Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Retculo endoplasmtico
constitudo por 2 pores morfolgica e funcionalmente distintas: distintas: - RE rugoso - RE liso
Os ribossomas participam activamente na sntese proteca: proteca: protenas membranares enzimas digestivas (lisossomas) e outras enzimas hormonas o RE rugoso responsvel pela formao de vesculas que se direccionam para o complexo de Golgi
Protenas
Compostos de carbono bastante abundantes na clula
(cerca de 10-20 % da massa celular)
das
protenas
so
os
Ribossomas: Ribossomas:
unidades ultrastruturais citoplasmticas, onde se sintetizam protenas so sintetizados pelo nuclolo possuem grande densidade electrnica o tamanho varia entre 25-30 nm de dimetro (cl. eucariticas) cada ribossoma constituido por 2 subunidades independentes: - pequena subunidade ribossomal (rRNA- 18S; ~30 protenas; RNP
40S) e
Ribossomas
Clula procaritica Clula eucaritica
DNA
mRNA
(RNA polimerase)
3.
a sequncia sinal eliminada, por protelise limitada; continua o alongamento da cadeia polipeptdico para dentro do RE
4. termina a sntese da protena; a cadeia polipeptdica desprende-se do ribossoma 5. as subunidades ribossmicas dissociam-se, podendo ser reutilizados noutro ciclo
Estrutura primria
Estrutura secundria
estabilizada pelas ligaes de hidrognio, dentro da mesma cadeia peptdica ou entre cadeias hidrognio vizinhas corresponde ao arranjo 3D da cadeia polipeptdica da protena estruturas secundrias: - -hlice - hlice de poliprolina (colagnio ) - folha - paralela ou antiparalela - estrura intermdia (-turns)
Estrutura secundria
-hlice
3,6 aa/volta no sentido da mo direita distncia entre as hlices: 5,4
Estrutura secundria
hlice de poliprolina
3,0 aa/volta no sentido da mo esquerda distncia entre as hlices: 9,4
folha anti-paralela anti 2,0 aa/volta pontes de H desigualmente espaadas distncia entre as hlices: 6,8
Estrutura terciria
conformao 3D biologicamente activa da protena estabilizada por interaes no covalentes (os domnios hidrofbicos localizam-se no interior da protena; os domnios hidroflicos no exterior)
Estrutura quaternria
protenas individuais organizam-se para formar complexos simtricos; A estrutura 4ria estabilizada por ligaes no covalentes
bibliografia
C. Azevedo Biologia Celular e Molecular (Lidel) 3 Ed., cap. 12, pp 177-190, 1999 E. De Robertis e E.M. De Robertis, Jr. Biologia Celular e Molecular (Fundao Calouste Gulbenkian) cap. 8, pp 313-345, 1996
10
Complexo de Golgi
Conjunto de membranas com origem no RE; Atravs de vesculas de secreo pode fundir-se com pores especficas da membrana plasmtica; formado por pilhas de discos achatados, (dictiossomas) associados a vesculas de secreo; Apresenta em geral 3 componentes membranosos: - sacos achatados (cisternas) - grupos de tbulos e vesculas com ~ 60 nm - grandes vacolos cheios de material amorfo ou granular
Complexo de Golgi
Cada dictiossoma polarizado ( diferenciao de membrana) face cis (proximal ou de formao)
- prxima do ncleo e convexa;
11
Complexo de Golgi
a face cis recebe vesculas contendo protenas sintetizadas de novo no RER (e lpidos no REL) as protenas do RER passam atravs do complexo de Golgi para serem modificadas antes de ocorrer a secreo a face trans liberta vesculas contendo as protenas modificadas, que so enviadas para outras clulas ou que so mantidas na clula
Complexo de Golgi
- existe um mecanismo contnuo de fluxo de membrana para compensar a libertao de vesculas de secreo
- dictiossomas renovam-se todos os 20 a 40 minutos; - as cisternas so libertadas velocidade de 1 em poucos minutos (algas e
hepatcitos)
12
Composio qumica:
Composio fosfolipdica (e contedo em protenas) do complexo de Golgi intermdia entre o RE e a memb. plasmtica
(aprox. 40% lpidos e 60% protenas em fgado)
Enzimas caractersticas:
- tiamino-pirofosfatase tiamino- glicosil-transferases - transferem glicosiloligossacardeos para as (glico)protenas glico)protenas
(a sua proporo aumenta na direco trans) trans) cis
13
Glicoprotenas
- possuem uma cadeia oligossacardica ramificada, ligada ao polipeptdeo - a maior parte contm um ncleo comum, constitudo por 5 resduos de acar (manose ou NAcGlc) ligados a um resduo de Asn (Ser) - existem cadeias laterais terminais, contendo outros resduos de acar
14
face trans
adio de c. silico
Secreo
(lisossomas; vesculas de secreo; membrana plasmtica)
(todas as clulas)
3 clivagens
1 clivagem
15
Complexo de Golgi
as protenas sintetizadas no RER so transportadas para o complexo de Golgi (face cis cis) no complexo de Golgi as protenas so modificadas, e direccionadas para o seu destino atravs das vesculas de secreo (face trans) trans
(principal funo do CG)
secreo contnua
-
Etapas de secreo
1. 2. 3. Fase ribossmica sntese de protenas no RER Fase cisternal transporte vectorial das protenas para o interior do lmen do RE Transporte intracelular as protenas segregadas entram em tbulos e vesculas de transio, que conduzem ao CG onde se fundem com os grandes vacolos de condensao (fase de maturao do CG) Concentrao da secreo vacolos de condensao convertidos em grnulos de zimognio Acumulao intracelular formao dos grnulos de secreo Exocitose necessita Ca2+ e ATP (fuso-fisso)
4. 5. 6.
16
bibliografia
C. Azevedo Biologia Celular e Molecular (Lidel) 3 Ed., cap. 16, pp 233-243, 1999 E. De Robertis e E.M. De Robertis, Jr. Biologia Celular e Molecular (Fundao Calouste Gulbenkian) cap. 9, pp 347-381, 1996
17