JORNAL de PSICANÁLISE 45Ê­nÓ®]ʣә‡£{ä°ÊÓä£Ó

ʵÕiÃÌKœÊ`>Ê>Õ̜Àˆ>\ʜʈ“«i˜Ã>`œÊ`>ÃÊ
œLÀ>ÃÊ`iÊ«i˜Ã>“i˜ÌœÊqÊ>ÀÌi]ʘ>ÀÀ>̈Û>Ê
V‰˜ˆV>ÊiÊÌiœÀˆ>ʫÈV>˜>‰ÌˆV>

œKœÊ
°ÊÀ>Þâi‡*iÀiˆÀ>£

,iÃՓœ\Ê"Ê>À̈}œÊ`ˆÃVÕÌiÊ>ÃÊÀi>XªiÃÊi˜ÌÀiÊ>Õ̜À]ʜLÀ>ÊiʏiˆÌœÀ°Ê-KœÊ>˜>ˆÃ>`>ÃÊ
>}Փ>ÃÊÈÌÕ>XªiÃÊiÝÌÀ>‰`>ÃÊ`œÃÊV>“«œÃÊ`>Ê>ÀÌi]Ê`>ÊV‰˜ˆV>ÊiÊ`>ÊÌiœÀˆ>ʫÈV>˜>‰ÌˆV>Ê
µÕiʈ˜ÌiÀÀœ}>“ÊVÀˆÌˆV>“i˜ÌiÊ>Êw}ÕÀ>Ê`œÊ>Õ̜Àʘ>ÊÀi>XKœÊVœ“ʜʏiˆÌœÀ°Ê
œ˜Ãˆ`iÀ>Ê
µÕiʜÊ>̜Ê`iʏiÀÊՓ>ʜLÀ>ÊVÀˆ>ÊՓÊV>“«œÊµÕiÊÃi“«ÀiÊ«i`iʓ>ˆÃʈ˜ÌiÀÀœ}>XKœ]Ê
>LÀˆ˜`œÊ >Ê œLÀ>Ê `iÊ Õ“Ê >Õ̜ÀÊ «>À>Ê œÊ `ˆ?œ}œÊ Vœ“Ê œÕÌÀœÃÊ >Õ̜ÀiðÊ
œ˜Ãˆ`iÀ>Ê
ÀiiÛ>˜ÌiÊ œÊ Vœ˜ViˆÌœÊ vi˜œ“i˜œ}ˆVœÊ `iÊ ºˆ“«i˜Ã>`œ»Ê µÕiÊ Ãˆ}˜ˆwV>Ê ˜KœÊ >µÕˆœÊ
µÕiÊ Õ“>Ê œLÀ>Ê `iˆÝœÕÊ `iÊ «i˜Ã>À]Ê “>ÃÊ œÊ µÕiÊ i>]Ê >œÊ «i˜Ã>À]Ê `?Ê >Ê «i˜Ã>À°Ê ÃÌ>Ê
˜œXKœÊVÀ‰ÌˆV>Ê>LÀiÊ«œÀÌ>ÃÊ«>À>Ê>ʜLÀ>ÊiÃV>«>ÀÊ`œÊV>“«œÊ`>ʈ`iœœ}ˆ>ÊiÊÌÀ>˜ÃvœÀ“>Ê
œÊÌi“>Ê`>Ê>Õ̜Àˆ>ʘՓ>ʵÕiÃÌKœÊVœ“«iÝ>°ÊÊ
*>>ÛÀ>ÇV…>Ûi\Ê>Õ̜À]ʏiˆÌœÀ]ʜLÀ>]ÊÀiVi«XKœÊVÀ‰ÌˆV>]ʈ`iœœ}ˆ>

Õ̜Àˆ>Ê jÊ Õ“Ê Ìi“>Ê Vœ“«iݜ°Ê ˜ÛœÛiÊ œÃÊ «ÀœViÃÜÃÊ VÀˆ>̈ۜÃÊ µÕiÊ i˜‡
}i˜`À>“ÊœLÀ>ÃÊqʜLÀ>ÃÊ`iÊ«i˜Ã>“i˜ÌœÊiʜLÀ>ÃÊ`iÊ>ÀÌi]Ê«œÀÊiÝi“«œÊqʵÕi]Ê«œÀÊ
ÃÕ>Ê Ûiâ]Ê ÃiÊ >À̈VՏ>“Ê >œÃÊ «ÀœViÃÜÃÊ `iÊ ÀiVi«XKœÊ `iÃÃ>ÃÊ VÀˆ>XªiÃ°Ê œÊ i˜Ì>˜Ìœ]Ê
œÊÀiVœ˜…iVˆ“i˜ÌœÊ`>ÊÀi>XKœÊi˜ÌÀiÊ>Õ̜Àˆ>ÊiÊÀiVi«XKœÊjÊÀi>̈Û>“i˜ÌiÊÀiVi˜Ìi]Ê
«œˆÃÊ>Êw}ÕÀ>Ê`œÊ>Õ̜ÀÊÃi“«ÀiʜVÕ«œÕʜʫÀˆ“iˆÀœÊ«>˜œÊ˜œÃÊV>“«œÃÊ`>ÃÊVˆk˜Vˆ>ÃÊ
…Õ“>˜>ÃÊiÊ`>ÊwœÃœw>°ÊÊܓi˜ÌiÊ>Ê«>À̈ÀÊ`>Ê`jV>`>Ê`iÊ£™ÈäʵÕiÊ>ÊÛ>œÀˆâ>XKœÊ
`iw˜ˆÌˆÛ>Ê`>ÃÊw}ÕÀ>ÃÊ`œÊiˆÌœÀ]Ê`œÊiëiVÌ>`œÀʜÕʓ>ˆÃÊ>“«>“i˜ÌiÊ`œÊ«ÖLˆVœ]Ê
ÃÕÀ}iÊi“ÊÛ?Àˆ>ÃÊ`ˆÃVˆ«ˆ˜>Ã]Ê`iÃ`iÊ>ʅiÀ“i˜kṎV>Ê>ÌjÊ>ÊVœ˜Ãœˆ`>XKœÊ`>ÊiÃÌj̈‡
V>Ê`>ÊÀiVi«XKœ°Ê iÃÃ>ʓi`ˆ`>]ʜÊÀiVi«ÌœÀÊ«>ÃÃ>Ê>ÊÃiÀÊVœ˜Ãˆ`iÀ>`œÊ˜KœÊ>«i˜>ÃÊ
ՓÊ>ëiV̜Ê`œÊ«ÀœViÃÜÊ`iÊVœ˜ÃÌÀÕXKœÊ`>ÃʜLÀ>Ã]ʓ>ÃÊՓÊVœ“«œ˜i˜ÌiÊÃi“ÊœÊ
µÕ>ÊœÊÌÀ>L>…œÊ`œÊ>Õ̜ÀʘKœÊÃiÊ«iÀv>âÊ­>ÕÃÃ]Ê£™Çn®°Ê Ê«œ`i‡ÃiÊ>VÀiÃVi˜Ì>ÀÊ>Ê
iÃÃ>ÊÛiÀÌi˜Ìiʜʫœ˜ÌœÊ`iÊۈÃÌ>ʫÈV>˜>‰ÌˆVœÊÃi}՘`œÊœÊµÕ>ÊÃiÀÊ>Õ̜ÀʘKœÊjÊՓÊ
v>̜]ʓ>ÃÊՓʫÀœViÃÜʏi˜Ì>“i˜ÌiÊVœ˜ÃÌÀՉ`œÊ˜>ÊÀi>XKœÊVœ“ÊœÕÌÀi“ÊqÊÃi>ÊiÃÌiÊ
ՓÊÃÕ«iÀۈÜÀ]ÊՓÊVœ˜ÃՏ̜À]ÊՓʜÕÌÀœÊ«ÃˆV>˜>ˆÃÌ>ÊqʵÕiÊw}ÕÀ>ÊVœ“œÊiˆÌœÀÊ>Ê
ÌiÃÌi“Õ˜…>ÀÊ>Ãʜ«iÀ>XªiÃÊÀi>ˆâ>`>ÃÊ«iœÊ«Àˆ“iˆÀœÊ­>LL>À`ÊEÊ"}`i˜]ÊÓ䣣®°Ê

£Ê i“LÀœÊivïۜ‡`œVi˜ÌiÊ`>Ê- *-*°Ê*ÀœviÃÜÀʈÛÀiÊœVi˜ÌiÊ`œÊ˜Ã̈ÌÕ̜Ê`iÊ*ÈVœœ}ˆ>ÊqÊ1-*ÊiÊ

`œÊ*Àœ}À>“>Ê`iÊ*Ã‡À>`Õ>XKœÊ˜ÌiÀ՘ˆ`>`iÃÊi“Ê ÃÌj̈V>ÊiʈÃ̝Àˆ>Ê`>Ê
ÀÌiÊqÊ1-*°Ê

 JORNAL de PSICANÁLISE 45 (82), 129-140. 2012

Sobre a morte do autor e o nascimento do leitor

>LiʜLÃiÀÛ>ÀʵÕiÊ>ÊÀi>XKœÊi˜ÌÀiʏiˆÌœÀÊiÊ>Õ̜À]ʈ˜Û>Àˆ>Ûi“i˜Ìiʓ>À‡
V>`>Ê«œÀÊ>̈ÌÕ`iÃÊ`iÊÀiëiˆÌœÊiÊ`iÊ>`“ˆÀ>XKœÊ`œÊ«Àˆ“iˆÀœÊ«iœÊÃi}՘`œ]ʘKœÊÃiÊ
iÝ«ÀiÃÃ>Ê >«i˜>ÃÊ «i>Ê Vœ˜VœÀ`@˜Vˆ>Ê i˜ÌÀiÊ >“LœÃÊ œÕÊ «iœÊ iœ}ˆœÊ `>Ê œLÀ>Ê ˆ`>]Ê
“>ÃÊ “i`ˆ>˜ÌiÊ >Ê iˆÌÕÀ>Ê Àˆ}œÀœÃ>]Ê µÕ>˜`œÊ >Ê œLÀ>Ê jÊ iÝ>“ˆ˜>`>Ê DÊ ÕâÊ `iÊ ÃiÕÃÊ
«ÀiÃÃÕ«œÃ̜ÃÊ iÊ iÛ>`>Ê >œÊ ˆ“ˆÌiÊ `>ÃÊ ÃÕ>ÃÊ «œÃÈLˆˆ`>`iðÊ
œ“œÊ Li“Ê i“LÀœÕÊ
-V>ÀiÌÌÊ>À̜˜]Ê>ÊÌÀ>`ˆXKœÊ`>Ê>VՏ`>`iÊ`iʈœÃœw>]Ê
ˆk˜Vˆ>ÃÊiÊiÌÀ>ÃÊ`>Ê1-*]Ê
«œÀÊiÝi“«œ]ÊÃi“«ÀiÊvœˆÊ>Ê`iʅœ˜À>ÀÊÃiÕÃÊ«ÀœviÃÜÀiÃ]ÊՏÌÀ>«>ÃÃ>˜`œ‡œÃ]Ê«œÀ‡
µÕi]Ê >VÀi`ˆÌ>Û>‡Ãi]Ê º˜ˆÃÃœÊ Vœ˜ÃˆÃ̈>Ê œÊ ÃiÕÊ `iÃiœ»°Ê
œ“Ê iiÃÊ iÊ Vœ“Ê ÃÕ>Ê œLÀ>Ê
iÃÌ>LiiVˆ>‡ÃiʺՓ>ÊÀi>XKœÊ`iÊ>«ÀiXœÊµÕiÊÃiÊiÝ«ÀiÃÃ>Û>Ê«i>ÊVÀ‰ÌˆV>ÊÀ>`ˆV>Ê`iÊ
ÃÕ>ʜLÀ>»Ê­>À̜˜]ÊÓääx]Ê«°Ê££Ó®°Ê"À>]ʘKœÊ>«œ˜Ì>ÊiÃÃiÊ«Àˆ˜V‰«ˆœ]ʍÕÃÌ>“i˜Ìi]Ê
«>À>ʜÊÃi˜Ìˆ`œÊ`>ʈœÃœw>ÊqʜÊ>“œÀÊDÊÃ>Li`œÀˆ>¶Ê
Ê+Õ>˜`œÊÃiÊVœ˜Ãˆ`iÀ>Ê>ÊÀi>XKœÊi˜ÌÀiʏiˆÌœÀ]ʜLÀ>ÊiÊ>Õ̜ÀʘœÊV>“«œÊ`>Ê
*ÈV>˜?ˆÃi]Ê i˜ÌÀiÌ>˜Ìœ]Ê œÃÊ «ÀœVi`ˆ“i˜ÌœÃÊ ÃKœÊ ˆ}iˆÀ>“i˜ÌiÊ `ˆviÀi˜ÌiÃÊ ÃiÊ Vœ“‡
«>À>`œÃÊ>œÃʵÕiÊ>ÊVÀ‰ÌˆV>ÊÀ>`ˆV>Ê`iÊՓ>ʜLÀ>Êi“«Ài}>Ê«>À>ʜÊiÝ>“iÊ`>ÃÊVœ˜‡
`ˆXªiÃÊ`iÊ«œÃÈLˆˆ`>`iÊ`œÊÃiÕÊۈÀÊ>ÊÃiÀ°Ê
˜`ÀjÊÀii˜]Ê«œÀÊiÝi“«œ]ÊÀiVœ˜…iViÊ
L>ÈV>“i˜ÌiÊ`œˆÃʓœ`œÃÊ`iʏiÀʜÕÊ>˜>ˆÃ>ÀÊՓ>ÊVÀˆ>XKœÊVՏÌÕÀ>°Êº"Ê«Àˆ“iˆÀœÊjÊ
i˜`œ«œˆj̈Vœ°Ê
œ˜Ãˆ`iÀ>`œÊ`iÃÌiÊ@˜}Տœ]ʜÊiÃÌÕ`œÊÃiÊÀi`ÕâÊ>œÊiÝ>“iÊ`œÃÊVœ˜Ã‡
̈ÌՈ˜ÌiÃʈ˜ÌiÀ˜œÃÊDʜLÀ>°Ê iÊjʏˆ“ˆÌ>`œÊ>Êi>]ʜÕÊDÃÊÀi>XªiÃÊVœ“ÊœÕÌÀ>ÃʜLÀ>ÃÊ
`œÊ“iӜÊ>Õ̜À]ʜÕÊ>ˆ˜`>ÊVœ“ÊœLÀ>ÃÊ`iʜÕÌÀœÃÊ>Õ̜ÀiÃÊ«Àœ`Õâˆ`>ÃʘœÊ“iӜÊ
V>“«œ»Ê­Àii˜]Ê£™™{]Ê«°Ê™Ç®°ÊÊՓʫÀœVi`ˆ“i˜ÌœÊµÕiʜ«iÀ>ʘœÊÀi}ˆÃÌÀœÊȘ‡
VÀž˜ˆVœ°Ê"ÊÃi}՘`œÊ“œ`œÊ`iʏiÀÊjÊexopoiético°ÊºiÃÌiÊ@˜}Տœ]ÊÛ>ˆÊÌÀ>Ì>À‡ÃiÊ`iÊ
Vœ˜Ãˆ`iÀ>ÀÊ̜`œÃʜÃÊv>̜ÀiÃÊ`iÌiÀ“ˆ˜>˜ÌiÃÊ`>ʜLÀ>Êi“ÊÛ?ÀˆœÃʘ‰ÛiˆÃ»Ê­Àii˜]Ê«°Ê
™Ç®°Ê Ê>‰ÊÃiʈ˜VÕi“Ê`iÃ`iÊ>ÊVœ˜Ãˆ`iÀ>XKœÊ«i>Êۈ`>Ê`œÊ>Õ̜ÀÊ>ÌjʜÊiÝ>“iÊ`>ÃÊ
Vœ˜`ˆXªiÃÊ ÃœVˆ>ˆÃÊ iÊ «œ‰ÌˆV>ÃÊ µÕiÊ vœÀ“>“Ê œÊ Vœ˜ÌiÝÌœÊ `iÊ «Àœ`ÕXKœÊ `>Ê œLÀ>]Ê >Ê
…ˆÃ̝Àˆ>Ê`>ÃÊvœÀ“>ÃÊVՏÌÕÀ>ˆÃÊiʈ`iœ}ˆV>Ã]Êi˜ÌÀiÊ>ÃʵÕ>ˆÃÊ>ʜLÀ>ÊÃiʈ˜ÃiÀi]ʜÃÊ
œÕÌÀœÃÊ>Õ̜ÀiÃÊVœ“ÊœÃʵÕ>ˆÃÊ`ˆ>œ}>ÊiÊ>ÃʵÕiÃ̪iÃʵÕiÊ>ʜLÀ>Ê«iÀ“ˆÌiÊ«i˜Ã>ÀÊ
«>À>Ê>j“Ê`i>ʓiÓ>°Ê
Ê«iÀëiV̈Û>Êiݜ«œˆj̈V>]Ê«œ`i‡ÃiÊ`ˆâiÀÊ`ˆ>VÀž˜ˆV>]ÊjÊ
ÀiˆÛˆ˜`ˆV>`>Ê«i>Ê>˜?ˆÃiÊi˜`œ«œˆj̈V>]ʜʵÕiʓœÃÌÀ>ʵÕiÊiÃÌ>Ê֏̈“>ÊjÊՓʓœ‡
“i˜ÌœÊ˜iViÃÃ?Àˆœ]ʓ>ÃʘKœÊÃÕwVˆi˜Ìi]ÊDʏiˆÌÕÀ>ÊVÀ‰ÌˆV>Ê`iÊՓ>ʜLÀ>°Ê
œ“ÊiviˆÌœ]Ê
µÕ>˜`œÊœÊiÃÌÕ`ˆœÃœÊ>`œÌ>ÊiÝVÕÈÛ>“i˜ÌiÊiÃÃ>Ê«iÀëiV̈Û>ÊȘVÀž˜ˆV>]Ê>ʈ“«ÀiÇ
ÃKœÊ`iÊ̜Ì>ˆ`>`iÊiÊ>Õ̜‡ÃÕwVˆk˜Vˆ>ʵÕiÊi>Êi˜}i˜`À>Ê«œ`iʘœÃÊv>âiÀÊiõÕiViÀÊ
œÊ ۉ˜VՏœÊ `>Ê œLÀ>Ê Vœ“Ê œÊ “Õ˜`œ]Ê ÃiÕÊ i˜À>ˆâ>“i˜ÌœÊ ˜iiÊ iÊ >Ê «œÃÈLˆˆ`>`iÊ `iÊ
ÃÕ>Ê>LiÀÌÕÀ>Ê«>À>Êii°Ê ʜÊÀˆÃVœÊ`>ʈÕÃKœÊÀiÌÀœÃ«iV̈Û>ʵÕiʜÊiõÕiVˆ“i˜ÌœÊ`>Ê
œÀˆ}i“Ê>V>L>Êi˜}i˜`À>˜`œ]ÊV>À>VÌiÀ‰Ã̈VœÊ`iÃÃiʓœ`œÊȘVÀž˜ˆVœÊ`iʏiˆÌÕÀ>]ÊjʜÊ
`iʈ“«œÃÈLˆˆÌ>ÀÊ>ÊÌÀ>˜ÃVi˜`k˜Vˆ>Ê`>ʜLÀ>]Ê>ÊÛiÀˆwV>XKœÊ`œÊÃiÕÊÛ>œÀÊi˜µÕ>˜ÌœÊ
œLÀ>Ê`iÊVՏÌÕÀ>°Ê"ʵÕiÊÈ}˜ˆwV>ʈÃܶ
œÃÊ>˜œÃÊ£™ÈäÊiÊ£™Çä]ÊVœ“ʜʓœÛˆ“i˜ÌœÊiÃÌÀÕÌÕÀ>ˆÃÌ>ÊvÀ>˜VkÃ]ʓՈ̜Ê
ÃiÊiÃVÀiÛiÕÊ>ÊÀiëiˆÌœÊ`œÃÊ`ˆÃVÕÀÜÃÊiÊ`>ÃÊ«œÃÉÛiˆÃÊvœÀ“>ÃÊ`iÊ>˜?ˆÃiÊ`œÊ`ˆÃVÕÀ‡
Ü°Ê Ê,œ>˜`Ê >À̅iÃ]ʘ>ʓˆ˜…>ÊۈÃKœÊՓÊ`œÃʓ>ˆÃÊ«œj̈VœÃÊiʈ˜Ûi˜ÌˆÛœÃʘiÃÃiÊ
V>“«œ]ÊiÃVÀiÛiÕÊՓÊi˜Ã>ˆœÊµÕiÊwVœÕÊVjiLÀi°Ê ii]ÊiÃV>ÀiViʵÕiÊՓÊÌiÝ̜ÊjÊ


 A questão da autoria | João A. Frayze-Pereira

Vœ˜Ã̈ÌՉ`œÊ`iʓ֏̈«œÃÊiÃVÀˆÌœÃ]ʅ>ÕÀˆ`œÃÊi“Ê“ÕˆÌ>ÃÊVՏÌÕÀ>Ã]ʵÕiÊiÃÌ>LiiVi“Ê
Ài>XªiÃʓÖÌÕ>ÃÊ`iÊ`ˆ?œ}œ]Ê`iÊ«>À`ˆ>]Ê`iÊVœ˜ÌiÃÌ>XKœ°Ê*œÀj“]ʅ?ÊՓʏÕ}>ÀÊi“Ê
µÕiÊiÃÃ>ʓՏ̈«ˆVˆ`>`iÊÃiÊi˜Vœ˜ÌÀ>]ÊiÊiÃÃiʏÕ}>ÀÊjʜʏiˆÌœÀ]ÊiʘKœ]ÊVœ“œÊÃi“«ÀiÊ
ÃiÊ«i˜ÃœÕ]ʜÊ>Õ̜À°Ê iÃÃiÊÃi˜Ìˆ`œ]Ê >À̅iÃÊ`ivi˜`iÊ>ÊÌiÃiÊ`iʵÕiʺ>Ê՘ˆ`>`iÊ`iÊ
ՓÊÌiÝ̜ÊiÃÌ?ʘKœÊi“ÊÃÕ>ʜÀˆ}i“]ʓ>ÃÊi“ÊÃiÕÊ`iÃ̈˜œÊo»Ê­£™nn]Ê«°ÊÇä®°Ê"ÕÊ
Ãi>]Ê >À̅iÃÊ ÃÕÃÌi˜Ì>Ê >Ê Ìi˜`k˜Vˆ>Ê “œ`iÀ˜>Ê DÊ `iÃÃ>VÀ>ˆâ>XKœÊ `>Ê ˆ“>}i“Ê `œÊ
>Õ̜À°Ê iÊ>À}Փi˜Ì>ʵÕiʜÊ>Õ̜À]ÊVœ˜Ãˆ`iÀ>`œÊVœ“œÊ>ʜÀˆ}i“Ê֘ˆV>ÊiÊ>Êvœ˜ÌiÊ
Ș}Տ>ÀÊ`œÊÈ}˜ˆwV>`œÊ>ÕÌk˜ÌˆVœÊ`iÊՓÊÌiÝ̜]ÊjÊՓ>Êw}ÕÀ>ʓœ`iÀ˜>]ÊVÀˆ>`>ʅˆÃ‡
̜ÀˆV>“i˜Ìi]ʵÕiÊÃiÊ«œ`iÊ>ÃÜVˆ>ÀÊDÃÊw}ÕÀ>ÃÊ`œÊ}k˜ˆœÊœÕÊ`œÊ…iÀˆÊ­<ˆÃi]Ê£™™Î]Ê
«°ÊÓÈ®]ʈ`iˆ>ʵÕiÊÃiʓœÃÌÀœÕÊL>ÃÌ>˜ÌiÊiµÕˆÛœV>`>°Ê ÊiÃVÀiÛi\Ê»1“ÊÌiÝ̜ʘKœÊjÊ
Փ>ʏˆ˜…>Ê`iÊ«>>ÛÀ>ÃÊ>Ê«Àœ`ÕâˆÀÊՓÊÃi˜Ìˆ`œÊ֘ˆVœ]Ê`iÊViÀÌ>ʓ>˜iˆÀ>ÊÌiœ}ˆVœÊ
­ÊoÊ>ʓi˜Ã>}i“Ê`œÊ
Õ̜ÀÊqÊiÕî]ʓ>ÃÊՓÊië>XœÊ`iÊ`ˆ“i˜ÃªiÃʓ֏̈«>ÃʘœÊ
µÕ>ÊÃiÊV>Ã>“ÊiÊÃiÊVœ˜ÌiÃÌ>“ÊiÃVÀˆÌÕÀ>ÃÊÛ>Àˆ>`>Ã]Ê`>ÃʵÕ>ˆÃʘi˜…Õ“>ÊjÊ>ʜÀˆ‡
}ˆ˜>»Ê ­ >À̅iÃ]Ê £™nn]Ê «°Ê Èn®°Ê KœÊ V>LiÊ >œÊ >Õ̜ÀÊ ˜iViÃÃ>Àˆ>“i˜ÌiÊ ÌiÀÊ Vˆk˜Vˆ>Ê
`iÃÃ>ÊVœ˜`ˆXKœ°ÊʜʏiˆÌœÀʜÕʏiˆÌœÀiÃʵÕiÊÀi>ˆâ>ÀKœÊ>ÊÌ>Àiv>Ê`iÊÀiÛi>XKœÊ`iÃÃ>Ê
“Տ̈`ˆ“i˜Ãˆœ˜>ˆ`>`i°Ê Ê`>‰Ê>ÊÌiÃiÊ`œÊi˜Ã>ˆœÊqʺœÊ˜>ÃVˆ“i˜ÌœÊ`œÊiˆÌœÀÊ`iÛiÊ
«>}>À‡ÃiÊVœ“Ê>ʓœÀÌiÊ`œÊ>Õ̜À»Ê­ >À̅iÃ]Ê£™nn]Ê«°ÊÇä®°Ê
?ʵÕiÊÃiʜLÃiÀÛ>ÀʵÕiÊiÃÃ>Ê«œÃˆXKœÊ`iÊ >À̅iÃʘKœÊjʈ˜`ˆÛˆ`Õ>°Ê6?ÀˆœÃÊ
œÕÌÀœÃÊ«i˜Ã>`œÀiÃÊVœ˜VœÀÀi“Ê«>À>Ê`ivi˜`k‡>Ê>Ìjʅœi]ÊÌ>˜ÌœÊ˜œÊµÕiÊ`ˆâÊÀiëiˆÌœÊ
DÃʜLÀ>ÃÊ`iÊ>ÀÌiÊiʏˆÌiÀ?Àˆ>Ã]ÊÜLÀiÌÕ`œÊVœ“ÊœÃÊiÃÌÕ`œÃʓ>ˆÃÊÀiVi˜ÌiÃÊ`iÊiÃÌj̈V>Ê
`>ÊÀiVi«XKœ]ÊVœ“œÊDÃʜLÀ>ÃÊwœÃwV>ÃÊ«Àœ«Àˆ>“i˜ÌiÊ`ˆÌ>ðÊ"ÃÊ>Õ̜ÀiÃÊÃKœÊ“Õˆ‡
ÌœÃ°Ê ÊiÕÊ`iÃÌ>VœÊ>«i˜>ÃÊ>}՘ðÊ
œÊi˜Ã>ˆœÊO que é um autor]Ê«œÀÊiÝi“«œ]ÊœÕV>ՏÌÊ­£™È™É£™™Ó®Êˆ˜ÌiÀ‡
Àœ}>Ê>Êfunção autor°Ê ]ÊÌ>˜ÌœÊµÕ>˜ÌœÊ >À̅iÃ]ʓœÃÌÀ>ʜʵÕiʓœ`iÀ˜>“i˜ÌiÊjÊ
«œÃ̜Êi“ʵÕiÃÌKœ\ʜÊVœ˜ViˆÌœÊ`iÊ>Õ̜ÀÊVœ“œÊvœ˜ÌiÊ`iÌiÀ“ˆ˜>`>ÊiÊwÝ>Ê`iÊՓ>Ê
œLÀ>Ê iÊ `iÊ ÃiÕÃÊ Ãˆ}˜ˆwV>`œÃ°Ê "Ê >Õ̜ÀÊ j]Ê ˜>Ê ÛiÀ`>`i]Ê Õ“>Ê v՘XKœÊ µÕiÊ ˆ˜ÃÌ>ÕÀ>Ê
`ˆÃVÕÀÈۈ`>`i°ÊÀiÕ`]Ê«œÀÊiÝi“«œ]ʘKœÊjÊ>«i˜>ÃʜÊ>Õ̜ÀÊ`>ÊTraumdeutung,ʜÕÊ
>ÀÝ]Ê`œÊKapital°Ê-KœÊ>Õ̜ÀiÃʵÕiÊiÃÌ>LiiViÀ>“ÊՓ>Ê«œÃÈLˆˆ`>`iʈ˜`iw˜ˆ`>Ê
`iÊ`ˆÃVÕÀÜÃ]ʵÕiÊ̜À˜>À>“Ê«œÃÉÛiÊœÊ>`Ûi˜ÌœÊ`iÊ`ˆviÀi˜X>ÃÊÀi>̈Û>“i˜ÌiÊ>œÃÊ
ÃiÕÃÊÌiÝ̜Ã]Ê>œÃÊÃiÕÃÊVœ˜ViˆÌœÃ]ÊDÃÊÃÕ>Ãʅˆ«ÌiÃiÃ°Ê ÊiÝ>Ì>“i˜ÌiÊ«œÀʈÃÜÊjʵÕiÊÃiÊ
iÌiÀ˜ˆâ>À>“°Ê>Ã]ʜLÃiÀÛi‡Ãi]ÊiÃÃ>Ê«iÀëiV̈Û>ÊjÊ«œÃÉÛiÊ«œÀµÕiʜÊ>Õ̜ÀʘKœÊjÊ
ՓÊÃՍiˆÌœÊˆ˜`ˆÛˆ`Õ>]ʓ>ÃÊtransindividual°Ê

œ“ÊiviˆÌœ]Ê>œÊiÀʜÊÌi>ÌÀœÊ`iÊ,>Vˆ˜i]ÊÕVˆi˜Êœ`“>˜˜Ê­£™xÈ®ÊÌ>“Lj“Ê
Vœ˜VÕˆÕʵÕiÊÃÕL>Vi˜ÌiÊ>œÊ>Õ̜À]Êi˜µÕ>˜ÌœÊÃՍiˆÌœÊ`iÊՓ>ʜLÀ>]Êi˜Vœ˜ÌÀ>“‡
‡ÃiÊ>ÃÊVœ˜`ˆXªiÃÊ`iÊ«œÃÈLˆˆ`>`iÊVՏÌÕÀ>ˆÃÊ­˜KœÊ>«i˜>ÃÊi«ˆÃÌi“œ}ˆV>îÊ`iÃÃ>Ê
œLÀ>]ʜʵÕiÊ«œ`i“œÃÊV…>“>ÀÊ`iʜÀˆ}i“ÊœÕÊ`iÊv՘`>“i˜ÌœÊVœ˜VÀi̜Ê`>ʜLÀ>°Ê
]ÊVœ“ÊiÃÃ>ÊVœ˜Vi«XKœ]Êœ`“>˜˜Ê>«ÀœÝˆ“>‡ÃiÊ`iÊœÕV>ՏÌÊiÊ >À̅iÃ]Ê«œˆÃÊ>Ê
>˜?ˆÃiÊiÃÌÀÕÌÕÀ>Ê`iÊՓÊ`ˆÃVÕÀÜʘKœÊÃiÊÀiviÀiÊDʫÈVœœ}ˆ>]ÊDÊLˆœ}À>w>ʜÕÊDÃÊ
V>À>VÌiÀ‰Ã̈V>ÃÊ «iÃÜ>ˆÃÊ `iÊ ÃiÕÊ >Õ̜À]Ê “>ÃÊ DÃÊ iÃÌÀÕÌÕÀ>ÃÊ ˆ˜ÌiÀ˜>ÃÊ `œÊ ÌiÝ̜]Ê œÕÊ
DÊ>À̈VՏ>XKœÊ`ˆ˜@“ˆV>Ê`>Ãʈ“>}i˜ÃʵÕiÊÃÕÃÌi˜Ì>“Ê`iÌiÀ“ˆ˜>`>ʜLÀ>]ÊÃi>Êi>Ê
ˆÌiÀ?Àˆ>]ÊwœÃwV>ʜÕÊ«?Ã̈V>°Ê iÃÃ>ʓi`ˆ`>]Ê«>À>ÊÀi>ˆâ>ÀʜÊiÃÌÕ`œÊLˆœ}À?wVœÊ
`iÊՓÊ>Õ̜À]Ê«œÀÊiÝi“«œ]ÊÃKœÊiÃÃiÃÊ«Àˆ˜V‰«ˆœÃʵÕiʜÊLˆ}À>vœÊ`iÛiÊVœ˜Ãˆ`iÀ>À]Ê


 JORNAL de PSICANÁLISE 45 (82), 129-140. 2012

Vœ˜vÀœ˜Ì>˜`œÊ v>̜ÃÊ iÊ `œVՓi˜ÌœÃÊ `iÊ Û?Àˆ>ÃÊ œÀ`i˜Ã]Ê VՏÌÕÀ>Ê iÊ …ˆÃ̝ÀˆV>]Ê «>À>Ê

Vœ˜ÌiÝÌÕ>ˆâ>Àʜʈ˜`ˆÛˆ`Õ>ÊiʜʫiÃÜ>Ê“>ˆÃÊVœ˜VÀiÌ>“i˜Ìi°Ê iÃÃ>Ê`ˆÀiXKœ]ÊÃiÀˆ>Ê
«œÃÉÛiÊVՓ«ÀˆÀÊ>µÕˆœÊµÕi]ÊÃi}՘`œÊ6ˆÀ}‰˜ˆ>Ê7œœv]ÊVœ˜Ã̈ÌՈʜʫÀˆ˜Vˆ«>Ê

`iÛiÀÊ`iÊՓÊLˆ}À>vœ]ʵÕiÊjÊV>“ˆ˜…>ÀÊÃi“Êœ…>ÀÊ«>À>Ê>Ê`ˆÀiˆÌ>ʘi“Ê«>À>Ê>ÊiÇ
µÕiÀ`>]ÊÜLÀiʜÃÊÀ>ÃÌÀœÃʈ˜`ijÛiˆÃÊ`>ÊÛiÀ`>`iÆÊÃi“ÊÃiÊ`iˆÝ>ÀÊÃi`ÕâˆÀÊ«œÀÊyœÀiÃÆÊ
Ãi“Êv>âiÀÊV>ÜÊ`>ÊܓLÀ>ÆÊÃi“«ÀiÊ«>À>Ê`ˆ>˜ÌiÊoÊ>ÌjÊV>ˆÀÊi“ÊV…iˆœÊ˜>ÊÃi«ÕÌÕÀ>]Ê
iÊiÃVÀiÛiÀÊfinisʘ>ʏ?«ˆ`iÊÜLÀiʘœÃÃ>ÃÊV>LiX>ðʭ£™ÓnÉ£™Çn]Ê«°ÊÎÇ®

œÊi˜Ì>˜Ìœ]ÊiˆÃʵÕiÊV…i}>ÊՓʓœ“i˜ÌœÊ˜iÃÃiÊ«iÀVÕÀÜÊi“ʵÕiÊՓÊi«ˆÃ‡
`ˆœÊÃÕÀ}i]Ê>}œÊˆ˜iۈÌ?Ûi]Ê`i«i˜`i˜`œÊ`œÊLˆœ}À>v>`œ]Êi]Êi˜ÌÀiÌ>˜Ìœ]ʺܓLÀˆœ]Ê
“ˆÃÌiÀˆœÃœÊiʈ˜`œVՓi˜Ì>`œÆÊ`iʓœ`œÊµÕiÊÌ>“Lj“ʘKœÊjÊ«œÃÉÛiÊiÃV>ÀiVk‡œ°Ê
6œÕ“iÃʈ˜ÌiˆÀœÃÊ«œ`iÀˆ>“ÊÃiÀÊiÃVÀˆÌœÃÊ«>À>ʈ˜ÌiÀ«ÀiÌ?‡œ]ÊiÊÈÃÌi“>ÃÊÀiˆ}ˆœÃœÃÊ
Vœ“«i̜ÃÊ«œ`iÀˆ>“ÊÃiÀÊi`ˆwV>`œÃÊÜLÀiÊii»°Ê iÃÃ>ÃʜV>ȪiÃ]ʜÊȓ«iÃÊ`iÛiÀÊ
`œÊLˆ}À>vœ]ÊVœ˜VÕˆÊ6ˆÀ}‰˜ˆ>]ʺjÊiÝ«œÀʜÃÊv>̜ÃÊ>Ìjʜ˜`iÊÃKœÊVœ˜…iVˆ`œÃÊiÊ`i‡
«œˆÃÊ`iˆÝ>ÀʜʏiˆÌœÀÊv>âiÀÊVœ“ÊiiÃʜʵÕiÊ«Õ`iÀ»Ê­«°ÊÎÇ®°Ê “ÊÃՓ>]ʓՈ̜Ê>˜ÌiÃÊ
`œÃÊiÃÌÀÕÌÕÀ>ˆÃÌ>ÃÊvÀ>˜ViÃiÃ]Ê6ˆÀ}‰˜ˆ>Ê7œœvʈ˜ÌiÀÀœ}>Ê>Ê>Õ̜Àˆ>]Ê>œÊÀiVœ˜…iViÀÊ
µÕi]ʘ>ʜLÀ>]ʅ?ÊՓʏÕ}>ÀÊ>LiÀ̜ÊDÊ«>À̈Vˆ«>XKœÊ`œÊiˆÌœÀ°Ê Ê«>À>ʈÕÃÌÀ>ÀÊiÃÃ>Ê
«ÀœLi“?̈V>]ÊÛ>“œÃÊVœ˜Ãˆ`iÀ>ÀÊÌÀkÃÊ`ˆviÀi˜ÌiÃÊÈÌÕ>XªiðÊ

Biografia artística, narrativa clínica, teoria psicanalítica

+Õ>˜`œÊÃiÊÀi>ˆâ>Ê«iõՈÃ>ÊÜLÀiÊ>Êۈ`>Ê`iÊ>}ՓÊ>À̈ÃÌ>ÊVœ“ʜʜLïۜÊ
`iÊ Ài>Vˆœ˜?‡>Ê DÊ ÃÕ>Ê ÀiëiV̈Û>Ê œLÀ>]Ê œÊ iÃÌÕ`ˆœÃœÊ i˜vÀi˜Ì>Ê Õ“>Ê Ì>Àiv>Ê L>ÃÌ>˜‡
ÌiÊ`ˆv‰Vˆ]Ê«œˆÃʘKœÊjÊv?VˆÊLˆœ}À>v>ÀÊ>À̈ÃÌ>ðÊ1“ÊiÝi“«œ]ʘiÃÃiÊÃi˜Ìˆ`œ]ÊjÊ>ÝÊ
À˜ÃÌ]ÊՓÊ>Õ̜ÀÊVՍ>Êۈ`>ÊÀi>]ÊVœ˜vœÀ“iÊ«œ`iÊÃiÀÊÛiÀˆwV>`œÊVœ“Ê>ʏiˆÌÕÀ>Ê`œÃÊ
ÌiÝ̜ÃÊ`iÊÃÕ>Ê>Õ̜Àˆ>]ÊjÊÌiVˆ`>ÊVœ“Êii“i˜ÌœÃʓ>À>ۈ…œÃœÃÊÀiviÀˆ`œÃÊ>ÊՓ>ʜÀˆ‡
}i“ÊiÝÌÀ>œÀ`ˆ˜?Àˆ>Ê­À>Þâi‡*iÀiˆÀ>]ÊÓä£ä]Ê«°ÊÓ{™®°Ê*œÀj“]Êi“ÊÃiÊÌÀ>Ì>˜`œÊ`iÊՓÊ
>À̈ÃÌ>ÊÀi>Vˆœ˜>`œÊÌKœÊˆ˜Ìˆ“>“i˜ÌiÊ>œÊ-ÕÀÀi>ˆÃ“œÊqÊ>Ê«œ˜ÌœÊ`iʘKœÊÃiÊÃ>LiÀÊLi“Ê
µÕi“ÊÛiˆœÊ>˜ÌiÃ]ÊÃiʜÊ-ÕÀÀi>ˆÃ“œÊœÕÊÃiÊ>ÝÊ À˜ÃÌÊqʜÊi˜ˆ}“>ÊjÊ>}œÊµÕiʘKœÊ
«œ`iÊÃiÀʈ}˜œÀ>`œ°Ê/À>Ì?‡œÊVœ“œÊwVXKœ]Ê«i>ÊV…>ÛiÊ`>Êv>˜Ì>È>]Êi“Êœ«œÃˆXKœÊDÊ
V…>“>`>Êrealidade dos fatos]ÊjÊiÃV>“œÌi>ÀÊ>ÊVœ“«i݈`>`iÊÃÕÀÀi>Ê`iÃÃ>ʓiÓ>Ê
Ài>ˆ`>`i]Ê`iÃÀiëiˆÌ>˜`œÊ>ÊÃiÀˆi`>`iÊ`>Ê«À«Àˆ>Ê«œj̈V>ÊÃÕÀÀi>ˆÃÌ>°Ê"À>]Ê>ʈ`iˆ>Ê
µÕiʓiʜVœÀÀiÕ]Ê>œÊiÀÊÉcritures ­ À˜ÃÌ]Ê£™Çä®]ÊvœˆÊ>Ê`iʵÕiÊ>ÊiÃVÀˆÌ>ÊÜLÀiÊ>Êۈ`>Ê
`iÊՓÊ>À̈ÃÌ>]ÊÃÕÀÀi>ˆÃÌ>ʜÕʘKœ]ÊÃi“«ÀiÊ`iÛiʏiÛ>ÀÊi“ÊVœ˜Ì>Ê>Ê`ˆ˜@“ˆV>ʈ˜ÌiÀ˜>Ê
`iÊ ÃÕ>Ê œLÀ>°Ê -iÕÃÊ Ìi“>Ã]Ê “>ÌiÀˆ>ˆÃ]Ê ÌjV˜ˆV>Ã]Ê ÃÕ>ÃÊ Ìi˜`k˜Vˆ>ÃÊ iÃ̈‰Ã̈V>ÃÊ iÊ ÃiÕÃÊ
Vœ“«Àœ“ˆÃÜÃÊVÀ‰ÌˆVœÃÊiÊiÃÌj̈VœÃÊ`iÛi“Ê>ÃÃՓˆÀÊ>Ê«œÃˆXKœÊ`iÊwœÊVœ˜`Õ̜À°Ê"ÕÊ
Ãi>]Ê`iÛiÊÃiÀÊ>ʜLÀ>ʜʫÀˆ˜Vˆ«>Êv՘`>“i˜ÌœÊ«>À>ÊÃiÊ«i˜Ã>ÀÊՓÊ>À̈ÃÌ>]ÊiʘKœÊœÊ
Vœ˜ÌÀ?Àˆœ°ÊiÛi“ÊÃiÀÊ>ÃÊÃÕ>ÃÊVÀˆ>XªiÃ]ÊÃÕ>Ãʈ˜Ûi˜XªiÃÊ«?Ã̈V>Ã]ʜÃʈ˜ÃÌÀՓi˜ÌœÃÊ
«ÀˆÛˆi}ˆ>`œÃÊ«>À>ÊÃiÊVœ“«Àii˜`iÀʜÊ>Õ̜À°Ê ʈÃ̜ʫœÀµÕiʜÊÃi˜Ìˆ`œÊ`iÊՓ>ʜLÀ>Ê
`iÊ >ÀÌiÊ ˜KœÊ jÊ iÝ«ˆV?ÛiÊ «i>Ê Ûˆ`>Ê `œÊ >À̈ÃÌ>]Ê Vœ“œÊ iÃVÀiÛiÕÊ iÀi>Շ*œ˜ÌÞÊ >œÊ

 A questão da autoria | João A. Frayze-Pereira

Vœ˜Ãˆ`iÀ>ÀÊ
jâ>˜˜iÊ iÊ ÃÕ>Ê «ˆ˜ÌÕÀ>]Ê Õ“>Ê ÛiâÊ µÕiÊ Ûˆ`>Ê iÊ œLÀ>Ê ˜KœÊ ÃKœÊ VœˆÃ>ÃÊ œÕÊ
>Vœ˜ÌiVˆ“i˜ÌœÃÊiÝÌiÀ˜œÃÊ՘ÃÊ>œÃʜÕÌÀœÃ°Ê
Ãȓ]Ê«i˜Ã>ʜÊwÃœvœÊiÀi>Շ*œ˜ÌÞ\

jÊViÀ̜ʵÕiÊ>Êۈ`>ʘKœÊiÝ«ˆV>Ê>ʜLÀ>]Ê«œÀj“ÊViÀ̜ÊjÊÌ>“Lj“ʵÕiÊÃiÊVœ“Õ˜ˆV>“°Ê

ÊÛiÀ`>`iÊjʵÕiÊesta obra a fazer – exigia esta vida. iÃ`iʜʈ˜‰Vˆœ]Ê>Êۈ`>Ê`iÊ

jâ>˜˜iÊÝÊi˜Vœ˜ÌÀ>Û>ÊiµÕˆ‰LÀˆœÊ>«œˆ>˜`œ‡Ãiʘ>ʜLÀ>Ê>ˆ˜`>ÊvÕÌÕÀ>]ÊiÀ>ÊÃiÕÊ«Àœ‡
i̜ÊiÊ>ʜLÀ>ʘi>ÊÃiÊ>˜Õ˜Vˆ>Û>Ê«œÀÊÈ}˜œÃÊ«Ài“œ˜ˆÌÀˆœÃʵÕiÊiÀÀ>À‰>“œÃÊÃiʜÃÊ
Vœ˜Ãˆ`iÀ?ÃÃi“œÃÊV>ÕÃ>Ã]ʓ>ÃʵÕiÊv>âi“Ê`>ʜLÀ>ÊiÊ`>Êۈ`>ÊՓ>Ê֘ˆV>Ê>Ûi˜ÌÕÀ>°
­£™ÈÈ]Ê««°ÊÎ{‡Îx®Ê

Ã̜ÊÈ}˜ˆwV>ʵÕiÊ>Êۈ`>Ê`œÊ>À̈ÃÌ>ÊiÝ«Àˆ“iÊÃÕ>ʜLÀ>]ʘKœÊi˜Ìi˜`i˜`œÊ
iÃÌ>ÊVœ“œÊV>ÕÃ>]ʓ>ÃÊVœ“œÊՓʓœÌˆÛœ]ʘi“Êi˜Ìi˜`i˜`œÊœÊˆ˜ÌiÀV@“LˆœÊۈ`>‡
‡œLÀ>ÊVœ“œÊՓ>ÊÀi>XKœÊ`œÊ̈«œÊv՘XKœ‡Û>Àˆ?ÛiˆÃ]ʓ>ÃÊVœ“œÊՓ>Ê>À̈VՏ>XKœÊ
`iʘ>ÌÕÀiâ>ÊiÝ«ÀiÃÈÛ>°Ê iÃÃ>ʓi`ˆ`>]ÊÃiʘœÃÊ«>ÀiViʵÕiÊ>Êۈ`>Ê`iÊՓÊ>Õ̜ÀÊ
jÊ >Ê >˜ÌiVˆ«>XKœÊ `iÊ ÃÕ>Ê œLÀ>]Ê jÊ «œÀµÕiÊ Vœ˜…iVi“œÃÊ ÃÕ>Ê œLÀ>Ê >˜ÌiÃÊ iÊ Ûi“œÃÊ
>ÌÀ>ÛjÃÊ `i>Ê >ÃÊ VˆÀV՘ÃÌ@˜Vˆ>ÃÊ `>Ê Ûˆ`>°Ê +ÕiÀÊ `ˆâiÀ]Ê «>À>Ê v>>ÀÊ `iÊ Õ“Ê >Õ̜À]Ê
`iˆ˜i>ÀÊÃÕ>ʈ`i˜Ìˆ`>`iʜÕÊiÃVÀiÛiÀÊՓ>ÊLˆœ}À>w>]ÊjÊ`>ʜLÀ>ʵÕiʜÊVœ“i˜Ì>‡
`œÀʘiViÃÃ>Àˆ>“i˜ÌiÊ«>ÀÌiÊ«>À>ÊV…i}>ÀÊDÃʵÕiÃ̪iÃÊÀi>̈Û>ÃÊ>œÊ«À«ÀˆœÊ>Õ̜ÀÊ
œÕÊ >œÊ Ãi˜Ìˆ`œÊ `>Ê Ûˆ`>Ê ˜>Ê µÕ>Ê iÃÌ>Ê œLÀ>Ê ÃiÊ i˜VÀ>Û>]Ê «œÀÊ “>ˆÃÊ v>˜Ì>ÈœÃœÊ iÊ
wVVˆœ˜>ÊµÕiÊiÃÃiÊÃi˜Ìˆ`œÊ«œÃÃ>Ê«>ÀiViÀ°Ê ]ʘiÃÃiÊV>Ü]ÊjÊ>Ê«iÀVi«XKœÊ`œÊiˆÌœÀ]Ê
iÝ«ÀiÃÃ>Êi“ÊÃÕ>ʘ>ÀÀ>̈Û>]ʵÕiÊv>âʜÊÌÀ>L>…œÊ`iÊ>À̈VՏ>XKœÊi˜ÌÀiÊ>ʜLÀ>ÊiʜÊ
>Õ̜ÀÊ«œÀÊi>Ê«ÀiÃÃÕ«œÃ̜°Ê
KœÊiÃÌ?ʓՈ̜Ê`ˆÃÌ>˜ÌiÊ`iÃÃ>ÃÊVœ˜Ãˆ`iÀ>XªiÃ]Ê>ÊÈÌÕ>XKœÊ`œÊ«ÃˆV>˜>ˆÃÌ>Ê
µÕiÊ iÃVÀiÛiÊ ÃœLÀiÊ œÊ ÃiÕÊ >˜>ˆÃ>˜`œ°Ê
Ê «Àœ«ÃˆÌœ]Ê ,Õ`iˆV‡iÀ˜>˜`iâÊ ­£™™™®]Ê
«ÃˆV>˜>ˆÃÌ>ʵÕiÊÌÀ>L>…œÕÊVœ“Ê*ˆiÀÀiÊj`ˆ`>]Ê«Àœ«ªiʵÕ>ÌÀœÊ“œ`iœÃÊ«>À>Ê>Ê
˜>ÀÀ>̈Û>Ê `œÊ V>ÃœÊ V‰˜ˆVœÊ i“Ê *ÈV>˜?ˆÃi\Ê Vˆi˜Ì‰wVœ]Ê …ˆÃ̝ÀˆVœ]Ê ˆÌiÀ?ÀˆœÊ iÊ …iÀ‡
“i˜kṎVœ°Ê ˜µÕ>˜ÌœÊ œÃÊ `œˆÃÊ «Àˆ“iˆÀœÃÊ v>âi“Ê œÊ iœ}ˆœÊ `>Ê ˆ“«iÃÜ>ˆ`>`iÊ `œÊ
Ài>ÌœÊ iÊ `>Ê >«ÀiÃi˜Ì>XKœÊ ÃiµÕi˜Vˆ>Ê `œÃÊ >Vœ˜ÌiVˆ“i˜ÌœÃÊ V‰˜ˆVœÃÊ >Ê }>À>˜ÌˆÀÊ >Ê
ÃÕ«œÃÌ>ʜLïۈ`>`iÊ`œÊV>Ü]ʜÃʓœ`iœÃʏˆÌiÀ?ÀˆœÊiʅiÀ“i˜kṎVœ]ÊÀiëiV̈Û>‡
“i˜Ìi]Ê Vœ˜ViLi“Ê œÊ Ài>ÌœÊ Vœ“œÊ “iÌ?vœÀ>Ê iÊ œÊ V>ÃœÊ V‰˜ˆVœÊ Vœ“œÊ Vœ˜ÃÌÀÕXKœÊ
˜>ÀÀ>̈Û>°Ê -i}՘`œÊ iÃÃ>ÃÊ `Õ>ÃÊ ÖÌˆ“>ÃÊ «iÀëiV̈Û>Ã]Ê }ÀœÃÃœÊ “œ`œ]Ê >Ê …ˆÃ̝Àˆ>Ê
V‰˜ˆV>Ê ÃiÀˆ>Ê “œ`ˆwV>`>Ê «iœÊ «À«ÀˆœÊ v>ÌœÊ `iÊ ÃiÀÊ ˜>ÀÀ>`>°Ê ]Ê ˜iÃÃ>Ê “i`ˆ`>]Ê œÊ
Ài>̜Ê`>Ê>XKœÊ`iÊÌÀ>Ì>ÀÊՓʫ>Vˆi˜ÌiʘKœÊÃi}ՈÀˆ>ÊՓÊiõÕi“>ʘ>ÀÀ>̈ۜÊ`>`œ]Ê
˜KœÊLÕÃV>Àˆ>ÊÃÕ«iÀ«œÀÊ>ÊՓ>ÊÛiÀ`>`iÊV>˜ž˜ˆV>ÊՓ>ÊÛiÀ`>`iʘ>ÀÀ>̈Û>°Ê iÊÃiÊ
̜À˜>Àˆ>Ê«>ÃÜÊ>Ê«>ÃÜÊՓ>ÊVœ˜ÃÌÀÕXKœÊVˆÀV՘ÃÌ>˜Vˆ>`>]Ê«œ˜ÌÕ>]Ê`iÃVœ˜Ì‰˜Õ>]Ê
`iÃi˜…>˜`œÊœÊÃiÕÊ«À«ÀˆœÊ“œ`œÊ`iʏiˆÌÕÀ>°Ê ÊÃi}՘`œÊiÃÃiÃʓœ`iœÃÊqʏˆÌiÀ?ÀˆœÊiÊ
…iÀ“i˜kṎVœÊqÊÃiÀˆ>ʜʫÀ«ÀˆœÊV>À?ÌiÀÊ«iÀëiV̈ۜÊiʈÀÀi«ỉÛiÊ˜KœÊÝÊ`>ÊiÝ«i‡
Àˆk˜Vˆ>ʫÈV>˜>‰ÌˆV>]ʓ>ÃÊ`iʵÕ>µÕiÀÊiÝ«iÀˆk˜Vˆ>]ʵÕiÊ«ÀœLi“>̈â>Àˆ>Ê>ʈ`iˆ>Ê
`iʅ>ÛiÀÊՓ>Ê֘ˆV>ʓ>˜iˆÀ>Ê`iʘ>ÀÀ>ÀÊՓÊV>ÜÊV‰˜ˆVœ°Ê
iÃÃ>ʓiÓ>Ê`ˆÀiXKœ]Ê*œ˜Ì>ˆÃÊ­ÓääÓ®Ê`ivi˜`iÊViÀÌ>ÊVœ˜Vi«XKœÊ`>ÊiÃVÀˆÌ>Ê
`œÊV>ÜʵÕiÊÃiÊ«œ`iÊÀiÃՓˆÀʏˆÛÀi“i˜ÌiʘœÃÊÃi}Ո˜ÌiÃÊÌiÀ“œÃ\ÊՓ>ÊVœ˜ÃÌÀÕXKœÊ
µÕiÊLiˆÀ>Ê>ÊwVXKœÊˆÌiÀ?Àˆ>]ÊwV>˜`œÊ>µÕj“ÊœÕʈ˜`œÊ>j“Ê`i>]ʘœÃÊVœ˜w˜ÃÊ`œÊ

 JORNAL de PSICANÁLISE 45 (82), 129-140. 2012

ܘ…œÊiÊ`>Ê`œÀ°Ê
œÊv>âiÀʜÊiœ}ˆœÊ`iÊՓ>Ê«iÀëiV̈Û>ʏˆÌiÀ?Àˆ>]Ê«iÀëiV̈Û>ÊÃi‡
}՘`œÊ>ʵÕ>]Ê}ÀœÃÜʓœ`œ]Ê>ʅˆÃ̝Àˆ>ÊV‰˜ˆV>ÊÃiÀˆ>ʓœ`ˆwV>`>Ê«iœÊ«À«ÀˆœÊv>̜Ê
`iÊÃiÀʘ>ÀÀ>`>]Ê*œ˜Ì>ˆÃÊ>LÀiʓKœÊ`>ʈ`iœœ}ˆ>ʈ˜ÌÀ‰˜ÃiV>Ê>œÃʓˆÌœÃÊ`>ʘiÕÌÀ>ˆ‡
`>`iÊVˆi˜Ì‰wV>ÊiÊ`>Ê՘ˆÛiÀÃ>ˆ`>`iÊ`œÊVœ˜…iVˆ“i˜ÌœÊ«œÃˆÌˆÛœ]Ê}œÛiÀ˜>`œÃÊ«iœÊ
ˆ`i>Ê`iʜLïۈ`>`i°Ê
œ“ÊiÃÃ>Ê̜“>`>Ê`iÊ«œÃˆXKœ]Ê>ÃÃՓiÊVÀˆÌˆV>“i˜ÌiʜÊV>À?‡
ÌiÀÊ«iÀëiV̈ۜÊ`œÊÀi>̜ÊiÊ>Ê«>À̈VՏ>Àˆ`>`iÊ`œÊVœ˜…iVˆ“i˜ÌœÊ«Àœ«œÃ̜ʫœÀÊii]Ê
Փ>ÊÛiâʵÕiÊjÊVœ“«Àœ“ï`œÊVœ“Ê>ÊÃÕLïۈ`>`iÊ`œÊ˜>ÀÀ>`œÀÊiÊVœ“Ê>ÊÈÌÕ>XKœÊ
i“ʵÕiÊiÃÌiÊÃiÊi˜Vœ˜ÌÀ>°Ê
Ê«>À̈VՏ>Àˆ`>`iÊ`œÊV>Ü]ʘiÃÃiÊÃi˜Ìˆ`œ]ʘKœÊ`iÀˆÛ>‡
Àˆ>Ê`iÊՓ>ÊÌÀ>“>Ê`iÊ>Vœ˜ÌiVˆ“i˜ÌœÃÊiʘKœÊÃiÀˆ>Ê>Êۈ˜…iÌ>ʵÕiÊ`>Àˆ>Ê`ˆ“i˜ÃKœÊ
V‰˜ˆV>Ê>œÊiÃVÀˆÌœ°Ê>ˆÃÊ«Àœv՘`>“i˜ÌiÊ`œÊµÕiʈÃÜ]ÊÃiÀˆ>Ê>ʏ}ˆV>Ê`ˆÃVÕÀÈÛ>]Ê>Ê
œÀ`i“ÊȓLˆV>ʵÕiÊ>ÀÀ>˜>Àˆ>ʜÃÊii“i˜ÌœÃÊ`iÊՓÊÌÀ>Ì>“i˜ÌœÊ˜Õ“>ÊiÃÌÀÕÌÕÀ>]Ê
>ÊVœ˜`ˆXKœÊµÕiÊv>Àˆ>Ê`iiÊՓÊV>Ü°Ê*œÀÌ>˜Ìœ]ÊVœ˜Ãˆ`iÀ>˜`œÊµÕiÊiÃÌiÊ«ÀiÃÃÕ«ªiÊ
>Ê iÝ«iÀˆk˜Vˆ>Ê V‰˜ˆV>Ê Vœ“œÊ ÃiÕÊ «Àˆ˜Vˆ«>Ê ÀiviÀi˜Ìi]Ê >VÀi`ˆÌœÊ µÕiÊ Õ“Ê «>Vˆi˜ÌiÊ
ˆÌiÀ>Àˆ>“i˜ÌiÊVœ˜ViLˆ`œÊ«>À>ÊÃiÀÊ>«ÀiÃi˜Ì>`œÊ>œÊ«ÖLˆVœÊ`iÛiÊÌiÀÊÈ`œÊÌÀ>Ì>`œÊ
Vˆ˜ˆV>“i˜ÌiÊ `iÊ “œ`œÊ Vœ“«>̉Ûi]Ê ˆÃÌœÊ j]Ê Vœ“œÊ Õ“Ê ÃiÀÊ Ãˆ˜}Տ>ÀÊ µÕiÊ ÕÃ̈wV>Ê
Ì>Ê«iÀëiV̈Û>°Ê iÃÃ>ʓi`ˆ`>]ÊÃiÊ>`“ˆÌˆÀ“œÃ]ÊVœ“œÊ>wÀ“>Ê*œ˜Ì>ˆÃÊ­£™™£]Ê«°Ê
£Îή]ʵÕiʘKœÊ…?ÊՓ>Ê`ˆviÀi˜X>ÊiÃÃi˜Vˆ>Êi˜ÌÀiʜÊiÃVÀˆÌœÊ«ÃˆV>˜>‰ÌˆVœÊiÊ>ÊiÃVÀˆÌ>Ê
wVVˆœ˜>]Ê>ʵÕiÃÌKœÊ`>Ê>Õ̜Àˆ>Ê`iÊՓÊÀi>̜Ê`iÊV>Üʓ>˜Ìj“Ê>ÊVœ“«i݈`>`iÊ
>˜ÌiÀˆœÀ“i˜ÌiÊi˜Vœ˜ÌÀ>`>ʘ>ÊÀi>XKœÊi˜ÌÀiÊ>À̈ÃÌ>‡œLÀ>‡iˆÌœÀ]ʜÕÊi˜ÌÀiÊLˆ}À>vœÊ
iÊLˆœ}À>v>`œ]Ê«œˆÃÊ>ʵÕi“Ê`iÛiÊÃiÀÊ>ÌÀˆLՉ`>Ê>Ê>Õ̜Àˆ>Ê`>µÕiiÊ`ˆÃVÕÀÜ]Ê>˜ÌiÃÊ
“iӜÊ`iÊiiÊۈÀÊ>ÊÃiÀʏˆ`œÊ«œÀʜÕÌÀi“ÊqÊ>œÊ>˜>ˆÃ>˜`œÊœÕÊ>œÊ>˜>ˆÃÌ>¶

œ˜Ãˆ`iÀi‡ÃiÊ Õ“>Ê ÌiÀViˆÀ>Ê ÃˆÌÕ>XKœ]Ê `iÃÌ>Ê ÛiâÊ Li“Ê “>ˆÃÊ `i˜Ã>Ê `iÊ Ãi˜‡
̈`œÃ]Ê«œˆÃÊiÝÌÀ>‰`>Ê`œÊV>“«œÊ`>Ê«Àœ`ÕXKœÊÌiÀˆV>Êi“Ê*ÈV>˜?ˆÃi\ʜʏˆÛÀœÊ`iÊ
i`>ÊiÀÀ“>˜˜ÊAndaimes do real – construção de um pensamento ­ÓääÇ®°ÓÊÊ
ՓÊiÝi“«œÊ`iʏiˆÌÕÀ>ʓˆ˜ÕVˆœÃ>Ê`œÃÊiÃVÀˆÌœÃʫÈV>˜>‰ÌˆVœÃÊ`iÊՓÊ>Õ̜ÀÊVœ“ÊœÊ
µÕ>Ê>ʏiˆÌœÀ>ÊjÊ«Àœv՘`>“i˜ÌiÊi˜}>>`>\Ê>LˆœÊiÀ“>˜˜°Ê ˜ÌÀiÌ>˜Ìœ]ÊVœ˜Ãˆ`i‡
À>˜`œÊµÕiÊ>ʜLÀ>Ê`iÃÃiÊ>Õ̜ÀÊVœ˜ViLiÊ>ʫÈV>˜?ˆÃiÊVœ“ÊÀiVÕÀÜÃÊ`>ÊVˆk˜Vˆ>]Ê`>Ê
ˆÌiÀ>ÌÕÀ>ÊiÊ`>Êi«ˆÃÌi“œœ}ˆ>]Ê«œ`i‡ÃiÊ`ˆâiÀʵÕiÊ>Ê?Ài>Êi“ʵÕiÊÌ>ÊœLÀ>ʓi…œÀÊ
Ãiʈ˜ÃVÀiÛiÊjÊ>Ê`>Ê*ÈV>˜?ˆÃi]ʓ>ÃÊÌ>“Lj“]ÊiʘKœÊ“i˜œÃÊiÃÃi˜Vˆ>“i˜Ìi]Ê>Ê`>Ê
ˆœÃœw>]Ê >«iÃ>ÀÊ `iÊ >LˆœÊ ÌiÀÊ >}Փ>Ê ÀiÃÌÀˆXKœÊ >Ê iÃÌ>Ê «œÃÈLˆˆ`>`i]Ê Vœ“œÊ iiÊ
“iӜÊÃÕ}iÀiʘՓ>Ê`>ÃÊ֏̈“>ÃÊi˜ÌÀiۈÃÌ>ÃʵÕiÊVœ˜Vi`iÕ\Ê

Ãi“«ÀiÊۈ}ˆiˆÊVœ“ÊVՈ`>`œÊ“iÕÊ}œÃ̜ʫi>ÊwœÃœw>°Ê
ʓˆÃÌÕÀ>Ê`iÊwœÃœw>ÊVœ“Ê
ˆ˜ÌiÀ«ÀiÌ>XKœÊ«ÃˆV>˜>‰ÌˆV>Ê«œ`iʏiÛ>ÀÊ>œ˜`iÊÃiʵՈÃiÀ°ÊÀiÕ`Ê`iۈ>ÊÃ>LiÀÊ`ˆÃÜ]Ê
>Ê Õ}>ÀÊ «œÀÊ ÃÕ>ÃÊ «ÀiV>ÕXªiÃ°Ê KœÊ ÌiÀÊ vœÀ“>XKœÊ wœÃwV>Ê ÌÀ>âÊ ÃÕ>ÃÊ Û>˜Ì>}i˜Ã\Ê
˜Õ˜V>Ê̈ÛiÊ`iÊiÃVœ…iÀÊi˜ÌÀiÊi}iÊiÊ ˆiÌâÃV…i]Ê«œÀÊiÝi“«œ»°Ê­iÀÀ“>˜˜]ÊÓääÇ]Ê
«°Ê£È®

ÓÊ ÃÃiʏˆÛÀœÊ`iÊi`>ÊiÀÀ“>˜˜]ʜÀˆ}ˆ˜>“i˜Ìi]ÊvœˆÊ>ÊÃÕ>Ê/iÃiÊ`iÊœÕ̜À>“i˜ÌœÊi“Ê*ÈVœœ}ˆ>Ê

‰˜ˆV>]Ê>«ÀiÃi˜Ì>`>ÊDÊ *1
‡-*]Êi“ÊÓääx°ÊœˆÊ˜iÃÃ>ʜV>ÈKœÊµÕiʏˆÊiÃÃiÊÌÀ>L>…œÊVœ“œÊ“i“LÀœÊ
`>Ê >˜V>Ê Ý>“ˆ˜>`œÀ>°Ê*œÃÌiÀˆœÀ“i˜Ìi]ÊiÃVÀiۈÊՓÊ>À̈}œÊÜLÀiÊ>Ê/iÃiʵÕiÊvœˆÊ«ÕLˆV>`œÊ˜>Ê
ÀiۈÃÌ>ÊPercurso, 38,Ê««°ÊΣ‡În]ÊÓääÇ°Ê

 A questão da autoria | João A. Frayze-Pereira

iʵÕ>µÕiÀʓ>˜iˆÀ>]Ê>«iÃ>ÀÊ`iÃÃiʏˆÛÀi‡>ÀL‰ÌÀˆœÊÌiÀˆVœ]Ê`œÊ“iÕÊ«œ˜ÌœÊ
`iÊۈÃÌ>]ÊjÊÜLÀiÌÕ`œÊ˜œÊVœ˜ÌiÝ̜Ê`>ʈœÃœw>ʵÕiÊ>“LœÃʜÃÊÌÀ>L>…œÃÊÃiÊÈÌÕ>“Ê
«œÀµÕiʜÊÌi“>Ê«ÀˆÛˆi}ˆ>`œÊ«œÀÊ>LˆœÊj]ÊiÃÃi˜Vˆ>“i˜Ìi]Ê>Êquestão do método,
iÊ>Ê«ÀœLi“?̈V>Êi“iÀ}i˜ÌiʘœÊˆÛÀœÊ`iÊi`>ÊjÊ>Ê`>Êleitura,ÊÌi“?̈V>ÃÊwœÃw‡
V>ÃÊ«œÀÊiÝVik˜Vˆ>°Ê*œÀj“]ÊVœ“œÊۈ“œÃ]Ê>ʵÕiÃÌKœÊ`>Êleitura,ÊiëiVˆwV>“i˜Ìi]Ê
i˜ÛœÛiÊ`Õ>ÃʜÕÌÀ>Ã\Ê>ÃʵÕiÃ̪iÃÊ`> obra e da autoria°Ê*œÀÌ>˜Ìœ]Êleitura-obra-
-autoriaÊÃKœÊœÃÊ«œœÃʵÕiÊ`iw˜i“ÊœÊV>“«œÊwœÃwVœÊiÃÌÀÕÌÕÀ>˜ÌiÊ`œÊÌÀ>L>…œÊ
Ài>ˆâ>`œÊ «œÀÊ Õ“>Ê >Õ̜À>Ê µÕiÊ >Vœ“«>˜…œÕ]Ê ˜>Ê ˆ˜Ìˆ“ˆ`>`iÊ `œÃÊ L>Ã̈`œÀiÃ]Ê œÊ
`iÃi˜ÛœÛˆ“i˜ÌœÊ`>ʜLÀ>ʵÕiÊ>˜>ˆÃ>Ê>Ê«>À̈ÀÊ`iÊÃiÕÃÊv՘`>“i˜ÌœÃ°Ê œÊi˜Ì>˜Ìœ]Ê
µÕ>˜`œÊi`>ÊiÀÀ“>˜˜Ê«iÀ}՘Ì>Ê>Ê>LˆœÊiÀÀ“>˜˜ÊÜLÀiʜÃÊv՘`>“i˜ÌœÃÊ`iÊ
ÃÕ>ʜLÀ>]ʘ>Êi˜ÌÀiۈÃÌ>ÊVœ“Ê>ʵÕ>Ê>LÀiʜÊÃiÕʏˆÛÀœ]ʜÊ>Õ̜ÀÊÀi뜘`i\Ê

“iӜÊÃiʵՈÃiÃÃiÊ`ˆâiÀ]ʘKœÊVœ˜Ãi}ՈÀˆ>]Ê«œÀµÕiÊȓ«iÓi˜ÌiʘKœÊi˜Ìi˜`œÊLi“Ê
>ʵÕiÃÌKœ°Ê
ʓi˜œÃʵÕiÊv՘`>“i˜ÌœÊÃi>ÊLˆLˆœ}À>w>°Êiʜ˜`iÊÀiÕ`Ê̈ÀœÕÊ>ʈ`jˆ>Ê
`iÊ>Ìi˜`iÀʜÃÊ«>Vˆi˜ÌiÃÊ`>µÕiiʍiˆÌœ¶Ê"Ê«i˜Ã>“i˜ÌœÊ`>Êj«œV>Ê`iՇ…iʏˆ˜}Õ>‡
}i“]ʈ˜ÃÌÀՓi˜ÌœÃ°Ê>ÃÊ>Ê>˜?ˆÃiÊÃ>ˆÕÊ`>ʈ˜ÛiÃ̈}>XKœÊVœ“ÊœÃÊ«>Vˆi˜ÌiÃ]ÊÃÕ«œ˜…œÊ
oÊ+Õ>˜`œÊ“iÊ«iÀ}՘Ì>“Ê«œÀʓˆ˜…>ÊÀ>ˆâ]ÊVœÃÌՓœÊÀi뜘`iÀʵÕiÊÜÕÊvÀiÕ`ˆ>˜œ]Ê
«œÀµÕi]ʘ>ÊiÃÌiˆÀ>Ê`iÊÀiÕ`]Ê`iÃVœ˜wœÊ“Ո̜Ê`œÊ«>ÌÀˆ“ž˜ˆœÊÌiÀˆVœÊ>VՓՏ>`œÊiÊ
>V…œÊ˜iViÃÃ?ÀˆœÊÃÕL“iÌk‡œÊ>ÊՓ>ÊÀÕ«ÌÕÀ>Ê`iÊV>“«œ°Ê­ÊÓääÇ]Ê«°Ê£Ç®

>LˆœÊiÀÀ“>˜˜Ê«œ`iÊÌiÀÊÀ>âKœÊ>œÊ`ˆâiÀʜʵÕiÊ`ˆâ]ʈÃ̜Êj]ʵÕiʈ}˜œÀ>ʜÃÊ
ÃiÕÃÊv՘`>“i˜ÌœÃ°Ê ʈÃ̜ʫœÀµÕiʜÃÊv՘`>“i˜ÌœÃÊ`iÊՓ>ʜLÀ>ʘKœÊiÃÌKœÊvœÀ>Ê
`i>]Ê “>ÃÊ iÃÌKœÊ ˜i>Ê “iÓ>]Ê “ÕˆÌ>ÃÊ ÛiâiÃÊ `iÊ “œ`œÊ ˆ˜`iÌiÀ“ˆ˜>`œ]Ê œÕ]Ê «>À>Ê
ÕÃ>ÀÊՓÊVœ˜ViˆÌœÊwœÃwVœ]ÊiÃÌKœÊ˜i>ÊVœ“œÊœÊÃiÕÊimpensado°Ê ˜ÌKœ]ÊV>LiÊ>Ê
«iÀ}՘Ì>\ʜʵÕiÊÃiÀˆ>ʜʈ“«i˜Ã>`œÊ`iÊՓ>ʜLÀ>¶

A questão do impensado

“Ê«Àˆ“iˆÀœÊÕ}>À]Ê`iۜÊiÃV>ÀiViÀʵÕi]Ê«>À̈˜`œÊ`iÊiÀi>Շ*œ˜ÌÞ]ÊvœˆÊ

>Õ`iÊivœÀÌÊ­£™ÇӮʵÕi“Ê“œÃÌÀœÕʵÕiʜʈ“«i˜Ã>`œÊ`iÊՓ>ʜLÀ>ÊjʜÊÌÀ>L>‡
…œÊµÕiÊ>Ê«À«Àˆ>ʜLÀ>ÊÀi>ˆâ>ʍ՘̜Ê>œÊiˆÌœÀÊiʵÕi]Ê«œÀÌ>˜Ìœ]ÊjÊ`œÊiˆÌœÀʵÕiÊ>Ê
œLÀ>Ê`i«i˜`iÊ«>À>ÊÃiÊv>âiÀÊ«i˜Ã>À]Ê«>À>ÊÃiÊVœ˜Ã>}À>ÀÊVœ“œÊœLÀ>Ê`iÊ«i˜Ã>“i˜ÌœÊ
«Àœ«Àˆ>“i˜ÌiÊ`ˆÌ>°Ê
Ãȓ]Ê>Ê«œÃˆXKœÊ`œÊiˆÌœÀÊvÀi˜ÌiÊDʜLÀ>ʵÕiÊiiÊ`iÃi>ʏiÀÊ
jÊ`iVˆÃˆÛ>°Ê ˜ÌÀiÌ>˜Ìœ]ʜʵÕiÊv>âÊՓ>ʜLÀ>ÊÃiÀʜLÀ>Ê`iÊ«i˜Ã>“i˜ÌœÊjÊ>ÊvœÀX>Ê
«>À>ÊÀœ“«iÀʜÊV‰ÀVՏœÊ`œÊ“iӜÊiÊÃÕÃVˆÌ>ÀÊ>Ê`ˆviÀi˜X>°Ê"ÕÊÃi>]Ê>ʵÕiÃÌKœÊ`>Ê
œLÀ>Ê `iÊ «i˜Ã>“i˜ÌœÊ ÀiÈ`iÊ ˜œÊ ÌÀ>L>…œÊ µÕiÊ i>Ê «À«Àˆ>Ê Ài>ˆâ>Ê «>À>Ê ÃÕÃVˆÌ>ÀÊ
`ˆÃVÕÀÜÃ]ʈÃ̜Êj]Êi“Ê«œÃÃՈÀÊՓ>Ê`>Ì>]Êi]ʘœÊi˜Ì>˜Ìœ]ÊÌÀ>˜ÃVi˜`k‡>]Êi“Êi݈Ã̈ÀÊ
˜œÊÃiÕÊ«À«ÀˆœÊÌiÝ̜ÊiÊÌ>“Lj“ʘœÊ`iÊÃiÕÃʏiˆÌœÀiðÊ
Ãȓ]Ê>ʜLÀ>Ê`iÊ«i˜Ã>“i˜‡
̜ÊjÊ>µÕi>ʵÕiÊv՘`>ÊՓÊV>“«œÊˆÛÀi“i˜ÌiÊ>ÃÜVˆ>̈ۜʵÕiÊÃiÊiÝ«ˆVˆÌ>ʘi>ÊiÊ
}À>X>ÃÊ>Êi>°Ê ÃÃiÊV>“«œÊjÊȓLˆVœÊiÊiÃÃi˜Vˆ>“i˜Ìiʈ˜`iÌiÀ“ˆ˜>`œ]ÊÃi˜`œÊ>Ê
ˆ˜`iÌiÀ“ˆ˜>XKœÊœÊµÕiÊ}>À>˜ÌiÊ>Ê}k˜iÃiÊ`>ÊÃÕ>Ê«œÃÌiÀˆ`>`i°Ê1“>ÊÛiâʵÕiÊ>ʜLÀ>Ê

 JORNAL de PSICANÁLISE 45 (82), 129-140. 2012

`iÊ «i˜Ã>“i˜ÌœÊ jÊ >µÕi>Ê µÕiÊ >œÊ «i˜Ã>À]Ê `?Ê >Ê «i˜Ã>À]Ê …?Ê ˜i>Ê Õ“Ê iÝViÃÃœÊ `iÊ
«i˜Ã>“i˜ÌœÊvÀi˜ÌiÊ>œÊµÕiÊiÃÌ?ÊiÝ«ˆVˆÌ>“i˜ÌiÊ«i˜Ã>`œ°ÊÊiÃÃiÊiÝViÃÜʵÕiÊv>âÊ
Vœ“ʵÕiÊ>ʜLÀ>ÊÃÕÃVˆÌiʘœÛœÃÊ`ˆÃVÕÀÃœÃ°Ê ÊjÊiÃÃ>ʈ˜`iÌiÀ“ˆ˜>XKœÊiÃÃi˜Vˆ>Ê`>Ê
œLÀ>Ê`iÊ«i˜Ã>“i˜ÌœÊœÊ>ëiV̜ʵÕiÊ>Ê`ˆÃ̈˜}ÕiÊ`iÊ̜`œÊœÕÌÀœÊ̈«œÊ`iʜLÀ>°ÊÊiÃÃ>Ê
V>À>VÌiÀ‰Ã̈V>]Ê>ÃÜVˆ>`>ÊDʈ“>˜k˜Vˆ>Ê`œÃʘœÛœÃÊ`ˆÃVÕÀÜÃʘ>Ê«À«Àˆ>ʜLÀ>]ʵÕiÊ
ÀiÛi>ʜÊ>̜Ê`iʏiÀÊVœ“œÊˆ˜ÌiÀÀœ}>XKœ°Ê ʜʵÕiÊÃiÀˆ>ʈ˜ÌiÀÀœ}>À¶
i˜ÌÀœÊ`iÃÃ>ʓiÓ>ʏˆ˜…>Ê`iÊÀiyiÝKœ]ʈ˜ÌiÀÀœ}>ÀÊjÊ`iÃVœLÀˆÀʵÕiÊ>ʜLÀ>Ê
Vœ˜Ìj“Ê>Ê«œÌk˜Vˆ>Ê`iÊv>âiÀÊv>>À]ÊjÊ>Vœ“«>˜…>ÀʜÃÊV>“ˆ˜…œÃʵÕiÊi>Ê«À«Àˆ>Ê
>LÀˆÕ]ÊjÊi˜Vœ˜ÌÀ>ÀÊ`iʘœÛœÊ>ÊÃÕ>Êv՘`>XKœ°Ê “ÊÃՓ>]ʈ˜ÌiÀÀœ}>ÀÊjÊ̜“>ÀÊ>ʜLÀ>Ê
`iʜÕÌÀi“ÊVœ“œÊ“>ÌjÀˆ>Ê«Àˆ“>Ê«>À>Ê>ʘœÃÃ>Ê«À«Àˆ>ÊÀiyiÝKœÊ­ivœÀÌ]Ê£™Ç™]Ê«°Ê
£x®°Ê]Ê«œÀÌ>˜Ìœ]Ê}>À>˜ÌˆÀÊ>ÊÌÀ>˜ÃVi˜`k˜Vˆ>Ê`>ʜLÀ>ÊVœ“ÊœÊÌÀ>L>…œÊ`>ʏiˆÌÕÀ>Ê
i˜Ìi˜`ˆ`>ÊVœ“œÊˆ˜ÌiÀÀœ}>XKœ°Ê
>Ãi>˜`œ‡ÃiÊ i“Ê ivœÀÌÊ ­£™ÇÓ®]Ê >Àˆi˜>Ê
…>Õ‰Ê ­ÓääÓ]Ê «°Ê ÎÇ®Ê Ì>“Lj“Ê
Vœ˜Ãˆ`iÀ>ʵÕiʺÃiÊ>ʜLÀ>Ê`iÊ«i˜Ã>“i˜ÌœÊœÕÊ`iÊ>ÀÌiÊjÊ}iÀ>`œÀ>Ê`iÊÃÕ>Ê«œÃÌiÀˆ`>‡
`iÊiÊÃiÊ«œ`iʅ>ÛiÀÊÀi>̈Û>XKœÊ`œÊÃi˜Ìˆ`œÊÃi`ˆ“i˜Ì>`œ]ÊjÊ«œÀµÕiÊ>ʜLÀ>ÊseÊÌÀ>˜Ã‡
Vi˜`i]Ê>˜ÌiVˆ«>˜`œÊ>ÃÊۈ˜`œÕÀ>Ã]ÊiʘÃÊ>ÊÌÀ>˜ÃVi˜`i“œÃÊÀi>LÀˆ˜`œÊÃiÕÊÃi˜Ìˆ`œ]Ê
ˆLiÀ>˜`œÊœÊµÕiÊ>ˆÊiÃÌ>Û>ÊV>̈ۜ»°ÊÃÜÊÈ}˜ˆwV>ʵÕiʅ?ÊՓ>Ê`Õ«>ÊÌÀ>˜ÃVi˜`k˜‡
Vˆ>]ʵÕiÊ>À̈VՏ>ʏiˆÌÕÀ>ÊiÊiÃVÀˆÌ>]ʏiˆÌœÀÊiÊ>Õ̜À]ʵÕiÊÀiÛi>ÊÃÕ>Ê>ÃȓiÌÀˆ>ÊiÊÃiÕÊ
«>Ài˜ÌiÃVœ]Êi˜Ãˆ˜>˜`œ‡˜œÃʵÕiÊ>Ê«œÃˆÌˆÛˆ`>`iʈÀÀiVÕÃ?ÛiÊ`>ʜLÀ>Ê`ˆÃȓՏ>ʜÊ
µÕiÊ>ÊVœ˜ÃiÀÛ>ÊۈÛ>Ê«>À>ʜÃʜÕÌÀœÃ°Êº œÊV>ÜÊ`>ʜLÀ>Ê`iÊ«i˜Ã>“i˜Ìœ]ʜLÃiÀÛ>Ê
>Àˆi˜>Ê
…>ՉʭÓääÓ]Ê«°ÊÎn®]ÊiÃÃ>Ê`Õ«>ÊÌÀ>˜ÃVi˜`k˜Vˆ>Ê`ˆÃȓՏ>ʜÊimpensa-
do µÕiÊÃÕÃÌj“ÊœÊÃiÕÊiʜʘœÃÜʫi˜Ã>À»°Ê"ʈ“«i˜Ã>`œÊ˜KœÊj]Ê«œÀÌ>˜Ìœ]Ê>µÕˆœÊ
µÕiʘKœÊvœˆÊ«i˜Ã>`œÊ«iœÊ>Õ̜ÀÊ`>ʜLÀ>]ʓ>ÃÊ>µÕˆœÊµÕiÊ>ʜLÀ>Ê>œÊ«i˜Ã>ÀÊ`?Ê
>Ê«i˜Ã>À°Ê KœÊj]Ê«œÀÌ>˜Ìœ]ʜʓi˜œÃÆÊ>œÊVœ˜ÌÀ?Àˆœ]ʺjʜÊexcessoÊ`œÊµÕiÊÃiʵÕiÀÊ
`ˆâiÀÊiÊ«i˜Ã>ÀÊÜLÀiʜʵÕiÊÃiÊ`ˆâÊiÊ«i˜Ã>»Ê­«°ÊÎn®°ÊÊʜʵÕi]ʘœÊ«i˜Ã>“i˜Ìœ]Êv>âÊ
«i˜Ã>À°Ê

Ê iÃÃiÊ ÀiëiˆÌœ]Ê w˜>“i˜Ìi]Ê jÊ «ÀiVˆÃœÊ Ài̜À˜>ÀÊ >œÊ ˜œÃÃœÊ Ãi“«ÀiÊ Lœ“Ê iÊ
Ûi…œÊiÀi>Շ*œ˜ÌÞÊ«>À>ʵÕi“Ê>ʘœXKœÊ`iʈ“«i˜Ã>`œÊÃiʈ˜ÃVÀiÛiʘՓ>ÊÌÀ>“>Ê
Ãi“@˜ÌˆV>ʓՈ̜ÊVœ“«iÝ>°Ê
œ“Êi>ÊÃKœÊˆ˜ÌiÀÀœ}>`>ÃÊ>ÃÊÀi>XªiÃÊi˜ÌÀiÊv>̜ÊiÊ
ˆ`iˆ>]ʜLÀ>ÊiÊ«i˜Ã>“i˜Ìœ]ÊÌÀ>`ˆXKœÊiʈ˜Ûi˜XKœ]ʜʓiӜÊiʜʜÕÌÀœ°Ê ]ÊÃi}՘`œÊ

…>ՉʭÓääÓ]Ê«°Ê{Ó®]ÊiÃÃ>ʘœXKœÊ«iÀ“ˆÌiÊ«iÀViLiÀÊVœ“œÊÃiÊ>«ÀiÃi˜Ì>Ê>ʵÕiÃÌKœÊ
`œÊˆ˜Ã̈ÌՈ˜ÌiÊiÊ`œÊˆ˜Ã̈ÌՈ`œÊ«>À>ÊՓ>ÊwœÃœw>ʵÕiÊÀi˜Õ˜VˆœÕÊDÊ«ÀiÌi˜ÃKœÊ`>Ê
>Õ̜v՘`>XKœ°Ê iÃÃiÊÃi˜Ìˆ`œ]Ê`ˆâÊiÀi>Շ*œ˜ÌÞ\Ê

Ãiʅ?ÊՓ>ʈ`i>ˆ`>`i]ÊՓʫi˜Ã>“i˜ÌœÊµÕiÊÌi“Êi“Ê“ˆ“ÊՓʫœÀۈÀ]ʵÕiÊ>ÌjʓiÇ
“œÊ «iÀvÕÀ>Ê “iÕÊ ië>XœÊ `iÊ Vœ˜ÃVˆk˜Vˆ>Ê iÊ Ìi“Ê Õ“Ê vÕÌÕÀœÊ «>À>Ê œÃÊ œÕÌÀœÃÊ iÊ µÕi]Ê
i˜w“]ÊÌÀ>˜ÃvœÀ“>`>Êi“ iÃVÀˆÌ>ÊÌi“ÊՓʫœÀۈÀÊi“Ê̜`œÊiˆÌœÀÊ«œÃÉÛi]ÊÝʫœ`iÊ
ÃiÀÊ«œÀµÕiÊiÃÃiÊ«i˜Ã>“i˜ÌœÊµÕiʘKœÊ“iÊÃ>Vˆ>ÊiʵÕiÊÌ>“Lj“ÊœÃÊ`iˆÝ>Êv>“ˆ˜ÌœÃ]Ê
µÕiʈ˜`ˆV>ÊՓ>Ê`ivœÀ“>XKœÊ`iʓˆ˜…>Ê«>ˆÃ>}i“ÊiÊ>LÀiÊ«>À>ʜÊ՘ˆÛiÀÃ>]ÊjÊ>˜ÌiÃÊ
i]ÊÜLÀiÌÕ`œ]ÊՓʈ“«i˜Ã>`œ°Ê
Ãʈ`iˆ>ÃʓՈ̜ʫœÃÃՉ`>Ãʍ?ʘKœÊÃKœÊˆ`iˆ>Ã]ʍ?ʘ>`>Ê
«i˜ÃœÊµÕ>˜`œÊ>ÃÊv>œ°ÊÊ­£™È{]Ê«°Ê£xÈ®


 A questão da autoria | João A. Frayze-Pereira

ÊiÀi>Շ*œ˜ÌÞÊvœˆÊiˆÌœÀÊ`iʓՈÌ>ÃʜLÀ>ÃÊ`iÊ«i˜Ã>“i˜Ìœ°Ê ʘœÊÌÀ>L>…œÊ
µÕiÊ`i`ˆVœÕÊ>ÊÕÃÃiÀ]ÊVœ˜Ãˆ`iÀ>ʜʺˆ“«i˜Ã>`œÊ`iÊÕÃÃiÀ»]ʵÕiÊjÊ`iiʓiӜÊ
iʵÕi]ʘœÊi˜Ì>˜Ìœ]Ê>LÀi‡ÃiÊ«>À>ʜÕÌÀ>ÃÊ«œÃÈLˆˆ`>`iÃÊ>Ê«i˜Ã>À°Ê*œÀÌ>˜Ìœ]Ê

«i˜Ã>ÀʘKœÊjÊ«œÃÃՈÀʜLi̜ÃÊ`iÊ«i˜Ã>“i˜ÌœÃÆÊjÊVˆÀV՘ÃVÀiÛiÀ]Ê}À>X>ÃÊ>ÊiiÃ]ÊՓÊ
`œ“‰˜ˆœÊ «>À>Ê «i˜Ã>ÀÊ µÕi]Ê «œÀÌ>˜Ìœ]Ê >ˆ˜`>Ê ˜KœÊ vœˆÊ «i˜Ã>`œ°Ê ­iÀi>Շ*œ˜ÌÞ]Ê
£™Èä]Ê«°ÊÓÈä®

iÃÃ>ʓi`ˆ`>]Ê«œ`i‡ÃiÊVœ“«>À>ÀʜÊV>“«œÊ`œÊ«i˜Ã>“i˜ÌœÊ>œÊ`>Ê«iÀVi«‡
XKœ°Ê"ÕÊÃi>]Ê>ÃȓÊVœ“œÊœÊ“Õ˜`œÊ«iÀViLˆ`œÊ“>˜Ìk“‡ÃiÊ}À>X>ÃÊ>ÊiÃÃiÃʈ˜VœÀ‡
«œÀ>ˆÃʵÕiÊÃKœÊœÃÊÀiyiݜÃ]Ê>ÃÊܓLÀ>Ã]ʜÃʅœÀˆâœ˜ÌiÃÊiʜÃÊië>XœÃÊi˜ÌÀiÊ>ÃÊVœˆÃ>ÃÊ
µÕiʘKœÊÃKœÊ«Àœ«Àˆ>“i˜ÌiÊVœˆÃ>Ã]ʓ>ÃÊÌ>“Lj“ʘKœÊÃKœÊ˜>`>]Ê`iˆ“ˆÌ>˜`œÊœÃÊ
V>“«œÃÊ`iÊÛ>Àˆ>XKœÊ«œÃÉÛiÊ˜œÊ“iӜʓ՘`œ]ÊiÀi>Շ*œ˜ÌÞÊVœ˜VÕˆ\Ê

>ÃȓÊÌ>“Lj“]Ê>ʜLÀ>Êiʜʫi˜Ã>“i˜ÌœÊ`iÊՓÊwÃœvœÊÃKœÊviˆÌœÃÊ`iÊViÀÌ>ÃÊ>À̈VՇ
>XªiÃÊi˜ÌÀiÊ>ÃÊVœˆÃ>ÃÊ`ˆÌ>Ã]ÊvÀi˜ÌiÊDÃʵÕ>ˆÃʘKœÊ…?Ê`ˆi“>Êi˜ÌÀiÊ>ʈ˜ÌiÀ«ÀiÌ>XKœÊ
œLïÛ>ÊiÊ>Ê>ÀLˆÌÀ?Àˆ>]ÊۈÃ̜ʵÕiÊ>ˆÊ˜KœÊiÃÌKœÊobjetosÊ`iÊ«i˜Ã>“i˜Ìœ]Ê«œˆÃ]ÊVœ“œÊ
>ÊܓLÀ>ÊiʜÊÀiyiݜ]ÊÌ>“Lj“ÊiiÃÊÃiÀˆ>“Ê`iÃÌÀՉ`œÃÊÃiÊÃÕL“ï`œÃÊDʜLÃiÀÛ>XKœÊ
>˜>‰ÌˆV>ʜÕÊ>œÊ«i˜Ã>“i˜ÌœÊˆÃœ>˜Ìi°Ê ÊÃiʵՈÃiÀ“œÃÊÃiÀÊwjˆÃÊ>ÊiiÃ]ÊÝʘœÃÊÀiÃÌ>Ê
ՓÊV>“ˆ˜…œ\Ê«i˜Ã>ÀÊ`iʘœÛœ°Ê­£™Èä]Ê«°ÊÓÈ£®

Ãȓ]Ê«œ`i‡ÃiÊ`ˆâiÀʵÕiÊ̜`>ÊiʵÕ>µÕiÀʜLÀ>]Ê̜`œÊiʵÕ>µÕiÀÊ«i˜Ã>‡
“i˜Ìœ]Êi“ÊÃՓ>]Ê̜`>ÊiʵÕ>µÕiÀÊwœÃœw>ÊÃiʈÕ`iʵÕ>˜`œÊVÀkÊÃiÀÊ>Õ̜v՘`>`>ÊiÊ
ÃiÊ«iÀ`iʵÕ>˜`œ]Ê`i˜ÌÀœÊœÕÊvœÀ>Ê`>Ê>V>`i“ˆ>]ÊjÊ«œÃÃՉ`>ʘ>Ê`ˆ˜@“ˆV>Ê`œÃÊ}À>˜‡
`iÃÊÈÃÌi“>Ã]ʘœÊV>Ì?œ}œÊ`œÃʓÕÃiÕÃÊiʘœÊ>ÀµÕˆÛœÊ`>ÃÊLˆLˆœÌiV>ÃÊ­
…>Չ]ÊÓääÓ]Ê
«°Ê{Ó®°Ê
w˜>]ÊVœ“œÊLi“Ê`ˆÃÃiÊ7ˆ˜˜ˆVœÌÌÊ­£™Çx]Ê«°Ê£În®Êºi“ʘi˜…Õ“ÊV>“«œÊ
VՏÌÕÀ>Ê jÊ «œÃÉÛiÊ ÃiÀÊ œÀˆ}ˆ˜>Ê iÝViÌœÊ ˜Õ“>Ê L>ÃiÊ `iÊ ÌÀ>`ˆXKœ»°Ê *œÀj“]Ê ÃiÊ º>Ê
ÌÀ>`ˆXKœ]ÊVœ“œÊ«i˜Ã>Û>ÊÕÃÃiÀ]ÊjÊiõÕiVˆ“i˜ÌœÊ`>ÃʜÀˆ}i˜Ã»Ê­iÀi>Շ*œ˜ÌÞ]Ê
£™Èä]Ê«°ÊÓx™®]Ê>œÊˆ˜Ã̈ÌՈÀ‡ÃiÊ`iÌiÀ“ˆ˜>`>ʜLÀ>Ê­œÕÊVœ˜Õ˜ÌœÊ`iʜLÀ>îÊVœ“œÊ
ÌÀ>`ˆXKœÊDʵÕ>Ê`iÌiÀ“ˆ˜>`>Ê«À?̈V>Ê«>ÃÃ>Ê>ÊÃiÀÊÀiviÀˆ`>]ʜÊÀˆÃVœÊµÕiÊÃiÊVœÀÀiÊjÊ
œÊ`iÊiõÕiViÀ“œÃÊ`œÊ«ÀœViÃÜʵÕiÊv՘`>“i˜ÌœÕÊiÃÃ>Ê«À?̈V>]ʈÃ̜Êj]Ê>ʜÀˆ}i“Ê
`œÊˆ˜Ã̈ÌՉ`œÊœÕʜʫÀœViÃÜʈ˜Ã̈ÌՈ˜ÌiʵÕiÊÃiÊV>À>VÌiÀˆâ>Ê«i>ÊÌÀ>˜Ã}ÀiÃÃKœÊ`>Ê
ÌÀ>`ˆXKœÊµÕiʜÊÃÕÃVˆÌœÕ°Ê “ÊœÕÌÀ>ÃÊ«>>ÛÀ>Ã]ʜÊÀˆÃVœÊµÕiÊ>Ê«À?̈V>ÊVœÀÀiÊjʜÊ`iÊ
>`µÕˆÀˆÀÊՓÊÈ}˜ˆwV>`œÊ“‰ÌˆVœÊœÕʈ`iœ}ˆVœ]ÊՓ>ÊÛiâʵÕiʈ`iœ}ˆV>ÊjʵÕ>µÕiÀÊ
Vœ˜ÃÌÀÕXKœÊˆ“>}ˆ˜?Àˆ>ʵÕiʈ}˜œÀ>ʜÊÃiÕÊv՘`œÊ…ˆÃ̝ÀˆVœ‡VՏÌÕÀ>]ÊVœ“œÊ>Êi˜Ìi˜‡
`iÕÊiÀi>Շ*œ˜ÌÞÊ­£™È{]Ê«°ÊÓΙ®°Ê
Ê iÃÃiÊÃi˜Ìˆ`œ]ÊÃiÊVœ˜Ãˆ`iÀ>À“œÃʵÕiÊ>ʵÕiÃÌKœÊ˜œÀÌi>`œÀ>Ê`œÊÌÀ>L>…œÊ
`iÊi`>ÊiÀÀ“>˜˜Ê­ÓääÇ®ÊqÊa ideia de dupla face: método-absurdoÊqÊjÊviV՘`>Ê
«œÀÊÃiÀÊi˜ˆ}“?̈V>]ÊՓ>ÊÛiâʵÕiÊ>À̈VՏ>Ê«>À>`œÝ>“i˜ÌiÊ>ʜÀ`i“Ê­“j̜`œ®ÊiÊ
>Ê`iÜÀ`i“Ê­>LÃÕÀ`œ®]ÊÌ>Êˆ`iˆ>ÊÀiµÕiÀʓ>ˆÃÊÌÀ>L>…œÊ`iʏiˆÌÕÀ>Ê«>À>Ê>j“Ê`œÊ
«iÀ‰“iÌÀœÊ `>Ê œLÀ>Ê `iÊ >LˆœÊ iÀÀ“>˜˜]Ê i݈}ˆ˜`œÊ >Ê «>ÃÃ>}i“Ê `>Ê endopoiesis
«>À>Ê >Ê exopoiesis ­Àii˜]Ê £™™{®°Ê Ê Õ“> «>ÃÃ>}i“Ê ˜iViÃÃ?Àˆ>Ê «>À>Ê }>À>˜ÌˆÀÊ >Ê

 JORNAL de PSICANÁLISE 45 (82), 129-140. 2012

ÌÀ>˜ÃVi˜`k˜Vˆ>Ê`>ʜLÀ>Ê`iÊiÀÀ“>˜˜ÊVœ“œÊœLÀ>Ê`iÊ«i˜Ã>“i˜ÌœÊiʘKœÊVœ“œÊ
`ˆÃVÕÀÜʈ`iœ}ˆVœ°Ê"ÕÊÃi>]Êjʘ>ÊiÝ«œÃˆXKœÊDÊ>ÌiÀˆ`>`i]ÊDÊ`ˆviÀi˜X>]Ê>œÊ`iL>ÌiÊ
«ÖLˆVœ]ʵÕiÊՓ>ʜLÀ>ÊqʵÕ>µÕiÀʜLÀ>ÊqÊÀiÛi>Ê>ÊÃÕ>Ê«>À̈VՏ>Àˆ`>`i]ÊVœ˜`ˆXKœÊ
˜iViÃÃ?Àˆ>Ê«>À>ÊۈÀÊ>ÊÃiÊ̜À˜>ÀÊ՘ˆÛiÀÃ>]Ê«œˆÃÊjÊ>Ê«>À̈VՏ>Àˆ`>`iÊ`iÊՓ>ʜLÀ>Ê
µÕiÊ>Ê̜À˜>ʈÀÀi«ỉÛi]ÊV>«>âÊ`iÊՏÌÀ>«>ÃÃ>Àʜʓœ“i˜ÌœÊ…ˆÃ̝ÀˆVœÊi“ʵÕiÊÃiÊ`iÕÊ
>ÊÃÕ>Ê«Àœ`ÕXKœ°Ê
œ“ÊiÃÃ>Ê«>ÃÃ>}i“]Ê«œÀÌ>˜Ìœ]ÊjÊ`>`œÊՓʫ>ÃÜʘœÊÃi˜Ìˆ`œÊ`>Ê
ÌÀ>˜ÃvœÀ“>XKœÊ`œÊV>“«œÊˆ˜Ã̈ÌՉ`œÊiÊ`iˆ“ˆÌ>`œÊ«i>ʜLÀ>]Ê>LÀˆ˜`œ‡ÃiÊ«>À>ÊiÃÌ>Ê
ՓʏÕ}>ÀÊVœ˜Ìi“«œÀ@˜iœÊ˜>ÊVՏÌÕÀ>ÊVœ˜Ìi“«œÀ@˜i>°Ê
œ“ÊiviˆÌœ]ÊjÊiÃÃ>Ê«œÃȇ
Lˆˆ`>`iʵÕiʜÊÌÀ>L>…œÊ`iÊi`>ÊiÀÀ“>˜˜Êˆ˜>Õ}ÕÀ>\Ê«œÀÊÃiÀÊ>Ê«Àˆ“iˆÀ>ʏiˆÌÕÀ>Ê
«ÕLˆV>`>Ê`œÊVœ˜Õ˜ÌœÊ`>ʜLÀ>Ê`iÊ>LˆœÊiÀÀ“>˜˜]Êi>ÊÌi“ʜʓjÀˆÌœÊ`iʈ˜ÃÌ>Շ
À>ÀÊ>ÊvœÀÌ՘>ÊVÀ‰ÌˆV>Ê`iÃÃ>ʜLÀ>Êi]Ê«œÀÌ>˜Ìœ]Ê`iÊVœœV>ÀÊ>Ê>Õ̜Àˆ>Ê`iÃÃ>ʜLÀ>Êi“Ê
µÕiÃÌKœ°Ê"ÕÊÃi>]Ê>œÊv>âiÀÊ>Ê>˜?ˆÃiÊ`>ʜLÀ>]Ê«iÀ“ˆÌiÊ>œÃÊ«ÃÌiÀœÃÊv>âiÀÊVœ˜Ì>̜Ê
Vœ“Ê>Ê/iœÀˆ>Ê`œÃÊ
>“«œÃÊÃi}՘`œÊՓ>ʘœÛ>ÊV…>Ûi]Ê>ViˆÌ>˜`œ‡>ʜÕʘKœ°Ê
œ“Ê
i>]ÊjʜÊV>“«œÊ`>Ê«Àj‡vœÀ“>XKœÊ`œÊ«i˜Ã>“i˜ÌœÊ`œÊ>Õ̜ÀʵÕiÊÃiÊ>LÀiÊDʈ˜ÌiÀ‡
Àœ}>XKœ°Ê
w˜>]ÊVœ“Ê>ÊÃÕ>ʏiˆÌÕÀ>]Ê>Ê>Õ̜À>Ê`iˆÝ>ÊÃÕÀ}ˆÀÊՓÊV>“«œÊˆ˜`iÌiÀ“ˆ‡
˜>`œÊ>ÊÃiÀÊ̜“>`œÊi“ÊVœ˜Ãˆ`iÀ>XKœÊ«œÀʜÕÌÀœÃʏiˆÌœÀiÃÊVՍœÃÊÌÀ>L>…œÃ]ÊV>`>Ê
ՓÊ>ÊÃiÕʓœ`œ]ÊÃiÊi˜V>ÀÀi}>ÀKœÊ`iÊv>âiÀÊ>ʜLÀ>Ê`ˆ>œ}>ÀÊVœ“ÊœÕÌÀœÃÊ>Õ̜ÀiÃ]Ê
i“iÀ}i˜ÌiÃÊ`>ÊwœÃœw>]Ê`>ʫÈV>˜?ˆÃiÊiÊ`>ÊVՏÌÕÀ>ʘՓÊÃi˜Ìˆ`œÊ>“«œ°Ê ÊiÃÌiÊjÊ
œÊˆ“«i˜Ã>`œÊ`>ʏiˆÌÕÀ>‡œLÀ>Ê`iÃÃ>Ê>Õ̜À>‡iˆÌœÀ>°Ê"ÕÊÃi>]ÊÃiÀʏiÛ>`>Ê>Ê«i˜Ã>ÀÊ
>µÕˆœÊµÕiÊ>ʜLÀ>Ê`iÊ>LˆœÊ`?Ê>Ê«i˜Ã>ÀʏiۜÕÊi`>Ê>Êv>âiÀÊÃÕÀ}ˆÀÊ>ʘiViÃÈ`>`iÊ
`iÊ>ʜLÀ>ÊÃiÀÊVœ˜Ãˆ`iÀ>`>ÊVœ“«>À>̈Û>“i˜Ìi]Ê`iÊÜÀÌiʵÕi]ÊÀii“LÀ>˜`œÊ,œ>˜`Ê
>À̅iÃ]Ê«œ`i‡ÃiÊ`ˆâiÀʵÕiÊ>ÊiÌiÀ˜ˆ`>`iÊ`iÊՓÊ>Õ̜ÀʘKœÊÃiÊ`iÛiÊ>«i˜>ÃÊ>ÊiiÊ
“iӜ]ʓ>Ã]Êi“Ê}À>˜`iÊ«>ÀÌi]Ê>œÊÌÀ>L>…œÊ`ˆviÀi˜Vˆ>Ê`iÊÃiÕÃÊ«œÃÉÛiˆÃʏiˆÌœÀiðÊ
˜Ã̈}>`œÃÊ«i>ʜLÀ>ʏˆ`>]ÊÃKœÊiiÃʵÕiÊ«Àœ«œÀKœÊ>Êi>Ê«iÀ}՘Ì>ÃÊ`ˆviÀi˜ÌiÃÊDÃÊ
µÕ>ˆÃÊ>ʜLÀ>Ê«œ`iÀ?ÊÀi뜘`iÀÊÌ>“Lj“Ê`ˆviÀi˜Vˆ>`>“i˜Ìi°Ê
Êi>LœÀ>XKœÊ`iÃÃiÊ
«ÀœViÃÜ]ʵÕiÊV>À>VÌiÀˆâ>ʜÊV>“«œÊ`>ÊÀiVi«XKœÊVՏÌÕÀ>Ê`iÊՓ>ʜLÀ>]ÊÃÕÀ}ˆÀ?Ê
“>ˆÃʜÕʓi˜œÃÊ`i˜Ã>Ê`iÊÃi˜Ìˆ`œÃ]Ê`i«i˜`i˜`œ]Ê«œÀÊՓʏ>`œ]Ê`>Ê`ˆÃ«œÃˆXKœÊ`œÃÊ
iˆÌœÀiÃÊ«>À>ʜÊÌÀ>L>…œÊ`>ʈ˜ÌiÀÀœ}>XKœÊi]Ê«œÀʜÕÌÀœ]Ê`>Ê«œÌi˜Vˆ>ˆ`>`iÊ`>Ê«À‡
«Àˆ>ʜLÀ>Ê`iÊv>âk‡œÃÊ«i˜Ã>À°ÊÊ`iÃÃiÃÊ`œˆÃÊ>ëiV̜ÃʵÕiÊՓ>ʜLÀ>Ê`i«i˜`iÊ«>À>Ê
ÃiÊ՘ˆÛiÀÃ>ˆâ>À°Ê-Ê>ÃȓÊi>ÊÀi>ˆâ>À?ÊÃiÕʓ>ˆÃÊ«Àœv՘`œÊ`iÉ}˜ˆœ\Êv՘`>ÀÊՓÊ
V>“«œÊ`ˆÃVÕÀÈۜʜÕÊ>ÃÜVˆ>̈ۜÊi“ÊVœ˜Ì>̜ÊVœ“ʜʵÕ>Ê>}՘ÃʏiˆÌœÀiÃÊ«œ`iÀKœÊ
ÃiÊ̜À˜>ÀʘœÛœÃÊ>Õ̜ÀiÃÊqʈ`iˆ>ʵÕiʘKœÊjÊiÃÌÀ>˜…>Ê>œÃʫÈV>˜>ˆÃÌ>ðÊiÊv>̜]Ê
Vœ“œÊ>wÀ“œÕÊ*œ˜Ì>ˆÃ]Êi“Ê*ÈV>˜?ˆÃi]Ê

iÃVÀiÛiÀÊ ˜KœÊ jÊ iÝ«Àˆ“ˆÀÊ œÕÊ Vœ“Õ˜ˆV>À]Ê ˜i“Ê “iÓœÊ `ˆâiÀ]Ê iÊ “i˜œÃÊ >ˆ˜`>Ê Ê oÊ
º«Àœ`ÕâˆÀÊՓÊÌiÝ̜»°ÊʵÕiÀiÀÊ`>ÀÊvœÀ“>Ê>œÊˆ˜vœÀ“i]Ê>}Փ>Ê«iÀ“>˜k˜Vˆ>Ê>œÊ
“ÕÌ?Ûi]ÊՓ>Êۈ`>ÊqÊÌKœÊvÀ?}ˆ]ÊVœ“œÊÃiÊÃ>LiÊqÊ>œÊˆ˜>˜ˆ“>`œ°Ê"ʵÕiÊ>Õ̜ÀÊiʏiˆÌœÀÊ
iëiÀ>“Êi˜ÌKœÊœLÌiÀʘKœÊj]ÊVœ“œÊ˜œÊV>ÜÊ`œÊiÃVÀˆÌœÊVˆi˜Ì‰wVœ]ÊՓ>ÊÛiÀ`>`iÊVœ˜‡
VÕÈÛ>]ʘi“Ê“iӜÊՓÊvÀ>}“i˜ÌœÊ֘ˆVœÊ`iÊÛiÀ`>`i]ʓ>ÃÊ>ʈÕÃKœÊ`iÊՓÊVœ“iXœÊ
Ãi“Êw“ÊÊoÊ­£™™£]Ê«°Ê£Îή


 A questão da autoria | João A. Frayze-Pereira

“ÊÃՓ>]ÊiëiÀœÊÌiÀÊÃi˜ÃˆLˆˆâ>`œÊœÃʏiˆÌœÀiÃÊ`iÃÌiÊLÀiۉÃȓœÊ>À̈}œÊ«>À>Ê
>ÊVœ“«i݈`>`iÊ`>ʵÕiÃÌKœÊ`>Ê>Õ̜Àˆ>]ÊÃi>Êi>ÊÀiviÀˆ`>ÊDÊ>ÀÌiʜÕÊDʫÈV>˜?ˆÃi°Ê
Ê>ʵÕiÃÌKœÊjÊÌKœÊ“>ˆÃÊVœ“«iÝ>ʵÕ>˜ÌœÊ“>ˆœÀÊvœÀÊ>ʈ˜ÃˆÃÌk˜Vˆ>ʘ>Êw}ÕÀ>Ê`œÊ
>Õ̜ÀÊ Vœ“œÊ ÀiviÀk˜Vˆ>Ê wÝ>Ê `>Ê œLÀ>°Ê iÃÃiÊ V>Ü]Ê œÊ ÀˆÃVœÊ µÕiÊ iÃÃ>Ê ˆ˜ÃˆÃÌk˜Vˆ>Ê
VÀˆ>ÊjʜÊ`iÊ>ʜLÀ>ÊV>ˆÀʘœÊV>“«œÊ`>Ãʈ`iœœ}ˆ>Ã]ÊÀˆÃVœÊ>œÊµÕ>ÊÃiÊiÝ«ªiʵÕ>‡
µÕiÀʜLÀ>]ʵÕ>˜`œÊ>Ê«>À̈ÀÊ`i>ÊÃÕÀ}iÊ>ÊÌi˜`k˜Vˆ>Ê>ÊÃ>VÀ>ˆâ>Àʜʘœ“iÊ`œÊ>Õ̜ÀÊ
Vœ“œÊ`iÌi˜ÌœÀÊ`>Ê«>>ÛÀ>‡ÛiÀ`>`iÊÜLÀiʜʓ՘`œÊ>œÊµÕ>ÊiiÊÃiÊÀiviÀiÊiÊÜLÀiÊ
>Ê`ˆÃVˆ«ˆ˜>ʵÕiÊÀi«ÀiÃi˜Ì>°Ê iÃÃiÊV>Ü]Ê>ʈ“«ˆV>XKœÊjʜÊviV…>“i˜ÌœÊ`>ʜLÀ>Ê
`iÊ«i˜Ã>“i˜ÌœÊDÊ>ÌiÀˆ`>`iʵÕi]ÊVœ“œÊÃ>Li“œÃ]ÊÃi“«ÀiÊi݈}iÊ`iʘÃÊ>LiÀÌÕÀ>Ê
VÀˆ>̈Û>Ê «>À>Ê µÕiÊ `i>Ê «œÃÃ>“œÃÊ ÌiÀÊ iÝ«iÀˆk˜Vˆ>°Ê iÃÃiÊ Ãi˜Ìˆ`œ]Ê «>À>Ê iÃV>«>ÀÊ
`iÃÃiÊÀˆÃVœÊÀi`ÕVˆœ˜ˆÃÌ>]ʜʓœ`œÊ`iʏiÀÊexopoiéticoÊÃÕÀ}iÊVœ“œÊՓ>Ê«iÀëiV̈Û>Ê
VÀ‰ÌˆV>°Ê Ê>Ê«>À̈ÀÊ`i>]Ê>̈˜}ˆ`œÊiÃÃiÊ«œ˜ÌœÊ`>ʈ˜ÌiÀÀœ}>XKœ]ÊÀi«ªi‡ÃiÊ>Ê«iÀ}՘Ì>Ê
µÕiʘœÀÌiœÕÊiÃÌiÊiÃVÀˆÌœÊqʵÕi“Ê`iÛiʜVÕ«>ÀʜʏÕ}>ÀÊ`>Ê>Õ̜Àˆ>Ê`iÊՓ>ʜLÀ>ʵÕiÊ
ÃiÊ`iÃ̈˜>Ê>ÊÃiÀʏˆ`>Ê>«ÃÊÌiÀÊÈ`œÊ˜>ÀÀ>`>\Ê>µÕiiʵÕiÊ>ÊiÃVÀiÛiÕʜÕÊ>µÕiiʵÕiÊ
Ài>ˆâœÕÊ>ʏiˆÌÕÀ>Ê`>ʘ>ÀÀ>̈Û>¶ÊiˆÝœÊ>œÃʈ˜ÌiÀiÃÃ>`œÃʘ>ʵÕiÃÌKœÊՓÊV>“«œÊ
>LiÀÌœÊ «>À>Ê >Ê i>LœÀ>XKœÊ `>ÃÊ ÃÕ>ÃÊ «À«Àˆ>ÃÊ ÀiyiݪiðÊ
w˜>]Ê Vœ“œÊ iÃVÀiÛiÕÊ
*œ˜Ì>ˆÃ]ʺi˜µÕ>˜ÌœÊ…œÕÛiÀʏˆÛÀœÃ]ʘˆ˜}Õj“Êqʘ՘V>ÊqÊÌiÀ?Ê>Ê֏̈“>Ê«>>ÛÀ>»Ê
­£™™£]Ê«°Ê£Î{®°Ê

La cuestión de la autoría: lo impensado de las obras de pensamiento – arte,

narración clínica y teoría psicoanalítica
,iÃՓi˜\Ê Ê>À̉VՏœÊ`ˆÃVÕÌiʏ>ÃÊÀi>Vˆœ˜iÃÊi˜ÌÀiÊ>Õ̜À]ʜLÀ>ÊÞʏiV̜À°Ê-iÊ>˜>ˆâ>˜Ê
>}՘>ÃÊÈÌÕ>Vˆœ˜iÃÊiÝÌÀ>‰`>ÃÊ`iʏœÃÊV>“«œÃÊ`iÊ>ÀÌi]Ê`iʏ>ÊV‰˜ˆV>ÊÞÊ`iʏ>ÊÌiœÀ‰>Ê
«ÃˆVœ>˜>‰ÌˆV>]ʵÕiʈ˜ÌiÀÀœ}>˜ÊVÀ‰ÌˆV>“i˜Ìiʏ>Êw}ÕÀ>Ê`iÊ>Õ̜ÀÊi˜Ê>ÊÀi>Vˆ˜ÊVœ˜Ê
iÊ iV̜À°Ê
œ˜Ãˆ`iÀ>Ê µÕiÊ iÊ >VÌœÊ `iÊ iiÀÊ Õ˜>Ê œLÀ>Ê VÀi>Ê Õ˜Ê V>“«œÊ µÕiÊ Ãˆi“«ÀiÊ
«ˆ`iʓ?ÃÊ«Ài}՘Ì>Ã]Ê>LÀˆi˜`œÊ>ʜLÀ>Ê`iÊ՘Ê>Õ̜ÀÊ>Ê`ˆ?œ}œÊVœ˜ÊœÌÀœÃÊ>Õ̜ÀiðÊ

œ˜Ãˆ`iÀ>Ê ÀiiÛ>˜ÌiÊ iÊ Vœ˜Vi«ÌœÊ vi˜œ“i˜œ}ˆVœÊ `iÊ ºˆ“«i˜Ã>`œ»Ê µÕiÊ Ãˆ}˜ˆwV>Ê
˜œÊ >µÕiœÊ µÕiÊ Õ˜>Ê œLÀ>Ê `iÊ `iÊ «i˜Ã>À]Ê “>ÃÊ œÊ µÕiÊ i>]Ê >Ê «i˜Ã>À]Ê ˜œÃÊ `>Ê >Ê
«i˜Ã>À°ÊÊ ÃÌ>ʘœVˆ˜ÊVÀ‰ÌˆV>Ê>LÀiʏ>ÃÊ«ÕiÀÌ>ÃÊ«>À>ʵÕiʏ>ʜLÀ>ÊÃiÊiÃV>«iÊ`iÊV>“«œÊ
`iʏ>ʈ`iœœ}‰>ÊÞÊÌÀ>˜ÃvœÀ“>ÊiÊÌi“>Ê`iʏ>Ê>Õ̜À‰>Êi˜Ê՘>ÊVÕiÃ̈˜ÊVœ“«i>°ÊÊ
*>>LÀ>ÃÊV>Ûi\Ê>Õ̜À]ʏiV̜À]ʜLÀ>]ÊÀiVi«Vˆ˜ÊVÀ‰ÌˆV>]ʈ`iœœ}‰>

The question of authorship: the unthought known of the works of thought –

artistic biography, clinical narrative and psychoanalytic theory

LÃÌÀ>VÌ\Ê /…iÊ >À̈ViÊ `ˆÃVÕÃÃiÃÊ Ì…iÊ Ài>̈œ˜ÃÊ LiÌÜii˜Ê >Õ̅œÀ]Ê …ˆÃÊ ÜœÀŽÊ >˜`Ê Ì…iÊ
Ài>`iÀ°ÊÌÊ>˜>ÞâiÃÊܓiÊÈÌÕ>̈œ˜ÃÊ`À>ܘÊvÀœ“Ê>ÀÌ]ÊVˆ˜ˆV>Ê>˜`Ê«ÃÞV…œ>˜>Þ̈VÊ
̅iœÀÞ½ÃÊ wi`Ã]Ê Ü…ˆV…Ê VÀˆÌˆV>ÞÊ ˆ˜ÌiÀÀœ}>ÌiÊ Ì…iÊ w}ÕÀiÊ œvÊ Ì…iÊ >Õ̅œÀÊ ˆ˜Ê Ài>̈œ˜Ê
̜Ê̅iÊÀi>`iÀ°ÊÊÌʈÃÊVœ˜Ãˆ`iÀi`Ê̅>ÌÊ̅iÊ>VÌʜvÊÀi>`ˆ˜}Ê>Ü>ÞÃÊVÀi>ÌiÃÊ>Êwi`Ê̅>ÌÊ
`i“>˜`ÃʓœÀiʈ˜ÌiÀÀœ}>̈œ˜]ʜ«i˜ˆ˜}Ê̅iÊܜÀŽÊ̜Ê>Ê`ˆ>œ}Ê܈̅ʜ̅iÀÊ>Õ̅œÀðÊÌÊ
ˆÃÊVœ˜Ãˆ`iÀi`ÊÀiiÛ>˜Ì]Ê>ÃÊÜi]Ê̅iÊ«…i˜œ“i˜œœ}ˆV>Ê˜œÌˆœ˜Êœvʺ˜œ˜‡Ì…œÕ}…Ì»]Ê
܅ˆV…Ê “i>˜ÃÊ Ì…iÊ Ì…œÕ}…ÌÊ Ì…>ÌÊ Ì…iÊ ÜœÀŽÊ `i“>˜`ÃÊ ÌœÊ LiÊ Ì…œÕ}…Ì]Ê ˜œÌÊ Ì…iÊ œ˜iÊ
̅>Ìʅ>ؽÌÊLii˜Ê̅œÕ}…ÌÊLÞʈ̰ÊÊ/…ˆÃÊVÀˆÌˆV>Ê˜œÌˆœ˜Êœ«i˜ÃÊ`œœÀÃÊvœÀÊ̅iÊܜÀŽÊ̜Ê
iÃV>«iÊ̅iÊwi`ʜvʈ`iœœ}ÞÊ>˜`ÊÌÀ>˜ÃvœÀ“ÃÊ̅iÊ̅i“iʜvÊ>Õ̅œÀň«Êˆ˜Ê>ÊVœ“«iÝÊ
µÕiÃ̈œ˜°Ê
iÞܜÀ`Ã\Ê>Õ̅œÀ]ÊÀi>`iÀ]ÊܜÀŽ]ÊVÀˆÌˆV>ÊÀiVi«Ìˆœ˜]ʈ`iœœ}Þ


 JORNAL de PSICANÁLISE 45 (82), 129-140. 2012

Referências
>À̅iÃ]Ê,°Ê­£™nn®°ÊO rumor da língua. -KœÊ*>Տœ\ À>ȏˆi˜Ãi°Ê

…>Չ]Ê°Ê­ÓääÓ®°ÊExperiência do pensamento°Ê-KœÊ*>Տœ\Ê>À̈˜ÃÊœ˜ÌiðÊ
À˜ÃÌ]Ê°Ê­£™Çä®°ÊÉcritures.Ê*>ÀˆÃ\Ê>ˆ“>À`°Ê
œÕV>ՏÌ]Ê°Ê­£™™Ó®°ÊO que é um autor?ʈÃLœ>\Ê6i}>É*>ÃÃ>}i˜Ã°Ê­/À>L>…œÊœÀˆ}ˆ˜>Ê«ÕLˆV>`œÊi“Ê
£™È™®
À>Þâi‡*iÀiˆÀ>]Ê°Ê­Óä£ä®°Ê ˜ÌÀiÊ>Ê>ÀÌiÊiÊ>Ê`œÀ]ʈ`i˜Ìˆ`>`iÊVœ˜ÛՏÈÛ>]Ê>ÝÊ À˜Ã̰ʘʰÊÀ>Þâi‡
*iÀiˆÀ>]ÊArte, dor: inquietudes entre estética e psicanálise. Ê­Ó§Ê `°]Ê««°ÊÓ{™‡ÓÇä®°Ê-KœÊ*>Տœ\Ê

Ìiˆk°
>LL>À`]Ê°Ê"°ÊEÊ"}`i˜]Ê/°Ê°Ê­Ó䣣®°Ê/œÀ˜>À‡ÃiʫÈV>˜>ˆÃÌ>°ÊLivro anual de psicanálise]ÊXXV,
££Ç‡£Îä°Ê
œ`“>˜˜]Ê°Ê­£™xÈ®°ÊLe Dieu caché°Ê*>ÀˆÃ\Ê>ˆ“>À`°Ê
Àii˜]Ê
°Ê­£™™{®°ÊRevelações do inacabado. Sobre o cartão de Londres de Leonardo da Vinci.Ê,ˆœÊ
`iÊ>˜iˆÀœ\Ê“>}œ°Ê
iÀÀ“>˜˜]Ê°Ê­ÓääÇ®°ÊAndaimes do real – construção de um pensamento°Ê-KœÊ*>Տœ\Ê
>Ã>Ê`œÊ
*ÈVœ}œ°Ê
>ÕÃÃ]Ê,°Ê­£™Çn®°ÊPour une esthétique de la réception.Ê*>ÀˆÃ\Ê>ˆ“>À`°Ê
ivœÀÌ]Ê
°Ê­£™ÇÓ®°ÊLe travail de l’oeuvre. Machiavel. *>ÀˆÃ\Ê>ˆ“>À`°Ê
ivœÀÌ]Ê
°Ê­£™Ç™®°ÊAs formas da história. -KœÊ*>Տœ\Ê À>ȏˆi˜Ãi°Ê
>À̜˜]Ê-°Ê­Óääx®°ÊA irrecusável busca de sentido°Ê-KœÊ*>ՏœÉÕ‰\Ê
ÌiˆkɍՉ°Ê
iÀi>Շ*œ˜ÌÞ]Ê°Ê­£™Èä®°ÊSignes°Ê*>ÀˆÃ\Ê>ˆ“>À`°Ê
iÀi>Շ*œ˜ÌÞ]Ê°Ê­£™È{®°ÊLe visible et l’invisible°Ê*>ÀˆÃ\Ê>ˆ“>À`°Ê
iÀi>Շ*œ˜ÌÞ]Ê°Ê­£™ÈÈ®°ÊiÊ`œÕÌiÊ`iÊ
jâ>˜˜i°Ê˜Ê°ÊiÀi>Շ*œ˜ÌÞ]ÊSens et non-sens°Ê­««°Ê
£x‡{{®°Ê*>ÀˆÃ\Ê >}i°
*œ˜Ì>ˆÃ]ʰʇ °Ê­£™™£®°ÊA força de atração.Ê,ˆœÊ`iÊ>˜iˆÀœ\ÊœÀ}iÊ<>…>À°Ê
*œ˜Ì>ˆÃ]ʰʇ °Ê­ÓääÓ®°Ê ˜ÌÀiۈÃÌ>°ÊJornal de Psicanálise]Ê35Ê­È{ÉÈx®]Êә‡{Ç°Ê
,Õ`iˆV‡iÀ˜>˜`iâ]Ê°Ê­£™™™®°Ê>˜}>}iÊ`ÕÊV>Ã\ʓœ`miÃÊiÌʓœ`>ˆÌjðʘʰÊ6ˆ>ÊiÊ*°Ê°Êj`ˆ`>]ÊLe
cas en controverse.Ê­««°Êә‡Ê{Ó®°Ê*>ÀˆÃ\Ê*1°Ê
7ˆ˜˜ˆVœÌÌ]Ê°Ê7°Ê­£™Çx®°ÊO brincar e a realidade°Ê,ˆœÊ`iÊ>˜iˆÀœ\Ê“>}œ°Ê
7œœv]Ê6°Ê­£™Çn®°ÊOrlando°Ê,ˆœÊ`iÊ>˜iˆÀœ\Ê œÛ>ÊÀœ˜ÌiˆÀ>°Ê­"LÀ>ʜÀˆ}ˆ˜>Ê«ÕLˆV>`>Êi“Ê£™Ón®
<ˆÃi]Ê °Ê­£™™Î®°ÊLe génie°Ê*>ÀˆÃ\ʈ˜ÕˆÌ°Ê

œKœÊ
°ÊÀ>Þâi‡*iÀiˆÀ>Ê
,Õ>Êœ>µÕˆ“Ê
˜Ì՘iÃ]ÊÇÓÇ]ÊV°ÊÇÓ
äx{£x‡ä£Ó°Ê-KœÊ*>Տœ]Ê-*
/i\Ê££Ê{ÇäӇ{Çn£Ê
œ>œvÀ>ÞâiJÞ>…œœ°Vœ“°LÀ

,iViLˆ`œÊi“\Ê£ÎÉxÉÓä£Ó

ViˆÌœÊi“\ÊÈÉÈÉÓä£Ó

