Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
• RESUMO : 0 objetivo principal deste texto e apresentar alguns elementos essenciais da interpretac;:ao
do Proslogion feita par Karl Barth em seu livro S. Anselme, Fides Quaerens Intellectum. La preuve de
l'existence de Dieu (trad. franc . ) . Com Base no "programa teol6gico" de Anselmo, Barth identifica as
linhas fundamentais para a leitura dos capitulos 2 a 4 do Proslogion . Tentaremos mostrar a significac;:ao
e 0 alcance des sa interpretac;:ao para a historiografia do pensamento anselmiano .
ela constitui 0 fundamento abstrato, metafisico desse grau (isto e, 0 puro conceito) ; ela foi des
coberta em primeiro lugar no cristianismo par Anselmo de Cantuaria. Ela e exposta em seguida
Mais mon argument a ete tel: ce que nous concevons clairement et distin ctement appartenir
a 1a nature, ou a J 'essence, ou a la forme immuable et vraie de quelque chose, cela peut etre dit
ou affirme a vec verite de cette chose; mais aprBs que nous avons assez soigneusement recherche
ce que c'est que Dieu, nous concevons clairement et distin ctement qu 'il appartient a la vraie et
imm uable nature qu 'il existe; donc alors nous pouvons affiImer avec verite qu 'il existe. Ou du
m oins la con clusion est legitime. ( 1 967, t.Il, p 534-5)
Assim , Descartes afirma que a ne cessidade da ideia de Deus nao e dada por nenhuma
medida subj etiva .
Devemos destacar que 0 estudo de Barth foi 0 primeiro a considerar 0 proprio
texto de Anselmo. Todos aqueles que faziam referencia ao argumento , faziam-no por
outras vias que as do " Doutor Magnifico " .
Devemos ressaltar, ainda, que 0 interesse pela obra de Barth se da, em primeiro
lugar , pela importancia que assume na historiografia anselmiana ; em segundo , pelo
rigor de analise e pelo horizonte de informaQaes que nos fornece . Isso, entretanto ,
nao n o s autoriza a compartilhar todas a s conclusaes a que chega 0 insigne critico .
Antes de considerarmos os principais elementos da analise de Barth, con vern
apresentarmos sucintamente 0 horizonte intelectual de seu pensamento.
o teo logo suiQo insere -se numa orientaQao intelectual (religiosa) de uma fe que
busca a compreensao : 0 crer individual subj etivo supae 0 credo obj etivo . A proposta
de Barth e procurar , em todos assuntos relacionados a fe , uma necessidade interior
tal como manifestada na revelaQao , ou seja, procurar uma obj etividade estritamente
teologica . Sua Dogmatica , a grande obra que empreendeu durante anos , e, nas pa
lavras de Vignaux : " un essai de tMologie radicalement pure de tout jugem en t philo
sophique " ( 1 97 3 , p . 88 ) . Sua posiQao sobre 0 problema do conhe cimento de Deus ma
nifesta-se de uma forma radical : so temos, diz, uma (mica fonte : a revelaQao judaico
crista . Esta excluida, portanto, toda e qualquer tentativa de teodiceia. Barth tinha 0
Destes tres aspectos , interessa-nos apenas e tao -somente ° segundo , que apr e
senta as considera<;oes sobre 0 argumento de Anselmo, ficando os demais para 0
interesse dos te6logos. 0 texto de Barth divide-se em duas partes :
o nosso obj etivo basico limita-se a definir 0 ato do intelligere, pois este e a pe<;a
central de toda a interpreta<;ao barthiana. Vamos considerar 0 programa teologico de
Anselmo tal como entende Barth, e verificar como 0 argumento unico insere-se neste
programa .
Barth esta convencido de que os tres pequenos capitulos do Pros1ogion tern
por finalidade provar a exist encia de Deus . Cita em sua defesa uma passagem da
resposta de Anselmo a Gaunilo : " Julgo ter mostrado que, no livro acima [Proslogion] ,
5 "Puto quia mostra ui me non infirma sed sa tis necessaria argumen tatione probasse in praefa to libello re ipsa existere
aliquid quo maius cogitari n on possit" . "Contra Gaunilonem " , in S. Anselmi Cantuariensis Archiepiscopi, 1 946-
1 95 1 , cap . l 0 , p . 1 3 8 , 28-30. (doravante SA).
6 "De Veritate" , in SA, 1 946 - 1 9 5 1 , cap.I, p. 176, 1 .
1 0 insensato tern na inteligencia a expressao "Algo tal que nao pode pensar-se
nada de maioI" .
8 "Ergo, domine, qui das fidei in tellectum, da mihi ut quantum scis expedire in telligam, quia es sicut credim us, et
hoc es quod credim us. Et quidem credim us te esse aliquid quo nihil maius cogitari possit" , na obra Opera Omnia
(SA, 1 946- 1 9 5 1 , p . l 0 l , 1 -3).
9 " Quippe n on semper facile est insipien ter quaeren ti sapienter respondere" ( " De Casu Diaboli" , in : SA, 1 946 - 1 95 1 ,
cap.2B, p . 27 5 , 4-5).
MARTINES, P . R. Karl Barth's interpretation of the Proslogion . TransiFormlA 9ao (Sao Pa ulo),
v. 19, p . 2 3 1 -239, 1996.
• ABSTRACT: The chief aim of this paper is to present some essential elements of th e interpretation to
the Proslogion carried out by Karl Bathr in his book S . Anselme, Fides Quaerens Intellectum. La preuve
de J 'existence de Dieu (French transl.). Taking Anselm 's "theological programme " as a point of depar
ture, Barth indentifies the central lines for the reading of the chapters 2 4 of the Proslogion. We shall
-
attempt to point out both the significance and the a chievement of that interpretation as a contribution
to the historiografy of the anselmian thought.
Referencias bibliogrcificas