Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
2012
DEMOCRACIA E ORGANIZAO
NOS PARTIDOS POLTICOS:
REVISITANDO OS MICROFUNDAMENTOS DE MICHELS
Maria do Socorro Sousa Braga
RESUMO
O objetivo deste artigo resgatar os pressupostos da tese de Robert Michels a respeito da dinmica
organizacional dos partidos polticos marcada por duas tendncias supostamente antagnicas: a propenso concentrao de poderes nas mos de uma oligarquia, de um lado, e, de outro, a aspirao por
participao por parte dos demais membros do partido. Um segundo objetivo verificar como estudiosos do
fenmeno partidrio vinculados perspectiva organizacional contempornea avaliaram a validade dos
conceitos de Michels e os prognsticos deste autor sobre a democracia em seus estudos.
PALAVRAS-CHAVE: Robert Michels; partidos polticos; organizao partidria; oligarquia; participao.
I. INTRODUO
As organizaes polticas conseguem ser
democrticas internamente? Essa a questo que
orienta este artigo. Para respond-la, seguiremos
o caminho j traado por aqueles estudiosos que
conceberam os partidos polticos como
organismos complexos e diferenciados.
Entre as perspectivas tericas nas quais
podemos nos fundamentar para estudar os
fenmenos polticos, optamos pelo foco na
abordagem organizacional. Dentre as contribuies
que se orientaram por esse registro e at hoje
alimentam o debate no que tange a relao entre
democracia e organizao, est o clssico estudo
de Roberts Michels, Sociologia dos partidos
polticos, escrito no incio do sculo XX. a partir
dos microfundamentos michelianos, foco deste
artigo, que iremos examinar como autores filiados
abordagem organizacional avaliaram essa obra e
contriburam para o conhecimento dos partidos
como organismos complexos. Para isso,
discutiremos, na prxima seo, os argumentos e
microfundamentos de Michels sobre a
possibilidade da democracia interna nos partidos
polticos. Na terceira seo avaliaremos a influncia
da obra de Michels teoria da organizao
partidria por meio do estudo de seus crticos.
Finalmente, na ltima seo, teceremos
consideraes sobre a atualidade dos
microfundamentos michelianos e seus limites para
Recebido em 20 de julho de 2012.
Aprovado em 1 de outubro de 2012.
83
84
85
86
rria. J nos anos 1940, Lipset comeou sua pesquisa sobre a democracia sindical, tendo como base o sindicato dos
grficos de Nova York, publicando, em seguida, com Trow
e Coleman, 1956, a obra clssica Union Democracy, na
qual a lei frrea foi refutada, com base na anlise da democracia interna.
87
88
89
90
91
92
93
REFERNCIAS BIBLIOGRFICAS
CASSINELLI, C. W. 1953. The Law of
Oligarchy. American Political Science Review,
Washington (DC), v. 47, n. 3, p. 773-784, Sept.
94
95
200
THE LEGISLATURE AND TRADE POLICY: APPROVAL OF THE FTA WITH THE U.S.
WITHIN LATIN AMERICAN LEGISLATURES
Pedro Feli Ribeiro
This article analyzes how three South American legislatures (Chile, Colombia and Peru) voted
regarding the ratification of the Free Trade Agreement with the United States. My central question
201
209