por Habrócomes, que é belo, porém
orgulhoso. 7- Qual será o limite do meu desejo e qual será o fim desse mal? Meu
amado é arrogante e eu sou uma virgem resguardada. A quem pedirei ajuda? A quem
- V.1- Assim se lamentava cada um deles durante toda a noite e ambos tinham diante
dos olhos o rosto do outro, pois cada um tinha a imagem do outro formada na alma.
Quando o dia nasceu, Habrócomes foi para os seus exercícios usuais, e a moça foi
celebrar o culto da deusa, como de costume. 2- Seus corpos estavam esgotados por
causa da noite anterior, os rostos pálidos e abatidos. E isso durou muito tempo e não
havia nada que eles pudessem fazer. 3- Passavam o dia no templo da deusa, olhando
um para o outro, mas não ousavam dizer a verdade, porque tinham medo. E não tinha
jeito: Habrócomes suspirava, chorava e suplicava, para que a moça o ouvisse com
compaixão. 4- E Antia sofria a mesma coisa, mas tinha de suportar uma infelicidade
ainda maior, pois via que outras moças e mulheres olhavam para ele. E todas elas
olhavam para Habrócomes! Era evidente o sofrimento da jovem, pois ela temia parecer
inferior às outras mulheres. E ambos dirigiam preces à deusa, sem saber, no entanto,
5- Algum tempo depois, o rapaz já não podia mais suportar, com o corpo extenuado
pois eles não sabiam o que estava acontecendo com Habrócomes, e temiam o pior
com o que estavam vendo. 6- Um temor semelhante tinham Megamedes e Evipe por
causa de Antia, ao verem a sua beleza se consumir e não atinarem com a causa
daquela infelicidade. Finalmente, levaram até Antia adivinhos e sacerdotes para que
encontrassem uma solução para o seu mal. 7- E eles sacrificaram, fizeram libações e
75
Habrócomes, mas não houve solução para o mal; em vez disso, o amor ardia, cada
vez mais inflamado. 9- Ambos caíram doentes, e a sua saúde piorou, e eles ficaram
momento, pois não podiam diagnosticar que mal os afligia. (I. 5. 1-9)
V. 1-Ταῦθ̓ἑκάτεροςαὐτῶνδἰὅληςτῆςνυκτὸςὠδύρετο,
εἶχονδὲπρὸὀφθαλµῶντὰςὄψειςτὰςἑαυτῶν,
τὰςεἰκόναςἐπὶτῆςψυχῆςἀλλήλωνἀναπλάττοντες: ὡςδὲἡµέραἐγένετο,
ᾔειµὲνἉβροκόµηςἐπὶτὰσυνήθηγυµνάσµατα,
ᾔειδὲἡπαρθένοςἐπὶτὴνἐξἔθουςθρησκείαντῆςθεοῦ. 2-
Ἦνδὲαὐτοῖςκαὶτὰσώµαταἐκτῆςπαρελθούσηςνυκτὸςπεπονηκότακαὶτὸβλέµµαἄθυµον
καὶοἱχρῶτεςἠλλαγµένοι: καὶτοῦτοἐπὶπολὺἐγίνετοκαὶπλέονοὐδὲναὐτοῖςἦν. 3-
Ἐντούτῳἐντῷἱερῷτῆςθεοῦδιηµερεύοντεςἐνεώρωνἀλλήλοις,
εἰπεῖντἀληθὲςφόβῳπρὸςἑκατέρουςαἰδούµενοι: τοσοῦτοδέ:
ἐστέναξενἄνποτεἉβροκόµηςκαὶἐδάκρυσεκαὶπροσεύχετοτῆςκόρηςἀκουούσηςἐλεειν
εἰδέποτεἄλλαςπαρθένουςἢγυναῖκαςἴδοιβλεπούσαςεἰςἐκεῖνον῾ἑώρωνδὲἅπασαιεἰςἉβρ
Εὐχαὶδὲαὐτοῖςἑκατέροιςἦσανπρὸςτὴνθεὸνκοινῇ, λανθάνουσαιµέν,
ἀλλ̓ἐγίνοντοὅµοιαι. 5-Χρόνουδὲπροϊόντοςοὐκέτιτὸµειράκιονἐκαρτέρει,
ἤδηδὲαὐτῷκαὶτὸσῶµαπᾶνἠφάνιστοκαὶἡψυχὴκατεπεπτώκει,
ὥστεἐνπολλῇἀθυµίᾳτὸνΛυκοµήδηνκαὶτὴνΘεµιστὼγεγονέναι,
76
οὐκεἰδόταςµὲνὅτιεἴητὸσυµβαῖνονἉβροκόµῃ, δεδοικόταςδὲἐκτῶνὁρωµένων. 6-
ἘνὁµοίῳδὲφόβῳκαὶὁΜεγαµήδηςκαὶἡΕὐίππηπερὶτῆςἈνθείαςκαθειστήκεσαν,
ὁρῶντεςαὐτῆςτὸµὲνκάλλοςµαραινόµενον, τὴνδὲαἰτίανοὐφαινοµένηντῆςσυµφορᾶς.
Τέλοςδ̓εἰσάγουσιπαρὰτὴνἌνθειανµάντειςκαὶἱερέας, ὡςεὑρήσονταςλύσιντοῦδεινοῦ.
7-Οἱδὲἐλθόντεςἔθυόντεἱερεῖακαὶποικίλαἐπέσπενδονκαὶἐπέλεγονφωνὰςβαρβαρικάς,
ἐξιλάσκεσθαίτιναςλέγοντεςδαίµονας,
καὶπροσεποιοῦντοὡςεἴητὸδεινὸνἐκτῶνὑποχθονίωνθεῶν. 8-
ΠολλὰδὲκαὶὑπὲρἉβροκόµουοἱπερὶτὸνΛυκοµήδηνἔθυόντεκαὶεὔχοντο:
λύσιςδὲοὐδεµίατοῦδεινοῦοὐδὲἑτέρῳαὐτῶνἐγίνετο,
ἀλλὰκαὶἔτιµᾶλλονὁἔρωςἀνεκάετο.9-Ἔκειντοµὲνδὴἑκάτεροινοσοῦντες,
πάνυἐπισφαλῶςδιακείµενοι, ὅσονοὐδέπωτεθνήξεσθαιπροσδοκώµενοι,
κατειπεῖναὑτῶντὴνσυµφορὰνµὴδυνάµενοι.
sente atraída por um dos dois amantes -Habrócomes ou Antia -, chegando mesmo a
Ἐνδὲτῷτοῦπλοὸςδιαστήµατιἐκπολλῆςτῆςκαθ̓ἡµέρανὄψεωςἐρᾷὁΚόρυµβοςτοῦἉβροκ
όµουσφοδρὸνἔρωτα, καὶαὐτὸνἡπρὸςτὸµειράκιονσυνήθειαἐπὶπλέονἐξέκαε.
77
- 4- Euxino escutou com muita atenção as coisas que Corimbo lhe disse, pois ele,
por sua vez, estava sofrendo muito por Antia, perdidamente apaixonado pela moça.
(Livro I. 15. 4)
ὉδὲΕὔξεινοςἄσµενοςἀκούειτὰπερὶτοῦΚορύµβου:
καὶγὰραὐτὸςἐπ̓Ἀνθείᾳδιέκειτοπονήρωςκαὶἤρατῆςκόρηςσφοδρὸνἔρωτα:
- XI. 1- Antia já morava com o cabreiro há algum tempo, quando Méris, o marido
11.1)
ἩδὲἌνθειαἦνµέντιναχρόνονπαρὰτῷαἰπόλῳ,
συνεχὲςδὲὁΜοῖριςὁἀνὴρτῆςΜαντοῦςεἰςτὸχωρίονἐρχόµενοςἐρᾷτῆςἈνθείαςσφοδρὸν
ἔρωτα.
- Políido, então, ficou perdidamente apaixonado por Antia, logo ele, que tinha uma
ἘντούτῳἐρᾷκαὶὁΠολύιδοςἈνθείαςἔρωτασφοδρόνἦνδὲαὐτῷἐνἈλεξανδρείᾳγυνἤ:
encontrá-lo, sobretudo, depois de saber que ele tem consigo Antia, até o momento
Éfeso, ele ali fixa residência, acompanhado do belo Clístenes, passando a conviver
por Habrócomes:
13- Hipótoo, então, ao ouvir que ela era Antía, e que ela era a esposa do amigo que
ele mais amava, abraçou-a e exortou-a a ter confiança, e, assim, lhe contou da sua
amizade com Habrócomes. Daí em diante, ele a conservou em sua casa, cercando-a
13-ὁδὲἹππόθοοςἀκούσαςὅτιτεἌνθειαεἴηκαὶὅτιγυνὴτοῦπάντωναὐτῷφιλτάτου,
ἀσπάζεταίτεαὐτὴνκαὶεὐθυµεῖνπαρεκάλεικαὶτὴναὑτοῦπρὸςἉβροκόµηνφιλίανδιηγεῖτ
4.4.2 Ártemis
Ártemis, filha de Zeus e de Leto, é a irmã de Apolo. Com o arco, que ela recebeu
do pai, juntamente com as flechas, Ártemis torna-se a deusa da caça. Como sustenta
natureza virginal,
“... com seu esplendor e sua selvageria, sua pureza sem culpa e sua insólita
a castidade dos jovens. Também vinculado à lua, o culto de Ártemis pode ter sido
79
egípcia Ísis.
muito jovens. Identificava-se também essa deusa com a lua. Um centro famoso de
seu culto era Éfeso, onde se destacava seu caráter maternal, e onde ela pode ter sido
como doença vivenciada pelos amantes pode ser projetado a nível cívico, como um
Daí as práticas rituais na Éfeso da obra de Xenofonte, as quais tentam dar conta do
organizada em filas; e o casamento é o resultado que se espera, uma vez que era
Antia.
cerca de dezesseis anos, ele estava com os efebos na mesma faixa etária. Na
uns eram atributos de guerra, e para outros, atributos de paz. E cada uma das jovens
estava muito bem arrumada, como se fosse uma dádiva para o seu amado. 5- Ia à
frente das filas das moças, Antia, filha de Megamedes e Evipe, naturais de Éfeso. A
beleza de Antia era a mais admirada e superava de longe a das outras moças. A
jovem tinha quatorze anos de idade. Seu corpo florescia em boa forma e o adorno da
boa parte, e com algumas tranças, movendo-se ao sabor dos ventos; os olhos
ardentes, brilhantes como os de uma donzela, tímidos como os de uma mulher casta;
a sua vestimenta, uma túnica cor de púrpura, fechada até os joelhos; caindo-lhe
pelos braços, uma pele de corça a envolvia; um carcás lhe pendia dos ombros, e ela
a viam no recinto sagrado, prostravam-se diante dela, como se ela fosse a própria
2-ἬγετοδὲτῆςἈρτέµιδοςἐπιχώριοςἑορτὴἀπὸτῆςπόλεωςἐπὶτὸἱερόν:
στάδιοιδέεἰσινἑπτά:
ἔδειδὲποµπεύεινπάσαςτὰςἐπιχωρίουςπαρθένουςκεκοσµηµέναςπολυτελῶςκαὶτοὺςἐφή
βους, ὅσοιτὴναὐτὴνἡλικίανεἶχοντῷἉβροκόµῃ.
Ἦνδὲαὐτὸςπερὶτὰἓξκαὶδέκαἔτηκαὶτῶνἐφήβωνπροσήπτετοκαὶἐντῇποµπῇτὰπρῶταἐφ
καὶγὰρἔθοςἦνἐνἐκείνῃτῇπανηγύρεικαὶνυµφίουςταῖςπαρθένοιςεὑρίσκεσθαικαὶγυναῖκ
αςτοῖςἐφήβοις. 4-Παρῄεσανδὲκατὰστίχονοἱποµπεύοντες:
πρῶταµὲντὰἱερὰκαὶδᾷδεςκαὶκανᾶκαὶθυµιάµατα:
ἐπὶτούτοιςἵπποικαὶκύνεςκαὶσκεύηκυνηγετικὰὧδεπολεµικά, τὰδὲπλεῖσταεἰρηνικά.
ἑκάστηδὲαὐτῶνοὕτωςὡςπρὸςἐραστὴνἐκεκόσµητο.5-
ἮρχεδὲτῆςτῶνπαρθένωντάξεωςἌνθεια, θυγάτηρΜεγαµήδουςκαὶΕὐίππης,
ἐγχωρίων.
ἮνδὲτὸκάλλοςτῆςἈνθείαςοἷονθαυµάσαικαὶπολὺτὰςἄλλαςὑπερεβάλλετοπαρθένους.
Ἔτηµὲντεσσαρεσκαίδεκαἐγεγόνει, ἤνθειδὲαὐτῆςτὸσῶµαἐπ̓εὐµορφίᾳ,
καὶὁτοῦσχήµατοςκόσµοςπολὺςεἰςὥρανσυνεβάλλετο: 6-κόµηξανθή,
ΠολλάκιςαὐτὴνἐπὶτοῦτεµένουςἰδόντεςἘφέσιοιπροσεκύνησανὡςἌρτεµιν.
4.4.3Apolo
Ártemis. Associado à música e à poesia. Um dos mitos incluídos em seu ciclo acentua a
sua estadia entre os Hiperbóreos. Apolo retorna e mata a Pítia. Está associado a vários
oráculos, dos quais o mais importante é o de Delfos. Dirige ainda a dança e o coro das
morrer os frutos. O seu poder é terrível, tal qual o do Sol. Apolo é o conhecedor, santo,
oráculo do deus sobre a causa da doença e como ela poderia ser curada.
- VI.1- O templo de Apolo em Cólofon não ficava muito longe de Éfeso, mas a ele só
se chegava viajando pelo mar, mais ou menos oitenta estádios. Ali, os mensageiros de
cada uma das famílias pediram ao deus que profetizasse a verdade; afinal, eles tinham
ido ao templo com o mesmo objetivo. E o deus lhes deu a mesma resposta em forma
de versos. Ei-los:
VII.1-Assim que a resposta chegou a Éfeso, logo os pais dos jovens ficaram sem
saber o que fazer, pois não conseguiam entender, de jeito nenhum, qual era a
doença. Não compreendiam as palavras do deus: qual era a doença, a fuga, a prisão,
matrimônio, supondo ser isso que o deus queria dizer, ao profetizar essas coisas.
Tomaram, então, essa decisão, e pensaram em fazê-los viajar por algum tempo, logo
Τέλοςδὲπέµπουσινοἱπατέρεςἑκατέρωνεἰςθεοῦµαντευσόµενοιτήντεαἰτίαντῆςνόσουκα
ὶτὴνἀπαλλαγήν.
ὈλίγονδὲἀπέχειτὸἱερὸντοῦἐνΚολοφῶνιἈπόλλωνος:
διάπλουςἀπ̓Ἐφέσουσταδίωνὀγδοήκοντα.
Ἐνταῦθαοἱπαῤἑκατέρωνἀφικόµενοιδέονταιτοῦθεοῦἀληθῆµαντεύεσθαι:
ἐληλύθεσανδὴκατὰταὐτά. Χρᾷδὲὁθεὸςκοινὰἀµφοτέροιςτὰµαντεύµαταἐµµέτρως.
Τὰδ̓ἔπητάδε:
Τίπτεποθεῖτεµαθεῖννούσουτέλοςἠδὲκαὶἀρχήν;
Ἀµφοτέρουςµίανοῦσοςἔχει, λύσιςἔνθενἀνέστη.
∆εινὰδ̓ὁρῶτοῖσδεσσιπάθηκαὶἀνήνυταἔργα:
ἀµφότεροιφεύξονταιὑπεὶρἅλαλυσσοδίωκτοι,
δεσµὰδὲµοχθήσουσιπαῤἀνδράσιµιξοθαλάσσοις
καὶτάφοςἀµφοτέροιςθάλαµοςκαὶπῦρἀΐδηλον,
καὶποταµοῦΝείλουπαρὰῥεύµασινἼσιδισεµνῇ
84
σωτείρῃµετόπισθεπαραστῇςὄλβιαδῶρα.
Ἀλλ̓ἔτιπουµετὰπήµατ̓ἀρείοναπότµονἔχουσι.
ΤαῦταὡςἐκοµίσθητὰµαντεύµαταεἰςἜφεσον,
εὐθὺςµὲνοἱπατέρεςαὐτῶνἦσανἐνἀµηχανίᾳκαὶτὸδεινὸνὅτιἦνπάνυἠπόρουν:
συµβάλλεινδὲτὰτοῦθεοῦλόγιαοὐκἐδύναντο: οὔτεγὰρτίςἡνόσοςοὔτετίςἡφυγή,
οὔτετίνατὰδεσµὰοὔτεὁτάφοςτίςοὔτεὁποταµὸςτίςοὔτετίςἡἐκτοῦθεοῦβοήθεια.
Ἔδοξενοὖναὐτοῖςπολλὰβουλευσαµένοιςπαραµυθήσασθαιτὸνχρησµὸνὡςοἷόντεκαὶσυζεῦ
ξαιγάµῳτοὺςπαῖδας, ὡςτοῦτοκαὶτοῦθεοῦβουλοµένουδἰὧνἐµαντεύσατο.
Ἐδόκειδὴταῦτακαὶδιέγνωσανµετὰτὸνγάµονἐκπέµψαιχρόνῳτινὶἀποδηµήσονταςαὐτούς.
Como destaca BRANDÃO (2005, p. 235), comentando a presença do elemento
erótico, não só como um dos aspectos do conteúdo, mas também como umafunção
narrativa, acrescenta:
“Não deve, portanto, causar estranheza que, mesmo alertados pelo oráculo, os pais de
ao mesmo tempo, para que pudessem, como Ulisses, “ver outras terras e outras
cidades”..
4.4.4 Hera
Ciumenta, Hera vinga-se das conquistas amorosas de Zeus. Na Ilíada, era a protetora de
até Samos, a ilha sagrada de Hera. Ali então, realizaram os sacrifícios, cearam e fizeram
muitas preces, e quando a noite chegou, partiram novamente. (Livro I. 11. 2).
85
Κἀκείνηνµὲντὴνἡµέρανοὐρίῳχρησάµενοιπνεύµατι,
διανύσαντεςτὸνπλοῦνεἰςΣάµονκατήντησαντὴντῆςἭραςἱερὰννῆσον:
κἀνταῦθαθύσαντεςκαὶδειπνοποιησάµενοι,
πολλὰεὐξάµενοιτῆςνυκτὸςἐπιγινοµένηςἐπανήγοντο.
4.4.5 Hélio
Hélio é o deus grego do Sol. Filho de Hipério e Teia, ele tem por irmãs Aurora e
Selene (a Lua). Hélio uniu-se à Oceânida Perseida, com quem teve Eetes, Circe e
Pasífae. Com Climene, Hélio tem oito filhos: as sete Helíades e Faetes. Dedicado
aparece todas as manhãs, a Oriente, num carro de fogo, puxado por quatro cavalos
luminosos; percorre o céu; e chega, ao cair da noite, ao Oceano; durante a noite, ele
atravessa, num barco, o Oceano que rodeia o mundo. O culto oficial do Sol surgiu
Hélio não deve ser confundido com Apolo, embora este também seja associado ao
Sol.
Hélio uma armadura de ouro e nela inscreveram um epigrama, para que fossem sempre
lembrados:
ΟἱδὲτήντεπόλινἅπασανἐξιστόρησανκαὶἀνέθεσανεἰςτὸτοῦἩλίουἱερὸνπανοπλίανχρυσῆνκ
αὶἐπέγραψανἐπίγραµµαεἰςὑπόµνηµατῶνἀναθέντων
Οἱξεῖνοιτάδεσοιχρυσήλατατεύχἐἔθηκαν,
ἈνθίαἉβροκόµηςθ̓, ἱερῆςἘφέσοιοπολῖται.
Enquanto dizia essas coisas, Habrócomes vagava pela cidade, meio fora de si, sem
então, uma estela gravada com inscrições em ouro, em honra de Habrócomes e Antia,
não deixando de nela escrever os nomes dos oferentes: Leucón e Rode. 7- Habrócomes
encontrou essa estela por acaso, quando se dirigiu ao templo para orar diante do deus.
Ao ler a inscrição, ele reconheceu os nomes dos oferentes e as boas intenções dos seus
está a armadura que eu ofereci, com Antia, antes de deixar Rodes, emsua companhia, e
agora, volto aqui sem tê-la comigo. Se essa estela é uma oferenda de nossos
companheiros, a nós dois dedicada, o que, então, me acontecerá, a mim, aqui tão
9- Enquanto dizia essas coisas, Habrócomes chorava muito; então, nesse momento,
chegaram Leucón e Rode, como de costume, para adorar ao deus, e depararam com
oferendas alheias. E Leucón disse: 10- Ó rapaz! Por que estás sentado aí junto a
oferendas, que não te dizem respeito, chorando e se lamentando? Que importância têm
essas coisas para ti? Que tens a ver com os que aqui estão inscritos? Habrócomes, então,
Rode, que imploro ao deus para rever, juntamente com Antía, eu, Habrócomes, este
pouco a pouco, reconheceram Habrócomes pelo porte, pela voz, pelo que ele estava
dizendo e por ele ter lembrado o nome de Antia, e então os dois caíram aos seus pés e
contaram as coisas que lhes aconteceram: a viagem de Tiro até a Síria, a cólera de
Manto, o que sofreram nas mãos dela, como foram vendidos na Lícia, a morte do seu
senhor, a fortuna que herdaram e a sua chegada a Rodes. 12- Aí então, eles levaram
Habrócomes para a casa onde estavam hospedados, lhe deram tudo que possuíam,
cuidaram dele e o serviram, exortando-o a ter coragem. Para ele, no entanto, nada havia
de mais preciosos que Antía, e ele chorava o tempo todo. (Livro V. 10. 5-12)
Ταῦταἔλεγεκαὶπεριῄειτὴνπόλινἀλύων, ἀπορίᾳµὲντῶνκατὰτὴνἌνθειαν,
ἀπορίᾳδὲτῶνἐπιτηδείων.
6-
ὉδὲΛεύκωνἐντούτῳκαὶἡῬόδηδιατρίβοντεςἐνῬόδῳἀνάθηµαἀνατεθείκεσανἐντῷτοῦἩλί
ουἱερῷπαρὰτὴνχρυσῆνπανοπλίαν, ἣνἌνθειακαὶἉβροκόµηςἀνατεθείκεσαν:
ἀνέθεσανστήληνγράµµασιχρυσοῖςγεγραµµένηνὑπὲρἉβροκόµουκαὶἈνθείας,
ἀνεγέγραπτοδὲκαὶτῶνἀναθέντωντὰὀνόµατα, ὅτεΛεύκωνκαὶἡῬόδη. 7-
ΤαύτῃτῇστήλῃὁἉβροκόµηςἐπιτυγχάνει, ἐληλύθειδὲπροσεύξασθαιτῷθεῷ.
Ἀναγνοὺςοὖνκαὶγνωρίσαςτοὺςἀναθένταςκαὶτὴντῶνοἰκετῶνεὔνοιαν,
πλησίονδὲκαὶτὴνπανοπλίανἰδών, µέγαἀνωδύρετοπαρακαθεσθεὶςτῇστήλῃ. 8-‘Ὦπάντα’
ἔλεγεν‘ἐγὼδυστυχής: ἐπὶτὸτέρµαἥκωτοῦβίουκαὶεἰςἀνάµνησιντῶνἐµαυτοῦσυµφορῶν:
ἰδοὺταύτηνµὲντὴνπανοπλίανἐγὼµετ̓Ἀνθείαςἀνέθηκακαὶµετ̓ἐκείνηςἀποπλεύσαςῬόδουἥκ
88
ωνῦνἐκείνηνοὐκἄγων:
εἰδὲαὕτηἡστήλητῶνσυντρόφωντῶνἡµετέρωνὑπὲρἀµφοτέρωντὸἀνάθηµα,
τίςοὖνγένωµαιµόνος; ποῦδὲτοὺςφιλτάτουςἀνεύρω;’
9-Ταῦταἐθρήνειλέγων:
καὶἐντούτῳἐφίστανταιὁΛεύκωνκαὶἡῬόδησυνήθωςεὐχόµενοιτῷθεῷκαὶθεωροῦσιτὸνἉβρ
οκόµηντῇστήλῃπαρακαθεζόµενονκαὶεἰςτὴνπανοπλίανἀποβλέποντακαὶγνωρίζουσιµὲνοὐ
‘ὦµειράκιον,
τίβουλόµενοςἀναθήµασινοὐδένσοιπροσήκουσιπαρακαθεζόµενοςὀδύρῃκαὶθρηνεῖς;
τίδὲσοὶτούτωνµέλει; τίδὲτῶνἐνταῦθαἀναγεγραµµένωνκοινωνεῖσοί;’
οὓςἰδεῖνεὔχοµαιµετὰἈνθειανἉβροκόµηςὁδυστυχής.11-
ἈκούσαντεςοἱπερὶτὸνΛεύκωναεὐθὺςµὲνἀχανεῖςἐγένοντο,
ἐξὧνἈνθείαςἐµέµνητο, καὶπίπτουσιπρὸτῶνποδῶναὐτοῦκαὶτὰκαθ̓αὑτοὺςδιηγοῦνται,
12-καὶδὴπαραλαβόντεςἄγουσινεἰςτὴνοἰκίαν, ἔνθααὐτοὶκατήγοντο,
καὶτὰκτήµατααὑτῶνπαραδιδόασικαὶἐπεµελοῦντοκαὶἐθεραπεύοντοκαὶθαρρεῖνπαρεκάλο
3- Leucón e Rode compareceram ao local, mas não para participar da festa, e sim para
investigar se alguém sabia de alguma coisa sobre Antia. Aí então, Hipótoo chegou ao
disse: 4- Ó tu, que vês as ações de todos os homens, - dizia ela – , ó Hélio, eu sou a
única desgraçada esquecida por ti, embora tenha estado aqui em Rodes, anteriormente,
89
com Habrócomes, e então eu me considerava muito feliz. E agora então, sou uma
escrava, em vez de uma mulher livre, conquistada pela desgraça, e não pela bem-
aventurança, e estou indo a Éfeso sozinha, e me apresentarei aos meus familiares sem
5- Enquanto ela dizia essas coisas, Antía derramava muitas lágrimas e implorou a
Hipotóo que lhe deixasse cortar os cabelos, oferecê-los a Hélio e rezar por Habrócomes.
6- Hipótoo consentiu; e ele mesmo cortou, como podia, os cabelos dela, e esperando a
ocasião propícia, quando todos já tinham se retirado do templo, ela fez a oferenda com a
CABELOS AO DEUS DEDICOU. Depois de fazer essas coisas e rezar, ela foi embora
com Hipótoo.
XII. 1- Leucón e Rode, que, até então, acompanhavam a procissão, voltaram ao templo,
percorrer a cidade, para ver se a encontravam em algum lugar (os cidadãos de Rodes já
os conheciam pelos nomes, por eles terem estado na cidade anteriormente). 2- E não
encontrando nada naquela dia, eles voltaram para casa e revelaram a Habrócomes o que
havia no templo. Ele sentiu a alma profundamente perturbada, por causa de algo tão
tempo não estava bom para viajar por mar; ela, então, sentando-se diante das oferendas,
deixado Habrócomes em casa, bastante desanimado com o que lhe estava acontecendo,
90
entraram no templo e viram Antía, e ainda não a reconheceram, mas entenderam tudo:
ficou assombrada, sem saber quem eles eram, nem o que queriam, pois jamais esperara
emocionados -, Antía, nós somos teus criados, Leucón e Rode, os que contigo
compartilharam do exílio e da desgraça da pirataria. Mas, que Sorte te traz a este lugar?
Coragem, senhora, Habrócomes está salvo e está aqui, sempre chorando por ti. 6- Ao
ouvir-lhes, Antía não conseguia falar de tão aturdida, e foi com dificuldade que
deles todas as coisas que tinham acontecido a Habrócomes. (Livro V. 11. 3-6; 12. 1-6).
. 3-ἘνταῦθαπαρῆσανὁΛεύκωνκαὶἡῬόδη, οὐτοσοῦτοντῆςἑορτῆςµεθέξοντες,
ὅσονἀναζητήσοντεςεἴτιπερὶἈνθείαςπύθοιντο. ΚαὶδὴἧκενὁἹππόθοοςεἰςτὸἱερόν,
ἄγωντὴνἌνθειαν: ἡδὲἀπιδοῦσαεἰςτὰἀναθήµατακαὶἐνἀναµνήσειτῶνπρότερονγενοµένη4-
πρότερονµὲνἐνῬόδῳγενοµένηεὐτυχῶςτέσεπροσεκύνουνκαὶθυσίαςἔθυονµετὰἉβροκόµο
υκαὶεὐδαίµωντότεἐνοµιζόµην: νυνὶδὲδούληµὲνἀντ̓ἐλευθέρας,
αἰχµάλωτοςδὲἡδυστυχὴςἀντὶτῆςµακαρίας,
καὶεἰςἜφεσονἔρχοµαιµόνηκαὶφανοῦµαιτοῖςοἰκείοιςἉβροκόµηνοὐκἔχουσα.’
5-
ΤαῦταἔλεγεκαὶπολλὰἐπεδάκρυεκαὶδεῖταιτοῦἹπποθόουἐπιτρέψαιαὐτῇτῆςκόµηςἀφελεῖντ
ῆςαὑτῆςκαὶἀναθεῖναιτῷἩλίῳκαὶεὔξασθαίτιπερὶἉβροκόµου. ΣυγχωρεῖὁἹππόθοος:
καὶἀποτεµοῦσατῶνπλοκάµωνὅσαἐδύνατοκαὶἐπιτηδείουκαιροῦλαβοµένη,
πάντωνἀπηλλαγµένων, ἀνατίθησινἐπιγράψασα “ΥΠΕΡ. ΤΟΥ. ΑΝ∆ΡΟΣ.
ΑΒΡΟΚΟΜΟΥ. ΑΝΘΕΙΑ. ΤΗΝ. ΚΟΜΗΝ. ΤΩΙ. ΘΕΩΙ. ΑΝΕΘΗΚΕ”.
ΤαῦταποιήσασακαὶεὐξαµένηἀπῄειµετὰτοῦἹπποθόου.
XII. 1-
ὉδὲΛεύκωνκαὶἡῬόδητέωςὄντεςπερὶτὴνποµπὴνἐφίστανταιτῷἱερῷκαὶβλέπουσιτὰἀναθήµ
91
ατακαὶγνωρίζουσιτῶνδεσποτῶντὰὀνόµατακαὶπρῶτονἀσπάζονταιτὴνκόµηνκαὶπολλὰκατ
ωδύροντοοὕτωςὡςἌνθειανβλέποντες, τελευταῖονδὲπεριῄεσαν,
εἴπουκἀκείνηνεὑρεῖνδυνήσονται῾ἤδηδὲκαὶτὸπλῆθοςτῶνῬοδίωνἐγνώριζεντὰὀνόµαταἐκτ
ῆςπροτέραςἐπιδηµίας. 2-
ΚἀκείνηνµὲντὴνἡµέρανοὐδὲνεὑρίσκοντεςἀπηλλάγησανκαὶτῷἉβροκόµῃτὰἐντῷἱερῷὄντ
αἐµήνυσαν: ὁδὲἔπαθεµὲντὴνψυχὴνἐπὶτῷπαραδόξῳτοῦπράγµατος,
εὔελπιςδὲἦνὡςἌνθειανεὑρήσων.
3-ΤῇδὲἑξῆςἧκενἡἌνθειαπάλινεἰςτὸἱερὸνµετὰτοῦἹπποθόου,
οὐκὄντοςαὐτοῖςπλοός, προσκαθίσασαδὲτοῖςἀναθήµασινἐδάκρυέτεκαὶἀνέστενεν:
ἐντούτῳδὲἐπεισίασινὁΛεύκωνκαὶἡῬόδητὸνἉβροκόµηνκαταλιπόντεςἔνδον,
ἀθύµωςἐπὶτοῖςαὐτοῖςδιακείµενον:
ἐλθόντεςδὲὁρῶσιτὴνἌνθειανκαὶἦνµὲνἔτιἄγνωστοςαὐτοῖς, συµβάλλουσιδὲπάνταἅµα,
τὰδάκρυα, τὰἀναθήµατα, τὰὀνόµατα, τὸεἶδος. 4-Οὕτωςκατὰβραχὺἐγνώριζοναὐτήν:
προσπεσόντεςδὲτοῖςγόνασινἔκειντοἀχανεῖς: ἡδὲἐτεθαυµάκειτίνεςτεἦσανκαὶτίβούλοιντο:
οὐγὰρἄνποτεΛεύκωνακαὶῬόδηνἤλπισεν. 5-Οἱδ̓ἐνἑαυτοῖςγενόµενοι ‘ὦδέσποινα’ ἔφασαν
‘Ἄνθεια, ἡµεῖςοἰκέταισοί, ΛεύκωνκαὶῬόδη,
οἱτῆςἀποδηµίαςκοινωνήσαντεςκαὶτοῦλῃστηρίου: ἀλλὰτίςἐνταῦθαἄγεισετύχη; θάρρει,
δέσποινα, Ἁβροκόµηςσώζεταικαὶἔστινἐνταῦθαἀείσεθρηνῶν.’ 6-
ἈκούσασαἡἌνθειαἐξεπλάγητοῦλόγου,
µόγιςδὲἀνενεγκοῦσακαὶγνωρίσασαπεριβάλλειτεαὐτοὺςκαὶἀσπάζεταικαὶσαφέστατατὰκα
τὰἉβροκόµηνµανθάνει.
4.4.6 Ísis
Ísis é a deusa mais popular dentre as deusas egípcias. O seu culto acabou por se
difundir por várias outrasregiões. Deusa mãe, irmã e esposa de Osíris, Ísis desempenhou
um papel crucial na ressurreição do esposo, assinado por Seth, ao recolher, após muitas
provações, o corpo do amado. Ísis é o tipo de esposa fiel, mesmo depos da morte. Mãe
sobressaindo a ilha de File, onde se ergueu o seu mais famoso e duradouro santuário.
Mas não se pode afirmar com certeza que esse é o lugar de seu nascimento. E no
período helenístico dos Ptolomeus e dos Romanos, a crença em Ísis se irradia, do Egito,
pelo mundo globalizado do ecúmeno. Assim sendo, em sua honra, dedicam-se templos,
perpassada de intenção religiosa. Com efeito, a trama do relato amoroso tem lugar e se
“... Xenofonte nos proporciona, em sua obra, não apenas informações sobre cultos
livro I, ou o culto de Ápis, em Mênfis, no livro V, 4, 8-11, mas também sobre o espírito
religioso de sua época, caracterizado pela grande difusão dos cultos egípcios,
passagem a um novo estado, a uma nova vida, na qual vão poder reunir-se de novo,
A deusa grega, Ártemis, e a deusa egípcia, Ísis, associadas à Lua, poderiam ser,
assim, consideradas, em Os Efésios, como duas faces de uma única divindade. Desse
modo, sugere ainda MENDOZA (1979), Antia, provavelmente uma sacerdotisa efésia
da deusa Ártemis, em seu longo périplo tortuoso, se depara com variadas cidades,
jovem invoca, ainda que só depois de ter chegado ao Egito, a deusa Ísis, para que esta a
sempre ansiando manter-se fiel a Habrócomes, dissera a Psamís, um rei da Índia que a
havia comprado no Egito, que ela era consagrada a Ísis; e, posteriormente, tentando
93
escapar ao assédio de Políido, ela refugiou-se, como suplicante, num templo dedicado a
Ísis).
REGULA (2004, p. 149), por sua vez, propõe que as deusas Ártemis e Ísis
uma caçadora virgem, afigura-se muito distante dos aspectos maternais e eróticos de
Ísis. Não obstante, muitos santuários e templos eram erguidos em honra às duas deusas,
identificação da deusa Diana com a deusa Ártemis era tão forte que as duas divindades
aventura, em que os amantes são separados, vindo a passar por uma série de provações,
um filme moderno ou ser vendidas nas livrarias, ao lado dos mais recentes romances.
parte, dedicado aos esforços da heroína Antia em preservar a castidade para o seu
94
Ártemis, que, na história, é vista como sendo idêntica a Ísis. Antia defende com firmeza
sua castidade contra homens indesejados, enquanto Habrócomes é quase crucificado nas
margens do Nilo. Quando finalmente encontram segurança e são unidos sob a bênçãode
Ísis, Antia abraça Habrócome em um ritual de acasalamento semelhante aos atos de Ísis
para reviver Osíris. O tempo da castidade acabou, e agora, a história nos diz que a vida
do casal é um longo dia sagrado. Antia é quem toma a iniciativa erótica, sugerindo a
narrativa de Os Efésios:
3- E depois de passar por Alexandria e chegar a Mênfis, Antia suplicou à deusa Ísis,
pura, pois sou consagrada a ti, e conservo sem mácula o casamento com Habrócomes.
Estou indo daqui para a Índia, tão longe da terra dos efésios, tão longe dos restos
morto. 5- Ela fez essa oração, e eles retomaram o seu caminho. (Livro IV. 3. 3-5)
3-ἩδὲὡςἈλεξάνδρειανπαρελθοῦσαἐγένετοἐνΜέµφει,
εὔχετοτῇἼσιδιστᾶσαπρὸτοῦἱεροῦ ‘ὦµεγίστηθεῶν,
µέχριµὲννῦνἁγνὴµένωλογιζοµένησή, καὶγάµονἄχραντονἉβροκόµῃτηρῶ:
τοὐντεῦθενδὲἐπὶἸνδοὺςἔρχοµαι, µακρὰνµὲντῆςἘφεσίωνγῆς,
µακρὰνδὲτῶνἉβροκόµουλειψάνων. 4-
ἪσῶσονοὖνἐντεῦθεντὴνδυστυχῆκαὶζῶντιἀπόδοςἉβροκόµῃ,
95
ἢεἰπάντωςεἵµαρταιχωρὶςἀλλήλωνἀποθανεῖν, ἔργασαιτοῦτο,
µεῖναίµεσωφρονοῦσαντῷνεκρῷ.’
XIII. 1- Todo o povo de Rodes se reuniu em festa, quando soube que Antía e
os que estavam com ele apresentaram-no a Leucón, e este ficou sabendo quem eles
eram. E tudo o mais lhes parecia ir muito bem, mas faltava Habrócomes, que ainda não
sabia de nada. 2- Correram então o mais que puderam até chegar à casa onde ele estava.
E assim que Habrócomes ouviu um dos ródios dizer que haviam encontrado Antía, ele
saiu correndo, saiu correndo pela cidade, gritando “Antia”!, como se tivesse
enlouquecido. E, enfim, ele se encontrou com os que estavam com Antia, diante do
diante do outro, eles se reconheceram imediatamente, pois esse era o desejo de suas
saudando Ísis como a Grande Deusa. – Novamente, – diziam todos – podemos ver
templo de Ísis: - A ti - disseram os dois – ó Grande Deusa, damos graças por nossa
salvação. Por causa de ti, para nós a mais apreciada de todos os deuses, nós nos
XIII. 1-ΣυνέρρειδὲἅπαντὸπλῆθοςτῶνῬοδίων,
πυνθανόµενοντὴνἈνθείαςεὕρεσινκαὶἉβροκόµου: παρῆνδὲἐντούτῳκαὶὁἹππόθοος,
ἐγνωρίσθητετοῖςπερὶτὸνΛεύκωνακαὶαὐτὸςἔµαθενοἵτινέςεἰσι:
καὶἦντὰµὲνἄλλαἐναὐτοῖςἐπιτηδείως, τὸδὲὅτιµηδέπωἉβροκόµηςταῦταἐπίσταται:
ἔτρεχονδὲὡςεἶχονἐπὶτὴνοἰκίαν. 2-
ὉδὲὡςἤκουσενπαράτινοςτῶνῬοδίωντὴντῆςἈνθείαςεὕρεσιν, διὰµέσηςτῆςπόλεωςβοῶν
96
‘Ἄνθεια’ ἐοικὼςµεµηνότιἔθει.
ΚαὶδὴσυντυγχάνειτοῖςπερὶτὴνἌνθειανπρὸςτῷἱερῷτῆςἼσιδος,
πολὺδὲτῶνῬοδίωνπλῆθοςἐφείπετο. 3-Ὡςδὲεἶδονἀλλήλους, εὐθὺςἀνεγνώρισαν:
τοῦτογὰραὐτοῖςἐβούλοντοαἱψυχαί: καὶπεριλαβόντεςἀλλήλουςεἰςγῆνκατηνέχθησαν:
κατεῖχεδὲαὐτοὺςπολλὰἅµαπάθη, ἡδονή, λύπη, φόβος, ἡτῶνπροτέρωνµνήµη,
τὸτῶνµελλόντωνδέος: ὁδὲδῆµοςὁῬοδίωνἀνευφήµησέτεκαὶἀνωλόλυξε,
µεγάληνθεὸνἀνακαλοῦντεςτὴνἾσιν, ‘πάλιν’ λέγοντες
‘ὁρῶµενἉβροκόµηνκαὶἌνθειαντοὺςκαλούς.’ 4-Οἱδὲἀναλαβόντεςἑαυτούς,
ἐξαναστάντεςεἰςτὸτῆςἼσιδοςἱερὸνεἰσῆλθον ‘σοὶ’ λέγοντες, ‘ὦµεγίστηθεά,
τὴνὑπὲρτῆςσωτηρίαςἡµῶνχάρινοἴδαµεν: διὰσέ, ὦπάντωνἡµῖντιµιωτάτη,
ἑαυτοὺςἀπειλήφαµεν:’ προυκυλίοντότετοῦτεµένουςκαὶτῷβωµῷπροσέπιπτον.
4.4.7 Ápis
Dentre os animais aos quais os egípcios prestavam culto, o mais famoso era o
boi Ápis. O seu culto era muito antigo, possivelmente remontando aos primeiros faraós,
e o seu templo maior ficava em Mênfis. Do Egito, o culto de Ápis difundiu- se por todo
o Mediterrâneo.
deus Sol. Do Novo Império em diante, o boi Ápis foi associado ao deus Ptah, e como o
seu ba (alma magnífica), era adorado em Mênfis, próxima de Saqqara, onde se edificou
renascimento do culto de Ápis, centralizado em torno dos oráculos. Ápis também foi
associado a Osíris. E o deus Serápis, fusão de Ápis e Zeus, passou a ser promovido com
Alexandria. O culto de Ápis e Serápis perdurou até ser proibido por um decreto do
fica sabendo, por um oráculo, que pode vir a reencontrar Habrócomes dentro de pouco
tempo:
97
Antia foi ao templo de Ápis, o deus mais famoso do Egito, e que ali fazia
suplicava ao deus, e então umas crianças egípcias, em frente ao templo, prediziam cada
uma das coisas que estavam por vir, em prosa ou em verso. 10- Antia, então, indo ao
benévolo para os homens, o que se compadece dos estrangeiros, tem piedade também de
vou revê-lo novamente, e se continuarei sendo sua esposa, se permanecerei firme nas
dificuldades e se continuarei viva! Mas se ele está morto, é melhor que eu também deixe
essa vida miserável! E dizendo essas coisas, ela saiu do templo chorando, e nesse
voz:
Ao ouvir essas palavras, Antia recobrou o ânimo e ergueu preces aos deuses. E
depois, ela partiu com Políido para Alexandria. (Livro IV. 4. 8-10)
ἔρχεταιἡἌνθειαεἰςτὸτοῦἌπιδοςἱερόν. ∆ιασηµότατονδὲτοῦτοἐνΑἰγύπτῳ,
καὶὁθεὸςτοῖςβουλοµένοιςµαντεύεται. 9-
Ἐπειδὰνγάρτιςπροσελθὼνεὔξηταικαὶδεηθῇτοῦθεοῦ, αὐτὸςµὲνἔξεισιν,
οἱδὲπρὸτοῦνεὼπαῖδεςΑἰγύπτιοιἃµὲνκαταλογάδηνἃδ̓ἐνµέτρῳπρολέγουσιτῶνἐσοµένωνἕκ
αστα.
10-ἘλθοῦσαδὴκαὶἡἌνθειαπροσπίπτειτῷἌπιδι. ‘Ὦθεῶν’ ἔφη ‘φιλανθρωπότατε,
ὁπάνταςοἰκτείρωνξένους,
ἐλέησονκἀµὲτὴνκακοδαίµονακαίµοιµαντείανἀληθῆπερὶἉβροκόµουπρόειπε. 11-
Εἰµὲνγὰραὐτὸνἔτιὄψοµαικαὶἄνδραλήψοµαι, καὶµενῶκαὶζήσοµαι: εἰδὲἐκεῖνοςτέθνηκεν,
ἀπαλλαγῆναικἀµὲκαλῶςἔχειτοῦπονήρουτούτουβίου.’
Εἰποῦσακαὶκαταδακρύσασαἐξῄειτοῦἱεροῦ:
κἀντούτῳοἱπαῖδεςοἱπρὸτοῦτεµένουςπαίζοντεςἅµαἐξεβόησαν
‘ἈνθίαἉβροκόµηνταχὺλήψεταιἄνδρατὸναὑτῆς.’
98
Ἀκούσασαεὐθυµοτέραἐγένετοκαὶπροσεύχεταιτοῖςθεοῖς:
καὶἅµαµὲνἀπῄεσανεἰςἈλεξάνδρειαν
4.4.8O NILO
Nilo como uma grande fonte de vida. Afinal de contas, o Egito é uma “dádiva do
Nilo”.
“No teatro, como mais tarde na novela,o desenho desse lugar exótico é feito com
fertiliza à falta de chuva (v. 1-3, 89, 462). O Nilo funciona no imaginário grego
dividem, ora considerando que o jovem foi salvo pelo deus Hélio nas duas
consideração que, quando estava para ser crucificado, “olhando fixamente para o
sol, e vendo a correnteza doNilo”, Habrócomes rezou para que o deus o salvasse, e o
deus se apiedou dele e o salvou, e que, quando estava para ser queimado às margens
sincretismo religioso da época, o deus Hélio ter salvado o seu devoto, com a ajuda
Segue-se o excerto abaixo, para que o leitor avalie por si mesmo as várias
exclamou: - Ó tu, que, dentre os deuses, és o que tens mais amor para com os
homens! Tu, que reges o Egito, e através de quem a terra e o mar se manifestam a
possível, manda-me uma castigo ainda maior do que este! 5- Mas, se fui traído por
uma mulher perversa, não permitas que manchem a correnteza do Nilo com o corpo
de um homem inocente ser punido com a morte aqui mesmo, na tua própria terra! 6-
Ele assim rezou, e o deus se apiedou dele; subitamente, irrompeu um vendaval que
derrubou a cruz e fez ceder o terreno à beira do precipício, onde fora erguida a cruz,
e Habrócomes caiu e foi arrastado pela correnteza; contudo, as água não o afogaram
ele foi conduzido pela correnteza. 7- Levado pelas águas, ele chegou à foz do Rio
Nilo, onde ele desemboca no mar, e ali então as sentinelas o recolheram e o levaram,
como se ele fosse um fugitivo, até o governador do Egito. 8- Este, ainda mais
que acendessem uma pira, para que Habrócomes fosse queimado. E quando tudo já
corpo, novamente ele suplicou ao deus, com as poucas forças que ainda lhe
100
vagalhão se abateu sobre a pira, fazendo extinguir as chamas. Os que se achavam ali
acrescentando ainda: - Cuidemos dele, até que saibamos quem é esse homem, e por
de reencontro e chegada tão ansiado pelos amantes. Nesse sentido, os dois excertos
desgraças terríveis, e do Livro V(V.15.2), quando eles regressam à cidade natal, não
sem antes terem experienciado (em Rodes) o reconhecimento típico das narrativas
3- Depois de algum tempo, os pais dos jovens resolveram fazer com que eles
lo. Puseram no barco muitas e variadas roupas, muito ouro e prata e víveres em
o povo fez preces e derramou lágrimas, como se os que estavam prestes a partir
fossem filhos de todos eles. Havia sido preparada para eles uma viagem pelo mar, ao
criadas embarcaram no navio, e quando a nau estava prestes a partir, todo o povo de
Éfeso, uma verdadeira multidão, acorreu para escoltá-los, bem como muitas das
país, e caíram ao chão, desfalecidos. Megamedes e Evipe, por sua vez, sentiram a
imenso clamor, miturando-se as vozes dos que estavam terra com as dos que
estavam no barco: - Ó queridos filhos! - diziam uns, Será que ainda os veremos, nós,
os seus pais? - Ó, pais!, diziam outros, Será que voltaremos a revê-los? Havia
parentes, e conservando na memória o nome uns dos outros. 10- Megamedes, então,
tomou de uma taça e fez uma libação, orando como se pudesse ser ouvido pelos que
estavam no barco: - Ó filhos! – dizia ele – Que possais ser bem sucedidos e que
regressardes a salvo, e que possais ter de novo a querida pátria. Mas se alguma
coisa acontecer convosco, sabei que nós também não estaremos salvos, e que os
XI.1-As lágrimas não deixaram que ele continuasse falando. E eles, então, voltaram
por sua vez, seguiam abraçados pensando, ao mesmo tempo, em muitas coisas,
3-
Χρόνουδὲδιελθόντοςὀλίγουἔγνωσανοἱπατέρεςἐκπέµπειναὐτοὺςτῆςπόλεωςκατὰτὰβεβου
λευµένα: ἤµελλόντεγὰρἄλληνὄψεσθαιγῆνκαὶἄλλαςπόλειςκαὶτὸντοῦθεοῦχρησµόν,
ὡςοἷόντεἦν, παραµυθήσεσθαιἀπαλλαγέντεςχρόνῳτινὶἘφέσου. 4-
Παρεσκευάζετοδὴπάντααὐτοῖςπρὸςτὴνἔξοδον,
ναῦςτεµεγάληκαὶναῦταιπρὸςἀναγωγὴνἕτοιµοι, καὶτὰἐπιτήδειαἐνεβάλλετο,
πολλὴµὲνἐσθὴςκαὶποικίλη, πολὺςδὲἄργυροςκαὶχρυσός,
103
ἥτετῶνσιτίωνὑπερβάλλουσαἀφθονία. 5-
ΘυσίαιδὲπρὸτῆςἀναγωγῆςτῇἈρτέµιδικαὶεὐχαὶτοῦδήµουπαντὸςκαὶδάκρυαπάντων,
ὡςµελλόντωνἀπαλλάττεσθαιπαίδωνκοινῶν.
Ἦνδὲὁπλοῦςαὐτοῖςἐπ̓Αἴγυπτονπαρεσκευασµένος. 6-῾Ωςδ̓ἦλθενἡτῆςἀναγωγῆςἡµέρα,
πολλοὶµὲνοἰκέται, πολλαὶδὲθεράπαιναιµελλούσηςδὲτῆςνεὼςἐπανάξεσθαι,
πᾶνµὲντὸἘφεσίωνπλῆθοςπαρῆνπαραπέµπον, πολλαὶδὲκαὶτῶν ...
µετὰλαµπάδωνκαὶθυσιῶν. 7-ἘντούτῳµὲνοὖνὁΛυκοµήδηςκαὶἡΘεµιστώ,
πάντωνἅµαἐνὑποµνήσειγενόµενοι, τοῦχρησµοῦ, τοῦπαιδός, τῆςἀποδηµίας,
ἔκειντοεἰςγῆνἀθυµοῦντες: ὁδὲΜεγαµήδηςκαὶἡΕὐίππηἐπεπόνθεσανµὲντὰαὐτά,
εὐθυµότεροιδὲἦσαν, τὰτέλησκοποῦντεςτῶνµεµαντευµένων. 8-
Ἤδηµὲνοὖνἐθορύβουνοἱναῦται, καὶἐλύετοτὰπρυµνήσια,
καὶὁκυβερνήτηςτὴναὑτοῦχώρανκατελάµβανε, καὶἡναῦςἀπεκινεῖτο. 9-
Βοὴδὲτῶνἀπὸτῆςγῆςκαὶτῶνἐντῇνηὶπολλὴκαὶσυµµιγής, τῶνµὲν ‘ὦπαῖδες’ λεγόντων
‘φίλτατοι, ἆραἔτιὑµᾶςοἱφύντεςὀψόµεθα;’ τῶνδὲ ‘ὦπατέρες, ἆραὑµᾶςἀποληψόµεθα;’
∆άκρυαδὴκαὶοἰµωγή, καὶἕκαστοςὀνοµαστὶτὸνοἰκεῖονἐκάλει,
εἰςὑπόµνησινἀλλήλοιςἐγκαταλείποντεςτοὔνοµα. 10-
ὉδὲΜεγαµήδηςφιάληνλαβὼνκαὶἐπισπένδωνεὔχετοὡςἐξάκουστονεἶναιτοῖςἐντῇνηὶ
‘ὦπαῖδες’ λέγων ‘µάλισταµὲνεὐτυχοῖτεκαὶφύγοιτετὰσκληρὰτῶνµαντευµάτων,
καὶὑµᾶςἀνασωθένταςὑποδέξαιντοἘφέσιοι, καὶτὴνφιλτάτηνἀπολάβοιτεπατρίδα:
εἰδὲἄλλοτισυµβαίη, τοῦτοµὲνἴστεοὐδὲἡµᾶςἔτιζησοµένους:
προΐεµενδὲὑµᾶςὁδὸνµὲνδυστυχῆἀλλ̓ἀναγκαίαν.’
τοῦπλήθουςαὐτοὺςθαρρεῖνπαρακαλοῦντος,
ὁδὲἉβροκόµηςκαὶἡἌνθειαἀλλήλοιςπεριφύντεςἔκειντοπολλὰἅµαἐννοοῦντες,
τὴνἀποδηµίανὑποπτεύοντες: παρεµυθεῖτοδ̓αὐτοὺςεἰςἅπανταὁµετ̓ἀλλήλωνπλοῦς.
A viagem foi rápida e, em poucos dias, eles chegaram a Éfeso. 2- Toda a cidade
já fora informada de que Habrócomes e Antia tinham conseguido se salvar, e assim que
terem rezado bastante e sacrificado, depositaram uma oferenda para a deusa, com uma
inscrição, narrando tudo que eles tinham feito e sofrido. 3- E depois de fazer essas
coisas, eles voltaram à cidade e mandaram erguer grandes mausoléus para seus pais, que
resto das suas vidas juntinhos, numa festa constante. E Leucón e Rode
decidiu também passar o resto da sua vida em Éfeso; mandou erguer uma grande
DE XENOFONTE
καὶἡµέραιςὀλίγαιςδιανύσαντεςτὸνπλοῦνκατῆρανεἰςἜφεσον. 2-
Προεπέπυστοτὴνσωτηρίαναὐτῶνἡπόλιςἅπασα: ὡςδὲἐξέβησαν,
εὐθὺςὡςεἶχονἐπὶτὸἱερὸντῆςἈρτέµιδοςᾔεσανκαὶπολλὰεὔχοντοκαὶθύσαντεςἄλλατεἀνέθεσ
ανἀναθήµατακαὶδὴκαὶγραφῇτῇθεῷἀνέθεσανπάνταὅσατεἔπαθονκαὶὅσαἔδρασαν: 3-
καὶταῦταποιήσαντες,
ἀνελθόντεςεἰςτὴνπόλιντοῖςγονεῦσιναὑτῶντάφουςκατεσκεύασανµεγάλους῾ἔτυχονγὰρὑπὸ
γήρωςκαὶἀθυµίαςπροτεθνηκότες᾿,
καὶαὐτοὶτοῦλοιποῦδιῆγονἑορτὴνἄγοντεςτὸνµετ̓ἀλλήλωνβίον. 4-
ΚαὶὁΛεύκωνκαὶἡῬόδηκοινωνοὶπάντωντοῖςσυντρόφοιςἦσαν,
διέγνωδὲκαὶὁἹππόθοοςἐνἘφέσῳτὸνλοιπὸνδιαβιῶναιχρόνον.
ΚαὶδὴὙπεράνθουςτάφονἤγειρεµέγανκατὰΛέσβονγενόµενος,
καὶτὸνΚλεισθένηπαῖδαποιησάµενοςὁἹππόθοοςδιῆγενἐνἘφέσῳµεθ̓ἉβροκόµουκαὶἈνθεί
ας.
Ξενοφῶντος
τῶνκατὰἌνθειανκαὶἉβροκόµηνἘφεσιακῶνλόγων
τέλος
5. OS EFÉSIOS
Livro I
I.1- Vivia em Éfeso um homem chamado Licomedes, um dos mais poderosos do lugar.
Esse Licomedes teve com Temistos, a sua esposa nativa, um filho chamado
Habrócomes, de grande beleza e corpo fenomenal, algo jamais visto até então, na Jônia
105
se exercitava em variadas artes, pois, para ele, a caça, a equitação e as práticas marciais
eram exercícios físicos habituais. 3- Ele era muito estimado em toda Éfeso e também
pelos demais habitantes da Ásia, e depositavam nele grandes esperanças de que ele
beleza do corpo. Desprezava como inferiores todos os outros que se diziam belos, e
nada, ainda que agradável de ser visto, ou digno de ser ouvido, impressionava
Habrócomes. 5- E se ele ouvisse dizer que um jovem era belo ou que uma moça era
atraente, ele zombava dos que diziam essas coisas, como se eles não soubessem que só
ele era belo. Nem mesmo a Eros ele considerava um deus, e o descartava
submeteria ao deus, a não ser se ele próprio quisesse. E se encontrasse uma estátua ou
E assim era: por onde Habrócomes passasse, nenhuma estátua se afigurava bela,
II.1- Eros andava muito irritado por causa dessas coisas. O deus, amante da discórdia e
implacável com os orgulhosos, buscava uma maneira de apanhar o jovem, pois este,
até para um deus como ele, afigurava-se difícil de pegar. Assim sendo, tendo se
armado, e com todo o poder das poções de amor, Eros partiu para o ataque. 2-
Celebrava-se então a festa de Ártemis, que se estendia da cidade até o templo, distante
anos, ele estava com os efebos na mesma faixa etária. Na procissão, o jovem vinha
entre os primeiros. 3- Uma grande multidão acorrera à festa da deusa: muitos nativos e
muitos estrangeiros. Na festa nacional, era um costume encontrar noivos para as moças
apetrechos da caça, os quais, para uns, eram atributos de guerra, e, para outros,
atributos de paz. E cada uma das jovens estava muito bem arrumada, como se fosse
uma dádiva para o seu amado. 5- Ia à frente das filas das moças, Antia, filha de
superava de longe a das outras moças. A jovem tinha quatorze anos de idade. Seu
corpo florescia em boa forma e o adorno da figura contribuía em muito para os seus
encantos. 6- A cabeleira ruiva, solta, em boa parte, e com algumas tranças, movendo-
se ao sabor dos ventos; os olhos ardentes, brilhantes como os de uma donzela, tímidos
como os de uma mulher casta; a sua vestimenta, uma túnica cor de púrpura, fechada
até os joelhos; caindo-lhe pelos braços, uma pele de corça a envolvia; um carcás lhe
pendia dos ombros, e ela carregava arcos e flechas seguida pelos cães. 7-
dela, como se ela fosse a própria deusa Ártemis. E agora, a multidão, ao vê-la, gritava
procissão: uns diziam, profundamente emocionados, que ela era a própria deusa;
outros, que ela fora criada pela deusa. Todos lhe dirigiam preces e prostravam-se
diante dela. E louvavam a felicidade dos pais da jovem. E Antia era aclamada por
todos os espectadores como “Antia, a bela”. 8- E enquanto passava o grupo das moças,
ninguém falou outro nome senão o de Antía, mas quando Habrócomes apareceu à
frente dos efebos, daí em diante, apesar da beleza do cortejo das moças, todos se
107
esqueceram delas ao ver Habrócomes, e voltaram os seus olhos para ele, gritando,
outro, ele é tão belo quanto a imagem de um deus!”. 9- E alguns ainda comentavam:
da arte de Eros. E logo chegou, a cada um dos dois, Antia e Habrócomes, a fama de
III.1- Quando a procissão terminou, toda a multidão se dirigiu ao templo, para realizar
reuniram então no mesmo lugar, e aí, os dois jovens se encontraram. Antia foi
surpreendida por Habrócomes, e este, apanhado por Eros, olhava fixamente para a
o deus Eros se apoderava dele. 2- Antia, por sua vez, se sentia muito desconfortável.
Toda olhos para a beleza irradiante de Habrócomes, ela entregava os pontos, e chegava
até a se comportar de um modo não conveniente para uma jovem. Dizia qualquer
coisa, só para que Habrócomes a ouvisse, e descobria as partes do corpo que lhe era
E quando os dois foram embora, cada um para a sua casa, eles reconheceram, então,
porque não estavam se sentindo bem. E cada um se recordava da visão do outro, e eles
ardiam de amor, e o desejo só fazia aumentar pelo resto do dia. E quando Antia e
Quantos males! O que sofro, infeliz? Eu que até agora era o viril Habrócomes, o que
vencido por ele, e obrigado a ser escravo de uma moça. E me parece que existe alguém
mais belo do que eu, e o chamo de deus Eros. 2- Ó, eu sou tão covarde e vil! Não serei
capaz de resistir? Não me manterei forte? Não serei mais belo que Eros? É preciso que
eu vença agora esse deus que não é nada. 3- É bela essa moça. E o que tem isso? Ela é
bela para teus olhos, Habrócomes, mas não será se tu não quiseres. Isso já está
decidido: nunca Eros será capaz de me vencer. 4- Habrócomes dizia essas coisas e o
deus com mais força o pressionava, apesar da resistência, e o atormentava contra a sua
vontade. E não mais podendo resistir, Habrócomes, jogando-se no chão, disse: - Eros,
tu venceste! Eros, um grande troféu ergueste por tua vitória sobre o virtuoso
Habrócomes, tu já tens em mim um suplicante. 5- Pois então, salva agora aquele que
em ti busca refúgio, Senhor de todas as coisas. Não me abandones nem leves tua
entrega-me a Antia. Não sejas somente um deus severo contra quem se opõe a ti, mas
sejas compassivo com o vencido. Assim ele falou, mas Eros ainda estava muito
Antia, por sua vez, também estava passando mal, e quando não podia mais resistir,
tratava de se reanimar para que os que a rodeavam não percebessem. – O que sofro, -
dizia ela -, infeliz de mim! Eu, uma virgem, amo minha juventude acima de tudo e
sofro um mal novo e que não convém a uma moça. Estou louca por Habrócomes, que é
belo, porém orgulhoso. 7- Qual será o limite do meu desejo e qual será o fim desse
109
mal? Meu amado é arrogante e eu sou uma virgem resguardada. A quem pedirei ajuda?
V.1- Assim se lamentava cada um deles durante toda a noite e ambos tinham diante
dos olhos o rosto do outro, pois cada um tinha a imagem do outro formada na alma.
Quando o dia nasceu, Habrócomes foi para os seus exercícios usuais, e a moça foi
celebrar o culto da deusa, como de costume. 2- Seus corpos estavam esgotados por
causa da noite anterior, os rostos pálidos e abatidos. E isso durou muito tempo e não
havia nada que eles pudessem fazer. 3- Passavam o dia no templo da deusa,olhando
um para o outro, mas não ousavam dizer a verdade, porque tinham medo. E não tinha
jeito: Habrócomes suspirava, chorava e suplicava, para que a moça o ouvisse com
compaixão. 4- E Antia sofria a mesma coisa, mas tinha de suportar uma infelicidade
ainda maior, pois via que outras moças e mulheres olhavam para ele. E todas elas
olhavam para Habrócomes! Era evidente o sofrimento da jovem, pois ela temia parecer
inferior às outras mulheres. E ambos dirigiam preces à deusa, sem saber, no entanto,
que essas preces eram semelhantes. 5- Algum tempo depois, o rapaz já não podia mais
suportar, com o corpo extenuado e a alma abatida, de modo que Licomedes e Temisto
ficaram muito preocupados, pois eles não sabiam o que estava acontecendo com
tinham Megamedes e Evipe por causa de Antia, ao verem a sua beleza se consumir e
não atinarem com a causa daquela infelicidade. Finalmente, levaram até Antia
adivinhos e sacerdotes para que encontrassem uma solução para o seu mal. 7- E eles
aplacar, com essas palavras, certas divindades, pois acreditavam que o mal provinha de
sacrifícios e preces por Habrócomes, mas não houve solução para o mal; em vez disso,
110
o amor ardia, cada vez mais inflamado. 9- Ambos caíram doentes, e a sua saúde
piorou, e eles ficaram acamados, fazendo as pessoas pensarem que eles fossem morrer
a qualquer momento, pois não podiam diagnosticar que mal os afligia. Finalmente, os
pais de ambos os jovens enviaram mensageiros para consultar o oráculo do deus sobre
VI.1- O templo de Apolo em Cólofon não ficava muito longe de Éfeso, mas a ele só se
chegava viajando pelo mar, mais ou menos oitenta estádios. Ali, os mensageiros de
cada uma das famílias pediram ao deus que profetizasse a verdade; afinal, eles tinham
ido ao templo com o mesmo objetivo. E o deus lhes deu a mesma resposta em forma
de versos. Ei-los:
VII.1-Assim que a resposta chegou a Éfeso, logo os pais dos jovens ficaram sem saber
o que fazer, pois não conseguiam entender, de jeito nenhum, qual era a doença. Não
compreendiam as palavras do deus: qual era a doença, a fuga, a prisão, o túmulo, o rio
isso que o deus queria dizer, ao profetizar essas coisas. Tomaram, então, essa decisão, e
pensaram em fazê-los viajar por algum tempo, logo após o casamento. 3- A cidade
inteira já estava em festa, guirlandas por toda parte, e se anunciava o casamento que
estava para acontecer. O casal era felicitado por todos; ele, por se unir a uma mulher
111
assim como Antía; ela, por ser acolhida no leito de um jovem assim. 4- Habrócomes,
quando ficou sabendo do oráculo e do casamento, se sentiu imensamente feliz por ter
Antia, e de modo algum temeu a profecia, mas o presente se lhe afigurou mais doce que
preocupava com as desgraças, tendo Habrócomes como um consolo para todos os males
futuros.
sacrificaram muitas vítimas à deusa. E depois que terminaram todas essas cerimônias,
chegando a noite, - e para Antia e Habrócomes, tudo lhes parecia transcorrer muito
tálamo estava assim preparado: o leito de ouro estava coberto com colchas de cor
púrpura, e sobre esse leito pairava uma tenda da Babilônia,com muitos bordados:
ainda trazendo flores. Isso numa parte da tenda. Na outra parte, estava Ares, desarmado,
mas adornado como se fosse receber a desejada Afrodite, e coroado com um manto de
lã. Eros o conduzia, portando uma lamparina acesa. Sob essa tenda, reclinaram Antia,
IX.1-Cada um deles sentia as mesmas emoções, eles não conseguiam dizer nada um ao
outro, nem olhar nos olhos um do outro, e estando juntos ali, eles permaneciam
recobrando-se, abraçou Antia; ela começou a chorar, e as lágrimas vertidas por sua alma
112
eram como sinais do desejo que ela sentia pelo amado. Aí então, Habrócomes disse: - Ó
noite mais desejada por mim, e que só consegui depois de ter sofrido tantas noites! 3- Ó
virgempara mim mais doce que a luz, e a mais feliz, da qual jamais se ouviu falar! A um
homem apaixonado tens por marido. Com quem poderás viver e morrer como uma
enxugar as suas lágrimas, e essas lhe pareciam mais doces que o néctar, e mais eficazes
Sim, Habrócomes, eu pareço bela para ti, e diante da tua própria beleza, será que eu lhe
agrado? Covarde! Medroso! Quanto tempo tardaste em teu amor, quanto desperdiçaste?
Por meus próprios males, fui eu quem mais sofri. 5- Mas, vamos, recolhe as minhas
lágrimas, e que teus lindos cabelos bebam desse filtro de amor, e que, ao nos unirmos,
nós façamos parte um do outro! Reguemos as guirlandas com as nossas lágrimas, para
que, assim como nós, elas também venham a se amar. 6- Depois de dizer isso, ela
para a de outro, através dos lábios. 7- E ela, beijando os olhos dele, lhe disse: -Ó vós,
que tanto me fizestes sofrer! Ó tu, que, pela primeira vez. cravaste o aguilhão em minha
alma, antes tão arrogante e agora tão amoroso! Bem me servistes, bem levastes meu
Habrócomes! Que vejais sempre somente a mim, e que não mostreis a Habrócomes
nenhuma outra bela mulher, e nem a mim me pareça belo um outro homem. Vós
possuístes as almas que vós mesmos inflamastes; então, guardai-as da mesma maneira.
9- Assim ela falou, e eles se deitaram abraçados e, pela primeira vez,gozaram dos
prazeres de Afrodite. E por toda a noite, eles competiram um com o outro, rivalizando
X.1-Quando o dia amanheceu, eles se levantaram bem mais animados e felizes, depois
de gozarem das coisas boas por tanto tempo desejadas. 2- A vida lhes parecia uma festa
constante, repleta de benesses, e eles já tinham até se esquecido do oráculo. Mas o que
lhes fora reservado pelo Destino não fora esquecido, e nem o deus descuidara do que
havia decretado. 3- Depois de algum tempo, os pais dos jovens resolveram fazer com
que eles saíssem da cidade, como acordado anteriormente. Eles poderiam assim
conduzi-lo. Puseram no barco muitas e variadas roupas, muito ouro e prata e víveres em
povo fez preces e derramou lágrimas, como se os que estavam prestes a partir fossem
filhos de todos eles. Havia sido preparada para eles uma viagem pelo mar,ao longo do
Egito. 6- Quando chegou o dia da partida, muitos serviçais e muitas criadas embarcaram
no navio, e quando a nau estava prestes a partir, todo o povo de Éfeso, uma verdadeira
multidão, acorreu para escoltá-los, bem como muitas das sacerdotisas, portando tochas e
Megamedes e Evipe, por sua vez, sentiram a mesma coisa, embora mais bem dispostos,
Ouviu-se então um imenso clamor, miturando-se as vozes dos que estavam terra com as
dos que estavam no barco: - Ó queridos filhos! - diziam uns - Será que ainda os
veremos, nós, os seus pais? -Ó, pais! - diziam outros -Será que voltaremos a revê-los?
Havia lágrimas e lamentação, enfim, e cada um gritava, chamando pelo nome a seus
114
parentes, e conservando na memória o nome uns dos outros. 10- Megamedes, então,
tomou de uma taça e fez uma libação, orando como se pudesse ser ouvido pelos que
estavam no barco: - Ó filhos! – dizia ele – Que possais ser bem sucedidos e que escapeis
que possais ter de novo a querida pátria. Mas se alguma coisa acontecer convosco, sabei
que nós também não estaremos salvos, e que os enviamos por um caminho
XI.1-As lágrimas não deixaram que ele continuasse falando. E eles, então, voltaram
sua vez, seguiam abraçados pensando, ao mesmo tempo, em muitas coisas, cheios de
afastamento do país. Mas o fato de estarem navegando juntos lhes encorajava para o que
viesse. 2- E naquele dia lhes soprou um vento favorável, e eles navegaram rapidamente
até Samos, a ilha sagrada de Hera. Ali então, realizaram os sacrifícios, cearam e fizeram
favorável. Muitas vezes, eles se perguntavam, um ao outro: - Nos será permitido passar
dascoisas pelas quais tinha passado: -Antia, - dizia ele - és mais desejada por mim que a
própria vida! Tomara que possamos ser bem sucedidos e nos salvarmos um ao outro!4-
Mas se nos está destinado sofrer, quem sabe até nos separarmos, que então juremos, um
ao outro, caríssima esposa, tu, que continuarás pura para mim e nunca suportarás um
outro homem, e eu, que não coabitarei com outra mulher. 5- Ao ouvi-lo, Antiatambém
pensando, que, se eu me separar de ti, ainda vou cogitar de me casar com outro homem,
eu que, absolutamente, não posso viver sem ti? Eu te juro pela deusa de nossos
115
antepassados, a grande Ártemis dos Efésios, por este mar que estamos percorrendo, e
pelo deus que nos uniu,um ao outro, nessa bela loucura, que eu, se for afastada de ti,
ainda que por pouco tempo, não mais poderei viver e ver a luz do sol. 6- Antia dizia
juramentos dos amantes cada vez mais fortes. Nesse momento, o barco passava por Cós
e Cnido, e já se via a ilha de Rodes, grande e bela. E eles tiveram de desembarcar ali,
pois os marinheiros disseram ser necessário pegar água e que eles tinham de descansar,
tomando Antia pela mão; aí então, todos os ródios se reuniram, deslumbrados com a
beleza dos jovens, e ninguém conseguia passar por eles sem dizer nada, mas uns diziam
que os deuses estavam chegando, e outros se prosternavam e caíam de joelhos aos seus
pés. E logo, por toda a cidade, ouviu-se falar dos nomes de Habrócomes e Antia. 2-
providenciou-se uma festa para comemorar a sua chegada. E eles visitaram toda a
impulsionou, e a navegação lhes era prazerosa. E durante todo aquele dia e na noite
porém, o vento cessou, veio a calmaria, o barco seguiu mais devagar, e então, os
humana, trajando um vestido de púrpura fenícia. E depois que ela surgiu, o barco
pareceu estar pegando fogo, e todos os outros passageiros estarem morrendo, menos ele,
Habrócomes, e Antia,que saíram nadando pelo mar. Ao ver essas coisas acontecendo
tão rapidamente, ele se perturbou e pressentiu, a partir daquele sonho, que uma coisa
XIII.1- Por acaso, quando eles estiveram em Rodes, piratasde estirpe feníciaestiveram
ancorados por perto, numa grande trirreme. Levantaram âncora como se estivessem
carregando mercadorias; a tripulação era grande, e eles eram muito destemidos. Esses
piratas ficaram sabendo que no barco de Habrócomes e Antía havia ouro e prata em
abundância, além de muitos escravos valiosos. 2- Eles decidiram, então, atacar o barco,
de Habrócomes, até que enfim, por volta do meio-dia, quando todos no barcoestavam
pirata, apertaram seus joelhos e disseram: - Disponha, senhor, de nossas riquezas e faça
117
de nós seus escravos, mas não sacrifiques as nossas vidas nem mates os que se
submeteram a ti voluntariamente. Por este mar, por tua destra! Leva-nos para onde
quiseres e põe-nos à venda como teus escravos! Apenas tem compaixão de nós,
Antía, e alguns escravos,tocou fogo no barco, e os que ali ficaram morreram queimados,
pois ele não podia levar todos na trirreme, nem lhe parecia seguro. 2- Era uma cena
levarão, senhores? Que terra vos receberá? E que cidade habitareis? E os outros, na
não suportando mais a perda de Habrócomes, se jogou ao mar, e nadando com grande
esforço tentava alcançar o trirreme: - Para onde estás indo, meu filho, - dizia ele -,
deixando para trás este velho, o teu pedagogo? 5- Para onde estás indo, Habrócomes?
Mata-me tu mesmo, a mim, este desgraçado, e sepulta-me! Para mim, não há vida sem
ti! Ele dizia essas coisas enquanto nadava, e quando, enfim, perdeu a esperança de ainda
ver Habrócomes, cedeu à força das ondas e pereceu. 6- Esse momento foi o mais
doloroso para Habrócomes. O jovem estendia os braços para o velho esuplicava aos
Fenícia, onde os piratas tinham a sua morada. 7- Não levaram os prisioneiros para a
118
cidade, mas para uma propriedade próxima, do chefe do bando, cujo nome era Apsirto;
aí, Corimboservia por dinheiro e recebia também uma parte do botim. Enquanto
apaixonou perdidamente por ele, e a convivência com o rapaz só fez inflamar mais
ele não apenas via que o jovem estava abatido e sofrendo muito, mas também que ele
amava Antía. A Corimbo também parecia ser muito difícil forçá-lo a ceder, pois temia a
mostrava-se muito solícito para com o jovem. 3- Por sua vez, Habrócomes pensava
que, ao tratá-lo com generosidade, Corimbo era movido pela compaixão. E Corimbo
acabou falando de sua paixão por Habrócomes a um colega de bando, cujo nome era
Euxino; ele, então, pediu ajuda ao companheiro para que, juntos, encontrassem uma
maneira de convencer o rapaz. 4- Euxino escutou com muita atenção as coisas que
Corimbo lhe disse, pois ele, por sua vez, estava sofrendo muito por Antía, perdidamente
apaixonado pela moça. Assim, então, contou a Corimbo o que se passava com ele,e
aconselhou-o a não se afligir tanto assim, mas traçar um plano para conseguir o seu
objetivo. 5- Pois – disse Euxino – seria muito vergonhoso, se depois de passarmos por
tantos perigos e expormos as nossas vidas, não pudéssemos gozar com tranquilidade das
coisas que conquistamos com tanto esforço. Podemos – acrescentou ainda Euxino –
pedir a Apsirto, um de cada vez, que nos conceda a nossa parte no botim. 6- Com essas
falar com os jovens, um em favor do outro, para que Euxino convencesse Habrócomes e
Corimbo, Antia.
119
outros sofrimentos, conversando e jurando o tempo todo que iam cumprir o que haviam
prometido um ao outro. Foram até eles Corimbo e Euxino, e disseram que gostariam de
ter uma conversa em particular com cada um deles. Assim, um levou Antia consigo, e o
que não era coisa boa. 3- Euxino, então, falou com Habrócomes em favor de Corimbo: –
depois de ter sido um homem livre, e ficar pobre, em vez de rico. Mas é preciso que tu
saibas que todas essas coisas são obra da Sorte, que te contentes com o que a divindade
reservou para ti e que ames aqueles que agora são seus senhores. 4- Sabe que é possível
pois ele te ama com paixão e está disposto a fazer de ti senhor de todos os seus bens.
Não sofrerás nenhum castigo e, em troca, farás com que teu senhor te seja favorável. 5-
Pensa bem na situação em que te encontras agora: sem defensor, em terra estrangeira, e
Corimbo. Que necessidade tens de mulher agora,e de mais problemas? Por que desejas
assimuma mulher, com a idade que tens? Deixa de lado todas essas coisas, pois é
preciso que teus olhos se voltem apenas para o teu senhor, e que obedeças as suas
ordens. 6- Ao ouvir essas palavras, Habrócomes ficou logo assustado e não sabia como
responder a Euxino; começou, então, a chorar e a gemer,ao ver a que situação havia
responderei sobre todas essas coisas que acabaste de me dizer. 7- Euxino, então, se
retirou. Corimbo, por sua vez, havia falado a Antia sobre o amor que Euxino sentia por
ela, da necessidade em que ela se encontrava, e que era preciso, acima de tudo, obedecer
aos seus senhores. E ele prometeu muitas coisas, um bom casamento e muitas riquezas.
120
Euxino: pediu a Corimbo um pouco de tempo para decidir. E assim, Euxino e Corimbo
com facilidade.
Livro II
depois que um contou ao outro exatamente o que ouvirade Euxino e de Corinto, eles se
O deus já me faz pagar pelo meu orgulho. Corimbo me ama, e Euxino te ama. 3- Ó
formosuratão inoportuna para cada um de nós!Então, foi para isso que me conservei
que vida me resta, se eu me tornar uma prostituta, e não mais um homem, e ter de me
separar da minha Antia?4- Mas não, pela virtude que, desde criança, me acompanha
Enquanto ele dizia essas coisas, derramava muitas lágrimas; e então Antía lhe disse: -
comigo, a fim de satisfazer os seus desejos. 6- Mas que eu não seja tão apegada à
vida,pois não poderia mais suportar, depois de ultrajada, ainda ver o sol. Já está
II. 1- Enquanto eles tomavam essa decisão, Apsirto, o chefe do bando de piratas,
foi até o campo, viu Habrócomes e Antia, e ficou impressionado com a sua formosura,
dinheiro e dos objetos preciosos, assim como as moças que haviam capturado, ele os
Leucón e Rode, levou-os para Tiro. 4- O grupo formava um cortejo que chamava a
atenção, e todos lhes admiravam a beleza, e os bárbaros,que nunca tinham visto antes
felicitavam Apsirto por ter adquirido tais escravos. 5- Ele os conduziu até sua casa, e
especial, pois pensava em ganhar muito, se conseguisse vendê-los por um preço justo.
III. 1- O grupo de Habrócomes estava nessa situação. E depois de alguns dias, Apsirto
partiu para a Síria, a fim de tratar de outros negócios, e sua filha, Manto, se apaixonou
por Habrócomes. Ela era bela e já estava na idade de se casar, mas a sua beleza nem de
resistiu aos seus encantos, e não podendo mais se conter, não sabia o que fazer. Não se
atrevia a falar com o jovem, pois sabia que ele tinha uma esposa, e Manto não tinha
esperanças de convencê-lo, nem como falar do seu amor a algum outro dos de sua
casa, porter medo do pai. 3- Por causa disso, Masto se consumia cada vez mais, e
sofria muito, e não podendo mais suportar, ela resolveu falar do seu amor a Rode, a
companheira de Antía, que era da mesma idade e bem moça, pois chegou à conclusão
de que somente ela a ajudaria a realizar o seu desejo. 4- Assim que encontrou uma
oportunidade, ela levou a moça até o altar doméstico que havia em sua casa, e lhe
pediu que jurasse não dizer nada a ninguém, e então falou do seu amor por
Habrócomes,e lhe implorou que a ajudasse, pois, se o fizesse seria muito bem
recompensada. 5- E Manto acrescentou ainda: - Sabes que és minha escrava, sabes que
poderás provar da ira de uma mulher bárbara e injuriada! Depois de dizer todas essas
coisas, Manto dispensou Rode. A escrava se viu então numa situação muito difícil,
pois se recusava a falar com Habrócomes, logo ela, que amava Antía, mas temia muito
aira de umamulher bárbara. 6- Pareceu-lhe, então, ser melhor falar primeiro com
123
Leucón sobre as coisas que Manto lhe dissera. Rode tinha uma relação de intimidade
7- Assim, quando se viu a sós com ele, Rode lhe disse: - Ó Leucón! – e foi em frente -
filha do nosso senhor, Apsirto,ama Habrócomes, com grande paixão, e nos ameaça, se
não o conseguir, com terríveis castigos. 8- Considera então o que é preciso fazer, pois
la, Leucón caiu em prantos, pois compreendeu que esse era o começo de grandes
desgraças, mas logo ele se recompôs e disse: - Fica calada, Rode, pois eu me
IV. 1- Depois de dizer isso, Leucón foi ter com Habrócomes. Este não se ocupava de
mais nada, a não ser beijar Antía e ser beijado por ela, falar com ela e ouvi-la falar. 2-
Pondo-se diante deles, Leucón falou: - O que estamos fazendo, companheiros? O que
senhores. A filha de Apsirto está sofrendo muito por causa de ti, e contradizer uma
moça bárbara apaixonada é muito difícil. Tu, então, toma a decisão que te parece
melhor, salva a todos nós, e não deixes que sejamos abatidos pelaira de nossos
pela ira, e, olhando fixamente para o companheiro, lhe disse: - Ó homem perverso! – e
acrescentou –E mais bárbaro que os fenícios deste lugar!Como ousas dizer tais coisas a
escravo, mas sei honrar meus compromissos. Eles têm poder sobre o meu corpo, mas a
minha alma, eu a tenho livre. Que Manto me ameace agora, se quiser, com a espada,
com as amarras, com o fogo e com o que mais for necessário para coagir o corpo de
um escravo, pois nunca me deixarei persuadir de espontânea vontade, e ser injusto com
124
Antía. 5- Enquanto ele dizia essas coisas, Antía não esboçou reação, diante de tamanho
infortúnio, e não conseguia dizer nada. Por fim, com dificuldade, ela reagiu e tomou a
palavra: - Tenho, Habrócomes, a tua ternura, e estou convencida de que sou, acima de
tudo, amada por ti. Mas te suplico, dono da minha alma, não traias a ti mesmo nem te
exponhas à ira de uma bárbara. 6- Ceda ao desejo da senhora. 6- Eu vos deixarei livres,
quando eu tombar sem vida, e lembra-te de Antia. Todas essas coisas fizeram com que
Habrócomes se sentisse ainda mais desgraçado, e ele não conseguia atinar com o que
V.1 - Eles não sabiam como sair dessa situação. Manto, por sua vez,diante da demora
de Rode, não pode mais resistir e escreveu uma carta para Habrócomes, cujo teor era o
seguinte:
Ao belo Habrócomes, tua senhora te saúda. Manto te ama, e já não pode mais
suportar. Talvez isso seja inconveniente para uma moça, mas necessário para uma
amante. Suplico-te, não me desdenhes, nem maltrates aquela que quer o teu bem. 2- Se
livres daquela que agora é tua mulher, e assim ficarás rico e serás muito feliz. Mas se
dizendo que a entregasse a Habrócomes. Ele recebeu, leu, e ficou muito aflito com
tudo o que leu, e a menção à Antía atormentou-o ainda mais. 4- Então, ele guardou
Senhora, faz como quiseres, trata meu corpo como o de um escravo. Se queres
me matar, estou pronto, ou então torturar, tortura-me como quiseres, mas no teu leito
5- Manto, quando recebeu a carta, ficou furiosa e descontrolou-se, tomada das mais
desencontradas emoções: vingança, ciúme, dor e medo, e ficou pensando num meio de
filha,chamado Méris. E assim que ele chegou, Manto armou uma intriga contra
ultrajada por um escravo! Pois o casto Habrócomes, tentou tirar a minha virgindade, e
atentou também contra ti, dizendo que me amava. Tu, então, para que sirva de exemplo
aos jovens insolentes, vinga-te dele, aplicando-lhe o merecido castigo, ou, então, se
VI. 1- Ao ouvi-la, Apsirto, acreditando que ela dizia a verdade, não quis mais saber de
violar uma virgem, não passando de um escravo? Mas não te regozijarás com isso de
escravos. 2- Depois de dizer essas coisas, ele, não suportando ouvir mais nada de quem
quer que fosse, ordenou aos escravos que arrancassem as roupas do rapaz, trouxessem
açoitaram-no, a fim de mostrar ao noivo da filha do senhor que ele levaria consigo uma
virgem sensata. 5- Foi então que Antía, agarrando-se aos joelhos de Apsirto,intercedeu
por Habrócomes, mas ele não atendeu ao pedido: - Mas ele, por tua causa, será ainda
mais castigado, - justificava – porque foi indigno de ti, apaixonando-se por outra,
quando tinha uma esposa. E então, Apsirto ordenou que, depois de acorrentá-lo, o
sobre ele, sobretudo porque não podia ver Antía. Buscou a morte de todas as formas,
mas não descobriu um meio de por fim à vida, pois era vigiado por muitos guardiões.
Apsirto realizou o casamento da filha, e eles festejaram por muitos dias. 2- Antía, por
os recém-casados se preparavam para ir à Síria, Apsirto fez a filha partir com muitos
presentes, dando-lhe vestidos da Babilônia, ouro puro e muita prata. E deu ainda de
presente Antía, Rode e Leucón, à sua filha, Manto.4- E quando Antía soube disso, e de
que teria de ser levada para a Síria, com Manto, ela conseguiu entrar na prisão, e
abraçando Habrócomes, lhe disse: - Meu senhor, estou sendo levada para a Síria,pois
fui dada de presente a Manto, e agora estou nas mãos daquela que me inveja. 5- Tu, no
entanto, permanecendo na prisão, morrerás miseravelmente, sem ter alguém que possa
cuidar doteu corpo. Mas te juro, pelo gênio que vela pornós dois, que eu permanecerei
mãe, Temisto!Onde está aquela felicidade, que parecia inabalável, em Éfeso? Onde
estão os esplendorosos Antía e Habrócomes, tão belos? Ela partiu para uma terra
longínqua, como prisioneira. E eu, que perdi meu único consolo, morrerei desgraçado,
lhe apareceu um sonho. Pareceu-lhe ver o próprio pai Licomedes, com roupas pretas,
vagando por toda terra e mar, e chegando à prisão para libertá-lo, tirava-o da cela. E
homem. Depois de ter sonhado com essas coisas, ele se levantou de repente, e
Antioquia - pois Méris era de lá -,ela ainda estava ressentida com Rode e odiava a
num navio, a fim de que eles fossem vendidos em algum lugar o mais distante possível
vingar-se dela. 3- Ela então mandou buscar o cabreiro, chamado Lâmpon, e lhe
entregou Antía, ordenando–lhe que fizesse dela sua mulher, e caso ela não lhe
obedecesse, que a possuísse à força. 4- E assim, Antia foi levada ao campo para unir-se
ao cabreiro; elá no sítio onde Lâmpon apacentava as cabras, ela se agarrou aos seus
era ela, da sua anterior nobreza, do seu marido e da sua condição de prisioneira.
128
X. 1- Antia então ficou no campo, com o cabreiro, chorando o tempo todo por
antes de ter sido castigado, topou com o bilhete que Manto enviara a Habrócomes,
marcado por sofrimentos atrozes e lastimáveis, agarrou-se aos joelhos de Apsirto, mas
palavras de minha filha, mas agora farei de ti um homem livre, em vez de um escravo,
filha de um dos meus concidadãos. Não guardes rancor de mim pelo que te aconteceu,
pois não fui injusto contigo porque quis. 3- Quando Apsirto acabou de falar,
Habrócomes lhe respondeu: - Mas foi graças a ti, senhor, que descobriste a verdade, e
Habrócomes e deram graças por ele, ao seu senhor. Mas Habrócomes estava sofrendo
muito por causa de Antia, e sem dizer nada, ficava o tempo todo pensando: - De que
Apsirto? Não devo me acomodar com isso... E tomara que eu a encontre! Viva ou
morta!
4- Habrócomes vivia seu dia a dia, tomando conta da casa de Apsirto, mas não
deixando de pensar quando e onde poderia encontrar Antia. Por sua vez, Leucón e
Rode foram levados para a Lícia, mais precisamente, a cidade de Xanto, situada a uma
boa distância do mar, e ali então, foram vendidos a um velho que os tratava com todo
129
cuidado, como se eles fossem seus próprios filhos, pois ele não os tinha. Eles viviam
uma vida farta, mas sofriam muito, por não terem consigo Antia e Habrócomes.
XI. 1- Antía já morava com o cabreiro há algum tempo, quando Méris, o marido de
pela moça, prometendo-lhe muitas coisas, se aceitasse cooperar com ele. 2- Ele deu
sua palavra a Méris, mas, como temia a Manto, procurou-a e lhe contou sobre o amor
de Méris. E ela reagiu com raiva: - De todas as mulheres, eu sou a mais desgraçada!
Tenho de conviver com a minha rival, a qual, primeiro, lá na Fenícia, me fez perder o
meu amado, e agora ainda estou correndo o perigo de perder o marido!Mas Antía não
vai ficar contente por ter parecido bela para Méris. Pois eu farei com que ela me pague
3- Manto procurou manter a calma. E quando Méris teve de partir, em mais uma de
suas viagens, ela mandou buscar o cabreiro e lhe ordenou que pegasse Antía, a levasse
para o mais denso dos bosques e a matasse, prometendo-lhe pagar por isso. 4- Ele
tinha pena da moça, mas temendo Manto, foi até Antía e lhe contou o que a rival havia
decidido fazer com ela. EAntia começou a gemer e a chorar copiosamente: - Ai! –
lamentava-se - Essa beleza conspira contra nós dois, onde quer que estejamos. Por
causa dessa formosura tão inoportuna, Habrócomes está morto, em Tiro, e eu, aqui
matares, podes sepultar-me com poucas honras fúnebres. Cerra-me os olhos com as
tuas mãos, e, ao me enterrares, não pares de chamar pelo nome de Habrócomes. Esse
comigo.
130
6- Enquanto a moça dizia essas coisas, o cabreiro era tomado de profunda compaixão
por ela, pensando que cometeria um crime, se matasse uma jovem tão bonita assim, e
que, ainda por cima, nenhum mal fizera. 7- Segurando a moça, o pastor não foi capaz
de matá-la, e disse a ela o seguinte: - Antia, tu sabes que a senhora Manto me ordenou
compadeci de tua beleza, e por isso, prefiro vender-te a alguém que a leve para bem
longe destas terras, pois se Manto souber que não te matei, ela será capaz de me fazer
muito mal. 8-Antia, então, caindo aos seus pés,e chorando muito, disse: - Ó deuses! Ó
Ártemis, padroeira! Recompensa esse pastor de cabras por suas ações tão nobres! E
então, ela pediu a ele que a vendesse. 9- Ocabreiro tomou Antia consigo, se dirigiu ao
dinheiro que lhe pagaram por ela, retornou ao campo. 10- Os comerciantes pegaram
Antía, levaram-na para o barco, e ao cair da noite, tomaram o rumo da Cilícia. Mas um
vento contrário pegou-os de surpresa, e o barco não resistiu às intempéries; com muito
esforço, alguns dos passageiros se salvaram, conseguindo chegar a uma praia. E com
eles também estava Antía. 11-Havia naquele lugar um bosque muito denso. Depois de
vagar por esse bosque, durante aquela noite, eles foram capturados peloshomens de
Hipótoo, o Bandido.
XII. 1- Enquanto tudo isso acontecia, chegou da Síria um escravo trazendo uma carta
presenteaste com os demais escravos, me fez tanto mal, que acabei mandando-a para o
campo. E quando o belo Mérisfoi ao sitio, viu Antia e apaixonou-se por ela; e eu, não
131
podendo mais suportar essa situação, mandei buscar o cabreiro e lhe ordenei que
2. Quando tomou ciência dessas coisas, Habrócomes não pode mais continuar ali;
então, sem que Apsirto e os outros moradores da casa percebessem, ele partiu em
busca de Antia. E chegando ao campo onde Antia havia morado com o cabreiro, ele
procurou por Lâmpon, a quem Manto havia dado a moça em casamento, e então pediu
a ele para dizer se sabia de alguma coisa sobre a moça de Tiro. 3- O cabreiro lhe disse
que o seu nome era Antia, e falou também do casamento, do seu respeito por ela, do
amor de Méris, da ordem que recebeu para matá-la e da partida para a Cilícia. E disse
também que a moça se lembrava sempre de um tal Habrócomes. O rapaz preferiu não
dizer ao cabreiro que esse Habrócmes era ele. E quando veio a manhã, ele se levantou,
por lá.
com o costume. A vítima que deveria ser sacrificada, fosse homem ou animal, era
dependurada de uma árvore, e tomando uma certa distância, eles lhe atiravam os seus
sacrifício; e quando erravam, eles atiravam de novo, para aplacar o deus. E era Antia
que teria de ser assim sacrificada. 3- Quando tudo estava pronto, e queriam dependurar
todos eles, deixando vivos muito poucos. E somente Hipótoo conseguiu escapar,
desgraça que quase se abateu sobre ela, e então se compadeceu da moça. Mas essa
compaixão por Antía daria ensejo a outra grande desgraça. Perilau levou-a consigo,
convivência com a jovem tão encantadora, fez com que ele fosse tocado pelo amor, e
pouco a pouco, Perilau foi se deixando conquistar por Antia. E quando chegaram a
Tarso, ele mandou os bandidos para a prisão, e passou a cuidar de Antia. Perilau não
tinha mulher nem filhos; e a sua fortuna não era pequena. 7- Assim, ele acabou
dizendo a Antía que “ela poderia ser tudo isso para Perilau: a esposa, a senhora e a mãe
de seus filhos”. 8- No começo, Antia se lhe opôs, mas, não sabendo o que ele seria
capaz de fazer, obrigando-a e forçando-a a muitas outras coisas, ela teve medo de que
ele se atrevesse a fazer alguma coisa ainda mais violenta, e acabou consentindo no
casamento; mas lhe implorou que esperasse só mais um pouco, mais ou menos uns
trinta dias, e que, enquanto isso, a mantivesse pura. Antia justificou o pedido alegando
consumação do prazo.
XIV. 1- Antia continuava em Tarso, com Perilau, esperando pelo dia do casamento;
por sua vez, Habrócomes seguia seu caminho, em direção à Cilícia. E não muito
distante da caverna dos bandidos, pois ele também se desviou do caminho certo, o
jovem topou com Hipótoo, que trazia consigo as suas armas. 2- E este, ao vê-lo, correu
jornada. – Estou vendo, rapaz, quem quer que sejas, que és muito formoso e também
corajoso, e a tua errância me leva a crerque tenhas sido muito injustiçado. 3- Sigamos
então, deixando a Cilícia, para a Capadócia e o Ponto, pois dizem que ali habitam
133
homens felizes. 4- Habrócomes não lhe contou que estava procurando Antía, e diante
decorrer de toda aquela errância. 5- Naquele mesmo dia, eles foram à caverna, para ver
se ali ainda havia alguma coisa que lhes pudesse ser útil. E eles mesmos se
no bosque.
Livro III
134
de Mazaco, uma grande e bela cidade da Capadócia. 2-Ali, Hipótoo planejava reunir
região, eles encontraram muitos dos que lhes eram necessários, pois Hipótoo conhecia
bem a língua dos capadócios, e todos o tratavam como se fosse de casa. 3- Percorreram
proximidades dos portões da cidade, decidindo descansar por alguns dias, para se
Hipótoo começou a gemer e caiu em prantos. E Habrócomes lhe perguntou qual era o
motivo de ele estar chorando assim. EHipótoo explicou: - A minha história é longa e
digna de uma grande tragédia. Habrócomes, então, pediu a ele que a contasse,
prometendo, por sua vez, contar também a sua história. E Hipótoo, desde o começo
II. 1- Eu, - começou ele -, sou de uma família da cidade de Perinto (uma cidade vizinha
aos teus ouvidos, e de como são felizes os homens do lugar. 2- Ali mesmo, quando era
jovem, apaixonei-me por um belo rapaz. E esse rapaz era também de lá, e seu nome era
Hipérantes. Apaixonei-me por ele de imediato, no ginásio, ao vê-lo lutar com aplicação,
e não pude resistir. 3- Assim que teve lugar a festa noturna da cidade, aproximei-me de
apiedou de mim e me prometeu tudo. Desse modo, arriscamos os primeiros passos pelos
caminhos do amor, com beijos, carícias e muitas lágrimas de minha parte; até que,
finalmente, nos foi possível escolher a ocasião mais apropriada para ficarmos a sós, um
com o outro, e essa não seria uma atitude suspeita, posto que éramos da mesma idade.
Assim sendo, convivemos, durante muito tempo, um com o outro, amando-nos com
135
extrema afeição, até que um deus teve inveja do nosso amor. 5- Um dia, chegou um
homem de Bizâncio (uma cidade vizinha de Perinto), dos mais poderosos de lá, e que se
homem, assim que chegou a Perinto, como se tivesse sido enviado contra mim por
admirando a beleza do rapaz – e essa beleza era tal, que podiaseduzir a qualquer um. 7-
Apaixonado,Aristômaco não pode mais se conter com o seu amor, mas, no começo,
passou a mandar recados ao rapaz, e como isso não deu resultado (pois Hipérantes, por
rapaz, homem vil e que se vendia por dinheiro. 8- Este pai, então, entregou o filho,
mãos, a primeira coisa que ele fez foi aprisionar o rapaz, e em seguida, partiu com ele
para Bizâncio. 9- E eu os segui, deixando tudo para trás, e sempre que podia, me
raramente,eu conseguiaum beijo, e uma conversa com ele era ainda mais difícil, pois ele
era muito vigiado.10- Enfim, não podendo mais suportar essa situação, enraivecido,
regressei a Perinto, e depois de vender todas as coisas que eu tinha e pegar o dinheiro,
voltei para Bizâncio,trazendo comigo um punhal (de comum acordo com Hipérantes),
entrei, durante a noite, na casa de Aristómaco, e o encontrei deitado com o garoto; cheio
de cólera, feri mortalmente a Aristômaco. 11- Como tudo estava tranquilo, e todos
repousavam, saí sem ser percebido, levando comigo Hipérantes. E depois de caminhar,a
noite toda, até Perinto, tão logo chegamos, embarcamos sigilosamente numa nau e
rumamos para a Ásia. 12- Durante um certo tempo, a viagem transcorreu muito bem,
esforçandopara nadar o mais rápido que eu podia. Mas quando veio a noite, o rapaz não
aguentou mais e,exausto de tanto nadar, veio a perecer. 13- Tudo que eu pude fazer foi
resgatar o corpo, levá-lo até a praia e sepultá-lo. E depois de derramar muitas lágrimas e
14- Não pensei em voltar dali para Perinto, mas resolvi seguir Ásia adentro, até chegar à
grande Frígia e à Panfília; ali então, sem recursos e combalido com tantas desgraças,
aderi à bandidagem. No começo, eu era apenas mais um integrante do bando, mas com
famoso, até que meus homens foram capturados, não muito tempo antes de te conhecer.
15- Essaé a história da minha vida. E tu, caríssimo amigo, conta-me agora a tua história.
Pois é evidente que uma grande necessidade te obrigou a essa vida errante.
III. 1- Habrócomes lhe contou, então, que era efésio, que se apaixonara por uma moça e
se casara com ela; e falou também do oráculo, da viagem, do ataque dos piratas, de
enquanto ele ainda falava, Hipótoo passou a se lamentar com ele, dizendo: - Ó meus
pais, ó pátria, que nunca mais verei! Ó Hipérantes, para mim, o mais querido de todos!
Tu, ao menos, Habrócomes, verás a tua amada e a terás de volta, quem sabe um dia.
Mas eu nunca mais poderei ver Hipérantes. 3- Dizendo essas coisas, ele mostrava os
137
tinham se lamentado bastante, Hipótoo, olhando para Habrócomes, disse: - Tem outra
história que não lhe contei. 4- Pouco antes de meu bando ser desbaratado, esteve aqui
na caverna uma bela moça, que andou perdida pelo bosque, que tinha a tua idade e dizia
ser também efésia. Foi o que fiquei sabendo dela. Decidi, então, sacrificá-la ao deus
consegui escapar, mas não sei dizer o que lhe aconteceu. 5- Ela era muito bonita,
Habrócomes, e estava vestida com muita simplicidade. Tinha cabelos ruivos e olhos
Antia, Hipotóo? Para onde ela poderia ter fugido? Que terra a esconde agora? Voltemos
à Cilícia! Vamos buscá-la! Ela não deve estar longe do vosso esconderijo. 6- Sim, pela
alma de Hipérantes, teu bem amado, não me sejas deliberadamente injusto, mas sigamos
juntos, para que possamos encontrar Antía! Hipótoo prometeu fazer de tudo para ajudá-
lo, mas disse que teria de reunir mais alguns homens para que pudessem seguir adiante
com segurança.
regressar à Cilícia, Antia, decorridos os trinta dias, se preparava para o casamento com
Perilau. Traziam a carne dos animais abatidos nos sítios; nada faltava, em meio à tanta
IV. 1- Na época em que Antia foi resgatada no esconderijo dos bandidos, chegou a
Tarso um ancião efésio, médico de ofício. O seu nome era Eudoxo. Chegou ali, após ter
sobrevivido de um naufrágio, quando navegava para o Egito. 2- Este Eudoxo saiu então
a procurar os homens mais notáveis de Tarso,a uns, pedindo roupas, a outros, dinheiro,
138
e,ao fazê-lo, não deixava de contar a cada um a história da sua desgraça. Ele também foi
pedir ajuda a Perilau, e lhe disse que era efésio e desempenhava o ofício de médico. 3-
apresentando-a a um efésio. Ela recebeu Eudoxo com grande alegria e quis saber se ele
podia lhe dar alguma notícia a respeito dos seus familiares. Ele, porém, de nada sabia,
pois andava longe de Éfeso há muito tempo. Mas isso em nada diminuiu o júbilo de
Antia com a sua presença, pois lhe trazia de volta as recordações das coisas do seu
constantemente, vinha ter com Antia, dela conseguindo tudo de que ele precisava, e
aproveitando ainda para lhe implorarque o ajudasse a regressar a Éfeso, pois tinha ali
mulher e flhos.
Antia preparou-se para a cerimônia, com o vestido e os adornos da noiva. Ela, porém,
vinha chorando dia e noite, pois só tinha diante dos olhos a imagem de Habrócomes. 2-
começando a puxar os cabelos, dizia: - Ó, eu sou tão injusta e perversa, que não posso
retribuir Habrócomes agindo do mesmo modo que ele agiu!3- Pois ele, para continuar
sendo meu esposo, suportou a prisão, as torturas e, talvez, até já esteja morto. Enquanto
eu me esqueci dele e vou me casar, desgraçada que sou, e cantarão para mim o himeneu,
e serei conduzida ao leito de Perilau. 4- Mas, ó alma de Habrócomes, para mim a mais
querida de todas! Não te atormentes nem um pouco por mim, pois eu não seria capaz de
ser injusta contigo, deliberadamente. Vou partir, e até na morte, continuarei sendo a tua
mulher.
139
5- Assim que Antia acabou de dizer essas coisas, Eudoxo, o médico efésio, apresentou-
se a ela; e ela então o levou a uma casa um pouco afastada, e segurando-lhe os joelhos,
suplicou-lhe que não revelasse a ninguém nada do que ela ia lhe dizer, e lhefez jurar,
pela deusa de sua pátria, Ártemis, fazer tudo quanto ela lhe pedisse. Eudoxo, então, a
fez levantar-se, e como ela ainda chorava muito, ele a exortou a ter confiança e lhe
jurou,mais uma vez, que faria todas as coisas que acabara de prometer. E aí então, ela
lhe falou do amor de Habrócomes, dos juramentos dele, e das promessas de fidelidade
mútua.7- - E se, em vida, - disse ela, pudesse trazer Habrócomes de volta, vivo, ou
mesmo sair daqui sem ser vista, eu mesma poderia decidir como proceder em relação a
essas coisas. No entanto, ele está morto,não posso fugir daqui, e não há como suportar
esse casamento que se avizinha (pois não quebrarei as promessas que fiz a
Habrócomes,nem farei pouco caso do juramento). Sê então, tu, agora, um alívio para
aquinhoado com muitas dádivas da parte dos deuses, pois, antes de morrer, rogarei
constantemente por ti,junto a eles, eeu mesma te pagarei e providenciarei o teu regresso.
Então poderás, antes que descubram o que aconteceu, embarcando em uma nau, navegar
até Éfeso. E quando lá chegares, procura por meus pais, Megamedes e Evipe, e anuncia
a eles o meu fim e todas as coisas que me aconteceram na viagem, e diz também que
Habrócomes pereceu.
9- Depois de dizer essas coisas, ela se jogou aos pés de Eudoxo e lhe suplicou que não
se recusasse a dar a ela o veneno. E pegando vinte minas de prata e os seus colares (ela
convencer pela prata e por tantos presentes, ele prometeu dar-lhe o veneno, esaiu para
140
juventude, pois estava para morrer antes da hora, por estar sofrendo muito, e ela não
parava de chamar por Habrócomes, como se ele estivesse ali presente. 11- Não demorou
muito, e Eudoxo estava de volta, trazendo uma droga que não era mortal, mas uma
espécie de sonífero, para que a jovem não sofresse mal algum, e ele, já tendo consigo os
recursos necessários, tivesse a sorte de regressar a salvo à sua pátria. Antia, então,
Ele, então, embarcou imediatamente num barco, e se fez ao mar; e ela, por sua
VI. 1- Já era noite; o tálamo já estava preparado; e já haviam chegado os que estavam
designados para conduzir Antia ao leito nupcial. E ela, chorando muito, e contra a
dizia: - Assim eu fui conduzida ao meu esposo, Habrócomes, e nos acompanhava o fogo
do amor, e cantavam o himeneu dos casamentos felizes. 3- E agora? O que farás, Antia?
Desonrarás Habrócomes, o marido, o amado, o que morreu por ti? Não! Eu não sou
assim tão vil! Nem covarde, em meio a tantos males! Já está resolvido: bebamos a
droga! É preciso que Habrócomes seja meu único homem! É ele quem eu quero, ainda
que esteja morto!4- Enquanto dizia essas coisas, ela ia sendo conduzida para o tálamo.
Assim, Antia ficou sozinha, enquanto Perilau ainda participava do banquete com
os amigos. Alegando estar com muita sede, devido àagitação da festa, ela ordenou a um
dos criados que lhe trouxesse água para beber. E quando trouxeram o copo com água,
Antia pegou-o e, vendo-se novamente sozinha, pôs o veneno na água e caiu em prantos:
promessas que te fiz, e seguindo pelo caminho que conduzirá a ti, um caminho
desgraçado, mas necessário. Recebe-me bem contente, e dá-me uma vida feliz aí, junto
a ti.
Assim que acabou de dizer essas coisas, Antia bebeu do veneno, e logo o sono
foi se apoderando dela, até que ela caiu ao chão, sob o efeito poderoso da droga.
VII. 1- Quando Perilau entrou e viu Antía caída, ficou muito assustado e começou a
gritar.Houve um grande tumulto pela casa toda, e uma profunda comoção tomou conta
de todos, com muita lamentação, medo e perplexidade. Uns choravam a suposta morte
Perilau, depois de rasgar as vestes, jogou-se sobre o corpo de Antia, dizendo: - Ó minha
menina tão querida!Que abandonaste o amado ainda antes do casamento, e que por tão
poucos dias foste noiva de Perilau!Nós te levaremos para o túmulo que é teu leito
nupcial! 3- Feliz desse Habrócomes, quem quer que tenha sido; ele foi,
encantos da juventude.
Assim, Perilau se lamentava, e tomando-a nos braços,a beijava inteira, das mãos
até os pés, dizendo: - Noiva infeliz, tu és a mais desgraçada das mulheres!4- E ele, a
adornou, vestindo-a com ricas túnicas e cobrindo-a com muito ouro; e não mais
suportando vê-la assim, quando veio o dia, ele pôs Antia numa cama (e ela ainda dormia
sob o efeito da droga) e a levou até as tumbas próximas à cidade. Ali então, ele
depositou o corpo num jazigo, depois de sacrificar muitas vítimas e queimar muitos
VIII. 1- Depois de cumprir o que determinava a lei, Perilau foi levado de volta para a
de fome. Pois ninguém poderia me tirar daqui, nem eu ter o sol de volta, nem tornar a
ver a luz. Depois de dizer essas coisas, ela tomou coragem e permaneceu ali deitada, à
espera da morte.
3- Ao cair da noite, no entanto, alguns ladrões, sabendo que uma jovem havia sido
suntuosamente sepultada, e que, com ela, haviam sido deixados muitos adornos
femininos, assim como muita prata e ouro bastante, foram até a túmulo e, depois de
arrombar as portas, entraram e recolheram os adornos, e aí viram que Antia estava viva.
E pensando que ela seria uma presa valiosa, fizeram-na levantar e decidiram levá-
laconsigo. 4- Mas ela, caindo aos seus pés, suplicava desesperadamente: - Homens,
quem quer que sejais, - implorava - pegai todos os objetos preciosos e levai convosco,
mas deixai o meu corpo. 5- Fui consagrada a dois deuses, Eros e Tânatos; deixai-me
dedicar a eles o meu descanso. Sim, pelos deuses de vossos pais, não me deixeis ver o
dia, pois já passei por desgraças dignas da noite e das trevas. Ela dizia essas coisas, mas
não conseguiu convencer os ladrões, e eles a retiraram da tumba, levaram-na até o mar,
puseram-na num navio e partiram com ela para Alexandria. E no navio, cuidavam dela,
novas desgraças, começou a se lamentar e a chorar muito: – Mais uma vez, – dizia – os
piratas e o mar, mais uma vez, aprisionada, eu, mas dessa vez, ainda mais desgraçada,
pois não estou com Habrócomes. Que terra me acolherá? Que gente verei? Se eu
143
pudesse, nunca mais veria Méris, nem Manto, nem Perilau e nem a Cilícia! Eu iria até
onde está o túmulo de Habrócomes, apenas para vê-lo. E assim, Antía chorava sem
parar, e não queria provar nem da bebida, nem da comida, mas os piratas a obrigavam a
se alimentar.
Antia, sentiu imensa tristeza. 2-E Habrócomes seguia procurando, e fazia de tudo para
encontrar alguém que soubesse de uma moça estrangeira que fora capturada e levada
e se deixava ficar, sem nada comer. 4- E enquanto os homens de Hipótoo bebiam sem
parar, uma velha ali presente, chamada Crísio, começou a contar uma história: -Prestai
atenção, estrangeiros, – dizia ela – para os dolorosos eventos que, não faz muito tempo,
ocorreram aqui na cidade. 5- Um tal de Perilao, homem dos mais poderosos, foi
bandidos, chegou ecapturou alguns deles, e com esses bandidos estava uma bela jovem,
enlouquecido, ou por estar apaixonada por outro homem, bebeu um veneno e morreu,
sabe-se lá como. Dizem que foi assim que ela morreu. Ao ouvi-la, Hipótoo exclamou: -
Essa é a moça que Habrócomes está procurando!7- Habrócomes, por sua vez, ouvia a
história, mas continuava abatido. Porém, ao ouvir a voz de Hipótoo, ele se levantou e
disse: - Mas agora tenho certeza de que Antía está morta, que a sua tumba fica perto
144
daqui e que preserva o seu corpo. 8- E dizendo essas coisas, Habrócomes implorava à
velha Crísio que o levasse até a tumba e lhe mostrasse o corpo, mas ela começou a
gemer e a se lamentar: - Essa, na verdade, - disse - é a desgraça maior que poderia ter
acontecido com essa moça infeliz! Perilau a sepultou com muito luxo e prodigalidade, e
aí então, alguns ladrões, ao saberem dos objetos preciosos que com ela haviam sido
lamentar, em voz alta, dizendo que Antía havia morrido bela e virtuosamente, mas que,
assim tão apaixonado, a ponto de ainda te desejar, mesmo depois de morta? E a ponto
de carregar com o teu corpo? Desgraçado de mim, que me levaram o teu cadáver, o meu
único consolo!3- Mas está decidido: eu vou morrer! Antes disso, porém, não
4- Então, eles repousaram durante toda a noite, mas Habrócomes não conseguia deixar
desaparecimento do corpo. E enfim, não podendo mais suportar, sem ser notado por
estivesse precisando de alguma coisa, e deixando os companheiros para trás, foi até o
mar, e lá encontrou uma nau que estava de partida para Alexandria. Depois de
embarcar, ele se fez ao mar, esperando vir a encontrar no Egito os ladrões que haviam
violado e roubado a sepultura de Antia. Era uma vaga esperança que guiava
145
Habrócomes em sua jornada. 5- Quando veio a manhã, enquanto o jovem navegava para
muitas moedas de prata. Os mercadores, por sua vez, trataram Antia com muita
delicadeza e cuidaram de seu corpo, buscando assim o comprador que pudesse pagar
por ela o preço justo. 2- Chega, então, à Alexandria, um dos reisda Índia, chamado
Psamis, querendo conhecer a cidade e fazer negócios. 3- Esse Psamis viu Antia à venda
e sentiu-se atraído pela jovem; então, dando muito dinheiro aos mercadores, ele a
comprou e fez dela sua escrava. 4- Depois de tê-la comprado, esse homem bárbaro
Antia, a princípio, resistiu, mas acabou se justificando (pois sabia que os bárbaros são
supersticiosos por natureza), dizendo a Psamis que, quando ela nasceu, o pai a
consagrou à deusa Ísis, até que estivesse preparada para o casamento, e queainda faltava
moça,à deusa consagrada, essa deusa ficará muito ressentida, e terrível será a vingança!
XII. 1- Antia era conservada junto de Psamis, por ser considerada uma jovem
consagrada à deusa Ísis. Enquanto isso, a nau que trazia Habrócomes errou o caminho
de Alexandria, passou pelo delta do Nilo, e foi parar na região chamada Paralia, situada
Pelúsio, uma cidade do Egito, e ali então, eles venderam os prisioneiros, cada um para
chamado Araxo. 3- Esse Araxo tinha uma mulher chamada Cino,de aparência
imaginação.
Cino se apaixonou por Habrócomes,assim que ele chegou à sua casa; e não
podia mais se conter, loucamente apaixonada e ansiando por satisfazer os seus desejos.
4- Araxo acolheu Habrócomes com carinho e como se fosse seu filho. Mas Cinopropôs
ao jovem que ele se tornasse seu amante, e insistiu para que ele cedesse, prometendo
casar-se com ele e matar Araxo. Tudo isso pareceu terrível para Habrócomes, e ele, ao
mesmo tempo, pensava muito em Antía, nos juramentos, na virtude que já lhe causara
tantas desgraças; por fim, diante da insistência de Cino, ele acedeu. 5- Ao chegar a
noite, Cino, pensando que teria Habrócomes como marido, matou Araxo e contou
deixou a casa, abandonandoa mulher, e dizendo que não seria capaz de se deitar com
que o dia amanheceu, foi até onde estavam reunidos os cidadãos de Pelúsio. Aí ela
assassinara, e se queixou ainda de muitas outras coisas, fazendo assim com que a
levado para Alexandria, a fim de que lhe aplicassem o castigo, pois acreditavam que ele
Livro IV
nada conseguiu, ele e seu bando, retomando a viagem,se dirigiram à Fenícia, e dali, ao
bando bem maior, Hipótoo e seus homens foram até Pelúsio, e navegando pelo rio Nilo,
passaram por Hermópolis do Egito e por Esquerdia, e entrando pelo canal do rio,
construído por Menelau, passaram ao largo de Alexandria e foram para Mênfis, a cidade
consagrada a Ísis, e dali então, para Mendes. 4- Ali, tomaram consigo alguns nativos,
para reforçar o bando e servir de guias pelo caminho. E depois de atravessar Taua, eles
foram até a cidade de Leonto, passando ao largo de numerosas aldeias, a maioria delas
desconhecidas, e assim chegaram a Copto, perto da Etiópia. 5- Ali então, eles decidiram
voltar a saquear, pois era grande a quantidade de mercadores que iam e vinham por
II.1- Habrócomes foi levado à presença do governador do Egito (os cidadãos de Pelúsio
se informado a respeito dessas coisas, deu-se por satisfeito, e ordenou que levassem
desgraças, mas se consolavacom o fim que iria ter, pois ele acreditava que Antia estava
do rio Nilo. Ali havia um precipício escarpado, de onde se via a correnteza do rio. 3- Os
pois esse era o modo de se realizar a cruxificação naquele lugar. Então, eles o
149
abandonaram na cruz e foram embora, acreditando que o condenado não tinha como
Nilo, exclamou: - Ó tu, que, dentre os deuses, és o que tens mais amor para com os
homens! Tu, que reges o Egito, e através de quem a terra e o mar se manifestam a todos
manda-me uma castigo ainda maior do que este!5- Mas, se fui traído por uma mulher
perversa, não permitas que manchem a correnteza do Nilo com o corpo de um homem
inocente ser punido com a morte aqui mesmo, na tua própria terra! 6- Ele assim rezou, e
o deus se apiedou dele; subitamente, irrompeu um vendaval que derrubou a cruz e fez
ceder o terreno à beira do precipício, onde fora erguida a cruz, e Habrócomes caiu e foi
amarras o imobilizaram, nem as feras do rio o atacaram, mas ele foi conduzido pela
correnteza. 7- Levado pelas águas, ele chegou à foz do rio Nilo, onde ele desemboca no
mar, e ali então as sentinelas o recolheram e o levaram, como se ele fosse um fugitivo,
deus, com as poucas forças que ainda lhe restavam, que o salvasse de mais uma
consigo Habrócomes, eles o levaram até o governador do Egito. E contaram a ele o que
salvar. 10- O governador do Egito ficou muito admirado ao ouvir o relato, e ordenou
assitência possível, acrescentando ainda: - Cuidemos dele, até que saibamos quem é
decidiu voltar para casa, e tratou de providenciar todo o necessário para a viagem. Era
necessário que ele atravessasse o Alto Egito e passasse pela Etiópia, onde justamente se
cavalos carregados; levavam também uma grande quantidade de ouro, muita prata e
numerosas vestimentas; e ele levava consigo também Antía. 3- E depois de passar por
templo: - Ó maior de todas as deusas! Até agora me mantenho pura, pois sou
consagrada a ti, e conservo sem mácula o casamento com Habrócomes. Estou indo
daqui para a Índia, tão longe da terra dos efésios, tão longe dos restos mortais de
separados um do outro, concede, pelo menos, que eu permaneça fiel ao morto. 5- Ela
fez essa oração, e eles retomaram o seu caminho. Já haviam passado por Copto e
Hipotóo matou Psamis e a maioria dos seus homens, apoderou-se das riquezas e fez
Antia prisioneira. 6- E depois de reunir todo o tesouro apreendido, ele o levou para o
antro escolhido por eles para esconder o espólio. E com ele foi Antia. Mas ela não
reconheceu Hipótoo, nem ele reconheceu Antía. E quando perguntaram a ela quem ela
era e de onde vinha, ela não disse a verdade, mas afirmou ser egípcia, e que se chamava
Menfitis.
151
IV-1.- Antía continuava com Hipótoo no antro dos bandidos. Enquanto isso, o
governador do Egito mandou buscar Habrócomes, pediu a ele que contasse a sua
agradeceu de todas as maneiras ao governador por tê-lo salvado, mas lhe implorou que
alguma informação a respeito de Antia. O governador do Egito, por sua vez, tomando
conhecimento do que realmente havia acontecido com Araxo, mandou buscar Cino e
crucificou-a.
V.1- Quando Antiaestava na caverna,um dos bandidos que a vigiava se apaixonou por
ela. Esse bandido, chamado Anquilau, era um dos que haviam se reunido com Hipótoo
na Síria. Laodiceu de origem, ele era muito estimado por Hipotóo, por ser valoroso e
pelo grande poder de liderança que exercia sobre o bando. 2- Apaixonado por Antia,
que a conquistaria pela palavra, e que pediria a Hipótoo que lhe desse a moça de
presente. 3- Antia, porém, recusava todas essas coisas, e nada a fazia retroceder, nem a
Habrócomes, mesmo supondo que ele estava morto, e muitas vezes ela gritava,quando
podia fazê-lo sem ser ouvida: - Quero continuar sendo a esposa de Habrócomes, ainda
que tenha de morrer,e ainda que tenha de sofrer coisas piores que as que já sofri. 4- Isso
atormaentava ainda mais a Anquilau, pois a convivência diária com Antia tornava ainda
mais ardente a sua paixão. E não podendo mais suportar essa situação, ele tentou
possuí-la à força. 5- E certa noite, quando Hipótoo não se encontrava ali, pois
empreendera uma incursão com os outros homens do bando, Arquilau atacou Antia e
152
tentou violentá-la. Mas ela, numa reação inesperada,pegando um punhal que tinha junto
de si, desferiu em Anquilau um golpe certeiro. Eleestava totalmente inclinado sobre ela,
pois queria abraçá-la e beijá-la, mas Antia, atacando-o com o punhal, feriu-o no peito.
6- Anquilau sofreu o justo castigo por sua paixão criminosa, mas Antia sentiu medo
pelo que acabara de fazer, e pensou muito em se matar (embora ainda tivesse esperanças
caminho não era fácil, e ela não tinha quem lhe mostrasse que rumo tomar). Decidiu,
VI.1- Ela passou aquela noite acordada, insone e pensativa. E quando veio o dia, os
Furiosos com o que tinha acontecido, eles decidiram então vingar o amigo morto e
puseram-se a deliberar sobre como aplicar a Antía os mais variados castigos: um queria
crucificassem; 3- E Hipótoo, por sua vez, muito abalado com a morte de Anquilau,
deliberou que aplicassem em Antía um castigo ainda maior; e ordenou que cavassem
um fosso grande e bem fundo, e que aí pusessem Antía, com dois cães, a fim de que ela
fosse submetida a um grande castigo por ter ousado fazer o que fez.
4- Os homens de Hipótóo fizeram tudo como ele ordenou; e levaram Antia e os cães até
cavado próximo ao Nilo, eles o cobriram comgrandes toras, e designaram também, para
tomar conta do fosso, um dos bandidos, chamado Anfinomo. 5- Só que esse Anfinomo
também já vinha se sentindo atraído por Antía, e então ele se apiedou ainda mais da
moça e se comoveu com a sua desgraça. E aí pensouem como poderia conseguir que ela
153
sobrevivesse, e em como poderia fazer com que os cães não a molestassem. E a cada
dia, ele afastava as toras que cobriam o fosso,atirava os pães e oferecia água, exortando
a jovem a ter confiança. 6- E assim, bem alimentados, os cães não faziam mal a Antía e
sua sorte, dizia: - Ai de mim! – exclamava - Quantos males! Que castigo é este? O
fosso, a prisão e os cães trancafiados aqui comigo estão muito mais mansos que os
bandidos! Assim como tu, Habrócomes, eu também estou sofrendo! Pois uma vez, tu
tivestes a mesma sorte. Eu te deixei na prisão, em Tiro, mas se ainda estás vivo, todos
esses males são suportáveis, pois talvez, algum dia, teremos um ao outro, novamente.
Mas, se já estás morto, é em vão que eu me apego à vida, é em vão que este homem,
quem quer que ele seja, se compadece de mim, tão desgraçada que sou!- E enquanto
falava, ela se lamentava sem cessar. Assim, Antia permanececia encerrada no fosso com
os cães, mas Anfinomo a consolava todo dia, e mantinha os cães mansos, alimentando-
os.
Livro V
I.1- Habrócomes, navegando desde o Egito, acabou chegando não propriamente à Itália,
ali, Habrócomes decidiu percorrer a ilha e retomar a busca, para ver se conseguia
alguma notícia de Antia. 3-Assim, ele passou a residir próximo ao mar, como vizinho de
154
um ancião chamado Egialeu, um homem que exercia o ofício de pescador. Esse Egialeu
era pobre e estrangeiro, e se sustentava apenas com o seu ofício. Ele recebeu
contou das coisas que lhe tinham acontecido, falou de Antia, do seu amor, da sua
errância, e Egialeu, então, também começou a contar a sua história.4-. Eu, - disse o
ancião - , Habrócomes, meu filho, não sou um siciliota, nem dessa terra aqui, mas um
correspondia ao meu amor. E na cidade, por ocasião das festas noturnas, nos
encontramos, conduzidos por um deus, e desfrutamos das coisas que nos levaram a nos
encontrarmos. 6-E por algum tempo, gozamos do amor sem que ninguém soubesse, e
juramos, muitas vezes, sermos um do outro até a morte. Aí então algum deus sentiu
então, a alegar mão de muitos pretextos para adiar o casamento, até que, quando
Assim, na mesma noite do casamento, saindo da cidade, passamos por Argos e Corinto,
souberam da nossa fuga, nos condenaram à morte.Nós vivíamos aqui apenas com o
estávamos juntos. 9- Eaqui mesmo, não faz muito tempo, Telxínoe morreu e nãosepultei
o seu corpo, mas o tenho comigo ainda hoje, beijo-o sempre e convivo com ele.10-E
enquanto falava, Egialeu conduziu Habrócomes ao aposento mais secreto da casa e lhe
155
mostrou Telxínoe, a esposa já envelhecida, mas que ainda se afigurava uma bela jovem
para ele. O seu corpo estava embalsamado à maneira egípcia, pois o velho conhecia essa
técnica. 11-Aí está ela, -disse -, ó meu filho Habrócomes, sempre falo com ela como se
ela estivesse viva, me deito com ela e como com ela; e quando chego exausto, de tanto
pescar, a sua visão me consola.Pois ela não me aparece assim como tu a estás vendo
agora, mas eu a vejo, meu filho, como ela era na Lacedemônia, como na ocasião em que
fugimos. Ainda vejo as festas noturnas, vejo a nossa aliança. 12-Egialeu ainda estava
falando, quando Habrócomes começou a chorar. A ti, -dizia ele- ó mais desafortunada
das moças, será que te encontrarei, ainda que morta? Para Egialeu, o grande consolo da
não tem limite de idade.Eu vivo errante por toda terra e mar, e não consigo ouvir nada a
teu respeito. Ó oráculos infelizes, ó Apolo, que nos predisseste os piores males, tem
compaixão de nós e faça com que se realizem, a partir de agora, as profecias do oráculo!
II. 1- Assim chorando seus males, Habrócome vivia em Siracusa, sendo consolado por
Egialeu. E ele já exercia o ofício de Egialeu. Enquanto isso, Hipótoo e seu bando
chegaram à conclusão de queo seu botim já era grande o suficiente, e eles decidiram
deixar a Etiópia para realizar ações para eles mais significativas. A Hipótoo, assaltar os
viajantes não parecia bastante, se não atacasse também as aldeias e as cidades. Ele,
então, reuniu o seu bando e, de posse de todo o botim, pois tinha muitos animais de
morta. 3- Anfínomo, por sua vez, que tomava conta do fosso e estava perdidamente
apaixonado por Antia, não podendo separar-se da moça por causa do amor que sentia
por ela, e também da infeliz situação em que ela se encontrava, não seguiu Hipótoo,
com os víveres que tinha conseguido pegar. Quando veio a noite, os homens de Hipótoo
chegaram a uma aldeia do Egito, chamada Ária, com a intenção de destruí-la. Anfínomo
abriu então o fosso;tirou Antia dali e exortou-a a ter confiança. Antia, porém, ainda
sentia medo e desconfiança. Mas Anfínomo jurou pelo Sol e pelos deuses do Egito que
a guardaria intocada (pura para o casamento), até que, de espontânea vontade, ela lhe
seguiu com ele, mas eles não abandonaram os cães que estavam na fosso com Antia,
tratando-os muito bem e tornando-os mais amistosos. 6- Os dois foram, então, para
Copto, e decidiram permancer ali por alguns dias, até que o bando de Hipótoo se
afastasse do caminho deles. E eles cuidavam dos cães para que não lhes faltasse o
Antia, mas foram pelo Nilo, pois haviam reunido todas as embarcações das aldeias pelas
Nilo.
Ária, de Hipótoo e seu bando, e de que eles estavam vindo da Etiópia; mandou, então,
Pelúsio, e logo teve início uma batalha às margens do rio Nilo. Tombaram muitos
armas, conseguiu escapar durante a noite e chegou à Alexandria. Ali ele ficou
escondido, e acabou embarcando em uma nau que estava de partida, seguindo pelo mar.
Tudo que ele queria era chegar à Sicília, pensando que ali poderia passar despercebido e
se sustentaria mais facilmente, pois ele ouvira dizer que a ilha era grande e rica.
IV- 1- Políido, por sua vez, pensou que não era suficiente derrotar o bando de
malfeitores, e decidiu que era necessário fazer mais investigações e livrar o Egito da
bandidagem, se pudesse encontrar Hipótoo ou algum outro que estivesse com ele no
bando. 2- Tomou consigo, pois, uma parte da tropae alguns dos bandidos capturados,
Anfínomo foi apanhado e contou o que tinha acontecido a Antia. 4- Políido, depois de
ouvir Anfínomo, ordenou que ele o levasse até Antia. E quando ela veio, Polídio quis
saber quem ela era e de onde vinha. Mas Antia só fez mentir: disse que ela era egípcia e
que fora capturada pelos bandidos. Políido, então, ficou perdidamente apaixonado por
Antia, logo ele, que tinha uma esposa em Alexandria. E apaixonado, ele, de início,
tentou seduzi-la com grandes promessas, e finalmente, quando eles passaram ´por
Alexandria e chegaram à cidade de Mênfis, Políido tentou possuir Antia a força. 6- Mas
ela, conseguindo escapar, foi ao templo de Ísis, e se apresentou como suplicante: - Ò tu,
senhora do Egito, disse ela, salva-me de novo, livra-me de Políido, eu que, por causa de
desejava Antia, e se compadecia de sua sorte. Então, ele foi ao templo, sozinho, e jurou
158
a Antia que jamais a forçaria nem faria alguma violência contra ela, mas a conservaria
pura, durante o tempo que ela quisesse. Pois,para ele, que a amava, lhe parecia ser
suficiente vê-la e falar com ela. 8- Antia se deixou convencer pelos juramentos de
Políido e saiu do templo; como eles haviam decidido descansar, em Mênfis, três dias,
Antia foi ao templo de Ápis, o deus mais famoso do Egito, e que ali fazia profecias aos
então umas crianças egípcias, em frente ao templo, prediziam cada uma das coisas que
estavam por vir, em prosa ou em verso. 10- Antia, então, indo ao santuário, prostrou-se
diante de Ápis e exclamou: - Ò tu, dentre os deuses, o mais benévolo para os homens, o
continuarei viva!Mas se ele está morto, é melhor que eu também deixe essa vida
miserável! E dizendo essas coisas, ela saiu do templo chorando, e nesse momento, as
Ao ouvir essas palavras, Antia recobrou o ânimo e ergueu preces aos deuses. E
V. 1- A mulher de Políido soube que ele estava trazendo para casa uma mulher pela
marido, pensou numa maneira de se livrar dela, de modo a parecer que ela estava
exército. Assim sendo, estando ele ausente, Renea – pois assim se chamava a esposa de
Políido -, mandou buscar Antia, que já estava em casa, rasgou-lhe as vestes e lhe
de nada adiantou pareceres bela para Políido, pois essa beleza não te protegerá. Talvez
possas seduzir bandidos, deitar-te com um bando de jovens embriagados, mas jamais te
um escravo de sua confiança, chamado Clito. E ordenou que ele embarcasse numa nau,
levasse Antia para a Itália e a vendesse a um traficante de mulheres. Desse modo, disse
Renea, poderás, a bela jovem, saciar os teus desejos. 5- Antia, então, aos prantos, e
lamentando a sorte, foi levada por Clito. – Ó beleza traidora! – dizia ela – Ó encanto
funesto que me traz tantos males! Por que insistes em me maltratar tanto assim? Por que
grilhões, os piratas, e agora ainda melevam para uma casa de prostituição, onde um
traficante de mulheres me obrigará a arruinar a pureza que até aqui conservei para
Habrócomes? 6- Mas, senhor! – ela seguindo dizendo, deixando-se cair aos pés de Clito
– Não me submetas a essesuplício, mas mata-me, tu mesmo! Eu não suportarei ter como
7- Antia foi levada para a Itália, enquanto Renea, quando Políido retornou à casa, disse
a ele que a moça havia fugido, e ele acreditou, por causa das coisas que tinham
acontecido antes entre ele e a jovem. Antia desembarcou em Tarento, cidade da Itália. E
com uma beleza que nunca vira antes, o traficante pensou no quanto poderia ganhar
com a moça. Por alguns dias, ele deixou que ela se recuperasse do cansaço da longa
160
viagem e das pancadas de Renea. Clito, por sua vez, voltou a Alexandria econtou a
VI. 1- Hipótoo, por sua vez, tendo realizado a travessia, chegou à Sicília, não
profundo, por não ter encontrado Antia, nem poder retornar à pátria. 2- Decidiu, assim,
sair da Itália, e dali então, se ele nada encontrasse do que estava procurando,
Habrócomes e de Antia, assim como os demais efésios, viviam muito aflitos, e eles
tinham enviado pessoas de confiança por toda parte, a fim de procurá-los e conseguir
alguma notícia a seu respeito, pois nem um mensageiro, nem mesmo uma carta, da parte
jovens não podiam mais resistir a tanto infortúnio, e acabaram se deixando levar pela
receberam uma vultosa herança, e decidiram retornar a Éfeso, pensando que ali seus
desgraças do exílio. Eles fizeram embarcar todas as suas posses, e seguiram por mar, na
direção de Éfeso. Depois de alguns dias, tendo feito uma boa viagem, chegaram a
Rodes.Ali então, aos saberem que Habrócomes e Antia ainda não haviam retornado, e
que os pais dos jovens estavam mortos, Leucón e Rodes decidiram não mais ir a Éfeso,
mas permancer em Rodes por mais algum tempo, até saber de alguma coisa a respeito
dos seus senhores. VII. 1- O traficante que havia comprado Antia, por sua vez, obrigou-
161
Assim sendo, realçou ainda mais a beleza da jovem com um suntuoso vestido e muito
prostituir? Ó beleza justamente ultrajada! Por que continuas a nos importunar? Mas
afinal, por que fico lamentando tudo isso, em vez de tentar encontrar um meio de
guardar a pureza que até agora consegui preservar? 3- Enquanto dizia essas coisas, ela
ia sendo levada até à casa de prostituição pelo traficante, que a exortava a ter confiança
e, ao mesmo tempo, lhe fazia ameaças. E assim que ela chegou e foi exposta
homens estavam dispostos a pagar um bom preço para satisfazer os seus desejos. 4-
repente, um meio de escapar àquela situação. Jogou-se então ao chão, sacudiu o corpo
unir a Antia, mas não deixaram de lhe prestar socorro. 5- O traficante, ciente da
desgraça que havia ocorrido, e acreditando que a moça estivesse realmente enferma,
levou-a para casa, acolheu-a em seu leito e passou a cuidar dela. E quando lhe pareceu
que Antia estava voltando a si, ele quis saber a causa da enfermidade. E ela, então, lhe
disse: 6- Eu quis falar da minha desgraça antes, senhor, e explicar o que estava me
acontecendo, mas acabei escondendo a verdade, por sentir vergonha dessa situação. Mas
agora, já não me é tão doloroso contar-te a verdade, pois assististe a tudo com teus
próprios olhos. 7- Quando ainda era criança, em meio a uma festa noturna, eu me afastei
desconhecido saiu correndo da tumba e tentou me agarrar. Eu tentei fugir e saí gritando,
mas ele me pegou. 8- O homem tinha uma aparência horrorosa e uma voz ainda mais
pavorosa, até então, para mim, inaudita. E quando,enfim, o dia amanheceu, ele me
soltou e me bateu no peito, dizendo que havia posto essa doença dentro de mim. 9-
Desde então, este mal me acompanha, de uma maneira ou de outra. Mas te suplico,
senhor, não te aborreças comigo, pois eu não tenho culpa de estar nessa situação. Podes
me vender e nada perder da quantia que pagaste por mim. Ao ouvir a jovem, o traficante
ficou aflito, mas reconheceu que ela não sofria desse mal voluntariamente.
VIII. 1- Antia era tratada na casa do traficante, como se realmente estivesse doente. E
respeito de como proceder naquela situação; e passou então a percorrer toda a região, à
procura de Antia. 2- De fato, a esposa era a razão de toda a sua vida, e o motivo de sua
Tarento, com o traficante), ele se ofereceu para trabalhar com os cortadores de pedra,
um ofício muito mal remunerado.3- O trabalho era muito penoso para o rapaz, pois ele
não estava acostumado a submeter o corpo a tarefas assim tão árduas e pesadas. Ele se
sentia um desgraçado e ficava se lamentando da própria sorte: - Eis aqui, Antia, - dizia -
contigo ao meu lado, essa seria a melhor coisa que poderia me acontecer e me
consoloria. Agora, porém, talvez eu, este desgraçado, também esteja me esforçando à
toa e inutilmente, e tu bem podes estar morta por teres desejado estar com teu
163
Habrócomes. Mas estou convencido, caríssima esposa, de que nunca, nem mesmo na
isso, em Tarento, Antia teve um sonho quando dormia. Parecia que ela estava com
Habrócomes, a bela junto com o belo, no tempo em que o amor entre eles começou. 6-
Aí apareceuuma outra mulher, também bela, e lhe arrancou Habrócomesde junto dela. E
enfim, gritando e chamando pelo nome do amado, Antia se levantou e então o sonho
acabou. 7- Ainda com a impressão de estar vendo todas essas coisas, ela se levantou
visto no sonho. – Ai de mim, com todos esses males! – dizia ela – eu me submeto a
outra bela mulher, e isso o sonho me mostrou claramente. 8- Por que, então, ainda estou
viva? Por que me aflijo desse jeito? Assim, é melhor morrer e libertar-me dessa vida
Habrócomes violouseus juramentos, que os deuses não o castiguem por isso, pois pode
ser que ele tenha feito isso por necessidade. Quanto a mim, é bom morrer, que sou
sensata. Ela dizia essas coisas, se lamentando, e procurava um meio de por fim à vida.
falta de recursos, mas,depois de algum tempo, uma velha se apaixonou por ele, e ele se
casou com ela, coagido pela necessidade. E depois de conviver com ela por algum
tempo, ela morreu e lhe deixou uma grande fortuna e bens em abuncância,: grande
navegar para a Itália, comprar belos escravos e escravas e todo tipo de móveis e outros
164
nobre da Sicília, chamado Clístenes, que estava incluído entre as riquezas de Hipótoo,
pois era belo. 4- Entrementes, o traficante, supondo que Antía já estava curada, cogitava
vendê-la, e assim levou-a até à agora, e a exibiu aos compradores. 5- Nesse momento,
Hipótoo passeava pela cidade de Tarento, à procurade algo belo para comprar; aí, ele
mesmo: - Não foi essa moça que eu enterrei, no Egito, em um fosso, para vingar a morte
de Anquilau, juntamente com dois cães ferozes? Que mudança é essa? Como ela se
Dizendo essas coisas, ele foi se aproximando como se quisesse comprá-la, e se pondo
ao seu lado,lhe disse: - Ó, jovem, não estivesteno Egito? Não foste apanhada por
bandidos, no Egito? E não correste algum outro perigo naquela terra? Dize-me a
olhando para Hipótoo, sem reconhecê-lo, ela respondeu: - Sofri muitos tormentos, ó
estrangeiro, e coisas terríveis, e quem quer que sejas, também fui apanhada por
bandidos. Mas tu, – concluiu - , como sabes da minha história? 8- De onde é que
conhecesa mim, esta desgraçada? Sofri, de fato, coisas muito divulgadas e notáveis, mas
coisas que ela lhe estava dizendo, manteve a calma, e comprando-a do traficante, e
levando-a para casa,exortou-a a ter confiança; disse quem ele era, recordou o que
acontecera no Egito, e contou também como ele havia enriquecido e conseguido fugir.
165
10- Antia, por sua vez, implorou que ele a perdoasse, e lhe explicou que matara
Anquilau porque ele não a respeitou. Também falou do fosso, de Anfinomo, de como os
cães foram amansados, e de como ela havia se salvado. 11- Hipótoo se apiedou dela e
não mais procurou saber quem era ela. Contudo, convivendo diariamente com a moça,
ele também veio a desejar Antia, quis se unir a ela e lhe fez muitas promessas. 12- Ela,
no começo, se recusou a ceder, dizendo ser indigna do leito de seu senhor, mas como
Hipótoo seguia pressionando-a, e não sabendo ainda o que fazer, ela concluiu ser
melhor dizera eleo que escondera, que violar o pacto com Habrócomes. Então, ela falou
enquanto falava, ela não parava de suspirar por Habrócomes. 13- Hipótoo, então, ao
ouvir que ela era Antía, e que ela era a esposa do amigo que ele mais amava,abraçou-a e
exortou-a a ter confiança, e, assim, lhe contou da sua amizade com Habrócomes. Daí em
suportando mais um trabalho tão árduo, decidiu, então, embarcar em uma nau e
regressar a Éfeso. 2- E quando veio a noite, ele foi até o mar, e encontrou um barco
prestes a levantar âncora; ele embarcou então, e navegou, mais uma vez, até à Sicília,
com a intenção de, ao ali chegar, seguir para Creta, passando por Chipre, e chegando a
Rodes, de onde então, poderia, enfim, seguir para Éfeso; ao empreender tão longa
correu bem, e Habrócomes chegou à Sicília, onde ficou sabendo que o velho
estrangeiro, Egialeu, havia morrido. Depois de fazer libações em sua tumba e chorar
muito, Habrócomes seguiu viagem, passou por Creta e veio ter a Chipre. Ali, ele passou
166
alguns dias, dirigindo preces à deusa protetora dos Cíprios, e partiu novamente,
chegando a Rodes, onde ficou alojado próximo ao porto. 4- Ele já estava pertinho de
ausência da pátria, dos pais, de Antía, dos escravos. E ele começou a se lamentar, cada
sozinho, e meus pais me verão de novo, sem Antia, e terei, este desgraçado, viajado pelo
mar em vão, e contarei histórias, nas quais, talvez, ninguém acredite, pois não tenho
comigo uma prova sequer dos meus infortúnios!5- Mas sê forte, Habrócomes, a fim de
ali erguer um túmulo em homenagem a Antia; pranteia-a e derrama libações por ela, e,
finalmente, conduz a ti mesmo para junto dela. Enquanto dizia essas coisas,
Habrócomes vagava pela cidade, meio fora de si, sem notícias de Antia e sem recursos
anteriormente por Antía e Habrócomes. Eles ofereceram, então, uma estela gravada com
nomes dos oferentes: Leucón e Rode. 7- Habrócomes encontrou essa estela por acaso,
quando se dirigiu ao templo para orar diante do deus. Ao ler a inscrição, ele reconheceu
os nomes dos oferentes e as boas intenções dos seus servos, e examinando o local, ele
dela. 8- Tudo dá errado! – dizia então – Eu sou um desgraçado! Chego ao fim da vida,
recordando as minhas próprias desventuras! Aqui está a armadura que eu ofereci, com
Antia, antes de deixar Rodes, em sua companhia, e agora, volto aqui sem tê-la comigo.
Se essa estela é uma oferenda de nossos companheiros,a nós dois dedicada, o que,
então, me acontecerá, a mim, aqui tão sozinho? Onde poderei encontrar os caríssimos
amigos?
167
9- Enquanto dizia essas coisas, Habrócomes chorava muito; então, nesse momento,
chegaram Leucón e Rode, como de costume, para adorar ao deus, e depararam com
alheias. E Leucón disse: 10- Ó rapaz! Por que estás sentado aí,junto a oferendas que não
te dizem respeito, chorando e se lamentando? Que importância têm essas coisas para ti?
Que tens a ver com os que aqui estão inscritos? Habrócomes, então, lhes respondeu: -
São as minhas – disse ele – as minhas oferendas e as de Leucón e Rode, que imploro ao
deus para rever, juntamente com Antía, eu, Habrócomes, este desgraçado!11- Ao ouvir-
reconheceram Habrócomes pelo porte, pela voz, pelo que ele estava dizendo e por ele
ter lembrado o nome de Antía, e então os doiscaíram aos seus pés e contaram as coisas
que lhes aconteceram, a viagem de Tiro até a Síria, a cólera de Manto, o que sofreram
nas mãos dela, como foram vendidos na Lícia, a morte do seu senhor, a fortuna que
herdaram e a sua chegada a Rodes. 12- Aí então, eles levaram Habrócomes para a
casaonde estavam hospedados, lhe deram tudo que possuíam, cuidaram dele e o
serviram, exortando-o a ter coragem. Para ele, no entanto, nada havia de mais precioso
sobre o que tinha de fazer. Por sua vez, Hipótóo decidiu levar Antía da Itália para Éfeso,
Embarcando todos os seus bens numa grande nau efésia,ele partiu com Antia. 2-
Fizeram uma viagem muito tranquila, e em poucos dias chegaram a Rodes, quando já
tinha anoitecido, e ali então eles se hospedaram na casa de uma anciã, cujo nome era
Altea. Acasa era próxima ao mar, e a anciã conduziu Antía aos seus aposentos. Naquela
168
noite, Hipótoo descansou, pois na noite seguinte, eles já teriam de partir. No entanto,
estava acontecendo na cidade uma grandiosa festa, dedicada pelos ródios ao deus Hélio,
festa. 3- Leucón e Rode compareceram ao local, mas não para participar da festa, e sim
para investigar se alguém sabia de alguma coisa sobre Antia. Aí então, Hipótoo chegou
disse: 4- Ótu, que as ações de todos os homens, - dizia ela – , vês, ó Hélio!Eu sou a
única desgraçadaesquecida por ti, embora tenha estado aqui em Rodes, anteriormente, e
com Habrócomes, e então eu me considerava muito feliz. E agora então, sou uma
escrava, em vez de uma mulher livre, conquistada pela desgraça, e não pela bem-
aventurança, e estou indo a Éfeso sozinha, e me apresentarei aos meus familiares sem
5- Enquanto ela dizia essas coisas, Antia derramava muitas lágrimas e imploravaa
Hipótoo que lhe deixasse cortar os cabelos, oferecê-los a Hélio e rezar por Habrócomes.
6- Hipotóo consentiu; e ele mesmo cortou, como podia, os cabelos dela, e esperando a
ocasião propícia, quando todos já tinham se retirado do templo, ela fez a oferenda com a
CABELOS AO DEUS DEDICOU. Depois de fazer essas coisas e rezar, ela foi embora
com Hipótoo.
percorrer a cidade, para ver se a encontravam em algum lugar (os cidadãos de Rodes já
169
os conheciam pelos nomes, por eles terem estado na cidade anteriormente). 2- E não
encontrando nada naquela dia, eles voltaram para casa e revelaram a Habrócomes o que
havia no templo. Ele sentiu a alma profundamente perturbada, por causa de algo tão
tempo não estava bom para viajar por mar; ela, então, sentando-se diante das
boquiabertos. 5- Ela ficou assombrada, sem saber quem eles eram, nem o que queriam,
pois jamais esperara rever Leucón e Rode. Eles caíram em si e lhe exclamaram: Ó,
sorte te traz a este lugar? Coragem, senhora, Habrócomes está salvo e está aqui, sempre
chorando por ti. 6- Ao ouvir-lhes, Antía não conseguia falar de tão aturdida, e foi com
XIII. 1- Todo o povo de Rodes se reuniu em festa, quando soube que Antia e
os que estavam com ele apresentaram-no a Leucón, e este ficou sabendo quem eles
eram. E tudo o mais lhes parecia ir muito bem, mas faltava Habrócomes, que ainda não
sabia de nada. 2- Correram então o mais que puderam até chegar à casa onde ele
170
estava.E assim que Habrócomes ouviu um dos ródios dizer que haviam encontrado
Antía, ele saiu correndo, saiu correndo pela cidade egritando: “Antia”!, como se tivesse
enlouquecido. E, enfim, ele se encontrou com os que estavam com Antia, diante do
diante do outro, eles se reconheceram imediatamente, pois esse era o desejo de suas
saudando Ísis como a Grande Deusa. – Novamente, – diziam todos – podemos ver
templo de Ísis: - A ti - disseram os dois – ó Grande Deusa, damos graças por nossa
salvação! Por causa de ti, para nós a mais apreciada dentre os deuses, nós nos
altar.
5- Então, os amigos de Leucón levaram o casal para casa, e Hipótoo também levou
todas as suas coisas para a casa de Leucón, estando todos decididos a seguir viagem
para Éfeso. Naquele mesmo dia, depois de oferecerem sacrifícios e celebrarem com
umagrande festa, contaram uns aos outros muitas e variadas histórias: o que cada um
tinha sofrido eo que fez, e o banquete se estendeu, pois eles estavam novamente
reunidos, depois de tanto tempo. 6- E quando a noite chegou, todos foram repousar,
cada um como lhe aprouve: Leucón e Rode, Hipótoo e o jovem da Sicília que o havia
reencontrei depois de vagar errante por tanta terra e mar, depois de ter conseguido
cadeias, de fossos, de troncos, de venenos e de tumbas. 2- Mas eis que estou de novo
aqui contigo, Habrócomes, dono da minha alma, tal como, no começo, te deixei em
Tiro, ao partir para Síria. Ninguém conseguiu me convencer a me perder de ti, nem
Méris, na Sicília, nem Perilau, na Cilícia, nem Psamis e nem Políido, no Egito, nem
Anquilau, na Etiópia, e nem o meu senhor em Tarento, mas permaneço pura para ti, pois
lancei mão de todos os recursos que pude conceber, para preservar a minha honra. 3- E
tu, Habrócomes, permaneceste puro também, ou será que alguma outra bela me
substituiu? Ou será que alguém te obrigou a esquecer de mim e dos juramentos que me
fizeste? 4- Ela dizia essas coisas sem parar de beijá-lo, e aí Habrócomes lhe respondeu:
- Mas eu te juro, por este dia do reencontro tão desejado por nós, que virgem nenhuma
me pareceu bela, nem outra mulher me conquistou com o olhar, mas tu reencontraste o
convenceram facilmente de que estavam dizendo a verdade, pois era isso que eles
queriam. E quando o dia nasceu, depois de embarcar na nau, trazendo todos os seus
pertences, eles partiram, com todo o povo de Rodes se despedindo deles. E com
viagem foi rápida e, em poucos dias, eles chegaram a Éfeso. 2- Todaa cidade já fora
terem rezado bastante e sacrificado, depositaram uma oferenda para a deusa, com uma
inscrição,narrando tudo que eles tinham feito e sofrido. 3- E depois de fazer essas
coisas, eles voltaram à cidade e mandaram erguergrandes mausoléus para seus pais, que
172
resto das suas vidas juntinhos, numa festa constante. E Leucón e Rode compartilharam
de todas essas coisas com seus companheiros de sempre. E Hipótoo decidiu também
Habrócomes e Antía.
DE XENOFONTE
6. CONCLUSÃO
publicado pela Editora Gredos e traduzido por Julia Mendoza, e, ainda, com o estudo de
James N. O’Sullivan, intitulado Xenophon of Ephesus: His Compositional Technique
and The Birth of Novel.
7. BIBLIOGRAFIA
BOWIE, E.L.. “The Greek Novel”. IN: EASTERLING, P.E.; KNOX, B.M.W. (ed.) The
Cambridge History of Classical Literature. Cambridge, Cambridge University Press,
1989, 4º V.
CALAME, Claude. Eros na Grécia Antiga. Tradução de Isa Etel Kopelman. São Paulo:
Perspectiva, 2013.
DIMAS, Antonio. Espaço e Romance. São Paulo, SP, Ed. Ática, Série Princípios, 1985.
1ª ed.
ÉFESO, Jenofonte. Efesíacas. Trad. Julia Mendoza. Madrid, Editorial Gredos S. A.,
1979.
ÉPHÈSE, Xénophon. Les Éphésiaques ou Le Roman d’Habrocomés et d’Athia. Trd.
Georges Dalmeyda. Paris, Les Belles Lettres, 1962. 2ª ed.
177
FISCHER, Steven R. História da leitura. Tradução: Claudia Freire. São Paulo: Editora
UNESP, 2006.
HIGHET, Gilbert. The Classical Tradition. Greek and Roman Influences on Western
Literature.Oxford, Oxford University Press, 1985.
HESÍODO. Teogonia. Estudo e trad. Por Jaa Torrano. São Paulo: Iluminuras, 2006.
JAEGER, Werner. Paideia: A Formação do Homem Grego. São Paulo: Martins Fontes
Ed., 2010.
KONSTAN, David. Sexual Symmetry. Love in the Ancient Novel and Related Genres.
LESKY, Albin. Historia de la literatura griega. Trad. Diaz Reganon y Beatriz Romero
LÉVÊQUE, Pierre. O Mundo Helenístico. Trad:. Teresa Meneses. Lisboa: Ediçoes 70.
1987.
LIDDELL, Henry George; SCOTT, Robert; JONES, Sir Henry Stuart. A Greek-English
_______. Dáfinis e Cloé. Tradução. Denise Bottman. Campinas, SP. Pontes, 1990.
MACLLISTER, Suzanne. Dreams and suicides: the greek novel from Antiquity to the
byzantine Empire.London and New York, Routledge, 1996.
MIGUENS, Silvia.Breve História dos Piratas. Tradução: Marcelo Maneo. 1 ed. Rio de
MILLER, Patrícia Cox. Dreams in the Late Antiguity Studies in the Imagination of a
Culture. USA, Princeton University Press. 1994. 1ª ed.
MORGAN, J.R.; STONEMAN, Richard (org.) Greek Fiction. The Greek Novel in
Context. Londres, Routledge, 1994.
PERRY, Ben Edwin. The Ancient Romances. A Literary Historical Account of Their
Origins.Bekeley and Los Angels, University of California Press, 1967
180
SWAIN, Simon. Oxford Readings in the Greek Novel. Oxford, Oxford University Press,
1999, 1ª ed.
SMYTH, Herbert Weir. Greek Grammar. Cambridge, Harvard University Press, 1956.
STEPHENS, Susan A.; WINKLER, John J. Ancient Greek Novels: The Fragments.
USA, Princeton University Press, 1995, 1ª ed.
TACIO, Aquiles. Leucipa y Clitofonte. Trad. Máximo Brioso Sanches y Emilio Crespo
Guemes. Madrid, Editorial Gredos S.A., 1982.
VIEIRA, Yara Frateschi. Níveis de Significação no Romance. São Paulo, Ática, 1974.
Ensaios 13.
WHITMARSH, Tim. Narrative and Identity in the Ancient Greek Novel: Returning
Romance. UK, Cambridge University Press, 2011, 1ª ed.
WINKLER, John J. The Constraints of Desire. New York, Routledge, 1990, 1ª ed.
WOLFF, Étienne. Le roman grec et latin. Paris, Ellipses Édition S.A., 1997.
WOLFF, Samuel Lee. The Greek Romances in Elizabethan Prose Fiction. USA, Burt
Franklin. New York, 1961.
182
8. NOTAS
inseridas agora num mundo globalizado sob a égide dos soberanos dos reinos
helenísticos e dos governantes romanos, em suas mais variadas realizações.
Obviamente, a inclusão das póleis na ampla e diversificada formação social do
ecúmeno não significa que a vida cotidiana dos cidadãos cosmopolitas, em maior ou
menor grau, não deixe de contribuir para a governança, com vista ao ordenamento
do todo.
8. Aristófanes de Bizâncio (nascido por volta de 260 a. C.) também foi bibliotecário
em Alexandria. Complementou os catálogos (pínakes) de Calímaco. Revisou a obra
de Homero, de trágicos e comediógrafos. Desenvolveu também o estudo da métrica,
Editou a obra de Píndaro. Aperfeiçoou a pontuação e introduziu a acentuação nos
textos de idioma grego. Foi também autor de introduções, glossários e espécies de
catálogos de autores clássicos.
10. Perseu, rei da Macedônia (178 – 168 a.C.), buscou reforçar a posição do seu
reino, estabelecendo um equilíbrio interno entre as facções rivais, aliando-se aos
romanos, e seguindo uma política de conciliação com as Selêucidas e os gregos.
Quando estes últimos, diante da ameaça romana, tentaram colocar-se sob a égide de
Perseu, Êumenes II de Pérgamo enviou uma embaixada a Roma, em 172 a. C.,
sendo, posteriormente, assassinado em Delfos, no ano de 171 a. C.. Os romanos e
seus aliados, então, declararam guerra a Perseu, que resistiu bravamente. Em 168 a.
C., L. Emílio Paulo, auxiliado pelas tropas de Pérgamo, derrotou Perseu na batalha
de Pidna, em 168 a. C.
12. Luciano de Samosata (125 – 181). Sírio de origem, cuja língua nativa seria o
arameu, Luciano tornou-se um escritor em grego ático. Esteve em Roma, voltou a
Antioquia e estabeleceu-se em Atenas. Destacou-se pela variadíssima produção
literária, particularmente as suas obras de cunho satírico, como, por exemplo, O
diálogo dos mortos.
13. Ptolomeu III Evérgete governou o Egito de 246 a 222/1 a. C. Apesar das longas
guerras travadas com os potentados vizinhos (Terceira Guerra Síria e intervenção
nas questões decorrentes da perene rivalidade entre as póleis gregas) e da repressão
185
contra sedições intestinas (como uma revolta no Delta), Ptolomeu III não deixou de
acompanhar e incentivar o incremento do acervo da Biblioteca de Alexandria, a qual
durante o seu reinado talvez tenha chegado a incluir uma quantidade de rolos até
então jamais alcançada em qualquer centro cultural da Antiguidade.
14. Calímaco de Cirene (c, 270 a. C.), poeta de prodigiosa.Além de ter organizado o
famoso catálogo (Pínakes) de toda a literatura grega disponível, escreveu também
várias obras em prosa, destacando-se pela notável erudição, e muitos poemas, entre
eles, cerca de sessenta epigramas e seis hinos: Hino a Zeus,Hino a Apolo, Hino a
Ártemis, Hino a Delos, Hino ao banho de PalaseHino a Deméter. Com Calímaco, a
poesia pública passa assim a ser poesia de gabinete, destinada ao consumo de um
público de elite, sob a égide de Ptolomeu II. Destacam-se também as Origens
(Aitía), em quatro livros, com relatos etiológicos os mais variados, em versos
elegíacos. Também teorizou sobre a literatura, ao escrever, entre outras afirmações,
que “um poema grande era uma grande mal”, ou ainda, “não escrevo nada que não
fosse documentado”. .
20.. Safo (c. 600 a. C.), poetisa lírica e cantora do amor, uma das maiores artistas da
Antiguidade, destacou-se poeticamente, num mundo grego de supremacia
masculina. Originária da ilha de Lesbos, Safo ganhou fama, por, aparentemente,
conviver com as jovens de seu círculo mais íntimo, dando ensejo a paixões
homoafetivas. Assim sendo, os poemas dedicados às companheiras enfoca, quase
que exclusivamente, o amor que a poetisa maior sente por cada uma delas. São
variadas as versões sobre a sua vida, como, por exemplo, as histórias de que ela teria
rejeitado o poeta lírico Alceu (590 a. C.), ou ainda que teria cometido suicídio por
amor a Fáon.
22.Virgílio (70 -19 a. C.) é um dos mais notáveis escritores romanos. Em sua vasta
produção, destacam-se: as Éclogas, (ouBucólicas), inspiradas na obra de Teócrito;
as Geórgicas, em quatros livros, tendo como tema a agricultura, e dedicados a
Mecenas; e a Eneida, a gloriosa epopeia nacional romana inacabada.
24. Xenofonte, o famoso ateniense que conviveu com Sócrates e participou como
mercenário na desastrosa campanha de Artaxerxes contra o irmão pelo trono da
Pérsia, e escreveu obras importantes para o conhecimento da história e da cultura da
época, tais como Econômico, Apologia de Sócrates, Anábase e Ciropedia, entre
outras.
28. Cf. MENDOZA (1998, 221) – T. Hagg, Classica et Mediaevalia 37 (1966), 118-
161.
187
29. Cf. MENDOZA (1998 , p. 223) – T. Hagg, Narrative technique in ancient greek
romances.
“Divindade grega da Fortuna (boa ou má), isto é, do Acaso que governa a vida
dos homens. Trata-se de uma divindade sem mitologia, mas que é objeto de um
culto importante na Grécia helenística. Ela corresponde à Fortuna dos Latinos”.
“... Fala-se de Fortuna bona ou de Fortuna Mala, porque se trata de uma divindade
mutável, que encarna sobretudo o imprevisto e o inesperado da existência humana”.
(33) Apud WHITMARSH, Tim. Narrative and Identity in the Ancient Greek
Novel: Returning Romance.
(34) Cf. WHITMARSH, Tim. Narrative and Identity in the Ancient Greek Novel:
Returning Romance.
Livro I
εἰδέπουἱερὸνἢἄγαλµαἜρωτοςεἶδε, κατεγέλα,
ἀπέφαινέτεἑαυτὸνἜρωτοςπαντὸςκαλλίονα. Καὶεἶχενοὕτως: ὅπουγὰρἉβροκόµηςὀφθείη,
οὔτεἄγαλµακαλὸνἐφαίνετοοὔτεεἰκὼνἐπῃνεῖτο.
III. 1-Ὡςοὖνἐτετέλεστοἡποµπή,
ἦλθονδὲεἰςτὸἱερὸνθύσοντεςἅπαντὸπλῆθοςκαὶὁτῆςποµπῆςκόσµοςἐλέλυτο,
ᾔεσανδὲἐςταὐτὸνἄνδρεςκαὶγυναῖκες, ἔφηβοικαὶπαρθένοι, ἐνταῦθαὁρῶσινἀλλήλους,
καὶἁλίσκεταιἌνθειαὑπὸτοῦἉβροκόµου,
ἡττᾶταιδὲὑπὸτοῦἜρωτοςἉβροκόµηςκαὶἐνεώρατεσυνεχέστεροντῇκόρῃκαὶἀπαλλαγῆναι
τῆςὄψεωςἐθέλωνοὐκἐδύνατο: κατεῖχεδὲαὐτὸνἐγκείµενοςὁθεός. 2-
∆ιέκειτοδὲκαὶἌνθειαπονήρως,
190
ὅλοιςµὲνκαὶἀναπεπταµένοιςτοῖςὀφθαλµοῖςτὸἉβροκόµουκάλλοςεἰσρέονδεχοµένη,
ἤδηδὲκαὶτῶνπαρθένοιςπρεπόντωνκαταφρονοῦσα: καὶγὰρἐλάλησενἄντι,
ἵναἉβροκόµηςἀκούσῃ, καὶµέρητοῦσώµατοςἐγύµνωσενἂντὰδυνατά, ἵναἉβροκόµηςἴδῃ:
ὁδὲαὑτὸνἐδεδώκειπρὸςτὴνθέανκαὶἦναἰχµάλωτοςτοῦθεοῦ.
3-
Καὶτότεµὲνθύσαντεςἀπηλλάττοντολυπούµενοικαὶτῷτάχειτῆςἀπαλλαγῆςµεµφόµενοι:
καὶἀλλήλουςβλέπεινἐθέλοντεςἐπιστρεφόµενοικαὶὑφιστάµενοιπολλὰςπροφάσειςδιατριβῆ
ςεὕρισκον. 4-Ὡςδὲἦλθονἑκάτεροςπαῤἑαυτόν, ἔγνωσαντότεοἷκακῶνἐγεγόνεσαν:
καὶἔννοιαἐκείνουςὑπῄειτῆςὄψεωςθατέρουκαὶὁἔρωςἐναὐτοῖςἀνεκαίετοκαὶτὸπεριττὸντῆς
ἡµέραςαὐξήσαντεςτὴνἐπιθυµίαν, ἐπειδὴεἰςὕπνονᾔεσαν, ἐνἀθρόῳγίνονταιτῷδεινῷ,
καὶὁἔρωςἐνἑκατέροιςἦνἀκατάσχετος.
V. 1-Ταῦθ̓ἑκάτεροςαὐτῶνδἰὅληςτῆςνυκτὸςὠδύρετο,
εἶχονδὲπρὸὀφθαλµῶντὰςὄψειςτὰςἑαυτῶν,
τὰςεἰκόναςἐπὶτῆςψυχῆςἀλλήλωνἀναπλάττοντες: ὡςδὲἡµέραἐγένετο,
ᾔειµὲνἉβροκόµηςἐπὶτὰσυνήθηγυµνάσµατα,
ᾔειδὲἡπαρθένοςἐπὶτὴνἐξἔθουςθρησκείαντῆςθεοῦ. 2-
Ἦνδὲαὐτοῖςκαὶτὰσώµαταἐκτῆςπαρελθούσηςνυκτὸςπεπονηκότακαὶτὸβλέµµαἄθυµονκαὶ
οἱχρῶτεςἠλλαγµένοι: καὶτοῦτοἐπὶπολὺἐγίνετοκαὶπλέονοὐδὲναὐτοῖςἦν. 3-
Ἐντούτῳἐντῷἱερῷτῆςθεοῦδιηµερεύοντεςἐνεώρωνἀλλήλοις,
εἰπεῖντἀληθὲςφόβῳπρὸςἑκατέρουςαἰδούµενοι: τοσοῦτοδέ:
ἐστέναξενἄνποτεἉβροκόµηςκαὶἐδάκρυσεκαὶπροσεύχετοτῆςκόρηςἀκουούσηςἐλεεινῶς:
4-ἡδὲἌνθειαἔπασχεµὲντὰαὐτά, πολὺδὲµείζονιτῇσυµφορᾷκατείχετο:
191
εἰδέποτεἄλλαςπαρθένουςἢγυναῖκαςἴδοιβλεπούσαςεἰςἐκεῖνον῾ἑώρωνδὲἅπασαιεἰςἉβροκό
µην̓, δήληἦνλυπουµένη, µὴπαρευδοκιµηθῇφοβουµένη.
Εὐχαὶδὲαὐτοῖςἑκατέροιςἦσανπρὸςτὴνθεὸνκοινῇ, λανθάνουσαιµέν, ἀλλ̓ἐγίνοντοὅµοιαι.
5-Χρόνουδὲπροϊόντοςοὐκέτιτὸµειράκιονἐκαρτέρει,
ἤδηδὲαὐτῷκαὶτὸσῶµαπᾶνἠφάνιστοκαὶἡψυχὴκατεπεπτώκει,
ὥστεἐνπολλῇἀθυµίᾳτὸνΛυκοµήδηνκαὶτὴνΘεµιστὼγεγονέναι,
οὐκεἰδόταςµὲνὅτιεἴητὸσυµβαῖνονἉβροκόµῃ, δεδοικόταςδὲἐκτῶνὁρωµένων. 6-
ἘνὁµοίῳδὲφόβῳκαὶὁΜεγαµήδηςκαὶἡΕὐίππηπερὶτῆςἈνθείαςκαθειστήκεσαν,
ὁρῶντεςαὐτῆςτὸµὲνκάλλοςµαραινόµενον, τὴνδὲαἰτίανοὐφαινοµένηντῆςσυµφορᾶς.
Τέλοςδ̓εἰσάγουσιπαρὰτὴνἌνθειανµάντειςκαὶἱερέας, ὡςεὑρήσονταςλύσιντοῦδεινοῦ. 7-
Οἱδὲἐλθόντεςἔθυόντεἱερεῖακαὶποικίλαἐπέσπενδονκαὶἐπέλεγονφωνὰςβαρβαρικάς,
ἐξιλάσκεσθαίτιναςλέγοντεςδαίµονας,
καὶπροσεποιοῦντοὡςεἴητὸδεινὸνἐκτῶνὑποχθονίωνθεῶν. 8-
ΠολλὰδὲκαὶὑπὲρἉβροκόµουοἱπερὶτὸνΛυκοµήδηνἔθυόντεκαὶεὔχοντο:
λύσιςδὲοὐδεµίατοῦδεινοῦοὐδὲἑτέρῳαὐτῶνἐγίνετο, ἀλλὰκαὶἔτιµᾶλλονὁἔρωςἀνεκάετο.
9-Ἔκειντοµὲνδὴἑκάτεροινοσοῦντες, πάνυἐπισφαλῶςδιακείµενοι,
ὅσονοὐδέπωτεθνήξεσθαιπροσδοκώµενοι, κατειπεῖναὑτῶντὴνσυµφορὰνµὴδυνάµενοι.
Τέλοςδὲπέµπουσινοἱπατέρεςἑκατέρωνεἰςθεοῦµαντευσόµενοιτήντεαἰτίαντῆςνόσουκαὶτὴ
νἀπαλλαγήν.
VI. 1-ὈλίγονδὲἀπέχειτὸἱερὸντοῦἐνΚολοφῶνιἈπόλλωνος:
διάπλουςἀπ̓Ἐφέσουσταδίωνὀγδοήκοντα.
Ἐνταῦθαοἱπαῤἑκατέρωνἀφικόµενοιδέονταιτοῦθεοῦἀληθῆµαντεύεσθαι:
ἐληλύθεσανδὴκατὰταὐτά. 2-Χρᾷδὲὁθεὸςκοινὰἀµφοτέροιςτὰµαντεύµαταἐµµέτρως.
Τὰδ̓ἔπητάδε:
Τίπτεποθεῖτεµαθεῖννούσουτέλοςἠδὲκαὶἀρχήν;
Ἀµφοτέρουςµίανοῦσοςἔχει, λύσιςἔνθενἀνέστη.
∆εινὰδ̓ὁρῶτοῖσδεσσιπάθηκαὶἀνήνυταἔργα:
ἀµφότεροιφεύξονταιὑπεὶρἅλαλυσσοδίωκτοι,
δεσµὰδὲµοχθήσουσιπαῤἀνδράσιµιξοθαλάσσοις
καὶτάφοςἀµφοτέροιςθάλαµοςκαὶπῦρἀΐδηλον,
καὶποταµοῦΝείλουπαρὰῥεύµασινἼσιδισεµνῇ
σωτείρῃµετόπισθεπαραστῇςὄλβιαδῶρα.
Ἀλλ̓ἔτιπουµετὰπήµατ̓ἀρείοναπότµονἔχουσι.
VII. 1-ΤαῦταὡςἐκοµίσθητὰµαντεύµαταεἰςἜφεσον,
εὐθὺςµὲνοἱπατέρεςαὐτῶνἦσανἐνἀµηχανίᾳκαὶτὸδεινὸνὅτιἦνπάνυἠπόρουν:
συµβάλλεινδὲτὰτοῦθεοῦλόγιαοὐκἐδύναντο: οὔτεγὰρτίςἡνόσοςοὔτετίςἡφυγή,
οὔτετίνατὰδεσµὰοὔτεὁτάφοςτίςοὔτεὁποταµὸςτίςοὔτετίςἡἐκτοῦθεοῦβοήθεια. 2-
Ἔδοξενοὖναὐτοῖςπολλὰβουλευσαµένοιςπαραµυθήσασθαιτὸνχρησµὸνὡςοἷόντεκαὶσυζεῦ
ξαιγάµῳτοὺςπαῖδας, ὡςτοῦτοκαὶτοῦθεοῦβουλοµένουδἰὧνἐµαντεύσατο.
Ἐδόκειδὴταῦτακαὶδιέγνωσανµετὰτὸνγάµονἐκπέµψαιχρόνῳτινὶἀποδηµήσονταςαὐτούς.
3-Μεστὴµὲνἤδηἡπόλιςἦντῶνεὐωχουµένων,
πάνταδ̓ἦνἐστεφανωµένακαὶδιαβόητοςὁµέλλωνγάµος:
ἐµακαρίζετοδὲὑπὸπάντωνὁµὲνοἷανἄξεταιγυναῖκα, ἡδὲοἵῳµειρακίῳσυγκατακλιθήσεται.
4-ὉδὲἉβροκόµηςὡςἐπύθετοκαὶτὸνχρησµὸνκαὶτὸνγάµον,
ἐπὶµὲντῷτὴνἌνθειανἕξεινµεγάλωςἔχαιρεν: ἐφόβειδὲαὐτὸνοὐδὲντὰµεµαντευµένα,
ἀλλ̓ἐδόκειπαντὸςεἶναιδεινοῦτὰπαρόνταἡδίονα.
ΚατὰταυτὰδὲκαὶἡἌνθειαἥδετοµὲνὅτιἉβροκόµηνἕξει:
192
τίςδὲἡφυγὴκαὶτίνεςαἱσυµφοραὶκατεφρόνει,
πάντωντῶνἐσοµένωνκακῶνἉβροκόµηνἔχουσαπαραµυθίαν.
VIII. 1-Ὡςοὖνἐφέστηκενὁτῶνγάµωνκαιρός,
καὶπαννυχίδεςἤγοντοκαὶἱερεῖαπολλὰἐθύετοτῇθεῷ. Καὶἐπειδὴταῦταἐξετετέλεστο,
ἡκούσηςτῆςνυκτὸς῾βραδύνεινδὲπάνταἐδόκειἉβροκόµῃκαὶἈνθείᾀἦγοντὴνκόρηνεἰςτὸνθ
άλαµονµετὰλαµπάδων, τὸνὑµέναιονᾄδοντες, ἐπευφηµοῦντες,
καὶεἰσαγαγόντεςκατέκλιναν. 2-Ἦνδ̓αὐτοῖςὁθάλαµοςοὕτωςπεποιηµένος:
κλίνηχρυσῆστρώµασινἔστρωτοπορφυροῖςκαὶἐπὶτῆςκλίνηςΒαβυλωνίαἐπεποίκιλτοσκηνή:
παίζοντεςἜρωτες, οἱµὲνἈφροδίτηνθεραπεύοντες῾ἦνδὲκαὶἈφροδίτηςεἰκών̓,
οἱδὲἱππεύοντεςἀναβάταιστρουθοῖς, οἱδὲστεφάνουςπλέκοντες, οἱδὲἄνθηφέροντες: 3-
ταῦταἐντῷἑτέρῳµέρειτῆςσκηνῆς: ἐνδὲτῷἑτέρῳἌρηςἦνοὐχὡπλισµένος,
ἀλλ̓ὡςπρὸςἐρωµένηντὴνἈφροδίτηνκεκοσµηµένος, ἐστεφανωµένος, χλανίδαἔχων:
Ἔρωςαὐτὸνὡδήγει, λαµπάδαἔχωνἡµµένην. Ὑπ̓αὐτῇτῇσκηνῇκατέκλιναντὴνἌνθειαν,
ἀγαγόντεςπρὸςτὸνἉβροκόµην, ἐπέκλεισάντετὰςθύρας.
IX. 1-Τοῖςδὲἑκατέροιςπάθοςσυνέβηταὐτόν,
καὶοὔτεπροσειπεῖνἔτιἀλλήλουςἠδύναντοοὔτεἀντιβλέψαιτοῖςὀφθαλµοῖς,
ἔκειντοδὲὑφ̓ἡδονῆςπαρειµένοι, αἰδούµενοι, φοβούµενοι, πνευστιῶντες:
ἐπάλλετοδὲαὐτοῖςτὰσώµατακαὶἐκραδαίνοντοαὐτοῖςαἱψυχαί. 2-
ὈψὲδὲὁἉβροκόµηςἀνενεγκὼνπεριέλαβετὴνἌνθειαν:
ἡδὲἐδάκρυετῆςψυχῆςαὐτῆςσύµβολαπροπεµπούσηςτῆςἐπιθυµίαςτὰδάκρυα.
ΚαὶὁἉβροκόµης ‘ὢτῆςἐµοὶ’ φησὶ ‘ποθεινοτάτηςνυκτός, ἣνµόλιςἀπείληφα,
πολλὰςπρότεροννύκταςδυστυχήσας. 3-
Ὢφωτὸςἡδίωνἐµοὶκόρηκαὶτῶνπώποτελαλουµένωνεὐτυχεστέρα: τὸνἐραστὴνἔχειςἄνδρα,
µεθ̓οὗζῆνκαὶἀποθανεῖνὑπάρξειγυναικὶσώφρονι.’
Εἰπὼνκατεφίλειτεκαὶὑπεδέχετοτὰδάκρυα,
καὶαὐτῷἐδόκειπαντὸςµὲνεἶναινέκταροςποτιµώτερατὰδάκρυα,
παντὸςδὲτοῦπρὸςὀδύνηνφαρµάκουδυνατώτερα. 4-Ἡδὲὀλίγααὐτὸνπροσφθεγξαµένη
‘ναὶ’ φησὶν ‘Ἁβροκόµη, δοκῶσοικαλή, καὶµετὰτὴνσὴνεὐµορφίανἀρέσκωσοι;
Ἄνανδρεκαὶδειλέ, πόσονἐβράδυναςἐρῶνχρόνον; πόσονἠµέλησας;
ἀπὸτῶνἐµαυτῆςκακῶνἃπέπονθαςοἶδα. 5-Ἀλλ̓ἰδού, δάκρυαµὲνὑποδέχουτἀµά,
καὶἡκαλήσουκόµηπινέτωπῶµατὸἐρωτικόν, καὶσυµφύντεςἀλλήλοιςἀναµιγῶµεν,
καταβρέχωµενδὲκαὶτοὺςστεφάνουςτοῖςπαῤἀλλήλωνδάκρυσιν,
ἵν̓ἡµῖνκαὶοὗτοισυνερῶσιν.’ 6-Εἰποῦσαἅπανµὲναὐτοῦτὸπρόσωπονἠσπάζετο,
ἅπασανδὲτὴνκόµηντοῖςαὑτῆςὀφθαλµοῖςπροσετίθεικαὶτοὺςστεφάνουςἀνελάµβανεκαὶτὰχ
είλητοῖςχείλεσιφιλοῦσασυνηρµόκει, καὶὅσαἐνενόουν,
διὰτῶνχειλέωνἐκψυχῆςεἰςτὴνθατέρουψυχὴνδιὰτοῦφιλήµατοςπαρεπέµπετο. 7-
Φιλοῦσαδὲαὐτοῦτοὺςὀφθαλµοὺς ‘ὦ’ φησὶ ‘πολλάκιςµελυπήσαντεςὑµεῖς,
ὦτὸπρῶτονἐνθέντεςτῇἐµῇκέντρονψυχῇ, οἱτότεµὲνσοβαροί, νῦνδὲἐρωτικοί,
καλῶςµοιδιηκονήσατε, καὶτὸνἔρωτατὸνἐµὸνκαλῶςεἰςτὴνἉβροκόµουψυχὴνὡδηγήσατε.
8-Τοιγαροῦνὑµᾶςπολλὰφιλῶκαὶὑµῖνἐφαρµόζωτοὺςὀφθαλµοὺςτοὺςἐµούς,
τοὺςἉβροκόµουδιακόνους: ὑµεῖςδὲἀεὶβλέποιτεταῦτα,
καὶµήτεἉβροκόµῃἄλληνδείξητεκαλήν, µήτεἐµοὶδόξῃτιςἄλλοςεὔµορφος: ἔχετεψυχάς,
ἃςαὐτοὶἐξεκαύσατε: ταύταςὁµοίωςτηρήσατε.’
9-Ταῦταεἶπε, καὶπεριφύντεςἀνεπαύοντοκαὶτὰπρῶτατῶνἈφροδίτηςἀπέλαυον:
ἐφιλονείκουνδὲδἰὅληςτῆςνυκτὸςπρὸςἀλλήλους, φιλοτιµούµενοιτίςφανεῖταιµᾶλλονἐρῶν.
Ἑορτὴδὲἦνἅπαςὁβίοςαὐτοῖςκαὶµεστὰεὐωχίαςπάντακαὶἤδηκαὶτῶνµεµαντευµένωνλήθη:
ἀλλ̓οὐχὶτὸεἱµαρµένονἐπελέληστο, οὐδ̓ὅτῳἐδόκειταῦταθεῷἠµέλει.
3-
Χρόνουδὲδιελθόντοςὀλίγουἔγνωσανοἱπατέρεςἐκπέµπειναὐτοὺςτῆςπόλεωςκατὰτὰβεβου
λευµένα: ἤµελλόντεγὰρἄλληνὄψεσθαιγῆνκαὶἄλλαςπόλειςκαὶτὸντοῦθεοῦχρησµόν,
ὡςοἷόντεἦν, παραµυθήσεσθαιἀπαλλαγέντεςχρόνῳτινὶἘφέσου. 4-
Παρεσκευάζετοδὴπάντααὐτοῖςπρὸςτὴνἔξοδον,
ναῦςτεµεγάληκαὶναῦταιπρὸςἀναγωγὴνἕτοιµοι, καὶτὰἐπιτήδειαἐνεβάλλετο,
πολλὴµὲνἐσθὴςκαὶποικίλη, πολὺςδὲἄργυροςκαὶχρυσός,
ἥτετῶνσιτίωνὑπερβάλλουσαἀφθονία. 5-
ΘυσίαιδὲπρὸτῆςἀναγωγῆςτῇἈρτέµιδικαὶεὐχαὶτοῦδήµουπαντὸςκαὶδάκρυαπάντων,
ὡςµελλόντωνἀπαλλάττεσθαιπαίδωνκοινῶν.
Ἦνδὲὁπλοῦςαὐτοῖςἐπ̓Αἴγυπτονπαρεσκευασµένος. 6-῾Ωςδ̓ἦλθενἡτῆςἀναγωγῆςἡµέρα,
πολλοὶµὲνοἰκέται, πολλαὶδὲθεράπαιναιµελλούσηςδὲτῆςνεὼςἐπανάξεσθαι,
πᾶνµὲντὸἘφεσίωνπλῆθοςπαρῆνπαραπέµπον, πολλαὶδὲκαὶτῶν ...
µετὰλαµπάδωνκαὶθυσιῶν. 7-ἘντούτῳµὲνοὖνὁΛυκοµήδηςκαὶἡΘεµιστώ,
πάντωνἅµαἐνὑποµνήσειγενόµενοι, τοῦχρησµοῦ, τοῦπαιδός, τῆςἀποδηµίας,
ἔκειντοεἰςγῆνἀθυµοῦντες: ὁδὲΜεγαµήδηςκαὶἡΕὐίππηἐπεπόνθεσανµὲντὰαὐτά,
εὐθυµότεροιδὲἦσαν, τὰτέλησκοποῦντεςτῶνµεµαντευµένων. 8-
Ἤδηµὲνοὖνἐθορύβουνοἱναῦται, καὶἐλύετοτὰπρυµνήσια,
καὶὁκυβερνήτηςτὴναὑτοῦχώρανκατελάµβανε, καὶἡναῦςἀπεκινεῖτο. 9-
Βοὴδὲτῶνἀπὸτῆςγῆςκαὶτῶνἐντῇνηὶπολλὴκαὶσυµµιγής, τῶνµὲν ‘ὦπαῖδες’ λεγόντων
‘φίλτατοι, ἆραἔτιὑµᾶςοἱφύντεςὀψόµεθα;’ τῶνδὲ ‘ὦπατέρες, ἆραὑµᾶςἀποληψόµεθα;’
∆άκρυαδὴκαὶοἰµωγή, καὶἕκαστοςὀνοµαστὶτὸνοἰκεῖονἐκάλει,
εἰςὑπόµνησινἀλλήλοιςἐγκαταλείποντεςτοὔνοµα. 10-
ὉδὲΜεγαµήδηςφιάληνλαβὼνκαὶἐπισπένδωνεὔχετοὡςἐξάκουστονεἶναιτοῖςἐντῇνηὶ
‘ὦπαῖδες’ λέγων ‘µάλισταµὲνεὐτυχοῖτεκαὶφύγοιτετὰσκληρὰτῶνµαντευµάτων,
καὶὑµᾶςἀνασωθένταςὑποδέξαιντοἘφέσιοι, καὶτὴνφιλτάτηνἀπολάβοιτεπατρίδα:
εἰδὲἄλλοτισυµβαίη, τοῦτοµὲνἴστεοὐδὲἡµᾶςἔτιζησοµένους:
προΐεµενδὲὑµᾶςὁδὸνµὲνδυστυχῆἀλλ̓ἀναγκαίαν.’
ὡςἐγὼκαὶβραχύτιἀποσπασθεῖσασοῦοὔτεζήσοµαιοὔτετὸνἥλιονὄψοµαι.’ 6-
ΤαῦταἔλεγενἡἌνθεια: ἐπώµνυεδὲκαὶὁἉβροκόµης,
καὶὁκαιρὸςαὐτῶνἐποίειτοὺςὅρκουςφοβερωτέρους.
ἘντούτῳδὲἡναῦςΚῶµὲνπαραµείβεικαὶΚνίδον,
κατεφαίνετοδ̓ἡῬοδίωννῆσοςµεγάληκαὶκαλή: καὶαὐτοὺςἐνταῦθαἔδεικαταχθῆναιπάντως:
δεῖνγὰρἔφασκονοἱναῦταικαὶὑδρεύσασθαικαὶαὐτοὺςἀναπαύσασθαι,
µέλλονταςεἰςµακρὸνἐµπεσεῖσθαιπλοῦν.
XII. 1-ΚατήγετοδὴἡναῦςεἰςῬόδονκαὶἐξέβαινονοἱναῦται,
ἐξῄειδὲὁἉβροκόµηςἔχωνµετὰχεῖρατὴνἌνθειαν: συνῄεσανδὲπάντεςοἱῬόδιοι,
τὸκάλλοςτῶνπαίδωνκαταπεπληγότες, καὶοὐκἔστινὅστιςτῶνἰδόντωνπαρῆλθεσιωπῶν:
ἀλλ̓οἱµὲνἔλεγονἐπιδηµίανθεῶν, οἱδὲπροσεκύνουνκαὶπροσεποιοῦντο.
ΤαχὺδὲδἰὅληςτῆςπόλεωςδιεπεφοιτήκειτοὔνοµαἉβροκόµουκαὶἈνθείας. 2-
Ἐπεύχονταιδὲαὐτοῖςδηµοσίᾳκαὶθυσίαςτεθύουσιπολλὰςκαὶἑορτὴνἄγουσιτὴνἐπιδηµίαναὐ
τῶν.
ΟἱδὲτήντεπόλινἅπασανἐξιστόρησανκαὶἀνέθεσανεἰςτὸτοῦἩλίουἱερὸνπανοπλίανχρυσῆνκ
αὶἐπέγραψανἐπίγραµµαεἰςὑπόµνηµατῶνἀναθέντων
Οἱξεῖνοιτάδεσοιχρυσήλατατεύχἐἔθηκαν,
ἈνθίαἉβροκόµηςθ̓, ἱερῆςἘφέσοιοπολῖται.
3-Ταῦταἀναθέντες, ὀλίγαςἡµέραςἐντῇνήσῳµείναντες,
ἐπειγόντωντῶνναυτῶνἀνήγοντοἐπισιτισάµενοι:
παρέπεµπεδὲαὐτοὺςἅπαντὸῬοδίωνπλῆθος. Καὶτὰµὲνπρῶταἐφέροντοοὐρίῳπνεύµατι,
καὶἦναὐτοῖςὁπλοῦςἀσµένοις,
κἀκείνηντετὴνἡµέρανκαὶτὴνἐπιοῦσαννύκταἐφέροντοἀναµετροῦντεςτὴνΑἰγυπτίανκαλου
µένηνθάλατταν: τῇδὲδευτέρᾳἐπέπαυτοµὲνὁἄνεµος,
γαλήνηδὲἦνκαὶπλοῦςβραδὺςκαὶναυτῶνῥᾳθυµίακαὶπότοςκαὶµέθηκαὶἀρχὴτῶνµεµαντευµέ
νων. 4-ΤῷδὲἉβροκόµῃἐντούτῳἐφίσταταιγυνὴὀφθῆναιφοβερά,
τὸµέγεθοςὑπὲρἄνθρωπον, ἐσθῆταἔχουσαφοινικῆν:
ἐπιστᾶσαδὲτὴνναῦνἐδόκεικάεινκαὶτοὺςµὲνἄλλουςἀπόλλυσθαι,
αὐτὸνδὲµετὰτῆςἈνθείαςδιανήχεσθαι.
Ταῦταὡςεὐθὺςεἶδενἐταράχθηκαὶπροσεδόκατιδεινὸνἐκτοῦὀνείρατος:
καὶτὸδεινὸνἐγίνετο.
XIV. 1-ἈκούσαςὁΚόρυµβοςεὐθὺςµὲνἐκέλευσεφείσασθαιφονεύοντας,
µεταθέµενοςδὲτὰτιµιώτερατῶνφορτίωνκαὶτὸνἉβροκόµηνκαὶτὴνἌνθειανἄλλουςτετινὰςτ
ῶνοἰκετῶνὀλίγουςἐνέπρησετὴνναῦν, καὶοἱλοιποὶπάντεςκατεφλέχθησαν:
τὸγὰρπάνταςἄγεινοὔτεἐδύνατοοὔτεἀσφαλὲςἑώρα. 2-Ἦνδὲτὸθέαµαἐλεεινόν,
τῶνµὲνἐντῇτριήρειἀναγοµένωντῶνδὲἐντῇνηὶφλεγοµένωντὰςχεῖραςἐκτεινόντωνκαὶὀλοφ
υροµένων. 3-Καὶοἱµὲνἔλεγον ‘ποῖποτεἀχθήσεσθε, δεσπόται; τίςὑµᾶςὑποδέξεταιγῆ,
καὶτίναπόλινοἰκήσετε;’ οἱδὲ ‘ὦµακάριοι,
µέλλοντεςἀποθνήσκεινεὐτυχῶςπρὸτοῦπειραθῆναιδεσµῶν,
πρὸτοῦδουλείανλῃστρικὴνἰδεῖν.’ Ταῦταλέγοντεςοἱµὲνἀνήγοντο, οἱδὲκατεφλέγοντο. 4-
ἘντούτῳδὲὁτροφεὺςτοῦἉβροκόµουπρεσβύτηςἤδη, σεµνὸςἰδεῖνκαὶδιὰτὸγῆραςἐλεεινός,
οὐκἐνεγκὼνἀναγόµενοντὸνἉβροκόµην,
ῥίψαςἑαυτὸνεἰςτὴνθάλασσανἐνήχετοὡςκαταληψόµενοςτὴντριήρη ‘τίνιµεκαταλείπεις,
τέκνον’ λέγων, ‘τὸνγέροντα, τὸνπαιδαγωγόν; 5-ποῖδὲἀπερχόµενος, Ἁβροκόµη;
αὐτὸςἀπόκτεινόνµετὸνδυστυχῆκαὶθάψον: τίγάρἐστίµοιζῆνἄνευσοῦ;’
ΤαῦταἔλεγεκαὶτέλοςἀπελπίσαςἔτιἉβροκόµηνὄψεσθαι,
παραδοὺςἑαυτὸντοῖςκύµασινἀπέθανε. 6-ΤοῦτοδὲἉβροκόµῃπάντωνἦνἐλεεινότατον:
καὶγὰρτὰςχεῖραςἐξέτεινετῷπρεσβύτῃκαὶτοὺςπειρατὰςἀναλαµβάνεινπαρεκάλει:
οἱδὲοὐδέναλόγονποιησάµενοι,
διανύσαντεςἡµέραιςτρισὶτὸνπλοῦνκατήχθησανεἰςπόλιντῆςΦοινίκηςΤύρον,
ἔνθαἦντοῖςπειραταῖςτὰοἰκεῖα. 7-Ἦγονδὲαὐτοὺςεἰςαὐτὴνµὲντὴνπόλινοὐχί,
εἰςπλησίονδέτιχωρίονἀνδρὸςἄρχοντοςλῃστηρίου, Ἀψύρτουτοὔνοµα,
οὗκαὶὁΚόρυµβοςἦνὑπηρέτηςἐπὶµισθῷκαὶµέρειτῶνλαµβανοµένων.
Ἐνδὲτῷτοῦπλοὸςδιαστήµατιἐκπολλῆςτῆςκαθ̓ἡµέρανὄψεωςἐρᾷὁΚόρυµβοςτοῦἉβροκόµο
υσφοδρὸνἔρωτα, καὶαὐτὸνἡπρὸςτὸµειράκιονσυνήθειαἐπὶπλέονἐξέκαε.
XV. 1-Καὶἐνµὲντῷπλῷοὔτεπεῖσαιδυνατὸνἐδόκειεἶναι:
ἑώραγὰρὡςδιάκειταιµὲνὑπ̓ἀθυµίαςπονήρως, ἑώραδὲκαὶτῆςἈνθείαςἐρῶντα:
ἀλλὰκαὶτὸβιάζεσθαιχαλεπὸνεἶναιαὐτῷκατεφαίνετο:
ἐδεδοίκειγὰρµήτιἑαυτὸνἐργάσηταιδεινόν: 2-ἐπεὶδὲκατήχθησανεἰςΤύρον,
οὐκέτικαρτερῶντὰµὲνπρῶταἐθεράπευετὸνἉβροκόµηνκαὶθαρρεῖνπαρεκάλεικαὶπᾶσανἐπι
µέλειανπροσέφερεν: 3-
ὁδὲἐλεοῦντατὸνΚόρυµβονἐνόµιζεναὐτοῦποιεῖσθαιτὴνἐπιµέλειαν:
τὸδεύτερονδὲἀνακοινοῦταιὁΚόρυµβοςτὸνἔρωτατῶνσυλλῃστῶντινι, Εὐξείνῳτοὔνοµα,
καὶδεῖταιβοηθὸνγενέσθαικαὶσυµβουλεῦσαιτίνιτρόπῳδυνήσεταιπεῖσαιτὸµειράκιον. 4-
ὉδὲΕὔξεινοςἄσµενοςἀκούειτὰπερὶτοῦΚορύµβου:
καὶγὰραὐτὸςἐπ̓Ἀνθείᾳδιέκειτοπονήρωςκαὶἤρατῆςκόρηςσφοδρὸνἔρωτα:
λέγειδὲπρὸςτὸνΚόρυµβονκαὶτὰαὑτοῦκαὶσυνεβούλευσεµὴἐπὶπλέονἐπανιᾶσθαι,
ἀλλ̓ἔργουἔχεσθαι: 5-‘καὶγὰρ’ ἔφη
‘σφόδραἀγεννὲςκινδυνεύονταςκαὶπαραβαλλοµένουςµὴἀπολαύεινµετὰἀδείαςὧνἐκτησάµ
εθαπόνων: δυνησόµεθαδὲαὐτοὺς’ ἔλεγεν ‘ἐξαιρέτουςπαρὰἈψύρτουλαβεῖνδωρεάν.’ 6-
Ταῦταεἰπὼνῥᾳδίωςἔπεισεναὐτὸνἐρῶντα.
ΚαὶδὴσυντίθενταικατὰταὐτὰτοὺςὑπὲρἀλλήλωνποιήσασθαιλόγουςκαὶπείθεινοὗτοςµὲνἉβ
ροκόµην, ΚόρυµβοςδὲἌνθειαν.
196
3-ΛέγειοὖνὁΕὔξεινοςπρὸςτὸνἉβροκόµηνὑπὲρΚορύµβου ‘µειράκιον,
εἰκὸςµένσεἐπὶτῇσυµφορᾷφέρεινχαλεπῶς, οἰκέτηνµὲνἐξἐλευθέρουγενόµενον,
πένηταδὲἀντ̓εὐδαίµονος:
δεῖδέσετῇτύχῃπάνταλογίσασθαικαὶστέργειντὸνκατέχονταδαίµονακαὶτοὺςγενοµένουςδε
σπόταςἀγαπᾶν. 4-Ἴσθιγὰρὡςἔνεστίσοικαὶεὐδαιµοσύνηνκαὶἐλευθερίανἀπολαβεῖν,
εἰθελήσειςπείθεσθαιτῷδεσπότῃΚορύµβῳ:
ἐρᾷγὰρσοῦσφοδρὸνἔρωτακαὶπάντωνἕτοιµόςἐστιδεσπότηνποιεῖντῶνἑαυτοῦ.
Πείσῃδὲχαλεπὸνµὲνοὐδέν, εὐνούστερονδὲσεαυτῷτὸνδεσπότηνἐργάσῃ. 5-
Ἐννόησονδὲἐνοἷςὑπάρχεις: βοηθὸςµὲνοὐδείς,
γῆδὲαὕτηξένηκαὶδεσπόταιλῃσταὶκαὶοὐδεµίατιµωρίαςἀποφυγὴὑπερηφανήσαντιΚόρυµβο
ν. Τίδέσοιγυναικὸςδεῖνῦνκαὶπραγµάτων; τίδὲἐρωµένηςτηλικῷδεὄντι; πάνταἀπόρριψον,
πρὸςµόνονδεῖσετὸνδεσπότηνβλέπειν, τούτῳκελεύσαντιὑπακούειν.’ 6-
ἈκούσαςὁἉβροκόµηςεὐθὺςµὲνἀχανὴςἦνκαὶοὔτετιἀποκρίνεσθαιεὕρισκεν,
ἐδάκρυεδὲκαὶἀνέστενεπρὸςαὑτὸνἀφορῶν, εἰςοἷαἄραἐλήλυθε:
καὶδὴλέγειπρὸςτὸνΕὔξενον ‘ἐπίτρεψον, δέσποτα, βουλεύσασθαιβραχύ,
καὶπρὸςπάνταἀποκρινοῦµαίσοιτὰῥηθέντα.’
7-ΚαὶὁµὲνΕὔξεινοςἀνεχώρει:
ὁδὲΚόρυµβοςτῇἈνθείᾳδιείλεκτοτὸνἔρωτατὸνΕὐξείνουκαὶτὴνπαροῦσανἀνάγκηνκαὶὅτιδ
εῖπάντωςαὐτὴνπείθεσθαιτοῖςδεσπόταις:
ὑπέσχετοδὲπολλάκαὶγάµοννόµιµονκαὶχρήµαταπεισθείσῃκαὶπεριουσίαν.
Ἡδὲαὐτῷτὰὅµοιαἀπεκρίνατο,
αἰτησαµένηβραχὺνβουλεύσασθαιχρόνον.ΚαὶὁµὲνΕὔξεινοςκαὶὁΚόρυµβοςµετ̓ἀλλήλωνἦσ
ανπεριµένοντεςὅτιἀκούσονται, ἤλπιζονδ̓αὐτοὺςῥᾳδίωςπείσειν:
197
Livro II
I.1-ΚαὶὁµὲνΕὔξεινοςκαὶὁΚόρυµβοςµετ̓ἀλλήλωνἦσανπεριµένοντεςὅτιἀκούσονται,
ἤλπιζονδ̓αὐτοὺςῥᾳδίωςπείσειν:
ὁδὲἉβροκόµηςκαὶἡἌνθειαἧκονεἰςτὸδωµάτιονἔνθασυνήθωςδιῃτῶντο,
καὶπρὸςἀλλήλουςεἰπόντεςἅπερἠκηκόεσαν, καταβαλόντεςἑαυτοὺςἔκλαον, ὠδύροντο.
2-Ὦπάτερ’ ἔλεγον, ‘ὦµῆτερ, ὦπατρὶςφιλτάτηκαὶοἰκεῖοικαὶσυγγενεῖς.’
ΤελευταῖονδὲἀνενεγκὼνὁἉβροκόµης ‘ὦκακοδαίµονες’ ἔφησεν ‘ἡµεῖς,
τίἄραπεισόµεθαἐνγῇβαρβάρῳ, πειρατῶνὕβρειπαραδοθέντες;
Ἄρχεταιτὰµεµαντευµένα: τιµωρίανἤδηµεὁθεὸςτῆςὑπερηφανίαςεἰσπράττει:
ἐρᾷΚόρυµβοςἐµοῦ, σοῦδὲΕὔξεινος. 3-Ὢτῆςἀκαίρουπρὸςἑκατέρουςεὐµορφίας.
εἰςτοῦτοἄραµέχρινῦνσώφρωνἐτηρήθην,
ἵναἐµαυτὸνὑποθῶλῃστῇἐρῶντιτὴναἰσχρὰνἐπιθυµίαν;
Καὶτίςἐµοὶβίοςπεριλείπεταιπόρνῃµὲνἀντὶἀνδρὸςγενοµένῳ,
ἀποστερηθέντιδὲἈνθείαςτῆςἐµῆς; 4-
Ἀλλ̓οὐµὰτὴνµέχριςἄρτισωφροσύνηνἐκπαιδόςµοισύντροφον,
οὐκἂνἐµαυτὸνὑποθείηνΚορύµβῳ:
τεθνήξοµαιδὲπρότερονκαὶφανοῦµαινεκρὸςσώφρων.’ 5-Ταῦταἔλεγεκαὶἐπεδάκρυεν:
ἡδὲἌνθεια ‘φεῦτῶνκακῶν’ εἶπεν, ‘ταχέωςτιτῶνὅρκωνἀναγκαζόµεθα,
ταχέωςτῆςδουλείαςπειρώµεθα:
ἐρᾷτιςἐµοῦκαὶπείσεινἤλπιζενκαὶεἰςεὐνὴνἐλεύσεσθαιτὴνἐµὴνµετὰἉβροκόµηνκαὶσυγ
κατακλιθήσεσθαικαὶἀπολαύσεινἐπιθυµίας. 6-Ἀλλὰµὴοὕτωςἐγὼφιλόζωοςγενοίµην,
µηδ̓ὑποµείναιµιὑβρισθεῖσαἰδεῖντὸνἥλιον. ∆εδόχθωταῦτα: ἀποθνήσκωµεν.,
Ἁβροκόµη: ἕξοµενἀλλήλουςµετὰθάνατον, ὑπ̓οὐδενὸςἐνοχλούµενοι.’
II. 1-Καὶτοῖςµὲνταῦταἐδέδοκτο:
ἐνδὲτούτῳἌψυρτοςὁπροεστὼςτοῦλῃστηρίουπυθόµενοςὅτιτεἥκουσινοἱπερὶτὸνΚόρυµβο
νκαὶὅτιπολλὰεἶενκαὶθαυµάσιακοµίζοντεςχρήµατα,
ἧκενεἰςτὸχωρίονκαὶεἶδέτετοὺςπερὶτὸνἉβροκόµηνκαὶκατεπλάγητὴνεὐµορφίανκαὶεὐθὺςµ
έγακέρδοςνοµίζωνᾐτήσατοἐκείνους. 2-
Τὰµὲνοὖνἄλλαχρήµατακαὶκτήµατακαὶπαρθένουςὅσαισυνελήφθησανδιένειµετοῖςπερὶτὸ
νΚόρυµβονπειραταῖς:
ὁδὲΕὔξεινοςκαὶὁΚόρυµβοςἄκοντεςµὲνσυνεχώρουντοὺςπερὶτὸνἉβροκόµηντῷἈψύρτῳ,
συνεχώρουνδ̓οὖνἀνάγκῃ. 3-Καὶοἱµὲνἀπηλλάσσοντο:
198
ὁδὲἌψυρτοςπαραλαβὼντὸνἉβροκόµηνκαὶτὴνἌνθειανκαὶοἰκέταςδύο,
ΛεύκωνακαὶῬόδην, ἤγαγενεἰςτὴνΤύρον. 4-
Περίβλεπτοςδὲἦναὐτῶνἡποµπὴκαὶπάντεςἐτεθαυµάκεσαντὸκάλλος,
καὶἄνθρωποιβάρβαροιµήπωπρότεροντοσαύτηνἰδόντεςεὐµορφίανθεοὺςἐνόµιζονεἶναιτοὺ
ςβλεποµένους, ἐµακάριζονδὲτὸνἌψυρτονοἵουςοἰκέταςεἴηκεκτηµένος. 5-
Ἀγαγὼνδὲαὐτοὺςεἰςτὴνοἰκίανπαραδίδωσινοἰκέτῃπιστῷδἰἐπιµελείαςκελεύσαςἔχειν,
ὡςµεγάλακερδανῶνεἰἀπόδοιτοτῆςἀξίαςαὐτοὺςτιµῆς.
III. 1-ΚαὶοἱµὲνπερὶτὸνἉβροκόµηνἐντούτοιςἦσαν:
ἡµερῶνδὲδιαγενοµένωνὀλίγωνὁµὲνἌψυρτοςἐπ̓ἄλληνἐµπορίανεἰςΣυρίανἀπῆλθε,
θυγάτηρδὲαὐτοῦ, Μαντὼὄνοµα, ἠράσθητοῦἉβροκόµου: ἦνδὲκαλὴκαὶὡραίαγάµωνἤδη,
πολὺδὲτοῦἈνθείαςκάλλουςἀπελείπετο. 2-
ΑὕτηἡΜαντὼἐκτῆςσυνήθουςµετὰτοῦἉβροκόµουδιαίτηςἁλίσκεταικαὶἀκατασχέτωςεἶχεκ
αὶἠπόρειὅτιποιήσαι: οὔτεγὰρπρὸςτὸνἉβροκόµηνεἰπεῖνἐτόλµα,
γυναῖκαεἰδυῖαἔχοντακαὶπείσεινοὐδέποτεἐλπίζουσα,
οὔτεἄλλῳτινὶτῶνἑαυτῆςδέειτοῦπατρός: 3-
δἰἃδὴκαὶµᾶλλονἀνεκάετοκαὶδιέκειτοπονήρως:
καὶοὐκέτικαρτεροῦσαἔγνωπρὸςτὴνῬόδην, τὴνσύντροφοντῆςἈνθείας,
οὖσανἡλικιῶτινκαὶκόρην, κατειπεῖντὸνἔρωτα:
ταύτηνγὰρµόνηνἤλπιζεσυνεργήσειναὐτῇπρὸςτὴνἐπιθυµίαν. 4-
Καὶδὴσχολῆςλαβοµένηἄγειτὴνκόρηνπρὸςτὰπατρῷαἐπὶτῆςοἰκίαςἱερά,
καὶδεῖταιµὴκατειπεῖναὐτῆςκαὶὅρκουςλαµβάνεικαὶλέγειτὸνἔρωτατοῦἉβροκόµουκαὶἱκετε
ύεισυλλαβέσθαικαὶπολλὰὑπέσχετοσυλλαβοµένῃ. 5-Ἔφηδ̓ ‘ἴσθιµὲνοἰκέτιςοὖσαἐµή,
ἴσθιδὲὀργῆςπειρασοµένηβαρβάρουκαὶἠδικηµένης.’ ΤαῦταεἰποῦσαἀπέπεµπετὴνῬόδην:
ἡδὲἐνἀµηχάνῳκακῷἐγεγόνει: τὸγὰρεἰπεῖνἉβροκόµῃπαρῃτεῖτο, φιλοῦσατὴνἌνθειαν:
πάνυδὲἐδεδοίκειτῆςβαρβάρουτὴνὀργήν. 6-
ἜδοξενοὖναὐτῇκαλῶςἔχεινΛεύκωνιπρῶτονἀνακοινῶσαιτὰὑπὸτῆςΜαντοῦςεἰρηµένα.
ἬνδὲκαὶτῇῬόδῃκοινωνήµαταἐξἔρωτοςγενόµεναπρὸςΛεύκωνα,
καὶσυνῆσανἀλλήλοιςἔτιἐνἘφέσῳ. 7-Τότεδὴλαβοµένηµόνου ‘ὦΛεύκων’ ἔφη,
‘ἀπολώλαµεντελέως: νῦνοὐκέτιτοὺςσυντρόφουςἕξοµεν:
ἡτοῦδεσπότουθυγάτηρἈψύρτουἐρᾷµὲνἉβροκόµουσφοδρὸνἔρωτα, ἀπειλεῖδέ, εἰµὴτύχοι,
δεινὰἡµᾶςἐργάσεσθαι: 8-σκόπειτοίνυντίδεῖποιεῖν: τὸγὰρἀντειπεῖντῇβαρβάρῳσφαλερόν,
τὸδὲἀποζεῦξαιἉβροκόµηνἈνθείαςἀδύνατον.’ ἈκούσαςὁΛεύκωνδακρύωνἐνεπλήσθη,
µεγάλαςἐκτούτωνσυµφορὰςπροσδοκῶν: ὀψὲδὲἀνενεγκὼν ‘σιώπα’ ἔφη, ‘Ῥόδη,
ἐγὼγὰρἕκασταδιοικήσω.’
IV. 1-ΤαῦταεἰπὼνἔρχεταιπρὸςἉβροκόµην.
ΤῷδὲἄραοὐδὲνἔργονἦνἢφιλεῖνἌνθειανκαὶὑπ̓ἐκείνηςφιλεῖσθαικαὶλαλεῖνἐκείνῃκαὶἀκούει
νλαλούσης. Ἐλθὼνδὲπαῤαὐτοὺς ‘τίποιοῦµεν, σύντροφοι;’ ‘Τίδὲβουλευόµεθα, οἰκέται;’
2-‘∆οκεῖςτινιτῶνδεσποτῶν, Ἁβροκόµη, καλός:
ἡθυγατὴρἡἈψύρτουπονήρωςἐπὶσοὶδιάκειται,
καὶἀντειπεῖνἐρώσῃβαρβάρῳπαρθένῳχαλεπόν:
σὺοὖνὅπωςσοιδοκεῖβουλευσάµενοςσῶσονἡµᾶςἅπανταςκαὶµὴπεριίδῃςὀργῇδεσποτῶνὑπο
πεσόντας.’
3-ἈκούσαςὁἉβροκόµηςεὐθὺςµὲνὀργῆςἐνεπλήσθη,
ἀποβλέψαςδὲἀτενὲςεἰςτὸνΛεύκωνα ‘ὦπονηρὲ’ ἔφη
‘καὶΦοινίκωντῶνἐνταῦθαβαρβαρώτερε,
ἐτόλµησαςεἰπεῖνπρὸςἉβροκόµηντοιαῦταῥήµατακαὶπαρούσηςἈνθείαςἄλληνπαρθένονµο
ιδιηγῇ; 4-∆οῦλοςµένεἰµιἀλλὰσυνθήκαςοἶδατηρεῖν. Ἔχουσινἐξουσίανµουτοῦσώµατος,
τὴνψυχὴνδὲἐλευθέρανἔχω. Ἀπειλείτωνῦν, εἰθέλει,
199
Μαντὼξίφηκαὶβρόχουςκαὶπῦρκαὶπάνταὅσαδύναταισῶµαἐνεγκεῖνοἰκέτου:
οὐγὰρἄνποτεπεισθείηνἑκὼνἌνθειανἀδικῆσαι.’ 5-Καὶὁµὲνταῦταἔλεγεν,
ἡδὲἌνθειαὑπὸτῆςσυµφορᾶςἔκειτοἀχανής, οὐδὲφθέγξασθαίτιδυναµένη:
ὀψὲδὲκαὶµόλιςαὑτὴνἐγείρασα ‘ἔχωµὲν’ φησίν, ‘Ἁβροκόµη,
τὴνεὔνοιαντὴνσὴνκαὶστέργεσθαιδιαφερόντωςὑπὸσοῦπεπίστευκα: ἀλλὰδέοµαισοῦ,
τῆςψυχῆςτῆςἐµῆςδέσποτα, µὴπροδῷςσεαυτὸνµηδὲεἰςὀργὴνἐµβάλῃςβαρβαρικήν,
συγκατάθουδὲτῇτῆςδεσποίνηςἐπιθυµίᾳ: 6-κἀγὼὑµῖνἄπειµιἐκποδών,
ἐµαυτὴνἀποκτείνασα. Τοσοῦτονσοῦδεήσοµαι,
θάψοναὐτὸςκαὶφίλησονπεσοῦσανκαὶµέµνησοἈνθείας.’
ΤαῦταπάνταεἰςµείζονασυµφορὰντὸνἉβροκόµηνἦγεκαὶἠπόρειὅστιςγένηται.
V. 1-Καὶοἱµὲνἐντούτοιςἦσαν:
ἡδὲΜαντὼχρονιζούσηςτῆςῬόδηςοὐκέτικαρτεροῦσαγράφειγραµµατίδιονπρὸςτὸνἉβροκό
µην: ἦνδὲτὰἐγγεγραµµένατοιάδε
ἉΒΡΟΚΟΜΗιΤΩιΚΑΛΩι∆ΕΣΠΟΙΝΑΗΣΗΧΑΙΡΕΙΝ.
Μαντὼἐρῶσου, µηκέτιφέρεινδυναµένη: ἀπρεπὲςµὲνἴσωςπαρθένῳ,
ἀναγκαῖονδὲφιλούσῃ: δέοµαι, µήµεπεριίδῃςµηδὲὑβρίσῃςτὴντὰσὰᾑρηµένην. 2-
Ἐὰνγὰρπεισθῇς, πατέρατὸνἐµὸνἌψυρτονἐγὼπείσωσοίµεσυνοικίσαι,
καὶτὴννῦνσοιγυναῖκαἀποσκευασόµεθα, πλουτήσειςδὲκαὶµακάριοςἔσῃ: ἐὰνδὲἀντείπῃς,
ἐννόειµὲνοἷαπείσῃτῆςὑβρισµένηςἑαυτὴνἐκδικούσης, οἷαδὲοἱµετὰσοῦ,
κοινωνοὶτῆςσῆςὑπερηφανίαςκαὶσύµβουλοιγενόµενοι.
3-
Ταῦτατὰγράµµαταλαβοῦσακαὶκατασηµηναµένηδίδωσιθεραπαίνῃτινὶἑαυτῆςβαρβάρῳ,
εἰποῦσαἉβροκόµῃκοµίζειν: ὁδὲἔλαβεκαὶἀνέγνωκαὶπᾶσιµὲνἤχθετοτοῖςἐγγεγραµµένοις,
µάλισταδὲαὐτὸνἐλύπειτὰπερὶτῆςἈνθείας. 4-Κἀκείνηνµὲντὴνπινακίδακατέχει,
ἄλληνδὲγράφεικαὶδίδωσιτῇθεραπαίνῃ: ἦνδὲτὰἐγγεγραµµένατοιάδε
5-
ΛαβοῦσαταῦτατὰγράµµαταἡΜαντὼἐνὀργῇἀκατασχέτῳγίνεταικαὶἀναµίξασαπάντα,
φθόνον, ζηλοτυπίαν, λύπην, φόβον, ἐνενόειὅπωςτιµωρήσεταιτὸνὑπερηφανοῦντα.
6-ΚαὶδὴἐντούτῳἔρχεταιµὲνἀπὸΣυρίαςἌψυρτος,
ἄγωντινὰτῇθυγατρὶνυµφίονἐκεῖθεν, Μοῖρινὄνοµα: ὡςδὲἀφίκετο,
εὐθὺςἡΜαντὼτὴνκατὰἉβροκόµουτέχνηνσυνετάττετο,
καὶσπαράξασατὰςκόµαςκαὶπεριρρηξαµένητὴνἐσθῆτα,
ὑπαντήσασατῷπατρὶκαὶπροσπεσοῦσαπρὸςτὰγόνατα ‘οἴκτειρον’ ἔφη, ‘πάτερ,
θυγατέρατὴνσὴνὑβρισµένηνὑπ̓οἰκέτου: 7-
ὁγὰρσώφρωνἉβροκόµηςἐπείρασεµὲνπαρθενίαντὴνἐµὴνἀφανίσαι,
ἐπεβούλευσεδὲκαὶσοί, λέγωνἐρᾶνµου.
Σὺοὖνὑπὲρτηλικούτωντολµηµάτωνεἴσπραξαιπαῤαὐτοῦτιµωρίαντὴνἀξίαν,
ἢεἰδίδωςἔκδοτονθυγατέρατὴνσὴντοῖςοἰκέταις, ἐµαυτὴνφθάσασαἀποκτενῶ.’
VI. 1-
ἈκούσαςὁἌψυρτοςκαὶδόξαςἀληθῆλέγειναὐτὴνἠρεύνησεµὲντὸπραχθὲνοὐκέτι,
200
VII. 1-Καὶὁµὲνἐδέδετοκαὶἦνἐνεἱρκτῇ,
δεινὴδὲαὐτὸνἀθυµίακαταλαµβάνεικαὶµάλισταἐπεὶἌνθειανοὐχἑώρα:
ἐζήτειδὲθανάτουτρόπουςπολλούς, ἀλλ̓εὕρισκενοὐδένα, πολλῶντῶνφρουρούντωνὄντων.
ὉδὲἌψυρτοςἐποίειτῆςθυγατρὸςτοὺςγάµουςκαὶἑώρταζονπολλαῖςἡµέραις. 2-
Ἄνθειαδὲπάνταπένθοςἦν, καὶεἴποτεδυνηθείηπεῖσαιτοὺςἐπὶτοῦδεσµωτηρίου,
εἰσῄειπρὸςἉβροκόµηνλανθάνουσακαὶκατωδύρετοτὴνσυµφοράν. 3-
ὩςδὲἤδηπαρεσκευάζοντοεἰςΣυρίανἀπιέναι,
προύπεµψενὁἌψυρτοςτὴνθυγατέραµετὰδώρωνπολλῶν,
ἐσθῆτάςτεΒαβυλωνίαςκαὶχρυσὸνἄφθονονκαὶἄργυρονἐδίδου:
ἐδωρήσατοδὲτῇθυγατρὶΜαντοῖτὴνἌνθειανκαὶτὴνῬόδηνκαὶτὸνΛεύκωνα. 4-
ὩςοὖνταῦταἔγνωἡἌνθειακαὶὅτιεἰςΣυρίανἀναχθήσεταιµετὰΜαντοῦς,
δυνηθεῖσαεἰσελθεῖνεἰςτὸδεσµωτήριον, περιπλεξαµένητῷἉβροκόµῃ ‘δέσποτα’ εἶπεν,
‘εἰςΣυρίανἄγοµαιδῶρονδοθεῖσατῇΜαντοῖκαὶεἰςχεῖραςτῆςζηλοτυπούσηςἄγοµαι: 5-
σὺδὲἐντῷδεσµωτηρίῳµείναςοἰκτρῶςἀποθνήσκεις,
οὐκἔχωνοὐδὲὅστιςσουτὸσῶµακοσµήσει:
ἀλλ̓ὀµνύωσοιτὸνἀµφοτέρωνδαίµοναὡςἐγὼµενῶσὴκαὶζῶσακἂνἀποθανεῖνδεήσῃ.’
Ταῦταλέγουσαἐφίλειτεαὐτὸνκαὶπεριέβαλλεκαὶτὰδεσµὰἠσπάζετοκαὶτῶνποδῶνπρ
ουκυλίετο.
IX. 1-Ὁµὲνοὖνἐντῷδεσµωτηρίῳκατεκέκλειστο,
ἡδὲἌνθειαεἰςΣυρίανἤγετοκαὶὁΛεύκωνκαὶἡῬόδη.
ὩςδὲἧκονοἱπερὶτὴνΜαντὼεἰςἈντιόχειαν῾ἐκεῖθενγὰρἦνΜοῖρις᾿, ἐµνησικάκειµὲνῬόδην,
201
ἐµίσειδὲκαὶτὴνἌνθειαν. 2-
ΚαὶδὴτὴνµὲνῬόδηνεὐθὺςµετὰτοῦΛεύκωνοςκελεύειἐµβιβάσαντάςτιναςπλοίῳὡςπορρωτά
τωτῆςΣύρωνἀποδόσθαιγῆς,
τὴνδὲἌνθειανοἰκέτῃσυνουσιάζεινἐνενόεικαὶταῦτατῶνἀτιµοτάτων, αἰπόλῳτινὶἀγροίκῳ,
ἡγουµένηδιὰτούτουτιµωρήσεσθαιαὐτήν. 3-Μεταπέµπεταιδὲτὸναἰπόλον,
Λάµπωνατοὔνοµα, καὶπαραδίδωσιτὴνἌνθειανκαὶκελεύειγυναῖκαἔχειν,
καὶἐὰνἀπειθῇπροσέταξεβιάζεσθαι. 4-Καὶἡµὲνἤγετοἐπ̓ἀγρὸνσυνεσοµένητῷαἰπόλῳ:
γενοµένηδὲἐντῷχωρίῳἔνθαὁΛάµπωνἔνεµετὰςαἶγας,
προσπίπτειτοῖςγόνασιναὐτοῦκαὶἱκετεύεικατοικτεῖραικαὶτηρῆσαι: διηγεῖταιδὲἥτιςἦν,
τὴνπροτέρανεὐγένειαν, τὸνἄνδρα, τὴναἰχµαλωσίαν:
ἀκούσαςδὲὁΛάµπωνοἰκτείρειτὴνκόρηνκαὶὄµνυσινἦµὴνφυλάξεινἀµόλυντον,
καὶθαρρεῖνπαρεκελεύετο.
X. 1-ΚαὶἡµὲνπαρὰτῷαἰπόλῳἦνἐντῷχωρίῳπάνταχρόνονἉβροκόµηνθρηνοῦσα:
ὁδὲἌψυρτοςἐρευνώµενοςτὸοἰκηµάτιονἔνθαὁἉβροκόµηςπρὸτῆςκολάσεωςδιῆγεν,
ἐπιτυγχάνειτῷγραµµατιδίῳτῷΜαντοῦςπρὸςἉβροκόµηνκαὶγνωρίζειτὰγράµµατα,
καὶὅτιἀδίκωςἉβροκόµηντιµωρεῖταιἔµαθεν:
εὐθὺςοὖνλῦσαίτεαὐτὸνπροσέταξεκαὶἀγαγεῖνεἰςὄψιν. 2-
ΠόνηραδὲκαὶἐλεεινὰπεπονθὼςπροσπίπτειτοῖςγόνασιτοῖςἈψύρτου, ὁδὲαὐτὸνἀνίστησικαὶ
‘θάρρει’ ἔφη, ‘ὦµειράκιον: ἀδίκωςσουκατέγνωνπεισθεὶςθυγατρὸςλόγοις:
ἀλλὰνῦνµένσεἐλεύθερονἀντὶδούλουποιήσω,
δίδωµιδέσοιτῆςοἰκίαςἄρχειντῆςἐµῆςκαὶγυναῖκαἄξοµαιτῶνπολιτῶντινοςθυγατέρα:
σὺδὲµὴµνησικακήσῃςτῶνγεγενηµένων, οὐγὰρἑκώνσεἠδίκησα.’ 3-
ΤαῦταἔλεγενὁἌψυρτος: ὁδὲἉβροκόµης ‘ἀλλὰχάρις’ ἔφη ‘σοι, δέσποτα,
ὅτικαὶτἀληθὲςἔµαθεςκαὶτῆςσωφροσύνηςἀµείβῃµε.’
ἜχαιρονδὲπάντεςοἱκατὰτὴνοἰκίανὑπὲρἉβροκόµουκαὶχάρινᾔδεσανὑπὲραὐτοῦτῷδεσπότ
ῃ: αὐτὸςδὲἐνµεγάλῃσυµφορᾷκατ̓Ἄνθειανἦν: ἐνενόειδὲπρὸςἑαυτὸνπολλάκις
‘τίδεῖἐλευθερίαςἐµοί; τίδὲπλούτωνκαὶἐπιµελείαςτῶνἈψύρτουχρηµάτων;
οὐτοιοῦτονεἶναίµεδεῖ: ἐκείνηνἢζῶσανἢτεθνεῶσανεὕροιµι.’
4-Ὁµὲνοὖνἐντούτοιςἦν, διοικῶνµὲντὰἈψύρτου,
ἐννοῶνδὲὅπωςκαὶποῦτὴνἌνθειανεὑρήσει:
ὁδὲΛεύκωνκαὶἡῬόδηἤχθησανεἰςΛυκίανεἰςπόλινΞάνθον῾ἀνώτερονδὲθαλάσσηςἡπόλις᾿κ
ἀνταῦθαἐπράθησανπρεσβύτῃτινί, ὃςαὐτοὺςεἶχεµετὰπάσηςἐπιµελείας,
παῖδαςαὑτοῦνοµίζων, καὶγὰρἄτεκνοςἦν: διῆγονδὲἐνἀφθόνοιςµὲνπᾶσιν,
ἐλύπουνδὲαὐτοὺςἌνθειακαὶἉβροκόµηςοὐχὁρώµενοι.
XI. 1-ἩδὲἌνθειαἦνµέντιναχρόνονπαρὰτῷαἰπόλῳ,
συνεχὲςδὲὁΜοῖριςὁἀνὴρτῆςΜαντοῦςεἰςτὸχωρίονἐρχόµενοςἐρᾷτῆςἈνθείαςσφοδρὸνἔρωτ
α. Καὶτὰµὲνπρῶταἐπειρᾶτολανθάνειν,
τελευταῖονδὲλέγειτῷαἰπόλῳτὸνἔρωτακαὶπολλὰὑπισχνεῖτοσυγκύψαντι. 2-
ὉδὲτῷµὲνΜοίριδισυντίθεται,
δεδοικὼςδὲτὴνΜαντὼἔρχεταιπρὸςαὐτὴνκαὶλέγειτὸνἔρωτατὸνΜοίριδος.
Ἡδὲἐνὀργῇγενοµένη ‘πασῶν’ ἔφη ‘δυστυχεστάτηγυναικῶνἐγώ: τὴνζήληνπεριάγοµαι,
δἰἣντὰµὲνπρῶταἐνΦοινίκῃἀφῃρέθηντοῦἐρωµένου, νυνὶδὲκινδυνεύωπερὶτοῦἀνδρός:
ἀλλ̓οὐχαίρουσάγεἌνθειαφανεῖταικαλὴκαὶΜοίριδι:
ἐγὼγὰραὐτὴνκαὶὑπὲρτῶνἐνΤύρῳπράξοµαιδίκας.’
3-Τότεµὲνοὖντὴνἡσυχίανἤγαγεν:
ἀποδηµήσαντοςδὲτοῦΜοίριδοςµεταπέµπεταιτὸναἰπόλονκαὶκελεύειλαβόντατὴνἌνθειανε
ἰςτὸδασύτατονἀγαγόντατῆςὕληςἀποκτεῖναικαὶτούτουµισθὸναὐτῷδώσεινὑπέσχετο. 4-
Ὁδὲοἰκτείρειµὲντὴνκόρην,
202
δεδοικὼςδὲτὴνΜαντὼἔρχεταιπαρὰτὴνἌνθειανκαὶλέγειτὰκατ̓αὐτῆςδεδογµένα.
Ἡδὲἀνεκώκυέτεκαὶἀνωδύρετο ‘φεῦ’ λέγουσα,
‘τοῦτοτὸκάλλοςἐπίβουλονἀµφοτέροιςπανταχοῦ:
διὰτὴνἄκαιρονεὐµορφίανἉβροκόµηςµὲνἐνΤύρῳτέθνηκεν, ἐγὼδὲἐνταῦθα:5-
ἀλλὰδέοµαισοῦ, Λάµπωναἰπόλε, ὃςµέχρινῦνεὐσέβησας, ἂνἀποκτείνῃς,
κἂνὀλίγονθάψονµετῇπαρακειµένῃγῇκαὶὀφθαλµοῖςτοῖςἐµοῖςχεῖραςἐπίβαλετὰςσὰςκαὶθάπ
τωνσυνεχὲςἉβροκόµηνκάλει: αὕτηγένοιτ̓ἂνεὐδαίµωνἐµοὶµεθ̓Ἁβροκόµουταφή.’
6-Ἔλεγεταῦτα,
ὁδὲαἰπόλοςεἰςοἶκτονἔρχεταιἐννοῶνὡςἀνόσιονἔργονἐργάσεταικόρηνοὐδὲνἀδικοῦσανἀπ
οκτείνωνοὕτωκαλήν. 7-Λαβὼνδὲτὴνκόρηνὁαἰπόλοςφονεῦσαιµὲνοὐκἠνέσχετο,
φράζειδὲπρὸςαὐτὴντάδε. ‘Ἄνθεια,
οἶδαςὅτιἡδέσποιναΜαντὼἐκέλευσέµοιλαβεῖνκαὶφονεῦσαίσε:
ἐγὼδὲκαὶθεοὺςδεδιὼςκαὶτὸκάλλοςοἰκτείραςβούλοµαίσεµᾶλλονπωλῆσαιπόρρωποιτῆςγῆ
ςταύτης, µὴµαθοῦσαἡΜαντὼὅτιοὐτέθνηκας, ἐµὲκακῶςδιαθήσει.’ 8-
Ἡδὲµετὰδακρύωνλαβοµένητῶνποδῶναὐτοῦἔφη ‘θεοὶκαὶἌρτεµιπατρῴα,
τὸναἰπόλονὑπὲρτούτωντῶνἀγαθῶνἀµείψασθε,’ καὶπαρεκάλειπραθῆναι. 9-
ὉδὲαἰπόλοςλαβόµενοςτῆςἈνθείαςᾤχετοἐπὶτὸνλιµένα:
εὑρὼνδὲἐκεῖἐµπόρουςἄνδραςΚίλικαςἀπέδοτοτὴνκόρην,
καὶλαβὼντὴνὑπὲραὐτῆςτιµὴνἧκενεἰςτὸνἀγρόν. 10-
ΟἱδὲἔµποροιλαβόντεςτὴνἌνθειανεἰςτὸπλοῖονἦγονκαὶνυκτὸςἐπελθούσηςᾔεσαντὴνἐπὶΚι
λικίας:
ἐναντίῳδὲπνεύµατικατεχόµενοικαὶτῆςνεὼςδιαρραγείσηςµόλιςἐνσανίδιτινὲςσωθέντεςἐπ̓α
ἰγιαλοῦτινοςἦλθον: εἶχονδὲκαὶτὴνἌνθειαν. 11-Ἦνδὲἐντῷτόπῳἐκείνῳὕληδασεῖα.
ΤὴνοὖννύκταἐκείνηνπλανώµενοιἐναὐτῇὑπὸτῶνπερὶτὸνἹππόθοοντὸνλῃστὴνσυνελήφθησ
αν.
XII. 1-
ἘνδὲτούτῳτιςἧκενἀπὸτῆςΣυρίαςοἰκέτηςπαρὰτῆςΜαντοῦςγράµµατακοµίζωντῷπατρὶἈψ
ύρτῳτάδε
2-ΤαῦταµαθὼνὁἉβροκόµηςοὐκέτιµένεινἐκαρτέρει:
λαθὼνοὖντὸνἌψυρτονκαὶπάνταςτοὺςκατὰτὸνοἶκονεἰςἐπιζήτησιντῆςἈνθείαςἔρχεται.
ἘλθὼνοὖνἐντῷἀγρῷἔνθαµετὰτοῦαἰπόλουἡἌνθειαδιέτριβεν,
ἄγειδὴπαρὰτὸναἰγιαλὸντὸνΛάµπωνατὸναἰπόλον,
ᾧπρὸςγάµονἐδεδώκειτὴνἌνθειανἡΜαντώ,
ἐδεῖτοδὲτοῦΛάµπωνοςεἰπεῖναὐτῷεἴτιοἶδεπερὶκόρηςἐκΤύρου. 3-
ὉδὲαἰπόλοςκαὶτοὔνοµαεἶπενὅτιἌνθειακαὶτὸνγάµονκαὶτὴνεὐσέβειαντὴνπερὶαὐτὴνκαὶτὸ
νΜοίριδοςἔρωτακαὶτὸπρόσταγµατὸκατ̓αὐτῆςκαὶτὴνεἰςΚιλικίανὁδόν:
ἔλεγέτεὡςἀείτινοςἉβροκόµουµέµνηταιἡκόρη. Ὁδὲαὐτὸνὅστιςἦνοὐλέγει,
ἕωθενδὲἀναστὰςἤλαυνετὴνἐπὶΚιλικίαςἐλπίζωνἌνθειανεὑρήσεινἐκεῖ.
XIII. 1-
ΟἱδὲπερὶτὸνἹππόθοοντὸνλῃστὴνἐκείνηςµὲντῆςνυκτὸςἔµεινονεὐωχούµενοι,
τῇδὲἑξῆςπερὶτὴνθυσίανἐγίνοντο.
ΠαρεσκευάζετοδὲπάντακαὶἀγάλµατατοῦἌρεοςκαὶσῦλακαὶστεφανώµατα: 2-
203
ἔδειδὲτὴνθυσίανγενέσθαιτρόπῳτῷσυνήθει. Τὸµέλλονἱερεῖονθύεσθαι,
εἴτεἄνθρωποςεἴτεβόσκηµαεἴη, κρεµάσαντεςἐκδένδρουκαὶδιαστάντεςἠκόντιζον:
καὶὁπόσοιµὲνἐπέτυχον, τούτωνὁθεὸςἐδόκειδέχεσθαιτὴνθυσίαν: ὁπόσοιδὲἀπέτυχον,
αὖθιςἐξιλάσκοντο: ἔδειδὲτὴνἌνθειανοὕτωςἱερουργηθῆναι. 3-
Ὡςδὲπάνταἕτοιµαἦνκαὶκρεµᾶντὴνκόρηνἤθελον,
ψόφοςτῆςὕληςἠκούετοκαὶἀνθρώπωνκτύπος. ἮνδὲὁτῆςεἰρήνηςτῆςἐνΚιλικίᾳπροεστώς,
Περίλαοςτοὔνοµα, ἀνὴρτῶντὰπρῶταἐνΚιλικίᾳδυναµένων. 4-
ΟὗτοςὁΠερίλαοςἐπέστητοῖςλῃσταῖςµετὰπλήθουςπολλοῦκαὶπάνταςἀπέκτεινεν,
ὀλίγουςδὲκαὶζῶνταςἔλαβε: µόνοςδὲὁἹππόθοοςἠδυνήθηδιαφυγεῖνἀράµενοςτὰὅπλα. 5-
ἜλαβεδὲτὴνἌνθειανΠερίλαοςκαὶπυθόµενοςτὴνµέλλουσανσυµφορὰνἠλέησεν:
εἶχεδὲἄραµεγάληςἀρχὴνσυµφορᾶςὁἔλεοςἈνθείας:
ἄγειδὲαὐτὴνκαὶτοὺςσυλληφθένταςτῶνλῃστῶνεἰςΤαρσὸντῆςΚιλικίας. 6-
Ἡδὲσυνήθηςαὐτὸντῆςκόρηςὄψιςεἰςἔρωταἤγαγε,
καὶκατὰµικρὸνἑαλώκειΠερίλαοςἈνθείας. ὩςδὲἧκονεἰςΤαρσόν,
τοὺςµὲνλῃστὰςεἰςτὴνεἱρκτὴνπαρέδωκε, τὴνδὲἌνθειανἐθεράπευεν.
ἮνδὲοὔτεγυνὴτῷΠεριλάῳοὔτεπαῖδες, καὶπεριβολὴχρηµάτωνοὐκὀλίγη. 7-
ἜλεγενοὖνπρὸςτὴνἌνθειανὡςπάνταἂναὐτὴγένοιτοΠεριλάῳ,
γυνὴκαὶδεσπότιςκαὶπαῖδες. 8-Ἡδὲτὰµὲνπρῶταἀντεῖχεν,
οὐκἔχουσαδὲὅτιποιήσειεβιαζοµένῳκαὶπολλῷἐγκειµένῳ,
δείσασαµὴκαίτιτολµήσῃβιαιότερον, συγκατατίθεταιµὲντὸνγάµον,
ἱκετεύειδὲαὐτὸνἀναµεῖναιχρόνονὀλίγονὅσονἡµερῶντριάκοντα, καὶἄχραντοντηρῆσαι:
καὶσκήπτεταιὁδὲΠερίλαοςπείθεταικαὶἐπόµνυταιτηρήσειναὐτὴνγάµωνἁγνὴνεἰςὅσονἂνὁχ
ρόνοςδιέλθῃ.
77
204
Livro III
I.1-Th~|δὲἑξῆςπαρῄεσανµὲνΚιλικίαν, ἐποιοῦντοδὲτὴνὁδὸνἐπὶΜάζακον,
πόλιντῆςΚαππαδοκίαςµεγάληνκαὶκαλήν. 2-
ἘκεῖθενγὰρἹππόθοοςἐνενόεισυλλεξάµενοςνεανίσκουςἀκµάζονταςσυστήσασθαιπάλιντὸ
λῃστήριον. Ἰοῦσιδὲαὐτοῖςδιὰκωµῶνµεγάλωνπάντωνἦνἀφθονίατῶνἐπιτηδείων:
καὶγὰρὁἹππόθοοςἐµπείρωςεἶχετῆςΚαππαδοκῶνφωνῆς,
καὶαὐτῷπάντεςὡςοἰκείῳπροσεφέροντο. 3-
∆ιανύσαντεςδὲτὴνὁδὸνἡµέραιςδέκαεἰςΜάζακονἔρχονταικἀνταῦθαπλησίοντῶνπυλῶνεἰσ
ῳκίσαντοκαὶἔγνωσανἑαυτοὺςἡµερῶντινωνἐκτοῦκαµάτουθεραπεῦσαι. 4-
ΚαὶδὴεὐωχουµένωναὐτῶνἐστέναξενὁἹππόθοοςκαὶἐπεδάκρυσεν:
ὁδὲἉβροκόµηςἤρετοαὐτὸντίςἡαἰτίατῶνδακρύων. Καὶὃς ‘µεγάλα’ ἔφη
‘τἀµὰδιηγήµατακαὶπολλὴνἔχοντατραγῳδίαν.’ 5-ἘδεῖτοἉβροκόµηςεἰπεῖν,
ὑπισχνούµενοςκαὶτὰκαθ̓αὑτὸνδιηγήσεσθαι.
Ὁδ̓ἀναλαβὼνἄνωθεν῾µόνοιδ̓ἐτύγχανονὄντες᾿διηγεῖταιτὰκαθ̓αὑτόν.
εὐθὺςνεὼςἐπιβὰςοὐδενὸςεἰδότοςἔπλεονεἰςἈσίαν. 12-
Καὶµέχριµέντινοςδιηνύετοεὐτυχῶςὁπλοῦς:
τελευταῖονδὲκατὰΛέσβονἡµῖνγενοµένοιςἐµπίπτειπνεῦµασφοδρὸνκαὶἀνατρέπειτὴνναῦν.
ΚἀγὼµὲντῷὙπεράνθῃσυνενηχόµηνὑπιὼναὐτὸνκαὶκουφοτέραντὴννῆξινἐποιούµην:
νυκτὸςδὲγενοµένηςοὐκέτιἐνεγκὸντὸµειράκιονπαρείθητῷκολύµβῳκαὶἀποθνήσκει. 13-
Ἐγὼδὲτοσοῦτονἠδυνήθηντὸσῶµαδιασῶσαιἐπὶτὴνγῆνκαὶθάψαι:
καὶπολλὰδακρύσαςκαὶστενάξας,
ἀφελὼνλείψανακαὶδυνηθεὶςεὐπορῆσαίπουἑνὸςἐπιτηδείουλίθουστήληνἐπέστησατῷτάφῳ
καὶἐπέγραψαεἰςµνήµηντοῦδυστυχοῦςµειρακίουἐπίγραµµαπαῤαὐτὸνἐκεῖνοντὸνκαιρὸνπλ
ασάµενος
Ἱππόθοοςκλεινῷτεῦξεντόδεσῆµ̓Ὑπεράνθῃ,
οὐτάφονἐκθανάτουἀγαθὸνἱεροῖοπολίτου
ἐςβάθοςἐκγαίης, ἄνθοςκλυτόν, ὅνποτεδαίµων
ἥρπασενἐνπελάγειµεγάλουπνεύσαντοςἀήτου.
14.ΤοὐντεῦθενδὲεἰςµὲνΠέρινθονἐλθεῖνοὐδιέγνων,
ἐτράπηνδὲδἰἈσίαςἐπὶΦρυγίαντὴνµεγάληνκαὶΠαµφυλίαν:
κἀνταῦθαἀπορίᾳβίουκαὶἀθυµίᾳτῆςσυµφορᾶςἐπέδωκαἐµαυτὸνλῃστηρίῳ.
Καὶτὰµὲνπρῶταὑπηρέτηςλῃστηρίουγενόµενος,
τελευταῖονδὲπερὶΚιλικίαναὐτὸςσυνεστησάµηνλῃστήριον, εὐδοκιµῆσανἐπὶπολύ,
ἕωςἐλήφθησανοἱσὺνἐµοὶοὐπρὸπολλοῦτοῦσεἰδεῖν. 15-
Αὕτηµὲνἡτῶνἐµῶνδιηγηµάτωντύχη: σὺδέ, ὦφίλτατε, εἰπέµοιτὰσεαυτοῦ:
δῆλοςγὰρεἶµεγάλῃτινὶἀνάγκῃτῇκατὰτὴνπλάνηνχρώµενος.’
III. 1-
ΛέγειδὲὁἉβροκόµηςὅτιἘφέσιοςκαὶὅτιἠράσθηκόρηςκαὶὅτιἔγηµεναὐτὴνκαὶτὰµαντεύµατ
ακαὶτὴνἀποδηµίανκαὶτοὺςπειρατὰςκαὶτὸνἌψυρτονκαὶτὴνΜαντὼκαὶτὰδεσµὰκαὶτὴνφυγ
ὴνκαὶτὸναἰπόλονκαὶτὴνµέχριΚιλικίαςὁδόν. 2-
ἜτιλέγοντοςαὐτοῦσυνανεθρήνησενὁἹππόθοοςλέγων ‘ὦπατέρεςἐµοί, ὦπατρίς,
ἣνοὔποτεὄψοµαι, ὦπάντωνµοιὙπεράνθηφίλτατε: σὺµὲνοὖν, Ἁβροκόµη,
καὶὄψειτὴνἐρωµένηνκαὶἀπολήψειχρόνῳποτέ: ἐγὼδὲὙπεράνθηνἰδεῖνοὐκέτιδυνήσοµαι.’
3-Λέγωνἐδείκνυέτετὴνκόµηνκαὶἐπεδάκρυεναὐτῇ. Ὡςδὲἱκανῶςἐθρήνησανἀµφότεροι,
ἀποβλέψαςεἰςτὸνἉβροκόµηνὁἹππόθοος ‘ἄλλο’ ἔφη ‘σοὶδιήγηµαπαρῆλθονοὐκεἰπών: 4-
πρὸὀλίγουτοῦτὸλῃστήριονἁλῶναιἐπέστητῷἄντρῳκόρηκαλὴπλανωµένη,
τὴνἡλικίανἔχουσατὴναὐτὴνσοί, καὶπατρίδαἔλεγετὴνσήν: πλέονγὰροὐδὲνἔµαθον:
ταύτηνἔδοξετῷἌρειθῦσαι. Καὶδὴπάνταἦνπαρεσκευασµένακαὶἐπέστησανοἱδιώκοντες:
κἀγὼµὲνἐξέφυγον, ἡδὲοὐκοἶδαὅτιἐγένετο. 5-Ἦνδὲκαλὴπάνυ, Ἁβροκόµη,
καὶἐσταλµένηλιτῶς: κόµηξανθή, χαρίεντεςὀφθαλµοί.’
ἜτιλέγοντοςαὐτοῦἀνεβόησενἉβροκόµης ‘τὴνἐµὴνἌνθειανἑώρακας, Ἱππόθοε:
ποῖδὲἄρακαὶπέφευγε; τίςδὲαὐτὴνἔχειγῆ; ἘπὶΚιλικίαντραπώµεθα, ἐκείνηνζητήσωµεν,
οὐκἔστιπόρρωτοῦλῃστηρίου. 6-Ναί, πρὸςαὐτῆςσεψυχῆςὙπεράνθους,
µήµεἑκὼνἀδικήσῃς, ἀλλ̓ἴωµενὅπουδυνησόµεθαἌνθειανεὑρεῖν.’
ὙπισχνεῖταιὁἹππόθοοςπάνταποιήσειν,
ἔλεγεδὲἀνθρώπουςδεῖνὀλίγουςσυλλέξασθαιπρὸςἀσφάλειαντῆςὁδοῦ.
7-Καὶοἱµὲνἐντούτοιςἦσαν, ἐννοοῦντεςὅπωςὀπίσωτὴνεἰςΚιλικίανἐλεύσονται:
τῇδὲἈνθείᾳαἱτριάκονταπαρεληλύθεσανἡµέραικαὶπαρεσκευάζετοτῷΠεριλάῳτὰπερὶτὸνγ
άµον, καὶἱερεῖακατήγετοἐκτῶνχωρίων, πολλὴδὲἡτῶνἄλλωνἀφθονία:
συµπαρῆσανδὲαὐτῷοἵτεοἰκεῖοικαὶσυγγενεῖς:
πολλοὶδὲκαὶτῶνπολιτῶνσυνεώρταζοντὸνἈνθείαςγάµον.
206
IV. 1-
ἘνδὲτῷχρόνῳὃνἡἌνθειαληφθεῖσαἐκτοῦλῃστηρίουἦλθενεἰςτὴνΤαρσὸνπρεσβύτηςἘφέσι
οςἰατρὸςτὴντέχνην, Εὔδοξοςτοὔνοµα: ἧκεδὲναυαγίᾳπεριπεσὼνεἰςΑἴγυπτονπλέων. 2-
ΟὗτοςὁΕὔδοξοςπεριῄειµὲνκαὶτοὺςἄλλουςἄνδρας, ὅσοιΤαρσέωνεὐδοκιµώτατοι,
οὓςµὲνἐσθῆτας, οὓςδὲἀργύριοναἰτῶν, διηγούµενοςἑκάστῳτὴνσυµφοράν,
προσῆλθεδὲκαὶτῷΠεριλάῳκαὶεἶπενὅτιἘφέσιοςκαὶἰατρὸςτὴντέχνην. 3-
ὉδὲαὐτὸνλαβὼνἄγειπρὸςτὴνἌνθειαν, ἡσθήσεσθαινοµίζωνἀνδρὶὀφθέντιἘφεσίῳ.
ἩδὲἐφιλοφρονεῖτότετὸνΕὔδοξονκαὶἀνεπυνθάνετοεἴτιπερὶτῶναὑτῆςλέγεινἔχοι:
ὁδὲὅτιοὐδὲνἐπίσταιτοµακρᾶςαὐτῷτῆςἀποδηµίαςτῆςἀπὸἘφέσουγεγενηµένης:
ἀλλ̓οὐδὲνἧττονἔχαιρεναὐτῷἡἌνθεια, ἀναµιµνησκοµένητῶνοἴκοι. 4-
ΚαὶδὴσυνήθηςτεἐγεγόνειτοῖςκατὰτὴνοἰκίανκαὶεἰσῄειπαῤἕκασταπρὸςτὴνἌνθειαν,
πάντωνἀπολαύωντῶνἐπιτηδείων, ἀεὶδεόµενοςαὐτῆςεἰςἜφεσονπαραπεµφθῆναι:
καὶγὰρκαὶπαῖδεςἦσαναὐτῷκαὶγυνή.
V. 1- ὩςοὖνπάντατὰπερὶτὸνγάµονἐξετετέλεστοτῷΠεριλάῳ, ἐφειστήκειδὲἡἡµέρα,
δεῖπνονµὲναὐτῷπολυτελὲςἡτοίµαστοκαὶἡἌνθειαἐκεκόσµητοκόσµῳνυµφικῷ:
ἐπαύετοδὲοὔτενύκτωροὔτεµεθ̓ἡµέρανδακρύουσα,
ἀλλ̓ἀεὶπρὸὀφθαλµῶνεἶχενἉβροκόµην.2- Ἐνενόειδὲἅµαπολλά, τὸνἔρωτα, τοὺςὅρκους,
τὴνπατρίδα, τοὺςπατέρας, τὴνἀνάγκην, τὸνγάµον. Καὶδὴκαθ̓αὑτὴνγενοµένη,
καιροῦλαβοµένη, σπαράξασατὰςκόµας ‘ὦπάνταἄδικοςἐγὼ’ φησὶ ‘καὶπονηρά,
ἥτιςοὐχὶτοῖςἴσοιςἉβροκόµηνἀµείβοµαι.3-
Ὁµὲνγὰρἵναἐµὸςἀνὴρµείνῃκαὶδεσµὰὑποµένεικαὶβασάνουςκαὶἴσωςπουκαὶτέθνηκεν:
ἐγὼδὲκαὶἐκείνωνἀµνηµονῶκαὶγαµοῦµαιἡδυστυχής, καὶτὸνὑµέναιονᾄσειτιςἐπ̓ἐµοί,
καὶἐπ̓εὐνὴνἀφίξοµαιτὴνΠεριλάου.4-Ἀλλ̓, ὦφιλτάτηµουπασῶνἉβροκόµουψυχή,
µηδέντιὑπὲρἐµοῦλυπηθῇς, οὐγὰρἄνποτεἑκοῦσαἀδικήσαιµίσε: ἐλεύσοµαι,
καὶµέχριθανάτουµείνασανύµφησή.’
5.ΤαῦταεἶπεκαὶἀφικοµένουπαῤαὐτὴντοῦΕὐδόξουτοῦἘφεσίουἰατροῦἀπαγαγοῦσ
ααὐτὸνἐπ̓οἴκηµάτιἠρεµαῖονπροσπίπτειτοῖςγόνασιναὐτοῦκαὶἱκετεύειµηδενὶκατειπεῖντῶν
ῥηθησοµένωνµηδὲνκαὶὁρκίζειτὴνπάτριονθεὸνἌρτεµινξυµπράξεινπάνταὅσαἂναὐτοῦδεη
θῇ. 6-ἈνίστησιναὐτὴνὁΕὔδοξοςπολλὰθρηνοῦσανκαὶθαρρεῖνπαρεκάλεικαὶἐπώµνυε,
πάνταποιήσεινὑπισχνούµενος.
ΛέγειδὴαὐτῷτὸνἉβροκόµουἔρωτακαὶτοὺςὅρκουςτοὺςπρὸςἐκεῖνονκαὶτὰςπερὶτῆςσωφρο
σύνηςσυνθήκας: 7-καὶ ‘εἰµὲνἦνζῶσαν’ ἔφη
‘µεἀπολαβεῖνζῶνταἉβροκόµηνἢλαθεῖνἀποδρᾶσανἐντεῦθεν,
περὶτούτωνἂνἐβουλευόµην: ἐπειδὴδὲὁµὲντέθνηκε,
φυγεῖνδὲἀδύνατονκαὶτὸνµέλλονταἀµήχανονὑποµεῖναιγάµον῾οὔτεγὰρτὰςσυνθήκαςπαρα
βήσοµαιτὰςπρὸςἉβροκόµηνοὔτετοὺςὅρκουςὑπερόψοµαἰ, σὺτοίνυνβοηθὸςἡµῖνγενοῦ,
φάρµακονεὑρώνποθεν, ὃκακῶνµεἀπαλλάξειτὴνκακοδαίµονα. 8-
Ἔσταιδὲἀντὶτούτωνσοιπολλὰµὲνκαὶπαρὰτῶνθεῶν,
οἷςἐπεύξοµαικαὶπρὸτοῦθανάτουπολλάκιςὑπὲρσοῦ,
αὐτὴδέσοικαὶἀργύριονδώσωκαὶτὴνπαραποµπὴνἐπισκευάσω.
∆υνήσῃδὲπρὸτοῦπυθέσθαιτινὰἐπιβὰςνεὼςτὴνἐπ̓Ἐφέσουπλεῖν: ἐκεῖδὲγενόµενος,
ἀναζητήσαςτοὺςγονεῖςΜεγαµήδητεκαὶΕὐίππηνἄγγελλεαὐτοῖςτὴνἐµὴντελευτὴνκαὶπάντα
τὰκατὰτὴνἀποδηµίαν, καὶὅτιἉβροκόµηςἀπόλωλελέγε.’
9-
Εἰποῦσατῶνποδῶναὐτοῦπρουκυλίετοκαὶἐδεῖτοµηδὲνἀντειπεῖναὐτῇδοῦναίτετὸφάρµακον
. Καὶπροκοµίσασαεἴκοσιµνᾶςἀργυρίουπεριδέραιάτεαὑτῆς῾ἦνδὲαὐτῇπάνταἄφθονα,
πάντωνγὰρἐξουσίανεἶχετῶνΠεριλάοὐδίδωσιτῷΕὐδόξῳ.
207
ὉδὲβουλευσάµενοςπολλὰκαὶτὴνκόρηνοἰκτείραςτῆςσυµφορᾶςκαὶτῆςεἰςἜφεσονἐπιθυµῶ
νὁδοῦκαὶτοῦἀργυρίουκαὶτῶνδώρωνἡττώµενοςὑπισχνεῖταιδώσειντὸφάρµακον,
καὶἀπῄεικοµιῶν. 10-Ἡδὲἐντούτῳπολλὰµὲνκαταθρηνεῖ,
τήντεἡλικίανκατοδυροµένητὴνἑαυτῆςκαὶὅτιµέλλοιπρὸὥραςἀποθανεῖσθαιλυπουµένη,
πολλὰδὲἉβροκόµηνὡςπαρόνταἀνεκάλει. 11-
ἘντούτῳὀλίγονδιαλιπὼνὁΕὔδοξοςἔρχεταικοµίζωνθανάσιµονµὲνοὐχὶφάρµακον,
ὑπνωτικὸνδέ, ὡςµήτετιπαθεῖντὴνκόρηνκαὶαὐτὸνἐφοδίωντυχόνταἀνασωθῆναι.
ΛαβοῦσαδὲἡἌνθειακαὶπολλὴνγνοῦσαχάριναὐτὸνἀποπέµπει.
Καὶὁµὲνεὐθὺςἐπιβὰςνεὼςἐπανήχθη,
ἡδὲκαιρὸνἐπιτήδειονἐζήτειπρὸςτὴνπόσιντοῦφαρµάκου.
VII. 1-ὩςδὲεἰσῆλθενὁΠερίλαος,
εὐθὺςἰδὼντὴνἌνθειανκειµένηνἐξεπλάγηκαὶἀνεβόησε,
θόρυβόςτεπολὺςτῶνκατὰτὴνοἰκίανἦνκαὶπάθησυµµιγῆ, οἰµωγή, φόβος, ἔκπληξις.
Οἱµὲνᾤκτειροντὴνδοκοῦσαντεθνηκέναι, οἱδὲσυνήχθοντοΠεριλάῳ,
πάντεςδὲἐθρήνουντὸγεγονός. 2-ὉδὲΠερίλαοςτὴνἐσθῆταπεριρρηξάµενος,
ἐπιπεσὼντῷσώµατι ‘ὦφιλτάτηµοικόρη’ φησίν, ‘ὦπρὸτῶνγάµωνκαταλιποῦσατὸνἐρῶντα,
ὀλίγαιςἡµέραιςνύµφηΠεριλάουγενοµένη, εἰςοἷόνσεθάλαµοντὸντάφονἄξοµεν; 3-
εὐδαίµωνἄραὅστιςποτεἉβροκόµηςἦν: µακάριοςἐκεῖνοςὡςἀληθῶς,
τηλικαῦταπαῤἐρωµένηςλαβὼνδῶρα.’
Ὁµὲνοὖντοιαῦταἐθρήνει, περιεβεβλήκειδὲἅπασανκαὶἠσπάζετοχεῖράςτεκαὶπόδας
‘νύµφη’ λέγων ‘ἀθλία, γύναιδυστυχεστέρα.’ 4-
Ἐκόσµειδὲαὐτὴνπολλὴνµὲνἐσθῆταἐνδύων, πολὺνδὲπεριθεὶςχρυσόν:
καὶοὐκέτιφέρωντὴνθέαν,
ἡµέραςγενοµένηςἐνθέµενοςκλίνῃτὴνἌνθειαν῾ἡδὲἔκειτοἀναισθητοῦσἀἦγενεἰςτοὺςπλησί
οντῆςπόλεωςτάφους: κἀνταῦθακατέθετοἔντινιοἰκήµατι, πολλὰµὲνἐπισφάξαςἱερεῖα,
πολλὴνδὲἐσθῆτακαὶκόσµονἄλλονἐπικαύσας.
VIII. 1-Καὶὁµὲνἐκτελέσαςτὰνοµιζόµεναὑπὸτῶνοἰκείωνεἰςτὴνπόλινἤγετο:
καταλειφθεῖσαδὲἐντῷτάφῳἡἌνθειαἑαυτῆςγενοµένηκαὶσυνεῖσαὅτιµὴτὸφάρµακονθανάσ
208
IX. 1-
ΚαὶοἱµὲνἀνύσαντεςἡµέραιςοὐπολλαῖςτὸνπλοῦνκατῆρανεἰςἈλεξάνδρειανκἀνταῦθαἐξεβί
βασαντὴνἌνθειανκαὶδιέγνωσανἐκτοῦπλοῦἀνενεγκοῦσανπαραδοῦναίτισινἐµπόροις:
ὁδὲΠερίλαοςµαθὼντὴντοῦτάφουδιορυγὴνκαὶτὴντοῦσώµατοςἀπώλειανἐνπολλῇκαὶἀκατα
σχέτῳλύπῃἦν. 2-
ὉδὲἉβροκόµηςἐζήτεικαὶἐπολυπραγµόνειεἴτιςἐπίσταιτοκόρηνποθὲνξένηναἰχµάλωτονµε
τὰλῃστῶνἀχθεῖσαν: ὡςδὲοὐδὲνεὗρεν, ἀποκαµὼνἦλθενοὗκατήγοντο.
∆εῖπνονδὲαὑτοῖςοἱπερὶτὸνἹππόθοονπαρεσκεύασαν. 3-Καὶοἱµὲνἄλλοιἐδειπνοποιοῦντο,
ὁδὲἉβροκόµηςπάνυἄθυµοςἦνκαὶαὑτὸνἐπὶτῆςεὐνῆςῥίψαςἔκλαεκαὶἔκειτοοὐδὲνπροσιέµεν
ος. 4-Προιόντοςδὲ.
τοῦπότουεὐκαίρωςτοῖςπερὶτὸνἹππόθοονπαροῦσάτιςπρεσβῦτιςἄρχεταιδιηγήµατος,
ᾗὄνοµαΧρυσίον. ‘Ἀκούσατε’ ἔφη, ‘ὦξένοι, πάθουςοὐπρὸπολλοῦγενοµένουἐντῇπόλει.
5-Περίλαόςτις, ἀνὴρτῶντὰπρῶταδυναµένων,
ἄρχεινµὲνἐχειροτονήθητῆςεἰρήνηςτῆςἐνΚιλικίᾳ, ἐξελθὼνδὲἐπὶλῃστῶνζήτησιν,
ἤγαγέτιναςσυλλαβὼνλῃστὰςκαὶµετ̓αὐτῶνκόρηνκαλὴνκαὶταύτηνἔπεισεναὐτῷγαµηθῆναι.
6-Καὶπάνταµὲντὰπρὸςτὸνγάµονἐξετετέλεστο: ἡδὲεἰςτὸνθάλαµονεἰσελθοῦσα,
εἴτεµανεῖσαεἴτεἄλλουτινὸςἐρῶσα, πιοῦσαφάρµακόνποθενἀποθνήσκει:
οὗτοςγὰρὁτοῦθανάτουτρόποςαὐτῆςἐλέγετο.’ ἈκούσαςὁἹππόθοος ‘αὕτη’ ἔφησεν
‘ἐστὶνἡκόρη, ἣνἉβροκόµηςζητεῖ.’ 7-ὉδὲἉβροκόµηςἤκουεµὲντοῦδιηγήµατος,
παρεῖτοδὲὑπὸἀθυµίας: ὀψὲδὲκαὶἀναθορῶνἐκτῆςτοῦἹπποθόουφωνῆς
‘ἀλλὰνῦνµὲνσαφῶςτέθνηκενἌνθειακαὶτάφοςἴσωςαὐτῆςἐστινἐνθάδεκαὶτὸσῶµασώζεται.
’ 8-ΛέγωνἐδεῖτοτῆςπρεσβύτιδοςτῆςΧρυσίουἄγεινἐπὶτὸντάφοναὐτῆςκαὶδεῖξαιτὸσῶµα:
ἡδὲἀναστενάξασα ‘τοῦτογὰρ’ ἔφη ‘τῇκόρῃτῇταλαιπώρῳτὸδυστυχέστατον:
209
ὁµὲνγὰρΠερίλαοςκαὶἔθαψεναὐτὴνπολυτελῶςκαὶἐκόσµησε:
πυθόµενοιδὲτὰσυνταφένταλῃσταί,
ἀνορύξαντεςτὸντάφοντόντεκόσµονἀνείλοντοκαὶτὸσῶµαἀφανὲςἐποίησαν:
ἐφ̓οἷςπολλὴκαὶµεγάληζήτησιςὑπὸΠεριλάουγίνεται.’
X. 1-
ἈκούσαςὁἉβροκόµηςπεριερρήξατοτὸνχιτῶνακαὶµεγάλωςἀνωδύρετοκαλῶςµὲνκαὶσωφρ
όνωςἀποθανοῦσανἌνθειαν, δυστυχῶςδὲµετὰτὸνθάνατονἀπολοµένην. 2-
Τίςἄραλῃστὴςοὕτωςἐρωτικός, ἵνακαὶνεκρᾶςἐπιθυµήσῃσου; ἵνακαὶτὸσῶµαἀφέληται;
Ἀπεστερήθηνσοῦὁδυστυχὴςτῆςµόνηςἐµοὶπαραµυθίας. 3-
Ἀποθανεῖνµὲνοὖνἔγνωσταιπάντως: ἀλλὰτὰπρῶτακαρτερήσω,
µέχριοὗτὸσῶµαεὕρωτὸσὸνκαὶπεριβαλὼνἐµαυτὸνἐκείνῳσυγκαταθάψω.’
Ταῦταἔλεγενὀδυρόµενος: θαρρεῖνδὲαὐτὸνπαρεκάλουνοἱπερὶτὸνἹππόθοον.
4- Καὶτότεµὲνἀνεπαύσαντοδἰὅληςτῆςνυκτός:
ἔννοιαδὲπάντωνἉβροκόµηνεἰσήρχετο, Ἀνθείας, τοῦθανάτου, τοῦτάφου, τῆςἀπωλείας.
Καὶδὴοὐκέτικαρτερῶν,
λαθὼνπάντας῾ἔκειντοδὲὑπὸµέθηςοἱπερὶτὸνἹππόθοον̓ἔξεισινὡςδήτινοςχρῄζων,
καὶκαταλιπὼνπάνταςἐπὶτὴνθάλαττανἔρχεταικαὶἐπιτυγχάνεινεὼςεἰςἈλεξάνδρειανἀναγοµ
ένης,
καὶἐπιβὰςἀνάγεταιἐλπίζωνδὴτοὺςλῃστὰςτοὺςσυλήσανταςπάνταἐνΑἰγύπτῳκαταλήψεσθα
ι: ὡδήγειδὲαὐτὸνεἰςταῦταἐλπὶςδυστυχής. 5-Καὶὁµὲνἔπλειτὴνἐπ̓Ἀλεξανδρείας,
ἡµέραςδὲγενοµένηςοἱπερὶτὸνἹππόθοονἠνιῶντοµὲνἐπὶτῷἀπαλλαγῆναιτοῦἉβροκόµου,
ἀναλαβόντεςδ̓αὑτοὺςἡµερῶνὀλίγωνἔγνωσαντὴνἐπὶΣυρίαςκαὶΦοινίκηςλῃστεύοντεςἰέναι.
XI. 1-
ΟἱδὲλῃσταὶτὴνἌνθειανεἰςἈλεξάνδρειανπαρέδωκανἐµπόροιςπολὺλαβόντεςἀργύριον:
οἱδὲἔτρεφόντεαὐτὴνπολυτελῶςκαὶτὸσῶµαἐθεράπευον,
ζητοῦντεςἀεὶτὸνὠνησόµενονκατ̓ἀξίαν. 2-
ἜρχεταιδήτιςεἰςἈλεξάνδρειανἐκτῆςἸνδικῆςτῶνἐκεῖβασιλέωνκατὰθέαντῆςπόλεωςκαὶκα
τὰχρείανἐµπορίας, Ψάµµιςτοὔνοµα. 3-
ΟὗτοςὁΨάµµιςὁρᾷτὴνἌνθειανπαρὰτοῖςἐµπόροιςκαὶἰδὼνἁλίσκεταικαὶἀργύριονδίδωσιτο
ῖςἐµπόροιςπολὺκαὶλαµβάνειθεράπαιναναὐτήν. 4-
Ὠνησάµενοςδὲἄνθρωποςβάρβαροςεὐθὺςἐπιχειρεῖβιάζεσθαικαὶχρῆσθαιπρὸςσυνουσίαν:
οὐθέλουσαδὲτὰµὲνπρῶταἀντέλεγε,
τελευταῖονδὲσκήπτεταιπρὸςτὸνΨάµµιν῾δεισιδαίµονεςδὲφύσειβάρβαροἰὅτιαὐτὴνὁπατὴρ
γεννωµένηνἀναθείῃτῇἼσιδιµέχριὥραςγάµωνκαὶἔλεγενἔτιτὸνχρόνονἐνιαυτῷτίθεσθαι. 5-
‘Ἢνοὖν’ φησὶν ‘ἐξυβρίσῃςεἰςτὴνἱερὰντῆςθεοῦ, µηνίσειµὲνἐκείνη, χαλεπὴδὲἡτιµωρία.’
ΠείθεταιΨάµµιςκαὶτὴνθεὸνπροσεκύνεικαὶἈνθείαςἀπέχεται:
δεινὴκαὶἐρασθῆναικαὶἀπολαύεινἐθέλειντῆςἐπιθυµίας. 4-
ὉµὲνδὴἌραξοςἠγάπατὸνἉβροκόµηνκαὶπαῖδαἐποιεῖτο,
ἡδὲΚυνὼπροσφέρειλόγονπερὶσυνουσίαςκαὶδεῖταιπείθεσθαικαὶἄνδραἕξεινὑπισχνεῖτοκαὶ
Ἄραξονἀποκτενεῖν. ∆εινὸνἐδόκειτοῦτοἉβροκόµῃ, καὶπολλὰἅµαἐσκόπει, τὴνἌνθειαν,
τοὺςὅρκους, τὴνπολλάκιςαὐτὸνσωφροσύνηνἀδικήσασανἤδη:
τέλοςδὲἐγκειµένηςτῆςΚυνοῦςσυγκατατίθεται. 5-
ΚαὶνυκτὸςγενοµένηςἡµὲνὡςἄνδραἕξουσατὸνἉβροκόµηντὸνἌραξονἀποκτιννύεικαὶλέγε
ιτὸπραχθὲντῷἉβροκόµῃ, ὁδὲοὐκἐνεγκὼντὴντῆςγυναικὸςἀσέλγειανἀπηλλάγητῆςοἰκίας,
καταλιπὼναὐτήν, οὐκἄνποτεµιαιφόνῳσυγκατακλιθῆναιφήσας. 6-Ἡδὲἐναὑτῇγενοµένη,
ἅµατῇἡµέρᾳπροσελθοῦσα%5ἔνθατὸπλῆθοςτῶνΠηλουσιωτῶνἦν,
ἀνωδύρετοτὸνἄνδρακαὶἔλεγενὅτιαὐτὸνὁνεώνητοςδοῦλοςἀποκτείνειεκαὶ.
πολλὰὅσαἐπεθρήνεικαὶἐδόκειλέγειντῷπλήθειπιστά.
ΟἱδὲεὐθὺςσυνέλαβοντὸνἉβροκόµηνκαὶδήσαντεςἀνέπεµποντῷτῆςΑἰγύπτουτότεἄρχοντι.
ΚαὶὁµὲνδίκηνδώσωνεἰςἈλεξάνδρειανἤγετοὑπὲρὧνἐδόκειτὸνδεσπότηνἌραξονἀποκτεῖνα
ι:
Livro IV
, ὧναἱπολλαὶἀφανεῖς, εἰςΚοπτὸνἔρχονταιτῆςΑἰθιοπίαςπλησίον. 5-
Ἐνταῦθαἔγνωσανλῃστεύειν:
πολὺγὰρπλῆθοςἐµπόρωντὸδιοδεῦονἦντῶντεἐπ̓ΑἰθιοπίανκαὶτῶνἐπὶἸνδικὴνφοιτώντων:
ἦνδὲαὐτοῖςκαὶτὸλῃστήριονἀνθρώπωνπεντακοσίων.
ΚαταλαβόντεςδὲτῆςΑἰθιοπίαςτὰἄκρα,
καὶπάντακαταστησάµενοιδιέγνωσαντοὺςπαριόνταςλῃστεύειν.
II. 1-
ὉδὲἉβροκόµηςὡςἧκεπαρὰτὸνἄρχοντατῆςΑἰγύπτου῾ἐπεστάλκεσανδὲοἱΠηλουσιῶταιτὰγ
ενόµενααὐτῷκαὶτὸντοῦἈράξουφόνονκαὶὅτιοἰκέτηςὢντοιαῦταἐτόλµησἐµαθὼνοὖνἕκαστ
α,
οὐκέτιοὐδὲπυθόµενοςτὰγενόµενακελεύειτὸνἉβροκόµηνἀγαγόνταςπροσαρτῆσαισταυρῷ
. 2-Ὁδὲὑπὸµὲντῶνκακῶνἀχανὴςἦν,
παρεµυθεῖτοδὲαὐτὸντῆςτελευτῆςὅτιἐδόκεικαὶἌνθειαντεθνηκέναι.
ἌγουσιδὲαὐτὸνοἷςτοῦτοπροσετέτακτοπαρὰτὰςὄχθαςτοῦΝείλου:
ἦνδὲκρηµνὸςἀπότοµοςεἰςτὸῥεῦµατοῦποταµοῦβλέπων: 3-
καὶἀναστήσαντεςτὸνσταυρὸνπροσαρτῶσι, σπάρτοιςτὰςχεῖραςσφίγξαντεςκαὶτοὺςπόδας:
τοῦτογὰρτῆςἀνασταυρώσεωςἔθοςτοῖςἐκεῖ: καταλιπόντεςδὲᾤχοντο,
ὡςἐνἀσφαλεῖτοῦπροσηρτηµένουµενοῦντος. 4-
ὉδὲἀναβλέψαςεἰςτὸνἥλιονκαὶτὸῥεῦµαἰδὼντοῦΝείλου ‘ὦθεῶν’ φησὶ ‘φιλανθρωπότατε,
ὃςΑἴγυπτονἔχεις, δἰὃνκαὶγῆκαὶθάλασσαπᾶσινἀνθρώποιςπέφηνεν,
εἰµέντιἉβροκόµηςἀδικῶ,
καὶἀπολοίµηνοἰκτρῶςκαὶµείζονατιµωρίανεἴτιςἐστὶταύτηςὑποσχοῖµι: 5-
εἰδὲὑπὸγυναικὸςπροδέδοµαιπονηρᾶς,
µήτετὸΝείλουῥεῦµαµιανθείηποτεἀδίκωςἀπολοµένουσώµατος,
µήτεσὺτοιοῦτονἴδοιςθέαµα, ἄνθρωπονοὐδὲνἀδικήσανταἀπολλύµενονἐπὶτῆςσῆς.’ 6-
Ταῦταεὔξατο, καὶαὐτὸνὁθεὸςοἰκτείρει,
καὶπνεῦµαἐξαίφνηςἀνέµουγίνεταικαὶἐµπίπτειτῷσταυρῷκαὶἀποβάλλειµὲντοῦκρηµνοῦτὸ
γεῶδες, εἰςὃἦνὁσταυρὸςἐρηρεισµένος,
ἐµπίπτειδὲὁἉβροκόµηςτῷῥεύµατικαὶἐφέρετοοὔτετοῦὕδατοςαὐτὸνἀδικοῦντοςοὔτετῶνδε
σµῶνἐµποδιζόντωνοὔτετῶνθηρίωνπαραβλαπτόντων, ἀλλὰπαραπέµποντοςτοῦῥεύµατος:
7-φερόµενοςδὲεἰςτὰςἐκβολὰςἔρχεταιτὰςεἰςτὴνθάλασσαντοῦΝείλου,
κἀνταῦθαοἱπαραφυλάσσοντεςλαµβάνουσιναὐτὸνκαὶὡςδραπέτηντῆςτιµωρίαςἄγουσιπαρ
ὰτὸνδιοικοῦντατὴνΑἴγυπτον. 8-
Ὁδὲἔτιµᾶλλονὀργισθεὶςκαὶπονηρὸνεἶναινοµίσαςτελέωςκελεύειπυρὰνποιήσαντας,
ἐπιθένταςκαταφλέξαιτὸνἉβροκόµην. Καὶἦνµὲνἅπανταπαρεσκευασµένα,
καὶἡπυρὰπαρὰτὰςἐκβολὰςτοῦΝείλου,
καὶἐπετέθειτοµὲνὁἉβροκόµηςκαὶτὸπῦρὑπετέθειτο,
ἄρτιδὲτῆςφλογὸςµελλούσηςἅπτεσθαιτοῦσώµατοςεὔχετοπάλινὀλίγα, ὅσαἐδύνατο,
σῶσαιαὐτὸνἐκτῶνκαθεστώτωνκακῶν. 9-ΚἀνταῦθακυµατοῦταιµὲνὁΝεῖλος,
ἐπιπίπτειδὲτῇπυρᾷτὸῥεῦµακαὶκατασβέννυσιτὴνφλόγα:
θαῦµαδὲτὸγενόµενοντοῖςπαροῦσινἦν,
καὶλαβόντεςἄγουσιτὸνἉβροκόµηνπρὸςτὸνἄρχοντατῆςΑἰγύπτουκαὶλέγουσιτὰσυµβάντα
καὶτὴντοῦΝείλουβοήθειανδιηγοῦνται. 10-
212
Ἐθαύµασενἀκούσαςτὰγενόµενακαὶἐκέλευσεναὐτὸντηρεῖσθαιµὲνἐντῇεἱρκτῇ,
ἐπιµέλειανδὲἔχεινπᾶσαν, ‘ἕως’ ἔφη
‘µάθωµενὅστιςὁἄνθρωπόςἐστινκαὶὅτιοὕτωςαὐτοῦµέλειθεοῖς.’
IV. 1-ΚαὶἡµὲνἦνπαρὰτῷἹπποθόῳἐντῷἄντρῳτῷλῃστρικῷ:
ἐντούτῳδὲµεταπέµπεταιτὸνἉβροκόµηνὁἄρχωντῆςΑἰγύπτουκαὶπυνθάνεταιτὰκατ̓αὐτὸνκ
αὶµανθάνειτὸδιήγηµακαὶοἰκτείρειτὴντύχηνκαὶδίδωσιχρήµατακαὶεἰςἜφεσονἄξεινὑπισχν
εῖτο. 2-Ὁδὲἅπασανµὲνᾔδειχάριναὐτῷτῆςσωτηρίας,
ἐδεῖτοδὲἐπιτρέψαιζητῆσαιτὴνἌνθειαν. Καὶὁµὲνπολλὰδῶραλαβών,
ἐπιβὰςσκάφουςἀνήγετοτὴνἐπ̓Ἰταλίας, ὡςἐκεῖπευσόµενόςτιπερὶἈνθείας.
ὉδὲἄρχωντῆςΑἰγύπτουµαθὼντὰκατὰτὸνἌραξον,
µεταπεµψάµενοςἀνεσταύρωσετὴνΚυνώ.
V. 1-ΤῆςδὲἈνθείαςοὔσηςἐντῷἄντρῳἐρᾷτῶνφρουρούντωναὐτὴνλῃστῶνεἷς,
Ἀγχίαλοςτοὔνοµα. ΟὗτοςὁἈγχίαλοςἦνµὲντῶνἀπὸΣυρίαςἹπποθόῳσυνεληλυθότων,
Λαοδικεὺςτὸγένος,
ἐτιµᾶτοδὲπαρὰτῷἹπποθόῳνεανικόςτεκαὶµεγάλαἐντῷλῃστηρίῳδυνάµενος. 2-
Ἐρασθεὶςδὲαὐτῆςτὰµὲνπρῶταλόγουςπροσέφερενὡςπείσωνκαὶἔφασκελόγῳλήψεσθαικαὶ
παρὰτοῦἹπποθόουδῶροναἰτήσειν. 3-Ἡδὲπάνταἠρνεῖτο, καὶοὐδὲναὐτὴνἐδυσώπει,
οὐκἄντρον, οὐδεσµά, οὐλῃστὴςἀπειλῶν:
ἐφύλασσεδὲἑαυτὴνἔτιἉβροκόµῃκαὶδοκοῦντιτεθνηκέναι,
καὶπολλάκιςἀνεβόαεἴποτελαθεῖνἠδύνατο ‘Ἁβροκόµουµόνουγυνὴµενῶ,
κἂνἀποθανεῖνδέῃ, κἂνὧνπέπονθαχείρωπαθεῖν.’ 4-
ΤαῦταεἰςµείζωσυµφορὰνἦγετὸνἈγχίαλον,
καὶἡκαθ̓ἡµέραντῆςἈνθείαςὄψιςἐξέκαεναὐτὸνεἰςτὸνἔρωτα: οὐκέτιδὲφέρεινδυνάµενος,
ἐπεχείρειβιάζεσθαιτὴνἌνθειαν. 5-Καὶνύκτωρποτέ, οὐπαρόντοςἹπποθόου,
213
ἀλλὰµετὰτῶνἄλλωνὄντοςἐντῷλῃστηρίῳ, ἐπανίστατοκαὶὑβρίζεινἐπειρᾶτο:
ἡδὲἐνἀµηχάνῳκακῷγενοµένη, σπασαµένητὸπαρακείµενονξίφοςπαίειτὸνἈγχίαλον,
καὶἡπληγὴγίνεταικαιρία: ὁµὲνγὰρπεριληψόµενοςκαὶφιλήσωνὅλοςἐνενεύκειπρὸςαὐτήν,
ἡδὲκατεγκοῦσατὸξίφοςκατὰτῶνστέρνωνἔπληξε.
6-ΚαὶἈγχίαλοςµὲνδίκηνἱκανὴνἐδεδώκειτῆςπονηρᾶςἐπιθυµίας,
ἡδὲἌνθειαεἰςφόβοντῶνδεδραµένωνἔρχεταικαὶπολλὰἐβουλεύετοποτὲµὲνἑαυτὴνἀποκτεῖν
αι῾ἀλλ̓ἔτιὑπὲρἉβροκόµουτιἤλπιζἐ, ποτὲδὲφυγεῖνἐκτοῦἄντρου῾ἀλλὰτοῦτοἀµήχανονἦν:
οὔτεγὰρἡὁδὸςαὐτῇεὔποροςἦνοὔτεὁἐξηγησόµενοςτὴνπορείαν̓.
Ἔγνωοὖνµένἑ̣̣̓ἐντῷἄντρῳκαὶφέρεινὅτιἂντῷδαίµονιδοκῇ.
4-Καὶοἱµὲνἐποίουντὸπροσταχθέν, ἤγετοδὲἡἌνθειαἐπὶτὴντάφρονκαὶοἱκύνες:
ἦσανδὲΑἰγύπτιοι, καὶτἆλλαµεγάλοικαὶὀφθῆναιφοβεροί. Ὡςδὲἐνεβλήθησαν,
ξύλαἐπιτιθέντεςµεγάλαἐπέχωσαντὴντάφρον῾ἦνδὲτοῦΝείλουὀλίγονἀπέχουσἀκαὶκατέστη
σανφρουρὸνἕνατῶνλῃστῶν, Ἀµφίνοµοντοὔνοµα. 5-
ΟὗτοςὁἈµφίνοµοςἤδηµὲνκαὶπρότερονἑαλώκειτῆςἈνθείας,
τότεδ̓οὖνἠλέειµ̣̔̓λλοναὐτὴνκαὶτῆςσυµφορᾶςᾤκτειρεν:
ἐνενόειδὲὅπωςἐπὶπλέοναὐτὴζήσεται, ὅπωςτεοἱκύνεςαὐτῇµηδὲνἐνοχλήσουσι,
καὶἑκάστοτεἀφαιρῶντῶνἐπικειµένωντῇτάφρῳξύλωνἄρτουςἐνέβαλλεκαὶὕδωρπαρεῖχεκαὶ
ἐκτούτουτὴνἌνθειανθαρρεῖνπαρεκάλει. 6-
Καὶοἱκύνεςτρεφόµενοιοὐδέντιδεινὸναὐτὴνεἰργάζοντο,
ἀλλ̓ἤδητιθασοὶἐγίνοντοκαὶἥµεροι:
ἡδὲἌνθειαἀποβλέψασαεἰςἑαυτὴνκαὶτὴνπαροῦσαντύχηνἐννοήσασα ‘οἴµοι’ φησὶ
‘τῶνκακῶν, οἵανὑποµένωτιµωρίαν;
τάφροςκαὶδεσµωτήριονκαὶκύνεςσυγκαθειργµένοιπολὺτῶνλῃστῶνἡµερώτεροι: τὰαὐτά,
Ἁβροκόµη, σοιπάσχω: 7-ἦςγάρποτεἐνὁµοίᾳτύχῃκαὶσύ:
καὶσὲἐνΤύρῳκατέλιπονἐνδεσµωτηρίῳ: ἀλλ̓εἰµὲνζῇςἔτι, δεινὸνοὐδέν:
ἴσωςγάρποτεἀλλήλουςἕξοµεν: εἰδὲἤδητέθνηκας, µάτηνἐγὼφιλοτιµοῦµαιζῆν,
µάτηνδὲοὗτος, ὅστιςποτέἐστιν, ἐλεεῖµετὴνδυστυχῆ.’
Ταῦταἔλεγεκαὶἐπεθρήνεισυνεχῶς.Καὶἡµὲνἐντῇτάφρῳκατεκέκλειστοµετὰτῶνκυνῶν,
ὁδ̓Ἀµφίνοµοςἑκάστοτεκἀκείνηνπαρεµυθεῖτοκαὶτοὺςκύναςἡµέρουςἐποίειτρέφων:
214
Livro V
I.1-9O
δὲἉβροκόµηςδιανύσαςτὸνἀπ̓ΑἰγύπτουπλοῦνεἰςαὐτὴνµὲνἸταλίανοὐκἔρχεται῾τὸγὰρπ
νεῦµατὴνναῦνἀπῶσαντοῦκατ̓εὐθὺἀπέσφηλεπλοὖ,
ἤγαγεδὲεἰςΣικελίανκαὶκατήχθησανεἰςπόλινΣυρακούσαςµεγάληνκαὶκαλήν. 2-
ἘνταῦθαὁἉβροκόµηςγενόµενοςἔγνωπεριιέναιτὴννῆσονκαὶἀναζητεῖνεἴτιπερὶἈνθεία
ςπύθοιτο. ΚαὶδὴἐνοικίζεταιπλησίοντῆςθαλάττηςπαρὰἀνδρὶΑἰγιαλεῖπρεσβύτῃ,
ἁλιεῖτὴντέχνην.
ΟὗτοςὁΑἰγιαλεὺςπένηςµὲνἦνκαὶξένοςκαὶἀγαπητῶςαὑτὸνδιέτρεφενἐκτῆςτέχνης:
ὑπεδέξατοδὲτὸνἉβροκόµηνἄσµενοςκαὶπαῖδαἐνόµιζεναὑτοῦκαὶἠγάπαδιαφερόντως.
3-
ΚαὶἤδηποτὲκαὶἐκπολλῆςτῆςπρὸςἀλλήλουςσυνηθείαςὁµὲνἉβροκόµηςαὐτῷδιηγήσατ
οτὰκαθ̓αὑτόν, καὶτὴνἌνθειανεἰρήκεικαὶτὸνἔρωτακαὶτὴνπλάνην,
ὁδὲΑἰγιαλεὺςἄρχεταιτῶναὑτοῦδιηγηµάτων.
4-‘Ἐγὼ’ ἔφη, ‘τέκνονἉβροκόµη, οὔτεΣικελιώτηςοὔτεἐπιχώριος,
ἀλλὰΣπαρτιάτηςΛακεδαιµόνιοςτῶντὰπρῶταἐκεῖδυναµένων,
καὶπεριουσίανἔχωνπολλήν. 5-ΝέοςδὲὢνἠράσθηνκόρηςπολίτιδοςΘελξινόηςτοὔνοµα,
ἀντερᾷδέµουκαὶἡΘελξινόη. Καὶτῇπόλειπαννυχίδοςἀγοµένηςσυνήλθοµενἀλλήλοις,
ἀµφοτέρουςὁδηγοῦντοςτοῦθεοῦ, καὶἀπελαύσαµενὧνἕνεκασυνήλθοµεν. 6-
Καὶχρόνῳτινὶἀλλήλοιςσυνῆµενλανθάνοντεςκαὶὠµόσαµενἀλλήλοιςπολλάκιςστέρξειν
καὶµέχριθανάτου: ἐνεµέσησεδέτιςἄραθεῶν. Κἀγὼµὲνἔτιἐντοῖςἐφήβοιςἤµην,
τὴνδὲΘελξινόηνἐδίδοσανπρὸςγάµονοἱπατέρεςἐπιχωρίῳτινὶνεανίσκῳἈνδροκλεῖτοὔν
οµα: ἤδηδὲαὐτῆςκαὶἤραὁἈνδροκλῆς. 7-
Τὰµὲνοὖνπρῶταἡκόρηπολλὰςπροφάσειςἐποιεῖτοἀναβαλλοµένητὸνγάµον:
τελευταῖονδὲδυνηθεῖσαἐνταὐτῷµοιγενέσθαισυντίθεταινύκτωρἐξελθεῖνΛακεδαίµονο
ςµετ̓ἐµοῦ. Καὶδὴἐστείλαµενἑαυτοὺςνεανικῶς,
ἀπέκειραδὲκαὶτὴνκόµηντῆςΘελξινόης. 8-
Ἐναὐτῇοὖντῇτῶνγάµωννυκτὶἐξελθόντεςτῆςπόλεωςᾔειµενἐπ̓ἌργοςκαὶΚόρινθον,
κἀκεῖθενἀναγόµενοιἐπλεύσαµενεἰςΣικελίαν.
Λακεδαιµόνιοιδὲπυθόµενοιτὴνφυγὴνἡµῶνθάνατονκατεψηφίσαντο.
Ἡµεῖςδὲἐνταῦθαδιήγοµενἀπορίᾳµὲντῶνἐπιτηδείων,
ἡδόµενοιδὲκαὶπάντωνἀπολαύεινδοκοῦντες, ὅτιἦµενµετ̓ἀλλήλων. 9-
ΚαὶτέθνηκενἐνταῦθαοὐπρὸπολλοῦΘελξινόηκαὶτὸσῶµαοὐτέθαπται,
ἀλλ̓ἔχωγὰρµετ̓ἐµαυτοῦκαὶἀεὶφιλῶκαὶσύνειµι.’ 10-
ΚαὶἅµαλέγωνεἰσάγειτὸνἉβροκόµηνεἰςτὸἐνδότερονδωµάτιονκαὶδεικνύειτὴνΘελξινό
ην, γυναῖκαπρεσβῦτινµὲνἤδη, καλὴνδὲγενοµένηνἔτιΑἰγιαλεῖκόρην:
τὸδὲσῶµααὐτῆςἐτέθαπτοταφῇΑἰγυπτίᾳ: ἦνγὰρκαὶτούτωνἔµπειροςὁγέρων. 11-
‘Ταύτῃοὖν’ ἔφη, ‘ὦτέκνονἉβροκόµη,
ἀείτεὡςζώσῃλαλῶκαὶσυγκατάκειµαικαὶσυνευωχοῦµαι:
κἂνἔλθωποτὲἐκτῆςἁλιείαςκεκµηκώς, αὕτηµεπαραµυθεῖταιβλεποµένη:
οὐγὰροἵανῦνὁρᾶταισοὶτοιαύτηφαίνεταιἐµοί: ἀλλ̓ἐννοῶ, τέκνον,
οἵαµὲνἦνἐνΛακεδαίµονι, οἵαδὲἐντῇφυγῇ: τὰςπαννυχίδαςἐννοῶ, τὰςσυνθήκαςἐννοῶ.’
12.ἜτιλέγοντοςτοῦΑἰγιαλέωςἀνωδύρετοὁἉβροκόµης ‘σὲδὲ’ λέγων,
‘ὦπασῶνδυστυχεστάτηκόρη, πότεἀνευρήσωκἂννεκράν;
ΑἰγιαλεῖµὲνγὰρτοῦβίουµεγάληπαραµυθίατὸσῶµατὸΘελξινόης,
καὶνῦνἀληθῶςµεµάθηκαὅτιἔρωςἀληθινὸςὅρονἡλικίαςοὐκἔχει: 13-
215
ἐγὼδὲπλανῶµαιµὲνκατὰπᾶσανγῆνκαὶθάλασσαν,
οὐδεδύνηµαιδὲοὐδὲνἀκοῦσαιπερὶσοῦ. Ὦµαντεύµαταδυστυχῆ,
ὦτὰπάντωνἡµῖνἌπολλονχρήσαςχαλεπώτατα,
οἴκτειρονἤδηκαὶτὰτέλητῶνµεµαντευµένωνἀποδίδου.’
II. 1-ΚαὶὁµὲνἉβροκόµηςταυτὶκατοδυρόµενος,
παραµυθουµένουαὐτὸνΑἰγιαλέωςδιῆγενἐνΣυρακούσαις,
ἤδηκαὶτῆςτέχνηςΑἰγιαλεῖκοινωνῶν:
οἱδὲπερὶτὸνἹππόθοονµέγαµὲνἤδητὸλῃστήριονκατεστήσαντο,
ἔγνωσανδὲἀπαίρεινΑἰθιοπίαςκαὶµείζοσινἤδηπράγµασινἐπιτίθεσθαι. 2-
ΟὐγὰρἐδόκειτῷἹπποθόῳαὔταρκεςεἶναιλῃστεύεινκατ̓ἄνδρα,
εἰµὴκαὶκώµαιςκαὶπόλεσινἐπιβάλοι.
Καὶὁµὲνπαραλαβὼντοὺςσὺναὐτῷκαὶἐπιφορτισάµενοςπάντα῾ἦνδὲαὐτῷκαὶὑποζύγιαπολλ
ὰκαὶκάµηλοιοὐκὀλίγαἰΑἰθιοπίανµὲνκατέλιπεν,
ᾔειδὲἐπ̓ΑἴγυπτόντεκαὶἈλεξάνδρειανκαὶἐνενόειΦοινίκηνκαὶΣυρίανπάλιν:
τὴνδὲἌνθειανπροσεδόκατεθνηκέναι: 3-ὁδὲἈµφίνοµος, ὁφρουρῶνἐντῇτάφρῳαὐτήν,
ἐρωτικῶςδιακείµενος,
οὐχὑποµένωνἀποσπασθῆναιτῆςκόρηςδιὰτὴνπρὸςαὐτὴνφιλοστοργίανκαὶτὴνἐπικειµένην
συµφοράν, Ἱπποθόῳµὲνοὐχεἵπετο,
λανθάνειδὲἐνπολλοῖςτοῖςἄλλοιςκαὶἀποκρύπτεταιἐνἄντρῳτινὶσὺντοῖςἐπιτηδείοιςοἷςσυνελ
έξατο. 4-ΝυκτὸςδὲγενοµένηςοἱπερὶτὸνἹππόθοονἐπὶκώµηνἐληλύθεσαντῆςΑἰγύπτου,
Ἀρείανκαλουµένην, πορθῆσαιθέλοντες:
ὁδὲἈµφίνοµοςἀνορύσσειτὴντάφρονκαὶἐξάγειτὴνἌνθειανκαὶθαρρεῖνπαρεκάλει. 5-
τῆςδὲἔτιφοβουµένηςκαὶὑποπτευούσης,
τὸνἥλιονἐπόµνυσικαὶτοὺςἐνΑἰγύπτῳθεοὺςἦµὴντηρήσεινγάµωνἁγνήν,
µέχριἂνκαὶαὐτήποτεπεισθεῖσαθελήσῃσυγκαταθέσθαι.
ΠείθεταιτοῖςὅρκοιςἈµφινόµουἌνθειακαὶἕπεταιαὐτῷ:
οὐκἀπελείποντοδὲοἱκύνεςἀλλ̓ἔστεργονσυνήθειςγενόµενοι.
6-ἜρχονταιδὴεἰςΚοπτόν, κἀνταῦθαἔγνωσανἡµέραςδιαγαγεῖν,
µέχριἂνπροέλθωσινοἱπερὶτὸνἹππόθοοντῆςὁδοῦ:
ἐπεµελοῦντοδὲτῶνκυνῶνὡςἔχοιεντὰἐπιτήδεια.
7-
ΟἱδὲπερὶτὸνἹππόθοονπροσβαλόντεςτῇκώµῃτῇἈρείᾳπολλοὺςµὲντῶνἐνοικούντωνἀπέκτε
ινανκαὶτὰοἰκήµαταἐνέπρησανκαὶκατῄεσανοὐτὴναὐτὴνὁδὸνἀλλὰδιὰτοῦΝείλου:
πάνταγὰρτὰἐκτῶνµεταξὺκωµῶνσκάφησυλλεξάµενοι, ἐπιβάντεςἔπλεονἐπὶΣχεδίαν, καὶ
...... κἀντεῦθενἐκβάντεςπαρὰτὰςὄχθαςτοῦΝείλουδιώδευοντὴνἄλληνΑἴγυπτον.
III. 1-
ἘντούτῳδὲὁἄρχωντῆςΑἰγύπτουἐπέπυστοµὲντὰπερὶτὴνἈρείανκαὶτὸἹπποθόουλῃστήριον
καὶὅτιἀπ̓Αἰθιοπίαςἔρχονται:
παρασκευάσαςδὲστρατιώταςπολλοὺςκαὶἄρχοντατούτοιςἐπιστήσαςτῶνσυγγενῶντῶναὑτο
ῦΠολύιδον, νεανίσκονὀφθῆναιχαρίεντα, δρᾶσαιγεννικόν, ἔπεµψενἐπὶτοὺςλῃστάς. 2-
ΟὗτοςὁΠολύιδοςπαραλαβὼντὸστράτευµα, ἀπήντακατὰΠηλούσιοντοῖςπερὶτὸνἹππόθοον,
καὶεὐθὺςπαρὰτὰςὄχθαςµάχητεαὐτῶνγίνεταικαὶπίπτουσινἑκατέρωνπολλοί: νυκτὸς.
δὲἐπιγενοµένηςτρέπονταιµὲνοἱλῃσταὶκαὶπάντεςὑπὸτῶνστρατιωτῶνφονεύονται:
εἰσὶδὲοἳκαὶζῶντεςἐλήφθησαν. 3-Ἱππόθοοςµόνος, ἀπορρίψαςτὰὅπλα,
ἔφυγετῆςνυκτὸςκαὶἦλθενεἰςἈλεξάνδρειαν: κἀκεῖθεν, δυνηθεὶςλαθεῖν,
ἐπιβὰςἀναγοµένουπλοίουἐπανήχθη. ἮνδὲαὐτῷἡπᾶσαἐπὶΣικελίανὁρµή:
ἐκεῖγὰρἐδόκειµάλισταδιαλήσεσθαίτεκαὶδιατραφήσεσθαι:
ἤκουεδὲτὴννῆσονεἶναιµεγάληντεκαὶεὐδαίµονα.
216
IV. 1-ὉδὲΠολύιδοςοὐχἱκανὸνεἶναιἐνόµισεκρατῆσαιτῶνσυµβαλόντωνλῃστῶν,
ἀλλ̓ἔγνωδεῖνἀνερευνῆσαίτεκαὶἐκκαθῆραιτὴνΑἴγυπτον,
εἴπουἢτὸνἹππόθοονἢτῶνσὺναὐτῷτιναἀνεύροι. 2-
Παραλαβὼνοὖνµέροςτιτοῦστρατιωτικοῦκαὶτοὺςεἰληµµένουςτῶνλῃστῶν, ἵν̓,
εἴτιςφαίνοιτο, οἱµηνύσειαν,
ἀνέπλειτὸνΝεῖλονκαὶτὰςπόλειςδιηρεύνακαὶἐνενόειµέχριΑἰθιοπίαςἐλθεῖν. 3-
ἜρχονταιδὴκαὶεἰςΚοπτόν, ἔνθαἦνἌνθειαµετὰἈµφινόµου.
Καὶαὐτὴµὲνἔτυχενἐπὶτῆςοἰκίας,
τὸνδὲἈµφίνοµονγνωρίζουσινοἱτῶνλῃστῶνεἰληµµένοικαὶλέγουσιτῷΠολυΐδῳ:
καὶἈµφίνοµοςλαµβάνεταικαὶἀνακρινόµενοςτὰπερὶτὴνἌνθειανδιηγεῖται. 4-
Ὁδὲἀκούσαςκελεύεικαὶαὐτὴνἄγεσθαικαὶἐλθούσηςἀνεπυνθάνετοἥτιςεἴηκαὶπόθεν:
ἡδὲτῶνµὲνἀληθῶνοὐδὲνλέγει, ὅτιδὲΑἰγυπτίαεἴηκαὶὑπὸτῶνλῃστῶνεἴληπτο.
5-
ἘντούτῳἐρᾷκαὶὁΠολύιδοςἈνθείαςἔρωτασφοδρόν῾ἦνδὲαὐτῷἐνἈλεξανδρείᾳγυνἤ:
ἐρασθεὶςδὲτὰµὲνπρῶταἐπειρᾶτοπείθεινµεγάλαὑπισχνούµενος:
τελευταῖονδὲὡςκατῄεσανεἰςἈλεξάνδρειανἐγένοντοδὲἐνΜέµφει,
ἐπεχείρησενὁΠολύιδοςβιάζεσθαιτὴνἌνθειαν: 6-ἡδὲἐκφυγεῖνδυνηθεῖσα,
ἐπὶτὸτῆςἼσιδοςἱερὸνἔρχεταικαὶἱκέτιςγενοµένη ‘σύµε’ εἶπεν, ‘ὦδέσποιναΑἰγύπτου,
πάλινσῶσον, ᾗἐβοήθησαςπολλάκις:
φεισάσθωµουκαὶΠολύιδοςτῆςδιὰσὲσώφρονοςἉβροκόµῃτηρουµένης.’ 7-
ὉδὲΠολύιδοςἅµαµὲντὴνθεὸνἐδεδοίκει, ἅµαδὲἤρατῆςἈνθείαςκαὶτῆςτύχηςαὐτὴνἠλέει:
πρόσεισιδὲτῷἱερῷµόνοςκαὶὄµνυσιµήποτεβιάσασθαιτὴνἌνθειαν,
µηδὲὑβρίσαιτιεἰςαὐτήν, ἀλλὰτηρῆσαιἁγνὴνἐςὅσοναὐτὴθελήσει:
αὔταρκεςγὰραὐτῷφιλοῦντιἐδόκειεἶναικἂνβλέπεινµόνονκαὶλαλεῖναὐτῇ.
8-ἘπείσθητοῖςὅρκοιςἡἌνθειακαὶκατῆλθενἐκτοῦἱεροῦ:
κἀπειδὴἔγνωσανἡµέραιςτρισὶναὑτοὺςἀναλαβεῖνἐνΜέµφει,
ἔρχεταιἡἌνθειαεἰςτὸτοῦἌπιδοςἱερόν. ∆ιασηµότατονδὲτοῦτοἐνΑἰγύπτῳ,
καὶὁθεὸςτοῖςβουλοµένοιςµαντεύεται. 9-
Ἐπειδὰνγάρτιςπροσελθὼνεὔξηταικαὶδεηθῇτοῦθεοῦ, αὐτὸςµὲνἔξεισιν,
οἱδὲπρὸτοῦνεὼπαῖδεςΑἰγύπτιοιἃµὲνκαταλογάδηνἃδ̓ἐνµέτρῳπρολέγουσιτῶνἐσοµένωνἕκ
αστα. 10-ἘλθοῦσαδὴκαὶἡἌνθειαπροσπίπτειτῷἌπιδι. ‘Ὦθεῶν’ ἔφη ‘φιλανθρωπότατε,
ὁπάνταςοἰκτείρωνξένους,
ἐλέησονκἀµὲτὴνκακοδαίµονακαίµοιµαντείανἀληθῆπερὶἉβροκόµουπρόειπε. 11-
Εἰµὲνγὰραὐτὸνἔτιὄψοµαικαὶἄνδραλήψοµαι, καὶµενῶκαὶζήσοµαι: εἰδὲἐκεῖνοςτέθνηκεν,
ἀπαλλαγῆναικἀµὲκαλῶςἔχειτοῦπονήρουτούτουβίου.’
Εἰποῦσακαὶκαταδακρύσασαἐξῄειτοῦἱεροῦ:
κἀντούτῳοἱπαῖδεςοἱπρὸτοῦτεµένουςπαίζοντεςἅµαἐξεβόησαν
‘ἈνθίαἉβροκόµηνταχὺλήψεταιἄνδρατὸναὑτῆς.’
Ἀκούσασαεὐθυµοτέραἐγένετοκαὶπροσεύχεταιτοῖςθεοῖς:
καὶἅµαµὲνἀπῄεσανεἰςἈλεξάνδρειαν.
V. 1-ἘπέπυστοδὲἡΠολυΐδουγυνὴὅτιἄγεικόρηνἐρωµένην,
καὶφοβηθεῖσαµήπωςαὐτὴνἡξένηπαρευδοκιµήσῃ, Πολυΐδῳµὲνοὐδὲνλέγει,
ἐβουλεύετοδὲκαθ̓αὑτὴνὅπωςτιµωρήσεταιτὴνδοκοῦσανἐπιβουλεύειντοῖςγάµοις. 2-
ΚαὶδὴὁµὲνΠολύιδοςἀπήγγελλέτετῷἄρχοντιτῆςΑἰγύπτουτὰγενόµενακαὶτὰλοιπὰἐπὶτοῦστ
ρατοπέδουδιῴκειτὰτῆςἀρχῆς:
ἀπόντοςδὲαὐτοῦῬηναία῾τοῦτογὰρἐκαλεῖτοἡτοῦΠολυΐδουγυνἢµεταπέµπεταιτὴνἌνθειαν
217
῾ἦνδὲἐπὶτῆςοἰκίας᾿καὶπεριρρήγνυσιτὴνἐσθῆτακαὶαἰκίζεταιτὸσῶµα3-‘ὦπονηρὰ’ λέγουσα
‘καὶτῶνγάµωντῶνἐµῶνἐπίβουλε, µαταίωςἔδοξαςΠολυΐδῳκαλή,
οὐγάρσεὀνήσειτὸκάλλοςτοῦτο.
Ἴσωςµὲνγὰρπείθεινλῃστὰςἐδύνασοκαὶσυγκαθεύδειννεανίσκοιςµεθύουσιπολλοῖς:
τὴνδὲῬηναίαςεὐνὴνοὔποτεὑβριεῖςχαίρουσα.’ 4-
Ταῦταεἰποῦσαἀπέκειρετὴνκόµηναὐτῆςκαὶδεσµὰπεριτίθησικαὶπαραδοῦσαοἰκέτῃτινὶπιστ
ῷ, Κλυτῷτοὔνοµα, κελεύειἐµβιβάσανταεἰςναῦν,
ἀπαγαγόνταεἰςἸταλίανἀποδόσθαιπορνοβοσκῷτὴνἌνθειαν. ‘Οὕτωγὰρ’ ἔφη
‘δυνήσῃἡκαλὴτῆςἀκρασίαςκόρονλαβεῖν.’ 5-
ἬγετοδὲἡἌνθειαὑπὸτοῦΚλυτοῦκλάουσακαὶὀδυροµένη ‘ὦκάλλοςἐπίβουλον’ λέγουσα,
‘ὦδυστυχὴςεὐµορφία, τίµοιπαραµένετεἐνοχλοῦντα; τίδὲαἴτιαπολλῶνκακῶνµοιγίνεσθε;
οὐκἤρκουνοἱτάφοι, οἱφόνοι, τὰδεσµά, τὰλῃστήρια,
ἀλλ̓ἤδηκαὶἐπὶοἰκήµατοςστήσοµαικαὶτὴνµέχρινῦνἉβροκόµῃτηρουµένηνσωφροσύνηνπο
ρνοβοσκὸςἀναγκάσειµελύειν; 6-Ἀλλ̓, ὦδέσποτα,’
προσπεσοῦσαἔλεγετοῖςγόνασιτοῦΚλυτὁ̣̣̓, ‘µήµεἐπ̓ἐκείνηντὴντιµωρίανἅµαπροαγάγῃς,
ἀλλ̓ἀπόκτεινόνµεαὐτός: οὐκοἴσωπορνοβοσκὸνδεσπότην: σωφρονεῖν, πίστευσον,
εἰθίσµεθα.’ Ταῦταἐδεῖτο, ἠλέειδὲαὐτὴνὁΚλυτός.
7-ΚαὶἡµὲνἀπήγετοεἰςἸταλίαν,
ἡδὲῬηναίαἐλθόντιτῷΠολυΐδῳλέγειὅτιἀπέδραἡἌνθεια,
κἀκεῖνοςἐκτῶνἤδηπεπραγµένωνἐπίστευσεναὐτῇ. ἩδὲἌνθειακατήχθηµὲνεἰςΤάραντα,
πόλιντῆςἸταλίας:
ἐνταῦθαδὲὁΚλυτὸςδεδοικὼςτὰςτῆςῬηναίαςἐντολὰςἀποδίδοταιαὐτὴνπορνοβοσκῷ. 8-
Ὁδὲἰδὼνκάλλοςοἷονοὔπωπρότερονἐτεθέατο, µέγακέρδοςἕξειντὴνπαῖδαἐνόµιζε,
καὶἡµέραιςµέντισιναὐτὴνἀνελάµβανενἐκτοῦπλοῦκεκµηκυῖανκαὶἐκτῶνὑπὸτῆςῬηναίαςβ
ασάνων: ὁδὲΚλυτὸςἧκενεἰςἈλεξάνδρειανκαὶτὰπραχθένταἐµήνυσετῇῬηναίᾳ.
VI. 1-ὉδὲἹππόθοοςδιανύσαςτὸνπλοῦνκατήχθηµὲνεἰςΣικελίαν,
οὐκεἰςΣυρακούσαςδέ, ἀλλ̓εἰςΤαυροµένιονκαὶἐζήτεικαιρόν, δἰοὗτὰἐπιτήδειαἕξει.
ΤῷδὲἉβροκόµῃἐνΣυρακούσαιςὡςχρόνοςπολὺςἐγένετο, ἀθυµίαἐµπίπτεικαὶἀπορίαδεινή,
ὅτιµήτεἌνθειανεὑρίσκοιµήτεεἰςτὴνπατρίδαἀνασώζοιτο. 2-
∆ιέγνωοὖνἀποπλεύσαςἐκΣικελίαςεἰςἸταλίανἀνελθεῖνκἀκεῖθεν,
εἰµηδὲνεὑρίσκοιτῶνζητουµένων, εἰςἜφεσονπλεῦσαιπλοῦνδυστυχῆ.
ἬδηδὲκαὶοἱγονεῖςαὐτῶνκαὶοἱἘφέσιοιπάντεςἐνπολλῷπένθειἦσαν,
οὔτεἀγγέλουπαῤαὐτῶνἀφιγµένουοὔτεγραµµάτων:
ἀπέπεµπονδὲπανταχοῦτοὺςἀναζητήσοντας. 3-
Ὑπὸἀθυµίαςδὲκαὶγήρωςοὐδυνηθέντεςἀντισχεῖνοἱγονεῖςἑκατέρωνἑαυτοὺςἐξήγαγοντοῦβί
ου. ΚαὶὁµὲνἉβροκόµηςᾔειτὴνἐπὶἸταλίαςὁδόν: ὁδὲΛεύκωνκαὶἡῬόδη,
οἱσύντροφοιτοῦἉβροκόµουκαὶτῆςἈνθείας,
τεθνηκότοςαὐτοῖςἐνΞάνθῳτοῦδεσπότουκαὶτὸνκλῆρον῾ἦνδὲπολὺς᾿ἐκείνοιςκαταλιπόντος
, διέγνωσανεἰςἜφεσονπλεῖν, ὡςἤδηµὲναὐτοῖςτῶνδεσποτῶνσεσωσµένων,
ἱκανῶςδὲτῆςκατὰτὴνἀποδηµίανσυµφορᾶςπεπειραµένοι. 4-
ἘνθέµενοιδὲπάντατὰαὑτῶννηὶἀνήγοντοεἰςἜφεσον,
καὶἡµέραιςοὐπολλαῖςδιανύσαντεςτὸνπλοῦνἧκονεἰςῬόδον:
κἀκεῖµαθόντεςὅτιοὐδέπωµὲνἉβροκόµηςκαὶἌνθειασώζοιντο,
τεθνήκασιδὲαὐτῶνοἱπατέρες, διέγνωσανεἰςἜφεσονµὴκατελθεῖν,
χρόνῳδέτινιἐκεῖγενέσθαι, µέχριοὗτιπερὶτῶνδεσποτῶνπύθωνται.
VII. 1-
ὉδὲπορνοβοσκὸςὁτὴνἌνθειανὠνησάµενοςχρόνουδιελθόντοςἠνάγκασεναὐτὴνοἰκήµατο
ςπροεστάναι.
218
Καὶδὴκοσµήσαςκαλῇµὲνἐσθῆτιπολλῷδὲχρυσῷἦγενὡςπροστησοµένηντέγους:
ἡδὲµέγαἀνακωκύσασα2-‘φεῦµοιτῶνκακῶν’ εἶπεν, ‘οὐχἱκαναὶγὰραἱπρότερονσυµφοραί,
τὰδεσµά, τὰλῃστήρια, ἀλλ̓ἔτικαὶπορνεύεινἀναγκάζοµαι; ὦκάλλοςδικαίωςὑβρισµένον,
τίγὰρἡµῖνἀκαίρωςπαραµένεις; Ἀλλὰτίταῦταθρηνῶκαὶοὐχεὑρίσκωτινὰµηχανήν,
δἰἧςφυλάξωτὴνµέχρινῦντετηρηµένηνσωφροσύνην;’ 3-
Ταῦταλέγουσαἤγετοἐπὶτὸοἴκηµατοῦπορνοβοσκοῦτὰµὲνδεοµένουθαρρεῖντὰδὲἀπειλοῦντ
ος. Ὡςδὲἦλθεκαὶπροέστη, πλῆθοςἐπέρρειτῶντεθαυµακότωντὸκάλλος,
οἵτεπολλοὶἦσανἕτοιµοιἀργύριονκατατίθεσθαιτῆςἐπιθυµίας. 4-
Ἡδὲἐνἀµηχάνῳγενοµένηκακῷεὑρίσκειτέχνηνἀποφυγῆς:
πίπτειµὲνγὰρεἰςγῆνκαὶπαρεῖταιτὸσῶµακαὶἐµιµεῖτοτοὺςνοσοῦνταςτὴνἐκθεῶνκαλουµένη
ννόσον: ἦνδὲτῶνπαρόντωνἔλεοςἅµακαὶφόβοςκαὶτοῦµὲνἐπιθυµεῖνσυνουσίαςἀπείχοντο,
ἐθεράπευονδὲτὴνἌνθειαν: 5-
ὁδὲπορνοβοσκὸςσυνεὶςοἷκακῶνἐγεγόνεικαὶνοµίσαςἀληθῶςνοσεῖντὴνκόρην,
ἦγενεἰςτὴνοἰκίανκαὶκατέκλινέτεκαὶἐθεράπευε, καὶὡςἔδοξεναὑτῆςγεγονέναι,
ἀνεπυνθάνετοτὴναἰτίαντῆςνόσου. 6-ἩδὲἌνθεια ‘καὶπρότερον’ ἔφη, ‘δέσποτα,
εἰπεῖνπρὸςσὲἐβουλόµηντὴνσυµφορὰντὴνἐµὴνκαὶδιηγήσασθαιτὰσυµβάντα,
ἀλλὰἀπέκρυπτοναἰδουµένη: νυνὶδὲοὐδὲνχαλεπὸνεἰπεῖνπρὸςσέ,
πάνταἤδηµεµαθηκότατὰκατ̓ἐµέ. 7-
Παῖςἔτιοὖσαἐνἑορτῇκαὶπαννυχίδιἀποπλανηθεῖσατῶνἐµαυτῆςἧκονπρόςτινατάφονἀνδρὸς
νεωστὶτεθνηκότος: κἀνταῦθαἐφάνηµοίτιςἀναθορῶνἐκτοῦτάφουκαὶκατέχεινἐπειρᾶτο:
ἐγὼδ̓ἀπέφευγονκαὶἐβόων: 8-ὁδὲἄνθρωποςἦνµὲνὀφθῆναιφοβερός,
φωνὴνδὲπολλῷεἶχεχαλεπωτέραν: καὶτέλοςἡµέραµὲνἤδηἐγίνετο,
ἀφεὶςδέµεἔπληξέτεκατὰτοῦστήθουςκαὶνόσονταύτηνἔλεγενἐµβεβληκέναι. 9-
Ἐκεῖθενἀρξαµένηἄλλοτεἄλλωςὑπὸτῆςσυµφορᾶςκατέχοµαι. Ἀλλὰδέοµαίσου, δέσποτα,
µηδένµοιχαλεπήνῃς: οὐγὰρἐγὼτούτωναἰτία.
∆υνήσῃγάρµεἀποδόσθαικαὶµηδὲνἀπολέσαιτῆςδοθείσηςτιµῆς.’
Ἀκούσαςὁπορνοβοσκὸςἠνιᾶτοµέν, συνεγίνωσκεδὲαὐτῇ, ὡςοὐχἑκούσῃταῦταπασχούσῃ.
VIII. 1-Καὶἡµὲνἐθεραπεύετοὡςνοσοῦσαπαρὰτῷπορνοβοσκῷ:
ὁδὲἉβροκόµηςἀπὸτῆςΣικελίαςἐπαναχθεὶςκαταίρειµὲνεἰςΝουκέριοντῆςἸταλίας,
ἀπορίᾳδὲτῶνἐπιτηδείωνἀµηχανῶνὅτιποιήσειε, τὰµὲνπρῶταπεριῄειτὴνἌνθειανζητῶν: 2-
αὕτηγὰρἦναὐτῷτοῦβίουπαντὸςκαὶτῆςπλάνηςἡὑπόθεσις:
ὡςδὲοὐδὲνεὕρισκεν῾ἦνγὰρἐνΤάραντιἡκόρηπαρὰτῷπορνοβοσκᾦ,
αὑτὸνἀπεµίσθωσετοῖςτοὺςλίθουςἐργαζοµένοις. 3-Καὶἦναὐτῷτὸἔργονἐπίπονον,
οὐγὰρσυνείθιστοτὸσῶµαοὐδὲαὑτὸνὑποβάλλεινἔργοιςεὐτόνοιςκαὶσκληροῖς:
διέκειτοδὲπονήρωςκαὶπολλάκιςκατοδυρόµενοςτὴναὑτοῦτύχην ‘ἰδοὺ’ φησὶν ‘Ἄνθεια,
ὁσὸςἉβροκόµηςἐργάτηςτέχνηςπονήραςκαὶτὸσῶµαὑποτέθεικαδουλείᾳ: 4-
καὶεἰµὲνεἶχόντιναἐλπίδαεὑρήσεινσὲκαὶτοῦλοιποῦσυγκαταβιώσεσθαι,
τοῦτοπάντωνἂντῶνδεινῶνµεπαρεµυθεῖτο:
νυνὶδὲἴσωςκἀγὼὁδυστυχὴςκενὰκαὶἀνόνηταπονῶ,
καὶσύπουτέθνηκαςπόθῳτῷπρὸςἉβροκόµην. Πέπεισµαιγάρ, φιλτάτη,
ὡςοὐκἄνποτεοὐδὲἀποθανοῦσαἐκλάθοιόµου.’
5-Καὶὁµὲνταῦταὠδύρετοκαὶτοὺςπόνουςἔφερενἀλγεινῶς,
τῇδὲἈνθείᾳὄναρἐπέστηἐνΤάραντικοιµωµένῃ. ἘδόκειµὲναὑτὴνεἶναιµετὰἉβροκόµου,
καλὴνοὖσανµετ̓ἐκείνουκαλοῦκαὶτὸνπρῶτονεἶναιτοῦἔρωτοςαὐτοῖςχρόνον: 6-
φανῆναιδέτιναἄλληνγυναῖκακαλὴνκαὶἀφέλκειναὐτῆςτὸνἉβροκόµην:
καὶτέλοςἀναβοῶντοςκαὶκαλοῦντοςὀνοµαστὶἐξαναστῆναίτεκαὶπαύσασθαιτὸὄναρ. 7-
Ταῦταὡςἔδοξενἰδεῖν, εὐθὺςµὲνἀνέθορέτεκαὶἀνεθρήνησεκαὶἀληθῆτὰὀφθένταἐνόµιζεν
‘οἴµοιτῶνκακῶν’ λέγουσα,
‘ἐγὼµὲνκαὶπόνουςὑποµένωπάνταςκαὶποικίλωνπειρῶµαιἡδυστυχὴςσυµφορῶνκαὶτέχναςσ
219
ωφροσύνηςὑπὲργυναῖκαςεὑρίσκωἉβροκόµῃ: σοὶδὲἴσωςἄλληπουδέδοκταικαλή:
ταῦταγάρµοισηµαίνειτὰὀνείρατα. 8-Τίοὖνἔτιζῶ; τίδ̓ἐµαυτὴνλυπῶ;
κάλλιονοὖνἀπολέσθαικαὶἀπαλλαγῆναιµὲντοῦπονήρουτούτουβίου,
ἀπαλλαγῆναιδὲτῆςἀπρεποῦςταύτηςκαὶἐπισφαλοῦςδουλείας. 9-
Ἁβροκόµηςµὲνεἰκαὶτοὺςὅρκουςπαραβέβηκε, µηδὲνοἱθεοὶτιµωρήσαιντοτοῦτον:
ἴσωςἀνάγκῃτιεἴργασται: ἐµοὶδὲἀποθανεῖνκαλῶςἔχεισωφρονούσῃ.’
Ταῦταἔλεγεθρηνοῦσακαὶµηχανὴνἐζήτειτελευτῆς.
IX. 1-
ὉδὲἹππόθοοςὁΠερίνθιοςἐντῷΤαυροµενίῳτὰµὲνπρῶταδιῆγεπονήρωςἀπορίᾳτῶνἐπιτηδεί
ων: χρόνουδὲπροϊόντοςἠράσθηπρεσβῦτιςαὐτοῦ,
καὶἔγηµέτεὑπ̓ἀνάγκηςτῆςκατὰτὴνἀπορίαντὴνπρεσβῦτιν, καὶὀλίγῳσυγγενόµενοςχρόνῳ,
ἀποθανούσηςαὐτῆςπλοῦτόντεδιαδέχεταιπολὺνκαὶεὐδαιµονίαν:
πολλὴµὲνοἰκετῶνπαραποµπή, πολλὴδὲἐσθήτωνὕπαρξιςκαὶσκευῶνπολυτέλεια. 2-
∆ιέγνωδὲπλεῦσαιµὲνεἰςἸταλίαν,
ὠνήσασθαιδὲοἰκέταςὡραίουςκαὶθεραπαίναςκαὶἄλληνσκευῶνπεριβολήν,
ὅσηγένοιτ̓ἂνἀνδρὶεὐδαίµονι: ἐµέµνητοδὲἀεὶτοῦἉβροκόµουκαὶτοῦτονἀνευρεῖνεὔχετο,
περὶπολλοῦποιούµενοςκοινωνῆσαίτεαὐτῷτοῦβίουπαντὸςκαὶτῶνκτηµάτων.
3-ΚαὶὁµὲνἐπαναχθεὶςκατῆρενεἰςἸταλίαν,
εἵπετοδὲαὐτῷµειράκιοντῶνἐνΣικελίᾳεὖγεγονότων, Κλεισθένηςτοὔνοµα,
καὶπάντωνµετεῖχετῶνἹπποθόουκτηµάτων, καλὸςὤν. 4-
ὉδὲπορνοβοσκὸςἤδητῆςἈνθείαςὑγιαίνεινδοκούσηςἐνενόειὅπωςαὐτὴνἀποδώσεται,
καὶδὴπροῆγεναὐτὴνεἰςτὴνἀγορὰνκαὶτοῖςὠνησοµένοιςἐπεδείκνυεν. 5-
Ἐντούτῳδ̓ὁἹππόθοοςπεριῄειτὴνπόλιντὴνΤάραντα, εἴτικαλὸνὠνήσασθαιζητῶν:
καὶὁρᾷτὴνἌνθειανκαὶγνωρίζεικαὶἐπὶτῷσυµβάντικαταπλήσσεταικαὶπολλὰπρὸςἑαυτὸνἐλ
ογίζετο ‘οὐχαὕτηἡκόρη,
ἣνἐγώποτεἐνΑἰγύπτῳτιµωρῶντῷἈγχιάλουφόνῳεἰςτάφρονκατώρυξακαὶκύναςαὐτῇσυγκ
αθεῖρξα; Τίςοὖνἡµεταβολή; πῶςδὲσώζεται; τίςἡἐκτῆςτάφρουφυγή;
τίςἡπαράλογοςσωτηρία;’ 6-Εἰπὼνταῦταπροσῆλθενὡςὠνήσασθαιθέλων,
καὶπαραστὰςαὐτῇ ‘ὦκόρη’ ἔφησεν,
‘ΑἴγυπτονοὐκοἶδαςοὐδὲλῃσταῖςἐνΑἰγύπτῳπεριπέπτωκαςοὐδὲἄλλοτιἐνἐκείνῃτῇγῇπέπον
θαςδεινόν; εἰπὲθαρροῦσα, γνωρίζωγάρσε. 7-
ΑἴγυπτονἀκούσασακαὶἀναµνησθεῖσαἈγχιάλουκαὶτοῦλῃστηρίουκαὶτῆςτάφρουἀνῴµωξέ
τεκαὶἀνωδύρατο, ἀποβλέψασαδὲεἰςτὸνἹππόθοον῾ἐγνώρισεδὲαὐτὸνοὐδαµῶς᾿ ‘πέπονθα’
φησὶν ‘ἐνΑἰγύπτῳπολλά, ὦξένε, καὶδεινά, ὅστιςποτεὢντυγχάνεις,
καὶλῃσταῖςπεριπέπτωκα: ἀλλὰσὺπῶς’ εἶπε ‘γνωρίζειςτὰἐµὰδιηγήµατα; 8-
πόθενδὲεἰδέναιλέγειςἐµὲτὴνδυστυχῆ; διαβόηταµὲνγὰρκαὶἔνδοξαπέπονθα,
ἀλλὰσὲοὐγινώσκωτὸσύνολον.’ 9-
ἈκούσαςὀἹππόθοοςκαὶµᾶλλονἐξὧνἔλεγενἀναγνωρίσαςαὐτὴντότεµὲνἡσυχίανἤγαγεν,
ὠνησάµενοςδὲαὐτὴνπαρὰτοῦπορνοβοσκοῦἄγειπρὸςἑαυτὸνκαὶθαρρεῖνπαρεκελεύετοκαὶὅ
στιςἦνλέγεικαὶτῶνἐνΑἰγύπτῳγενοµένωνἀναµιµνήσκεικαὶτὸνἑαυτοῦπλοῦτονδιηγεῖταικαὶ
τὴνφυγήν. 10-
ἩδὲᾐτεῖτοσυγγνώµηνἔχεινκαὶαὐτῷδιηγεῖτοὅτιἈγχίαλονἀπέκτεινεµὴσωφρονοῦντα,
καὶτὴντάφρονκαὶτὸνἈµφίνοµονκαὶτὴντῶνκυνῶνπραότητακαὶτὴνσωτηρίανδιηγεῖται. 11-
ΚατῴκτειρεναὐτὴνὁἹππόθοοςκαὶἥτιςµὲνἦνἐπέπυστοοὐδέπω,
ἐκδὲτῆςκαθηµερινῆςσὺντῇκόρῃδιαίτηςεἰςἐπιθυµίανἈνθείαςκαὶἹππόθοοςἔρχεταικαὶσυνε
λθεῖνἐβούλετοκαὶπολλὰὑπισχνεῖταιαὐτῇ. 12-Ἡδὲτὰµὲνπρῶταἀντέλεγεναὐτῷ,
ἀναξίαεἶναιλέγουσαεὐνῆςδεσποτικῆς: τελευταῖονδὲὡςἐνέκειτοἹππόθοος,
οὐκέτ̓ἔχουσαὅτιποιήσειε,
κάλλιονεἶναινοµίζουσαεἰπεῖνπάντααὐτῷτὰἀπόρρηταἢπαραβῆναιτὰςπρὸςἉβροκόµηνσυν
220
X. 1-ὉδὲἉβροκόµηςτὰµὲνπρῶταἐπιπόνωςἐντῷΝουκερίῳεἰργάζετο,
τελευταῖονδὲοὐκέτιφέρωντοὺςπόνουςδιέγνωνεὼςἐπιβάςεἰςἜφεσονἀνάγεσθαι. 2-
Καὶὁµὲννύκτωρκατελθὼνἐπὶθάλασσανἐπιτυγχάνειπλοίῳἀναγοµένῳκαὶἐπιβὰςἔπλειτὴνἐ
πὶΣικελίαςπάλιν,
ὡςἐκεῖθενἐπὶΚρήτηντεκαὶΚύπρονκαὶῬόδονἀφιξόµενοςκἀκεῖθενεἰςἜφεσονγενησόµενος
: ἤλπιζεδὲἐντῷµακρῷπλῷκαὶπερὶἈνθείαςτιπεύσεσθαι. 3-
ΚαὶὁµὲνὀλίγαἔχωντὰἐπιτήδειαἀναγαγόµενοςκαὶδιανύσαςτὸνπλοῦντὰµὲνπρῶταἐπὶτῆςΣι
κελίαςἔρχεταικαὶεὑρίσκειτὸνπρότερονξένοντὸνΑἰγιαλέατεθνηκότα:
ἐπενέγκαςδὲαὐτῷχοὰςκαὶπολλὰκαταδακρύσας, ἀναχθεὶςπάλινκαὶΚρήτηνπαρελθών,
ἐνΚύπρῳγενόµενος,
ἡµέραςδιατρίψαςὀλίγαςκαὶεὐξάµενοςτῇπατρίῳΚυπρίωνθεῷἀνήγετοκαὶἧκενεἰςῬόδον:
ἐνταῦθαπλησίοντοῦλιµένοςεἰσῳκίσατο. 4-
ΚαὶἤδητεἐγγὺςἐγίνετοἘφέσουκαὶπάντωναὐτὸνἔννοιατῶνδεινῶνεἰσήρχετο, τῆςπατρίδος,
τῶνπατέρων, τῆςἈνθείας, τῶνοἰκετῶν: καὶἀναστενάξας ‘φεῦ’ ἔφη ‘τῶνκακῶν:
εἰςἜφεσονἵξοµαιµόνοςκαὶπατράσινὀφθήσοµαιτοῖςἐµαυτοῦχωρὶςἈνθείαςκαὶπλεύσοµαιπ
λοῦνὁδυστυχὴςκενὸνκαὶδιηγήσοµαιδιηγήµαταἴσωςἄπιστα,
κοινωνὸνὧνπέπονθαοὐκἔχων: 5-ἀλλὰκαρτέρησον, Ἁβροκόµη,
καὶγενόµενοςἐνἘφέσῳτοσοῦτονἐπιβίωσονχρόνον:
τάφονἔγειρονἈνθείᾳκαὶθρήνησοναὐτὴνκαὶχοὰςἐπένεγκονκαὶσαυτὸνἤδηπαῤαὐτὴνἄγε.’
Ταῦταἔλεγεκαὶπεριῄειτὴνπόλινἀλύων, ἀπορίᾳµὲντῶνκατὰτὴνἌνθειαν,
ἀπορίᾳδὲτῶνἐπιτηδείων.
6-
ὉδὲΛεύκωνἐντούτῳκαὶἡῬόδηδιατρίβοντεςἐνῬόδῳἀνάθηµαἀνατεθείκεσανἐντῷτοῦἩλί
ουἱερῷπαρὰτὴνχρυσῆνπανοπλίαν, ἣνἌνθειακαὶἉβροκόµηςἀνατεθείκεσαν:
ἀνέθεσανστήληνγράµµασιχρυσοῖςγεγραµµένηνὑπὲρἉβροκόµουκαὶἈνθείας,
ἀνεγέγραπτοδὲκαὶτῶνἀναθέντωντὰὀνόµατα, ὅτεΛεύκωνκαὶἡῬόδη. 7-
ΤαύτῃτῇστήλῃὁἉβροκόµηςἐπιτυγχάνει, ἐληλύθειδὲπροσεύξασθαιτῷθεῷ.
Ἀναγνοὺςοὖνκαὶγνωρίσαςτοὺςἀναθένταςκαὶτὴντῶνοἰκετῶνεὔνοιαν,
πλησίονδὲκαὶτὴνπανοπλίανἰδών, µέγαἀνωδύρετοπαρακαθεσθεὶςτῇστήλῃ. 8-‘Ὦπάντα’
ἔλεγεν‘ἐγὼδυστυχής: ἐπὶτὸτέρµαἥκωτοῦβίουκαὶεἰςἀνάµνησιντῶνἐµαυτοῦσυµφορῶν:
ἰδοὺταύτηνµὲντὴνπανοπλίανἐγὼµετ̓Ἀνθείαςἀνέθηκακαὶµετ̓ἐκείνηςἀποπλεύσαςῬόδουἥκ
ωνῦνἐκείνηνοὐκἄγων:
εἰδὲαὕτηἡστήλητῶνσυντρόφωντῶνἡµετέρωνὑπὲρἀµφοτέρωντὸἀνάθηµα,
τίςοὖνγένωµαιµόνος; ποῦδὲτοὺςφιλτάτουςἀνεύρω;’
9-Ταῦταἐθρήνειλέγων:
καὶἐντούτῳἐφίστανταιὁΛεύκωνκαὶἡῬόδησυνήθωςεὐχόµενοιτῷθεῷκαὶθεωροῦσιτὸνἉβρ
οκόµηντῇστήλῃπαρακαθεζόµενονκαὶεἰςτὴνπανοπλίανἀποβλέποντακαὶγνωρίζουσιµὲνοὐ
χί, θαυµάζουσιδὲὅστιςὢνἀλλοτρίοιςἀναθήµασιπαραµένοι. 10-ΚαὶδὴὁΛεύκωνἔφη
‘ὦµειράκιον,
τίβουλόµενοςἀναθήµασινοὐδένσοιπροσήκουσιπαρακαθεζόµενοςὀδύρῃκαὶθρηνεῖς;
τίδὲσοὶτούτωνµέλει; τίδὲτῶνἐνταῦθαἀναγεγραµµένωνκοινωνεῖσοί;’
ἈποκρίνεταιπρὸςαὐτὸνἉβροκόµης ‘ἐµὰ’ φησὶν ‘ἐµὰτὰἀναθήµαταΛεύκωνοςκαὶῬόδης,
οὓςἰδεῖνεὔχοµαιµετὰἈνθειανἉβροκόµηςὁδυστυχής.11-
221
ἈκούσαντεςοἱπερὶτὸνΛεύκωναεὐθὺςµὲνἀχανεῖςἐγένοντο,
ἀνενεγκόντεςδὲκατὰµικρὸνἐγνώριζονἐκτοῦσχήµατος, ἐκτῆςφωνῆς, ἐξὧνἔλεγεν,
ἐξὧνἈνθείαςἐµέµνητο, καὶπίπτουσιπρὸτῶνποδῶναὐτοῦκαὶτὰκαθ̓αὑτοὺςδιηγοῦνται,
τὴνὁδὸντὴνεἰςΣυρίανἀπὸΤύρου, τὴνΜαντοῦςὀργήν, τὴνἔκδοσιν,
τὴνπρᾶσιντὴνεἰςΛυκίαν, τὴντοῦδεσπότουτελευτήν, τὴνπεριουσίαν, τὴνεἰςῬόδονἄφιξιν:
12-καὶδὴπαραλαβόντεςἄγουσινεἰςτὴνοἰκίαν, ἔνθααὐτοὶκατήγοντο,
καὶτὰκτήµατααὑτῶνπαραδιδόασικαὶἐπεµελοῦντοκαὶἐθεραπεύοντοκαὶθαρρεῖνπαρεκάλο
υν: τῷδὲἦνοὐδὲνἈνθείαςτιµιώτερον, ἀλλ̓ἐκείνηνἐθρήνειπαῤἕκαστα.
XII. 1-
ὉδὲΛεύκωνκαὶἡῬόδητέωςὄντεςπερὶτὴνποµπὴνἐφίστανταιτῷἱερῷκαὶβλέπουσιτὰἀναθήµ
ατακαὶγνωρίζουσιτῶνδεσποτῶντὰὀνόµατακαὶπρῶτονἀσπάζονταιτὴνκόµηνκαὶπολλὰκατ
ωδύροντοοὕτωςὡςἌνθειανβλέποντες, τελευταῖονδὲπεριῄεσαν,
εἴπουκἀκείνηνεὑρεῖνδυνήσονται῾ἤδηδὲκαὶτὸπλῆθοςτῶνῬοδίωνἐγνώριζεντὰὀνόµαταἐκτ
ῆςπροτέραςἐπιδηµίας. 2-
ΚἀκείνηνµὲντὴνἡµέρανοὐδὲνεὑρίσκοντεςἀπηλλάγησανκαὶτῷἉβροκόµῃτὰἐντῷἱερῷὄντ
αἐµήνυσαν: ὁδὲἔπαθεµὲντὴνψυχὴνἐπὶτῷπαραδόξῳτοῦπράγµατος,
εὔελπιςδὲἦνὡςἌνθειανεὑρήσων.
3-ΤῇδὲἑξῆςἧκενἡἌνθειαπάλινεἰςτὸἱερὸνµετὰτοῦἹπποθόου,
οὐκὄντοςαὐτοῖςπλοός, προσκαθίσασαδὲτοῖςἀναθήµασινἐδάκρυέτεκαὶἀνέστενεν:
ἐντούτῳδὲἐπεισίασινὁΛεύκωνκαὶἡῬόδητὸνἉβροκόµηνκαταλιπόντεςἔνδον,
ἀθύµωςἐπὶτοῖςαὐτοῖςδιακείµενον:
ἐλθόντεςδὲὁρῶσιτὴνἌνθειανκαὶἦνµὲνἔτιἄγνωστοςαὐτοῖς, συµβάλλουσιδὲπάνταἅµα,
222
XIII. 1-ΣυνέρρειδὲἅπαντὸπλῆθοςτῶνῬοδίων,
πυνθανόµενοντὴνἈνθείαςεὕρεσινκαὶἉβροκόµου: παρῆνδὲἐντούτῳκαὶὁἹππόθοος,
ἐγνωρίσθητετοῖςπερὶτὸνΛεύκωνακαὶαὐτὸςἔµαθενοἵτινέςεἰσι:
καὶἦντὰµὲνἄλλαἐναὐτοῖςἐπιτηδείως, τὸδὲὅτιµηδέπωἉβροκόµηςταῦταἐπίσταται:
ἔτρεχονδὲὡςεἶχονἐπὶτὴνοἰκίαν. 2-
ὉδὲὡςἤκουσενπαράτινοςτῶνῬοδίωντὴντῆςἈνθείαςεὕρεσιν, διὰµέσηςτῆςπόλεωςβοῶν
‘Ἄνθεια’ ἐοικὼςµεµηνότιἔθει.
ΚαὶδὴσυντυγχάνειτοῖςπερὶτὴνἌνθειανπρὸςτῷἱερῷτῆςἼσιδος,
πολὺδὲτῶνῬοδίωνπλῆθοςἐφείπετο. 3-Ὡςδὲεἶδονἀλλήλους, εὐθὺςἀνεγνώρισαν:
τοῦτογὰραὐτοῖςἐβούλοντοαἱψυχαί: καὶπεριλαβόντεςἀλλήλουςεἰςγῆνκατηνέχθησαν:
κατεῖχεδὲαὐτοὺςπολλὰἅµαπάθη, ἡδονή, λύπη, φόβος, ἡτῶνπροτέρωνµνήµη,
τὸτῶνµελλόντωνδέος: ὁδὲδῆµοςὁῬοδίωνἀνευφήµησέτεκαὶἀνωλόλυξε,
µεγάληνθεὸνἀνακαλοῦντεςτὴνἾσιν, ‘πάλιν’ λέγοντες
‘ὁρῶµενἉβροκόµηνκαὶἌνθειαντοὺςκαλούς.’ 4-Οἱδὲἀναλαβόντεςἑαυτούς,
ἐξαναστάντεςεἰςτὸτῆςἼσιδοςἱερὸνεἰσῆλθον ‘σοὶ’ λέγοντες, ‘ὦµεγίστηθεά,
τὴνὑπὲρτῆςσωτηρίαςἡµῶνχάρινοἴδαµεν: διὰσέ, ὦπάντωνἡµῖντιµιωτάτη,
ἑαυτοὺςἀπειλήφαµεν:’ προυκυλίοντότετοῦτεµένουςκαὶτῷβωµῷπροσέπιπτον.
5-
ΚαὶτότεµὲναὐτοὺςἄγουσιπαρὰτὸνΛεύκωναεἰςτὴνοἰκίανκαὶὁἹππόθοοςτὰαὑτοῦµετεσκευ
άζετοπαρὰτὸνΛεύκωνα, καὶἦσανἕτοιµοιπρὸςτὸνεἰςἜφεσονπλοῦν:
ὡςδὲἔθυσανἐκείνηςτῆςἡµέραςκαὶεὐωχήθησαν,
πολλὰκαὶποικίλαπαρὰπάντωντὰδιηγήµατα, ὅσατεἔπαθενἕκαστοςκαὶὅσαἔδρασε,
παρεξέτεινόντεἐπὶπολὺτὸσυµπόσιον, ὡςαὑτοὺςἀπολαβόντεςχρόνῳ. 6-
Ἐπεὶδὲνὺξἤδηἐγεγόνει, ἀνεπαύοντοοἱµὲνἄλλοιπάντεςὅπωςἔτυχον, ΛεύκωνµὲνκαὶῬόδη,
ἹππόθοοςδὲκαὶτὸµειράκιοντὸἐκΣικελίαςτὸἀκολουθῆσανεἰςἸταλίανἰόντιαὐτῷὁΚλεισθέν
ηςὁκαλός: ἡδὲἌνθειαἀνεπαύετοµετὰἉβροκόµου.
οὔτ̓ἄλλητιςὀφθεῖσαἤρεσεγυνή, ἀλλὰτοιοῦτονεἴληφαςἉβροκόµην,
οἷονἐνΤύρῳκατέλιπεςἐνδεσµωτηρίῳ.’
XV. 1-
Ταῦταδἰὅληςτῆςνυκτὸςἀλλήλοιςἀπελογοῦντοκαὶῥᾳδίωςἔπειθονἀλλήλουςἐπεὶτοῦτοἤθελ
ον: ἐπειδὴδὲἡµέραἐγένετο, ἐπιβάντεςνεώς,
πάνταἐνθέµενοιτὰαὑτῶνἐπανήγοντοπαραπέµποντοςαὐτοὺςπαντὸςτοῦῬοδίωνπλήθους:
συναπῄειδὲκαὶὁἹππόθοοςτάτεαὑτοῦπάνταἐπαγόµενοςκαὶτὸνΚλεισθένη:
καὶἡµέραιςὀλίγαιςδιανύσαντεςτὸνπλοῦνκατῆρανεἰςἜφεσον. 2-
Προεπέπυστοτὴνσωτηρίαναὐτῶνἡπόλιςἅπασα: ὡςδὲἐξέβησαν,
εὐθὺςὡςεἶχονἐπὶτὸἱερὸντῆςἈρτέµιδοςᾔεσανκαὶπολλὰεὔχοντοκαὶθύσαντεςἄλλατεἀνέθεσ
ανἀναθήµατακαὶδὴκαὶγραφῇτῇθεῷἀνέθεσανπάνταὅσατεἔπαθονκαὶὅσαἔδρασαν: 3-
καὶταῦταποιήσαντες,
ἀνελθόντεςεἰςτὴνπόλιντοῖςγονεῦσιναὑτῶντάφουςκατεσκεύασανµεγάλους῾ἔτυχονγὰρὑπὸ
γήρωςκαὶἀθυµίαςπροτεθνηκότες᾿,
καὶαὐτοὶτοῦλοιποῦδιῆγονἑορτὴνἄγοντεςτὸνµετ̓ἀλλήλωνβίον. 4-
ΚαὶὁΛεύκωνκαὶἡῬόδηκοινωνοὶπάντωντοῖςσυντρόφοιςἦσαν,
διέγνωδὲκαὶὁἹππόθοοςἐνἘφέσῳτὸνλοιπὸνδιαβιῶναιχρόνον.
ΚαὶδὴὙπεράνθουςτάφονἤγειρεµέγανκατὰΛέσβονγενόµενος,
καὶτὸνΚλεισθένηπαῖδαποιησάµενοςὁἹππόθοοςδιῆγενἐνἘφέσῳµεθ̓ἉβροκόµουκαὶἈνθεί
ας.
Ξενοφῶντος
τῶνκατὰἌνθειανκαὶἉβροκόµηνἘφεσιακῶνλόγων
τέλος
224
Anexo 2
Mapa 1
Mapa 2
Legenda:
(- - - - - - - ) Percurso de Habrócomes
227
228