Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Aula 11 -
Vetores e aplicações
X · Y = x1 y1 + · · · + xn yn .
X × Y = (x2 y3 − x3 y2 , x3 y1 − x1 y3 , x1 y2 − x2 y1 ).
e e2 e3 e1 = (1, 0, 0)
1
x1
x2 x3
com e2 = (0, 1, 0) .
y1 y2 y3 e3 = (0, 0, 1)
X × Y = (x2 y3 − x3 y2 , x3 y1 − x1 y3 , x1 y2 − x2 y1 ).
ı κ
ı = (1, 0, 0)
x1
x2 x3 com = (0, 1, 0) .
y1 y2 y3 κ = (0, 0, 1)
X × Y = (x2 y3 − x3 y2 , x3 y1 − x1 y3 , x1 y2 − x2 y1 ).
e e2 e3 e1 = (1, 0, 0)
1
x1
x2 x3
com e2 = (0, 1, 0) .
y1 y2 y3 e3 = (0, 0, 1)
Exemplo
e e2 e3
1
1 1 0 1 0 1
Y × X = 0 1 1 = e1
− e2 + e3
1 0 −1 0 −1 1
−1 1 0
= (−1, −1, 1)
X · Y = x1 y1 + · · · + xn yn .
Para quaisquer X, Y, Z ∈ Rn e k ∈ R,
1. X · X ≥ 0 e (X · X = 0 ⇔ X = 0Rn )
2. X· Y = Y · X
3. (k X)· Y = k (X · Y ) = X · (k Y )
4. (X + Y )· Z = X · Z + Y · Z
1. X × X = 0 R3
2. X × Y = −(Y × X)
3. (k X) × Y = k (X × Y ) = X × (k Y )
4. (X + Y ) × Z = X × Z + Y × Z
5. Fórmula de Lagrange:
X × (Y × Z) = (Z · X)Y − (Y · X)Z
6. Identidade de Jacobi:
X × (Y × Z) + Z × (X × Y ) + Y × (Z × X) = 0R3
x x2 x3
1
(X × Y ) · Z = y1 y2 y3 = X · (Y × Z)
z1 z2 z3
(X × Y ) · X = 0 = (X × Y ) · Y
X × Y é ortogonal a X e Y
X, Y e X× Y
formam um triedro direto, isto é, vale a regra da mão direita: se rodar a mão direita no
= (x1 , . . . , xn ) ∈ Rn é
O comprimento ou norma de X
q
kXk = x21 + · · · + x2n .
Dado k ∈ R,
kkXk = |k|kXk e kXk2 = X ·X .
Dado k ∈ R,
kkXk = |k|kXk e kXk2 = X ·X .
Dados X, Y ∈ Rn ,
|X · Y | ≤ kXkkY k
Dados X, Y ∈ Rn ,
|X · Y | ≤ kXkkY k
Dados X, Y ∈ Rn ,
|X · Y | ≤ kXkkY k
Nota: Dados x, y ∈ R,
2 2 2 x2 + y 2
(x ± y) = x ± 2xy + y ≥ 0 ⇔ |xy| ≤ .
2
Dados X, Y ∈ Rn ,
|X · Y | ≤ kXkkY k
Dados X, Y ∈ Rn ,
kX + Y k ≤ kXk + kY k.
Dados X, Y ∈ Rn ,
kX + Y k ≤ kXk + kY k.
Prova: kX + Y k2 = (X + Y ) · (X + Y )
= X·X+X·Y +Y ·X+Y ·Y
= kXk2 + 2 (X · Y ) + kY k2
≤ kXk2 + 2 kXkkY k + kY k2
= (kXk + kY k)2
Dados X, Y ∈ Rn ,
kX + Y k ≤ kXk + kY k.
Prova: kX + Y k2 = (X + Y ) · (X + Y )
= X·X+X·Y +Y ·X+Y ·Y
= kXk2 + 2 (X · Y ) + kY k2
≤ kXk2 + 2 kXkkY k + kY k2
= (kXk + kY k)2
Teorema de Pitágoras
X· Y
∈ [−1, 1].
kXkkY k
X· Y
∈ [−1, 1].
kXkkY k
a X ·V
cos θ = = . θ
kV k kXk kV k
X = (x , 0) a x
X· Y
∈ [−1, 1].
kXkkY k
X· Y
∈ [−1, 1].
kXkkY k
π
O ângulo entre vetores ortogonais é 2 .
Vetores colineares têm a mesma direção; têm ainda o mesmo sentido se o ângulo for 0.
X · Y = kXk kY k cos θ
e, se n = 3,
kX × Y k = kXk kY k sin θ.
Dados X, Y ∈ Rn ,
X· Y = 0 ⇔ X, Y são ortogonais
e, se n = 3,
X × Y = 0R3 ⇔ X, Y são colineares.
área PX,Y = kX × Y k.
área PX,Y = kX × Y k.
volume PX,Y,Z = | (X × Y ) · Z |
[FP 3 / 9.(a)]
volume PX,Y,Z = | (X × Y ) · Z |
[FP 3 / 9.(a)]
Exercı́cio 7 (b) da FP 3.
Determine a área do triângulo de vértices (1, 0, 1), (0, 1, 1), (1, 1, 2).
2 1 1 2 1
2
3 4 2 3 = −6 + 4 + 0 − 3 − 0 − (−2) = −3
1 0 −1 1 0
C
−→
X = AB = B − A = (−1, 1, 0) Y
−→
Y = AC = C − A = (0, 1, 1)
A X B
A área do triângulo é
√
1 3
kX × Y k = .
2 2
−→
d(P, Q) = kP Qk .
−→
u = AB = B − A = (−1, 0, 1)
e
−→
AP = P − A = (−2, 1, 2).
e
1 e2 e3
−→
u × AP = −1 0 1 = ?
−2 1 2
Capı́tulo 3 ALGA - agrupamento I Aula 11
e
1 e2 e3
−1 1 −1 0
−→ 0 1
u × AP = −1 0 1 = e1 − e2 + e3
1 2 −2 2 −2 1
−2 1 2
= −e1 − e3
= (−1, 0, −1)
−→
A área do paralelogramo com lados determinados por u e AP é
−→ √
área Pu,−→
AP
= ku × AP k = 2
v
M u
−−→
| n · MP |
d(P, P) = .
knk
ax + by + cz + d = 0
ax + by + cz + d = 0
√
Basta aplicar II’. com M = (x, y, z) ∈ P e n = (a, b, c), pois knk = a2 + b2 + c2 e
−−→
n · MP = (a, b, c) · (x1 − x, y1 − y, z1 − z)
y + z = −1.
0x + 1y + 1z + 1 = 0
tem-se
|0 × 3 + 1 × 12 + 1 × (− 72 ) + 1| | − 2| √
d(A, P) = √ = √ = 2.
2 2
0 +1 +1 2 2
y + z = −1.
e
−−→
|n · M A| | 12 − 25 | | − 2| √
d(A, P) = = √ = √ = 2.
knk 2 2
|u · v|
π
](R10 , R20 ) = arccos ∈ 0, .
kukkvk 2
](P1 , P2 ) = ](R1 , R2 ),
|u · n| h πi
](R, P) = arcsin ∈ 0, .
kukknk 2