Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
PRONOMES
1. PRONOMES POSSESSIVOS
2. PRONOMES PESSOAIS
Como se pode ver no quadro, a terceira pessoa não possui forma pronominal no
nominativo. Esta falta é suprida em geral pelos pronomes demonstrativos latinos (por ex., ille,
illa, illud - aquele, aquela, aquilo), cujas formas originaram, no português, os pronomes pessoais
ele(s), ela(s), e os artigos definidos o(s), a(s), e pronomes demonstrativos.
Petrus se uidet.
Pedro se vê.
Petrus eum uidet. (eum é acusativo de is)
Pedro o vê.
126
Na primeira frase, o objeto direto, expresso pelo pronome se, refere-se a Petrus, sujeito do verbo
(uidet). Na segunda, eum, embora tenha a mesma função sintática de se na primeira frase (i.e., de
objeto direto), refere-se a outro termo de terceira pessoa que não o sujeito Petrus.
3. PRONOMES RELATIVOS
Singular Plural
Casos Masc. Femin. Neutro Masc. Femin. Neutro
nom. qui quae quod qui quae quae
gen. cuius cuius cuius quorum quarum quorum
acus. quem quam quod quos quas quae
dat. cui cui cui quibus quibus quibus
abl. quo qua quo quibus quibus quibus
Em vez de cum quo, cum qua, cum quibus emprega-se quocum, quacum,
quibuscum.
O relativo e seu antecedente. Em latim, o cuius concorda não com o substantivo
que lhe segue, mas com o que lhe antecede, isto é, com aquele que ele representa: Pater,
cuius filium uidi, o pai, cujo filho vi; Pater cuius filiam uidi; Filii, quorum matrem uidi;
Mater, cuius filios uidi.
O pronome relativo tem o mesmo número e o mesmo gênero que seu antecedente,
que ele substitui. Não tem sempre o mesmo caso, uma vez que não tem sempre a mesma
função: Timeo uirum qui uenit. Temo o homem que veio.
O relativo que tem por antecedentes:
a) dois nomes de pessoas de gênero diferente vai para o masculino plural: Pater et
mater, qui sunt boni...
b) dois nomes de coisas de gênero diferente vai para o neutro plural: Virtus et
uitium, quae sunt contraria...
Por vezes o relativo concorda com seu predicativo e não com seu antecedente:
Alesia, quod est oppidum Mandubiorum... Omnes, quos cupies, libros tibi dabo.
127
4. PRONOMES (SUBSTANTIVOS E ADJETIVOS) INTERROGATIVOS
a) quis? quid? (substantivo) - quem? o quê? (são pronomes substantivos quando valem por
substantivos)
Singular Plural
Casos Masc. Femin. Neutro Masc. Femin. Neutro
nom. quis quis quid qui quae quae
gen. cuius cuius cuius quorum quarum quorum
acus. quem quam quid quos quas quae
dat. cui cui cui quibus quibus quibus
abl. quo qua quo quibus quibus quibus
Quis pode vir aumentado do sufixo -nam para reforçar o pronome: quisnam? quem
(pois) então?
b) qui? quae? quod? (adjetivo) - qual? que? (são pronomes adjetivos quando acompanham
substantivo)
Singular Plural
Casos Masc. Femin. Neutro Masc. Femin. Neutro
nom. qui quae quod qui quae quae
gen. cuius cuius cuius quorum quarum quorum
acus. quem quam quod quos quas quae
dat. cui cui cui quibus quibus quibus
abl. quo qua quo quibus quibus quibus
5. PRONOMES DEMONSTRATIVOS
Singular Plural
Casos Masc. Femin. Neutro Masc. Femin. Neutro
nom. hic haec hoc hi hae haec
gen. huius huius huius horum harum horum
acus. hunc hanc hoc hos has haec
dat. huic huic huic his his his
abl. hoc hac hoc his his his
Singular Plural
Casos Masc. Femin. Neutro Masc. Femin. Neutro
nom. iste ista istud isti istae ista
gen. istius istius istius istorum istarum istorum
acus. istum istam istud istos istas ista
dat. isti isti isti istis istis istis
abl. isto ista isto istis istis istis
Singular Plural
Casos Masc. Femin. Neutro Masc. Femin. Neutro
nom. ille illa illud illi illae illa
gen. illius illius illius illorum illarum illorum
acus. illum illam illud illos illas illa
dat. illi illi illi illis illis illis
abl. illo illa illo illis illis illis
129
Hic… ille: esses demonstrativos são muitas vezes empregados simetricamente: hic se
refere à última pessoa citada; ille, à primeira:
Galli et Romani pugnant; hi uincunt, illi uincuntur.
Gauleses e romanos lutam; estes vencem, aqueles são vencidos.
Singular Plural
Casos Masc. Femin. Neutro Masc. Femin. Neutro
nom. is ea id ii (ei) eae ea
gen. eius eius eius eorum earum eorum
acus. eum eam id eos eas ea
dat. ei ei ei iis (eis) iis (eis) iis (eis)
abl. eo ea eo iis (eis) iis (eis) iis (eis)
e) idem, eadem, idem – ele mesmo (este mesmo, um mesmo), ela mesma (esta mesma, uma
mesma), isto mesmo, isso mesmo, aquilo mesmo
Singular Plural
Casos Masc. Femin. Neutro Masc. Femin. Neutro
nom. idem eadem idem iidem eaedem eadem
gen. eiusdem eiusdem eiusdem eorundem earundem eorundem
acus. eundem eandem idem eosdem easdem eadem
dat. eidem eidem eidem iis(eis)dem ii(eis)sdem iis(eis)dem
abl. eodem eadem eodem iis(eis)dem iis(eis)dem iis(eis)dem
Singular Plural
Casos Masc. Femin. Neutro Masc. Femin. Neutro
nom. ipse ipsa ipsum ipsi ipsae ipsa
gen. ipsius ipsius ipsius ipsorum ipsarum ipsorum
acus. ipsum ipsam ipsum ipsos ipsas ipsa
dat. ipsi ipsi ipsi ipsis ipsis ipsis
abl. ipso ipsa ipso ipsis ipsis ipsis
Singular Plural
Casos Masc. Femin. Neutro Masc. Femin. Neutro
nom. quidam quaedam quiddam quidam quaedam quaedam
gen. cuiusdam cuiusdam cuiusdam quorundam quarunda quorunda
acus. quendam quandam quiddam quosdam m m
dat. cuidam cuidam cuidam quibusdam quasdam quaedam
abl. quodam quadam quodam quibusdam quibusdam quibusdam
quibusdam quibusdam
Singular Plural
Casos Masc. Femin. Neutro Masc. Femin. Neutro
nom. alius alia aliud alii aliae alia
gen. alius alius alius aliorum aliarum aliorum
acus. alium aliam alid alios alias alia
dat. alii alii alii aliis aliis aliis
abl. alio alia alio aliis aliis aliis
c) aliquis, aliqua, aliquid (substantivo) – algum, alguma, alguém, algo, alguma coisa
aliqui, aliqua, aliquod (adjetivo) – algum, alguma, algo
Singular Plural
Casos Masc. Femin. Neutro Masc. Femin. Neutro
nom. aliqui(s) aliqua aliqui(o)d aliqui aliquae aliquae
gen. alicuius alicuius alicuius aliquorum aliquarum aliquorum
acus. aliquem aliquam aliqui(o)d aliquos aliquas aliquae
dat. alicui alicui alicui aliquibus aliquibus aliquibus
abl. aliquo aliqua aliquo aliquibus aliquibus aliquibus