Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
ELIOTT
T.S.Eliott Notas para uma definio de cultura Prefcio de Nelson Asc er Editor! Pers"ecti#! T$t%lo do ori&in!l e' in&l(s) Notes Towards the Definition of Culture Co"*ri& t + F!,er !nd F!,er Li'ited E-%i"e de re!li.!/0o Tr!d%/0o) 1er!ldo 1erson de So%.!2 Re#is0o) Pl$nio M!rtins Fil o2 Prod%/0o) Pl$nio M!rtins Fil o e Cristin! A*%'i F%tid!
Cole/0o De,!tes Diri&id! "or 3. 1%ins,%r& De,!tes 456 Direitos de l$n&%! "ort%&%es! reser#!dos 7 EDITORA PERSPECTI8A S.A A#. 9ri&!deiro L%$s Ant:nio; <=46 =5>=5 ? S0o P!%lo ? SP ? 9r!sil Telefones) @@6A@<@@B@@6AC@D@ 5E@@
SUMFRIO
O Conser#!doris'o de Eliot ....................................................................... E Prefcio 7 Edi/0o de 5EC4 ........................................................................... 5E Prefcio 7 Pri'eir! Edi/0o .......................................................................... 45 Introd%/0o ................................................................................................... 4< 5. Os Tr(s Sentidos de GC%lt%r!H ................................................................ << 4. A Cl!sse e !s Elites ................................................................................. >E <. Unid!de e Di#ersid!de) ! Re&i0o ............................................................ CD >. Unid!de e Di#ersid!de) Seit! e C%lto ..................................................... @D 6. U'! Not! So,re C%lt%r! e Pol$tic! .........................................................5=6 C. Not!s so,re Ed%c!/0o e C%lt%r!) e Concl%s0o ........................................55E APINDICE) A Unid!de d! C%lt%r! E%ro"Ji! ............................................5<D
O CONSER8ADORISMO DE ELIOT
De"ois d!s -%!se infinit!s re!#!li!/Kes ! -%e ! s%Leit! c!d! no#! #ertente cr$tic!; ! "oesi! de T. S. Eliot "!rece ter se% l%&!r !sse&%r!do entre os "ontos c%l'in!ntes d! i'!&in!/0o cri!ti#! deste sJc%lo. E',or! !s o"iniKes se di#id!' ! res"eito de -%!is seL!' se%s 'el ores "oe'!s os r!dic!is d! L%#ent%de o% os el!,or!d!'ente 'edit!ti#os d! 'ei! id!de ; J certo -%e ! re#ol%/0o re"resent!d! "or Prufroc# M5E5DN; Poems M5E4=N; The $aste Land M5E44N e The Hollow Men M5E46N '!rco% %' indisc%t$#el "onto de infleO0o n! c%r#! d! "oesi! de l$n&%! in&les! e; sendo est! "!rtic%l!r'ente infl%ente; !,ri% t!',J' #rios c!'in os ino#!dores "!r! ! !rte "oJtic! ocident!l. Not with a %an" %ut a whimper; n0o co' %' estrondo; '!s co' %'! es"Jcie de l!'Pri! silencios!; Eliot torno% corri-%eir!s co'"!r!/Kes estr!n !s E co'o ! de %' fi' de t!rde co' %' "!ciente !nestesi!do so,re ! 'es! Mde o"er!/0oN; !,it%o% o%#idos se-%iosos de c!d(nci!s 'elodios!s !os rit'os s"eros d! f!l!; fr%stro% !s eO"ect!ti#!s dos -%e #i!' n! "oesi! %' di#erti'ento fcil; 'in!ndoA! co' cit!/Kes er%dit!s e re-%erendo; de#ido ! s%! sint!Oe el$"tic!; %'! !ten/0o eO!%sti#!. Se The $aste Land J s%! o,r! '!is f!'os! dess! f!se; The Hollow Men J o "oe'! -%e eO"ress! de 'odo '!is conciso; discret!'ente !l%si#o e deses"er!do; ! #is0o de '%ndo do "oet! Lo#e'. &ourne' of the Ma"i M5E4DN L re#er,er! %' "ens!'ento diferente; %' "ens!'ento -%e; ,%sc!ndo es"er!n/!s Mse&%ndo ! decl!r!/0o f!'os!N n! i&reL! !n&lic!n!; n! 'on!r-%i! ,ritQnic! e no cl!ssicis'o !rt$stico; !tin&iri! s%! '!is !',icios! '!teri!li.!/0o "oJtic! e' (our )uartets Mconcl%$dos e' 5E>4N; e con-%ist!ri! "!r! se% !%tor !s '!is #!ri!d!s !nti"!ti!s. N0o -%e Eliot n0o esti#esse !cost%'!do ! !t!-%es. Se% "ro&r!'! estJtico; t0o !nticon#encion!l -%!nto o dos d!d!$st!s e s%rre!list!s M'!s '!is re!li.!do -%e o delesN; rende%Al e ! des!"ro#!/0o e desconfi!n/! dos 'eios literrios tr!dicion!list!s. S%cede -%e; !o to'!r ess!s "osi/Kes -%e '!nteri! !tJ o fi'
d! #id!; Eliot ro'"e% certo "!cto tcito de !cordo co' o -%!l inconfor'is'o !rt$stico e "ro&ressis'o soci!l e "ol$tico de#eri!' desen#ol#erAse "!r!lel!'ente; endoss!ndo; de 'odo in#ol%ntrio; !-%eles -%e; co'o o L%Rcs st!linist!; &ost!ri!' de #er si'"listic!'ente correl!cion!dos 'odernis'o literrio e "ol$tic! re!cionri!. Co' isso ele crio% %' "ro,le'!; "osterior'ente !&r!#!do "el! !des0o de se% !'i&o E.r! Po%nd !o f!scis'o it!li!no; -%e est lon&e de ter sido !de-%!d!'ente disc%tido. S%! "ros! cr$tic! oferece "ro,le'!s se'el !ntes; de'!nd!ndo %'! disc%ss0o "rS"ri!. T!is "ro,le'!s n0o est0o contidos t!nto e' s%! cr$tic! literri! c%L! contri,%i/0o "!r! o des#el!'ento do fen:'eno "oJtico foi c!"it!l e c%L! infl%(nci! contin%! forte o ,!st!nte "!r! le#!r %' ens!$st! co'o 1eor&e 5= Steiner ! !fir'!r -%e Eliot teri! sido "ro#!#el'ente o Plti'o dos &r!ndes cr$ticos ! n0o l!n/!r '0o d!s desco,ert!s d! lin&T$stic! 'odern! -%!nto e' se%s escritos '!is &eneric!'ente #olt!dos "!r! ! cr$tic! soci!l. Estes co'"Ke' %'! "!rte !"en!s 'inoritri! do conL%nto de s%! "ros!; sendo -%e se% teOto centr!l; onde s%!s "reoc%"!/Kes soci!is e; !tJ certo "onto; "ol$tic!s !"!rece' '!is cl!r!'ente deline!d!s; J "recis!'ente Notes Towards the Definition of Culture; "%,lic!do ori&in!l'ente e' 5E>@; !no e' -%e se% !%tor rece,e% o Pr('io No,el de Liter!t%r!. N0o se tr!t!; se&%r!'ente; do 'el or li#ro do "oet!; ne' t!'"o%co "ode ser consider!do %'! o,r!A"ri'! o%; !o 'enos; %' !"!n !do !,r!n&ente e el%cid!ti#o do iderio conser#!dor. Aind! !ssi'; J %' #ol%'e i'"rescind$#el. U #ri!s r!.Kes "!r! t!nto. E' "ri'eiro l%&!r; tr!t!Ase de %'! tent!ti#! de defini/0o do conceito de c%lt%r! re!li.!d! "or !l&%J' -%e contri,%i% de f!to e "ositi#!'ente "!r! ! c%lt%r!. E' se&%ndo; "or-%e "roc%r! ens!i!r !s ,!ses teSric!s '!is !'"l!s de tod! %'! o,r! "oJtic!; ens!$stic!; dr!'tic! c%L! co'"leOid!de se&%e !,ert! e con#id!ti#! ! %'! sJrie infind#el de eOe&eses. Fin!l'ente; "or-%e #rios tS"icos n0o necess!ri!'ente !-%eles -%e o !%tor L%l&!#! os '!is rele#!ntes desen#ol#idos no li#ro s0o defens#eis e 'erece' ser le#!dos e' consider!/0o. Con#J'; cont%do; sit%!r T. S. Eliot no Q',ito do "ens!'ento "ol$tico e soci!l conte'"orQneo. A %' t!l eOerc$cio; de res%lt!dos for/os!'ente "ro#isSrios; s%,L!.e' riscos ine#it#eis; entre os -%!is o '!is &r!#e J; se' dP#id!; ! tent!/0o de red%.ir ! "oesi! 7 'er! for'%l!/0o de %' rol "rJAdeter'in!do de
GidJi!sH. Ess! tent!/0o cost%'! ser !&r!#!d! "elo ,ito -%e cert!s #ertentes inter"ret!ti#!s sociolo&ic!'ente orient!d!s "oss%e' de Gdesco,rirH; i'"l$cit!s e' c!d! "oe'!; !-%el!s 'es'!s GidJi!sH -%e L !#i!' sido; de for'! '!is o% 'enos feli.; eO"licit!d!s n! "ros!; so,ret%do ! de c!rter '!is ef('ero; do "oet!. No c!so es"ec$fico do escritor !n&loA 55 !'eric!no; t!l !tit%de i'"lic!ri! %'! red%/0o si'"lific!dor! de s%! "oesi! !o se% "osicion!'ento ideolS&ico Mded%.ido; fre-Tente'ente; d!s for'%l!/Kes e'"o,recid!s -%e Eliot l e d!#! e' decl!r!/Kes inte'"esti#!sN; !o in#Js d! leit%r! '!is n%!n/!d! -%e ! "rS"ri! ri-%e.! d! "oesi! "er'itiri! re!li.!r dos referidos "osicion!'entos. Ler %'! d!s "oesi!s '!is dens!s do sJc%lo co'o se fosse ! '!nifest!/0o !t!#i!d! de %'! 'ent!lid!de !%todefinid! co'o conser#!dor! e' "ol$tic!; cl!ssicist! e' liter!t%r! e !n&loAc!tSlic! e' reli&i0o; J '%ito '!is fcil do -%e inter"ret!r; n! !r-%itet%r! e n!s fili&r!n!s dos (our )uartets; o sentido e ! #erd!de de c!d! %'! dess!s to'!d!s de "osi/0o. M!s ne' se'"re ! 'el or cr$tic! se&%e os !t!l os do 'enor esfor/o. A e#ol%/0o do "ens!'ento elioti!no "ercorre% c!'in os e desc!'in os in%sit!dos. Descendente de %'! f!'$li! %nit!rist! d! cl!sse 'Jdi! !lt! d! No#! In&l!terr! r!dic!d! no Est!do s%list! de Misso%ri; Eliot desden o% desde cedo ! seit! d! -%!l se% !#S "!terno !#i! sido "!stor M%'! seit! -%e; so, %' "onto de #ist! ortodoOo; "ode ser consider!d! erJtic! "or reLeit!r o do&'! d! enc!rn!/0o de CristoN e; !ind! cri!n/!; c e&o% ! si'"!ti.!r co' o c!tolicis'o ro'!no. Nos se%s !nos de "SsA&r!d%!ndo e' filosofi!; est%do% o sQnscrito e interesso%Ase "elo ,%dis'o; f!to -%e tr!ns"!rece e' The $aste Land. Por o%tro l!do; L d%r!nte s%! est!d! n! Fr!n/!; no "er$odo i'edi!t!'ente !nterior 7 Pri'eir! 1%err!; '!nifest!r! interesse "el!s idJi!s de C !rles M!%rr!s; %' !ntiADre*f%s!rd; !ntiAse'it! e; "osterior'ente; "rSAf!scist!. Cont%do; ! &r!nde #ir!d! -%e; no fin!l dos !nos 4=; '!rc!ri! ! dire/0o definiti#! de se% "ens!'ento e de s%! #id! foi; "!r! todos os efeitos; 'enos r!dic!l; consistindo n! !do/0o d! cid!d!ni! ,ritQnic! e n! con#ers0o !o !n&lic!nis'o. C!,e o,ser#!r -%e ess!s for!' !tit%des conscientes e lon&!'ente "ens!d!s de %' norteA!'eric!no #ol%nt!ri!'ente eOil!do n! E%ro"! e -%e el!s se ori&in!r!' n0o sS n!s !n&Psti!s indi#id%!is do "oet!; co'o t!',J' e' %'! lon&! refleO0o !cerc! dos destinos d! c%lt%r! ocident!l. 54
Se&%ndo o cr$tico Nort ro" Fr*e; t!l refleO0o teri! le#!do Eliot ! %'! teori! do Gdecl$nioH dess! c%lt%r!) De !cordo co' est!; o "ice d! ci#ili.!/0o foi !lc!n/!do n! Id!de MJdi!; -%!ndo ! socied!de; ! reli&i0o e !s !rtes eO"ress!#!' %' conL%nto co'%' de critJrios e #!lores. Isso n0o -%er di.er -%e !s condi/Kes de #id! er!' 'el ores ent0o %' ite' c%L! i'"ortQnci! de#eri! ser 'ini'i.!d! '!s -%e ! s$ntese c%lt%r!l d! Id!de MJdi! si',oli.! %' ide!l de co'%nid!de e%ro"Ji!. Tod! ! istSri! "osterior re"resent! %'! de&eneresc(nci! desse ide!l. O cristi!nis'o se deco'"Ke e' n!/Kes; ! I&reL! e' eresi!s e seit!s; o con eci'ento e' es"eci!li.!/Kes; e o fi' do "rocesso J o -%e o escritor est "es!ros!'ente o,ser#!ndo e' se% "rS"rio te'"o G! desinte&r!/0o d! crist!nd!de; ! deterior!/0o de %'! cren/! co'%' e de %'! c%lt%r! co'%'H.
Ess! #is0o; e',or! s%stent!d! t0o 7 es-%erd! -%!nto est!#! Villi!' Morris; J '!is con&eni!l ! !"olo&ist!s c!tSlicos t!is co'o C esterton; e ! cr$ticos literrios co'o E.r! Po%nd; c%Lo conceito de G%s%r!H res%'e ,o! "!rte de s%! de'onolo&i!. A cr$tic! soci!l de Eliot; e '%ito de s%! cr$tic! literri!; en-%!dr!Ase nesse es-%e'!. Ele; %nifor'e'ente; o"KeAse ! teori!s do "ro&resso -%e recorre' 7 !%torid!de d! e#ol%/0o; e des"re.! escritores -%e; co'o U. 1. Vells; tent!' "o"%l!ri.!r %' "onto de #ist! "ro&ressist!. A Gdesinte&r!/0oH d! E%ro"! co'e/o% "o%co de"ois d! J"oc! de D!nte2 %'! Gred%/0oH de todos os !s"ectos d! c%lt%r! te' !tor'ent!do ! In&l!terr! desde ! r!in ! Anne2 o sJc%lo WIW foi %'! er! de "ro&ressi#! Gde&r!d!/0oH2 nos Plti'os cin-Tent! !nos !s "ro#!s do Gdecl$nioH s0o #is$#eis e' c!d! setor d! !ti#id!de %'!n!. Eliot !dot! t!',J' o rec%rso retSrico; "resente e' NeX'!n e o%tros; de !fir'!r -%e GU d%!s e !"en!s d%!s i"Steses s%stent#eis ! res"eito d! #id!) ! c!tSlic! e ! '!teri!list!H. O -%e -%er -%e n0o seL! %'! d!s d%!s; incl%indo o "rotest!ntis'o; os "rinc$"ios dos whi"s; o li,er!lis'o e o %'!nis'o; est no 'eio; e for'! conse-Tente'ente %'! sJrie de n!%se!ntes esit!/Kes de tr!nsi/0o; c!d! %'! "ior -%e ! !nterior MNort ro" Fr*e; T* +* !liot An IntroductionN.
E ! defini/0o -%e o "oet! Ste" en S"ender d !o re!cion!ris'o de Eliot n0o desto! d! de Fr*e)
Eliot er!; no sentido '!is ri&oroso do ter'o; %' Gre!cionrioH. Ele re!&i% contr! o n0oAconfor'is'o; o li,er!lis'o; !s idJi!s de "ro&resso e de "erfecti,ilid!de do o'e'. Mel or J
5<
consider!r o o'e' co'o #il e c!$do do -%e deiOAlo o%#ir ! #o. de s%! "rS"ri! consci(nci! e L%l&!rAse se&%ndo se%s "rS"rios critJrios %'!nos. Ele er! %' re!cionrio t!',J' no "ro'o#er s%! idJi! d! E%ro"! d! Id!de MJdi!; n! -%!l !#i! %nid!de de cren/! nos #!lores co'"!rtil !dos "or tod! ! socied!de; e' detri'ento do ocidente 'oderno; co' s%!s 'et!s e #!lores fr!&'ent!dos. Cont%do; !"es!r de ter "ontos de #ist! 'or!is e reli&iosos -%e err!' 'edie#!list!s; ele n0o tin ! nost!l&i! "or esse "!ss!do MSte" en S"ender; !liotN.
E' f!ce d!s e#id(nci!s desenterr!d!s "el! istorio&r!fi!; seri! dif$cil; 'es'o "!r! o '!is e'"edernido conser#!dor M-%e ti#esse; entend!Ase ,e'; ! inte&rid!de e ! inteli&(nci! de EliotN; s%stent!r oLe %'! i'!&e' t0o id$lic! d! Id!de MJdi! e%ro"Ji!. Cont%do; !"es!r do "rS"rio Eliot; s%! cren/! !c!,o% !d-%irindo; e' se%s "oetis!s e ens!ios; %'! f%n/0o e%r$stic!; to'!ndoAse %'! i"Stese de tr!,!l o -%e; "or contr!ste; "er'iti!Al e o,ser#!r se% "rS"rio '%ndo. A "rod%ti#id!de desse G'JtodoH !tin&e o 'Oi'o nos 'el ores "oe'!s; di'in%indo 7 'edid! -%e os te'!s de s%! "ros! se to'!' '!is e '!is &enJricos. O decrJsci'o d! "rod%ti#id!de n0o J; no ent!nto; cont$n%o; "ois #!ri! de !cordo co' o 'eio de eO"ress0o e' -%e o G'JtodoH J e'"re&!do; e se&%ndo ! c!"!cid!de do !%tor e' c!d! 'o'ento d%r!nte ! el!,or!/0o de se%s tr!,!l os. Assi'; s%! #is0o d! istSri! en-%!nto decl$nio n0o o i'"ede de o,ser#!r; n%' ens!io de L%#ent%de; Tradition and the Indi,idual Talent M5E5EN; -%e c!d! no#! o,r! rele#!nte !lter! ! confi&%r!/0o de tod! %'! tr!di/0o; o% seL!; -%e n0o sS o "!ss!do deter'in! o "resente; '!s -%e o in#erso t!',J' ocorre. O "!"el d! tr!di/0o n! s%! "oesi! e cr$tic! literri! J !ss%'ido; e' se%s escritos soci!is; "el! istSri!; co' ! diferen/! de -%e est! !"!rece co'o %'! constr%/0o n! -%!l o !%tor !credit!. Ao contrrio de t!ntos -%e "roLet!r!' s%!s %to"i!s redentor!s no f%t%ro; Eliot i'!&ino% ! s%! no "!ss!do; desc!rt!ndoAse; de "!ss!&e'; de s%!s e#ent%!is f%n/Kes 5> consol!dor!s e !ceit!ndo ! c!r&! de c!rre&!r %'! i'!&e' ne&r! do "resente. Foi isso -%e l e "er'iti% el!,or!r %'! #is0o de#!st!dor! de se% '%ndo; -%e conse&%i% for'%l!r co' '!ior o% 'enor s%cesso e' diferentes "!rtes de s%! o,r!. A des"eito de inP'er!s descontin%id!des; ess! #is0o !"!rece t!nto e' The $aste Land -%!nto e' Notes Towards the Definition of Culture. Pondo de
l!do o conL%nto de #!lores -%e l e ser#ir!' de instr%'ento "!r! o di!&nSstico do "!ciente; o -%!dro -%e s%r&e J s%ficiente'ente !terr!dor "!r! ind%.ir 7 refleO0o; e se "ec! "or !l&o confor'e noto% 1eor&e Steiner J "el! o'iss0o. Afin!l; dificil'ente se "ode !ceit!r -%e %' li#ro #olt!do "!r! ! idJi! de c%lt%r! e s%! dec!d(nci! deiOe de f!.er -%!l-%er refer(nci! ! t%do o -%e; d%r!nte ! Se&%nd! 1%err!; ocorre% co' !s "o"%l!/Kes e%ro"Ji!s. T!l#e. seL! esse se% "rinci"!l "onto ce&o. P!r! '%itos; o%tr! de s%!s f!l !s &r!#es ser o co'"leto des"re.o -%e o !%tor '!nifest! "el!s conce"/Kes -%e 'ostr!' ! c%lt%r! e ! ci#ili.!/0o co'o entid!des "rof%nd!'ente cli#!d!s "or conflitos internos; deri#!dos de interesses !nt!&:nicos. Conced!Ase; entret!nto; ! %'! !nlise conser#!dor! o 'Jrito de "roc%r!r ness!s entid!des !l&%' ti"o de %nid!de o% de contin%id!de; "roc%r! !,it%!l'ente rele&!d! !o es-%eci'ento "elos -%e #(e' no conflito o Pnico 'S#el d! istSri!. O li#ro J "!ss$#el de cr$tic! '!is d%r! no -%e di. res"eito !os se%s desn$#eis; se%s !ltos e ,!iOos. No -%e te' de 'el or; ele conse&%e oferecer %' conceito de c%lt%r! '!is co'"reensi#o -%e o d! 'Jdi! de conser#!dores e "ro&ressist!s; definindo t!',J' co' !&%de.! !s rel!/Kes entre c%lt%r!s re&ion!is e !s centr!is; ,e' co'o dest!s tod!s co' %nid!des c%lt%r!is '!iores; entre'ostr!ndoAse; no &er!l; 'enos elitist! -%e eOi&ente. No -%e te' de "ior; desce !o n$#el de %' "!nfleto "ol$tico e ! %' fr!se!do do&'tico. Ess!s c!r!cter$stic!s decorre' do 'odo co'o o li#ro foi el!,or!do; o% seL!; co'o %'! 56 tent!ti#! ! Plti'! do "oet! de concili!r #ri!s idJi!s; for'%l!d!s e' distintos "l!nos de !,str!/0o e ne' se'"re eO!%sti#!'ente tr!,!l !d!s; n%' conL%nto -%e "ende "!r! ! etero&eneid!de Mc%Lo c!rter est eO"resso no ter'o notes do t$t%lo ori&in!lN. O s!ldo "ositi#o do li#ro J ! !nlise de#!st!dor! -%e re#el!; '!is -%e %' enc!de!'ento c!%s!l; ! desol!/0o de %'! re!lid!de co' ! -%!l Eliot n%nc! fe. !s "!.es. Co'o o,ser#! o est%dioso R!*'ond Villi!'s; n%' ens!io so,re o "oet!)
A desol!/0o; -%e J %' ti"o de disci"lin!; J inteir!'ente s!l%t!r) o GNo#o Conser#!doris'oH; or! e' 'od!; te' sido '%ito ind%l&ente. Se Eliot; -%!ndo lido !tent!'ente; te' o efeito de refre!r !s co'"l!c(nci!s do li,er!lis'o; ele te' t!',J'; -%!ndo lido critic!'ente; o efeito de torn!r i'"oss$#el o conser#!doris'o co'"l!cente. O "rSOi'o "!sso; !o se "ens!r so,re esses !ss%ntos;
de#e ser d!do n%'! dire/0o diferente; "ois Eliot fec o% -%!se todos os c!'in os eOistentes MR!*'ond Villi!'s; Culture and +ociet'N.
Nelson Asc er 5C
Est!s Notas co'e/!r!' ! to'!r for'! "or #olt! do fi' d! Se&%nd! 1%err! M%ndi!l. Z%!ndo 'e foi s%&erido reeditAl!s e' ,roc %r!; reliA!s "el! "ri'eir! #e. de"ois de !l&%ns !nos; es"er!ndo ter -%e reconsider!r !l&%'!s d!s o"iniKes nel!s eO"ress!s. P!r! s%r"res! 'in !; desco,ri -%e n0o tin ! n!d! ! s%,tr!ir; e n!d! !#i! -%e esti#esse dis"osto ! !crescent!r. U'! not!; 7 ". E5; reescre#i) "ode ser !ind! -%e ten ! tent!do di.er '%it! cois! de for'! res%'id! de'!is; e o conceito necessit! de %'! el!,or!/0o 'el or. A-%i e !col tentei 'el or!r %'! fr!se se' !lter!rAl e o sentido. A %' !'i&o; o f!lecido Ric !rd 3ennin&s; de#o ! corre/0o de %'! orto&r!fi! -%e cond%. ! %'! f!ls! eti'olo&i! Mautarch' corri&id! "!r! autar#' n! ". 5>6N. 5E Ulti'!'ente; ti#e o"ort%nid!de de re#er 'in ! cr$tic! literri! !tr!#Js de '!is de -%!rent! !nos e eO!'in!r os desen#ol#i'entos e '%d!n/!s de o"ini0o; e tenciono %' di! s%,'eter 'in ! cr$tic! soci!l !o 'es'o eO!'e. Pois; 7 'edid! -%e %' o'e' !'!d%rece e !d-%ire '!ior eO"eri(nci! do '%ndo; c!,e es"er!r -%e os !nos tr!&!' '%d!n/!s !ind! '!iores e' s%! #is0o dos "ro,le'!s soci!is e "ol$ticos do -%e e' se%s &ostos e o"iniKes no c!'"o d! liter!t%r!. UoLe; "or eOe'"lo; n0o 'e intit%l!ri! %' Gre!list!H tout court; co'o fi. %'! #e.2 diri! -%e so% ! f!#or de '!nter ! 'on!r-%i! e' todo "!$s e' -%e !ind! eOist! %'! 'on!r-%i!. PorJ' ess! -%est0o; !ssi' co'o o%tr!s so,re !s -%!is 'e%s "ontos de #ist! o% 'e% 'odo de eO"ressAlos ten !' '%d!do o% se desen#ol#ido; n0o J !,ord!d! no "resente ens!io. T.S.E. O%t%,ro de 5EC5 4=
Este ens!io foi inici!do -%!tro o% cinco !nos !trs. U' es,o/o "reli'in!r; so, o 'es'o t$t%lo; foi "%,lic!do e' tr(s nP'eros s%cessi#os do The New !n"lish $ee#l'. A "!rtir desse es,o/o to'o% for'! %' tr!,!l o intit%l!do GC%lt%r!l Forces in t e U%'!n OrderH; "%,lic!do no #ol%'e Prospect for Christendom; edit!do "or M!%rice 9. RecRitt MF!,er; 5E>6N2 %'! re#is0o desse tr!,!l o constit%i o "ri'eiro c!"$t%lo deste li#ro. O se&%ndo c!"$t%lo J re#is0o de %'! !rti&o "%,lic!do no The New !n"lish e,iew; e' o%t%,ro de 5E>6. Incor"orei; n! for'! de !"(ndice; o teOto e' in&l(s de tr(s "!lestr!s r!diof:nic!s "!r! ! Ale'!n !; i'"ress!s so, o t$t%lo Die !inheit der !uropaeischen 0ultur MC!rl U!,el 8erl!&s,%c !ndl%n&; 9erli'; 5E>CN. 45 Ao lon&o deste est%do; recon e/o %'! d$#id! es"eci!l "!r! co' os escritos do C:ne&o 8. A. De'!nt; de C risto" er D!Xson e do f!lecido Prof. [!rl M!nn ei'. \ s%'!'ente necessrio recon ecer est! d$#id! e' &er!l; L -%e n0o 'e referi; e' 'e% teOto; !os dois "ri'eiros escritores; e "!r! co' o terceiro ! 'in ! d$#id! J '%ito '!ior do -%e !"!rent! o conteOto e' -%e disc%to s%! teori!. A"ro#eiteiA'e t!',J' d! leit%r! de %' !rti&o de DXi& t M!cdon!ld e' Politics MNeX ]orRN; de fe#ereiro de 5E>>; intit%l!do GA T eor* of ^Po"%l!r C%lt%re_H2 e de %'! cr$tic! !n:ni'! desse !rti&o n! edi/0o de no#e',ro de 5E>C do 'es'o "eriSdico. A teori! de M!cdon!ld s%r"reendeA'e co'o ! 'el or alternati,a 7 'in ! "rS"ri! -%e e% #i. T.S.E. 3!neiro de 5E>@ 44
INTRODUO
Ac o -%e nossos est%dos de#e' ser t%do 'enos des"ro"osit!dos. Z%ere' ser re!li.!dos co' "%re.! co'o ! M!te'tic!. ACT.N
Me% "ro"Ssito; !o escre#er os c!"$t%los -%e se&%e'; n0o J; co'o "oderi! "!recer ! %' eO!'e oc!sion!l do $ndice; deline!r %'! filosofi! "ol$tic! o% soci!l2 ne' "retendo -%e o li#ro seL! si'"les'ente %' #e$c%lo de 'in !s o,ser#!/Kes so,re #rios tS"icos. Me% o,Leti#o J !L%d!r ! definir %'! "!l!#r!; ! "!l!#r! cultura. Assi' co'o %'! do%trin! sS "recis! ser definid! !"Ss o !"!reci'ento de !l&%'! eresi!; t!',J' %'! 4< "!l!#r! n0o necessit! desse c%id!do !tJ -%e ten ! sido '!l e'"re&!d!. Ten o o,ser#!do co' crescente !nsied!de ! c!rreir! desse #oc,%lo cultura; nos Plti'os seis o% sete !nos. Pode'os !c !r n!t%r!l; e si&nific!ti#o; -%e d%r!nte %' "er$odo de destr%ti#id!de se' "!r!lelo ess! "!l!#r! de#esse !ss%'ir %' "!"el i'"ort!nte no #oc!,%lrio Lorn!l$stico. S%! !t%!/0o; n!t%r!l'ente; J co'"!rtil !d! "el! "!l!#r! ci,ili1ao. Neste ens!io; n0o tentei de '!neir! nen %'! deter'in!r ! fronteir! entre os si&nific!dos desses dois ter'os "ois c e&%ei 7 concl%s0o de -%e -%!l-%er tent!ti#! nesse sentido so'ente "oderi! "rod%.ir le'! distin/0o !rtifici!l; "ec%li!r !o li#ro; -%e o leitor teri! dific%ld!de e' reter2 e -%e; fec !do o li#ro; !,!ndon!ri! co' %'! sens!/0o de !l$#io. Us!'os %'! d!s "!l!#r!s; co' ,!st!nte fre-T(nci!; n%' conteOto onde ! o%tr! se teri! s!$do i&%!l'ente ,e'2 eOiste' o%tros conteOtos onde %'! "!l!#r! o,#i!'ente se enc!iO! e ! o%tr!; n0o2 e n0o creio -%e isso de#! c!%s!r e',!r!/o. 3 eOiste' o,stc%los ine#it#eis e' de'!si!; nest! disc%ss0o; se' le#!nt!r'os o%tros desnecessrios.
E' !&osto de 5E>6; foi "%,lic!do o teOto de %' es,o/o de constit%i/0o "!r! %'! GOr&!ni.!/0o Ed%c!cion!l; C%lt%r!l e Cient$fic! d!s N!/Kes Unid!sH MUNESCON. A fin!lid!de dess! or&!ni.!/0o er! definid! no !rti&o I co'o se&%e)
5. Desen#ol#er e '!nter o entendi'ento 'Pt%o e ! consider!/0o d! #id! e d! c%lt%r!; d!s !rtes; d!s %'!nid!des e d!s ci(nci!s dos "o#os do '%ndo co'o ,!se "!r! %'! efeti#! or&!ni.!/0o intern!cion!l e "!. '%ndi!l. 4. Coo"er!r n! !'"li!/0o e n! eOtens0o ! todos os "o#os; ! ser#i/o d!s necessid!des %'!n!s co'%ns; de todo o c!,ed!l de con eci'ento e c%lt%r! do '%ndo; e n! &!r!nti! de s%! contri,%i/0o "!r! ! est!,ilid!de econ:'ic!; ! se&%r!n/! "ol$tic! e o ,e'Aest!r &er!l dos "o#os do '%ndo.
4> No 'o'ento; n0o esto% "reoc%"!do e' eOtr!ir %' si&nific!do dess!s senten/!s2 citoA!s !"en!s ! fi' de c !'!r !ten/0o "!r! ! "!l!#r! cultura e s%&erir -%e; !ntes de infl%enci!r t!is resol%/Kes; de#er$!'os tent!r desco,rir o -%e si&nific! ess! "!l!#r!. Este J !"en!s %' dos inP'eros c!sos -%e "oder$!'os cit!r; e' -%e J %s!d! %'! "!l!#r! se' -%e nin&%J' se "reoc%"e e' eO!'in!r. E' &er!l; ! "!l!#r! J e'"re&!d! de d%!s '!neir!s) "or %'! es"Jcie de sinJdo-%e; -%!ndo -%e' f!l! te' e' 'ente %' dos ele'entos o% e#id(nci!s de c%lt%r! t!l co'o G!rteH2 o%; co'o n! "!ss!&e' !ci'! cit!d!; co'o %'! for'! de esti'%l!nte o% !nestJsico e'ocion!l5.
O %so d! "!l!#r! cultura; "or !-%eles -%e; se&%ndo 'e "!rece; n0o "onder!r!' "rof%nd!'ente so,re o si&nific!do d! "!l!#r! !ntes de e'"re&Al!; "ode ser il%str!do "or inP'eros eOe'"los. U'! o%tr! "!ss!&e' "ode ser s%ficiente. CitoA! do Times !ducacional +upplement; de 6 de no#e',ro de 5E>6 M". 644N) `Por -%e de#er$!'os introd%.ir e' nosso es-%e'! de col!,or!/0o intern!cion!l 'ec!nis'os referentes 7 ed%c!/0o e 7 c%lt%r!a` Er! ess! ! "er&%nt! -%e se f!.i! o Pri'eiroAMinistro -%!ndo f!l!#! !os dele&!dos de -%!se >= n!/Kes "resentes 7 Confer(nci! d!s N!/Kes Unid!s co' o int%ito de est!,elecer %'! Or&!ni.!/0o Ed%c!cion!l e C%lt%r!l e' Londres; n! -%int!Afeir! 7 noite; !"resent!ndoAl es !s s!%d!/Kes do 1o#erno de S%! M!Lest!de... O Sr. Attlee concl%$! co' %' !r&%'ento) se te'os de con ecer nossos #i.in os; de#e'os co'"reender s%! c%lt%r!; !tr!#Js de se%s li#ros; Lorn!is; rdios e fil'es. O 'inistro d! Ed%c!/0o co'"ro'ete%Ase !o se&%inte) `A&or! est!'os todos L%ntos) tr!,!l !dores d! ed%c!/0o; d! "es-%is! cient$fic!; dos #!ri!dos c!'"os d! c%lt%r!. Re"resent!'os !-%eles -%e ensin!'; !-%eles -%e desco,re'; !-%eles -%e escre#e'; !-%eles -%e eO"ress!' s%! ins"ir!/0o n! 'Psic! e n! !rte...
5
No co'e/o do "ri'eiro c!"$t%lo; esforceiA'e "or distin&%ir e rel!cion!r os tr(s "rinci"!is %sos d! "!l!#r!2 e "or deiO!r cl!ro -%e; !o %s!r'os o ter'o n%'! dess!s. 46 tr(s '!neir!s; de#er$!'os ter consci(nci! d!s o%tr!s. Tento ent0o 'ostr!r ! relao essenci!l entre c%lt%r! e reli&i0o; e torn!r cl!r!s !s li'it!/Kes d! "!l!#r! rel!/0o co'o eO"ress0o dess! Grel!/0oH. A "ri'eir! !fir'!/0o i'"ort!nte J -%e nen %'! c%lt%r! !"!rece% o% se desen#ol#e% ! n0o ser e' conL%nto co' %'! reli&i0o2 se&%ndo o "onto de #ist! do o,ser#!dor; ! c%lt%r! "!recer ser o "rod%to d! reli&i0o2 o% ! reli&i0o; o "rod%to d! c%lt%r!. Nos tr(s c!"$t%los se&%intes; disc%to o -%e 'e "!rece' ser tr(s condi/Kes i'"ort!ntes "!r! ! c%lt%r!. A "ri'eir! J %'! estr%t%r! or&Qnic! Mn0o !"en!s "l!neL! d!; '!s e' cresci'entoN; -%e !li'ent!#! ! tr!ns'iss0o ereditri! de c%lt%r! dentro de %'! c%lt%r!2 e isso re-%er ! "ersist(nci! d!s cl!sses soci!is. A se&%nd! J ! necessid!de de -%e %'! c%lt%r! seL! deco'"on$#el; &eo&r!fic!'ente; e' c%lt%r!s loc!is) isso le#!nt! o "ro,le'! do Gre&ion!lis'oH. A terceir! J o e-%il$,rio entre %nid!de e di#ersid!de n! reli&i0o isto J; %ni#ers!lid!de de do%trin! co' "!rtic%l!rid!de e c%lto e de#o/0o. O leitor de#e ter e' 'ente -%e n0o esto% "retendendo eO"lic!r tod!s !s condi/Kes necessri!s "!r! o floresci'ento de %'! c%lt%r!2 disc%to tr(s -%e es"eci!l'ente 'e c !'!r!' ! !ten/0o4. Ele de#e t!',J' le',r!rAse
Fin!l'ente te'os c%lt%r!. Al&%ns "ode' !r&Tir -%e o !rtist!; o 'Psico; o escritor; todos os cri!dores n!s %'!nid!des e n!s !rtes n0o "ode' or&!ni.!rAse n!cion!l o% intern!cion!l'ente. O !rtist!; L o disser!'; tr!,!l ! "!r! !&r!d!r ! si 'es'o. Isso "ode ter sido %' !r&%'ento defens#el !ntes d! &%err!. M!s !-%eles de nSs -%e se record!' d! l%t! no EOtre'o Oriente e n! E%ro"! nos di!s -%e !nteceder!' ! &%err! !,ert! s!,e' o -%!nto ! l%t! contr! o f!scis'o de"ende% d! deter'in!/0o de escritores e !rtist!s e' '!ntere' se%s cont!tos intern!cion!is -%e "odi!' est!,elecer !tr!#Js d!s ,!rreir!s fronteiri/!s -%e se er&%i!' r!"id!'ente.` \ o"ort%no !crescent!r -%e; -%!ndo se f!l!' tolices so,re c%lt%r!; n0o escol ! entre "ol$ticos de %'! corrente o% de o%tr!. Ti#esse ! elei/0o de 5E>6 le#!do !o "oder o "!rtido !ltern!ti#o; ter$!'os o%#ido o 'es'o "ron%nci!'ento n!s 'es'!s circ%nstQnci!s. A !ti#id!de "ol$tic! J inco'"!t$#el co' %'! !ten/0o estrit! !os si&nific!dos eO!tos e' tod!s !s oc!siKes. O leitor; "ort!nto; de#e !,sterAse de ridic%l!ri.!r o Sr. Attlee o% ! f!lecid! Miss VilRinson. N%' s%"le'ento il%str!ti#o !o Christian News-Letter de 4> de L%l o de 5E>C; M!rLorie Ree#es !"resent! %' "!r&r!fo '%ito s%&esti#o so,re `A C%lt%r! de %'! IndPstri!`. E',or! ten ! !'"li!do de !l&%' 'odo se% si&nific!do; o -%e el! di. condiri! co' 'e% "rS"rio 'odo de %s!r ! "!l!#r! `c%lt%r!`. Di. el!; d! c%lt%r! de %'! indPstri!; o -%e !credit! de#er ser !"resent!do
4
4C de -%e !-%ilo -%e ofere/o n0o J %' conL%nto de instr%/Kes "!r! f!,ric!r %'! c%lt%r!. N0o di&o -%e; !o co'e/!r ! "rod%.ir ess!s condi/Kes; o% !l&%'!s o%tr!s !dicion!is; "oss!'os es"er!r se&%r!'ente 'el or!r noss! ci#ili.!/0o. Di&o !"en!s -%e; !tJ onde #0o 'in !s o,ser#!/Kes; J i'"ro##el -%e !L! %'! ci#ili.!/0o de !lto n$#el onde esteL!' !%sentes t!is condi/Kes. Os dois c!"$t%los rest!ntes f!.e' %'! le#e tent!ti#! de dese',!r!/!r ! c%lt%r! d! "ol$tic! e d! ed%c!/0o. O%so di.er -%e !l&%ns leitores ir0o tir!r ded%/Kes "ol$tic!s dest! disc%ss0o2 o '!is "ro##el J -%e deter'in!d!s 'entes ler0o e' 'e% teOto ! confir'!/0o o% o re"Pdio de s%!s "rS"ri!s con#ic/Kes e "reconceitos "ol$ticos. O "rS"rio !%tor n0o est isento de con#ic/Kes e "reconceitos "ol$ticos2 '!s i'":Alos n0o f!. "!rte de s%!s inten/Kes !t%!is. O -%e tento di.er J isto) !-%i est0o o -%e !credito sere' !s condi/Kes essenci!is "!r! o cresci'ento e ! so,re#i#(nci! d! c%lt%r!. Se el!s conflit!re' co' !l&%'! con#ic/0o !rr!i&!d! do leitor se; "or eOe'"lo; ele !c !r c oc!nte -%e c%lt%r! e i&%!lit!ris'o de#!' ,!terAse; se l e "!recer 'onstr%oso -%e -%!l-%er %' de#! ter Gtr%nfos de n!scen/!H n0o "e/o ! ele -%e 'odifi-%e s%! con#ic/0o; !"en!s -%e "!re de t!&!rel!r so,re c%lt%r!. Se o leitor disser) Go est!do de cois!s -%e deseLo or&!ni.!r J correto Mo% J 2usto<; o%
tot!l'ente !o Lo#e' o"errio) `incl%i ! &eo&r!fi! de s%!s '!tJri!sA"ri'!s e 'erc!dos fin!is; s%! e#ol%/0o istSric!; in#en/Kes e c!,ed!l cient$fico; s%! econo'i! e !ssi' "or di!nte`. Incl%i t%do isso; cert!'ente2 '!s %'! indPstri!; se -%er c!ti#!r o interesse de '!is do -%e ! 'ente consciente do o"errio; de#eri! ter %' 'odo de #id! !l&o "%c%li!r !os se%s inici!dos; co' s%!s "rS"ri!s for'!s de festi#id!de e o,ser#Qnci!s. Menciono esse interess!nte le',rete d! c%lt%r! de indPstri!; cont%do; co'o e#id(nci! de -%e ten o consci(nci! de o%tros nPcleos de c%lt%r! !lJ' dos disc%tidos nesse li#ro. < De#o introd%.ir !-%i %' "!r(nteses; n%' "rotesto contr! o '!% e'"re&o corrente'ente do ter'o `L%sti/! soci!l`. Do si&nific!do `L%sti/! n!s rel!/Kes entre &r%"os o% cl!sses`; "odeAse escorre&!r "!r! o%tro si&nific!do) ! "res%n/0o "!rtic%l!r de co'o de#eri!' ser t!is rel!/Kes2 e "odeAse !"oi!r %' c%rso de !/0o "or-%e re"resent!#! o o,Leti#o de `L%sti/! soci!l`; -%e n0o er! correto do "onto de #ist! d! `L%sti/!`. O ter'o `L%sti/! soci!l` corre o risco de "erder se% contePdo r!cion!l -%e seri! s%,stit%$do "or %'! forte c!r&! e'ocion!l. Ac o -%e e% 'es'o %sei o ter'o) n%nc! de#eri! ser e'"re&!do ! 'enos -%e o %s%rio esti#esse "re"!r!do "!r! definir co' cl!re.! o -%e si&nific! "!r! ele ! L%sti/! soci!l; e "or -%e ele ! !c ! L%st!.
4D J ine,it3,elN2. e se isso de#e le#!r ! %'! deterior!/0o %lterior d! c%lt%r!; de#e'os !ceit!r ess! deterior!/0oH ent0o n0o "osso 'e des!#ir co' ele. Poderi! !tJ; e' cert!s circ%nstQnci!s; sentirA'e o,ri&!do ! !"oiAlo. O efeito de %'! t!l ond! de onestid!de seri! -%e ! "!l!#r! cultura deiO!ri! de ser '!l e'"re&!d!; deiO!ri! de !"!recer e' conteOtos ! -%e n0o "ertence2 e res&!t!r ess! "!l!#r! J o 'Oi'o de 'in ! !',i/0o. Do 'odo co'o est0o !s cois!s; "!r! !l&%J' -%e defend! !l&%'! '%d!n/! soci!l; o% !l&%'! !lter!/0o de nosso siste'! "ol$tico; o% !l&%'! eO"!ns0o d! ed%c!/0o "P,lic!; o% !l&%' desen#ol#i'ento do ser#i/o soci!l; J nor'!l -%e co' confi!n/! -%e isso le#!r 7 'el or! e !o !%'ento de c%lt%r!. Ys #e.es ! c%lt%r!; o% ci#ili.!/0o; J "ost! e' "ri'eiro "l!no; e nos J dito -%e !-%ilo -%e necessit!'os; de#e'os ter e o,tere'os; J %'! Gno#! ci#ili.!/0oH. E' 5E>>; li %' si'"Ssio no The +unda' Times M<5 de no#e',roN onde o Prof U!rold L!sRi; o% se% red!tor; !fir'!#! -%e l%t!'os ! &%err! "!ss!d! "or %'! Gno#! ci#ili.!/0oH. L!sRi !fir'o% "elo 'enos isto)
Se concord!'os e' -%e !-%eles -%e "roc%r!' reconstr%ir o -%e o Sr. C %rc ill &ost! de c !'!r ! 1r0A9ret!n ! Gtr!dicion!lH n0o t(' es"er!n/!s de c%'"rir esse o,Leti#o; se&%eAse -%e de#e ser %'! no#! 1r0A9ret!n ! n%'! no#! ci#ili.!/0o.
Poder$!'os res'%n&!r Gn0o concord!'osH; '!s seri! f%&ir !o 'e% des$&nio. L!sRi te' r!.0o !tJ o se&%inte "onto) se "erder'os !l&o de 'odo !,sol%to e ir re"!r#el; de#ere'os !rr!nL!rAnos se' ele2 '!s !c o -%e ele -%is di.er !l&o '!is do -%e isso. L!sRi est; o% est!#! con#encido de -%e !s '%d!n/!s soci!is e "ol$tic!s es"ec$fic!s -%e ele deseL! introA 4@ d%.ir; e -%e !credit! sere' #!nt!Los!s "!r! ! socied!de; ir0o; "or sere' t0o r!dic!is; res%lt!r n%'! no#! ci#ili.!/0o. Isso J ,!st!nte conce,$#el) o -%e n0o te'os L%stific!ti#! "!r! concl%ir; co' res"eito 7s s%!s o% -%!is-%er o%tr!s '%d!n/!s n! estr%t%r! soci!l -%e !l&%J' defende; J -%e ! Gno#! ci#ili.!/0oH seL! e' si deseL#el. Por o%tro l!do; n0o "ode'os ter idJi! de co'o ser ! no#! ci#ili.!/0o) t!nt!s o%tr!s c!%s!s !t%!'; !lJ' d!-%el!s -%e "ode'os ter e' 'ente; e t0o inc!lc%l#eis s0o os efeitos de tod!s el!s e' conL%nto; -%e
n0o "ode'os i'!&in!r co'o nos sentir4amos #i#endo ness! no#! ci#ili.!/0o. Por o%tro l!do; !s "esso!s -%e #i#ere' ness! no#! ci#ili.!/0o ser0o; "elo f!to de "ertencere' ! el!; diferentes de nSs; e i&%!l'ente diferentes de L!sRi. Tod! '%d!n/! -%e f!.e'os tende ! "rod%.ir %'! no#! ci#ili.!/0o; de c%L! n!t%re.! so'os i&nor!ntes; e n! -%!l de#er$!'os todos ser infeli.es. N! #erd!de %'! no#! ci#ili.!/0o se est for'!ndo o te'"o todo) ! ci#ili.!/0o de nossos di!s "!receri! re!l'ente no#$ssi'! ! -%!l-%er o'e' ci#ili.!do do sJc%lo W8III; e n0o "osso i'!&in!r o refor'!dor '!is !rdente o% r!dic!l d!-%el! J"oc! '%ito s!tisfeito co' ! ci#ili.!/0o -%e #eri! oLe. T%do o -%e %' c%id!do co' ! ci#ili.!/0o "ode le#!rAnos ! f!.er J !"erfei/o!r ! ci#ili.!/0o -%e te'os oLe; "ois n0o "ode'os conce,er o%tr!. Por o%tro l!do; se'"re o%#e "esso!s -%e !credit!r!' sere' cert!s '%d!n/!s "ositi#!s e' si 'es'!s; se' se "reoc%"!re' co' o f%t%ro d! ci#ili.!/0o; e se' !c !re' necessrio reco'end!r s%!s ino#!/Kes "elo ,ril o es"ecioso de "ro'ess!s se' sentido. Se'"re est sendo feit! %'! no#! ci#ili.!/0o) o est!do de cois!s -%e desfr%t!'os oLe il%str! o -%e !contece 7s !s"ir!/Kes de c!d! J"oc! "or %'! er! 'el or. A -%est0o '!is i'"ort!nte -%e "ode'os coloc!r J se eOiste !l&%' "!dr0o "er'!nente "elo -%!l "oss!'os co'"!r!r %'! ci#ili.!/0o co' o%tr!; e "elo -%!l "oss!'os !rrisc!r %' "!l"ite so,re ! 'el or! o% o decl$nio 4E d! noss!. Te'os -%e !d'itir; !o co'"!r!r %'! ci#ili.!/0o co' o%tr!; e !o co'"!r!r os di#ersos est&ios d! noss!; -%e nen %'! socied!de e' nen %' "er$odo co'"reende todos os #!lores d! ci#ili.!/0o. Ne' todos esses #!lores "ode' ser '%t%!'ente co'"!t$#eis) o -%e !o 'enos J i&%!l'ente certo J -%e; !o c!"t!r'os !l&%ns; "erde'os ! no/0o de o%tros. N0o o,st!nte; "ode'os distin&%ir entre c%lt%r!s s%"eriores e inferiores2 "ode'os distin&%ir entre !#!n/o e retrocesso. Pode'os !fir'!r co' cert! se&%r!n/! -%e o nosso "er$odo J de decl$nio2 -%e os "!drKes de c%lt%r! s0o '!is ,!iOos do -%e er!' cin-Tent! !nos !trs2 e -%e !s e#id(nci!s desse decl$nio s0o #is$#eis e' c!d! de"!rt!'ento d! !ti#id!de %'!n!>. N0o #eLo r!.0o "or -%e ! dec!d(nci! d! c%lt%r! n0o de#esse ir '%ito '!is lon&e; ne' "or -%e n0o "oss!'os "re#er %' "er$odo; de !l&%'! d%r!/0o; do -%!l se "%desse di.er -%e no tem c%lt%r!. Ent0o; ! c%lt%r! ter de reco'e/!r do .ero2 e -%!ndo di&o -%e ter de
P!r! %'! confir'!/0o; de %' "onto de #ist! '%ito diferente d!-%ele ! "!rtir do -%!l foi escrito este ens!io; #er .ur Threatened 5alues de 8ictor 1oll!nc. M5E>CN.
>
reco'e/!r do .ero; n0o -%ero di.er co' isso -%e ser cri!d! "or !l&%'! !ti#id!de de de'!&o&os "ol$ticos. A -%est0o le#!nt!d! "or este ens!io J se eOiste' !l&%'!s condi/Kes "er'!nentes; e' c%L! !%s(nci! n0o se "oss! es"er!r %'! c%lt%r! s%"erior. Se conse&%ir'os; 'es'o "!rci!l'ente; res"onder ! ess! -%est0o; de#ere'os ent0o nos ":r e' &%!rd! contr! ! il%s0o de tent!r re!li.!r ess!s condi/Kes a fim de 'el or!r noss! c%lt%r!. Pois; se deste est%do res%lt!re' !l&%'!s concl%sKes definid!s; %'! del!s ser cert!'ente -%e ! c%lt%r! J !l&o -%e n0o "ode'os #is!r deli,er!d!'ente. \ o "rod%to de %'! 'ir$!de de !ti#id!des '!is o% 'enos !r':nic!s; c!d! -%!l eOercid! "or s%! "rS"ri! fin!lid!de) o !rtist! de#e concentr!rAse e' s%! tel!; o "oet! e' s%! '-%in! de escre#er; o ser#idor "P,lico <= n! corret! resol%/0o de "ro,le'!s "!rtic%l!res 7 'edid! -%e c!e' so,re s%! 'es!; c!d! %' de !cordo co' ! sit%!/0o e' -%e se encontr!. Mes'o -%e ess!s condi/Kes co' -%e 'e "reoc%"o "!re/!' !o leitor re"resent!r 'et!s soci!is deseL#eis; n0o de#e ele s!lt!r 7 concl%s0o de -%e ess!s 'et!s "ode' ser !tin&id!s %nic!'ente !tr!#Js de or&!ni.!/0o deli,er!d!. U'! di#is0o d! socied!de e' cl!sses; "l!neL!d! "or %'! !%torid!de !,sol%t!; seri! !rtifici!l e intoler#el2 %'! descentr!li.!/0o so, %' co'!ndo centr!l seri! %'! contr!di/0o2 %'! %nid!de eclesistic! n0o "ode ser i'"ost! n! es"er!n/! de tr!.er %nid!de de fJ; e %'! di#ersid!de reli&ios! c%lti#!d! "or si sS seri! !,s%rd!. O "onto !o -%!l "ode'os c e&!r J o recon eci'ento de -%e ess!s condi/Kes de c%lt%r! s0o Gn!t%r!isH !os seres %'!nos2 -%e; e',or! "o%co "oss!'os f!.er "!r! encor!LAl!s; "ode'os co',!ter os erros intelect%!is e os "reconceitos e'ocion!is -%e se l e de"!r!' no c!'in o. Z%!nto !o rest!nte; de#er$!'os ,%sc!r o !"erfei/o!'ento d! socied!de; do 'es'o 'odo -%e "roc%r!'os o nosso indi#id%!l'ente; e' det!l es rel!ti#!'ente di'in%tos. N0o "ode'os di.er) G8o% torn!rA'e %'! "esso! diferenteH2 "ode'os !"en!s di.er) G8o% l!r&!r este '!% ,ito; e esfor/!rA'e "or !d-%irir este ,o'H. Assi'; d! socied!de "ode'os di.er !"en!s) GTent!re'os 'el orAl! neste !s"ecto o% n!-%ele; onde J e#idente %' eOcesso o% f!l !2 de#e'os tent!r !o 'es'o te'"o ter %'! #is0o t0o !'"l! -%e "oss!'os e#it!r; !o endireit!r !l&%'! cois!; f!.er estr!&os no%tr!H. Mes'o isso e-%i#!le ! eO"ress!r %'! !s"ir!/0o '!ior do -%e "ode'os !lc!n/!r) "ois t!nto; o% '!is; "or !-%ilo -%e
f!.e'os "o%co ! "o%co se' entender o% "re#er !s conse-T(nci!s; J -%e ! c%lt%r! de %'! J"oc! difere d! de s%! "redecessor!. <5
O ter'o cultura te' !ssoci!/Kes diferentes se&%ndo ten !'os e' 'ente o desen#ol#i'ento de %' indi,4duo; de %' "rupo o% classe; de toda uma sociedade. P!rte d! 'in ! tese J -%e ! c%lt%r! do indi#$d%o de"ende d! c%lt%r! de %' &r%"o o% cl!sse; e -%e ! c%lt%r! do &r%"o o% cl!sse de"ende d! c%lt%r! d! socied!de ! -%e "ertence este &r%"o o% cl!sse. Port!nto; ! c%lt%r! d! socied!de J -%e J f%nd!'ent!l; e o si&nific!do do ter'o Gc%lt%r!H e' rel!/0o co' tod! ! socied!de J -%e de#er$!'os eO!'in!r "ri'eiro. Z%!ndo se !"lic! o ter'o Gc%lt%r!H 7 '!ni"%l!/0o de; or&!nis'os inferiores 7 o,r! do ,!cteriolo&ist!; o% do a"ric%lt%r!list! o si&nific!do J ,!st!nte cl!ro; "ois J "oss$#el !lc!n/!r %n!ni'id!de co' res"eito !os o,Leti#os ! !tin&ir; e "ode'os concorA << d!r -%!ndo os !tin&i'os o% n0o. Z%!ndo J !"lic!do 7 'el ori! d! 'ente e do es"$rito %'!nosA;;est!'os 'enos !"tos ! concord!r co' o -%e J ! c%lt%r!. O "rS"rio ter'o; co' o si&nific!do de !l&o ! ser o,Leti#!do consciente'ente n!s -%estKes %'!n!s; n0o te' %'! istSri! '%ito lon&!. Co'o !l&o ! ser re!li.!do "or esfor/o deli,er!do; ! Gc%lt%r!H J rel!ti#!'ente inteli&$#el -%!ndo est!'os di!nte do !%toAdesen#ol#i'ento do indi#$d%o; c%L! c%lt%r! J #ist! contr!Ao ,!cR&ro%nd c%lt%r!l do &r%"o e d! socied!de. T!',J' ! c%lt%r! do &r%"o te' %' si&nific!do definido e' co'"!r!/0o co' ! c%lt%r! 'enos desen#ol#id! d! '!ss! d! socied!de. PodeAse entender 'el or ! diferen/! entre !s tr(s !"lic!/Kes do ter'o se ind!&!r'os !tJ -%e "onto; co' rel!/0o !o indi#$d%o; !o &r%"o e 7 socied!de co'o %' todo; te' !l&%' si&nific!do o o,Leti#o consciente de conse&%ir c%lt%r!. PoderAseAi! e#it!r %'! ,o! "!rcel! de conf%s0o; se nos !,sti#Jsse'os de coloc!r "!r! o &r%"o o -%e "ode ser o o,Leti#o !"en!s do indi#$d%o2 e "!r! tod! ! socied!de o -%e "ode ser o o,Leti#o %nic!'ente de %' &r%"o O sentido &er!l; o% !ntro"olS&ico; d! "!l!#r! c%lt%r!; t!l co'o o %so%; "or eOe'"lo; E.9. T*lor no t$t%lo de s%! o,r! Primiti,e Culture; distin&%i%Ase
inde"endente'ente dos o%tros sentidos) '!s se est!'os consider!ndo socied!des !lt!'ente desen#ol#id!s; e es"eci!l'ente noss! "rS"ri! socied!de conte'"orQne!; te'os de le#!r e' cont! o rel!cion!'ento entre os tr(s sentidos. Nesse "onto; ! !ntro"olo&i! %ltr!"!ss! ! sociolo&i!. Entre os o'ens de letr!s e 'or!list!s; er! %s%!l disc%tir ! c%lt%r! nos dois "ri'eiros sentidos; e es"eci!l'ente o "ri'eiro; se' -%!l-%er rel!/0o co' o terceiro. O eOe'"lo dess! escol ! -%e nos #e' 7 'ente co' '!is f!cilid!de J Culture and Anarch'; de M!tt eX Arnold. Este !%tor est "reoc%"!do "ri'ordi!l'ente co' o indi#$d%o e co' ! G"erfei/0oH -%e ele de#eri! !l'eL!r. \ #erd!de -%e; e' s%! f!'os! cl!ssifiA <> c!/0o de G,r,!ros; filiste%s e "o"%l!/!H; ele se en#ol#e co' ! cr$tic! de cl!sses2 '!s s%! cr$tic! se li'it! ! %'!; !c%s!/0o contr! ess!s cl!sses "or c!%s! de s%!s defici(nci!s; e n0o c e&! ! consider!r o -%e seri! ! f%n/0o !de-%!d! o% ! G"erfei/0oH de c!d! cl!sse. O efeito; "ort!nto; > eOort!r o indi#$d%o -%e !tinL! o ti"o "ec%li!r de G"erfei/0oH -%e Arnold deno'in! Gc%lt%r!H; ! ele#!rAse !ci'! d!s li'it!/Kes de -%!l-%er cl!sse; e' #e. de re!li.!r se%s '!is !ltos ide!is !tin&$#eis A A i'"ress0o de del&!de.! -%e ! Gc%lt%r!H de Arnold tr!ns'ite !o leitor 'oderno se de#e; e' "!rte; 7 !%s(nci! de ,!cR&ro%nd soci!l "!r! se% -%!dro. M!s e% !c o -%e se de#e t!',J' 7 s%! o'iss0o e' eO"lic!r %' o%tro 'odo de %s!r ! "!l!#r! Gc%lt%r!H; !lJ' dos tr(s L 'encion!dos. EOiste' #rios ti"os de re!li.!/Kes -%e "ode'os ter e' 'ente e' conteOtos diferentes. Pode'os "ens!r e' refin!'ento d!s '!neir!s o% %r,!nid!de e ci#ilid!de) nesse c!so; "ens!re'os "ri'eir!'ente n%'! cl!sse soci!l; e no indi#$d%o s%"erior co'o re"resent!nte do 'el or dess! cl!sse. Pode'os "ens!r e' er%di/0o e '%it! inti'id!de co' ! s!,edori! !c%'%l!d! do "!ss!do) nesse c!so; nosso o'e' de c%lt%r! J o er%dito; o sc ol!r. Pode'os est!r "ens!ndo e' filosofi! no sentido '!is !'"lo %' interesse "or; e !l&%'! c!"!cid!de e' '!ni"%l!r; idJi!s !,str!t!s) nesse c!so; "ode'os referirAnos !o intelect%!l Mrecon ecendo o f!to de -%e esse ter'o J %s!do !&or! '%ito fro%O!'ente "!r! !,!rc!r '%it!s "esso!s n0o '%ito not#eis "el! for/! do intelectoN. O% "ode'os est!r "ens!ndo n!s !rtes) nesse c!so; -%ere'os indic!r o !rtist! e o !'!dos o% dilet!nte. M!s r!r!'ente te'os e' 'ente tod!s ess!s cois!s !o 'es'o te'"o. N0o !c !'os; "or eOe'"lo; -%e entender de 'Psic! o% de
"int%r! fi&%re eO"licit!'ente n! !nlise; "or Arnold; do o'e' c%lto) n0o o,st!nte; nin&%J' "oder ne&!r -%e t!is cois!s t(' s%! "!rte n! c%lt%r!. <6 Se eO!'in!r'os !s di#ers!s !ti#id!des c%lt%r!is !rrol!d!s no "!r&r!fo !nterior; de#e'os concl%ir -%e ! "erfei/0o e' -%!l-%er %'! del!s; co' eOcl%s0o d!s o%tr!s; n0o "ode conferir c%lt%r! ! nin&%J'. S!,e'os -%e ,o!s '!neir!s se' ed%c!/0o; inteli&(nci! o% sensi,ilid!de "!r! !s !rtes; tende' ! ser 'ero !%to'!tis'o2 -%e er%di/0o se' ,o!s '!neir!s o% sensi,ilid!de J "ed!ntis'o2 -%e ! c!"!cid!de intelect%!l se' os !tri,%tos '!is %'!nos J t0o !d'ir#el -%!nto o ,ril o de %'! cri!n/!A"rod$&io e' O!dre.2 e -%e !s !rtes se' o conteOto intelect%!l J #!id!de. E se n0o encontr!'os c%lt%r! e' -%!l-%er dess!s "erfei/Kes isol!d!'ente; n0o de#e'os es"er!r -%e !l&%'! "esso! seL! "erfeit! e' tod!s el!s2 "ode'os !tJ inferir -%e o indi#$d%o tot!l'ente c%lto J %'! il%s0o2 e ire'os ,%sc!r c%lt%r!; n0o e' !l&%' indi#$d%o o% e' !l&%' &r%"o de indi#$d%os; '!s n%' es"!/o c!d! #e. '!is !'"lo2 e so'os le#!dos; !fin!l; ! !c Al! no "!dr0o de tod! socied!de. Isso 'e "!rece %'! refleO0o ,!st!nte S,#i!; "orJ' J ne&li&enci!d! co' '%it! fre-T(nci!. Se'"re so'os "ro"ensos ! consider!rAnos "esso!s de c%lt%r!; co' ,!se n%'! co'"et(nci!; -%!ndo so'os n0o sS f!ltos de o%tr!s; '!s ce&os 7s -%e nos f!lt!'. U' !rtist! de -%!l-%er ti"o; 'es'o %' !rtist! reno'!do; n0o J "or ess! Pnic! r!.0o %' o'e' de c%lt%r!2 os !rtist!s n0o so'ente s0o insensiti#os 7s o%tr!s !rtes -%e n0o !-%el!s -%e "r!tic!'; '!s t!',J'; 7s #e.es; t(' "Jssi'!s '!neir!s e dons intelect%!is esc!ssos. A "esso! -%e contri,%i "!r! ! c%lt%r!; "or '!is i'"ort!nte -%e "oss! ser s%! contri,%i/0o; ne' se'"re J %'! G"esso! c%lt!H. N0o decorre d!$ -%e n0o ten ! sentido f!l!r d! c%lt%r! de %' indi#$d%o; o% de %' &r%"o o% cl!sse. Z%ere'os di.er !"en!s -%e ! c%lt%r! do indi#$d%o n0o "ode ser isol!d! d! do &r%"o; e -%e ! c%lt%r! do &r%"o n0o "ode ser !,str!$d! d! socied!de inteir!2 e -%e nosso conceito de G"erfei/0oH de#e consider!r !o 'es'o te'"o os tr(s sentidos de Gc%lt%r!H. N0o se se&%e t!'A <C "o%co -%e n%'! socied!de; -%!l-%er -%e seL! se% &r!% de c%lt%r!; os &r%"os en#ol#idos e' c!d! !ti#id!de c%lt%r!l seL!' distintos e eOcl%si#os) !o contrrio; so'ente 'edi!nte %'! s%"er"osi/0o e "!rtil ! de interesses; &r!/!s 7 "!rtici"!/0o e 7 !"reci!/0o 'Pt%!; J -%e se "ode !lc!n/!r ! coes0o
necessri! 7 c%lt%r!. U'! reli&i0o eOi&e n0o sS %' cor"o de s!cerdotes -%e s!i,!' o -%e est0o f!.endo; '!s t!',J' %' cor"o de fiJis -%e s!i,!' o -%e est sendo feito. \ S,#io -%e; entre !s co'%nid!des '!is "ri'iti#!s; !s di#ers!s !ti#id!des de c%lt%r! s0o ineOtric!#el'ente entrel!/!d!s. O d!*!R -%e &!st! ! '!ior "!rte d! est!/0o 'odel!ndo; esc!r#!ndo e "int!ndo se% ,!rco co' o desen o "ec%li!r eOi&ido "elo rit%!l !n%!l de c!/!AdeAc!,e/!; est eOercendo di#ers!s !ti#id!des c%lt%r!is !o 'es'o te'"o de !rte e de reli&i0o; ,e' co'o de &%err! !nf$,i!. Y 'edid! -%e ! ci#ili.!/0o se to'! '!is co'"leO!; re#el! '!ior es"eci!li.!/0o oc%"!cion!l) n!s No#!s UJ,rid!s d! Gid!de d! "edr!H; di. 3o n L!*!rd; !l&%ns il J%s se es"eci!li.!' e' !rtes e of$cios "!rtic%l!res; troc!ndo se%s "rod%tos e eOi,indo s%!s !,ilid!des "!r! ! s!tisf!/0o rec$"roc! dos 'e',ros do !r-%i"Jl!&o. Tod!#i!; e',or! os indi#$d%os de %'! tri,o; o% de %' &r%"o de il !s o% !ldei!s; "oss!' ter f%n/Kes se"!r!d!s d!s -%!is !s '!is "ec%li!res s0o !s do rei e do feiticeiro so'ente n%' est&io "osterior J -%e ! reli&i0o; ! ci(nci!; ! "ol$tic! e ! !rte for!' !,str!t! 'ente conce,id!s isol!d!s %'! d! o%tr!. E; !ssi' co'o !s f%n/Kes dos indi#$d%os se to'!' ereditri!s; e ! f%n/0o ereditri! se crist!li.! e' distin/0o de cl!sse o% de c!st!; e ! distin/0o de cl!sse dese',oc! e' conflito; t!',J' ! reli&i0o; ! "ol$tic!; ! ci(nci! e ! !rte !tin&e' %' "onto e' -%e s%r&e %'! l%t! consciente entre el!s "or %'! !%tono'i! o% do'in!/0o. Este !trito; e' !l&%'!s f!ses e !l&%'!s sit%!/Kes; J !lt!'ente cri!ti#o2 !tJ onde J o res%lt!do; e !tJ onde J ! c!%s!; do !%'ento de consci(nci! n0o "recis!'os consider!r !-%i. A tens0o <D dentro d! socied!de "ode torn!Ase t!',J' %'! tens0o dentro d! 'ente do indi#$d%o '!is consciente) o conflito de de#eres e' Ant$&one; -%e n0o J si'"les'ente %' conflito entre de#o/0o e o,edi(nci! ci#il; o% entre reli&i0o e "ol$tic!; '!s entre leis conflit!ntes dentro do -%e !ind! J %' co'"leOo "ol$ticoAreli&ioso; re"resent! %' est&io ,!st!nte !#!n/!do de ci#ili.!/0o) "ois o conflito de#e ter si&nific!do n! eO"eri(nci! d! "l!tJi! !ntes -%e "oss! ser !rtic%l!do "elo dr!'!t%r&o e rece,! d! "l!tJi! ! res"ost! -%e ! !rte do dr!'!t%r&o re-%er. A 'edid! -%e ! socied!de se desen#ol#e r%'o ! %'! co'"leOid!de e diferenci!/0o f%ncion!is; c!,e es"er!r ! e'er&(nci! de di#ersos n$#eis c%lt%r!is) e' s%'!; !"resent!rAseA ! c%lt%r! de cl!sse o% de &r%"o. N0o ser
-%estion!do; "enso e%; -%e e' -%!l-%er socied!de f%t%r!; !ssi' co'o tod! socied!de ci#ili.!d! do "!ss!do; de#e !#er esses n$#eis diferentes. N0o !c o -%e os defensores '!is !rdorosos d! i&%!ld!de soci!l conteste' isso) ! diferen/! de o"ini0o de"ende de ter sido ! tr!ns'iss0o d! c%lt%r! do &r%"o feit! "or er!n/! se c!d! n$#el c%lt%r!l de#e "ro"!&!rAse o% se se "ode es"er!r encontr!r !l&%' 'ec!nis'o de sele/0o; de 'odo -%e c!d! indi#$d%o; no de#ido "ro&resso; to'!r se% l%&!r no '!is !lto n$#el c%lt%r!l ! -%e -%!lifi-%e' s%!s !"tidKes n!t%r!is. O -%e J "ertinente nesse "onto J -%e o bs%r&i'ento de &r%"os '!is c%ltos n0o deiO! de !fet!r o resto d! socied!de) J ele 'es'o "!rte de %' "rocesso e' -%e tod! ! socied!de '%d!. E J certo e es"eci!l'ente S,#io -%!ndo #olt!'os noss! !ten/0o "!r! !s !rtes -%e; confor'e !"!rece' no#os #!lores; e o "ens!'ento; ! sensi,ilid!de e ! eO"ress0o se torn!' '!is el!,or!dos; des!"!rece' !l&%ns #!lores '!is !nti&os. Isso -%er di.er !"en!s -%e n0o "ode'os es"er!r ter todos os est&ios de desen#ol#i'ento !o 'es'o te'"o2 -%e %'! ci#ili.!/0o n0o "ode "rod%.ir si'%lt!ne!'ente %'! &r!nde "oesi! "o"%l!r n%' n$#el c%lt%r!l e o P!r!$so Perdido no o%tro. N! #erd!de; ! Pnic! cois! -%e o <@ te'"o se'"re est certo de re!li.!r J ! "erd!) &!n o o% co'"ens!/0o J -%!se conce,$#el '!s n%nc! certo. E',or! o "ro&resso n! ci#ili.!/0o "!re/! torn!r '!is es"eci!li.!dos os &r%"os de c%lt%r!; n0o de#e'os es"er!r -%e este desen#ol#i'ento seL! des!co'"!n !do de "eri&os. D! es"eci!li.!/0o c%lt%r!l "ode res%lt!r ! desinte&r!/0o c%lt%r!lA) Ne J ! desinte&r!/0o '!is r!dic!l -%e %'! socied!de "ode sofrer. N0o J o Pnico ti"o; o% n0o J o Pnico !s"ecto so, o -%!l se "ode est%d!r ! desinte&r!/0o2 '!s; -%!l-%er -%e seL! ! c!%s! o% o efeito ! desinte&r!/0o d! c%lt%r! J ! cois! '!is sJri! e ! '!s dif$cil de consert!r. MEst!'os enf!ti.!ndo !-%i; J cl!ro; ! c%lt%r! de tod! ! socied!de.N N0o se de#e conf%ndir co' o%tr! doen/!; ossific!/0o e' c!st!; co'o n! cndi! ind%; o -%e "ode ter sido ori&in!ri!'ente !"en!s %n! ier!r-%i! de f%n/Kes) 'es'o -%e !',!s !s doen/!s ten !' "ossi#el'ente !l&%'! infl%(nci! so,re ! socied!de ,ritQnic! !t%!l. Est "resente ! desinte&r!/0o c%lt%r!l -%!ndo dois o% '!is estr!tos se se"!r!' de t!l 'odo -%e se torn!' n! #erd!de c%lt%r!s distint!s; e t!',J' -%!ndo ! c%lt%r! no n$#el s%"erior do &r%"o se ro'"e e' fr!&'entos; c!d! %' dos -%!is re"resent! so.in o %'! !ti#id!de c%lt%r!l. Se n0o 'e en&!no; L ocorre%; n! socied!de ocident!l; !l&%'! desinte&r!/0o d!s cl!sses e' -%e ! c%lt%r! est; o% de#e est!r; '!is desen#ol#id! ,e' co'o
!l&%'! se"!r!/0o c%lt%r!l entre %' e o%tro n$#el d! socied!de. Pens!'ento e "rtic! reli&iosos; filosofi! e !rte; todos tende' ! torn!rAse re!s isol!d!s; c%lti#!d!s "or &r%"os se' -%!l-%er co'%nic!/0o entre si. A sensi,ilid!de !rt$stic! se e'"o,rece; co' se% di#Srcio d! sensi,ilid!de reli&ios!; ! reli&ios! co' s%! se"!r!/0o d! !rt$stic!2 e o res-%$cio de '!neir!s "ode ser deiO!do ! %ns "o%cos so,re#i#entes de %'! cl!sse e' des!"!reci'ento -%e; co' ! sensi,ilid!de n0oAreiAn!d! "el! reli&i0o o% "el! !rte e !s 'entes n0oA"ro#id!s do '!teri!l "!r! %'! con#ers!/0o en&en os!; n0o ter conteOt%r! e' s%!s #id!s "!r! d!r #!lor ! se% co'"orA <E t!'ento. E ! deterior!/0o nos n$#eis '!is !ltos J '!tJri! de interesse; n0o sS "!r! o &r%"o -%e J !fet!do #isi#el'ente; '!s t!',J' "!r! todo o "o#o. As c!%s!s de %' decl$nio tot!l d! c%lt%r! s0o t0o co'"leO!s co'o J #!ri!d! ! e#id(nci! desse decl$nio. Entre !s r!.Kes !"resent!d!s; "or di#ersos es"eci!list!s; co'o c!%s!s d!s doen/!s soci!is '!is "ront!'ente !"reendid!s de#e'Ase encontr!r !l&%'!s "!r! !s -%!is "recis!'os contin%!r ! "roc%r!r re'Jdios es"ec$ficos. N0o o,st!nte; ! c!d! #e. to'!'os '!ior consci(nci! d! eOtens0o co' -%e o "ro,le'! desnorte!nte d! Gc%lt%r!H J ! ,!se dos "ro,le'!s d! rel!/0o de c!d! "!rte do '%ndo entre si. Z%!ndo nos interess!'os "el! rel!/0o d!s &r!ndes n!/Kes entre si2 "el! rel!/0o d!s &r!ndes n!/Kes co' !s "e-%en!s62 "el! rel!/0o d!s Gco'%nid!desH 'escl!d!s entre si; co'o n! $ndi!2 "el! rel!/0o d!s n!/KesA'0e co' !-%el!s -%e del! se ori&in!r!' n! for'! de col:ni!s2 "el! rel!/0o do coloni.!dor co' o n!ti#o2 "el! rel!/0o entre "o#os de re!s co'o !s $ndi!s Ocident!is; onde ! co'"%ls0o e o ind%.i'ento econ:'icos cri!r!' &r!nde nP'ero de r!/!s diferentes) "or trs de tod!s ess!s -%estKes desconcert!ntes; en#ol#endo decisKes ! sere' to'!d!s di!ri!'ente "or '%itos o'ens; eOiste ! -%est0o do -%e J ! c%lt%r!; e ! -%est0o de s!,er se J !l&o -%e "ode'os control!r o%
Este "onto J !flor!do; e',or! se' -%!l-%er disc%ss0o do si&nific!do de `c%lt%r!`; "or E. U. CARR; Conditions of Peace; 5d P!rte; c!". III. Di. ele) `N%'! ter'inolo&i! c!n estr! '!s con#eniente -%e te#e ori&e' n! E%ro"! Centr!l; de#e'os distin&%ir entre en!/0o c%lt%r!lf e fn!/0oA est!dof. A eOist(nci! de %' &r%"o lin&T$stico o% r!ci!l '!is o% 'enos o'o&(neo; li&!do "or %'! tr!di/0o co'%' e "elo c%lti#o de %'! c%lt%r! co'%' de#e cess!r de fornecer %' c!so prima facie "!r! o est!,eleci'ento o% ! '!n%ten/0o de %'! %nid!de "ol$tic! inde"endente`. Cont%do; C!rr est '!is "reoc%"!do !-%i co' o "ro,le'! d! %nid!de "ol$tic!; do -%e co' o d! "reser#!/0o de c%lt%r!s; o% co' ! -%est0o de s!,er se s0o di&n!s de "reser#!/0o; n! %nid!de "ol$tic!.
6
infl%enci!r deli,er!d!'ente. T!is -%estKes se nos de"!r!' se'"re -%e !rtic%l!'os %'! teori!; o% conce,e'os %'! "ol$tiA >= c!; de ed%c!/0o. Se le#!r'os ! sJrio ! c%lt%r!; #e'os -%e %'! "esso! n0o "recis! si'"les'ente de co'er o s%ficiente M'es'o -%e seL! '!is do -%e so'os c!"!.es de "ro#erN '!s de %'! co.in ! !de-%!d! e "!rtic%l!r) %' sinto'! do decl$nio d! c%lt%r! n! 1r0A9ret!n ! J ! indiferen/! "el! !rte de "re"!r!r !li'entos. Pode'os !tJ descre#er ! c%lt%r! si'"les'ente co'o !-%ilo -%e to'! ! #id! di&n! de ser #i#id!. E J o -%e L%stific! o%tros "o#os e o%tr!s &er!/Kes -%!ndo di.e'; !o conte'"l!re' os res-%$cios e ! infl%(nci! de %'! ci#ili.!/0o eOtint!; -%e #!le% ! "en! ter eOistido est! ci#ili.!/0o. 3 !fir'ei; n! introd%/0o; -%e nen %'! c%lt%r! "ode s%r&ir o% desen#ol#erAse s!l#o e' rel!/0o co' %'! reli&i0o. M!s o %so do ter'o rel!/0o !-%i "ode f!cil'ente ind%.irAnos ! erro. A fcil "res%n/0o de %' rel!cion!'ento entre c%lt%r! e reli&i0o J t!l#e. ! '!ior fr!&ilid!de de Culture and Anarch' de Arnold. Este !%tor d ! i'"ress0o de -%e ! C%lt%r! Mco'o ele %s! o ter'oN J !l&o '!is co'"reensi#o -%e ! reli&i0o2 -%e ess! Plti'! n0o "!ss! de %' ele'ento necessrio; -%e "ro#( for'!/0o Jtic! e !l&%' '!ti. e'ocion!l; 7 C%lt%r! -%e J o #!lor Plti'o. Pode "!recer estr!n o !o leitor -%e !-%ilo -%e e% disse so,re o desen#ol#i'ento d! c%lt%r!; e so,re os "eri&os de desinte&r!/0o de"ois -%e ! c%lt%r! !tin&i% se% est&io '!is desen#ol#ido; "oss! !"lic!rAse i&%!l'ente 7 istSri! d! reli&i0o. O desen#ol#i'ento d! c%lt%r! e o desen#ol#i'ento d! reli&i0o; n%'! socied!de n0oAinfl%enci!d! de for!; n0o "ode' ser cl!r!'ente isol!dos %' do o%tro2 e de"ender do Qn&%lo de #is0o do o,ser#!dor "!rtic%l!r desco,rir se ! c!%s! do "ro&resso n! reli&i0o J %' refin!'ento d! c%lt%r!; o% se ! c!%s! do refin!'ento d! c%lt%r! J o "ro&resso n! reli&i0o. O -%e t!l#e. nos infl%encie ! tr!t!r ! reli&i0o e ! c%lt%r! co'o d%!s cois!s diferentes J ! istSri! d! "enetr!/0o d! c%lt%r! &recoAro'!n! "el! FJ crist0 "enetr!/0o -%e te#e efeitos "rof%ndos t!nto so,re ess! c%lt%r! -%!nto >5 so,re o c%rso do desen#ol#i'ento -%e !ss%'ir!' o "ens!'ento e ! "rtic! crist0os. M!s ! c%lt%r! co' -%e entro% e' cont!to o Cristi!nis'o "ri'iti#o M,e' co'o ! do 'eio e' -%e se ori&ino% o Cristi!nis'oN er!; "or si 'es'!;
%'! c%lt%r! reli&ios! declin!nte. Desse 'odo; e',or! !credite'os -%e ! 'es'! reli&i0o "oss! !ni'!r #ri!s c%lt%r!s; "ode'os ind!&!r se !l&%'! c%lt%r! "ode for'!rAse; o% '!nterAse; se' %'! ,!se reli&ios!. Pode'os ir '!is lon&e e "er&%nt!r se o -%e c !'!'os c%lt%r!; e o -%e c !'!'os reli&i0o; de %' "o#o n0o s0o !s"ectos diferentes d! 'es'! cois! sendo ! c%lt%r!; essenci!l'ente; ! enc!rn!/0o M"or !ssi' di.erN d! reli&i0o de %' "o#o. Coloc!r ! '!tJri! deste 'odo "ode escl!recer 'in !s reser#!s no toc!nte !o ter'o rel!/0o. A 'edid! -%e ! socied!de se desen#ol#e; s%r&ir0o '!ior nP'ero de &r!%s e ti"os de co'"et(nci!s e f%n/0o reli&ios!s ,e' co'o de o%tr!s co'"et(nci!s e f%n/Kes. C!,e not!r -%e; e' !l&%'!s reli&iKes; ! diferenci!/0o te' sido t0o !'"l! -%e; n! #erd!de; res%lt!r!' d%!s reli&iKes) %'! "!r! o "o"%l!c o e %'! dos !de"tos. Os '!les de Gd%!s n!/KesH reli&ios!s s0o S,#ios. O Cristi!nis'o resisti% ! ess! doen/! 'el or -%e o Uind%$s'o. Os cis'!s do sJc%lo W8I; e o s%,se-Tente "%l%l!r de seit!s; "ode' ser est%d!dos co'o ! istSri! d! di#is0o do "ens!'ento reli&ioso; o% co'o ! l%t! entre &r%"os soci!is o"ostos co'o ! #!ri!/0o d! do%trin!; o% co'o ! desinte&r!/0o d! c%lt%r! e%ro"Ji!. Tod!#i!; e',or! seL!' l!'ent#eis ess!s !'"l!s di#er&(nci!s de cren/! no 'es'o n$#el; ! FJ "ode; e de#e; !c !r l%&!r "!r! '%itos &r!%s de rece"ti#id!de intelect%!l; i'!&in!ti#! e e'ocion!l 7s 'es'!s do%trin!s; !ssi' co'o "ode !dot!r '%it!s #!ri!/Kes de orde' e de rit%!l. A FJ crist0 t!',J'; consider!d! "sicolo&ic!'ente co'o siste'! de cren/!s e !ti#id!des e' 'entes es"ec$fic!s "ersonific!d!s; ter %'! istSri!) e',or! seL! %' erro &rosseiro s%"or -%e o sentido e' -%e se f!l! de se% desen#ol#i'ento e '%d!n/! i'"lic! -%e %'! s!ntid!de '!ior o% >4 %'! il%'in!/0o di#in! se torne' dis"on$#eis !os seres %'!nos 'edi!nte o "ro&resso coleti#o. MN0o !d'iti'os -%e !L!; "or %' lon&o "er$odo; "ro&resso 'es'o n! !rte; o% -%e ! !rte G"ri'iti#!H seL!; co'o !rte; necess!ri!'ente inferior 7 '!is sofistic!d!.N M!s %' dos !s"ectos do desen#ol#i'ento; se est!'os !dot!ndo o "onto de #ist! reli&ioso o% c%lt%r!l; J o s%r&i'ento do ceticis'o ter'o "elo -%!l; J cl!ro; n0o -%ero si&nific!r infidelid!de o% destr%ti,ilid!de M'%ito 'enos ! incred%lid!de -%e decorre d! "re&%i/! 'ent!lN; '!s o ,ito de eO!'in!r e#id(nci!s e ! c!"!cid!de de ret!rd!r %'! decis0o. O ceticis'o J %' tr!/o !lt!'ente ci#ili.!do; e',or!; -%!ndo desc!',! "!r! o "irronis'o; seL! !l&o -%e "ode le#!r ! ci#ili.!/0o 7 'orte.
Onde o ceticis'o J for/!; o "irronis'o J fr!-%e.!2 "ois "recis!'os n0o sS de for/! "!r! !di!r %'! decis0o; '!s t!',J' de for/! "!r! to'Al!. A conce"/0o de -%e ! c%lt%r! e ! reli&i0o; to'!do c!d! ter'o no conteOto certo; s0o !s"ectos diferentes d! 'es'! cois!; eOi&e %'! ,o! dose de eO"lic!/Kes. M!s &ost!ri! de s%&erir "ri'eiro -%e el! nos fornece os 'eios de co',!ter erros co'"le'ent!res. U'; '!ntido co' '!is !'"lit%de; J -%e ! c%lt%r! "ode ser "reser#!d!; estendid! e desen#ol#id! n! !%s(nci! de reli&i0o. T!l erro "ode ser s%stent!do "elo crist0o e' co'%' co' o infiel; e s%! ref%t!/0o !de-%!d! necessit!ri! de %'! !nlise istSric! '!is fin!; "or-%e ! #erd!de n0o J i'edi!t!'ente !"!rente e J "oss$#el 'es'o ser contr!dit!d! "el!s !"!r(nci!s) %'! c%lt%r! "ode est!r doente; e !ssi' 'es'o "rod%.ir !l&%ns de se%s '!is ,ril !ntes s%cessos !rt$sticos e o%tros; de"ois -%e ! fJ reli&ios! c!i% e' decl$nio. O%tro erro J ! cren/! de -%e ! "reser#!/0o e '!n%ten/0o d! reli&i0o n0o "recis! !de-%!rAse 7 "reser#!/0o e '!n%ten/0o d! c%lt%r!) %'! cren/! -%e "ode !tJ le#!r 7 reLei/0o dos "rod%tos c%lt%r!is co'o fr$#ol!s o,str%/Kes 7 #id! es"irit%!l. P!r! reLeit!r'os esse erro; t!nto -%!nto o o%tro; ser necessrio -%e toA >< 'e'os !l&%'! distQnci!; -%e rec%se'os !ceit!r ! concl%s0o; -%!ndo ! c%lt%r! -%e o,ser#!'os J %'! c%lt%r! e' decl$nio; de -%e ! c%lt%r! J !l&%'! cois! ! -%e "ode'os d!rAnos o l%Oo de fic!r indiferentes. E de#o !crescent!r -%e #er dess! '!neir! ! %nid!de d! c%lt%r! e d! reli&i0o n0o i'"lic! -%e todos os "rod%tos de !rte "oss!' ser !ceitos se' cr$tic!; ne' fornece %' critJrio "elo -%!l todos "ode' distin&%ir i'edi!t!'ente entre eles. A sensi,ilid!de estJtic! de#e !'"li!rAse e' "erce"/0o es"irit%!l; e ! "erce"/0o es"irit%!l de#e tr!nsfor'!rAse e' sensi,ilid!de estJtic! e &osto disci"lin!do !ntes -%e esteL!'os -%!lific!dos ! f!.er %' L%l&!'ento so,re dec!d(nci! o% di!,olis'o o% niilis'o n! !rte. 3%l&!r %'! o,r! de !rte ! "!rtir de "!drKes !rt$sticos o% reli&iosos; L%l&!r %'! reli&i0o se&%ndo "!drKes reli&iosos o% !rt$sticos; no fin!l d!s cont!s; #iri! ! ser ! 'es'! cois!; e',or! seL! %' fi' ! -%e nen %' indi#$d%o "ode c e&!r. O 'odo de enc!r!r ! c%lt%r! e ! reli&i0o -%e esti#e tent!ndo "refi&%r!r J t0o dif$cil -%e n0o esto% certo de entend(Alo e% 'es'o ! n0o ser e' l!'"eLos; o% de co'"reender tod!s !s s%!s i'"lic!/Kes. \ t!',J' %' 'odo -%e en#ol#e o risco de erro ! c!d! 'o'ento; "or !l&%'! !lter!/0o des"erce,id! do
si&nific!do -%e %' o% o%tro ter'o te' -%!ndo os dois est0o !co"l!dos dess! '!neir!; "!r! !l&%' si&nific!do -%e %' o% o%tro "oss! ter -%!ndo to'!do isol!d!'ente. Isso se confir'! !"en!s no sentido de -%e !s "esso!s s0o inconscientes t!nto de s%! c%lt%r! -%!nto de s%! reli&i0o. Z%!l-%er %' dot!do d! '!is le#e consci(nci! reli&ios! de#eAse !fli&ir de te'"os e' te'"os co' o contr!ste entre s%! fJ reli&ios! e s%! cond%t!2 -%!l-%er %' co' o &osto -%e ! c%lt%r! indi#id%!l o% de &r%"o confere de#e ter consci(nci! dos #!lores -%e ele n0o "ode c !'!r reli&iosos. E t!nto ! Greli&i0oH -%!nto ! Gc%lt%r!H; !lJ' de si&nific!re' cois!s diferentes %'! d! o%tr!; si&nific!ri!' "!r! o indi#$d%o e "!r! o &r%"o !l&%'! cois! "el! -%!l >> l%t!'; e n0o si'"les'ente !l&%'! cois! -%e "oss%e'. N0o o,st!nte; %' !s"ecto onde "ode'os #er ! reli&i0o co'o todo o 'odo de #id! de %' "o#o; do. n!sci'ento 7 se"%lt%r!; d! '!n 0 7 noite e 'es'o no sono; e esse 'odo de #id! J t!',J' s%! c%lt%r!. E !o 'es'o te'"o de#e'os recon ecer -%e; -%!ndo ess! identific!/0o J tot!l; el! si&nific! e' socied!des !t%!is t!nto %'! c%lt%r! inferior co'o %'! reli&i0o inferior. U'! reli&i0o %ni#ers!l J "elo 'enos "otenci!l'ente s%"erior 7-%el! -%e !l&%'! r!/! o% n!/0o rei#indi-%e eOcl%si#!'ente "!r! si 'es'!2 e c%lt%r! -%e "r!tic! %'! reli&i0o i&%!l'ente "r!tic!d! "or o%tr!s c%lt%r!s J !o 'enos "otenci!l'ente %'! c%lt%r!; s%"erior 7-%el! -%e te' %'! reli&i0o eOcl%si#!'ente s%!. De %' "onto de #ist!; "ode'os identific!r2 de o%tro; de#e'os se"!r!r. To'!ndo !&or! o "onto de #ist! d! identific!/0o; o leitor de#e le',r!rAse; co'o o !%tor te' de f!.(Alo const!nte'ente; do -%!nto !,r!n&e !-%i o ter'o c%lt%r!. Incl%i ele tod!s !s !ti#id!des e interesses c!r!cter$sticos de %' "o#o) o Der,* D!*; ! Uenle* Re&!tt!; CoXes; o 54 de A&osto; ! decis0o d! Co"!; !s corrid!s de c0es; ! 'es! de "inos; o !l#o de d!rdos; o -%eiLo Vensle*d!le; o re"ol o co.ido e cort!do e' "ed!/os; ,eterr!,! e' #in!&re; !s i&reL!s &Stic!s do sJc%lo WIW e ! 'Psic! de El&!r. O leitor "ode el!,or!r s%! "rS"ri! list!. E ent0o te'os de enfrent!r ! estr!n ! idJi! de -%e !-%ilo -%e J "!rte de noss! c%lt%r! t!',J' o J de noss! reli&i0o #i#id!. N0o de#e'os consider!r noss! c%lt%r! co'o tot!l'ente %nific!d! 'in ! list! !ci'! foi "l!neL!d! "!r! e#it!r ess! s%&est0o. E ! #erd!deir! reli&i0o de -%!l-%er "o#o n0oAe%ro"e% se'"re te' sido "%r!'ente crist0; o% "%r!'ente o%tr! cois!. U se'"re "ed!/os o% tr!/os de cren/!s '!is "ri'iti#!s; '!is o%
'enos !,sor#id!s2 se'"re ! tend(nci! ! cren/!s "!r!sit!s2 se'"re "er#ersKes; co'o no c!so e' -%e o "!triotis'o; -%e concerne 7 reli&i0o n!t%r!l e J "ort!nto l$cito e 'es'o e'A >6 cor!L!do "el! I&reL!; se to'! eO!&er!do ! "onto de con#erterAse e' c!ric!t%r! de si 'es'o. E J fcil de'!is %' "o#o '!nter cren/!s contr!ditSri!s e "ro"ici!r '%t%!'ente "oderes !nt!&:nicos. Al&o -%e "ode ser '%ito desconcert!nte; %'! #e. -%e "er'it!'os -%e noss! i'!&in!/0o ,rin-%e co' isso; J "ens!r -%e !-%ilo e' -%e !credit!'os n0o J si'"les 'ente o -%e for'%l!'os e s%,scre#e'os; '!s -%e o co'"ort!'ento t!',J' J cren/!; e -%e 'es'o. o '!is consciente e desen#ol#ido de nSs #i#e t!',J' no n$#el e' -%e n0o "ode' ser distin&%idos cren/! e co'"ort!'ento. g Isso d %'! i'"ortQnci! 7s noss!s !ti#id!des '!is tri#i!is; 7 oc%"!/0o de c!d! 'in%to nosso; -%e n0o "ode'os conte'"l!r "or '%ito te'"o se' o orror do "es!delo. Z%!ndo consider!'os ! -%!lid!de d! inte&r!/0o necessri! "!r! o "leno desen#ol#i'ento d! #id! es"irit%!l; de#e'os ter e' 'ente ! "ossi,ilid!de de &r!/! e os eOe'"l!res de s!ntid!de ! fi' de n0o 'er&%l !r'os no deses"ero. E -%!ndo consider!'os o "ro,le'! d! e#!n&eli.!/0o; do desen#ol#i'ento de %'! socied!de crist0; te'os r!.0o e' des!ni'!r. Acredit!r -%e nSs so'os %'! "esso! reli&ios! e -%e os o%tros n0o t(' reli&i0o J %'! si'"lific!/0o -%e ,eir! 7 distor/0o. Pens!r -%e; de %' "onto de #ist!; reli&i0o J c%lt%r! e; de o%tro; c%lt%r! J reli&i0o "ode ser '%ito "ert%r,!dor. Ind!&!r se o "o#o L n0o te' %'! reli&i0o; e' -%e o Der,* D!* e ! "ist! de corrid! de c0es ten !' se% "!"el; J e',!r!/oso2 !ssi'; ! s%&est0o J -%e "!rte d! reli&i0o dos clJri&os '!is ele#!dos s0o !s ,otin!s e o Atene%. N0o J con#eniente -%e !l&%ns crist0os !c e' -%e; co'o crist0os; n0o !credit!' ,!st!nte; e -%e "or o%tro l!do eles; co'o todos os o%tros; !credit!' e' cois!s de'!is) tod!#i!; isso J %'! conse-T(nci! d! refleO0o de -%e os ,is"os s0o %'! "!rte d! c%lt%r! in&les!; e os c!#!los e c0es s0o %'! "!rte d! reli&i0o in&les!. Ad'iteAse co'%'ente -%e eOiste c%lt%r!; '!s -%e el! J ! "ro"ried!de de %'! "e-%en! "!rcel! d! socied!A
>C de2 e ! "!rtir dess! !d'iss0o cost%'!Ase deri#!r "!r! %'! de d%!s concl%sKes) o% ! c%lt%r! "ode ser !"en!s ! "reoc%"!/0o de %'! "e-%en! 'inori!; e "ort!nto n0o l%&!r "!r! el! n! socied!de do f%t%ro2 o% n! socied!de do f%t%ro ! c%lt%r! -%e foi ! "osse de "o%cos de#e ser coloc!d! 7 dis"osi/0o de todos. Ess! !d'iss0o e s%!s conse-T(nci!s le',r!'Anos ! !nti"!ti! "%rit!n! "elo 'on!sticis'o e "el! #id! !scJtic!) "ois; !ssi' co'o %'! c%lt%r! -%e J !cess$#el so'ente 7 'inori! J cens%r!d! !&or!; t!',J' ! #id! conte'"l!ti#! e fec !d! er! conden!d! "elo "rotest!ntis'o eOtre'!do; e o celi,!to consider!do -%!se co' t!nto orror -%!nto ! "er#ers0o. A fi' de !"reender ! teori! d! reli&i0o e d! c%lt%r! -%e 'e esforcei "or est!,elecer neste c!"$t%lo te'os de tent!r e#it!r os dois erros !ltern!ti#os) o de consider!r ! reli&i0o e ! c%lt%r! co'o d%!s cois!s se"!r!d!s entre !s -%!is eOiste %'! rel!/0o; e o de identific!r reli&i0o e c%lt%r!. N%' "onto f!lei d! c%lt%r! de %' "o#o co'o %'! enc!rn!/0o d! s%! reli&i0o e; e',or! esteL! c:nscio d! te'erid!de de e'"re&!r %' ter'o t0o eO!lt!do; n0o "osso "ens!r e' o%tro -%e eO"ri'! t0o ,e' ! inten/0o de e#it!r; de %' l!do; ! re!/0o e; de o%tro; ! identific!/0o. A #erd!de; ! #erd!de "!rci!l; o% ! f!lsid!de de %'! reli&i0o n0o consiste n!s re!li.!/Kes c%lt%r!is d!s "esso!s -%e "rofess!' ess! reli&i0o; ne' se s%,'ete ! ser eO!t!'ente test!d! "or el!s. Pois o -%e !s "esso!s di.e' !credit!r; co'o 'ostr! ! s%! cond%t!; J; co'o e% disse; se'"re '%ito '!is e '%ito 'enos do -%e ! s%! fJ "rofess!d! e' s%! "%re.!. AlJ' disso; %' "o#o c%L! c%lt%r! foi for'!d! conL%nt!'ente co' %'! reli&i0o de #erd!de "!rci!l; "ode #i#er ess! reli&i0o M!o 'enos; e' !l&%' "er$odo de s%! istSri!N co' '!ior fidelid!de do -%e o%tro "o#o -%e te' %'! l%. '!is #erd!deir!. So'ente -%!ndo i'!&in!'os noss! c%lt%r! co'o el! de#er ser; se noss! socied!de fosse %'! socied!de re!l'ente crist0; J -%e nos !tre#e'os ! di.er -%e ! c%lt%r! crist0 J ! c%lt%r! '!is ele#!d!2 so'ente nos reA >D ferindo ! tod!s !s f!ses dest! c%lt%r!; -%e foi ! c%lt%r! d! E%ro"!; J -%e "ode'os !fir'!r -%e J ! c%lt%r! '!is ele#!d! -%e o '%ndo L con ece%.
Co'"!r!ndo noss! c%lt%r! co'o el! J oLe; co' ! de "o#os n0oAcrist0os; de#e'os est!r "re"!r!dos "!r! desco,rir -%e ! noss! J; so, %' o% o%tro !s"ecto; inferior. N0o ne&li&encio ! "ossi,ilid!de de -%e ! 1r0A9ret!n !; se cons%'o% s%! !"ost!si! refor'!ndoAse se&%ndo !s "rescri/Kes de !l&%'! reli&i0o inferior o% '!teri!list!; "oss! florescer n%'! c%lt%r! '!is ,ril !nte do -%e ! -%e "ode'os 'ostr!r !t%!l'ente. Isso n0o seri! e#id(nci! de -%e ! no#! reli&i0o er! #erd!deir! e de -%e o Cristi!nis'o er! f!lso. Pro#!ri! si'"les'ente -%e -%!l-%er reli&i0o; en-%!nto d%r! e e' se% "rS"rio n$#el; d %' si&nific!do !"!rente 7 #id!; fornece ! estr%t%r! "!r! %'! c%lt%r!; e "rote&e ! '!ss! d! %'!nid!de do tJdio e do deses"ero. >@
4. A CLASSE E AS ELITES
Se&%ndo ! !"reci!/0o de n$#eis de c%lt%r! e#idenci!d! no c!"$t%lo !nterior; "!receri! -%e; entre !s socied!des '!is "ri'iti#!s; os ti"os s%"eriores eOi,e' diferenci!/Kes de f%n/0o '!is !cent%!d!s entre se%s 'e',ros do -%e os ti"os inferioresC. N%' est&io '!is ele#!do !ind!; !c !'os -%e !l&%'!s f%n/Kes s0o '!is >E onr!d!s do -%e o%tr!s; e ess! di#is0o "ro'o#e o desen#ol#i'ento de cl!sses; n!s -%!is onr! e "ri#ilJ&io s%"eriores s0o concedidos 7 "esso! n0o !"en!s co'o f%ncionrio; '!s co'o 'e',ro d! cl!sse. E ! "rS"ri! cl!sse "oss%i %'! f%n/0o; ! de '!nter !-%el! "!rte d! c%lt%r! tot!l d! socied!de -%e J "ertinente ! ess! cl!sse. De#e'os tent!r ter e' 'ente -%e; n%'! socied!de s!%d#el; ess! '!n%ten/0o de %' deter'in!do n$#el de c%lt%r! #e' e' ,enef$cio; n0o sS d! cl!sse -%e o '!ntJ'; '!s d! socied!de co'o %' todo. A consci(nci! desse f!to e#it!r -%e i'!&ine'os ser ! c%lt%r! de %'! cl!sse Gs%"eriorH !l&o s%"Jrfl%o ! tod! ! socied!de; o% 7 '!iori!; e -%e "ense'os ser !l&o -%e de#eri! ser co'"!rtil !do i&%!l'ente "or tod!s !s o%tr!s cl!sses. De#eri! t!',J' le',r!r 7 cl!sse Gs%"eriorH; n! 'edid! e' -%e eOiste !l&%'!; -%e ! so,re#i#(nci! d! c%lt%r! n! -%!l est "!rtic%l!r'ente interess!d! de"ende d! s!Pde d! c%lt%r! do "o#o. At%!l'ente; to'o%Ase %' l%&!rAco'%' do "ens!'ento conte'"orQneo di.er -%e %'! socied!de !ssi' !rtic%l!d! n0o J o ti"o '!is ele#!do ! -%e "ode'os !s "ir!r2 '!s -%e de f!to J n!t%r!l -%e %'! socied!de "ro&ressist! s%"ri'! e#ent%!l'ente ess!s di#isKes; e -%e est t!',J' dentro do !lc!nce de noss! dire/0o consciente; e "ort!nto J %' de#er -%e c!,e ! nSs; est!,elecer %'!
Esto% "reoc%"!do e' e#it!r de f!l!r co'o se ! e#ol%/0o d! c%lt%r! "ri'iti#! "!r! for'!s '!is ele#!d!s fosse %' "rocesso -%e con ece'os "or o,ser#!/0o. O,ser#!'os !s diferen/!s; inferi'os -%e !l&%'!s se desen#ol#er!' ! "!rtir de %' est&io si'il!r !os est&ios inferiores -%e o,ser#!'os2 '!s; "or le&$ti'! -%e seL! ! noss! infer(nci!; n0o esto% "reoc%"!do !-%i co' esse desen#ol#i'ento.
C
socied!de se' cl!sses. Tod!#i!; e',or! &er!l'ente se !d'it! -%e ! cl!sse; e' -%!l-%er sentido -%e '!nten ! !s !ssoci!/Kes do "!ss!do; des!"!recer; ! o"ini0o !t%!l de !l&%'!s d!s 'entes '!is !#!n/!d!s J -%e de#e' !ind! ser recon ecid!s !l&%'!s diferen/!s -%!lit!ti#!s entre indi#$d%os; e -%e os indi#$d%os s%"eriores de#e' ser re%nidos e' &r%"os !de-%!dos; dot!dos de "oderes !"ro"ri!dos; e t!l#e. co' re'%ner!/Kes e onr!s #!ri!d!s. Esses &r%"os; for'!dos de indi#$d%os !"tos !os "oderes de &o#erno e !d'inistr!/0o; diri&ir0o ! #id! "P,lic! d! n!/0o2 os indi#$d%os -%e os co'"Ke' ser0o consider!dos Gl$deresH. U!#er &r%"os oc%"!dos 6= co' ! !rte e &r%"os oc%"!dos co' ! ci(nci!; e &r%"os oc%"!dos co' ! filosofi!; !ssi' co'o &r%"os constit%$dos "or o'ens de !/0o) e esses &r%"os s0o o -%e c !'!'os de elites. \ S,#io -%e; e',or! no est!do !t%!l d! socied!de se encontre ! !ssoci!/0o #ol%ntri! de indi#$d%os co' 'entes !fins; e ! !ssoci!/0o ,!se!d! e' interesse '!teri!l co'%'; o% oc%"!/0o o% "rofiss0o co'%ns; !s elites do f%t%ro diferir0o n%' !s"ecto i'"ort!nte de -%!l-%er %'! -%e con ece'os2 el!s s%,stit%ir0o !s cl!sses do "!ss!do; !ss%'indo s%!s f%n/Kes efeti#!s. Ess! tr!nsfor'!/0o ne' se'"re J coloc!d! eO"licit!'ente. U !l&%ns filSsofos -%e consider!' intoler#eis !s di#isKes de cl!sse; e o%tros -%e !s consider!' 'er!'ente 'ori,%nd!s. Os Plti'os "ode' si'"les'ente i&nor!r ! cl!sse; e' se% "roLeto de %'! socied!de &o#ern!d! "or elites; e !fir'!r -%e !s elites Gser0o eOtr!$d!s de todos os setores d! socied!deH. M!s "!receri! -%e; 7 'edid! -%e !"erfei/o!'os os 'eios de identific!r e' tenr! id!de; de ed%c!r "!r! se% "!"el f%t%ro e coloc!r e' "osi/Kes de !%torid!de os indi#$d%os -%e for'!r0o !s elites; tod!s !s distin/Kes de cl!sse !nteriores torn!rAseA0o %'! si'"les so',r! o% #est$&io; e ! Pnic! distin/0o soci!l de &r!% ser entre !s elites e o resto d! co'%nid!de2 ! n0o ser -%e; co'o "ode ocorrer; de#! !#er %'! orde' de "riorid!de e "rest$&io entre !s "rS"ri!s elites. Por '!is 'oder!d! e s%!#e'ente -%e seL! !"resent!d! ! do%trin! d!s elites; i'"lic! %'! tr!nsfor'!/0o r!dic!l d! socied!de. S%"erfici!l'ente; "!rece o,Leti#!r n0o '!is do -%e !-%ilo -%e todos de#e'os deseL!r) -%e tod!s !s "osi/Kes d! socied!de de#esse' ser oc%"!d!s "or !-%eles '!is !"tos ! eOercere' ! f%n/0o dess!s "osi/Kes. Te'os todos o,ser#!do indi#$d%os oc%"!re' sit%!/Kes n! #id! "!r! !s -%!is n0o s0o -%!lific!dos ne' "or se%
c!rter ne' "or s%! inteli&(nci!; e s0o coloc!dos !"en!s "or si'"les ed%c!/0o no'in!l; o% n!sci'ento o% cons!n&Tinid!de. Nen %' o'e' onesto 65 deiO! de inco'od!rAse co' t!l es"etc%lo. A do%trin! d!s elites; "orJ'; i'"lic! ,e' '!is do -%e ! retific!/0o de se'el !nte inL%sti/!. Post%l! %'! #is0o !t:'ic! d! socied!de. O filSsofo c%L!s o,ser#!/Kes so,re o te'! d!s elites 'erece' ! '!ior !ten/0o; t!nto "or se% "rS"rio #!lor co'o "el! infl%(nci! -%e eOerce'; J o f!lecido Dr. [!rl M!nn ei'. A "ro"Ssito; foi o Dr. M!nn ei' -%e' tr!/o% o destino do ter'o elite neste "!$s. De#o s!lient!r -%e ! descri/0o de c%lt%r! do Dr. M!nn ei' J diferente d! -%e foi !"resent!d! no c!"$t%lo !nterior deste ens!io. Di. ele MMan and +ociet'; ". @5N)
A in#esti&!/0o sociolS&ic! d! c%lt%r! n! socied!de li,er!l de#e co'e/!r co' ! #id! d!-%eles -%e cri!' c%lt%r!; i.e.; ! intelli&entsi! e s%! "osi/0o dentro d! socied!de co'o %' todo.
De !cordo co' 'in ! !nlise; %'! Gc%lt%r!H J conce,id! co'o ! cri!/0o d! socied!de co'o %' todo2 e J isso; so, o%tro !s"ecto; o -%e ! to'! %'! socied!de. N0o J ! cri!/0o de !l&%'! "!rte dess! socied!de. A f%n/0o d!-%eles -%e o Dr. M!nn ei' c !'!ri! de &r%"os cri!dores de c%lt%r!; confor'e ! 'in ! !nlise; seri! !ntes re!li.!r %' desen#ol#i'ento "osterior d! c%lt%r! e' co'"leOid!de or&Qnic!) c%lt%r! n%' n$#el '!is consciente; '!s !ind! !ssi' ! 'es'! c%lt%r!. De#eAse consider!r -%e esse n$#el '!is ele#!do de c%lt%r! J !o 'es'o te'"o #!lioso e' si 'es'o e enri-%ecedor dos n$#eis inferiores) desse 'odo; o 'o#i'ento d! c%lt%r! contin%!ri! n%'! es"Jcie de ciclo; c!d! cl!sse n%trindo !s de'!is. Ess! L J %'! diferen/! de !l&%'! i'"ortQnci!. Min ! "rSOi'! o,ser#!/0o J -%e o Dr. M!nn ei' est "reoc%"!do '!is co' elites do -%e co' %'! elite.
Pode'os distin&%ir Mdi. ele; e' Man and +ociet'; ". @4N; os se&%intes ti"os de elites) ! "ol$tic!; 7 or&!ni.!dor!; ! intelect%!l; ! !rt$stic!; ! 'or!l e ! reli&ios!. En-%!nto !s elites "ol$tic! e orA
64
&!ni.!dor! #is!' inte&r!r %' &r!nde nP'ero de #ont!des indi#id%!is; J ! f%n/0o d!s elites intelect%!l; estJtic! e 'or!lA
reli&ios! s%,li'!re' ess!s ener&i!s "s$-%ic!s -%e ! socied!de; n! l%t! -%otidi!n! "el! eOist(nci!; n0o eO!%re' "len!'ente.
Ess! de"!rt!'ent!li.!/0o d!s elites L eOiste; !tJ certo "onto2 e !tJ certo "onto J %'! cois! necessri! e ,o!. M!s; n! 'edid! -%e se o,ser#! s%! eOist(nci!; n0o J %'! cois! tot!l'ente ,o!. S%&eri e' o%tro l%&!r -%e %'! crescente fr!-%e.! de noss! c%lt%r! te' sido o "ro&ressi#o isol!'ento 'Pt%o d!s elites; de 'odo -%e ! "ol$tic!; ! filosSfic!; ! !rt$stic! e ! cient$fic! est0o se"!r!d!s "!r! &r!nde "reL%$.o "rS"rio; n0o so'ente "el! interr%"/0o de -%!l-%er circ%l!/0o &er!l de idJi!s; '!s "el! f!lt! d!-%eles cont!tos e infl%(nci!s 'Pt%os ! %' n$#el 'enos consciente; -%e s0o t!l#e. '!is i'"ort!ntes do -%e !s idJi!s. O "ro,le'! d! for'!/0o; "reser#!/0o e desen#ol#i'ento d!s elites J; "ort!nto; t!',J' o "ro,le'! d! for'!/0o; "reser#!/0o e desen#ol#i'ento d! elite; %' "ro,le'! no -%!l o Dr. M!nn ei' n0o toc!. Co'o %'! introd%/0o ! esse "ro,le'!; de#o c !'!r !ten/0o "!r! o%tr! diferen/! entre o 'e% "onto de #ist! e o do Dr. M!nn ei'. Ele o,ser#!; '%n! !fir'!/0o co' ! -%!l concordo M". @6N)
A crise d! c%lt%r! n! socied!de li,er!lAde'ocrtic! se de#e; e' "ri'eiro l%&!r; !o f!to de -%e os "rocessos soci!is f%nd!'ent!is; -%e !nterior'ente f!#oreci!' o desen#ol#i'ento d!s elites c%lt%r!l'ente cri!ti#!s; t(' !&or! o efeito o"osto; i*e.; torn!r!'Ase o,stc%los 7 for'!/0o de elites "or-%e setores '!is !'"los d! "o"%l!/0o to'!r!' "!rte !ti#! n!s !ti#id!des c%lt%r!is.
N0o "osso; J cl!ro; !d'itir ! Plti'! cl%s%l! dess! senten/! co'o est. De !cordo co' ! 'in ! #is0o de c%lt%r!; ! "o"%l!/0o tod! de,eria Gto'!r "!rte !ti#! e' !ti#id!des c%lt%r!isH ne' todos n!s 'es'!s !ti#id!des o% no 'es'o n$#el. O -%e ess! cl%s%l! di.; e' 'e%s ter'os; J -%e %'! "!rte crescente d! "o"%l!/0o 6< est "reoc%"!d! co' c%lt%r! de &r%"o. Isso ocorre; creio -%e o Dr. M!nn ei' concord!ri!; !tr!#Js d! !lter!/0o &r!d!ti#! d! estr%t%r! de cl!sses. M!s neste "onto; !o -%e 'e "!rece; o Dr. M!nn ei' co'e/! ! conf%ndir elite co' cl!sse. Pois di. ele M". @EN)
Se se le',r!re' !s for'!s essenci!is de escol er !s elites -%e !tJ o "resente s%r&ir!' n! cen! istSric!; tr(s "rinc$"ios "ode' ser distin&%idos) ! sele/0o co' ,!se no san"ue; n! propriedade e n! reali1ao. A socied!de !ristocrtic!; es"eci!l'ente de"ois -%e se
entrinc eiro%; escol e s%!s elites "ri'eir!'ente se&%ndo o "rinc$"io do s!n&%e. A socied!de ,%r&%es! introd%.i% &r!d%!l'ente; co'o %' s%"le'ento; o "rinc$"io d! ri-%e.!; %' "rinc$"io -%e "re#!lece t!',J' "!r! ! elite intelect%!l; L -%e ! ed%c!/0o er! '!is o% 'enos dis"on$#el !"en!s "!r! ! "role do !,!st!do. Lo&ic!'ente; J #erd!de -%e o "rinc$"io d! re!li.!/0o se co',in!#! co' os dois o%tros "rinc$"io. nos "er$odos inici!is; '!s ! i'"ort!nte contri,%i/0o d! de'ocr!ci! 'odern!; desde -%e seL! ri&oros!; J -%e o "rinc$"io d! re!li.!/0o tende ! torn!rAse c!d! #e. '!is o critJrio do s%cesso soci!l.
Esto% "ronto ! !ceit!r; &rosso 'odo; ess! consider!/0o de tr(s "er$odos istSricos. M!s &ost!ri! de s!lient!r -%e n0o est!'os "reoc%"!dos !-%i co' !s elites '!s co' !s cl!sses; o%; '!is "recis!'ente; co' ! e#ol%/0o de '! socied!de de cl!sses "!r! %'! socied!de se' cl!sses) P!receA'e -%e t!',J' "ode'os distin&%ir %'! elite no est&io d! '!is r$&id! di#is0o e' cl!sses. De#ere'os crer -%e os !rtist!s d! Id!de MJdi! er!' todos o'ens d! no,re.!; o% -%e ! ier!r-%i! e os est!dist!s for!' todos selecion!dos "or se%s "edi&reesa N0o !c o -%e seL! nisso -%e o Dr. M!nn ei' -%er -%e !credite'os2 '!s. "enso -%e ele est conf%ndindo !s elites co' o setor do'in!nte d! socied!de !o -%!l !s elites ser#ir!'; do -%!l tir!r!' se% colorido e no -%!l for!' recr%t!dos !l&%ns de se%s 'e',rose O es-%e'! &er!l d! tr!nsi/0o d! socied!de; nos Plti'os -%in entos !nos o% t!l; J !ceito nor'!l'ente; e n0o ten o interesse e' -%estionAlo. Pro"ori! !"en!s %'! 'odific!/0o. N! 6> f!se de do'in!/0o d! socied!de ,%r&%es! M!c o -%e seri! 'el or; co' rel!/0o ! este "!$s; di.er Gsocied!de d! cl!sse 'Jdi! s%"eriorHN %'! diferen/! -%e se !"lic! "!rtic%l!r'ente 7 In&l!terr!. Por '!is "oderos! -%e fosse "ois !&or! se di. co'%'ente -%e se% "oder est "!ss!ndo n0o teri! sido o -%e foi se' ! eOist(nci! de %'! cl!sse !ci'! del!; d! -%!l tiro% !l&%ns de se%s ide!is e !l&%ns de se%s critJrios; e ! c%L! condi/0o se%s 'e',ros '!is !',iciosos !s"ir!r!'. Isso l e d %'! diferen/! e' ti"o d! socied!de !ristocrtic! -%e ! "recede%; e d! socied!de de '!ss! -%e se es"er! -%e ! si&!. C e&o !&or! ! o%tr! !fir'!/0o n! disc%ss0o do Dr. M!nn ei'; -%e 'e "!rece inteir!'ente #erd!deir!. A s%! inte&rid!de intelect%!l i'"edeAo de dissi'%l!r ! o,sc%rid!de de noss! "osi/0o !t%!l2 '!s ele conse&%e; !tJ onde "osso L%l&!r;
co'%nic!r 7 '!iori! de se%s leitores %'! sens!/0o de confi!n/! #i#!; infect!ndoAos co' ! s%! "rS"ri! fJ !rr!i&!d! n!s "ossi,ilid!des do G"l!neL!'entoH. N0o o,st!nte; di. ele de 'odo ,e' cl!ro) N0o te'os %'! idJi! cl!r! de co'o ! escol ! d!s elites !&iri! n%'! socied!de de '!ss!s !,ert! n! -%!l "re#!lecesse !"en!s o "rinc$"io d! re!li.!/0o. \ "oss$#el -%e; n%'! socied!de se'el !nte; ! s%cess0o d!s elites ocorresse co' de'!si!d! r!"ide. e f!lt!sse nel! ! contin%id!de soci!l -%e se de#e essenci!l'ente 7 !'"li!/0o lent! e &r!d%!l d! infl%(nci! dos &r%"os do'in!ntesD. Isso le#!nt! %' "ro,le'! d! "ri'eir! i'"ortQnci! "!r! 'in ! disc%ss0o !t%!l; co' o -%!l n0o creio -%e o Dr. M!nn ei'' ten ! lid!do de 'odo !l&%') o d! tr!ns'iss0o de c%lt%r!. 66 Z%!ndo nos oc%"!'os co' ! istSri! de cert!s "!rtes d! c%lt%r!; co'o ! istSri! d! !rte; o% d! liter!t%r!; o% d! filosofi!; isol!'os n!t%r!l'ente %'! cl!sse "!rtic%l!r de fen:'enos2 !ind! -%e ten ! !#ido %' 'o#i'ento; -%e "rod%.i% li#ros de #!lor e de interesse; "!r! rel!cion!r esses !ss%ntos '!is inti'!'ente co' %'! istSri! soci!l &er!i. Tod!#i!; 'es'o t!is consider!/Kes s0o; nor'!l'ente; !"en!s ! istSri! de %'! cl!sse de fen:'enos inter"ret!dos 7 l%. d! istSri! de o%tr! cl!sse de fen:'enos e; !ssi' co' ! do Dr. M!nn ei'; tende' ! ter %'! #is0o d! c%lt%r! '!is li'it!d! do -%e ! !dot!d! !-%i. O -%e te'os -%e consider!r s0o os "!"Jis -%e re"resent!' ! elite e ! cl!sse n! tr!ns'iss0o de c%lt%r! de %'! &er!/0o 7 se&%inte. De#e'os record!rAnos do "eri&o; 'encion!do no c!"$t%lo !nterior; de identific!r ! c%lt%r! co' ! so'! de !ti#id!des c%lt%r!is distint!s2 e; se e#it!r'os ess! identific!/0o; deiO!re'os t!',J' de identific!r noss! c%lt%r! de &r%"o co' ! so'! d!s !ti#id!des d!s elites do Dr. M!nn ei'. O !ntro"Slo&o "ode est%d!r o siste'! soci!l; ! econo'i!; !s !rtes e ! reli&i0o de %'! deter'in!d! tri,o; "ode !tJ est%d!r !s s%!s "ec%li!rid!des "sicolS&ic!s2 '!s n0o J si'"les'ente o,ser#!ndo e' det!l e tod!s ess!s '!nifest!/Kes; e re%nindoA!s; -%e ele se !"roOi'!r de %'! co'"reens0o dess! c%lt%r!. Pois
Prosse&%e o Dr. M!nn ei'; c !'!ndo ! !ten/0o "!r! %'! tend(nci! n! socied!de de '!ss! ! ren%nci!r 'es'o !o "rinci"io d! re!li.!/0o. Ess! "!ss!&e' J i'"ort!nte2 '!s; co'o concordo co' ele e' -%e se%s "eri&os s0o !ind! '!is !l!r'!ntes; J desnecessrio tr!nscre#(Al! !-%i.
D
entender ! c%lt%r! J entender o "o#o; e isso si&nific! %'! co'"reens0o i'!&in!ti#!. T!l co'"reens0o n%nc! "ode ser co'"let!) o% J !,str!t! e ! ess(nci! esc!"! o% ent0o J #i#id!2 e; sendo #i#id!; o est%dioso tender ! identific!rAse t0o inteir!'ente co' o "o#o -%e est%d! -%e "erder o "onto de #ist! ! "!rtir do -%!l er! co'"ens!dor e "oss$#el est%dAlo. A co'"reens0o en#ol#e %'! re! '!is eOtens! do -%e !-%el! de -%e se "ode ter consci(nci!2 n0o se "ode est!r dentro e for! !o 'es'o te'"o. A-%ilo -%e nor'!l'ente c !'!'os de co'"reens0o de o%tro "o#o; lo&ic!'ente; J %'! !"roOi'!/0o d! co'"reens0o -%e fic! "erto do "onto no -%!l o est%A 6C dioso co'e/!ri! ! "erder !l&%'! ess(nci! de s%! "rS"ri! c%lt%r!. O o'e' -%e; "!r! co'"reender o '%ndo interior de %'! tri,o c!ni,!l; ten ! !derido 7 "rtic! do c!ni,!lis'o "ro#!#el'ente foi lon&e de'!is) n%nc! '!is "oder ser de f!to %' dos se%s; no#!'ente@. Le#!ntei ! -%est0o; no ent!nto; %nic!'ente e' !"oio 7 'in ! o,Le/0o de -%e ! c%lt%r! n0o J si'"les'ente ! so'! de #ri!s !ti#id!des; '!s %' modo de ,ida. Or!; o es"eci!list! t!lentoso; -%e ,!se!do e' s%! re!li.!/0o #!c!cion!l "ode ser "erfeit!'ente -%!lific!do ! "!rtici"!r de %'! d!s elites do Dr. M!nn ei'; "ode '%ito ,e' n0o ser %'! d!s G"esso!s c%lt!sH re"resent!ti#!s d! c%lt%r! de &r%"o. Co'o disse !nterior'ente; "ode ser !"en!s %' contri,%inte !lt!'ente #!lori.!do del!. Tod!#i!; ! c%lt%r! de &r%"o; co'o se "ode o,ser#!r no "!ss!do; n%nc! foi coeOtensi#! co' ! cl!sse; seL! %'! !ristocr!ci! o% %'! cl!sse 'Jdi! s%"erior. U' nP'ero '%ito &r!nde de 'e',ros dess!s cl!sses se'"re foi not!#el'ente deficiente e' Gc%lt%r!H. Acredito -%e; no "!ss!do; o re"ositSrio dess! c%lt%r! ten ! sido ! elite; c%L! '!ior "!rte foi tir!d! d! cl!sse do'in!nte d!-%ele te'"o; constit%indo os cons%'idores "ri'rios d! o,r! de !rte e de "ens!'ento "rod%.id! "elos 'e',ros d! 'inori!; -%e se ori&in!r!' de #ri!s cl!sses; incl%si#e ! "rS"ri! cl!sse do'in!nte. As %nid!des dess! '!iori! ser0o; !l&%'!s del!s; indi#$d%os2 o%tr!s ser0o f!'$li!s. PorJ' os indi#$d%os d! cl!sse do'in!nte -%e co'"Ke' o nPcleo d! elite c%lt%r!l n0o de#er0o; "or isso; ser cort!dos d! cl!sse ! -%e "ertence'; "ois se' s%! "!rtici"!/0o n!-%el! cl!sse n0o teri!' se% "!"el ! c%'"rir. \ s%! f%n/0o; e' rel!/0o co' os "rod%tores; tr!ns'itir ! c%lt%r! -%e erd!r!'2 !ssi' co'o J s%! f%n/0o; e' rel!/0o co' o resto de s%! cl!sse; i'"edir
@
6D -%e el! se "etrifi-%e. \ f%n/0o d! cl!sse co'o %' todo "reser#!r e co'%nic!r "!drKes de maneiras -%e s0o %' ele'ento #it!l n! c%lt%r! de &r%"oE. \ f%n/0o dos 'e',ros e f!'$li!s s%"eriores "reser#!r ! c%lt%r! de &r%"o; !ssi' co'o J f%n/0o dos "rod%tores !lterAl!. N%'! elite co'"ost! de indi#$d%os -%e nel! se coloc!' %nic!'ente "or s%! "ree'in(nci! indi#id%!l; !s diferen/!s de #i#(nci! ser0o t0o &r!ndes -%e est!r0o %nidos !"en!s "or se%s interesses co'%ns; e se"!r!dos "or t%do o '!is. U'! elite de#e; "ort!nto; est!r !t!d! ! al"uma cl!sse; seL! s%"erior o% inferior2 '!s; en-%!nto o%#er cl!sses; J "ro##el -%e seL! ! cl!sse do'in!nte -%e !tr!i! ess! elite "!r! si. O -%e !conteceri! n%'! socied!de se' cl!sses o -%e J '%ito '!is dif$cil de #is%!li.!r do -%e !s "esso!s i'!&in!' nos le#! 7 re! d! conLect%r!. U; no ent!nto; !l&%'!s s%"osi/Kes -%e 'e "!rece' #!ler ! "en! #entil!r. O c!n!l "ri'rio de tr!ns'iss0o de c%lt%r! J ! f!'$li!) nen %' o'e' esc!"! do ti"o; o% %ltr!"!ss! tot!l'ente o &r!%; de c%lt%r! -%e !d-%iri% de se% !',iente "ri'iti#o. N0o insin%o -%e seL! esse o 6nico c!n!l de tr!ns'iss0o2 n%'! socied!de de !l&%'! co'"leOid!de; J s%"le'ent!do e contin%!do "or o%tros cond%tos d! tr!di/0o. Mes'o e' socied!de rel!ti#!'ente "ri'iti#!s J !ssi'. E' co'%nid!des '!is ci#ili.!d!s de !ti#id!des es"eci!li.!d!s; n!s -%!is ne' todos os fil os se&%iri!' ! oc%"!/0o de se%s "!is; o !"rendi. Mteoric!'ente; "elo 'enosN n0o ser#i! !"en!s ! se% 'estre; ne' !"en!s !"rendi! co' ele co'o se !"rende n%'! escol! tJcnic! ele se inte&r!#! ! %' 'odo de #id! -%e condi.i! co' !-%ele of$cio o% !rte2 e t!l#e. o se&redo "erdiA 6@ do do of$cio seL! -%e er! tr!ns'itido n0o so'ente %'! !,ilid!de; '!s todo %' 'odo de #id!. A c%lt%r! discern$#el do con eci'ento so,re c%lt%r! er! tr!ns'itid! "el!s %ni#ersid!des '!is !nti&!s) l !"ro#eit!r!' Lo#ens -%e tin !' sido est%d!ntes se' "ro#eito; e -%e n0o !d-%irir!' &osto "elo
P!r! e#it!r %'! '!lAentendido neste "onto; de#erAseAi! o,ser#!r -%e n0o s%"on o -%e !s `,o!s '!neir!s` de#eri!' ser "ec%li!res ! -%!l-%er c!'!d! d! socied!de. N%'! socied!de s!%d#el; ,o!s '!neir!s de #eri!' ser encontr!d!s e' tod! "!rte. M!s; !ssi' co'o distin&%i'os entre os si&nific!dos de `c%lt%r!` nos #rios n$#eis; t!',J' distin&%i'os entre os si&nific!dos de `,o!s '!neir!s` '!is e 'enos conscientes.
E
!"rendi.!do; o% "el! !r-%itet%r! &Stic!; o% "elo rit%!l e ceri':ni! do colJ&io. S%"on o -%e !l&o d! 'es'! es"Jcie seL! tr!ns'itido t!',J' "or socied!des do ti"o '!/:nico2 "ois ! inici!/0o J %'! introd%/0o ! %' 'odo de #id!; de #i!,ilid!de !ind! -%e restrit!; rece,id! do "!ss!do e "!r! ser "er"et%!d! no f%t%ro. M!s o c!n!l '!is i'"ort!nte de tr!ns'iss0o de c%lt%r! "er'!nece; de lon&e; ! f!'$li!2 e; -%!ndo ! #id! f!'ili!r deiO! de c%'"rir se% "!"el; de#ere'os es"er!r -%e noss! c%lt%r! se deteriore. Or!; ! f!'$li! J %'! instit%i/0o d! -%!l -%!se todos f!l!' ,e'; '!s J reco'end#el le',r!r -%e esse J %' ter'o -%e "ode #!ri!r e' t!'!n o. N! er! !t%!l; si&nific! "o%co '!is do -%e os 'e',ros #i#entes. Mes'o !ssi'; J %'! r!r! eOce/0o %' !nPncio 'ostr!r %'! f!'$li! &r!nde o% tr(s &er!/Kes2 ! f!'$li! co'%'ente re"resent!d! consiste de dois "!is e %' o% dois fil os "e-%enos. O -%e se #ener! n0o J ! de#o/0o ! %'! f!'$li!; '!s o !feto "esso!l entre se%s 'e',ros2 e -%!nto 'enor ! f!'$li!; '!s f!cil'ente esse !feto "esso!l "ode ser eO"ri'ido. M!s -%!ndo f!lo d! f!'$li!; ten o e' 'ente %' l!/o -%e !,r!n&e %' "er$odo de te'"o '!ior do -%e esse) %'! de#o/0o "!r! co' os 'ortos; n0o i'"ort! -%0o o,sc%ros; e %'! solicit%de "!r! co' os n0oA n!scidos; n0o i'"ort! -%0o dist!ntes. A 'enos -%e ess! re#er(nci! "!r! co' o "!ss!do e o f%t%ro seL! c%lti#!d! no l!r; n0o "oder L!'!is "!ss!r de %'! con#en/0o #er,!l n! co'%nid!de. Esse interesse "elo "!ss!do J diferente d!s #!id!des e "retensKes d! &ene!lo&i!2 ess! res"ons!,ilid!de "elo f%t%ro J diferente d! do constr%tor de "ro&r!'!s soci!is. E% de#eri! di.er ent0o; -%e n%'! socied!de #i&oros! est!r0o "resentes t!nto ! cl!sse co'o ! elite; co' 6E %'! cert! so,re"osi/0o e inter!/0o const!nte entre el!s. U'! elite; se for %'! elite &o#ern!nte; e desde -%e o i'"%lso n!t%r!l de "!ss!r 7 "role o "oder e o "rest$&io n0o seL! !rtifici!l'ente re"ri'ido; tender ! se est!,elecer co'o %'! cl!sse J ess! 'et!'orfose; "enso e%; -%e cond%. !o -%e 'e "!rece ser %' desc%ido d! "!rte do Dr. M!nn ei'. M!s %'! elite -%e !ssi' se tr!nsfor'e tende ! "erder s%! f%n/0o co'o elite; "ois !s -%!lid!des "el!s -%!is os 'e',ros ori&in!is !d-%irir!' s%! "osi/0o n0o ser0o tod!s tr!ns'itid!s i&%!l'ente ! se%s descendentes. Por o%tro l!do; te'os de consider!r -%!l seri! ! conse-T(nci! se se #erific!sse' o o"osto; e ti#Jsse'os %'! socied!de n! -%!l !s f%n/Kes d!s cl!sses fosse' !ss%'id!s "el!s elites. O Dr. M!nn ei' "!rece ter !credit!do -%e isso ocorrer2 'ostro%Ase; co'o o
de'onstr! %'! "!ss!&e' -%e citei; ciente dos "eri&os2 e n0o "!rece ter est!do "ronto ! "ro"or s!l#!&%!rd!s definiti#!s contr! eles. A sit%!/0o de %'! socied!de se' cl!sses; e do'in!d! eOcl%si#!'ente "or elites J; !d'ito; %'!; so,re ! -%!l n0o te'os e#id(nci! confi#el. Por t!l socied!de; s%"on o -%e de#!'os co'"reender %'! n! -%!l c!d! indi#$d%o co'e/! se' #!nt!&e' o% des#!nt!&e'2 e n! -%!l; "or !l&%' 'ec!nis'o !r'!do "elos 'el ores "roLetist!s de t!l '!-%in!ri!; todos ser0o diri&idos; o% encontr!r0o o c!'in o; "!r! !-%ele "osto n! #id! -%e est0o '!is !"tos ! "reenc er; e tod! "osi/0o ser oc%"!do "elo o'e' o% '%l er '!is !de-%!do ! el!. N!t%r!l'ente; ne' 'es'o o '!is confi!nte es"er!ri! -%e o siste'! f%ncion!sse t0o ,e' !ssi'2 se; "rosso modo; "!recesse c e&!r '!is "erto de coloc!r !s "esso!s cert!s nos l%&!res certos do -%e -%!l-%er siste'! !nterior; de#er$!'os todos est!r s!tisfeitos. Z%!ndo di&o Gdo'in!doH; e' #e. de G&o#ern!doH; "or elites; -%ero di.er -%e %'! t!l socied!de n0o de#e content!rAse e' ser &o#ern!d! "el!s "esso!s cert!s2 de#e certific!rAse de -%e os !rtist!s e !r-%itetos '!is c!"!cit!dos s%,!' !o to"o; C= infl%encie' o &osto e eOec%te' os tr!,!l os "P,licos i'"ort!ntes2 de#e f!.er o 'es'o "el!s o%tr!s !rtes e "el! ci(nci!2 e de#e so,ret%do; t!l#e.; ser t!l -%e !s 'entes '!is c!"!.es encontre' eO"ress0o no "ens!'ento es"ec%l!ti#o. O siste'! n0o de#e f!.er t%do isso "el! socied!de !"en!s n%'! sit%!/0o es"eci!l de#e contin%!r ! f!.(Alo; &er!/0o !"Ss &er!/0o. Seri! tolice ne&!r -%e; n%'! deter'in!d! f!se do desen#ol#i'ento de %' "!$s; e "or %' "ro"Ssito restrito; %'! elite "oss! f!.er %' tr!,!l o '%ito ,o'. EO"%ls!ndo %' &r%"o &o#ern!nte !nterior -%e; e' co'"!r!/0o consi&o 'es'o; "ode ser %'! cl!sse; el! "ode s!l#!r o% refor'!r o% re#it!li.!r ! #id! n!cion!l. Cois!s !ssi' !contecer!'. M!s te'os '%ito "o%c! e#id(nci! so,re ! "er"et%!/0o do &o#erno "or %'! elite; e ! -%e te'os J ins!tisf!tSri!. U' inter#!lo consider#el de#e esco!rAse !ntes de "oder'os ter %' eOe'"lo n! RPssi!. A RPssi! J %' "!$s r%de e #i&oroso2 J t!',J' %' "!$s '%ito &r!nde2 e "recis!r de %' lon&o "er$odo de "!. e desen#ol#i'ento interno. Tr(s cois!s "ode' ocorrer. A RPssi! "ode 'ostr!rAnos co'o %' &o#erno est#el e %'! c%lt%r! florescente "ode' ser tr!ns'itidos !"en!s !tr!#Js de elites; "ode c!ir e' let!r&i! orient!l; o% ! elite &o#ern!nte "ode se&%ir o r%'o de o%tr!s elites &o#ern!ntes e torn!rAse %'! cl!sse &o#ern!nte. T!'"o%co "ode'os confi!r e' -%!l-%er e#id(nci! dos Est!dos Unidos d! A'Jric!. A #erd!deir!
re#ol%/0o n!-%ele "!$s n0o foi !-%el! -%e se c !'! Re#ol%/0o nos li#ros de istSri!; '!s J %'! conse-T(nci! d! 1%err! Ci#il2 !"Ss ! -%!l s%r&i% %'! elite "l%tocrtic!2 !":s ! -%!l ! eO"!ns0o e o desen#ol#i'ento '!teri!l do "!$s for!' !celer!dos2 !"Ss ! -%!l foi !d'itid! !-%el! ond! de i'i&r!/0o 'ist!; tr!.endo Mo% !ntes; '%lti"lic!ndoN o "eri&o do est!,eleci'ento de %' siste'! de c!st!s5= -%e !ind! n0o foi tot!lA C5 'ente !f!st!do. P!r! o sociSlo&o; o teste'%n o d! A'Jric! !ind! n0o est '!d%ro. Nosso o%tro teste'%n o de %' &o#erno de elite #e' "rinci"!l'ente d! Fr!n/!. U'! cl!sse &o#ern!nte; -%e "or %' lon&o "er$odo e' -%e o Trono er! todoA"oderoso deiOo% de &o#ern!r; foi red%.id! !o n$#el ordinrio de cid!d!ni!. A Fr!n/! 'odern! n0o te#e cl!sse &o#ern!nte) s%! #id! "ol$tic! n! Terceir! Re"P,lic!; n0o i'"ort! o -%e '!is di&!'os del!; foi tr!nstorn!d!. E neste "onto "ode'os fris!r -%e; -%!ndo %'! cl!sse do'in!nte; n0o interess! -%0o '!l dese'"en o% s%! f%n/0o; J re'o#id! 7 for/!; s%! f%n/0o n0o J inteir!'ente !ss%'id! "or nen %'! o%tr!. O G#:o dos &!nsos sel#!&ensH t!l#e. seL! %' s$',olo do '!l -%e ! In&l!terr! c!%so% 7 Irl!nd! '!is sJrio; so, este "onto de #ist!; do -%e os '!ss!cres de Cro'Xell; o% -%!is-%er d!s o%tr!s ofens!s -%e os irl!ndeses !le&re'ente rele',r!'. Pode t!',J' ser -%e ! In&l!terr! ten ! feito '!is '!l ! 1!les e 7 EscSci! !tr!indo s%!s cl!sses s%"eriores ! cert!s escol!s "P,lic!s do -%e "elos '!les M!l&%ns #erd!deiros; o%tros i'!&inrios; o%tros !ind! '!l entendidosN cl!'!dos "elos se%s res"ecti#os n!cion!list!s. M!s; !-%i no#!'ente; -%ero reser#!r %' L%l&!'ento so,re ! RPssi!. Esse "!$s; 7 J"oc! de s%! re#ol%/0o; "oderi! est!r !ind! n%' est&io t0o inici!l de se% desen#ol#i'ento -%e ! re'o/0o de s%! cl!sse s%"erior n0o !"en!s n0o i'"edi% esse desen#ol#i'ento co'o o esti'%lo%. U; entret!nto; !l&%'! ,!se "!r! !credit!r'os -%e ! re'o/0o de %'! cl!sse s%"erior n%' est&io '!is desen#ol#ido "ode ser %' des!stre "!r! %' "!$s2 e -%!se cert!'ente se ess! re'o/0o for de#id! 7 inter#en/0o de %'! o%tr! n!/0o. Ten o f!l!do; nos "!r&r!fos "recedentes; "rinci"!l'ente d! Gcl!sse &o#ern!nteH e d! Gelite &o#ern!nteH. M!s de#o le',r!r no#!'ente !o leitor -%e; !o nos "reoc%"!r'os co' ! cl!sse #ers%s ! elite; nos "reoc%"!'os co' !
Acredito -%e ! diferen/! essenci!l entre %' siste'! de c!st!s e %' siste'! de cl!sses J -%e ! ,!se do "ri'eiro J %'! diferen/! t!l -%e ! cl!sse do'in!nte "!ss! ! se consider!r %'! raa s%"erior.
5=
c%lt%r! tot!l de %' "!$s; e isso en#ol#e ,e' '!is do -%e &o#ern!r. Pode'os nos entre&!r; co' !l&%'! C4 confi!n/!; ! %'! elite &o#ern!nte; !ssi' co'o os ro'!nos re"%,lic!nos concedi!' "oder !os dit!dores; desde -%e ten !'os e' 'ente %' "ro"Ssito definido d%r!nte %'! crise e %'! crise "ode d%r!r '%itob te'"o. Esse "ro"Ssito li'it!do to'! t!',J' "oss$#el escol er ! elite; "ois s!,e'os "!r! -%e ! est!'os escol endo. M!s se esti#er'os "roc%r!ndo %' 'eio de selecion!r !s "esso!s cert!s "!r! constit%ir c!d! elite; "!r! %' f%t%ro indefinido; "or -%!l 'ec!nis'o o f!re'osa Se nosso G"ro"SsitoH for !"en!s le#!r !s 'el ores "esso!s; e' c!d! r%'o d! #id!; !o to"o; n0o te'os %' critJrio "!r! !"ont!r !s 'el ores "esso!s2 o%; se i'"%ser'os %' critJrio; ele ter %' efeito o"ressi#o so,re ! ino#!/0o. O tr!,!l o no#o de %' &(nio; seL! n! !rte; n! ci(nci! o% n! filosofi!; encontr! fre-Tente'ente o"osi/0o. T%do o -%e nos "reoc%"! no 'o'ento J se "ode'os; !"en!s !tr!#Js d! ed%c!/0o; &!r!ntir ! tr!ns'iss0o de c%lt%r! n%'! socied!de e' -%e !l&%ns ed%c!dores "!re ce' indiferentes 7s distin/Kes de cl!sse; e d! -%!l o%tros ed%c!dores deseL!' re'o#er tot!l'ente ess!s distin/Kes. De -%!l-%er '!neir!; o "eri&o de inter"ret!r Ged%c!/0oH de 'odo ! !,r!n&er '%ito e '%ito "o%co) '%ito "o%co; -%!ndo i'"lic! -%e ! ed%c!/0o de#e li'it!rAse !o -%e "ode ser ensin!do2 '%ito; -%!ndo i'"lic! -%e t%do o -%e #!le ! "en! "reser#!r "ode ser tr!ns'itido "or ensin!'ento. N! socied!de !l'eL!d! "or !l&%ns refor'!dores; !-%ilo -%e ! f!'$li! "ode tr!ns'itir ser li'it!do !o '$ni'o; es"eci!l'ente se ! cri!n/! de#e ser; co'o es"er! o Sr. U. C. Dent; '!ni"%l!d! Gdo ,er/o !o tP'%loH "or %' siste'! ed%c!cion!l %nific!do. E ! n0o ser -%e ! cri!n/! seL! cl!ssific!d!; "elos ofici!is -%e se inc%,ire' de selecionAl!; co'o i&%!l.in ! ! se% "!i; ser cri!d! n%' !',iente escol!r diferente n0o necess!ri!'ente 'el or; %'! #e. -%e todos ser0o i&%!l'ente ,ons; '!s diferente e trein!d! no -%e ! o"ini0o ofici!l do 'o'ento consider!r sere' G!s lin !s &en%in!'ente de'ocrtic!sH. As elites; conse-TenteA C< 'ente; consistir0o "en!s e' indi#$d%os c%Lo Pnico l!/o co'%' ser se% interesse "rofission!l) se' -%!l-%er coes0o soci!l; se' -%!l-%er contin%id!de soci!l. Ser0o %nidos !"en!s "or %'! "!rte; e ! '!is consciente; de s%!s
"erson!lid!des2 ir0o encontr!rAse co'o co'it(s. A '!ior "!rte de s%! Gc%lt%r!H ser !"en!s o -%e co'"!rtil !' co' todos os o%tros indi#$d%os -%e co'"Ke' ! s%! n!/0o. O c!so de %'! socied!de co' %'! estr%t%r! de cl!sses; ! !fir'!/0o de -%e el! J; e' certo sentido; ! socied!de Gn!t%r!lH; J "reL%dic!do se nos "er'itir'os ser i"noti.!dos "elos dois ter'os contr!st!ntes; !ristocr!ci! e de'ocr!ci!. O "ro,le'! todo J f!lse!do se %s!r'os esses ter'os !ntitetic!'ente. O -%e "ro"%s n0o J %'! Gdefes! d! !ristocr!ci!H %'! (nf!se so,re ! i'"ortQnci! de %' Sr&0o d! socied!de. \ !ntes %' !"elo e' f!#or de %'! for'! de socied!de n! -%!l %'! !ristocr!ci! teri! %'! f%n/0o "ec%li!r e essenci!l; t0o "ec%li!r e essenci!l -%!nto ! f%n/0o de -%!l-%er o%tr! "!rte d! socied!de. O -%e J i'"ort!nte J %'! estr%t%r! de socied!de n! -%!l !#er; do Gto"oH 7 G,!seH; %'! &r!d!/0o cont$n%! de n$#eis c%lt%r!is2 J i'"ort!nte le',r!r -%e n0o de#er$!'os consider!r os n$#eis s%"eriores co'o "oss%idores de '!is c%lt%r! do -%e os inferiores; '!s co'o re"resent!ntes de %'! c%lt%r! '!is consciente e de %'! '!ior es"eci!li.!/0o d! c%lt%r!. InclinoA'e ! crer -%e nen %'! de'ocr!ci! #erd!deir! "ode '!nterAse ! 'enos -%e conten ! esses n$#eis diferentes de c%lt%r!. Os n$#eis de c%lt%r! "ode' t!',J' ser #istos co'o n$#eis de "oder; n! 'edid! e' -%e %' &r%"o 'enor n%' n$#el '!is !lto ter t!nto "oder -%!nto %' &r%"o '!ior n%' n$#el '!is ,!iOo2 "ois "odeAse !r&%'ent!r -%e ! i&%!ld!de co'"let! si&nific! irres"ons!,ilid!de %ni#ers!l2 e e' t!l socied!de co'o ! i'!&ino; c!d! indi#$d%o erd!ri! %'! '!ior o% 'enor res"ons!,ilid!de "!r! co' ! co'%nid!de; de !cordo co' ! "osi/0o -%e ele erdo% n! socied!de c!d! cl!sse teri! res"ons!,ilid!des %' "o%co diferentes. U'! de'ocr!ci! C> n! -%!l c!d! %' ti#esse res"ons!,ilid!des i&%!is e' t%do seri! o"ressi#! "!r! os conscienciosos e licencios! "!r! o resto. EOiste' o%tr!s ,!ses so,re !s -%!is %'! socied!de &r!d%!d! "ode ser defendid!2 e e% es"ero; de 'odo &er!l; -%e este ens!io # s%&erir lin !s de r!cioc$nio -%e e% 'es'o n0o eO"lor!rei2 '!s de#o const!nte'ente le',r!r !o leitor os li'ites do 'e% te'!. Se concord!r'os -%e o #e$c%lo "ri'rio "!r! ! tr!ns'iss0o de c%lt%r! J ! f!'$li!; e se concord!r'os -%e n%'! socied!de '!is !lt!'ente ci#ili.!d! de#e !#er n$#eis diferentes de c%lt%r!; concl%ire'os -%e; "!r! !sse&%r!r ! tr!ns'iss0o de c%lt%r! desses diferentes
n$#eis; de#e !#er &r%"os de f!'$li!s "ersistindo; &er!/0o !"Ss &er!/0o; c!d! -%!l no 'es'o 'odo de #id!. E no#!'ente de#o re"etir -%e !s Gcondi/Kes "!r! c%lt%r!H -%e le#!ntei n0o "rod%.e' necess!ri!'ente ! ci#ili.!/0o s%"erior) !fir'o !"en!s -%e; -%!ndo esti#ere' !%sentes; ser i'"ro##el encontr!r ! ci#ili.!/0o s%"erior. C6
U'! di#ersific!/0o entre !s co'%nid!des %'!n!s J essenci!l "!r! o forneci'ento do incenti#o e '!teri!l "!r! ! OdissJi! do es"$rito %'!no. O%tr!s n!/Kes de ,itos diferentes n0o s0o ini'i&!s) s0o ddi#!s de De%s. Os o'ens eOi&e' de se%s #i.in os !l&o s%ficiente'ente se'el !nte "!r! ser entendido; !l&o s%ficiente'ente diferente "!r! c !'!r ! !ten/0o; e !l&o &r!nde o ,!st!nte "!r! "ro#oc!r !d'ir!/0o. A. N. VUITEUEAD; +cience and the Modern $orld.
U' te'! recorrente neste ens!io J -%e %' "o#o n0o de#eri! ser ne' '%ito %nido ne' '%ito di#idido; "!r! -%e flores/! ! s%! c%lt%r!. EOcesso de %nid!de "ode "ro#ir de ,!r,!ris'o e cond%.ir 7 tir!ni!2 eOcesso de di#is0o "ode ser de#ido ! dec!d(nci! e "ode t!',J' CD cond%.ir 7 tir!ni!2 -%!l-%er %' dos eOcessos ,lo-%e!r %' desen#ol#i'ento "osterior d! c%lt%r!. N0o se "ode deter'in!r o &r!% !de-%!do de %nid!de e de di#ersid!de "!r! todos os "o#os e' todos os te'"os. Pode'os !"en!s eO"or e il%str!r !l&%ns de"!rt!'entos nos -%!is o eOcesso o% ! f!lt! J "eri&oso2 o -%e J necessrio; ,enJfico o% "reL%dici!l "!r! %' "o#o es"ec$fico n%'! J"oc! es"ec$fic! de#e ser deiO!do "!r! ! s!,edori! do s,io e "!r! ! "ers"icci! do est!dist!. Ne' ! socied!de se' cl!sses; ne' ! socied!de se' ,!rreir!s soci!is r$&id!s e i'"enetr#eis J ,o!2 c!d! cl!sse de#eri! sofrer const!ntes !-%isi/Kes e dele/Kes2 !s cl!sses; en-%!nto "er'!necesse' distint!s; de#eri!' "oder 'ist%r!rAse li#re'ente2 e de#eri!' tod!s "oss%ir %'! co'%nid!de de c%lt%r! co' ! o%tr! -%e l es desse !l&o e' co'%'; '!is f%nd!'ent!l do -%e ! co'%nid!de -%e c!d! cl!sse "oss%i co' ! s%! e-%i#!lente e' o%tr! socied!de. No c!"$t%lo !nterior; le#!'os e' cont! os desen#ol#i'entos es"eci!is de c%lt%r! "or cl!sse2 tere'os !&or! -%e consider!r os desen#ol#i'entos es"eci!is de c%lt%r! "or re&i0o.
D!s #!nt!&ens d! %nid!de !d'inistr!ti#! e senti'ent!l r!r!'ente "recis!'os ser le',r!dos; !"Ss 7 eO"eri(nci! d! &%err!2 '!s s%"KeAse fre-Tente'ente -%e ! %nid!de do te'"o de &%err! de#eri! ser "reser#!d! e' te'"o de "!.. Entre -%!is-%er "esso!s en&!L!d!s e' !ti#id!de ,Jlic!; es"eci!l'ente -%!ndo ! &%err! "!rece; o% "ode ser feit! "!recer; "%r!'ente defensi#!; c!,e es"er!r %'! %nid!de es"ontQne! de senti'ento -%e J &en%$n!; %' fin&i'ento dess! %nid!de "or "!rte d!-%eles -%e deseL!' !"en!s f%&ir !o Sdio e; de todos; ! s%,'iss0o !os co'!ndos d!s !%torid!des constit%$d!s. Seri! de es"er!r -%e se encontr!sse ! 'es'! !r'oni! e docilid!de entre os so,re#i#entes de %' n!%fr&io ! ,ordo de %' ,ote s!l#!A#id!s. As "esso!s l!sti'!' const!nte'ente -%e ! 'es'! %nid!de; o 'es'o !%toAs!crif$cio e ! 'es'! fr!ternid!de -%e "re#!lece' n%'! e'er&(nci! C@ n0o conse&%e' so,re#i#er 7 "rS"ri! e'er&(nci!. A '!iori! d!s "l!tJi!s d! "e/! de 9!rrier; The Admira%le Crichton; c e&!r!' 7 concl%s0o de -%e ! or&!ni.!/0o soci!l n! il ! est!#! corret!; e -%e ! or&!ni.!/0o soci!l n! '!ns0o est!#! err!d!2 n0o esto% con#encido de -%e ! "e/! de 9!rrier n0o seL! s%scet$#el de %'! inter"ret!/0o diferente. De#e'os distin&%ir; e' todos os e#entos; entre o ti"o de %nid!de -%e J necessrio n%'! e'er&(nci!; e !-%ele -%e J !"ro"ri!do "!r! o desen#ol#i'ento d! c%lt%r! n%'! n!/0o e' "!.. \ conce,$#el; n!t%r!l'ente; -%e %' "er$odo de G"!.H "ode ser %' "er$odo de "re"!r!/0o "!r! ! &%err!; o% de contin%!/0o do est!do de &%err! so, o%tr! for'!2 sit%!/0o e' -%e "ode'os es"er!r %' est$'%lo deli,er!do do senti'ento "!triStico e %' ri&oroso controle centr!l do &o#erno. PoderAseAi! es"er!r t!',J' -%e; e' t!l "er$odo; ! G&%err! econ:'ic!H fosse cond%.id! "or %'! r$&id! disci"lin! do &o#erno; e n0o deiO!d! !os &%erril eiros e 'ercenrios dos ne&Scios. PorJ' esto% "reoc%"!do !-%i co' o ti"o e &r!% de %nid!de deseL#eis n%' "!$s -%e esteL! e' "!. co' os o%tros; "ois; se n0o "ode'os ter "er$odos de "!. #erd!deir!; J tot!l'ente inPtil es"er!r "or c%lt%r!. O ti"o de %nid!de co' -%e esto% "reoc%"!do n0o J eO"ri'$#el co'o %' ent%si!s'o co'%' o% %' "ro"Ssito co'%') ent%si!s'os e "ro"Ssitos s0o se'"re "!ss!&eiros. A %nid!de co' -%e esto% "reoc%"!do de#e ser ,!st!nte inconsciente; e "ort!nto "ode t!l#e. ser 'el or !,ord!d! !tr!#Js de %'! consider!/0o d!s di#ersid!des Pteis. Tr!to !-%i d! di#ersid!de de re&i0o. \ i'"ort!nte -%e %' o'e' se sint! n0o so'ente %' cid!d0o de %'! cert! n!/0o; '!s %' cid!d0o
de %'! cert! "!rte de s%! n!/0o; co' le!ld!des loc!is. Est!s; !ssi' co'o ! le!ld!de 7 cl!sse; n!sce' d! le!ld!de 7 f!'$li!. Cert!'ente; %' indi#$d%o "ode desen#ol#er ! '!is !rdoros! de#o/0o "or %' l%&!r e' -%e n0o n!sce%; e "or %'! co'%nid!de co' ! -%!l n0o "oss%i l!/os !ncestr!is. M!s creio -%e de#er$!'os concord!r e' -%e !#eri! !l&o de CE !rtifici!l; !l&o %' "o%co consciente de'!is; n%'! co'%nid!de de "esso!s co' %' forte senti'ento loc!l; -%e ti#esse' tod!s #indo de o%tros l%&!res. Acredito -%e de#er$!'os di.er -%e "recis!'os es"er!r "or %'! o% d%!s &er!/Kes %'! le!ld!de -%e os !,it!ntes erd!sse'; e -%e n0o fosse o res%lt!do de %'! o"/0o consciente. No &er!l; "!receri! ser 'el or -%e ! &r!nde '!iori! dos seres %'!nos de#esse contin%!r #i#endo no l%&!r onde n!scer!'. Le!ld!de de f!'$li!; le!ld!de de cl!sse e le!ld!de loc!l !'"!r!'Ase '%t%!'ente2 e; se %'! del!s de&ener!r; !s o%tr!s t!',J' sofrer0o. O "ro,le'! do Gre&ion!lis'oH r!r!'ente J #is%!li.!do de s%! "ers"ecti#! corret!. Introd%.o o ter'o Gre&ion!lis'oH "ro"osit!d!'ente; "or c!%s! d!s !ssoci!/Kes -%e "ode elici!r. Ac o -%e; "!r! ! '!iori! d!s "esso!s; isso si&nific! ! idJi! de !l&%' "e-%eno &r%"o de descontentes loc!is cond%.indo %'! !&it!/0o "ol$tic! -%e; "or n0o ser for'id#el; J consider!d! c:'ic! "ois -%!l-%er 'o#i'ento -%e J s%"ost!'ente %'! c!%s! "erdid! se'"re des"ert! o rid$c%lo. Es"er!'os encontr!r Gre&ion!list!sH tent!ndo f!.er re#i#er !l&%'! l$n&%! -%e est des!"!recendo e de#eri! des!"!recer2 o% reto'!r cost%'es de %'! J"oc! "!ss!d! -%e "erder!' tod! ! si&nific!/0o2 o% o,str%ir o ine#it#el e !ceito "ro&resso d! 'ec!ni.!/0o e d! indPstri! e' l!r&! esc!l!. Os c!'"eKes d! tr!di/0o loc!l; de f!to; const!nte'ente fr!c!ss!' e' se !"ro#eit!r do se% c!so2 e -%!ndo; co'o ocorre 7s #e.es; s0o ener&ic!'ente co',!tidos e ridic%l!ri.!dos no seio de se% "rS"rio "o#o; o o,ser#!dor de for! sente -%e n0o r!.0o "!r! le#Alos ! sJrio. Eles 7s #e.es el!,or!' '!l o se% "rS"rio c!so. Inclin!'Ase ! for'%l!r ! sol%/0o inteir!'ente e' ter'os "ol$ticos2 e; co'o "ode' ser "olitic!'ente ineO"erientes; e !o 'es'o te'"o !&it!dos "or 'oti#os '!is "rof%ndos do -%e os "ol$ticos; se%s "ro&r!'!s "ode' ser "!tente'ente i'"r!tic#eis. E -%!ndo s%&ere' %' "ro&r!'! econ:'ico; t!',J' !$ s0o !tr!"!l !dos "or tere' D=
'oti#os '!is "rof%ndos do -%e ! econo'i!; e' co'"!r!/0o co' o'ens -%e t(' ! re"%t!/0o de sere' "rticos. AlJ' disso; o re&ion!list! co'%' est "reoc%"!do %nic!'ente co' os interesses de s%! "rS"ri! re&i0o; e s%&ere "ort!nto !o se% #i.in o do o%tro l!do d! di#is! -%e !-%ilo -%e J do interesse de %' de#e ser des#!nt!Loso "!r! o o%tro. O in&l(s; "or eOe'"lo; n0o "ens! nor'!l'ente n! In&l!terr! co'o %'! Gre&i0oH do 'es'o 'odo -%e %' escoc(s o% %' &!l(s "ens! n! EscSci! o% e' 1!les2 e en-%!nto n0o esti#er cl!ro "!r! ele -%e se%s interesses t!',J' est0o en#ol#idos; s%! solid!ried!de n0o est!r recr%t!d!. Desse 'odo; o in&l(s "ode identific!r se%s "rS"rios interesses co' %'! tend(nci! ! o,liter!r !s distin/Kes loc!is e r!ci!is; o -%e J t0o "reL%dici!l 7 s%! c%lt%r! -%!nto 7 de se%s #i.in os. AtJ -%e o c!so seL! &ener!li.!do; "ort!nto; n0o J "ro##el -%e rece,! %'! !ten/0o L%st!. Neste "onto; o re&ion!list! decl!r!do; c!so lei! est!s "&in!s; "ode s%s"eit!r -%e esto% %s!ndo %' tr%-%e -%e l e J e#idente. Me% o,Leti#o; ele "ode "ens!r; J tent!r ne&!rAl e ! !%tono'i! "ol$tic! e econ:'ic! de s%! re&i0o e !c!l'Alo oferecendoAl e %' s%,stit%to; %'! G!%tono'i! c%lt%r!lH; -%e; "or ser di#orci!d! do "oder econ:'ico e "ol$tico; ser !"en!s %' #est$&io d! cois! #erd!deir!. Esto% ,e' ciente de -%e os "ro,le'!s "ol$ticos; os econ:'icos e os c%lt%r!is n0o "ode' ser isol!dos %ns dos o%tros. Esto% ,e' ciente de -%e -%!l-%er Gren!sci'ento c%lt%r!lH -%e deiO!sse intoc!d!s !s estr%t%r!s "ol$tic! e econ:'ic! dificil'ente seri! '!is do -%e %' !nti-%!ri!nis'o !rtifici!l'ente s%stent!do) o -%e se -%er n0o J reconstit%ir %'! c%lt%r! des!"!recid!; o% re#i#er %'! c%lt%r! e' #i!s de des!"!reci'ento so, condi/Kes 'odern!s -%e ! to'e' i'"oss$#el; '!s f!.er crescer %'! c%lt%r! conte'"orQne! so,re !s #el !s r!$.es. PorJ' !s condi/Kes "ol$tic!s e econ:'ic!s "!r! o re&ion!lis'o s!dio n0o s0o ! "reoc%"!/0o do "resente ens!io2 ne' s0o !ss%ntos so,re os -%!is so% -%!lific!do D5 ! f!l!r. Ne' de#eri!; !credito e%; ser o "ro,le'! "ol$tico o% o econ:'ico ! "reoc%"!/0o "ri'ri! do #erd!deiro re&ion!list!. O #!lor !,sol%to J -%e c!d! re! de#eri! ter s%! c%lt%r! c!r!cter$stic!; -%e de#eri! t!',J' !r'oni.!rAse co'; e enri-%ecer; !s c%lt%r!s d!s re!s #i.in !s. \ necessrio; se se -%iser "erce,er esse #!lor; in#esti&!r !ltern!ti#!s "ol$tic!s e econ:'ic!s "!r! ! centr!li.!/0o e' Londres o% o%tro l%&!r -%!l-%er2 e !-%i J %'! -%est0o do "oss$#el do -%e "ode ser feito "!r! s%stent!r esse #!lor !,sol%to d! c%lt%r!;
se' d!no 7 il ! co'o %' todo e "or conse-T(nci! 7-%el! s%! "!rte t!',J' n! -%!l o re&ion!list! est interess!do. M!s isto est for! do 'e% esco"o. Est!'os; #oc(s ter0o "erce,ido; "reoc%"!dos "reci"%!'ente co' ! constel!/0o es"ec$fic! de c%lt%r!s encontr!d! n!s Il !s 9ritQnic!s. A '!is n$tid! dentre !s diferen/!s ! ser consider!d! J ! d!s re!s -%e !ind! "oss%e' l$n&%!s "rS"ri!s. Mes'o est di#is0o n0o J t0o si'"les co'o "!rece2 "ois %' "o#o Mco'o os irl!ndeses -%e f!l!' in&l(sN -%e "erde% s%! l$n&%! "ode "reser#!r ,!st!nte d! estr%t%r!; do idio'!; d! enton!/0o e do rit'o de s%! l$n&%! ori&in!l Mo #oc!,%lrio J de "e-%en! i'"ortQnci!N "!r! -%e s%! f!l! e escrit! ten !' c!r!cter$stic!s n0o encontr!d!s e' -%!l-%er o%tro l%&!r de s%! l$n&%! de !do/0o. E "or o%tro l!do %' Gdi!letoH "ode "reser#!r; no '!is ,!iOo n$#el de c%lt%r!; os #est$&ios de %'! #!ried!de d! l$n&%! -%e %'! #e. te#e i'"ortQnci! i&%!l 7s o%tr!s. M!s ! inconf%nd$#el c%lt%r! s!tJlite J !-%el! -%e "reser#! s%! l$n&%!; '!s -%e est t0o !ssoci!d! co'; e de"endente de; o%tr! -%e n0o !"en!s deter'in!d!s cl!sses d! "o"%l!/0o; '!s tod!s el!s; t(' de ser ,il$n&Tes. Difere d! c%lt%r! d! "e-%en! n!/0o inde"endente; no sentido de -%e n! Plti'! co'%'ente !"en!s deter'in!d!s cl!sses J -%e "recis!' con ecer o%tr! l$n&%!2 e; n! "e-%en! n!/0o inde"endente; !-%eles -%e "recis!' con ecer %'! l$n&%! estr!n&eir! "ro#!#el'ente necessit!r0o de d%!s o% tr(s; de 'odo -%e o e'A D4 "%Oo e' dire/0o ! %'! c%lt%r! estr!n&eir! ser contr!,!l!n/!do "el! !tr!/0o de "elo 'enos %'! o%tr!. U'! n!/0o de c%lt%r! '!is fr!c! "ode est!r so, ! infl%(nci! de %'! o% de o%tr! c%lt%r! '!is forte e' "er$odos diferentes2 %'! #erd!deir! c%lt%r! s!tJlite J !-%el! -%e; "or 'oti#os &eo&rficos o% o%tros; '!ntJ' %'! rel!/0o "er'!nente co' o%tr! '!is forte. Z%!ndo consider!'os o -%e e% c !'o de c%lt%r! s!tJlite; encontr!'os d%!s r!.Kes contrri!s !o consenti'ento de s%! !,sor/0o tot!l "el! c%lt%r! '!is forte. A "ri'eir! o,Le/0o J t0o "rof%nd! -%e si'"les'ente de#e ser !ceit!) J o instinto de c!d! cois! #i#! de contin%!r s%! eOist(nci!. O ressenti'ento contr! ! !,sor/0o J 7s #e.es sentido '!is forte'ente; e ,r!d!do n! '!is !lt! #o.; "or !-%eles indi#$d%os nos -%!is ele est %nido ! %'! consci(nci! n0oA!d'itid! de inferiorid!de o% fr!c!sso2 e; "or o%tro l!do; J const!nte'ente re"%di!do "or !-%eles indi#$d%os "!r! os -%!is ! !do/0o d! c%lt%r! '!is forte si&nifico% s%cesso '!ior "oder; "rest$&io o% ri-%e.! do -%e "oderi!' ter se ! s%! sorte
ti#esse sido circ%nscrit! 7 s%! re! de ori&e'55. No ent!nto; -%!ndo consider!'os o teste'%n o desses dois ti"os de indi#$d%os; "ode'os !fir'!r -%e -%!l-%er "o#o "e-%eno e #i&oroso deseL! "reser#!r ! s%! indi#id%!lid!de. A o%tr! r!.0o "!r! ! "reser#!/0o d! c%lt%r! loc!l J ! 'es'! r!.0o t!',J' "!r! ! c%lt%r! s!tJlite contin%!r ! ser s!tJlite; e n0o ir t0o lon&e ! "onto de tent!r se"!r!rAse co'"let!'ente. \ -%e ! s!tJlite eOerce %'! infl%(nci! consider#el so,re ! c%lt%r! '!is forte2 e desse 'odo dese'"en ! %' "!"el '!is rele#!nte no '%ndo e' &er!l do -%e "oderi! f!.(Alo isol!d!'ente. Se ! Irl!nd!; ! EscSci! e 1!les se se"!r!sse' co'"let!'ente D< d! In&l!terr!; se"!r!rAseAi!' t!',J' d! E%ro"! e do '%ndo; e nen %'! !l%s0o ! !nti&!s !li!n/!s iri! !L%d!r nos ne&Scios. M!s J o o%tro l!do d! -%est0o -%e '!is 'e interess!; "ois J o l!do -%e te' rece,ido 'enor recon eci'ento. \ -%e ! so,re#i#(nci! d! c%lt%r! s!tJlite J de enor'e i'"ortQnci! "!r! ! c%lt%r! '!is forte. N0o seri! #!nt!&e' !l&%'! "!r! ! c%lt%r! in&les! se os &!%leses; os escoceses e os irl!ndeses se torn!sse' indistin&%$#eis dos in&leses o -%e "oderi! !contecer; n!t%r!l'ente; J -%e todos nSs nos to'!r$!'os G,ritQnicosH desc!r!cteri.!dos e indistin&%$#eis; n%' n$#el 'enor de c%lt%r! do -%e o de -%!l-%er d!s re&iKes se"!r!d!s. Ao contrrio; J %'! &r!nde #!nt!&e' "!r! ! c%lt%r! in&les! ser const!nte'ente infl%enci!d! "el! EscSci!; "el! Irl!nd! e "or 1!les. U' "o#o J L%l&!do "el! istSri! de !cordo co' s%! contri,%i/0o "!r! ! c%lt%r! de o%tros "o#os florescentes 7 'es'! J"oc! e se&%ndo ! s%! contri,%i/0o "!r! !s c%lt%r!s -%e s%r&ir!' d!$ e' di!nte. \ desse "onto de #ist! -%e enc!ro ! -%est0o d! "reser#!/0o de l$n&%!s n0o esto% interess!do e' l$n&%!s n%' est&io !#!n/!do de dec!d(nci! Mo% seL!; -%!ndo n0o s0o '!is !de-%!d!s 7s necessid!des de eO"ress0o dos 'e',ros '!is ed%c!dos d! co'%nid!deN. As #e.es se consider! #!nt!&e'; e 'oti#o de &lSri!; -%e ! l$n&%! de %'! "esso! seL! %' 'eio necessrio "!r! t!ntos estr!n&eiros -%!nto "oss$#el) n0o esto% certo de -%e ess! "o"%l!rid!de n0o !"resente &r!#es "eri&os ! -%!l-%er l$n&%!. U'! #!nt!&e' 'enos dP,i! "!r! cert!s l$n&%!s -%e s0o n!ti#!s "!r! '%it!s "esso!s J -%e se to'!r!'; "or c!%s! do tr!,!l o feito "or cientist!s e filSsofos
N0o se i&nor!; cont%do; -%e o !%toAeO$lio ,e'As%cedido '!nifest! 7s #e.es %' senti'ento eO!&er!do "!r! co' ! re&i0o n!t!l; 7 -%!l "ode retorn!r n!s fJri!s; o% "!r! &o.!r ! o"%lent! !"osent!dori! de se%s di!s de #el ice.
55
-%e "ens!r!' ness!s l$n&%!s; e "or c!%s! d!s tr!di/Kes !ssi' cri!d!s; #e$c%los "!r! o "ens!'ento !,str!to e cient$fico 'el ores do -%e o%tros. O c!so d!s l$n&%!s '!is restrit!s de#e ser coloc!do e' ,!ses -%e ten !' %' !"elo 'enos i'edi!to. A "er&%nt! -%e "ode'os f!.er so,re %'! l$n&%! co'o o &!l(s J se te' !l&%'! %tilid!de "!r! o '%ndo D> e' &er!l o f!to de ser el! %s!d! e' 1!les. M!s isso J; de f!to; o 'es'o -%e "er&%nt!r se os &!%leses; 7ua &!%leses; t(' !l&%'! %tilid!de; n0o co'o seres %'!nos; n!t%r!l'ente; '!s co'o os "reser#!dores e "er"et%!dores de %'! c%lt%r! -%e n0o J ! in&les!. A contri,%i/0o diret! 7 "oesi! "or &!l!res. e o'ens de eOtr!/0o &!les! -%e escre#er!' e' in&l(s J ,!st!nte consider#el2 e consider#el J t!',J' ! infl%(nci! de s%! "oesi! so,re "oet!s de diferentes ori&ens r!ci!is. O f!to de %'! &r!nde -%!ntid!de de "oesi! ter sido escrit! n! l$n&%! &!les!; nos te'"os e' -%e ! l$n&%! in&les! er! descon ecid! e' 1!les; J de i'"ortQnci! 'enos i'edi!t!2 "ois n0o r!.0o "el! -%!l ess! "oesi! n0o de#! ser est%d!d! "or !-%eles -%e se der!' o tr!,!l o de !"render ! l$n&%!; nos 'es'os ter'os d! "oesi! escrit! e' l!ti' o% &re&o. S%"erfici!l'ente; "!receri! !#er tod!s !s r!.Kes "!r! -%e os "oet!s &!%leses co'"%sesse' eOcl%si#!'ente e' l$n&%! in&les!) "ois n0o con e/o nen %' c!so de %' "oet! -%e ten ! !tin&ido ! "ri'eir! cl!sse e' !',!s !s l$n&%!s2 e ! infl%(nci! &!les! so,re ! "oesi! in&les! te' sido feit! "rinci"!l'ente !tr!#Js d! o,r! de "oet!s &!%leses -%e escre#er!' !"en!s e' in&l(s. De#e ser le',r!do; "orJ'; -%e; "!r! ! tr!ns'iss0o de %'! c%lt%r! %' 'odo "ec%li!r de "ens!r; sentir e se co'"ort!r e "!r! ! s%! '!n%ten/0o; n0o &!r!nti! '!is confi#el do -%e %'! l$n&%!. E "!r! -%e so,re#i#! co' esse "ro"Ssito de#e contin%!r ! ser %'! l$n&%! literri! n0o necess!ri!'ente %'! l$n&%! cient$fic!; '!s cert!'ente %'! l$n&%! "oJtic!2 c!so contrrio; ! eO"!ns0o d! ed%c!/0o ! eOtin&%ir. A liter!t%r! escrit! ness! l$n&%! n0o ter; n!t%r!l'ente; %' i'"!cto direto no '%ndo todo2 '!s; se n0o for '!is c%lti#!d!; o "o#o !o -%!l "ertence Mest!'os consider!ndo os &!%leses e' "!rtic%l!rN tender ! "erder se% c!rter r!ci!l. Os &!%leses ser0o 'enos &!%leses2 e se%s "oet!s deiO!r0o de ter -%!l-%er contri,%i/0o ! f!.er 7 liter!t%r! in&les!; !lJ' de s%! &eni!lid!de indi#id%!l. E so% de o"ini0o -%e os ,eA D6
nef$cios -%e os escritores escoceses; &!%leses e irl!ndeses tro%Oer!' 7 liter!t%r! in&les! s0o '%ito '!iores do -%e teri! sido ! contri,%i/0o de todos esses o'ens &eni!is; se ti#esse' eles; di&!'os; sido !dot!dos "or "!is in&leses n! "ri'eir! infQnci!. N0o esto% "reoc%"!do; n%' ens!io -%e #is! "elo 'enos !o 'Jrito d! ,re#id!de; e' defender ! tese de -%e J deseL#el -%e os in&leses contin%e' ! ser in&leses. So% o,ri&!do ! consider!r isso co'o certo2 e c!so ess! !fir'!/0o seL! -%estion!d!; de#o defend(Al! e' o%tr! oc!si0o. M!s; se e% "%der defender co' !l&%' s%cesso ! tese de -%e J #!nt!Loso "!r! ! In&l!terr! -%e os &!%leses contin%e' &!%leses; os escoceses escoceses e irl!ndeses irl!ndeses; ent0o o leitor de#eri! est!r dis"osto ! concord!r e' -%e "ode !#er !l&%'! #!nt!&e' "!r! o%tros "o#os e' -%e os in&leses contin%e' in&leses) \ %'! "!rte essenci!l do 'e% "onto -%e; c!so !s o%tr!s c%lt%r!s d!s Il !s 9ritQnic!s fosse' tot!l'ente s%,stit%$d!s "el! c%lt%r! in&les!; ! c%lt%r! in&les! t!',J' des!"!receri!. M%it!s "esso!s "!rece' consider!r "onto "!c$fico -%e ! c%lt%r! in&les! J !l&o !%toAs%ficiente e se&%ro2 -%e "ersistir; n0o i'"ort! o -%e !conte/!. En-%!nto !l&%ns se rec%s!' ! !d'itir -%e -%!l-%er infl%(nci! estr!n&eir! "oss! ser r%i'; o%tros !ss%'e' co'"l!cente'ente -%e ! c%lt%r! in&les! "oderi! florescer e' co'"leto isol!'ento do Continente. P!r! '%itos n%nc! ocorre% "ens!re' -%e o des!"!reci'ento d!s c%lt%r!s "erifJric!s d! In&l!terr! Mse' f!l!r d!s "ec%li!rid!des loc!is '!is %'ildes dentro d! "rS"ri! In&l!terr!N "oderi! ser %'! c!l!'id!de. N0o te'os d!do !ten/0o ,!st!nte 7 ecolo&i! d!s c%lt%r!s. \ "ro##el; creio e%; -%e %'! %nifor'id!de co'"let! de c%lt%r! e' tod!s ess!s il !s c!%s!ri! %' n$#el '!is ,!iOo de c%lt%r! "!r! todos. De#eri! est!r cl!ro -%e n0o tento %'! sol%/0o "!r! o "ro,le'! re&ion!l2 e -%e ! Gsol%/0oH teri! de -%!l-%er 'odo -%e #!ri!r indefinid!'ente de !cordo co' !s DC necessid!des e "ossi,ilid!des loc!is. Esto% !"en!s tent!ndo se"!r!r; e deiO!r "!r! o%tros L%nt!re' no#!'ente; os ele'entos do "ro,le'!. N0o !"Sio ne' ref%to -%!is-%er "ro"ost!s es"ec$fic!s "!r! refor'!s re&ion!is "!rtic%l!res. A '!iori! d!s tent!ti#!s de resol#er o "ro,le'! 'e "!rece' sofrer de %'! o'iss0o e' eO!'in!r de "erto o% ! %nid!de; o% !s diferen/!s; entre os !s"ectos c%lt%r!is; "ol$ticos e econ:'icos. Lid!r co' %' desses !s"ectos;
eOcl%indo os o%tros; J "rod%.ir %' "ro&r!'! -%e;"!recer; "or s%! in!de-%!/0o; %' t!nto !,s%rdo. Se ! c!%s! n!cion!list! do re&ion!lis'o fosse le#!d! '%ito lon&e; cert!'ente cond%.iri! !o !,s%rdo. A $nti'! !ssoci!/0o dos ,retKes co' os fr!nceses; e ! dos &!%leses co' os in&leses; J #!nt!Los! "!r! todos) %'! !ssoci!/0o d! 9ret!n ! Mfr!nces!N e de 1!les -%e ro'"esse s%!s coneOKes co' ! Fr!n/! e ! In&l!terr! res"ecti#!'ente seri! %'! des&r!/! se' li'ites. Pois %'! c%lt%r! n!cion!l; "!r! florescer; de#eri! ser %'! constel!/0o de c%lt%r!s c%Los co'"onentes; ,enefici!ndoAse '%t%!'ente; ,enefici!' o todo. Neste "onto introd%.o %'! no#! no/0o) ! d! #it!l i'"ortQnci!; "!r! %'! socied!de; do !trito entre s%!s "!rtes. Acost%'!dos co'o est!'os ! "ens!r co' fi&%r!s de lin&%!&e' tir!d!s d! '!-%in!ri!; s%"o'os -%e %'! socied!de; co'o %'! '-%in!; de#eri! ser t0o ,e' l%,rific!d! -%!nto "oss$#el; e-%i"!d! co' rol!'entos do 'el or !/o. Pens!'os e' !trito co'o des"erd$cio de ener&i!. N0o tent!rei f!.er -%!l-%er !n!lo&i!2 t!l#e. -%!nto 'enos "ens!r'os e' !n!lo&i!s neste "onto; 'el or. No c!"$t%lo !nterior; s%&eri -%e; n%'! socied!de -%e se torn!sse "er'!nente'ente dis"ost! n%' siste'! de c!st!s o% se' cl!sses; ! c%lt%r! de&ener!ri!2 "oderAseAi! !tJ coloc!r -%e %'! socied!de se' cl!sses de#eri! est!r se'"re tendendo 7 cl!sse; e %'! socied!de de cl!sses de#eri! tender 7 o,liter!/0o de s%!s distin/Kes de cl!sse. Pro"on o !&or! -%e t!nto ! cl!sse co'o ! re&i0o; "or di#idire' os !,it!ntes de %' "!$s e' dois DD ti"os distintos de &r%"os; le#!' ! %' conflito f!#or#el 7 cri!ti#id!de e !o "ro&resso. E M"!r! le',r!r !o leitor o -%e e% disse e' 'in ! introd%/0oN esses s0o !"en!s dois de %' nP'ero indefinido de conflitos e ciP'es -%e de#eri!' ser "ro#eitosos "!r! ! socied!de. De f!to; -%!nto '!is; 'el or2 de 'odo -%e c!d! %' de#eri! ser %' !li!do de todos os o%tros e' rel!/0o ! cert!s cois!s; e %' o"onente e' rel!/0o ! #ri!s o%tr!s; e nen %' conflito; in#eL! o% te'or do'in!r. Co'o indi#$d%os; desco,ri'os -%e nosso desen#ol#i'ento de"ende d!s "esso!s co' !s -%!is nos encontr!'os no dec%rso de noss!s #id!s. MEss!s "esso!s incl%e' os !%tores c%Los li#ros le'os; e "erson!&ens e' o,r!s de fic/0o e de istSri!.N O ,enef$cio desses encontros se de#e t!nto 7s diferen/!s -%!nto 7s se'el !n/!s2 !o conflito; t!nto -%!nto 7 si'"!ti!; entre !s "esso!s.
Afort%n!do o o'e' -%e; no 'o'ento certo; encontr! o !'i&o certo2 !fort%n!do t!',J' o o'e' -%e; no 'o'ento certo; encontr! o ini'i&o certo. N0o !"ro#o o eOter'$nio do ini'i&o) ! "ol$tic! de eOter'in!r o%; co'o se di. ,!r,!r!'ente; li-%id!r ini'i&os J %' dos '!is !l!r'!ntes desen#ol#i'entos d! &%err! e "!. 'odern!s; do "onto de #ist! d!-%eles -%e deseL!' ! so,re#i#(nci! d! c%lt%r!. Precis!'os do ini'i&o. Do 'es'o 'odo; o !trito; dentro de li'ites; n0o sS entre indi#$d%os '!s entre &r%"os; 'e "!rece ser '%ito necessrio 7 ci#ili.!/0o. A %ni#ers!lid!de d! irrit!/0o J ! 'el or &!r!nti! d! "!.. U' "!$s dentro do -%!l !s di#isKes ten !' ido lon&e de'!is J %' "eri&o "!r! si 'es'o2 %' "!$s -%e seL! "or de'!is %nido seL! "or n!t%re.! o% "or !rtif$cio; "or "ro"Ssito onesto o% "or fr!%de e o"ress0o J %'! !'e!/! "!r! o%tros. N! Itli! e n! Ale'!n !; #i'os -%e %'! %nid!de co' o,Leti#os "ol$ticosAecon:'icos; i'"ost! #iolent! e '%ito r!"id!'ente; te#e efeitos infeli.es so,re !',!s !s n!/Kes. S%!s c%lt%r!s desen#ol#er!'Ase !o lon&o de %'! istSri! de re&ion!lis'o eOtre'o; e eOtre'!'ente s%,di#idiA D@ do2 ! tent!ti#! de ensin!r os !le'0es ! "ens!re' e' si "ri'eir!'ente co'o !le'0es; e ! tent!ti#! de ensin!r os it!li!nos ! "ens!re' e' si "ri'eir!'ente co'o it!li!nos; !o in#Js de se "ens!re' co'o n!t%r!is de %' "e-%eno "rinci"!do o% cid!de es"ec$ficos; de#eri! "ert%r,!r ! c%lt%r! tr!dicion!l d! -%!l; so.in !; "oderi! crescer -%!l-%er c%lt%r! f%t%r!. Posso coloc!r ! idJi! d! i'"ortQnci! do conflito dentro de %'! n!/0o de 'odo '!is "ositi#o; insistindo so,re ! i'"ortQnci! de #ri!s e !l&%'!s #e.es conflit!ntes le!ld!des. Se consider!r'os !"en!s ess!s d%!s di#isKes; de cl!sse e de re&i0o; de#eri!' !tJ certo "onto o"er!re' %'! contr! ! o%tr!) %' o'e' teri! certos interesses e si'"!ti!s e' co'%' co' o%tros o'ens d! 'es'! c%lt%r! loc!l; e contr! !-%eles o'ens de s%! "rS"ri! cl!sse e' o%tro l%&!r2 e interesses e si'"!ti!s e' co'%' co' o%tros de s%! cl!sse; se' consider!/0o do l%&!r. N%'eros!s di#isKes cr%.!d!s f!#orece' ! "!. dentro de %'! n!/0o; dis"ers!ndo e conf%ndindo !ni'osid!des2 f!#orece' ! "!. entre !s n!/Kes; d!ndo ! c!d! o'e' ,!st!nte !nt!&onis'o e' c!s! "!r! eOercit!r tod! ! s%! !&ressi#id!de. A '!iori! dos o'ens nor'!l'ente n0o &ost! de estr!n&eiros; e J f!cil'ente infl!'!d! contr! eles2 e n0o J "oss$#el "!r! ! '!iori! s!,er '%ito so,re "o#os estr!n&eiros. U'! n!/0o -%e "oss%! &r!d!/Kes de cl!sse; sendo !s o%tr!s cois!s i&%!is; 'e "!rece ser
"ro#!#el'ente '!is toler!nte e "!c$fic! do -%e o%tr! -%e n0o seL! !ssi' or&!ni.!d!. AtJ !&or!; te'os se&%ido do '!ior "!r! o 'enor; desco,rindo -%e %'! c%lt%r! n!cion!l J ! res%lt!nte de %' nP'ero indefinido de c%lt%r!s loc!is; -%e; "or s%! #e. !n!lis!d!s; s0o co'"ost!s de c%lt%r!s loc!is !ind! 'enores. Ide!l'ente; c!d! !ldei!; e n!t%r!l'ente de for'! '!is #is$#el !s cid!des '!iores; de#eri!' ter c!d! %'! s%! c!r!cter$stic! "ec%li!r. M!s L s%&eri -%e %'! c%lt%r! n!cion!l J ! 'el or "!r! entr!r e' cont!to co' c%lt%r!s de for!; %'! co'o ! o%tr! d!ndo e receA DE ,endo) e !&or! de#e'os "rosse&%ir n! dire/0o o"ost!; do 'enor "!r! o '!ior. A 'edid! -%e se&%i'os ness! dire/0o; desco,ri'os -%e o contePdo do ter'o c%lt%r! "!ss! "or !l&%'! '%d!n/!) ! "!l!#r! si&nific! !l&o %' "o%co diferente; -%!ndo est!'os f!l!ndo d! c%lt%r! de %'! !ldei!; de %'! "e-%en! re&i0o; de %'! il ! co'o ! 1r0A9ret!n ! -%e co'"reende #ri!s c%lt%r!s r!ci!is distint!s2 e o si&nific!do se !lter! '%ito '!is -%!ndo c e&!'os ! f!l!r de Gc%lt%r! e%ro"Ji!H. De#e'os !,!ndon!r ! '!iori! d!s !ssoci!/Kes "ol$tic!s; "ois; en-%!nto e' t!is %nid!des 'enores de c%lt%r! -%e !c!,o de 'encion!r eOiste nor'!l'ente %'! cert! %nid!de de &o#erno; ! %nid!de &o#ern!'ent!l do S!cro I'"Jrio Ro'!no er!; d%r!nte ! '!ior "!rte do "er$odo co'"reendido "or esse ter'o; t!nto "recri! -%!nto !'"l!'ente no'in!l. So,re ! n!t%re.! d! %nid!de c%lt%r!l n! E%ro"! Ocident!l; escre#i n!s tr(s confer(nci!s r!diof:nic!s co'"ost!s "!r! o%tr! "l!tJi! e "ort!nto n%' estilo !l&o diferente do cor"o desse ens!io -%e !crescentei co'o !"(ndice so, o t$t%lo de GA Unid!de d! C%lt%r! E%ro"Ji!H. N0o tent!rei co,rir ! 'es'! re! neste c!"$t%lo; '!s contin%!rei ! ind!&!r -%e si&nific!do; se J -%e eOiste !l&%'; "ode ser !tri,%$do !o ter'o Gc%lt%r! '%ndi!lH. A in#esti&!/0o de %'! "oss$#el Gc%lt%r! '%ndi!lH teri! %' interesse "!rtic%l!r "!r! !-%eles -%e "ro"%&n!' "or -%!l-%er dos #rios es-%e'!s de %'! feder!/0o '%ndi!l; o% de %' &o#erno '%ndi!l) "ois; o,#i!'ente; en-%!nto eOistire' c%lt%r!s -%e s0o !lJ' de !l&%' "onto !nt!&onist!s entre si; !nt!&onist!s ! "onto de se torn!re' irreconcili#eis; tod!s !s tent!ti#!s de %nific!/0o "ol$ticoAecon:'ic! ser0o inPteis. Di&o G!lJ' de !l&%' "ontoH; "or-%e n!s rel!/Kes de d%!s c%lt%r!s -%!is-%er !#er d%!s for/!s o"ost!s e-%ili,r!ndo %'! 7 o%tr!) !tr!/0o e re"%ls0o se' ! !tr!/0o n0o "oderi!'
!fet!r %'! 7 o%tr!; e se' ! re"%ls0o n0o "oderi!' so,re#i#er co'o c%lt%r!s distint!s2 %'! !,sor#eri! ! o%tr!; o% !',!s se f%ndiri!' n%'! @= Pnic! c%lt%r!. Or!; os .elot!s do &o#erno '%ndi!l 'e "!rece'; 7s #e.es; !d'itire'; inconsciente'ente; -%e s%! %nid!de de or&!ni.!/0o te' %' #!lor !,sol%to e -%e; se !l&%'!s diferen/!s entre c%lt%r!s !tr!"!l !'; est!s de#e' ser !,olid!s. Se esses .elot!s fore' do ti"o %'!nitrio; !d'itir0o -%e t!l "rocesso ocorrer n!t%r!l'ente e se' dor) "ode'; se' o s!,ere'; ter co'o certo -%e ! c%lt%r! '%ndi!l fin!l ser si'"les'ente %'! eOtens0o d!-%el! ! -%e eles "rS"rios "ertence'. Nossos ir'0os r%ssos; -%e s0o '!is re!list!s; sen0o !l&o '!is "rtico co' o te'"o; t(' '%ito '!is consci(nci! d! irreconci!,ilid!de entre c%lt%r!s2 e "!rece' s%stent!r o "onto de #ist! de -%e -%!l-%er c%lt%r! inco'"!t$#el co' ! s%! "rS"ri! de#eri! ser err!dic!d! 7 for/!. Os "l!nific!dores '%ndi!is -%e s0o sJrios e %'!nos; cont%ndo; "ode' se !credit!r'os -%e se%s 'Jtodos ter0o s%cesso ser %'! !'e!/! t0o &r!#e 7 c%lt%r! -%!nto !-%eles -%e "r!tic!' 'Jtodos '!is #iolentos. Isto "or-%e; do -%e !le&%ei !cerc! do #!lor de c%lt%r!s loc!is; de#eAse inferir -%e %'! c%lt%r! '%ndi!l -%e n0o fosse si'"les'ente %'! c%lt%r! %nifor'e n0o seri! de 'odo nen %' %'! c%lt%r!. Ter$!'os %'! %'!nid!de des%'!ni.!d!. Seri! %' "es!delo. M!s; "or o%tro l!do; n0o "ode'os !,!ndon!r tot!l'ente ! idJi! de c%lt%r! '%ndi!l. Pois; se nos content!r'os co' o ide!l de Gc%lt%r! e%ro"Ji!H; !ind! sere'os inc!"!.es de fiO!r -%!is-%er fronteir!s definid!s. A c%lt%r! e%ro"Ji! te' %'! re!; '!s n0o fronteir!s definid!s) e n0o "ode'os constr%ir '%r!l !s c ines!s. A no/0o de %'! c%lt%r! e%ro"Ji! "%r!'ente retr!$d! seri! t0o f!t!l -%!nto ! no/0o de %'! c%lt%r! n!cion!l reser#!d!) no fin!l t0o !,s%rd! -%!nto ! no/0o de "reser#!r %'! c%lt%r! loc!l n0oAcont!'in!d! n%'! !ldei! o% '%nic$"io isol!do d! In&l!terr!. So'os; "ort!nto; "ression!dos ! '!nter o ide!l de %'! c%lt%r! '%ndi!l; e',or! !d'itindo -%e J !l&o -%e n0o "ode'os i'!&in!r. Pode'os t0oAso'ente conce,(Al!; co'o o ter'o lS&ico de rel!/Kes entre c%lA @5 t%r!s. Assi' co'o recon ece'os -%e !s "!rtes d! 1r0 9ret!n ! de#e' ter; n%' sentido; %'! c%lt%r! co'%' e',or! ess! c%lt%r! co'%' seL! re!l !"en!s e' '!nifest!/Kes loc!is di#ers!s; t!',J' de#e'os !s"ir!r %'! c%lt%r!
'%ndi!l co'%'; -%e !ind! !ssi' n0o di'in%ir ! "!rtic%l!rid!de d!s "!rtes constit%intes. E !-%i; J cl!ro; est!'os fin!l'ente di!nte d! reli&i0o; -%e !tJ !&or!; n! consider!/0o de diferen/!s loc!is dentro d! 'es'! re!; n0o ti#Jr!'os de enfrent!r. E' Plti'! !nlise; reli&iKes !nt!&:nic!s de#e' si&nific!r c%lt%r!s !nt!&:nic!s2 e; !fin!l de cont!s; reli&iKes n0o "ode' ser reconcili!d!s. Do "onto de #ist! ofici!l d! RPssi!; d%!s o,Le/Kes 7 reli&i0o) "ri'eiro; n!t%r!l'ente; -%e ! reli&i0o J c!"!. de "ro"orcion!r %'! le!ld!de diferente d! eOi&id! "elo Est!do2 e se&%ndo; -%e eOiste' #ri!s reli&iKes no '%ndo !ind! s%stent!d!s fir'e'ente "or '%itos crentes. A se&%nd! o,Le/0o J t!l#e. !tJ '!is sJri! do -%e ! "ri'eir!) "ois; onde eOiste %'! Pnic! reli&i0o; J se'"re "oss$#el -%e ess! reli&i0o "oss! ser s%til'ente !lter!d! de 'odo ! i'"or confor'id!de !o in#Js de esti'%l!r resist(nci! !o Est!do. Te'os 'el ores condi/Kes de nos '!nter le!is !o ide!l d! c%lt%r! '%ndi!l ini'!&in#el; se recon ecer'os tod!s !s dific%ld!des; ! i'"ossi,ilid!de "rtic!; de s%! re!li.!/0o. E o%tr!s dific%ld!des -%e n0o "ode'os i&nor!r. AtJ !&or! consider!'os !s c%lt%r!s co'o se tod!s el!s #iesse' 7 l%. "elo 'es'o "rocesso de cresci'ento) o 'es'o "o#o no 'es'o l%&!r. M!s eOiste o "ro,le'! coloni!l; e o "ro,le'! d! coloni.!/0o) J %'! "en! -%e o ter'o Gcol:ni!H ten ! tido de s%,stit%ir dois si&nific!dos tot!l'ente diferentes. O "ro,le'! coloni!l J o d! rel!/0o entre %'! c%lt%r! n!ti#! ind$&en! e %'! c%lt%r! estr!n&eir!; -%!ndo %'! c%lt%r! eOtern! s%"erior foi i'"ost!; '%it!s #e.es 7 for/!; 7 inferior. Esse "ro,le'! J insolP#el; e !ss%'e di#ers!s for'!s. EOiste %' "ro,le'! -%!ndo entr!'os e' cont!to co' %'! c%lt%r! inferior "el! "ri'eir! #e.) "o%-%$ssi'os l%A @4 &!res no '%ndo onde isso !ind! J "oss$#el. U o%tro "ro,le'!; onde %'! c%lt%r! n!ti#! L co'e/o% ! desinte&r!rAse so, ! infl%(nci! eOtern!; e onde %'! "o"%l!/0o n!ti#! L !,sor#e% '!is d! c%lt%r! estr!n&eir! do -%e el! "ode eO"elir !l&%' di!. U %' terceiro "ro,le'!; onde; co'o e' !l&%'!s d!s $ndi!s Ocident!is; #rios "o#os err!dic!dos for!' 'ist%r!dos !o !c!so. E esses "ro,le'!s s0o insolP#eis; no sentido de -%e; "or '!is -%e f!/!'os no int%ito de sol%cionAlos o% 'iti&Alos; n0o s!,e'os de 'odo &er!l o -%e est!'os f!.endo. De#e'os est!r c:nscios deles2 de#e'os f!.er o -%e "ode'os; t!nto -%!nto nos "er'itir ! noss! co'"reens0o2 "orJ' '%it!s for/!s '!is entr!' n!s '%d!n/!s d! c%lt%r! de %' "o#o do -%e "ode'os
!"reender o% control!r2 e -%!l-%er desen#ol#i'ento de c%lt%r! "ositi#o e eOcelente J se'"re %' 'il!&re -%!ndo !contece. O "ro,le'! d! coloni.!/0o n!sce d! 'i&r!/0o. Z%!ndo os "o#os 'i&r!r!' !tr!#Js d! Fsi! e d! E%ro"! nos te'"os "ri'iti#os e "rJA istSricos; er! tod! %'! tri,o; o% !o 'enos %'! "!rte ,!st!nte re"resent!ti#! del!; -%e se 'o#i'ent!#! L%nto. Port!nto; er! %'! c%lt%r! -%e se 'o#i!. N!s 'i&r!/Kes dos te'"os 'odernos; os e'i&r!ntes #ier!' de o%tros "!$ses L !lt!'ente ci#ili.!dos. 8ier!' de re&iKes onde o desen#ol#i'ento d! or&!ni.!/0o soci!l L er! co'"leOo. As "esso!s -%e 'i&r!#!' n%nc! re"resent!r!' o todo d! c%lt%r! do "!$s de onde #ier!'; o% re"resent!r!'An! e' "ro"or/Kes ,!st!nte diferentes. Tr!ns"l!nt!r!'Ase de !cordo co' !l&%'! deter'in!/0o soci!l; reli&ios!; econ:'ic! o% "ol$tic!; o% !l&%'! 'ist%r! "!rtic%l!r de tod!s el!s. Uo%#e; "ort!nto; !l&o n!s tr!nsfer(nci!s !nlo&o; e' n!t%re.!; !o cis'! reli&ioso. As "esso!s le#!r!' consi&o !"en!s %'! "!rte d! c%lt%r! tot!l de -%e "!rtici"!#!' en-%!nto est!#!' no l!r. A c%lt%r! -%e se desen#ol#e no no#o solo; "ort!nto; de#e ser desnorte!nte'ente i&%!l e diferente d! c%lt%r! dos "!is) ser co'"lic!d! 7s #e.es "or !l&%'!s rel!/Kes est!,elecid!s co' @< !l&%'! r!/! n!ti#!; e "osterior'ente "or i'i&r!/0o de o%tr! fonte -%e n0o ! ori&in!l. Nesse c!so; !"!rece' ti"os "ec%li!res de si'"!ti! de c%lt%r! e conflito de c%lt%r!; entre !s re!s "o#o!d!s "el! coloni.!/0o; e !s re&iKes d! E%ro"! de onde #ier!' os 'i&r!ntes. U fin!l'ente o c!so "!rtic%l!r d! $ndi!; onde J "oss$#el encontr!r -%!se tod! co'"lic!/0o "!r! derrot!r o "l!nific!dor de c%lt%r!. EOiste %'! estr!tific!/0o d! socied!de; -%e n0o J "%r!'ente soci!l '!s !tJ certo "onto r!ci!l; n%' '%ndo ind% -%e co'"reende "esso!s co' %'! !nti&! tr!di/0o de !lt! ci#ili.!/0o; e tri,os de c%lt%r! n! #erd!de '%ito "ri'iti#!. U o 9r! '!nis'o e o Isl0. EOiste' d%!s o% '!is c%lt%r!s i'"ort!ntes so,re ,!ses reli&ios!s tot!l'ente diferentes. Dentro desse '%ndo conf%so entro% o ,ritQnico; co' s%! certe.! de -%e ! s%! c%lt%r! er! ! 'el or do '%ndo; s%! i&norQnci! d! rel!/0o entre c%lt%r! e reli&i0o; e M!o 'enos desde o sJc%lo WIWN s%! s%!#e "res%n/0o de -%e ! reli&i0o er! !ss%nto sec%ndrio. "rS"rio dos o'ens; -%!ndo n0o co'"reende' o%tro ser %'!no e n0o "ode' i&norAlo; eOercer %'! "ress0o inconsciente so,re ess! "esso! "!r! re#ert(Al! "!r! !l&o -%e "ode'os co'"reender) '%itos '!ridos e es"os!s eOerce' ess! "ress0o %'
so,re o o%tro. O efeito so,re ! "esso! !ssi' infl%enci!d! J -%!se se'"re ! re"ress0o e ! distor/0o; e' #e. do desen#ol#i'ento; d! "erson!lid!de2 e nen %' o'e' J ,o' o ,!st!nte "!r! ter o direito de '%d!r %' o%tro se&%ndo s%! "rS"ri! i'!&e'. Os ,enef$cios d! re&r! ,ritQnic! lo&o se "erder!'; '!s os efeitos '!lJficos d! s%,le#!/0o de %'! c%lt%r! n!ti#! "or %'! estr!n&eir! "er'!necer0o. Oferecer ! o%tro "o#o "ri'eiro s%! c%lt%r!; e de"ois s%! reli&i0o; constit%i %'! in#ers0o de #!lores) e e',or! todo e%ro"e% re"resente; definiti#!'ente; ! c%lt%r! ! -%e "ertence; !"en!s %'! "e-%en! 'inori! s0o di&nos re"resent!ntes de s%! fJ reli&ios!.54 @> A Pnic! "ers"ecti#! de est!,ilid!de n! $ndi! "!rece ser ! !ltern!ti#! de %' desen#ol#i'ento; es"er!'os -%e e' condi/Kes "!c$fic!s; "!r! %'! fro%O! feder!/0o de reinos; o% "!r! %'! %nifor'id!de de '!ss! !tin&$#el !"en!s 7 c%st! d! !,oli/0o d!s distin/Kes de cl!sse e do !,!ndono de tod! reli&i0o o -%e si&nific!ri! o des!"!reci'ento d! c%lt%r! indi!n!. 3%l&%ei ser necessrio f!.er ess! r"id! eOc%rs0o "elos #rios ti"os de rel!/0o c%lt%r!l entre %'! n!/0o e os diferentes ti"os de re! estr!n&eir!; "or-%e o "ro,le'! re&ion!l dentro d! n!/0o te' de ser o,ser#!do neste conteOto '!is !'"lo. N0o "ode !#er; J cl!ro; %'! sol%/0o si'"les. Co'o e% disse; ! 'el ori! e ! tr!ns'iss0o de c%lt%r! n%nc! "ode ser o o,Leti#o direto de -%!is-%er d!s noss!s !ti#id!des "rtic!s) t%do o -%e "ode'os f!.er J tent!r ter e' 'ente -%e t%do o -%e fi.er'os !fet!r noss! "rS"ri! c%lt%r! o% ! de !l&%' o%tro "o#o. Pode'os t!',J' !"render ! res"eit!r -%!l-%er o%tr! c%lt%r! co'o %' todo; "or '!is inferior 7 noss! -%e "oss! "!recer; o% "or '!is -%e "oss!'os des!"ro#!r !l&%ns !s"ectos se%s) ! destr%i/0o deli,er!d! de o%tr! c%lt%r! co'o %' todo J %' erro irre"!r#el; -%!se t0o '!lJfico -%!nto tr!t!r seres %'!nos co'o !ni'!is. M!s -%!ndo d!'os noss! !ten/0o 7 -%est0o d! %nid!de e di#ersid!de dentro d! re! li'it!d! -%e con ece'os 'el or; e dentro d! -%!l te'os !s '!is fre-Tentes o"ort%nid!des de !/0o L%st!; J -%e "ode'os co',!ter ! deses"er!n/! -%e nos in#!de; -%!ndo nos de'or!'os de'!si!do so,re !s "er"leOid!des !tJ ent0o s%"eriores 7 noss! 'edid!.
\ interess!nte es"ec%l!r; 'es'o -%e n0o "oss!'os "ro#!r noss!s concl%sKes; o -%e teri! !contecido 7 E%ro"! Ocident!l se ! con-%ist! ro '!n! ti#esse i'"osto %' "!dr0o c%lt%r!l -%e deiO!sse intoc!d!s !s cren/!s e "rtic!s reli&ios!s.
54
Foi necessrio le',r!rAnos d!-%el!s re!s consider#eis do &lo,o; n!s -%!is o "ro,le'! !ss%'e %'! for'! diferente d! noss!) d!-%el!s re!s "!rtic%l!r'ente; n!s -%!is d%!s o% '!is c%lt%r!s distint!s est0o t0o ineOA @6 tric!#el'ente en#ol#id!s entre si; e' "roOi'id!de e n! -%est0o co'%' d! eOist(nci!; -%e o Gre&ion!lis'oH; co'o o conce,e'os n! 1r0A9ret!n !; seri! %' escrnio. P!r! t!is re!s J "ro##el -%e %' ti"o '%ito diferente de filosofi! "ol$tic! ins"ir!sse !/0o "ol$tic!; diferente d!-%el! e' c%Los ter'os est!'os !cost%'!dos ! "ens!r e !&ir ness! "!rte do '%ndo. \ t0o ,e' ter ess!s diferen/!s !trs d! noss! 'ente; -%e "ode'os !"reci!r 'el or !s condi/Kes co' -%e te'os de nos !#er e' c!s!. Ess!s condi/Kes s0o !s de %'! c%lt%r! &er!l o'o&(ne!; !ssoci!d! co' !s tr!di/Kes de %'! reli&i0o) d!d!s ess!s condi/Kes; "ode'os '!nter ! idJi! de %'! c%lt%r! n!cion!l -%e ,%sc!r s%! #it!lid!de n!s c%lt%r!s de s%!s #ri!s re!s; dentro de c!d! %'! d!s -%!is no#!'ente !#er %nid!des de c%lt%r! 'enores co' s%!s "rS"ri!s "ec%li!rid!des loc!is. @C
Tentei; no C!"$t%lo 5; coloc!rA'e n%' "onto de #ist! ! "!rtir do -%!l os 'es'os fen:'enos "!rece' t!nto reli&iosos -%!nto c%lt%r!is. Neste c!"$t%lo; est!rei interess!do n! si&nific!/0o c%lt%r!l d!s di#isKes reli&ios!s. E',or! !s consider!/Kes !#ent!d!s; se di&n!s de sere' le#!d!s ! sJrio; ti#esse' %' interesse "!rtic%l!r "!r! !-%eles crist0os -%e est0o "er"leOos di!nte do "ro,le'! d! re%ni0o crist0; el!s "retende' 'ostr!r; !ntes de t%do; -%e !s di#isKes crist0s; e "ort!nto os es-%e'!s de re%ni0o crist0; de#eri!' interess!r n0o so'ente !os crist0os; '!s ! todos co' eOce/0o d!-%eles -%e defende' %' ti"o de socied!de -%e ro'"esse tot!l'ente co' ! tr!di/0o crist0. @D Afir'ei; no "ri'eiro c!"$t%lo; -%e n! '!iori! d!s socied!des "ri'iti#!s n0o eOiste %'! distin/0o #is$#el entre !ti#id!des reli&ios!s e n0oAreli&ios!s2 e -%e; !o "roceder'os !o eO!'e d!s socied!des '!is desen#ol#id!s; "erce,e'os %'! distin/0o '!ior; e fin!l'ente contr!ste e o"osi/0o; entre ess!s !ti#id!des. O ti"o de identid!de entre reli&i0o e c%lt%r! -%e o,ser#!'os entre "esso!s de n$#el '%ito ,!iOo de desen#ol#i'ento n0o "ode torn!r ! s%ceder; ! n0o ser n! No#! 3er%s!lJ'. U'! reli&i0o s%"erior J !-%el! e' -%e J '%ito dif$cil de !credit!r. Pois; -%!nto '!is consciente se torn! ! cren/!; '!is consciente se torn! ! descren/!) s%r&e' ! indiferen/!; ! dP#id! e o ceticis'o; e o e'"en o e' !d!"t!r os do&'!s d! reli&i0o 7-%ilo e' -%e !s "esso!s de c!d! J"oc! !c !' '!is fcil de !credit!r. N! reli&i0o s%"erior; J '!is dif$cil t!',J' !de-%!r o co'"ort!'ento 7s leis 'or!is d! reli&i0o. U'! reli&i0o s%"erior i'"Ke %' conflito; %'! di#is0o; tor'ento e l%t! dentro do indi#$d%o2 %' conflito '%it!s #e.es entre o l!ic!to e o clero2 %' conflito e#ent%!l'ente entre I&reL! e Est!do. O leitor "ode sentir dific%ld!de e' concili!r ess!s !fir'!/Kes co' o "onto de #ist! !#ent!do no "ri'eiro c!"$t%lo; se&%ndo o -%!l se'"re eOiste; 'es'o n!s socied!des '!is conscientes e !lt!'ente desen#ol#id!s -%e con ece'os; %'
!s"ecto de identid!de entre ! reli&i0o e ! c%lt%r!. DeseLo '!nter !',os os "ontos de #ist!. N0o deiO!'os "!r! trs o est&io '!is "ri'iti#o de desen#ol#i'ento) J so,re ele -%e constr%$'os. A identid!de de reli&i0o e c%lt%r! "er'!nece !o n$#el d! inconsci(nci!; so,re o -%!l s%"er"o'os %'! estr%t%r! consciente e' -%e ! reli&i0o e ! c%lt%r! s0o diferenci!d!s e "ode' o"orAse. \ lS&ico -%e o si&nific!do dos ter'os Greli&i0oH e Gc%lt%r!H J !lter!do entre esses dois n$#eis. Tende'os const!nte'ente ! re#erter !o n$#el de inconsci(nci!; -%!ndo !c !'os ! consci(nci! %'! c!r&! "es!d!2 e ! tend(nci! ! ess! re#ers0o "ode eO"lic!r ! "oderos! !tr!/0o -%e ! filosofi! e ! "rtic! tot!litri!s @@ "ode' eOercer so,re ! %'!nid!de. O tot!lit!ris'o !"el! "!r! o deseLo de retorn!r !o Ptero. O contr!ste entre reli&i0o e c%lt%r! i'"Ke %'! for/!) esc!"!'os dess! for/! tent!ndo retorn!r ! %'! identid!de de reli&i0o e c%lt%r! -%e "re#!lece% n%' est&io '!is "ri'iti#o2 co'o -%!ndo nos entre&!'os !o lcool co'o "!li!ti#o; consciente'ente ,%sc!'os ! inconsci(nci!. So'ente !tr!#Js de %' esfor/o ininterr%"to J -%e "ode'os "ersistir e' ser indi#$d%os n%'! socied!de; !o in#Js de 'er!'ente 'e',ros de %'! '%ltid0o disci"lin!d!. N0o o,st!nte; contin%!'os 'e',ros d! '%ltid0o; 'es'o -%!ndo conse&%i'os ser indi#$d%os. Por conse&%inte; "!r! os "ro"Ssitos deste ens!io; so% o,ri&!do ! '!nter d%!s "ro"osi/Kes contr!ditSri!s) ! de -%e ! reli&i0o e ! c%lt%r! s0o !s"ectos de %'! %nid!de; e -%e s0o el!s d%!s cois!s diferentes e contr!st!d!s. Tento; n! 'edid! do "oss$#el; consider!r 'e%s "ro,le'!s do "onto de #ist! do sociSlo&o; e n0o do !"olo&ist! crist0o. A '!iori! d!s 'in !s &ener!li.!/Kes "retende ter !l&%'! !"lic!,ilid!de ! tod! reli&i0o; e n0o so'ente !o Cristi!nis'o2 e -%!ndo; co'o no -%e se&%e neste c!"$t%lo; disc%to te'!s crist0os; J "or-%e esto% "!rtic%l!r'ente "reoc%"!do co' ! c%lt%r! crist0; co' o M%ndo Ocident!l; co' ! E%ro"! e co' ! In&l!terr!. Z%!ndo di&o -%e "retendo to'!r; t0o conse-Tente'ente -%!nto "oss$#el; o "onto de #ist! sociolS&ico; de#o escl!recer -%e n0o esto% "ens!ndo -%e ! diferen/! entre o "onto de #ist! sociolS&ico e o reli&ioso J '!ntid! t0o f!cil'ente -%!nto ! diferen/! entre %' "!r de !dLeti#os "ode le#!rAnos ! s%"or. Pode'os definir !-%i o "onto de #ist! reli&ioso co'o !-%ele ! "!rtir do -%!l ind!&!'os se os do&'!s de %'! reli&i0o s0o #erd!deiros o% f!lsos. Se&%eAse -%e est!re'os !dot!ndo o "onto de #ist! reli&ioso se so'os !te%s c%Lo "ens!'ento se ,!sei!
n! s%"osi/0o de -%e tod!s !s reli&iKes s0o n0oA#erd!deir!s. Do "onto de #ist! sociolS&ico; ! #erd!de o% f!lsid!de J irrele#!nte) est!'os "reoc%"!dos !"en!s co' os @E efeitos co'"!r!ti#os de diferentes estr%t%r!s reli&ios!s so,re ! c%lt%r!. Or!; se os est%diosos do !ss%nto fosse' nitid!'ente di#ididos e' teSlo&os; incl%si#e !te%s; e sociSlo&os; o "ro,le'! seri! '%ito diferente do -%e J. M!s; "ri'eiro; nen %'! reli&i0o "ode ser Gentendid!H tot!l'ente de for! 'es'o "!r! os "ro"Ssitos do sociSlo&o. Se&%ndo; nin&%J' "ode f%&ir tot!l'ente !o "onto de #ist! reli&ioso; "or-%e no fin!l se cr( o% n0o se cr(. Port!nto; nin&%J' "ode ser tot!l'ente i'"!rci!l e desinteress!do co'o seri! o ide!l sociolS&ico. Conse-Tente'ente; o leitor de#e tent!r n0o sS le#!r e' consider!/0o !s idJi!s reli&ios!s do !%tor; co'o t!',J'; o -%e J '!is dif$cil; ter e' cont! !s s%!s "rS"ri!s e ele "ode n%nc! ter eO!'in!do inteir!'ente ! s%! "rS"ri! 'ente. Assi'; t!nto o escritor -%!nto o leitor de#e' e#it!r de !ss%'ir -%e s0o tot!l'ente dist!ntes5<. De#e'os consider!r !&or! ! %nid!de e di#ersid!de n! cren/! e n! "rtic! reli&ios!s; e in#esti&!r -%!l J ! sit%!/0o '!is f!#or#el 7 "reser#!/0o e 'el or!'ento d! c%lt%r!. E' 'e% "ri'eiro c!"$t%lo; s%&eri -%e; entre !-%el!s Greli&iKes s%"erioresH -%e s0o '!is "ro"ens!s ! contin%!r esti'%l!ndo ! c%lt%r!; est0o !-%el!s -%e s0o c!"!.es de ser !ceit!s "or "o#os de c%lt%r!s diferentes) !-%el!s -%e t(' '!ior %ni#ers!lid!de e',or! ! %ni#ers!lid!de "otenci!l e' si 'es'! n0o seL! t!l#e. %' critJrio de Gc%lt%r! s%"eriorH. T!is reli&iKes "ode' fornecer %' "!dr0o ,sico de cren/! e co'"ort!'ento co'%ns; so,re o -%!l "ode' ser tecidos #rios "!drKes loc!is2 e eles encor!L!r0o %'! infl%(nci! rec$"roc! dos "o#os entre si; de t!l 'odo -%e -%!l-%er "ro&resso c%lt%r!l n%'! re! "ode !"ress!r o desen#ol#i'ento e' E= o%tr!. E' cert!s condi/Kes istSric!s; %'! #iolent! eOcl%si#id!de "ode ser %'! condi/0o necessri! "!r! ! "reser#!/0o de %'! c%lt%r!) o 8el o
8er %' #!lioso !rti&o do Prof. E#!nsAPritc !rd so,re `Antro"olo&i! Soci!l` e' 8lac#friars de no#e',ro de 5E>C. O,ser#! ele. `A res"ost! seri! -%e o sociSlo&o de#eri! ser t!',J' %' filSsofo 'or!l e -%e; co'o t!l; teri! %' conL%nto de cren/!s e #!lores definidos e' ter'os dos -%!is !#!li! os f!tos -%e est%d! co'o sociSlo&o`.
5<
Test!'ento J teste'%n ! disso5>. A des"eito dess! sit%!/0o istSric! "!rtic%l!r; est!r$!'os !"tos ! concord!r e' -%e ! "rtic! de %'! reli&i0o co'%'; "or "o#os dot!dos de se% "rS"rio c!rter c%lt%r!l; de#eri! %s%!l'ente "ro'o#er ! troc! de infl%(nci! "!r! s%! #!nt!&e' rec$"roc!. N!t%r!l'ente; J conce,$#el -%e %'! reli&i0o "ode !co'od!rAse co' de'!si!d! f!cilid!de ! #ri!s c%lt%r!s; e torn!rAse !ssi'il!d! se' !ssi'il!r2 e -%e ess! fr!-%e.! "ode tender ! "rod%.ir o res%lt!do o"osto; se ! reli&i0o se fr!&'ent!r e' r!'os o% seit!s t0o o"ostos -%e cess! ! infl%(nci! de %'! so,re ! o%tr!. O Cristi!nis'o e o 9%dis'o esti#er!' eO"ostos ! esse "eri&o. Desse "onto de #ist!; t0oAso'ente no Cristi!nis'o J -%e esto% interess!do2 "!rtic%l!r'ente n! rel!/0o entre o C!tolicis'o e o Protest!ntis'o n! E%ro"! e ! di#ersid!de de seit!s dentro do Protest!ntis'o. De#e'os tent!r co'e/!r se' -%!l-%er "reconceito "or; o% contr!; ! %nid!de o% ! re%ni0o o% ! '!n%ten/0o d! identid!de incor"or!d! de deno'in!/Kes reli&ios!s. De#e'os ter e' 'ente -%!l-%er "reL%$.o -%e "!re/! ter sido feito 7 c%lt%r! e%ro"Ji!; e 7 c%lt%r! de -%!l-%er "!rte d! E%ro"!; "el! di#is0o e' seit!s. De o%tro l!do; de#e'os recon ecer -%e '%it!s d!s '!is not#eis re!li.!/Kes c%lt%r!is for!' feit!s ! "!rtir do sJc%lo W8I; e' condi/Kes de des%ni0o) e -%e !l&%'!s; n! #erd!de; co'o n! Fr!nA E5 /! do sJc%lo WIW; !"!rece' de"ois -%e os !licerces reli&iosos d! c%lt%r! "!rece' ter sido desinte&r!dos. N0o "ode'os !fir'!r -%e; se o%#esse "ersistido ! %nid!de reli&ios! n! E%ro"!; ess!s o% o%tr!s re!li.!/Kes i&%!l'ente ,ril !ntes teri!' sido "rod%.id!s. A %nid!de reli&ios! o% ! di#is0o reli&ios! "ode coincidir co' efloresc(nci! c%lt%r!l o% dec!d(nci! c%lt%r!l. Deste "onto de #ist!; "ode'os !lc!n/!r %'! "e-%en! s!tisf!/0o; -%e n%nc! c e&!ri! ! !tin&ir o content!'ento; -%!ndo "!ss!'os e' re#ist! ! istSri! d! In&l! terr!. N%' "!$s e' -%e n0o !"!rece% tend(nci! ! Protest!ntis'o; o% e' -%e el! er! ne&li&enci#el; se'"re de#e !#er %' "eri&o de "etrific!/0o
A 'i' 'e "!rece !lt!'ente deseL#el -%e !L! cont!tos c%lt%r!is estreitos entre crist0os de#otos e "r!tic!ntes e L%de%s de#otos e "r!tic!ntes. A '!ior "!rte dos cont!tos c%lt%r!is do "!ss!do for!' feitos dentro dess!s .on!s ne%tr!s de c%lt%r! n!s -%!is se "ode i&nor!r ! reli&i0o; e entre L%de%s e &entios '!is o% trenos e'!nci"!dos de s%!s tr!di/Kes reli&ios!s. O efeito disso "ode ter sido refor/!r ! il%s0o de -%e "ode eOistir c%lt%r! se' reli&i0o. Neste conteOto; reco'endo ! 'e%s leitores dois li#ros do Prof. Vill Uer,er&; "%,lic!dos e' NeX ]orR) &udaism and Modern Man MF!rr!r; Str!%s !nd C%ld! *N e Protestant-Catholic-&ew MDo,led!*N.
5>
reli&ios!; e de %'! descren/! !&ressi#!. N%' "!$s e' -%e !s rel!/Kes entre I&reL! e Est!do se f!.i!' de 'odo ,!st!nte c!l'o; n0o i'"ort! '!is; de nosso "onto de #ist! !t%!l; se ! c!%s! J o eclesi!sticis'o; o do'$nio do Est!do "el! I&reL!; o% o er!sti!nis'o; o "redo'$nio d! I&reL! "elo Est!do. N! #erd!de; ne' se'"re J fcil distin&%ir entre !s d%!s condi/Kes. O efeito "ode ser; i&%!l'ente; -%e tod! "esso! descontente; o% tod! #$ti'! de inL%sti/!; !tri,%ir se%s infortPnios !o '!l inerente 7 I&reL!; o% ! %' '!l inerente !o "rS"rio Cristi!nis'o. A o,edi(nci! for'!l 7 SJ Ro'!n! n0o J e' si 'es'! &!r!nti! de -%e; n%' "!$s tot!l'ente c!tSlico; ! reli&i0o e ! c%lt%r! n0o se to'!r0o identific!d!s estreit!'ente de'!is. Me'entos de c%lt%r! loc!l 'es'o de ,!r,rie loc!l "ode' in#estirAse d! s!ntid!de d!s o,ser#Qnci!s reli&ios!s; e ! s%"ersti/0o eclodir so, ! c!"! de de#o/0o) %' "o#o "ode tender ! desc!',!r "!r! ! %nid!de reli&ios! e c%lt%r!l -%e J "rS"ri! d!s co'%nid!des "ri'iti#!s. O res%lt!do d! do'in!/0o in-%estion!d! de %' c%lto; -%!ndo o "o#o J "!ssi#o; "ode ser o tor"or2 -%!ndo o "o#o J #i#!. e !%toA!fr'!ti#o; o res%lt!do "ode ser o c!os. Pois; 7 'edid! -%e o descontent!'ento se tr!nsfor'! e' ini'i.!de; o "reconceito !nticleric!l "ode torn!rAse %'! tr!di/0o !ntiAreli&ios!2 %'! c%lt%r! distint! e ostil E4 cresce e floresce; e %'! n!/0o J di#idid! contr! si 'es'!. As f!c/Kes t(' de contin%!r ! #i#er %'! co' ! o%tr!2 e ! lin&%!&e' co'%' e os 'eios de #id! -%e '!nt('; lon&e de !,r!nd!re' ! !ni'osid!de; "ode' !"en!s eO!s"erAl!. A di#is0o reli&ios! tr!nsfor'!Ase n%' s$',olo de %' &r%"o de diferen/!s !ssoci!d!s; '%it!s #e.es irr!cion!l'ente rel!cion!d!s2 e' torno dess!s diferen/!s !&lo'er!'Ase %'! 'ir$!de de '&o!s; 'edos e interesses "!rtic%l!res2 e o conteOto "!r! %'! er!n/! indi#is$#el "ode ter'in!r !"en!s e' eO!%st0o. Seri! irrele#!nte !-%i re#er !-%el!s "!ss!&ens s!n&%inri!s d! l%t! ci#il; co'o ! d! 1%err! dos Trint! Anos; e' -%e c!tSlicos e "rotest!ntes l%t!r!' "or t!l er!n/!. Dis"%t!s teolS&ic!s eO"l$cit!s entre crist0os n0o '!is !tr!e' "!r! si 'es'!s !-%eles o%tros interesses irreconcili#eis -%e ,%sc!' %'! decis0o !tr!#Js d!s !r'!s. As c!%s!s '!is "rof%nd!s d! di#is0o !ind! "ode' ser reli&ios!s; '!s se to'!' conscientes; n0o e' do%trin!s teolS&ic!s; '!s e' teori!s "ol$tic!s; soci!is e econ:'ic!s. Decerto; n!-%eles "!$ses e' -%e "re#!lece ! fJ "rotest!nte; o !nticleric!lis'o !ss%'e; '%it!s #e.es; %'! for'! #iolent!. E' t!is "!$ses; t!nto ! fJ co'o ! infidelid!de tende' ! ser
'oder!d!s e inofensi#!s2 7 'edid! -%e ! c%lt%r! se to'! sec%l!ri.!d!; s0o '$ni'!s !s diferen/!s c%lt%r!is entre fiJis e infiJis2 ! fronteir! entre cren/! e descren/! J #!&!2 o Cristi!nis'o J '!is fleO$#el; o !te$s'o '!is ne&!ti#o2 e tod!s !s "!rtes #i#e' c' !'i.!de; en-%!nto contin%!re' ! !ceit!r !l&%'!s con#en/Kes 'or!is co'%ns. Cont%do; ! sit%!/0o n! In&l!terr! difere d! eOistente e' o%tros "!$ses; c!tSlicos o% "rotest!ntes. N! In&l!terr!; co'o e' o%tros "!$ses "rotest!ntes; o !te$s'o foi n! '!iori! d!s #e.es de %' ti"o "!ssi#o. Nen %' est!t$stico "oderi! "rod%.ir %'! esti'!ti#! dos nP'eros de crist0os e n0oAcrist0os. M%it!s "esso!s #i#e' n%'! fronteir! n0oA'!rc!d! en#olt!s e' dens! ne,lin!2 e !-%eles -%e 'or!' !lJ' del! s0o '!is n%'erosos n! E< sel#! esc%r! d! i&norQnci! e d! indiferen/!; do -%e no deserto ,e' il%'in!do do !te$s'o. O incrJ% in&l(s "or '!is %'ilde -%e seL! o st!t%s ! -%e "ertence; J "ro"enso ! !derir 7s "rtic!s do Cristi!nis'o n!s oc!siKes de n!sci'ento; 'orte e n! "ri'eir! !#ent%r! do c!s!'ento. Os !te%s; neste "!$s; !ind! n0o s0o %nidos c%lt%r!l'ente2 se%s ti"os de !te$s'o ir0o #!ri!r de !cordo co' ! c%lt%r! d! co'%n 0o reli&ios! e' -%e for!' ed%c!dos eles; o% se%s "!is; o% se%s !#Ss. As "rinci"!is diferen/!s c%lt%r!is n! In&l!terr! for!'; no "!ss!do; !s #i&entes entre o An&lic!nis'o e !s seit!s "rotest!ntes '!is i'"ort!ntes e 'es'o ess!s diferen/!s est0o lon&e de sere' cl!r!'ente definid!s) "ri'eir!'ente; "or-%e ! "rS"ri! I&reL! d! In&l!terr! !,r!n&e% #!ri!/Kes '!is !'"l!s de cren/! e de c%lto do -%e %' o,ser#!dor estr!n o "oderi! !credit!r ser "oss$#el conter %'! instit%i/0o se' eO"lodir2 e e' se&%ndo l%&!r; "or c!%s! do nP'ero e d! #!ried!de d!s seit!s -%e se se"!r!r!' del!. Se fore' !ceit!s 'in !s !r&%'ent!/Kes do C!"$t%lo 5; de#ere'os concord!r e' -%e ! for'!/0o de %'! reli&i0o J t!',J' ! for'!/0o de %'! c%lt%r!. D!$ de#eri! se&%irAse -%e; 7 'edid! -%e %'! reli&i0o se di#ide e' seit!s; e 7 'edid! -%e t!is seit!s se desen#ol#e' de &er!/0o ! &er!/0o; ser0o "ro"!&!d!s di#ers!s c%lt%r!s. E; sendo ! inti'id!de entre c%lt%r! e reli&i0o de t!l 'ont! -%e "ode'os es"er!r !contecer de %' 'odo o -%e !contece de o%tro; est!'os "re"!r!dos "!r! !c !r -%e ! di#is0o entre c%lt%r!s crist0s esti'%l!r0o diferenci!/Kes "osteriores de cren/! e de c%lto. N0o J 'e% "ro"Ssito consider!r o 1r!nde Cis'! entre o Oriente e o Ocidente -%e corres"onde 7 '%t#el fronteir! &eo&rfic! entre d%!s c%lt%r!s. Z%!ndo consider!'os o
'%ndo ocident!l; de#e'os recon ecer -%e ! "rinci"!l tr!di/0o c%lt%r!l foi ! corres"ondente 7 I&reL! de Ro'!. So'ente dentro dos Plti'os -%!trocentos !nos J -%e !l&%'! o%tr! se '!nifesto%2 e !l&%J' -%e ten ! %' sentido de centro e de "eriferi! de#e !d'itir -%e ! tr!di/0o ocident!l foi l!tin!; E> e l!tin! si&nific! Ro'!. EOiste' teste'%n os se' cont! de !rte e de "ens!'ento e de '!neir!s2 e entre esses c!,e incl%ir ! o,r! de todos os o'ens n!scidos e ed%c!dos n%'! socied!de c!tSlic!; -%!is-%er -%e ten !' sido s%!s cren/!s indi#id%!is. Desse "onto de #ist!; ! se"!r!/0o d! E%ro"! Setentrion!l; e "!rtic%l!r'ente d! In&l!terr!; d! co'%n 0o co' Ro'! re"resent! %' des#io d! "rinci"!l corrente de c%lt%r!. F!.er; so,re ess! se"!r!/0o; -%!l-%er L%$.o de #!lor; !d'itir -%e foi %'! cois! ,o! o% '; J o -%e de#e'os tent!r e#it!r ness! in#esti&!/0o2 "ois isso %ltr!"!ss!ri! t!nto o "onto de #ist! sociolS&ico -%!nto o teolS&ico. E; L -%e neste "onto de#o introd%.ir o ter'o s%,c%lt%r! "!r! indic!r ! c%lt%r! -%e J "rS"ri! d! re! de %'! "!rte di#idid! d! Crist!nd!de; "recis!'os ter c%id!do e' n0o s%"or -%e %'! s%,c%lt%r! J necess!ri!'ente %'! c%lt%r! inferior2 le',r!ndo t!',J' -%e; e',or! %'! s%,c%lt%r! "oss! sofrer "erd! !o se se"!r!r do cor"o "rinci"!l; o cor"o "rinci"!l t!',J' "ode ser '%til!do "el! "erd! de %' 'e',ro se%. De#e'os recon ecer e' se&%id! -%e; onde %'! s%,c%lt%r! se to'o% co' o te'"o ! c%lt%r! "rinci"!l de %' territSrio "!rtic%l!r; el! tende ! troc!r de l%&!r; no c!so deste territSrio; co' ! "rinci"!l c%lt%r! e%ro"Ji!. Nesse !s"ecto; difere d!-%el!s s%,c%lt%r!s -%e re"resent!' seit!s c%Los 'e',ros "!rtil !' %'! re&i0o co' ! c%lt%r! "rinci"!l. N! In&l!terr!; ! "rinci"!l tr!di/0o c%lt%r!l foi; d%r!nte #rios sJc%los; ! !n&lic!n!. Os c!tSlicos ro'!nos n! In&l!terr! se !c !'; n!t%r!l'ente; n%'! tr!di/0o e%ro"Ji! '!is centr!l do -%e os !n&lic!nos2 tod!#i!; L -%e ! "rinci"!l tr!di/0o d! In&l!terr! foi !n&lic!n!; eles est0o so, o%tro !s"ecto '!is for! d! tr!di/0o do -%e est0o os dissidentes "rotest!ntes. \ ! dissid(nci! "rotest!nte -%e J; e' rel!/0o !o An&lic!nis'o; %'! con"9rie de s%,c%lt%r!s) o%; -%!ndo consider!'os o "rS"rio An&lic!nis'o co'o %'! s%,c%lt%r!; "ode'os referirAnos ! ele co'o %'! con&Jrie de Gs%,c%lt%r!sH ? E6
se esse ter'o for "or de'!is des!Leit!do "!r! ser !d'itido e' ,o! co'"!n i!; "ode'os di.er !"en!s Gs%,c%lt%r!s sec%ndri!sH. Por dissid(nci! "rotest!nte -%ero referirA'e 7-%eles or&!nis'os -%e recon ece' %' !o o%tro co'o G!s I&reL!s Li#resH; L%nto co' ! Socied!de de A'i&os; -%e te' %'! istSri! isol!d! '!s distint!) tod!s !s entid!des reli&ios!s 'enores s0o c%lt%r!l'ente ne&li&enci#eis. As #!ri!/Kes entre os t$t%los dos or&!nis'os reli&iosos '!is i'"ort!ntes t(' ! #er; !tJ certo "onto; co' !s circ%nstQnci!s "ec%li!res de s%!s ori&ens; e co' ! !'"lit%de d! se"!r!/0o. N0o deiO! de ser interess!nte -%e o Con&re&!cion!lis'o; -%e te' %'! lon&! istSri!; conte #rios teSlo&os il%stres2 en-%!nto -%e o Metodis'o; co' %'! istSri! '!is c%rt!; e 'enos L%stific!/0o teolS&ic! "!r! s%! eOist(nci! se"!r!d!; se&%ndo "!rece; confi! "rinci"!l'ente e' s%! inolo&i!; e n0o necessit! de -%!l-%er estr%t%r! teolS&ic! inde"endente "rS"ri!. M!s; se consider!r'os %'! s%,c%lt%r! territori!l; o% %'! s%,c%lt%r! sec%ndri! dentro de %' territSrio o% es"!l !d! "or #rios territSrios; "ode'os ser le#!dos 7 concl%s0o de -%e tod! s%,c%lt%r! de"ende d!-%el! de -%e J %' r!'o. A #id! do Protest!ntis'o de"ende d! so,re#i#(nci! d!-%ilo contr! -%e ele "rotest!2 e; !ssi' co'o ! c%lt%r! d! dissid(nci! "rotest!nte 'orreri! de in!ni/0o se' ! "ersist(nci! d! c%lt%r! !n&lic!n!; ! '!n%ten/0o d! c%lt%r! in&les! J de"endente d! s!Pde d! c%lt%r! d! E%ro"! l!tin!; e do cont$n%o !,e,er!rAse n! c%lt%r! l!tin!. Tod!#i!; eOiste %'! diferen/!; i'"ort!nte "!r! se%s intentos; entre ! se"!r!/0o de C!nter,%r* de Ro'! e ! se"!r!/0o do Protest!ntis'o Li#re de C!nter,%r*. Cor res"onde ! %'! diferen/!; !"resent!d! no c!"$t%lo !nterior; entre coloni.!/0o "or 'i&r!/0o e' '!ss! Mco'o nos "ri'eiros 'o#i'entos "!r! o oeste !tr!#Js d! E%ro"!N e ! coloni.!/0o "or certos ele'entos -%e se se"!r!r!' de %'! c%lt%r! -%e contin%! n! terr! de ori&e' Mco'o n! coloni.!/0o dos Do'$nios e d!s A'Jric!sN. A EC se"!r!/0o "reci"it!d! "or Uenri-%e 8III te#e co'o c!%s! i'edi!t! 'oti#os "esso!is e' !ltos esc!lKes2 foi refor/!d! "or tend(nci!s fortes n! In&l!terr! e n! E%ro"! Setentrion!l; de ori&e' '!is res"eit#el. U'! #e. li,ert!d!s; !s for/!s do Protest!ntis'o for!' '!is lon&e do -%e "retendi! o% teri! !"ro#!do o "rS"rio rei. Cont%do; e',or! ! Refor'! n! In&l!terr! seL!; co'o -%!l-%er o%tr! re#ol%/0o; ! o,r! de %'! 'inori!; e e',or! encontre #rios 'o#i'entos loc!is de resist(nci! o,stin!d!; e#ent%!l'ente el! c!rre&o% consi&o ! '!ior "!rte d! n!/0o; inde"endente de cl!sse o% de re&i0o. Por o%tro l!do; !s seit!s
"rotest!ntes re"resent!' certos ele'entos n! c%lt%r! in&les! co' eOcl%s0o de o%tros) ! cl!sse e ! "rofiss0o dese'"en !r!' %' &r!nde "!"el e' s%! for'!/0o. T!l#e. fosse i'"oss$#el !o est%dioso '!is "reciso di.er !tJ onde J ! !des0o !os do&'!s de dissid(nci! -%e for'! %'! s%,c%lt%r!; e !tJ onde J ! for'!/0o de %'! s%,c%lt%r! -%e ins"ir! ! desco,ert! d!s r!.Kes de dissid(nci!. Feli.'ente; ! sol%/0o desse eni&'! n0o J necessri! "!r! 'e%s "ro"Ssitos. De todo 'odo; o res%lt!do foi %'! estr!tific!/0o d! In&l!terr! e' seit!s; e' "!rte contin%!ndo; e' "!rte !&r!#!ndo; !s distin/Kes c%lt%r!is entre !s cl!sses. A %' est%dioso "rof%ndo d! etnolo&i! e d! istSri! dos "ri'eiros est!,eleci'entos ness! il !; t!l#e. seL! "oss$#el !r&Tir ! eOist(nci! de c!%s!s de n!t%re.! '!is "ri'iti#! e '!is o,stin!d! "!r! !s tend(nci!s 7 fiss0o reli&ios!. Pode !tri,%$-las ! diferen/!s inerr!dic#eis entre ! c%lt%r! d!s #ri!s tri,os; r!/!s e l$n&%!s -%e de te'"os e' te'"os s0o control!d!s o% contest!d!s "or s%"re'!ci!. Pode; !lJ' disso; !ceit!r ! o"ini0o de -%e est! 'ist%r! c%lt%r!l n0o se&%e necess!ri!'ente o 'es'o c%rso -%e ! 'ist%r! ,iolS&ic!2 e -%e; 'es'o !d'itindo -%e c!d! "esso! de descend(nci! "%r!'ente in&les! ten ! o s!n&%e de todos os in#!sores s%cessi#os 'ist%r!do e' s%!s #ei!s eO!t!'ente n!s 'es'!s "ro"or/Kes; n0o res%lt! necess!ri!'ente -%e !contece% ! f%A ED s0o c%lt%r!l. Ele "ode; "ort!nto; desco,rir; n! tend(nci! -%e t(' os #rios ele'entos d! "o"%l!/0o de eO"ress!r s%! fJ de '!neir!s diferentes; de "referir diferentes ti"os de or&!ni.!/0o co'%n!l e estilos diferentes de !dor!/0o; %' refleOo d!s !nti&!s di#isKes entre r!/!s s%,'iss!s e do'in!ntes. T!is es"ec%l!/Kes; -%e esto% "or de'!is des"re"!r!do "!r! !"oi!r o% contest!r; est0o for! do 'e% esco"o2 '!s n0o deiO! de ser o"ort%no -%e leitores e escritor se le',re' de -%e "ode !#er n$#eis '!is "rof%ndos do -%e !-%ele no -%!l est sendo cond%.id! ! in#esti&!/0o. Se se "%desse est!,elecer -%e !s diferen/!s -%e "ersiste' !tJ oLe descende' de "ri'iti#!s diferen/!s c%lt%r!is; isso !"en!s refor/!ri! o c!so d! %nid!de de reli&i0o e c%lt%r! "ro"osto no C!"$t%lo 5. E',or! isso "oss! ocorrer; eOiste' c%riosid!des s%ficientes "!r! oc%"!r noss! !ten/0o n! 'ist%r! de 'oti#os e interesses n!s dissid(nci!s de "!rtidos reli&iosos dentro do "er$odo d! istSri! 'odern!. N0o "recis!'os ser %'
c$nico "!r! se di#ertir; o% %' ,e!to "!r! se de"ri'ir; di!nte do es"etc%lo d! !%todece"/0o; ,e' co'o d! fre-Tente i"ocrisi!; dos !t!c!ntes e defensores de %'! o% o%tr! for'! d! fJ crist0. Cont%do; do "onto de #ist! do 'e% ens!io; t!nto ! !le&ri! co'o ! triste.! s0o irrele#!ntes; "or-%e ess! conf%s0o J L%st!'ente o -%e se de#e es"er!r; sendo inerente 7 condi/0o %'!n!. Decerto; eOiste' sit%!/Kes n! istSri! e' -%e ! contest!/0o reli&ios! "ode ser !tri,%$d! ! 'oti#os "%r!'ente reli&iosos. A l%t! "er'!nente de S!nto At!nsio contr! os !ri!nos e e%ti-%i!nos n0o de#e ser ol !d!; necess!ri!'ente; ! o%tr! l%. sen0o 7 d! teolo&i!) o est%dioso -%e tent!sse de'onstr!r -%e el! re"resento% %' conflito c%lt%r!l entre AleO!ndri! e Antio-%i!; o% !l&%'! in&en%id!de se'el !nte; !os nossos ol os "!receri! no 'Oi'o est!r f!l!ndo de !l&%'! cois! '!is. Mes'o ! s!$d! teolS&ic! '!is "%r!; cont%do; ter no fin!l d!s cont!s conse-T(nci!s c%lt%r!is) %' con eci'ento s%"erfici!l d! c!rreir! de At!nsio seri! s%ficiente "!r! !sse&%r!rA E@ nos de -%e foi ele %' dos &r!ndes constr%tores d! ci#ili.!/0o ocident!l. E; n! '!iori! dos c!sos; J ine#it#el -%e; !o defender'os noss! reli&i0o; est!r$!'os defendendo !o 'es'o te'"o noss! c%lt%r!; e #iceA#ers!) est!r$!'os o,edecendo !o instinto f%nd!'ent!l de "reser#!/0o de noss! eOist(nci!. E !ssi' f!.endo; no correr do te'"o; co'ete'os '%itos erros e "r!tic!'os '%itos erros ! '!iori! dos -%!is "ode'os si'"lific!r no erro Pnico de identific!r noss! reli&i0o e noss! c%lt%r! ! %' n$#el no -%!l de#e'os distin&%iAl!s %'! d! o%tr!. T!is consider!/Kes s0o rele#!ntes n0o sS 7 istSri! d! l%t! e d! se"!r!/0o reli&ios!s) s0o i&%!l'ente "ertinentes -%!ndo -%ere'os n%trir es-%e'!s de re%ni0o. A i'"ortQnci! e' deiO!r de eO!'in!r "ec%li!rid!des c%lt%r!is; e' desenred!r o reli&ioso dos estor#os c%lt%r!is; te' sido ne&li&enci!d! !tJ !-%i e e% "oderi! di.er '!is do -%e ne&li&enci!d!) i&nor!d! deli,er!d!'ente e',or! inconsciente'ente nos es-%e'!s de re%ni0o entre or&!nis'os crist0os !dot!dos o% "ro"ostos. D!$ ! !"!r(nci! de insincerid!de; de concordQnci! so,re fSr'%l!s 7s -%!is !s "!rtes contr!t!ntes "ode' d!r diferentes inter"ret!/Kes; o -%e "ro#oc! %'! co'"!r!/0o co' os tr!t!dos entre &o#ernos. O leitor -%e n0o esteL! ! "!r dos det!l es de Gec%'enicid!deH de#eri! le',r!rAse d! diferen/! entre interco'%n 0o e re%ni0o. U' !rr!nLo de
interco'%n 0o entre d%!s i&reL!s n!cion!is co'o; "or eOe'"lo; entre ! I&reL! d! In&l!terr! e ! I&reL! d! S%Jci! o% entre ! I&reL! d! In&l!terr! e %'! d!s I&reL!s Orient!is; o% !ind! entre ! I&reL! d! In&l!terr! e %'! or&!ni.!/0o co'o os G8el os C!tSlicosH encontr!dos n! Uol!nd! e e' o%tr! "!rte do Continente n0o consider! necess!ri!'ente n!d! '!is do -%e i'"lic! o ter'o) %' recon eci'ento rec$"roco d! G#!lid!de de ordensH e d! ortodoOi! dos do&'!s2 co' ! conse-T(nci! de -%e os 'e',ros de c!d! i&reL! "ode' co'%n&!r; os s!cerdotes cele,r!r e "re&!r; n!s i&reL!s de o%tro "!$s. U' !cordo de EE interco'%n 0o "oderi! le#!r ! %'! re%ni0o !"en!s e' %' de dois e#entos) o e#ento i'"ro##el de %'! re%ni0o "ol$tic! d!s d%!s n!/Kes; o% o e#ento Plti'o de %'! re%ni0o '%ndi!l dos crist0os. Por o%tro l!do; re%ni0o si&nific!; co' efeito; o% re%ni0o de %'! o% o%tr! or&!ni.!/0o -%e ten ! %' &o#erno e"isco"!l; co' ! I&reL! de Ro'!; o% re%ni0o entre or&!ni.!/Kes se"!r!d!s entre si n!s 'es'!s re!s. Os 'o#i'entos e' "rol de re%ni0o -%e se !c !' '!is !ti#os !t%!l'ente s0o os do se&%ndo ti"o) re%ni0o entre ! I&reL! An&lic!n! e %'! o% '!is socied!des d! GI&reL! Li#reH. \ n!s i'"lic!/Kes c%lt%r!is desse Plti'o ti"o de re%ni0o -%e est!'os interess!dos !-%i. Pode n0o !#er -%!l-%er condi/0o de re%ni0o entre ! I&reL! d! In&l!terr! e; di&!'os; os "res,iteri!nos o% 'etodist!s dos Est!dos Unidos) -%!l-%er re%ni0o seri! dos "res,iteri!nos !'eric!nos co' ! I&reL! E"isco"!l d! A'Jric!; e dos "res,iteri!nos in&leses co' ! I&reL! d! In&l!terr!. A "!rtir d!s consider!/Kes !#ent!d!s no C!"$t%lo 5; seri! S,#io -%e %'! re%ni0o co'"let! en#ol#esse %'! co'%nid!de de c%lt%r! !l&%'! c%lt%r! co'%' L eOistente; e ! "otenci!lid!de de se% desen#ol#i'ento %lterior e' conse-T(nci! de re%ni0o ofici!l. A re%ni0o ide!l de todos os crist0os n0o i'"lic!; "or certo; %'! e#ent%!l c%lt%r! %nifor'e no '%ndo) i'"lic! si'"les'ente %'! Gc%lt%r! crist0H d! -%!l tod!s !s c%lt%r!s loc!is seri!' #!ri!ntes e n! #erd!de el!s de#eri!' #!ri!r e #!ri!ri!' !'"l!'ente. 3 J "oss$#el distin&%ir entre %'! Gc%lt%r! loc!lH e %'! Gc%lt%r! e%ro"Ji!H2 -%!ndo %s!'os o Plti'o ter'o; recon ece'os !s diferen/!s loc!is2 d! 'es'! for'!; %'! Gc%lt%r! crist0H %ni#ers!l n0o seri! le#!d! ! i&nor!r o% c!ncel!r !s diferen/!s entre !s c%lt%r!s dos #rios continentes. M!s ! eOist(nci! de %'! forte co'%nid!de c%lt%r!l entre !s #ri!s or&!ni.!/Kes crist0s n! 'es'! re!
Mde#e'os le',r!r -%e !-%i entende'os Gc%lt%r!H distint! de Greli&i0oHN n0o sS f!cilit! ! 5== re%ni0o dos crist0os n!-%el! re!; co'o t!',J' eO"Ke t!l re%ni0o ! riscos "ec%li!res. 3 s%&eri ! i"Stese de -%e tod! di#is0o de %' "o#o crist0o e' seit!s "rod%. o% !&r!#! o desen#ol#i'ento de Gs%,c%lt%r!sH entre este "o#o2 e "edi !o leitor -%e eO!'in!sse o An&lic!nis'o e !s I&reL!s Li#res "!r! confir'!r est! i"Stese. M!s c!,eri! !crescent!r !&or! -%e ! di#is0o c%lt%r!l entre !n&lic!nos e de#otos d! I&reL! Li#re; so, condi/Kes soci!is e econ:'ic!s e' '%d!n/!; se !ten%o% ,!st!nte. A or&!ni.!/0o d! socied!de r%r!l d! -%!l ! I&reL! d! In&l!terr! tiro% '%ito d! s%! for/! c%lt%r!l est e' decl$nio2 os "ro"rietrios r%r!is t(' 'enos se&%r!n/!; 'enos "oder e 'enos infl%(nci!2 !s f!'$li!s -%e "ro&redir!' nos ne&Scios e -%e e' '%itos l%&!res s%ceder!' !os "ro"rietrios r%r!is est0o; "or s%! #e.; "ro&ressi#!'ente red%.id!s e e'"o,recid!s. U' nP'ero c!d! #e. 'enor de clJri&os !n&lic!nos #(' d!s escol!s "P,lic!s o% d!s #el !s %ni#ersid!des; o% s0o ed%c!dos 7s c%st!s de s%!s f!'$li!s2 os ,is"os n0o s0o o'ens ricos e t(' dific%ld!des e' '!nter se%s "!lcios. Os lei&os !n&lic!nos e d! I&reL! Li#re for!' ed%c!dos n!s 'es'!s %ni#ersid!des e; '%it!s #e.es; n!s 'es'!s escol!s. E fin!l'ente; est0o todos eO"ostos !o 'es'o !',iente de %'! c%lt%r! se"!r!d! d! reli&i0o. Z%!ndo o'ens de con#ic/Kes reli&ios!s diferentes s0o !tr!$dos "or interesses co'%ns e !nsied!des co'%ns; "el! s%! consci(nci! de %' '%ndo n0oAcrist0o crescente'ente o"ressi#o e "el! s%! inconsci(nci! d! eOtens0o !tJ onde for!' i'"re&n!dos "el!s infl%(nci!s n0oAcrist0s e "or %'! c%lt%r! ne%tr!; c!,e es"er!r !"en!s -%e os #est$&ios d!s distin/Kes entre s%!s #ri!s c%lt%r!s crist0s l es "!re/!' de si&nific!/0o 'enor. N0o esto% "reoc%"!do !-%i co' os riscos de %'! re%ni0o e' ter'os err!dos o% e#!si#os2 '!s esto% '%ito interess!do no "eri&o de -%e ess! re%ni0o f!cilit!d! "elo des!"!reci'ento d!s c!r!cter$stic!s c%lt%r!is d!s #ri!s or&!ni.!/Kes re%nid!s "oss! !celer!r o% confir'!r o 5=5 !#ilt!'ento &er!l d! c%lt%r!. O refin!'ento o% cr%e.! do "ens!'ento teolS&ico e filosSfico J ele 'es'o; decerto; %'! d!s 'edid!s do est!do de
noss! c%lt%r!2 e ! tend(nci! e' !l&%ns esc!lKes ! red%.ir ! teolo&i! ! "rinc$"ios t!is -%e %'! cri!n/! "oss! entender o% %' socini!no !ceit!r J; el! 'es'!; indic!ti#! de de,ilid!de c%lt%r!l. M!s eOiste %' "eri&o "osterior; de nosso "onto de #ist!; e' es-%e'!s de re%ni0o -%e tent!' re'o#er !s dific%ld!des; e "rote&er ! !%toA!fir'!/0o; de todos. N%'! J"oc! co'o ! noss!; e' -%e se torno% %' sin!l de "olide. dissi'%l!r !s distin/Kes soci!is; e !fir'!r -%e o '!is !lto &r!% de Gc%lt%r!H de#e ser coloc!do 7 dis"osi/0o de todos n%'! J"oc! de ni#el!'ento c%lt%r!l; n0o se recon ecer -%e os #rios fr!&'entos crist0os ! sere' reA%nidos re"resent!' !l&%'!s diferen/!s c%lt%r!is. EOiste' !l&%'!s -%e "ression!' forte'ente e' "rol de %'! re%ni0o e' ter'os de tot!l i&%!ld!de c%lt%r!l. U'! !#!li!/0o eOcessi#! "ode 'es'o ser tir!d! dos nP'eros rel!ti#os dos 'e',ros d!s or&!ni.!/Kes e' %ni0o) "ois %'! c%lt%r! "rinci"!l contin%!r sendo c%lt%r! "rinci"!l; e %'! s%,c%lt%r! contin%!r sendo %'! s%,c%lt%r!; 'es'o -%e ! Plti'! !tr!i! '!is !de"tos do -%e ! "ri'eir!. \ se'"re o or&!nis'o reli&ioso "rinci"!l o &%!rdi0o d! '!iori! dos res-%$cios dos desen#ol#i'entos s%"eriores de c%lt%r! "reser#!dos de %' te'"o "!ss!do !ntes de ter ocorrido ! di#is0o. N0o -%e todos os crist0os .elosos e soci!l'ente !ti#os deseL!sse' re!li.!r; n! cond%t! de s%! i&reL! loc!l e d!s or&!ni.!/Kes soci!is e c!rit!ti#!s li&!d!s ! el!.56 A o"/0o !t%!l; 7s #e.es; foi entre sect!ris'o e indiferen/!2 e !-%eles -%e escol er!' o "ri'eiro; !o f!.(Alo; -%eri!' '!nter #i#! ! c%lt%r! de certos estr!tos soci!is. E; co'o 5=4 e% disse no co'e/o; ! c%lt%r! !"ro"ri!d! de c!d! estr!to te' i'"ortQnci! i&%!l. T!l co'o n! rel!/0o entre !s cl!sses soci!is; e co'o n! rel!/0o d!s #ri!s re&iKes de %' "!$s entre si e co' o "oder centr!l; "!receri! deseL#el %'! l%t! const!nte entre !s for/!s centr$"et! e centr$f%&!. Pois; se' ! l%t!; n0o se '!ntJ' -%!l-%er e-%il$,rio2 e se o%tr! for/! &!n !r; o res%lt!do seri! de"lor#el. As concl%sKes ! -%e de#er$!'os c e&!r co' r!.0o; ! "!rtir de noss!s "re'iss!s e do "onto de #ist! do sociSlo&o; 'e "!rece' ser !s se&%intes. O Cristi!nis'o seri! Pnico) ! for'! de or&!ni.!/0o; e o loc!l eO!to dos "oderes ness! %nid!de J %'! -%est0o !cerc! d! -%!l n0o "ode'os nos
8er dois #!liosos s%"le'entos ! The Christiart News-Letter. GEc%'enic!l C risti!nit* !nd t e VorLPn& Cl!ssH; d! !%tori! de V. 1. Si'ons; <= de L%l o de 5E>52 e GT e Free C %rc es !nd VorRin& Cl!ss C%lt%reH; de 3o n M!rs ; 4= de '!io de 5E>4.
56
"ron%nci!r. M!s; dentro dess! %nid!de; !#eri! %' conflito inter'in#el entre idJi!s "ois so'ente "el! l%t! contr! !s f!ls!s idJi!s -%e !"!rece' const!nte'ente J -%e ! #erd!de "ode ser !'"li!d! e escl!recid!; e no conflito co' ! eresi! "ode ! ortodoOi! se desen#ol#er ! fi' de desco,rir !s necessid!des d! J"oc!2 %' esfor/o se'Afi' t!',J' d! "!rte de c!d! re&i0o "!r! 'old!r o se% Cristi!nis'o ! !L%st!rAse; %' esfor/o -%e n0o seri! tot!l'ente s%"ri'ido ne' deiO!do tot!l'ente incontrol!do. O te'"er!'ento loc!l de#e eO"ri'ir s%! "!rtic%l!rid!de e' s%! for'! de Cristi!nis'o; e o 'es'o -%!nto !o estr!to soci!l; de t!l 'odo -%e "oss! florescer ! c%lt%r! !"ro"ri!d! ! c!d! re! e ! c!d! cl!sse2 '!s de#e !#er t!',J' %'! for/! -%e '!nten ! L%nt!s ess!s re!s e ess!s cl!sses. Se f!lt!r ess! for/! correti#! n! dire/0o d! %nifor'id!de de cren/! e de "rtic!; ent0o ! c%lt%r! de c!d! "!rte sofrer. 3 desco,ri'os -%e ! c%lt%r! de %'! n!/0o "ros"er! co' ! "ros"erid!de d! c%lt%r! de se%s #rios constit%intes; t!nto &eo&rficos -%!nto soci!is2 '!s -%e t!',J' J necessrio ser ele 'es'o %'! "!rte de %'! c%lt%r! '!is !'"l!; -%e re-%er o ide!l Plti'o; e',or! irre!li.#el; de %'! Gc%lt%r! '%ndi!lH n%' sentido diferente do i'"l$cito nos es-%e'!s de feder!cionist!s %ni#ers!is. E se' %'! fJ co'%'; todos os esA 5=< for/os "!r! !"roOi'!r !s n!/Kes c%lt%r!l'ente "ode' "rod%.ir !"en!s %'! il%s0o de %nid!de. 5=>
A "ol$tic!; tod!#i!; n0o o co'"ro'ete% de'!is ! "onto de des#i!r se%s "ens!'entos de cois!s '!is i'"ort!ntes. SAMUEL 3OUNSON so,re 1eor&e L*ttelton.
O,ser#!'os; !t%!l'ente; -%e ! Gc%lt%r!H !tr!i ! !ten/0o dos "ol$ticos) n0o -%e os "ol$ticos seL!' se'"re G o'ens de c%lt%r!H; '!s -%e ! Gc%lt%r!H J recon ecid! co'o %' instr%'ento de "ol$tic!; e co'o !l&o soci!l'ente deseL#el -%e c!,e !o Est!do "ro'o#er. N0o sS o%#i'os; nos !ltos esc!lKes "ol$ticos; -%e !s Grel!/Kes c%lt%r!isH entre os "!$ses s0o de &r!nde i'"ortQnci!; '!s t!',J' desco,ri'os -%e s0o f%nd!dos escritoA 5=6 rios; s0o desi&n!d!s "esso!s; "!r! o fi' eO"resso de !tender ! ess!s rel!/Kes; -%e "res%'i#el'ente de#e' fo'ent!r ! !'i.!de intern!cion!l. O f!to de ter ! c%lt%r!; de !l&%'! for'!; se torn!do %' de"!rt!'ento d! "ol$tic! n0o de#e o,sc%recer e' noss! 'e'Sri! o f!to de -%e; e' o%tros "er$odos; ! "ol$tic! foi %'! !ti#id!de "r!tic!d! dentro de %'! c%lt%r!; e entre re"resent!ntes de c%lt%r!s diferentes. N0o J; "ort!nto; for! de "ro"Ssito tent!r indic!r o l%&!r d! "ol$tic! dentro de %'! c%lt%r! %nid! e di#idid! se&%ndo o ti"o de %nid!de e di#is0o -%e te'os consider!do. Pode'os !d'itir; !c o; -%e n%'! socied!de t0o !rtic%l!d! ! "rtic! d! "ol$tic! e %' interesse !ti#o "elos ne&Scios "P,licos n0o seri! ! t!ref! de todos; o% de to dos no 'es'o &r!%2 e -%e ne' todos de#eri!' interess!rAse; s!l#o e' 'o'entos de crise; "el! cond%t! d! n!/0o co'o %' todo. N%'! socied!de s!di!'ente re&ion!l; os ne&Scios "P,licos seri!' t!ref! de todos; o% d! &r!nde '!iori!; !"en!s dentro de %nid!des soci!is '%ito "e-%en!s2 e seri!' ! t!ref! de %' nP'ero "ro&ressi#!'ente 'enor de o'ens n!s %nid!des '!iores dentro d!s -%!is est0o co'"reendid!s !s 'enores. N%'!
socied!de s!di!'ente "etrific!d!; os ne&Scios "P,licos seri!' %'! res"ons!,ilid!de s%"ort!d! de 'odo i&%!l) %'! res"ons!,ilid!de '!ior erd!ri!' !-%eles -%e erd!r!' #!nt!&ens es"eci!is; e nos -%!is o interesse "rS"rio; e o interesse "or s%!s f!'$li!s de#eri!' coincidir co' o es"$rito "P,lico. A elite diri&ente; d! n!/0o co'o %' todo; consistiri! n!-%eles c%L! res"ons!,ilid!de fosse erd!d! L%nt!'ente co' ! !fl%(nci! e "osi/0o; e c%L!s for/!s fosse' const!nte'ente !%'ent!d!s e '%it!s #e.es diri&id!s; "ro'o#endo indi#$d%os de t!lentos eOce"cion!is. M!s; -%!ndo f!l!'os de %'! elite diri&ente; de#e'os ren%nci!r ! "ens!r n%'! elite nitid!'ente se"!r!d! d!s o%tr!s elites d! socied!de. A rel!/0o d! elite "ol$tic! o% seL!; dos 'e',ros diri&entes de todos os &r%"os "ol$ticos efeti#os e recoA 5=C n ecidos; "ois ! so,re#i#(nci! de %' siste'! "!rl!'ent!r eOi&e %' const!nte L!nt!r co' ! O"osi/0o co' !s o%tr!s elites seri! coloc!d! co' de'!si!d! cr%e.! se fosse' descrit!s co'o co'%nic!/0o entre o'ens de !/0o e o'ens de "ens!'ento. \ !ntes %'! rel!/0o entre o'ens de ti"os diferentes de 'ente e re!s diferentes de "ens!'ento e !/0o. U'! distin/0o n$tid! entre "ens!'ento e !/0o n0o J '!is necessri! "!r! ! #id! "ol$tic! do -%e "!r! ! reli&ios!; n! -%!l o conte'"l!ti#o de#e ter s%! "rS"ri! !ti#id!de; e o "!dre sec%l!r n0o de#e ser tot!l'ente ineO"eriente e' 'edit!/0o. N0o eOiste "l!no de #id! !ti#! e' -%e o "ens!'ento seL! ne&li&enci#el; eOceto o d! '!is si'"les eOec%/0o !%to'tic! de ordens2 e n0o es"Jcie de "ens!'ento -%e n0o ten ! !l&%' efeito so,re ! !/0o. E' o%tro loc!55C; s%&eri -%e %'! socied!de est e' "eri&o de desinte&r!/0o -%!ndo eOiste %'! f!lt! de cont!to entre "esso!s de re!s diferentes de !ti#id!de entre ! 'ente "ol$tic!; ! cient$fic!; ! !rt$stic!; ! filosSfic! e ! reli&ios!. Ess! se"!r!/0o n0o "ode ser est!,elecid! si'"les'ente "el! or&!ni.!/0o "P,lic!. N0o J %'! -%est0o de re%nir e' co'issKes re"resent!ntes de ti"os diferentes de con eci'ento e eO"eri(nci!; de "edir ! todos -%e infor'e' os o%tros. A elite de#eri! ser !l&o diferente; !l&o co'"osto '%ito '!is or&!nic!'ente; do -%e %' -%!dro de ,on.os; c!ci-%es e '!&n!t!s. Uo'ens -%e se L%nt!' !"en!s "!r! "ro"Ssitos sJrios definidos; e e' oc!siKes ofici!is; n0o se L%nt!' de #erd!de. Pode' ter !l&%' interesse
5C
co'%' l no f%ndo do cor!/0o2 "ode'; no decorrer de cont!tos re"etidos; c e&!r ! tere' %' #oc!,%lrio e %' idio'! co'%ns -%e "!rece' co'%nic!r c!d! &r!d!/0o de si&nific!do necessri! ! se% "ro"Ssito co'%'2 '!s contin%!r0o ! s!ir desses encontros c!d! %' "!r! se% '%ndo soci!l "!rtic%l!r; ,e' co'o "!r! se% '%ndo solitrio. 5=D Todo '%ndo L o,ser#o% -%e !s "ossi,ilid!des de %' sil(ncio s!tisfeito; de %'! 'Pt%! consci(nci! feli. -%!ndo est0o en#ol#idos n%'! t!ref! co'%'; o% de %'! seried!de e si&nific!/0o essenci!l no "r!.er de %'! ,rinc!deir! inocente; s0o c!r!cter$stic!s de -%!l-%er inti'id!de "esso!l '!is estrit!2 e ! con&eni!lid!de de -%!l-%er c$rc%lo de !'i&os de"ende de %'! con#en/0o soci!l co'%'; de %' rit%!l co'%' e de "r!.eres co'%ns de rel!O!'ento. Ess!s !L%d!s 7 inti'id!de n0o t(' 'enos i'"ortQnci! "!r! ! co'%nic!/0o do si&nific!do d!s "!l!#r!s do -%e ! "osse de %' !ss%nto co'%' so,re o -%!l s0o infor'!d!s !s #ri!s "!rtes. \ des!stroso "!r! %' o'e' ter os !'i&os e os sScios de ne&Scios e' dois &r%"os n0oArel!cion!dos2 t!',J' J li'it!dor -%!ndo "ertence' ! %' e 'es'o &r%"o. T!is o,ser#!/Kes so,re ! inti'id!de "esso!l n0o "ode' ter "retensKes de !"resent!r !l&%'! no#id!de) ! Pnic! no#id!de "oss$#el J c !'!r !ten/0o "!r! el!s nesse conteOto. Mostr!' o deseLo de ter %'! socied!de onde !s "esso!s de tod! !ti#id!de s%"erior "oss!' encontr!rAse se' f!l!r si'"les'ente de ne&Scios o% se' sofrer "or tere' de f!l!r dos ne&Scios %' do o%tro. P!r! !#!li!r corret!'ente %' o'e' de !/0o; "recis!'os ter rel!/Kes co' ele) o%; "elo 'enos; de#e'os con ecer '%itos o'ens de !ti#id!des se'el !ntes "!r! ser'os c!"!.es de f!.er %'! s%"osi/0o inteli&ente !cerc! de !l&%J' co' -%e' n0o nos rel!cion!'os. E tr!#!r con eci'ento co' %' o'e' de "ens!'ento; e for'!r %'! i'"ress0o de s%! "erson!lid!de; "ode ser de &r!nde !L%d! no L%l&!'ento de s%!s idJi!s. Isso n0o J tot!l'ente in!de-%!do 'es'o no c!'"o d! !rte; e',or! co' i'"ort!ntes reser#!s; e e',or! !s i'"ressKes de %'! "erson!lid!de !rt$stic! !fete' '%it!s #e.es ! o"ini0o so,re s%! o,r! de '!neir! tot!l'ente irrele#!nte "ois todo !rtist! L de#e ter o,ser#!do -%e; n0o o,st!nte 5=@ %' "e-%eno nP'ero de "esso!s des&oste' de s%! o,r! co' '!is #i&or de"ois -%e o con ece'; eOiste' '%it!s t!',J' -%e t(' %'! "redis"osi/0o '!is
!'i&#el co' rel!/0o 7 s%! o,r! de"ois de o con ecere' co'o !&r!d#el co'"!n eiro. Ess!s #!nt!&ens "ersiste'; "or '!is -%e "oss!' ofender ! r!.0o; e ! des"eito do f!to de -%e; n!s 'odern!s socied!des d!s '!iori!s; J i'"oss$#el -%e c!d! %' con e/! todos os o%tros. E' nosso te'"o; le'os de'!si!dos li#ros no#os; o% fic!'os !flitos !o "ens!r nos no#os li#ros -%e est!'os deiO!ndo de ler2 le'os '%itos li#ros; "or-%e n0o "ode'os con ecer &ente ,!st!nte2 n0o "ode'os con ecer ! todos -%e nos seri! ,enJfico con ecer; "or-%e eles s0o de'!si!dos. Conse-Tente'ente; se te'os ! c!"!cid!de de !L%nt!r "!l!#r!s e ! felicid!de de "oder i'"ri'iAl!s; nSs nos co'%nic!'os escre#endo '!is li#ros. M%it!s #e.es; d!-%eles escritores -%e fic!r$!'os ,!st!nte feli.es e' con ecer; J -%e "ode'os i&nor!r os li#ros2 e; -%!nto '!is os con ece'os "esso!l'ente; 'enos necessid!de "ode'os sentir de ler o -%e escre#e'. Est!'os n0o sS so,rec!rre&!dos co' de'!si!dos li#ros no#os2 !lJ' disso; est!'os !tr!"!l !dos co' de'!si!dos "eriSdicos; rel!tSrios e 'e'or!ndos -%e circ%l!' e' c!rter "ri#!do. No esfor/o de n0o deiO!r "!r! trs !s '!is inteli&entes dess!s "%,lic!/Kes; "ode'os s!crific!r !s tr(s r!.Kes "er'!nentes d! leit%r!) ! !-%isi/0o de con eci'ento; o desfr%te d! !rte e o "r!.er do entreteni'ento. Entret!nto; o "ol$tico "rofission!l te' t!nt! cois! ! f!.er -%e n0o !c ! te'"o "!r! %'! leit%r! sJri!; 'es'o so,re "ol$tic!. Te' t0o "o%co te'"o "!r! troc!r idJi!s e infor'!/0o co' o'ens de distin/0o e' o%tr!s sit%!/Kes d! #id!. N%'! socied!de de 'enor t!'!n o M%'! socied!de; "ort!nto; -%e fosse 'enos fe,ril'ente oc%"!d!N; "oderi! !#er '!is con#ers!/0o e 'enos li#ros2 e n0o encontr!r$!'os ! tend(nci! de -%e este ens!io fornece %' eOe'"lo -%e t(' !-%eles -%e !d-%irir!' !l&%'! re"%t!/0o; de escre#er li#ros for! do te'! e' -%e constr%$r!' ess! re"%t!/0o. 5=E \ i'"ro##el; e' tod! ! '!ss! de teOto i'"resso; -%e !s o,r!s '!is ori&in!is e '!is "rof%nd!s !lc!nce' os ol os o% c !'e' ! !ten/0o de %' &r!nde "P,lico; o% 'es'o de %' ,o' nP'ero de leitores -%e s0o c!"!.es de !"reciA l!s. As idJi!s -%e eO!lt!' %'! tend(nci! !t%!l o% %'! !tit%de e'ocion!l c e&!' '!is lon&e2 e o%tr!s ser0o destorcid!s ! fi' de se !d!"t!re' !o -%e L J !ceito. O res$d%o n! 'ente "P,lic! dificil'ente ser %'! destil!/0o do 'el or e do '!is s,io) J '!is "ro##el -%e re"resente os "reconceitos co'%ns d! '!iori! dos editores e cr$ticos. Deste 'odo se for'! !s id9es reues '!is "recis!'ente !s mots reus -%e; de#ido 7 s%! infl%(nci!
e'ocion!l so,re !-%el! "!rte do "P,lico -%e J infl%enci!d! "elo teOto i'"resso; de#e' ser le#!d!s e' consider!/0o "elo "ol$tico "rofission!l; e tr!t!d!s co' res"eito e' s%!s !ren&!s "P,lic!s. N0o J necessrio; "!r! ! rece"/0o si'%ltQne! dess!s GidJi!sH; -%e seL!' coerentes consi&o 'es'!s2 e; e',or! se contr!di&!' entre si; o "ol$tico "rtico de#e '!n%seAl!s co' '!ior defer(nci!; co'o se fosse' !s constr%/Kes de %'! s!&!cid!de ,e' infor'!d!; !s int%i/Kes de %' &(nio; o% ! s!,edori! !c%'%l!d! d! id!de. E' re&r! &er!l; ele n0o in!lo% -%!l-%er fr!&rQnci! -%e "oss!' ter eO!l!do -%!ndo fresc!s2 ele !s c eir! !"en!s -%!ndo L co'e/!' ! feder. N%'! socied!de dot!d! de #rios n$#eis de c%lt%r!; e de #rios n$#eis de "oder e !%torid!de; o "ol$tico iode !o 'enos ser contido; !o %s!r ! lin&%!&e'; "or se% res"eito !o L%l&!'ento; e 'edo do rid$c%lo; de %' "P,lico 'enor e '!is cr$tico; entre os -%!is se '!ntin ! !l&%' "!dr0o de estilo de "ros!. Se fosse t!',J' %'! socied!de descentr!li.!d!; %'! socied!de e' -%e !s c%lt%r!s loc!is contin%!sse' ! florescer; e e' -%e ! '!iori! dos "ro,le'!s fosse' "ro,le'!s loc!is !cerc! dos -%!is "o"%l!/Kes loc!is "oderi!' for'!r %'! o"ini0o ! "!rtir de s%! "rS"ri! eO"eri(nci! e d! con#ers! co' os #i.in os; !s !ren&!s "ol$tic!s "odi!' i&%!l'ente tender ! 55= '!nifest!r '!ior cl!re.! e ser s%scet$#eis de 'enores #!ri!/Kes de inter"ret!/0o. U' disc%rso loc!l n%'! e'iss0o loc!l tende ! ser '!is inteli&$#el do -%e %' diri&ido ! tod! %'! n!/0o; e o,ser#!'os -%e %s%!l'ente o '!ior !cer#o de !',i&Tid!des e &ener!lid!des o,sc%r!s J encontr!do e' disc%rsos diri&idos !o '%ndo inteiro. Se'"re J deseL#el -%e %'! "!rte d! ed%c!/0o d!-%el!s "esso!s -%e n!scer!' nos &r!%s "ol$ticos s%"eriores d! socied!de; o% est0o -%!lific!dos "or s%!s c!"!cid!des ! in&ress!re' neles; seL! %' ensino d! istSri!; e -%e %'! "!rte do est%do d! istSri! seL! ! istSri! d! teori! "ol$tic!. A #!nt!&e' do est%do d! istSri! &re&! e d! teori! "ol$tic! &re&!; co'o "reli'in!r !o est%do de o%tr! istSri! e o%tr! teori!; J s%! manusea%ilidade) te' ! #er co' %'! re! "e-%en!; co' o'ens e' #e. de '!ss!s; e co' !s "!iOKes %'!n!s de indi#$d%os e' #e. d!-%el!s #!st!s for/!s i'"esso!is -%e; e' noss! socied!de 'odern!; s0o %'! con#eni(nci! necessri! de "ens!'ento; e c%Lo est%do tende ! o,sc%recer o est%do dos seres %'!nos. AlJ' disso; J i'"ro##el -%e o leitor de filosofi! &re&! "!re/! s%"eroti'ist! -%!nto !os
efeitos d! teori! "ol$tic!2 "ois ele o,ser#!r -%e o est%do d!s for'!s "ol$tic!s "!rece ter n!scido do fr!c!sso dos siste'!s "ol$ticos2 e -%e ne' Pl!t0o ne' AristSteles est!#!' '%ito "reoc%"!dos co' "re#is0o; o% '%ito oti'is'o so,re o f%t%ro. O ti"o de teori! "ol$tic! -%e s%r&i% nos te'"os re!l'ente 'odernos est 'enos "reoc%"!d! co' ! n!t%re.! %'!n!; -%e el!. tende ! tr!t!r co'o !l&o -%e se'"re "ode ser refor'%l!do "!r! !d!"t!rAse ! -%!l-%er -%e seL! ! for'! "ol$tic! consider!d! '!is deseL#el. Se%s d!dos re!is s0o for/!s i'"esso!is -%e "ode' terAse ori&in!do no conflito e co',in!/0o d!s #ont!des %'!n!s; '!s t(' de s%,stit%$ I!s. Co'o "!rte de disci"lin! !c!d('ic! "!r! o Lo#e'; sofre de #ri!s des#!nt!&ens. N!t%r!l'ente; tende ! for'!r 'entes -%e ser0o "ost!s ! "ens!r !"en!s e' ter'os de for/!s i'"esso!is e in%'!A 555 n!s; e desse 'odo ! des%'!ni.!r se%s est%d!ntes. Est!ndo oc%"!d! co' ! %'!nid!de !"en!s n! '!ss!; tende ! se"!r!rAse d! Jtic!2 est!ndo oc%"!d! !"en!s co' !-%ele "er$odo recente d! istSri! d%r!nte o -%!l se "ode 'ostr!r '!is f!cil'ente -%e ! %'!nid!de foi &o#ern!d! "or for/!s i'"esso!is; ele red%. o "rS"rio est%do d! %'!nid!de 7s d%!s o% tr(s Plti'!s centen!s de !nos do o'e'. M%ito fre-Tente'ente el! inc%lc! %'! cren/! n%' f%t%ro infleOi#el'ente deter'in!do e !o 'es'o te'"o n%' f%t%ro -%e est!'os tot!l'ente li#res "!r! 'old!r co'o -%iser'os. O "ens!'ento "ol$tico 'oderno; en#ol#ido ineOtric!#el'ente co' ! econo'i! e co' ! sociolo&i!; !"ro"ri!Ase d! "osi/0o de r!in ! d!s ci(nci!s. Pois !s ci(nci!s eO!t!s e eO"eri'ent!is s0o L%l&!d!s de !cordo co' ! s%! %tilid!de; e s0o !#!li!d!s n! 'edid! e' -%e "rod%.e' res%lt!dos o% torn!ndo ! #id! '!is confort#el e 'enos "enos!; o% torn!ndoA! '!is "recri! e ter'in!ndoA! '!is r!"id!'ente. A "rS"ri! c%lt%r! J enc!r!d! o% co'o %' s%,"rod%to des"re.$#el -%e "ode ser entre&%e ! si 'es'o; o% co'o %' de"!rt!'ento d! #id! ! ser or&!ni.!do de !cordo co' o es-%e'! "!rtic%l!r -%e "referi'os. Esto% "ens!ndo n0o so'ente n!s filosofi!s '!is do&'tic!s e tot!litri!s de oLe; '!s t!',J' n!s conLect%r!s -%e colore' o "ens!'ento e' todo o "!$s e tende' ! ser "!rtil !d!s "elos "!rtidos '!is o"ostos.
U' doc%'ento i'"ort!nte n! istSri! d! dire/0o "ol$tic! d! c%lt%r! ser o ens!io de Leon TrotsRi; Liter!t%r! e Re#ol%/0o; -%e foi tr!d%.ido e' 5E46 "!r! o in&l(s5D. A con#ic/0o; -%e "!rece est!r "rof%nd!'ente 554 !rr!i&!d! n! 'ente 'osco#it!; de -%e o "!"el d! M0e RPssi! J contri,%ir n0o si'"les'ente co' idJi!s e for'!s "ol$tic!s; '!s co' %' co'"leto 'odo de #id! "!r! o resto do '%ndo2 c e&o% !o "onto de torn!rAnos ! todos '!is "olitic!'ente conscientes d! c%lt%r!. M!s o%#e o%tr!s c!%s!s; !lJ' d! Re#ol%/0o R%ss!; "!r! ess! consci(nci!. As "es-%is!s e !s teori!s de !ntro"Slo&os dese'"en !r!' ! s%! "!rte; e nos le#!r!' ! est%d!r co' %'! !ten/0o no#! !s rel!/Kes entre os "oderes i'"eri!is e os "o#os s%,'issos. Os &o#ernos est0o '!is conscientes d! necessid!de de consider!r !s diferen/!s c%lt%r!is2 e; n! 'edid! e' -%e ! !d'inistr!/0o coloni!l J control!d! ! "!rtir do centro i'"eri!l; ess!s diferen/!s !d-%ire' %'! crescente i'"ortQnci!. U' "o#o e' isol!'ento n0o te' consci(nci! de ter de -%!l-%er 'odo %'! Gc%lt%r!H. E !s diferen/!s entre !s di#ers!s n!/Kes e%ro"Ji!s no "!ss!do n0o er!' s%ficiente'ente !'"l!s "!r! f!.er -%e se%s !,it!ntes #isse' s%!s c%lt%r!s co'o diferentes ! "onto de &er!re' conflito e inco'"!ti,ilid!de) ! consci(nci! c%lt%r!l co'o %' 'eio de %nir %'! n!/0o contr! o%tr!s n!/Kes foi eO"lor!d!; e' "ri'eiro l%&!r; "elos Plti'os &o#ern!ntes d! Ale'!n !. At%!l'ente; to'!'oAnos c%lt%r!l'ente conscientes de %'! '!neir! -%e !li'ent! o n!.is'o; o co'%nis'o e o n!cion!lis'o si'%lt!ne!'ente2 de %'! '!neir! -%e enf!ti.! ! se"!r!/0o se' !L%d!rAnos ! s%"erAl!. Nest! !lt%r!; n0o ser0o ino"ort%n!s !l&%'!s o,ser#!/Kes so,re os efeitos c%lt%r!is do i'"Jrio Mno sentido '!is co'"reensi#o do ter'oN. Os "ri'eiros &o#ern!ntes ,ritQnicos d! $ndi! est!#!' contentes e' &o#ern!r2 !l&%ns deles; &r!/!s 7 lon&! resid(nci! e 7 cont$n%! !%s(nci! d! 1r0A9ret!n !; !ssi'il!r!' ! 'ent!lid!de do "o#o -%e &o#ern!#!'. 55<
P%,lic!do "or Intern!cion!l P%,lis ers; NeX ]orR. U' li#ro -%e 'erece ser re"%,lic!do. N0o d ! i'"ress0o de -%e TrotsRi fosse '%ito sens$#el 7 liter!t%r!2 '!s; do se% "onto de #ist!; ele er! '%ito inteli&ente !cerc! disso. Co'o todos os se%s escritos; o li#ro est c eio de disc%ss0o de "erson!lid!des r%ss!s 'enores -%e o estr!n&eiro i&nor! e n!s -%!is n0o est interess!do2 '!s ess! ind%l&(nci! e' det!l e; e',or! contri,%! co' %' s!,or de re&ion!lis'o; confere 7 o,r! tod! %'! !"!r(nci! de &en%inid!de; co'o se ti#esse sido escrit! '!is "!r! f!l!r s%! 'ente do -%e co' %' ol o n%'! !%di(nci! estr!n&eir!.
5D
U' Plti'o ti"o de &o#ern!ntes; eO"l$cit! e crescente'ente os ser#idores de V ite !ll; e ser#indo !"en!s "or %' "er$odo li'it!do M!"Ss o -%( reto'!#!' !o se% "!$s n!ti#o; o% "!r! !"osent!rAse o% "!r! !l&%'! o%tr! !ti#id!deN; "referi!' introd%.ir n! $ndi! os ,enef$cios d! ci#ili.!/0o ocident!l. N0o "retender!' err!dic!r; o% i'"or; %'! Gc%lt%r!H tot!l2 '!s ! s%"eriorid!de d! or&!ni.!/0o soci!l e "ol$tic! do Ocidente; d! ed%c!/0o in&les!; d! L%sti/! in&les!; do Gil%'inis'oH e d! ci(nci! ocident!is "!reci!'Al es o Pnico 'oti#o s%ficiente "!r! introd%.ir ess!s cois!s. O ,ritQnico; inconsciente d! i'"ortQnci! d! reli&i0o n! for'!/0o de s%! "rS"ri! c%lt%r!; dificil'ente "odi! recon ecer s%! i'"ortQnci! n! "reser#!/0o de %'! o%tr!. N! i'"osi/0o &r!d!ti#! de %'! c%lt%r! estr!n&eir! %'! i'"osi/0o e' -%e ! for/! re"resent! !"en!s %'! "e-%en! "!rte) o !"elo 7 !',i/0o; e ! tent!/0o ! -%e est eO"osto o n!ti#o; de !d'ir!r !s cois!s err!d!s d! ci#ili.!/0o ocident!l; e "or 'oti#os err!dos; s0o '%ito '!is decisi#os os 'oti#os de !rro&Qnci! e &enerosid!de se'"re est0o ineOtric!#el'ente 'ist%r!dos2 eOiste !o 'es'o te'"o %'! !fir'!/0o de s%"eriorid!de e %' deseLo de tr!ns'itir o 'odo de #id! so,re o -%!l se ,!sei! ess! "retens! s%"eriorid!de2 de t!l 'odo -%e o n!ti#o !d-%ire %' s!,or "elos 'odos ocident!is; %'! !d'ir!/0o .elos! "elo "oder '!teri!l; e %' ressenti'ento contr! se%s t%tores. O (Oito "!rci!l d! ocident!li.!/0o; c%L!s #!nt!&ens !"!rentes !l&%ns 'e',ros d! socied!de orient!l est0o "rontos ! !"reender; fe. -%e o orient!l fic!sse '!is descontente co' s%! "rS"ri! ci#ili.!/0o e '!is ressentido co' !-%el! -%e "ro#oco% esse descontent!'ento2 to'o%Ao '!is. c:nscio d!s diferen/!s; !o 'es'o te'"o -%e o,litero% !l&%'!s dess!s diferen/!s2 e ro'"e% ! c%lt%r! n!ti#! e' se% n$#el '!is !lto; se' "enetr!r !s '!ss!s. E so'os deiO!dos co' ! refleO0o 'el!ncSlic! de -%e ! c!%s! dess! desinte&r!/0o n0o J ! corr%"/0o; ! #iol(nci! o% ! ' !d'inistr!/0o) t!is '!les dese'"en !r!' !"en!s %'! "eA 55> -%en! "!rte; e nen %'! n!/0o &o#ern!nte te#e 'enos de se en#er&on !r do -%e ! 1r0A9ret!n ! nesses "!rtic%l!res2 ! corr%"/0o; ! #iol(nci! e ! ' !d'inistr!/0o "re#!leci!' n! $ndi! !ntes d! c e&!d! dos ,ritQnicos; enc!rre&!dos "or eles de "ert%r,!r o siste'! de #id! indi!no. A c!%s! reside no f!to de -%e n0o "ode !#er co'"ro'isso "er'!nente entre os eOtre'os de %' &o#erno eOterno -%e se content! e' '!nter ! orde' e deiO!r in!lter!d! !
estr%t%r! soci!l; e %'! co'"let! !ssi'il!/0o c%lt%r!l. O fr!c!sso e' !tin&ir ! Plti'! J %' fr!c!sso reli&ioso.5@ Mostr!r. o d!no -%e foi c!%s!do 7 c%lt%r! n!ti#! no "rocesso de eO"!ns0o i'"eri!l J; se' dP#id!; %' indici!'ento do "rS"rio i'"Jrio; co'o sS os !d#o&!dos d! dissol%/0o i'"eri!l est0o ,!st!nte !"tos ! inferir. N! #erd!de; '%it!s #e.es esses 'es'os !ntii'"eri!list!s J -%e; sendo li,er!is; s0o os crentes '!is co'"l!centes n! s%"eriorid!de d! ci#ili.!/0o ocident!l; e !o 'es'o te'"o ce&os !os ,enef$cios conferidos "elo &o#erno i'"eri!l e !o "reL%$.o infli&ido "el! destr%i/0o d! c%lt%r! n!ti#!. Se&%ndo t!is ent%si!st!s; f!.e'os ,e' e' introd%.irAnos e' o%tr! ci#ili.!/0o; e-%i"!r se%s 'e',ros co' nossos instr%'entos 'ecQnicos; nossos siste'!s de &o#erno; ed%c!/0o; L%sti/!; 'edicin! e fin!n/!; inc%tir neles %' desdJ' "or se%s "rS"rios cost%'es e %'! !tit%de escl!recid! di!nte d! s%"ersti/0o reli&ios! e deA 556 "ois deiOAl!s co.in !r lent!'ente no c!ldo -%e "re"!r!'os "!r! eles. \ di&no de not! -%e ! cr$tic! '!is #ee'ente; o% !,%so; do i'"eri!lis'o ,ritQnico "ro#J'; '%it!s #e.es; de re"resent!ntes d!s socied!des -%e "r!tic!' %'! for '! diferente de i'"eri!lis'o isto J; de eO"!ns0o -%e "rod%. ,enef$cios '!teri!is e !'"li! ! infl%(nci! d! c%lt%r!. Os Est!dos Unidos se'"re ti#er!' ! tend(nci! ! i'"or se% 'odo de #id! "rinci"!l'ente n! esteir! de se% co'Jrcio; e cri!ndo %' &osto "or s%!s 'erc!dori!s. Mes'o o !rtef!to '!teri!l '!is %'ilde; -%e J o "rod%to e o s$',olo de %'! ci#ili.!/0o "!rtic%l!r; constit%i %' e'issrio d! c%lt%r! de onde "ro#J') "!rtic%l!r'ente; ,!st! 'encion!r esse !rti&o infl%ente e infl!'#el; o fil'e de
U' res%'o interess!nte dos efeitos do contr!to c%lt%r!l no Leste encontr!Ase e' The 8ritsh in Asia: de 1%* Vint. As s%&estKes oc!sion!is de Mr. Vint do efeito d! $ndi! so,re o ,ritQnico s0o n0o %nos s%&esti#!s do -%e s%! !#!li!/0o do efeito do ,ritQnico so,re ! $ndi!. Por eOe'"lo) GN0o J certo co'o te#e in$cio o "reconceito de cor in&l(s se foi erd!do dos "ort%&%eses n! $ndi!; o% foi %'! infec/0o do siste'! de c!st!s ind% o%; co'o !l&%J' s%&eri%; co'e/o% co' ! c e&!d! d!s es"os!s ins%l!res e s%,%r,!n!s dos ser#idores ci#is; o% "ro#eito de -%!l-%er o%tr! c!%s!. O ,ritQnico n! $ndi! er! o ,ritQnico cl!sseA'Jdi! -%e #i#i! n%'! condi/0o !rtifici!l) n0o tin ! !ci'! dele nen %'! cl!sse s%"erior de se% "rS"rio "o#o; e !,!iOo dele nen %'! cl!sse inferior de se% "rS"rio "o#o. Er! %' est!do de #id! -%e le#o% ! %'! co',in!/0o de !rro&Qnci! e defensi#!H M". 4=EN.
5@
cel%lSide2 e !ssi' ! eO"!ns0o econ:'ic! !'eric!n! "ode ser t!',J'; e' se% c!'in o; ! c!%s! d! desinte&r!/0o d!s c%lt%r!s -%e el! toc!. O ti"o '!is recente de i'"eri!lis'o; o d! RPssi!; J t!l#e. o '!is en&en oso; e o '!is ,e' c!lc%l!do "!r! florescer de !cordo co' ! condi/0o !t%!l. O I'"Jrio R%sso "!rece ser dili&ente e' e#it!r !s fr!-%e.!s dos i'"Jrios -%e o !nteceder!') J !o 'es'o te'"o '!is i'"l!c#el e '!is c%id!doso co' ! #!id!de dos "o#os s%,'etidos. A do%trin! ofici!l J ! tot!l i&%!ld!de r!ci!l %' !s"ecto '!is fcil de "reser#!r n! Fsi! "el! RPssi!; "or c!%s! do '!ti. orient!l d! 'ente r%ss! e "or c!%s! do !tr!so no desen#ol#i'ento r%sso se&%ndo os "!drKes ocident!is. P!rece' ter sido feit!s tent!ti#!s de "reser#!r ! si'ilit%de de !%toA&o#erno e !%tono'i! loc!is) o o,Leti#o; e% s%s"eito; J d!r 7s #ri!s re"P,lic!s loc!is e !os Est!dosAs!tJlites ! il%s0o de %'! es"Jcie de inde"end(nci!; en-%!nto o "oder re!l J eOercido ! "!rtir de Mosco%. A il%s0o; '%it!s #e.es; tende ! des#!necerAse; -%!ndo %'! re"P,lic! loc!l J sP,it! e i&no'inios!'ente red%.id! !o st!t%s de %'! es"Jcie de "ro#$nci! o% de col:ni! de"endente d! coro!2 '!s J '!ntid! e isso J o '!is interess!nte do nosso "onto de #ist! "or 55C %' c%id!doso f!#oreci'ento d! Gc%lt%r!H loc!l; c%lt%r! no sentido red%.ido d! "!l!#r!; co'o t%do o -%e J "itoresco; inofensi#o e se"!r#el d! "ol$tic!; co'o; "or eOe'"lo; l$n&%! e liter!t%r!; !rtes e cost%'es loc!is. M!s; co'o ! RPssi! so#iJtic! "recis! '!nter ! s%,ordin!/0o d! c%lt%r! 7 teori! "ol$tic!; o s%cesso de se% i'"eri!lis'o "!rece "ro"$cio ! cond%.ir ! %' senso de s%"eriorid!de d! "!rte d!-%ele de se%s "o#os no -%!l foi for'!d! ! s%! teori! "ol$tic!2 de t!l 'odo -%e J de es"er!r -%e; en-%!nto se '!nti#er o I'"Jrio R%sso; se const!te ! crescente !fir'!/0o de %'! c%lt%r! 'osco#it! do'in!nte; e !s r!/!s s%,ordin!d!s so,re#i#endo; n0o co'o "o#os dot!dos c!d! %' de se% "!dr0o c%lt%r!l; '!s co'o c!st!s inferiores. SeL! co'o for; os r%ssos for!' o "ri'eiro "o#o 'oderno ! "r!tic!r consciente'ente ! dire/0o "ol$tic! d! c%lt%r!; e ! !t!c!r e' todos os "ontos ! c%lt%r! de -%!l-%er "o#o -%e deseLe' do'in!r. Z%!nto '!is desen#ol#id! for %'! c%lt%r! estr!n&eir!; '!is co'"let!s ser0o !s tent!ti#!s de eOtir"Al! !tr!#Js d! eli'in!/0o d!-%eles ele'entos n! "o"%l!/0o s%,'etid! e' -%e est! c%lt%r! est '!is consciente.
Os "eri&os -%e s%r&e' d! Gconsci(nci! c%lt%r!lH no Ocidente s0o; !t%!l'ente; de ti"o diferente. Nossos 'oti#os; "!r! tent!r f!.er !l&o ! res"eito de noss! c%lt%r!; !ind! n0o s0o intencion!l'ente "ol$ticos. N!sce' d! consci(nci! de -%e noss! c%lt%r! n0o est '%ito s!di! e do senti'ento de -%e de#e'os to'!r !l&%'!s 'edid!s "!r! 'el or!r s%! condi/0o. Ess! consci(nci! tr!nsfor'o% o "ro,le'! d! ed%c!/0o; o% identific!ndo c%lt%r! co' ed%c!/0o; o% recorrendo 7 ed%c!/0o co'o Pnico instr%'ento "!r! 'el or!r noss! c%lt%r!. Co'o no c!so d! inter#en/0o do Est!do; o% de !l&%' or&!nis'o -%!se ofici!l s%,#encion!do "el! Est!do; e' !%O$lio d!s !rtes e d!s ci(nci!s; "ode'os #er '%ito ,e' ! necessid!de; n!s !t%!is condi/Kes; de t!l !"oio. U' or&!nis'o co'o o 8ritish Council; en#i!ndo const!nte'ente re"resenA 55D t!ntes d!s !rtes e d!s ci(nci!s !o eOterior; e con#id!ndo re"resent!ntes estr!n&eiros ! este "!$s; J inesti'#el e' noss! J"oc! '!s n0o "ode'os !ceit!r co'o "er'!nentes o% nor'!is e s!%d#eis !s condi/Kes -%e torn!' necessri! t!l dire/0o. Est!'os "re"!r!dos "!r! !credit!r -%e; so, !l&%'!s condi/Kes; de#e !#er %' tr!,!l o Ptil "!r! o 8ritish Council eOec%t!r2 '!s n0o &ost!r$!'os de est!r certos de -%e n%nc! '!is ser "oss$#el 7 elite intelect%!l de todos os "!$ses #i!L!r co'o cid!d0os "!rtic%l!res e f!.er os cont!tos entre si se' ! !"ro#!/0o e o !"oio de !l&%'! or&!ni.!/0o ofici!l. Al&%'!s !ti#id!des i'"ort!ntes; J ,!st!nte "ro##el; n%nc! '!is ser0o "oss$#eis se' %'! ret!&%!rd! ofici!l de !l&%' ti"o. O "ro&resso d!s ci(nci!s eO"eri'ent!is eOi&e !t%!l'ente %' e-%i"!'ento #!sto e c!ro; e ! "rtic! d!s !rtes n0o te' '!is; e' !l&%'! &r!nde esc!l!; o ,enef$cio do "!troc$nio "ri#!do. PodeAse fornecer !l&%'! s!l#!&%!rd! contr! ! crescente centr!li.!/0o do controle e ! "oliti.!/0o d!s !rtes e ci(nci!s; se encor!L!r'os ! inici!ti#! e ! res"ons!,ilid!de loc!l2 e; n! 'edid! do "oss$#el; ! fonte centr!l dos f%ndos for se"!r!d! do controle de se% e'"re&o. F!r$!'os ,e' i&%!l'ente e' !l%dir 7s !ti#id!des s%,sidi!d!s e !rtifici!l'ente esti'%l!d!s c!d! %'! "or se% no'e) f!/!'os o -%e for necessrio "el! "int%r! e esc%lt%r!; o% "el! !r-%itet%r!; o% "elo te!tro; "el! 'Psic!; o% "or %'! o% o%tr! ci(nci!; o% de"!rt!'ento de eOerc$cio intelect%!l; f!l!ndo de c!d! %'! "or se% no'e; e li'it!ndoAnos ! %s!r ! "!l!#r! Gc%lt%r!H co'o ter'o co'"reensi#o. Pois; !ssi'; res#!l!'os "!r! ! "res%n/0o de -%e ! c%lt%r! "ode ser "l!nific!d!. A c%lt%r! n%nc! "ode ser tot!l'ente consciente se'"re '!is do -%e !-%ilo de -%e te'os
consci(nci!2 e n0o "ode ser "l!nific!d! "or-%e J t!',J' o s%"orte inconsciente de todo o nosso "l!neL!'ento. 55@
D%r!nte ! Plti'! &%err!; for!' "%,lic!d!s %' nP'ero eOce"cion!l de o,r!s so,re ! te'! d! ed%c!/0o2 !"!recer!' t!',J' #ol%'osos rel!tSrios de co'issKes; e %' nP'ero inc!lc%l#el de col!,or!/Kes so,re o !ss%nto nos "eriSdicos. N0o J !ss%nto 'e%; ne' est dentro de 'in ! co'"et(nci!; eO!'in!r tod! ! teori! ed%c!cion!l corrente2 '!s #(' ! "ro"Ssito !l&%ns "o%cos co'entrios; de#ido 7 !ssoci!/0o $nti'!; e' '%it!s 'entes; entre ed%c!/0o e c%lt%r!. O -%e interess! 7 'in ! tese J o ti"o de conLect%r! -%e f!.e' !-%eles -%e escre#e' so,re ed%c!/0o. As not!s se&%intes s0o co'entrios de !l&%'!s dess!s conLect%r!s "redo'in!ntes. 55E 1. Que, antes de ingressar em qualquer discusso sobre Educao, devemos estabelecer o objetivo da Educao. Tr!t!Ase de cois! '%ito diferente de definir ! "!l!#r! Ged%c!/0oH. O dicionrio de OOford nos infor'! -%e ed%c!/0o J Go "rocesso de instr%ir Mos Lo#ensNH2 -%e J Go ensino siste'tico; ! instr%/0o o% trein!'ento d!do !o Lo#e' Me; "or eOtens0o; !os !d%ltosN; "re"!r!ndoAo "!r! ! o,r! d! #id!H2 -%e J t!',J' Gc%lt%r! o% desen#ol#i'ento de "oderes; for'!/0o de c!rterH. A"rende'os -%e ! "ri'eir! dess!s defini/Kes est de !cordo co' o %so do sJc%lo W8I2 e -%e o terceiro e'"re&o "!rece ter s%r&ido no sJc%lo WIW. E' s%'!; o dicionrio nos di. o -%e L s!,e'os; e n0o #eLo co'o %' dicionrio "oderi! f!.er '!is. M!s; -%!ndo escritores tent!' est!,elecer o o,Leti#o d! ed%c!/0o; est0o f!.endo de d%!s cois!s %'!) o% est0o tr!.endo 7 ton! o -%e !credit!' ter sido se'"re o o,Leti#o inconsciente; e "ort!nto d!ndo se% "rS"rio si&nific!do 7 istSri! do tern!2 o% est0o for'%l!ndo o -%e "ode n0o ter sido; o% "ode ter sido !"en!s es"!s'odic!'ente; o o,Leti#o re!l no "!ss!do; '!s; n! s%! o"ini0o; de#eri! ser o o,Leti#o ! diri&ir o desen#ol#i'ento no f%t%ro.
EO!'ine'os !l&%'!s dess!s defini/Kes do o,Leti#o d! ed%c!/0o. E' The Churches +ur,e' Their Tas#; %' #ol%'e "%,lic!do e' li&!/0o co' ! OOford Conference on Church: Cotnmunit' and +tate of ;<=>; de"!r!'oAnos co' o. se&%inte) Ed%c!/0o J o "rocesso "elo -%!l ! co'%nid!de "roc%r! !,rir ! #id! ! todos os indi#$d%os dentro del! e c!"!citAlos ! "!rtici"!r del!. Tent! tr!ns'itirAl es ! s%! c%lt%r!; incl%si#e os "!drKes se&%ndo os -%!is de#eri!' #i#er. Onde ess! c%lt%r! J consider!d! definiti#!; f!.Ase ! tent!ti#! de i'":Al! 7s 'entes '!is Lo#ens. Onde J #ist! co'o %' est&io no desen#ol#i'ento; !s 'entes '!is Lo#ens s0o trein!d!s t!nto "!r! rece,(Al! co'o "!r! criticAl! e !"erfei/oAl!. 54= Est! c%lt%r! se co'"Ke de #rios ele'entos. 8!i d! !,ilid!de r%di'ent!r e do con eci'ento 7 inter"ret!/0o do %ni#erso e do o'e' "el! -%!l #i#e ! co'%nid!de... O o,Leti#o d! ed%c!/0o; se&%ndo "!rece; J tr!ns'itir c%lt%r!) !ssi'; ! c%lt%r! M-%e n0o foi definid!N se li'it!; "ro#!#el'ente; 7-%ilo -%e "ode ser tr!ns'itido "el! ed%c!/0o. E',or! recon e/!'os -%e ! Ged%c!/0oH J t!l#e. '!is co'"reensi#! do -%e Go siste'! ed%c!cion!lH; de#e'os o,ser#!r -%e ! "res%n/0o de -%e ! c%lt%r! "ode res%'irAse e' !,ilid!des e inter"ret!/Kes contro#erte ! #is0o '!is co'"reensi#! d! c%lt%r! -%e te'os tent!do !d'itir. Incident!l'ente; de#e'os '!nter %'! #i&ilQnci! !tent! so,re ess! Gco'%nid!deH "ersonific!d! -%e J o re"ositSrio de !%torid!de. O%tr! !#!li!/0o do o,Leti#o d! ed%c!/0o J !-%el! -%e ! #( e' ter'os de '%d!n/! soci!l e "ol$tic!. Este; se o entendi ,e'; J o "ro"Ssito -%e infl!'! Mr. U. C. Dent. GNosso ide!l di. ele e' A New .rder In !n"lish !ducation J ! de'ocr!ci! "len!.H N0o J definido de'ocr!ci! "len!2 e; se se !tin&ir ! de'ocr!ci! "len!; &ost!r$!'os de s!,er -%!l J o nosso "rSOi'o ide!l "!r! ! ed%c!/0o de"ois -%e esse for re!li.!do. Mr. Uer,ert Re!d d ! s%! !#!li!/0o do o,Leti#o d! ed%c!/0o e' !ducation Throu"h Art. N0o !c o -%e Mr. Re!d "%desse consider!r o !ss%nto so, o 'es'o "ris'! -%e Mr. Dent; "ois; en-%!nto Mr. Dent deseL! %'! Gde'ocr!ci! "len!H; Mr. Re!d di. -%e G"refere %'! conce"/0o li,ertri! d! de'ocr!ci!H; -%e s%s"eito seL! %'! de'ocr!ci! '%ito diferente d! de Mr. Dent. Mr. Re!d J '%ito '!is "reciso no e'"re&o d!s "!l!#r!s do -%e Mr.
Dent2 !ssi'; e',or! "oss! conf%ndir 'enos o leitor !"ress!do; "ode e',!r!/!r '!is f!cil'ente o leitor dili&ente. \ escol endo %'! conce"/0o li,ertri! d! de'ocr!ci!; di. ele; -%e res"onde'os 7 "er&%nt!) GZ%!l J o "ro"Ssito d! ed%c!/0oaH Esse "ro"Ssito J definido "osterior'ente co'o G! reconcili!/0o d! sin&%l!rid!de indi#id%!l co' ! %nid!de soci!lH. 545 O%tro ti"o de !"reci!/0o do o,Leti#o d! ed%c!/0o J ! !#!li!/0o inco'"let!; d! -%!l nos fornece %' eOe'"lo o Dr. F. C. U!""old Me' Towards a New Aristocrac'N. A t!ref! f%nd!'ent!l d! ed%c!/0o; nos cont! ele; J Gtrein!r o ti"o de o'ens e de '%l eres de -%e ! J"oc! "recis!H. Se !credit!r'os -%e eOiste' !l&%ns ti"os de o'ens e '%l eres de -%e c!d! J"oc! necessit!r "ode'os o,ser#!r -%e !#eri! "er'!n(nci! t!nto -%!nto '%d!n/! n! ed%c!/0o. M!s ! !#!li!/0o J inco'"let!; n! 'edid! e' -%e so'os deiO!dos n! c%riosid!de de s!,er -%e' ir deter'in!r -%!is s0o !s necessid!des d! J"oc!. U'! d!s res"ost!s '!is fre-Tentes 7 "er&%nt!) GZ%!l J o "ro"Ssito d! ed%c!/0oaH J) GFelicid!deH. T!',J' Mr. Ue,ert Re!d nos d est! res"ost!; n%' "!nfleto deno'in!do The !ducation of (ree Men; !o di.er -%e n0o con ece defini/0o 'el or dos o,Leti#os d! ed%c!/0o do -%e ! de Villi!' 1odXin) Go #erd!deiro o,Leti#o d! ed%c!/0o... J ! &er!/0o de felicid!deH. GO "ro"Ssito do 1o#erno di. o Li#ro 9r!nco -%e L%stific! o Plti'o !ducation Act J !sse&%r!r 7s cri!n/!s %'! infQnci! '!is feli. e %' 'el or co'e/o de #id!.H A felicid!de; '%it!s #e.es; est !ssoci!d! !o G"leno desen#ol#i'ento d! "erson!lid!deH. O Dr. C. E. M. 3o!d; 'ostr!ndo '!is "r%d(nci! do -%e ! '!iori! d!-%eles -%e tent!r!' res"onder ! est! -%est0o; '!ntJ' o "onto de #ist!; -%e ! 'i' 'e "!rece '%ito sens$#el; de -%e ! ed%c!/0o te' inP'er!s fin!lid!des. Dess!s ele rel!cion! tr(s Me' A%out !ducation; %' dos li#ros '!is le&$#eis so,re o te'! -%e cons%lteiN) 5. C!"!cit!r o r!"!. o% ! 'o/! ! &!n !r ! s%! #id!... 4. Pre"!rAlo de 'odo ! dese'"en !r se% "!"el co'o cid!d0o de %'! de'ocr!ci!.
<. C!"!citAlo ! desen#ol#er todos os "oderes e f!c%ld!des l!tentes de s%! n!t%re.! e !ssi' desfr%t!r %'! ,o! #id!. Neste "onto; J %' !l$#io terAnos !"resent!do ! no/0o si'"les e inteli&$#el de -%e "re"!r!r !l&%J' "!r! 544 &!n !r ! #id! seL! %' dos "ro"Ssitos d! ed%c!/0o. O,ser#!'os no#!'ente ! estreit! !ssoci!/0o entre ed%c!/0o e de'ocr!ci!2 !-%i t!',J' o Dr. 3o!d J '!is "r%dente t!l#e. do -%e Mr. Dent o% Mr. Re!d; n0o -%!lific!ndo s%! Gde'ocr!ci!H co' %' !dLeti#o. GDesen#ol#er todos os "oderes e f!c%ld!des l!tentesH "!rece ser %'! #!ri!nte do G"leno desen#ol#i'ento d! "erson!lid!deH) '!s o Dr. 3o!d J s!&!. !o e#it!r o %so d!-%el! "!l!#r! eni&'tic!; G"erson!lid!deH. Al&%ns; se' dP#id!; n0o concord!r0o co' ! sele/0o de o,Leti#os do Dr. 3o!d. E; co' '!is r!.0o; "ode'os nos -%eiO!r; de -%e nen %' deles nos le#! '%ito lon&e se' nos 'eter e' dific%ld!de. Todos eles cont(' !l&%'! #erd!de) '!s; co'o c!d! %' deles "recis! ser corri&ido "elos o%tros; J "oss$#el -%e todos eles "recise' ser !de-%!dos t!',J' ! o%tros "ro"Ssitos. C!d! %' deles necessit! de !l&%'! -%!lific!/0o. U' c%rso "!rtic%l!r de ed%c!/0o "ode; no '%ndo e' -%e se encontr! o Lo#e'; ser eO!t!'ente o -%e J necessrio "!r! desen#ol#er se%s dons "ec%li!res e n0o o,st!nte "reL%dic!r s%! c!"!cid!de de &!n !r o se% s%stento. A ed%c!/0o "!r! -%e o Lo#e' "oss! dese'"en !r se% "!"el n%'! de'ocr!ci! J %'! !d!"t!/0o necessri! do indi#$d%o !o !',iente; se ! de'ocr!ci! for !-%el! onde ele #!i dese'"en !r se% "!"el) se n0o for; ele est tr!nsfor'!ndo o !l%no no instr%'ento d! re!li.!/0o de %'! '%d!n/! soci!l -%e o ed%c!dor te' no cor!/0o e isso n0o J ed%c!/0o; '!s !l&o '!is. N0o esto% ne&!ndo -%e ! de'ocr!ci! seL! ! 'el or for'! de socied!de; '!s; !o introd%.ir esse "!dr0o n! ed%c!/0o; o Dr. 3o!d; L%nt!'ente co' o%tros escritores; est deiO!ndo '!r&e'; 7-%eles -%e !credit!' e' !l&%'! o%tr! for'! de socied!de -%e o Dr. 3o!d "ode n0o &ost!r; de coloc!r Me; n! 'edid! e' -%e ele est f!l!ndo !"en!s de ed%c!/0o; o Dr. 3o!d n0o "oderi! ref%tAloN !l&%'! !#!li!/0o co'o ! se&%inte) GU' dos "ro"Ssitos d! ed%c!/0o J e-%i"!r o r!"!. o% ! 'o/! ! dese'"en !r s%! "!rte co'o sPdito de %' &oA 54< #erno des"SticoH. Fin!l'ente; no toc!nte !o desen#ol#i'ento de todos os "oderes e f!c%ld!des l!tentes d! n!t%re.! de !l&%J'; n0o esto% certo de -%e !l&%J' es"er!sse "or isso) "ode ser -%e "oss!'os desen#ol#er !"en!s !l&%ns
"oderes e f!c%ld!des 7s c%st!s de o%tros2 e -%e de#e !#er !l&%'! escol !; ,e' co'o ine#it!#el'ente !l&%' !cidente; n! dire/0o -%e to'! o desen#ol#i'ento de !l&%J'. E; -%!nto 7 ,o! #id!; !l&%'! !',i&Tid!de no sentido e' -%e "ode'os Gdesfr%tAl!H2 e o -%e J ! ,o! #id! foi te'! de disc%ssKes desde os "ri'eiros te'"os !tJ o di! de oLe. O -%e o,ser#!'os de 'odo es"eci!l so,re o "ens!'ento ed%c!cion!l dos Plti'os !nos J o ent%si!s'o co' -%e foi !ceit! ! ed%c!/0o co'o instr%'ento d! re!li.!/0o de ide!is soci!is. Seri! %'! "en! se "!sssse'os "or ci'! d!s "ossi,ilid!des d! ed%c!/0o co'o %' 'eio de !d-%irir s!,edori!2 se de"recisse'os ! !-%isi/0o de con eci'ento "!r! s!tisf!/0o d! c%riosid!de; se' -%!l-%er o%tro 'oti#o sen0o o deseLo de s!,er2 e se "erd(sse'os nosso res"eito "elo !"render. T!nto -%!nto "elo "ro"Ssito d! ed%c!/0o. Contin%o co' ! "rSOi'! conLect%r!. 2. Que a educao torna o povo mais eli!. 3 desco,ri -%e o o,Leti#o d! ed%c!/0o foi definido co'o sendo torn!r o "o#o '!is feli.. A "res%n/0o de -%e el! torn! o "o#o '!is feli. "recis! ser consider!d! isol!d!'ente. Z%e ! "esso! ed%c!d! J '!is feli. do -%e ! n0oA ed%c!d! n0o J e#idente "or si sS. A-%eles -%e t(' consci(nci! de s%! f!lt! de ed%c!/0o; fic!' descontentes; se !c!lent!' !',i/Kes de so,ress!ir e' "rofissKes "!r! !s -%!is n0o est0o -%!lific!dos2 '%it!s #e.es fic!' descontentes si'"les'ente "or-%e l es foi d!do entender -%e '!is ed%c!/0o os teri! torn!do '!is feli.es. M%itos de nSs sente' -%eiO! de nossos "!is; 54> noss!s escol!s o% noss!s %ni#ersid!des "or n0o tere' feito o 'el or "or nSs) isso "ode ser %' 'eio de 'ini'i.!r noss!s "rS"ri!s f!l !s e desc%l"!r nossos fr!c!ssos. De o%tro l!do; ser ed%c!do !ci'! do n$#el d!-%eles de -%e' se erd!r!' os ,itos e &ostos soci!is; "ode "ro#oc!r dentro de %' o'e' %'! di#is0o -%e interfere co' ! felicid!de2 !ind! -%e; sendo o indi#$d%o de inteli&(nci! s%"erior; isso "oss! "ro"orcion!rAl e %'! #id! '!is "len! e '!is Ptil. E ser trein!do; ensin!do e instr%$do !ci'! do n$#el d!s c!"!cid!des e for/! de !l&%J' "ode ser des!stroso2 "ois ! ed%c!/0o J %'! c!r&!; e "ode i'"or 7 'ente f!rdos '!is "es!dos do -%e ! 'ente "ode s%"ort!r. Ed%c!/0o de'!is; co'o ed%c!/0o de 'enos; "ode "rod%.ir infelicid!de.
". Que a educao # algo que todos desejam. As "esso!s "ode' ser "ers%!did!s ! deseL!r -%!se t%do; "or !l&%' te'"o; se l es for dito const!nte'ente -%e J !l&o ! -%e t(' direito e -%e l es J ne&!do inL%st!'ente. O deseLo es"ontQneo de ed%c!/0o J '!ior e' !l&%'!s co'%nid!des do -%e e' o%tr!s2 &er!l'ente concord!'os e' -%e J '!ior no Norte do -%e no S%l d! In&l!terr!; e '!is forte !ind! n! EscSci!. \ "oss$#el -%e o deseLo de ed%c!/0o seL! '!ior onde eOiste' dific%ld!des no 'eio de o,t(Al! dific%ld!des n0o ins%"er#eis '!s -%e s0o #encid!s !"en!s 7 c%st! de !l&%' s!crif$cio e "ri#!/0o. De -%!l-%er 'odo; "ode'os conLect%r!r -%e ! f!cilid!de de ed%c!/0o le#!r 7 indiferen/! "or el!2 e -%e ! i'"osi/0o %ni#ers!l de ed%c!/0o !ci'! dos !nos de '!t%rid!de cond%.ir ! %'! ostilid!de contr! el!. U'! !lt! "ro"or/0o de ed%c!/0o &er!l J t!l#e. 'enos necessri! "!r! %'! socied!de ci#il do -%e J %' res"eito "elo !"rendi.!do. 546 $. Que a educao deveria ser organi!ada de modo a proporcionar %igualdade de oportunidade&.19 Do -%e disse'os e' c!"$t%lo !nterior so,re !s cl!sses e elites; se&%eAse -%e ! ed%c!/0o de#eri! !L%d!r ! "reser#!r ! cl!sse e ! escol er ! elite. \ certo -%e o indi#$d%o eOce"cion!l teri! ! o"ort%nid!de de ele#!rAse n! esc!l! soci!l e !tin&ir %'! "osi/0o n! -%!l "%desse eOercit!r se%s t!lentos "!r! '!ior "ro#eito se% e d! socied!de. M!s o ide!l de %' siste'! ed%c!cion!l -%e escol esse !%to'!tic!'ente de !cordo co' s%!s c!"!cid!des n!t%r!is J in!tin&$#el n! "rtic!2 e se o tornsse'os nosso o,Leti#o "rinci"!l; desor&!ni.!ri! ! socied!de e !#ilt!ri! ! ed%c!/0o. Desor&!ni.!ri! ! socied!de; "or s%,stit%ir !s cl!sses "or elites de cJre,ros; o% t!l#e. !"en!s de c!"!cid!des inteli&entes. Z%!l-%er siste'! ed%c!cion!l -%e o,Leti#!sse %' tot!l !L%ste entre ed%c!/0o e socied!de tenderi! t!nto ! restrin&ir ! ed%c!/0o
A isso "odeAse c !'!r L!co,inis'o n! ed%c!/0o. Se&%ndo !l&%J' -%e !#i! d!do ,!st!nte !ten/0o ! isso; o L!co,inis'o consisti! Ge' to'!r o "o#o co'o indi#$d%os i&%!is; se' -%!l-%er no'e o% descri/0o !ssoci!dos; se' !ten/0o 7 "ro"ried!de; se' di#is0o de "oderes; e for'!ndo o &o#erno de dele&!dos ! "!rtir de !l&%ns o'ens; !ssi' constit%$dos2 e' destr%ir o% confisc!r ! "ro"ried!de; e e' s%,orn!r os credores "P,licos; o% o "o,re; co' !s 'ordo'i!s; or! de %' l!do d! co'%nid!de; or! de o%tro; se' ol !r "!r! ! "rescri/0o o% "rofiss0oH M9UR[E; emar#s on the Polic' of the AluesN.
5E
7-%ilo -%e le#! !o s%cesso no '%ndo; co'o ! li'it!r o s%cesso no '%ndo 7-%el!s "esso!s -%e for!' ,ons !l%nos do siste'!. A "ers"ecti#! de %'! socied!de &o#ern!d! e diri&id! !"en!s "or !-%eles -%e "!ss!r!' e' certos eO!'es e se s!$r!' ,e' e' !l&%ns testes "l!neL!dos "elos "sicSlo&os n0o J tr!n-Tili.!dor!2 e',or! "oss! d!r es"!/o ! t!lentos !tJ ent0o o,sc%ros; "ro#!#el'ente o,sc%receri! o%tros; e red%.iri! 7 i'"ot(nci! !l&%ns -%e "oderi!' 54C "rest!r !ltos ser#i/os. AlJ' disso; o ide!l de %' siste'! %nifor'e onde c!d! %' -%e fosse c!"!. de rece,er ed%c!/0o s%"erior n0o deiO!sse de t(Al!; cond%. i'"erce"ti#el'ente 7 ed%c!/0o de &ente de'!is e conse-Tente'ente !o re,!iO!'ento dos "!drKes -%e este nP'ero inc !do de c!ndid!tos J c!"!. de !tin&ir. N!d! J '!is toc!nte; no tr!t!do do Dr. 3o!d; -%e ! "!ss!&e' e' -%e discorre "roliO!'ente so,re !s !'enid!des de Vinc ester e OOford. O Dr. 3o!d fe. %'! #i sit! ! Vinc ester2 e l "!sseo% "or %' L!rdi' enc!nt!dor. S%s"eit!Ase -%e ten ! "ercorrido o L!rdi' d! Reitori!; '!s ele n0o s!,e -%e L!rdi' er!. Este L!rdi' le#o%Ao ! r%'in!r so,re o ColJ&io; e s%! G'ist%r! de o,r!s d! n!t%re.! e do o'e'H. GO -%e #eLo disse ele consi&o 'es'o J o "rod%to fin!l de %'! lon&! tr!di/0o; -%e re'ont! !tr!#Js de noss! istSri!; nesse c!so "!rtic%l!r; !tJ os T%dors.H MN0o consi&o !tin!r "or -%e ele "!ro% nos T%dors; '!s isso foi s%ficiente "!r! s%stent!r ! e'o/0o de -%e est!#! "oss%$d! ! s%! 'ente.N N0o foi so'ente ! n!t%re.! e ! !r-%itet%r! -%e o i'"ression!r!'2 tin ! consci(nci! i&%!l'ente de G%'! lon&! tr!di/0o de o'ens des"reoc%"!dos -%e le#!#!' #id!s di&n!s e ocios!sH. De Vinc ester s%! 'ente "!sso% ! OOford; 7 OOford -%e ele con ecer! co'o est%d!nte2 e de no#o; n0o foi si'"les'ente so,re ! !r-%itet%r! e os L!rdins -%e se% "ens!'ento se estende%; '!s t!',J' so,re os o'ens) Cont%do; 'es'o no 'e% "rS"rio te'"o... -%!ndo ! de'ocr!ci! L ,!ti! 7s "ort!s d! cid!del! -%e lo&o i! c!"t%r!r; "odi!Ase o,ser#!r !l&%' res%lt!do t$'ido do !c!so &re&o. E' 9!lliol; e' 5E55; !#i! %' &r%"o de Lo#ens concentr!dos nos 1renfells e nos 3o n M!nners; '%itos dos -%!is for!' 'ortos n! Plti'! &%err!; -%e !c !#!' certo re'!r no ,!rco do ColJ&io; Lo&!r S-%ei o% rP&,i "!r! o ColJ&io o% 'es'o "!r! ! Uni#ersid!de; s%,stit%ir o O.U.D.S.; '!nterAse fir'e no ColJ&io 1!%dies; &!st!r "!rte d! noite
con#ers!ndo n! co'"!n i! dos !'i&os; e',or! !o 'es'o te'"o o,ti#esse' se%s con eci'entos e 54D l%re!s e (irst in ?reats. O (irst in ?reats er! conse&%ido co' '%it! f!cilid!de; -%!ndo o er!. N0o #i o'ens i&%!is ! esses !ntes o% desde ent0o. T!l#e. fosse' os Plti'os re"resent!ntes de %'! tr!di/0o -%e 'orre% co' eles... P!rece estr!n o; de"ois dess!s s!%dos!s refleOKes; -%e o Dr. 3o!d ter'ine se% c!"$t%lo !"oi!ndo %'! "ro"ost! de Mr. R. U. T!Xne*) -%e o Est!do de#eri! !ss%'ir !s escol!s "P,lic!s e %sAl!s co'o intern!tos "!r! !co'od!r; "or dois o% tr(s !nos; os !l%nos intelect%!l'ente '!is c!"!.es d!s escol!s sec%ndri!s; dos 5C !os 5@ !nos. Pois !s condi/Kes e' -%e ele "ron%nci! t!l l!cri'os! des"edid! n0o for!' "rod%.id!s "el! i&%!ld!de de o"ort%nid!de. T!'"o%co for!' "rod%.id!s "or si'"les "ri#ilJ&io2 '!s "or %'! feli. co',in!/0o de "ri#ilJ&io e o"ort%nid!de; n! 'ist%r! -%e ele t!nto s!,orei!; c%Lo se&redo nen %'! Lei Ed%c!cion!l desco,rir !l&%' di!.
'. ( dogma do )ilton mudo e ingl*rio. O do&'! d! I&%!ld!de de O"ort%nid!de; -%e est !ssoci!do 7 cren/! de -%e ! s%"eriorid!de J se'"re s%"eriorid!de do intelecto; de -%e se "ode escol er !l&%' 'Jtodo inf!l$#el "!r! ! detec/0o d! inteli&(nci!; e de -%e se "ode in#ent!r %' siste'! -%e ! !li'ent!r inf!li#el'ente; rece,e %' refor/o e'ocion!l d! cren/! no Milton '%do e in&lSrio. Esse 'ito !d'ite -%e %'! &r!nde t!O! de c!"!cid!de de "ri'eir! "l!n! n0o so'ente c!"!cid!de; '!s &(nio est sendo des"erdi/!d! "or f!lt! de ed%c!/0o2 o%; !ltern!ti#!'ente; -%e; se no dec%rso de sJc%los fosse eli'in!do %' Pnico Milton e' "otenci!l; "or "ri#!/0o do ensino for'!l; !ind! !ssi' #!leri! ! "en! #ir!r ! ed%c!/0o de "ern!s "!r! o !r ! fi' de -%e isso n0o !contecesse de no#o. MPode ser e',!r!/oso !"!recere' '%itos Miltons e '%itos S !Res"e!res; '!s este "eri&o J re'oto.N F!.endo L%sti/! ! T o'!s 54@
1r!*; de#er$!'os le',r!rAnos do Plti'o e '!is refin!do #erso d! estrofe; e record!r -%e "ode'os t!',J' ter deiO!do esc!"!r !l&%' Cro'Xell c%l"!do do s!n&%e de se% "!$s. A "ro"osi/0o de -%e "erde'os '%itos Miltons e Cro'XelIs "or c!%s! d! noss! lentid0o e' fornecer %' siste'! est!d%!l co'"reensi#o de ed%c!/0o n0o "ode ser "ro#!d! o% des!"ro#!d!2 te' %'! forte !tr!/0o "!r! '%itos !rdentes es"$ritos refor'ist!s. Isso co'"let! 'in ! s%cint! list! -%e n0o "retendi! ser eO!%sti#! d!s cren/!s correntes. O do&'! d! o"ort%nid!de i&%!l J o '!is infl%ente de todos; e J de fendido resol%t!'ente "or !l&%ns -%e rec%!ri!' di!nte do -%e 'e "!rece sere' s%!s "ro##eis conse-T(nci!s. \ %' ide!l -%e sS "ode ser re!li.!do "len!'ente -%!ndo n0o '!is se res"eit!r ! instit%i/0o d! f!'$li!; e -%!ndo o controle e ! res"ons!,ilid!de dos "!is "!ss!r "!r! o Est!do. Z%!l-%er siste'! -%e o re!li.!r de#e o,ser#!r -%e n0o seL!' "er'itid!s -%!is-%er #!nt!&ens ori%nd!s de fort%n! f!'ili!r; -%!is-%er #!nt!&ens de#id!s 7 "re#id(nci!; !o !%toAs!crif$cio e 7 !',i/0o dos "!is ! fi' de o,ter; "!r! !l&%'! cri!n/! o% Lo#e'; %'! ed%c!/0o s%"erior 7-%el! ! -%e te' direito se&%ndo o siste'!. A "o"%l!rid!de d! cren/! J t!l#e. %' indic!ti#o de -%e J !ceito o enfr!-%eci'ento d! f!'$li!; e -%e est ,!st!nte !di!nt!d! ! desinte&r!/0o de cl!sses. Est! desinte&r!/0o de cl!sses L cond%.ir! ! %'! esti'!ti#! eO!&er!d! d! i'"ortQnci! soci!l d! escol! cert! e do colJ&io certo n! %ni#ersid!de cert!; co'o d!ndo %' st!t%s -%e !ntes er! "rS"rio si'"les'ente do ,er/o. N%'! socied!de '!is !rtic%l!d! -%e n0o J %'! socied!de e' -%e !s cl!sses soci!is est0o isol!d!s %'! d! o%tr!) -%e J; "or s%! #e.; %' ti"o de dec!d(nci! ! distin/0o soci!l d! escol! o% colJ&io certos n0o seri! t0o deseL!d!; "ois ! "osi/0o soci!l seri! '!rc!d! e' o%tros c!'in os. A in#eL! -%e "ode' ter d!-%eles -%e s0o G'!is ,e' n!scidosH J %'! #eleid!de t(n%e; co' !"en!s %'! so',r! d! "!iO0o co' -%e s0o deseL!d!s !s 54E #!nt!&ens '!teri!is. Nen %'! "esso! s0 "ode cons%'irAse e' !'!r&%r! "or n0o ter tido !ncestr!is '!is eO!lt!dos; "ois isso seri! deseL!r ser %'! "esso! diferente d! -%e J) '!s ! #!nt!&e' do st!t%s conferido "el! ed%c!/0o n%'! escol! '!is 'odern! J !l&o -%e "ode'os f!cil'ente i'!&in!r -%e desfr%t!'os t!',J'. A desinte&r!/0o de cl!sses ind%.i% ! eO"!ns0o d! in#eL!; -%e fornece !'"lo co',%st$#el "!r! ! c !'! d! Go"ort%nid!de i&%!lH.
AlJ' do 'oti#o de d!r ! !l&%J' t!nt! ed%c!/0o -%!nto "oss$#el; "or-%e ! ed%c!/0o J e' si 'es'! deseL#el; eOiste' o%tros 'oti#os -%e !fet!' ! le&isl!/0o ed%c!cion!l) 'oti#os -%e "ode' ser di&nos de lo%#or; o% -%e si'"les'ente recon ece' o ine#it#el; e -%e "recis!'os 'encion!r !-%i !"en!s co'o %'! le',r!n/! d! co'"leOid!de do "ro,le'! le&isl!ti#o. U' 'oti#o; "or eOe'"lo; "!r! ele#!r o li'ite de id!de "!r! ! escol!rid!de co'"%lsSri! J o deseLo lo%##el de "rote&er o !dolescente; e fort!lec(Alo contr! !s infl%(nci!s '!is de&r!d!ntes ! -%e se eO"Ke -%!ndo in&ress! n!s fileir!s d! indPstri!. De#er$!'os ser sinceros -%!nto ! t!l 'oti#o2 e; e' #e. de !fir'!r o -%e J d%#idoso; -%e !l&%J' se !"ro#eit!r de t!ntos !nos de ensin!'ento -%!nto "ode'os d!rAl e; !d'it!'os -%e !s condi/Kes de #id! n! 'odern! socied!de ind%stri!l s0o t0o de"lor#eis; e t0o fr!c!s !s restri/Kes 'or!is; -%e de#e'os "rolon&!r ! escol!rid!de do Lo#e' si'"les'ente "or-%e n0o s!,e'os o -%e f!.er "!r! s!l#Alo. E' #e. de con&r!t%l!rAnos "or nosso "ro&resso; e' -%e ! escol! !ss%'e %'! o%tr! res"ons!,ilid!de !tJ ent0o deiO!d! !os "!is; "ode'os f!.er 'el or se !d'itir'os -%e c e&!'os !o est&io de ci#ili.!/0o e' -%e ! f!'$li! J irres"ons#el; o% inco'"etente; o% des!'"!r!d!2 e' -%e c!,e es"er!r -%e os "!is n0o "oss!' ed%c!r se%s fil os !de-%!d!'ente2 e' -%e '%itos "!is ne' 'es'o t(' condi/Kes de !li'entA los !de-%!d!'ente; e n0o s!,eri!' co'o; 'es'o 5<= -%e ti#esse' 'eios2 e -%e ! Ed%c!/0o de#e entr!r e' !/0o e f!.er o 'el or de %'! t!ref! r%i'. Mr. D. R. U!rd'!n o,ser#o%4= -%e)
A er! do ind%stri!lis'o e d! de'ocr!ci! ":s fi' 7; '!ior "!rte d!s &r!ndes tr!di/Kes c%lt%r!is d! E%ro"!; e n0o 'enos 7 !r-%itet%r!. No '%ndo conte'"orQneo; no -%!l ! '!iori! rece,e% 'ei! ed%c!/0o e '%itos ne' 'es'o %' -%!rto; e no -%!l se "ode' o,ter &r!ndes fort%n!s e enor'e "oder 'edi!nte ! eO"lor!/0o d! i&norQnci! e do !"etite; o%#e %' #!sto col!"so c%lt%r!l -%e se estende% d! A'Jric! 7 E%ro"! e d! E%ro"! !o Leste.
Isto J #erd!de; e',or! !L! !l&%'!s infer(nci!s -%e "ode' ser tir!d!s de '!neir! i'"rS"ri!. A eO"lor!/0o d! i&norQnci! e do !"etite n0o J %'! !ti#id!de !"en!s dos !#ent%reiros co'erci!is -%e f!.e' &r!ndes fort%n!s)
Co'o Secretrio P!rl!'ent!r do MinistJrio d! Ed%c!/0o; f!l!ndo e' 54 de L!neiro de 5E>C; n! re%ni0o &r!l de Middlese/ Head Teachers@ Association..
4=
"ode ser feit! '!is co'"let!'ente e n%'! esc!l! '!ior "elos &o#ernos. O col!"so c%lt%r!l n0o constit%i %' ti"o de infec/0o -%e te#e in$cio nos Est!dos Unidos; se es"!l o% "el! E%ro"!; e d! E%ro"! cont!'ino% o Leste. MMr. U!rd'!n "ode n0o ter -%erido di.er isto; '!s s%!s "!l!#r!s s0o inter"ret#eis dess! for'!.N M!s J i'"ort!nte le',r!r -%e ! G'ei! ed%c!/0oH J %' fen:'eno 'oderno. N!s er!s '!is !nti&!s; n0o se "odi! di.er -%e ! '!iori! for! G'eio ed%c!d!H o% 'enos) !s "esso!s tin !' ! ed%c!/0o necessri! "!r! !s f%n/Kes -%e er!' c !'!d!s ! c%'"rir. Seri! incorreto di.er -%e %' 'e',ro de %'! socied!de "ri'iti#!; o% -%e %' tr!,!l !dor !&r$col! eO"eri'ent!do de -%!l-%er J"oc!; er! 'eio ed%c!do o% ed%c!do %' -%!rto o% !l&%'! fr!/0o 'enor. A Ed%c!/0o no sentido 'oderno i'"lic! %'! soA 5<5 cied!de desinte&r!d!; n! -%!l se c e&o% ! !d'itir -%e de#e !#er %'! 'edid! de ed%c!/0o se&%ndo ! -%!l c!d! %' J si'"les'ente ed%c!do '!is o% 'enos. Port!nto; Ed%c!/0o to'o%Ase %'! !,str!/0o. C e&!dos ! ess! !,str!/0o; !f!st!d! d! #id!; J fcil "rosse&%ir !tJ 7 concl%s0o "ois todos nSs concord!'os co' o Gcol!"so c%lt%r!lH de -%e ! ed%c!/0o "!r! todos J %' 'eio -%e de#e'os e'"re&!r "!r! L%nt!r ! ci#ili.!/0o de no#o. Or!; en-%!nto conce,er'os co'o Ged%c!/0oH t%do o -%e for'! o indi#$d%o ,o' n%'! socied!de ,o!; est!'os de !cordo; e',or! ! concl%s0o n0o "!re/! nos !tin&ir e' tod! ! "!rte2 '!s; -%!ndo consider!'os co'o Ged%c!/0oH esse siste'! li'it!do de instr%/0o -%e o MinistJrio d! Ed%c!/0o control!; o% "roc%r! control!r; o re'Jdio J '!nifest! e ridic%l!'ente in!de-%!do. O 'es'o se "ode di.er d! defini/0o do o,Leto d! ed%c!/0o -%e L encontr!'os e' The Churches +ur,e' Their Tas#. Se&%ndo ess! defini/0o; ! ed%c!/0o J o "rocesso "elo -%!l ! co'%nid!de tent! tr!ns'itir ! todos os se%s 'e',ros ! s%! c%lt%r!; incl%si#e os "!drKes "elos -%!is el! os '!nteri! #i#os. Ness! defini/0o; ! co'%nid!de J %'! 'ente coleti#! inconsciente; '%ito diferente d! 'ente do MinistJrio d! Ed%c!/0o; o% d! Associ!/0o dos Diretores de Escol!; o% d! 'ente de -%!is-%er dos '%itos or&!nis'os en#ol#idos co' ed%c!/0o. Se incl%ir'os co'o ed%c!/0o tod!s !s infl%(nci!s d! f!'$li! e do 'eio; est!'os indo '%ito !lJ' d!-%ilo -%e os ed%c!dores "rofission!is "ode' control!r con-%!nto se% "oder "oss! estenderAse; n! #erd!de; !tJ ,!st!nte lon&e2 '!s; se indic!r'os -%e ! c%lt%r! J !-%ilo -%e J tr!ns'itido "or noss!s escol!s ele'ent!res e sec%ndri!s; o% "or noss!s escol!s "re"!r!tSri!s e "P,lic!s; ent0o est!'os !fir'!ndo -%e %' Sr&0o J todo %' or&!nis'o. Pois
!s escol!s sS "ode' tr!ns'itir %'! "!rte; e sS "ode' tr!ns'itir ess! "!rte efeti#!'ente; se !s infl%(nci!s eOtern!s; n0o sS d! f!'$li! e do 'eio; '!s t!',J' do tr!,!l o e do l!.er; d! 5<4 i'"rens! e dos es"etc%los e d! di#ers0o e do es"orte; esti#ere' e' !r'oni! co' eles. O erro '%it!s #e.es se insin%! !tr!#Js de noss! tend(nci! ! i'!&in!r c%lt%r! eOcl%si#!'ente co'o c%lt%r! de &r%"o; ! c%lt%r! d!s cl!sses e elites Gc%lt!sH. De"ois; contin%!'os ! "ens!r -%e ! "!rte '!is %'ilde d! socied!de te' c%lt%r! !"en!s n! 'edid! e' -%e "!rtici"! dess! c%lt%r! s%"erior e '!is consciente. Tr!t!r! '!ss! Gdesed%c!d!H d! "o"%l!/0o co'o "ode'os tr!t!r !l&%'! tri,o inocente de sel#!&ens ! -%e' so'os i'"elidos ! tr!ns'itir ! fJ #erd!deir!; J encor!LAlos ! ne&li&enci!r o% des"re.!r ess! c%lt%r! -%e "oderi!' "oss%ir e d! -%!l ! "!rte '!is consciente d! c%lt%r! tir! #it!lid!de; e !l'eL!r torn!r c!d! %' "!rt$ci"e n! !"reci!/0o dos fr%tos d! "!rte '!is consciente d! c%lt%r! J !d%lter!r e de"reci!r o -%e est!'os d!ndo. Pois J condi/0o essenci!l d! "reser#!/0o d! -%!lid!de d! c%lt%r! d! 'inori! -%e el! contin%e ! ser %'! c%lt%r! de 'inori!. Nen %' dos Aoun" Peoples@ Colle"es co'"ens!r ! deterior!/0o de OOford e C!',rid&e; e o des!"!reci'ento d!-%el! G'ist%r!H -%e o Dr. 3o!d !"reci!. U'! Gc%lt%r! de '!ss!H se'"re ser %'! c%lt%r! de s%,stit%to2 e '!is cedo o% '!is t!rde torn!rAseA !"!rente ! dece"/0o d!-%eles '!is inteli&entes !os -%!is foi i'"in&id! ess! c%lt%r!. N0o esto% -%estion!ndo ! %tilid!de; o% ridic%l!ri.!ndo ! di&nid!de dos Aoun" Peoples@ Colle"es; o% de -%!l-%er o%tr! no#! constr%/0o "!rtic%l!r. N! 'edid! e' -%e ess!s instit%i/Kes "ode' ser ,o!s; s0o '!is "ro"ens!s ! sere' ,o!s; e n0o tr!ns'itire' des!"ont!'ento; se esti#er'os fr!nc!'ente conscientes dos li'ites do -%e "%de'os f!.er co' el!s; e se co',!ter'os ! desil%s0o de -%e !s doen/!s do '%ndo "ode' ser c%r!d!s "or %' siste'! de ensino. U'! 'edid! deseL#el co'o "!li!ti#o "ode ser "reL%dici!l se for !"resent!d! co'o c%r!. Me% "onto "rinci"!l J !-%ele 'es'o -%e tentei !"resent!r no c!"$t%lo !nterior; -%!ndo f!lei d! 5<< tend(nci! d! "ol$tic! ! do'in!r ! c%lt%r!; e' #e. de '!nterAse e' se% l%&!r dentro de %'! c%lt%r!. EOiste t!',J' o "eri&o de -%e ! ed%c!/0o -%e #e'
n! #erd!de so, ! infl%(nci! d! "ol$tic! se enc!rre&!r; el! 'es'!; d! refor'! e dire/0o d! c%lt%r!; e' #e. de se '!nter co'o %'! d!s !ti#id!des !tr!#Js d!s -%!is %'! c%lt%r! se re!li.!. A c%lt%r! n0o "ode de 'odo &er!l ser tr!.id! 7 consci(nci!; e ! c%lt%r! d! -%!l so'os tot!l'ente conscientes n%nc! J tod! ! c%lt%r!) ! c%lt%r! efeti#! J !-%el! -%e est diri&indo !s !ti#id!des d!-%eles -%e est0o '!ni"%l!ndo !-%ilo -%e c !'!' c%lt%r!. Assi'; o "onto instr%ti#o J este) -%!nto '!is ! ed%c!/0o se !rro&! ! res"ons!,ilid!de; '!s siste'!tic!'ente el! e#idenci!r c%lt%r!. A defini/0o do o,Leti#o d! ed%c!/0o e' The Churches +ur,e' Their Tas# #olt! ! inco'od!rAnos co'o o riso de ien!s n%' f%ner!l. Onde ess! c%lt%r! J consider!d! definiti#!; J feit! ! tent!ti#! de i'":Al! 7s 'entes '!is Lo#ens. Onde J #ist! co'o %' est&io no desen#ol#i'ento; !s 'entes '!is Lo#ens s0o trein!d!s t!nto "!r! rece,(Al!s co'o "!r! !"erfei/oAl!. Ess!s s0o fr!ses c!rin os!s -%e re"ro#!' nossos !nte"!ss!dos c%lt%r!is incl%si#e os d! 1rJci!; Ro'!; Itli!; e Fr!n/! -%e n0o tin !' no/0o !tJ onde i! s%! c%lt%r! "!r! ser !"erfei/o!d! de"ois d! ./ford Conference on Church: Communit' and +tate of ;<=>. S!,e'os -%e !s '!iores re!li.!/Kes do "!ss!do; n!s !rtes; no con eci'ento; n! s!ntid!de; er!' !"en!s Gest&ios e' desen#ol#i'entoH -%e "ode'os ensin!r nossos Lo#ens ! !"erfei/o!r. De#e'os treinAlos n0o si'"les'ente "!r! rece,er ! c%lt%r! do "!ss!do; "ois isso seri! enc!r!r ! c%lt%r! do "!ss!do co'o definiti#!. N0o de#e'os i'"or ! c%lt%r! !o Lo#e'; e',or! "oss!'os i'"orAl es -%!l-%er filosofi! "ol$tic! e soci!l -%e esteL! e' #o&!. E; n0o o,st!nte; ! c%lt%r! d! E%ro"! se deterioro% #isi#el'ente dentro d! 'e'Sri! de '%itos -%e; de 'odo nen %'; s0o os '!is #el os de nSs. E s!,e'os -%e; se ! ed%c!/0o "ode fo'ent!r e 'el or!r o% 5<> n0o ! c%lt%r!; "ode co' certe.! !d%lterAl! e de&r!dAl!. Pois; n0o dP#id! de -%e; e' nosso i'"%lso "reci"it!do "!r! ed%c!r ! todos; est!'os ,!iO!ndo nossos "!drKes; e !,!ndon!ndo '!is e '!is o est%do d!-%eles !ss%ntos "elos -%!is J tr!ns'itido o essenci!l de noss! c%lt%r! d!-%el! "!rte -%e J tr!ns'iss$#el "el! ed%c!/0o2 destr%indo nossos !nti&os edif$cios "!r! "re"!r!r o terreno onde os n:'!des ,r,!ros do f%t%ro !c!'"!r0o co' s%!s c!r!#!n!s 'ec!ni.!d!s. O "!r&r!fo !nterior de#e ser consider!do !"en!s co'o %' !r!,esco incident!l "!r! des"ert!r os senti'entos do escritor e t!l#e. de !l&%ns "o%cos
de se%s leitores si'"ticos. N0o J '!is "oss$#el; co'o "ode ter sido ce' !nos !trs; !c !r consolo n! 'el!ncoli! "rofJtic!2 e t!is 'eios de f%&! re#el!r0o !s inten/Kes deste ens!io; t!l co'o est !fir'!do e' 'in ! introd%/0o. Se o leitor c e&! !o "onto de concord!r e' -%e o ti"o de or&!ni.!/0o de socied!de -%e indi-%ei "ode ser o '!is f!#or#el !o cresci'ento e so,re#i#(nci! de %'! c%lt%r! s%"erior; de#eri! ent0o consider!r se os 'eios s0o; e' si 'es'os; deseL#eis co'o fins) "ois !fir'ei -%e n0o "ode'os diret!'ente co'e/!r ! cri!r o% 'el or!r c%lt%r! "ode'os t0oAso'ente deseL!r os 'eios -%e s0o f!#or#eis 7 c%lt%r!; e !o f!.(Alo de#e'os est!r con#encidos de -%e estes 'eios s0o; "or si sSs; soci!l'ente deseL#eis. E; !lJ' desse "onto; de#e'os se&%ir consider!ndo !tJ onde s0o "oss$#eis ess!s condi/Kes de c%lt%r!; o% 'es'o; n%'! sit%!/0o "!rtic%l!r n%'! J"oc! "!rtic%l!r; se s0o co'"!t$#eis co' tod!s !s necessid!des i'edi!t!s e "re'entes de %'! e'er&(nci!. Pois %'! cois! ! e#it!r J %' "l!neL!'ento %ni#ers!li.!do2 %'! cois! ! deter'in!r s0o os li'ites do "l!neL#el. Min ! in#esti&!/0o; "ort!nto; foi diri&id! "!r! o si&nific!do d! "!l!#r! c%lt%r!) de 'odo -%e c!d! %' de#eri! !o 'enos "!r!r "!r! eO!'in!r o -%e ess! "!l!#r! si&nific! "!r! si; e o -%e si&nific! "!r! si e' c!d! conteOto "!rtic%l!r !ntes de %sAl!. Mes'o ess! 'odest! !s"ir!A 5<6 /0o; se for re!li.!d!; "ode ter conse-T(nci!s n! "ol$tic! e n! cond%/0o de nossos e'"reendi'entos Gc%lt%r!isH. 5<C
I \ est! ! "ri'eir! #e. -%e 'e diriLo ! o%#intes de l$n&%! !le'0; e !ntes de f!l!r so,re !ss%nto t0o !'"lo; !c o -%e de#eri! !"resent!r 'in !s credenci!is. Pois; n! #erd!de; ! %nid!de d! c%lt%r! e%ro"Ji! constit%i %' !ss%nto '%ito !'"lo; e nin&%J' de#eri! f!l!r so,re ele; ! 'enos -%e "oss%$sse !l&%' con eci'ento o% eO"eri(nci!. Ent0o; co'e/!ri! "or esse con eci'ento e eO"eri(nci! e 'ostr!ri! -%e rel!/0o !"resent! co' refer(nci! !o te'! &er!l. So% "oet! e cr$tico de "oesi!2 f%i t!',J'; de 5E44 ! 5E<E; o editor de %'! re#ist! tri'estr!l. Ness! "ri'eir! "!lestr!; tent!rei 'ostr!r o -%e ! "ri'eir! dess!s d%!s "rofissKes te' ! #er co' 'e% 5<D te'!; e -%e concl%sKes 'in ! eO"eri(nci! 'e le#o% ! tir!r. Assi'; est! J %'! sJrie de "!lestr!s so,re ! %nid!de d! c%lt%r! e%ro"Ji!; do "onto de #ist! de %' o'e' de letr!s. Foi !fir'!do '%it!s #e.es -%e; de tod!s !s l$n&%!s d! E%ro"! 'odern!; o in&l(s J ! '!is ric! "!r! se escre#er "oesi!. Ac o -%e ess! !fir'!/0o se L%stific!. M!s o,ser#e'; "or f!#or; -%e; -%!ndo e% disse G! '!is ric! "!r! se escre#er "oesi!H; f%i c%id!doso e' 'in !s "!l!#r!s) n0o -%ero di.er -%e ! In&l!terr! ten ! "rod%.ido os '!iores "oet!s; o% ! '!ior -%!ntid!de de &r!nde "oesi!. Ess! J %'! o%tr! -%est0o. EOiste' &r!ndes "oet!s e' o%tr!s l$n&%!s) D!nte J cert!'ente '!ior -%e Milton; e "elo 'enos t0o &r!nde -%!nto S !Res"e!re. E 'es'o; no toc!nte 7 -%!ntid!de de &r!nde "oesi!; n0o esto% "reoc%"!do e' !fir'!r -%e ! In&l!terr! "rod%.i% '!is. Di&o si'"les'ente -%e ! l$n&%! in&les! J o 'eio '!is not#el "!r! o "oet! f!.er "oesi!. Te' o #oc!,%lrio '!is !'"lo) t0o !'"lo -%e o se% do'$nio "or -%!l-%er "oet!
"!rece estJril e' co'"!r!/0o co' s%! ri-%e.! tot!l. M!s n0o J ess! ! r!.0o "el! -%!l J ! l$n&%! '!is ric! "!r! ! "oesi!) J !"en!s %'! conse-T(nci! d! r!.0o re!l. Ess! r!.0o; no 'e% entender; J ! #!ried!de dos ele'entos de -%e J co'"osto o in&l(s. E' "ri'eiro l%&!r; J cl!ro; eOiste o !licerce &er'Qnico; o ele'ento -%e os sen ores e nSs te'os e' co'%'. De"ois; encontr!'os %' ele'ento esc!ndin!#o consider#el; de#ido e' "ri'eiro l%&!r 7 con-%ist! din!'!r-%es!. E' se&%id!; o ele'ento fr!ncoAnor'!ndo; de"ois d! con-%ist! nor'!nd!. De"ois disso; se&%ir!'Ase %'! s%cess0o de infl%(nci!s fr!nces!s; deter'in#eis "el!s "!l!#r!s !dot!d!s e' "er$odos diferentes. O sJc%lo W8I !ssisti% !o incre'ento de no#!s "!l!#r!s c%n !d!s ! "!rtir do l!ti'2 e o desen#ol#i'ento d! l$n&%!; do co'e/o do sJc%lo W8I !tJ 'e!dos do W8II; foi !'"l!'ente %' "rocesso de test!r no#!s "!l!#r!s l!tin!s; !ssi'il!ndo !l&%'!s e reLeit!ndo o%tr!s. E eOiste %' o%A 5<@ tro ele'ento no in&l(s; -%e n0o J de t0o fcil deter'in!/0o; '!s considero de &r!nde i'"ortQnci!) o cJltico. M!s; e' tod! ess! istSri!; n0o esto% "ens!ndo !"en!s n!s P!l!#r!s; esto% "ens!ndo; no c!so d! "oesi!; "rinci"!l'ente nos Rit'os. C!d! %'! dess!s l$n&%!s tro%Oe consi&o s%! "rS"ri! 'Psic!) e ! ri-%e.! d! l$n&%! in&les! "!r! ! "oesi! est; !ntes de t%do; n! #!ried!de de se%s ele'entos 'Jtricos. EOiste o rit'o do #erso s!O:nico !nti&o; o rit'o do fr!ncoAnor'!ndo; o rit'o do &!l(s; ,e' co'o ! infl%(nci! de &er!/Kes de est%do d! "oesi! &re&! e l!tin!. E 'es'o !t%!l'ente; ! l$n&%! in&les! desfr%t! de const!ntes "ossi,ilid!des de re#i&or!'ento ! "!rtir de se%s #rios centros) #oc!,%lrio 7 "!rte; "oe'!s escritos "or in&leses; &!leses; escoceses e irl!ndeses; todos e' in&l(s; contin%!' ! 'ostr!r diferen/!s e' s%! MPsic!. N0o 'e dei !o tr!,!l o de f!l!r !os sen ores "!r! elo&i!r 'in ! "rS"ri! l$n&%!2 'e% 'oti#o de disc%tiAl! J -%e !c o -%e o in&l(s J %'! ,o! l$n&%! "!r! ! "oesi! "or-%e J co'"ost! de t!nt!s fontes e%ro"Ji!s diferentes. Co'o e% disse; isso n0o i'"lic! -%e ! In&l!terr! ten ! "rod%.ido os '!iores "oet!s. A !rte; co'o disse 1oet e; est e' li'it!/0o) e %' &r!nde "oet! J !-%ele -%e f!. o 'Oi'o co' ! l$n&%! -%e l e foi d!d!. O "oet! #erd!deir!'ente &r!nde f!. de s%! l$n&%! %'! &r!nde l$n&%!. Tod!#i!; J #erd!de -%e te'os ! tend(nci! ! "ens!r; de c!d! %' dos '!iores "o#os; -%e s0o 'el ores n%'! !rte do -%e e' o%tr!) ! Itli! e de"ois ! Fr!n/! n! "int%r!; ! Ale'!n ! n! 'Psic!; e ! In&l!terr! n! "oesi!. M!s; "ri'eir!'ente; nen %'! !rte foi "osse eOcl%si#! de !l&%' "!$s d! E%ro"!. E; e' se&%ndo l%&!r; o%#e
"er$odos e' -%e !l&%' o%tro "!$s -%e n0o ! In&l!terr! to'o% ! di!nteir! n! "oesi!. Por eOe'"lo2 nos Plti'os !nos do sJc%lo W8III e no "ri'eiro -%!rtel do WIW; o 'o#i'ento ro'Qntico cert!'ente do'ino% n! "oesi! in&les!. M!s; n! se&%nd! 'et!de do sJc%lo WIW; ! '!ior contri,%i/0o "!r! ! "oesi! foi feit! cert!'ente "el! 5<E Fr!n/!. RefiroA'e 7 tr!di/0o -%e se inici! co' 9!%del!ire e c%l'in! e' P!%l 8!lJr*. ArriscoA'e ! di.er -%e; se' ess! tr!di/0o fr!nces!; ! o,r! de tr(s "oet!s e' o%tr!s l$n&%!s e tr(s '%ito diferentes entre si refiroA'e ! V. 9. ]e!ts; ! R!iner M!ri! RilRe e; se "osso; ! 'i' 'es'o dificil'ente "oderi! ser conce,id!. E; "or co'"lic!d!s -%e seL!' ess!s infl%(nci!s literri!s; de#e'os le',r!r -%e 'es'o esse 'o#i'ento fr!nc(s de#e '%ito ! %' !'eric!no de ori&e' irl!ndes!) Ed&!r All!n Poe. E; 'es'o -%!ndo %' "!$s e %'! l$n&%! se so,ress!e' entre todos os o%tros; n0o "recis!'os !d'itir -%e os "oet!s ! -%e' se de#e ess! so,re"%L!n/! s0o necess!ri!'ente os '!iores "oet!s. 3 f!lei do 'o#i'ento ro'Qntico n! In&l!terr!. M!s; n!-%ele te'"o; 1oet e est!#! escre#endo. N0o con e/o %' "!dr0o "elo -%!l se "oss! 'edir ! &r!nde.! rel!ti#! de 1oet e e VordsXort co'o "oet!s; '!s ! o,r! tot!l de 1oet e te' %' !lc!nce -%e o tr!nsfor'! n%' o'e' '!ior. E nen %' "oet! in&l(s conte'"orQneo de VordsXort "ode ser co'"!r!do ! 1oet e. F%i le#!do ! o%tr! #erd!de i'"ort!nte so,re ! "oesi! n! E%ro"!. Isto J; -%e nen %'! n!/0o; nen %'! l$n&%!; teri! re!li.!do o -%e re!li.o%; se ! 'es'! !rte n0o ti#esse sido c%lti#!d! e' "!$ses #i.in os e e' l$n&%!s diferentes. N0o "ode'os entender %'! liter!t%r! e%ro"Ji! se' con ecer %' "o%co d!s o%tr!s. Z%!ndo eO!'in!'os ! istSri! d! "oesi! n! E%ro"!; desco,ri'os %'! tr!'! de infl%(nci!s tecid!s de l "!r! c e #iceA#ers!. Uo%#e ,ons "oet!s -%e n0o con eci!' o%tr! l$n&%! !lJ' d! s%! "rS"ri!; '!s 'es'o eles for!' s%,'etidos ! infl%(nci!s recol id!s e disse'in!d!s "or o%tros escritores entre se% "rS"rio "o#o. Or!; ! "ossi,ilid!de de c!d! liter!t%r! se reno#!r; de c!'in !r "!r! no#! !ti#id!de cri!dor!; de f!.er no#!s desco,ert!s no e'"re&o d!s "!l!#r!s; de"ende de d%!s cois!s. Pri'eiro; d! s%! c!"!cid!de de rece,er e !ssi'il!r infl%(nci!s de for!. Se&%ndo; de s%! c!"!cid!de de #olt!r !trs e !,eA 5>=
,er!rAse e' s%!s "rS"ri!s fontes. Z%!nto !o "ri'eiro c!so; -%!ndo os #rios "!$ses d! E%ro"! fore' isol!dos %' do o%tro; -%!ndo os "oet!s n0o '!is lere' -%!l-%er liter!t%r! ! n0o ser e' s%! "rS"ri! l$n&%!; ! "oesi! e' c!d! "!$s co' certe.! de#e deterior!rAse. Z%!nto !o se&%ndo; deseLo indicAlo de 'odo es"eci!l) -%e tod! liter!t%r! de#e ter !l&%'!s fontes -%e s0o "ec%li!r'ente s%!s; enr!i.!d!s "rof%nd!'ente e' s%! istSri!2 '!s t!',J'; e !o 'enos i&%!l'ente i'"ort!ntes; s0o !s fontes -%e te'os e' co'%') isto J; ! liter!t%r! de Ro'!; d! 1rJci! e de Isr!el. U %'! "er&%nt! -%e "oderi! ser feit! nest! !lt%r! e -%e de#eri! ter %'! res"ost!. O -%e di.er d!s infl%(nci!s de for! d! E%ro"!; d! &r!nde liter!t%r! d! Fsi!a N! liter!t%r! !sitic!; &r!nde "oesi!. U t!',J' "rof%nd! s!,edori! e %' "o%co de 'et!f$sic! '%ito dif$cil2 '!s; no 'o'ento; esto% interess!do !"en!s n! "oesi!. N0o ten o con eci'ento de -%!is-%er d!s l$n&%!s r!,e; "ers! o% c ines!. Te'"os !trs; est%dei !s !nti&!s l$n&%!s ind%s; e e',or! n!-%el! J"oc! esti#esse "rof%nd!'ente interess!do n! Filosofi!; t!',J' li %' "o%co de "oesi!2 e sei -%e 'in ! "oesi! re#el! ! infl%(nci! do "ens!'ento e d! sensi,ilid!de indi!nos. M!s; de 'odo &er!l; os "oet!s n0o s0o er%ditos orient!is e% 'es'o n%nc! f%i %' er%dito2 e ! infl%(nci! d! liter!t%r! orient!l so,re os "oet!s se d %s%!l'ente !tr!#Js de tr!d%/Kes. Z%e o%#e !l&%'! infl%(nci! d! "oesi! orient!l no Plti'o sJc%lo e 'eio J ine&#el) "!r! eOe'"lific!r !"en!s co' ! "oesi! in&les! e e' nosso te'"o; !s tr!d%/Kes "oJtic!s do c in(s feit!s "or E.r! Po%nd; e !s feit!s "or Art %r V!le*; "ro#!#el'ente for!' lid!s "or todo "oet! -%e escre#i! e' in&l(s. \ S,#io -%e; !tr!#Js de intJr"retes indi#id%!is; es"eci!l'ente dot!dos "!r! !"reci!r %'! c%lt%r! re'ot!; tod! liter!t%r! "ode infl%enci!r -%!l-%er o%tr!2 e enf!ti.o isso. Pois; -%!ndo f!lo d! %nid!de d! c%lt%r! e%ro"Ji!; n0o -%ero d!r ! i'"ress0o de -%e enc!ro ! c%lt%r! e%ro"Ji! co'o 5>5 !l&o isol!do de tod!s !s o%tr!s. As fronteir!s entre !s c%lt%r!s n0o s0o; e n0o "oderi!' ser; fec !d!s. M!s ! istSri! f!. %'! diferen/!. A-%eles "!$ses -%e t(' e' co'%' ! '!ior "!rte d! istSri!; s0o '!is i'"ort!ntes %' "!r! o o%tro; co' res"eito 7 s%! liter!t%r! f%t%r!. Te'os nossos clssicos co'%ns; d! 1rJci! e de Ro'!2 te'os %' clssico co'%' 'es'o e' noss!s #ri!s tr!d%/Kes d! 9$,li!.
O -%e e% disse d! "oesi!; !c o -%e J #erd!de t!',J' co' rel!/0o 7s o%tr!s !rtes. O "intor o% o co'"ositor t!l#e. &o.e de '!ior li,erd!de; n! 'edid! e' -%e n0o J li'it!do "or %'! l$n&%! "!rtic%l!r; f!l!d! !"en!s n%'! "!rte d! E%ro"!2 '!s n! "rtic! de tod! !rte !c o -%e encontr!'os os 'es'os tr(s ele'entos) ! tr!di/0o loc!l; ! tr!di/0o e%ro"Ji! co'%'; e ! infl%(nci! d! !rte de %' "!$s e%ro"e% so,re ! de o%tro. Coloco isso !"en!s co'o s%&est0o. De#o li'it!rA'e 7 !rte -%e con e/o %' "o%co. N! "oesi! "elo 'enos; nen %' "!$s "ode ser; de 'odo conse-Tente; !lt!'ente cri!ti#o "or %' "er$odo indefinido. C!d! "!$s de#e ter s%! J"oc! sec%ndri!; -%!ndo n0o ocorre nen %' no#o desen#ol#i'ento not#el) e !ssi' o centro de !ti#id!de se desloc!r "!r! c e "!r! l entre %' "!$s e o%tro. E n! "oesi! n0o eOiste ess! cois! de tot!l ori&in!lid!de; se' de#er n!d! !o "!ss!do. Se'"re -%e n!scer %' 8ir&$lio; %' D!nte; %' S !Res"e!re; %' 1oet e; todo o f%t%ro d! "oesi! e%ro"Ji! J !lter!do. N! J"oc! e' -%e #i#e %' &r!nde "oet!; cert!s cois!s s0o feit!s de %'! #e. "or tod!s e n0o "ode' ser re!li.!d!s no#!'ente2 '!s; "or o%tro l!do; todo &r!nde "oet! !crescent! !l&o !o '!teri!l co'"leOo co' -%e ser escrit! ! "oesi! f%t%r!. Esti#e f!l!ndo d! %nid!de d! c%lt%r! e%ro"Ji! t!l co'o J il%str!d! "el!s !rtes e; entre !s !rtes; "el! Pnic! de -%e esto% -%!lific!do ! f!l!r. N! "rSOi'! #e.; -%ero f!l!r d! %nid!de d! c%lt%r! e%ro"Ji! t!l co'o J il%str!d! "el!s idJi!s. Mencionei no in$cio -%e; no "er$odo entre !s d%!s &%err!s; f%i editor de %'! re#ist! tri'estr!l. MiA 5>4 n ! eO"eri(nci! nesse c!'"o; e 'in !s refleOKes so,re ele; "ro"orcion!r0o o "onto de "!rtid! "!r! ! 'in ! "rSOi'! "!lestr!. II E' 'in ! "ri'eir! "!lestr!; e% disse -%e f%ndei e editei; no "er$odo entre !s d%!s &%err!s; %'! re#ist! literri!. Mencionei isso e' "ri'eiro l%&!r co'o %'! de 'in !s -%!lific!/Kes "!r! f!l!r desse te'! &er!l. M!s t!',J' ! istSri! dess! re#ist! il%str! !l&%ns dos "ontos -%e -%ero ress!lt!r. Assi'; es"ero -%e; de"ois -%e l es ti#er dito !l&o so,re isso; os sen ores co'e/!r0o ! #er s%! rele#Qnci! !o te'! dess!s "!lestr!s.
Prod%.i o "ri'eiro nP'ero dess! re#ist! no o%tono de 5E44; e decidi !c!,!r co' el! co' o "ri'eiro nP'ero do !no de 5E<E. Assi'; os sen ores "ode' #er -%e s%! #id! co,ri% -%!se o 'es'o "er$odo -%e cost%'!'os c !'!r de !nos de "!.. EOceto d%r!nte %' "er$odo de seis 'eses; nos -%!is tentei ! eO"eri(nci! de "rod%.iAl! 'ens!l'ente; s%! "%,lic!/0o er! de -%!tro #e.es "or !no; Z%!ndo co'ecei ess! re#ist!; tin ! e' 'ente re%nir o -%e !#i! de 'el or no "ens!'ento e n! liter!t%r! no#os e' s%! J"oc!; de todos os "!$ses e%ro"e%s -%e tin !' !l&o "!r! contri,%ir "!r! o ,e' co'%'. N!t%r!l'ente; er! destin!d! "ri'!ri!'ente !os leitores in&leses; e "ort!nto tod!s !s col!,or!/Kes estr!n&eir!s tin !' de ser tr!d%.id!s "!r! o in&l(s. Pode ser -%e !L! %'! f%n/0o "!r! !s re#ist!s "%,lic!d!s e' d%!s o% '!is l$n&%!s; e e' dois o% '!is "!$ses !o 'es'o te'"o. M!s 'es'o ess!s re#ist!s; -%!ndo ,%sc!' col!,or!/Kes de tod! ! E%ro"!; de#e' conter !l&%'!s "e/!s de tr!d%/0o; se deseL!' ser lid!s "or todos. E n0o "ode' to'!r o l%&!r d!-%eles "eriSdicos -%e s0o "%,lic!dos e' c!d! "!$s e s0o diri&idos "rinci"!l'ente !os leitores d!-%ele 5>< "!$s. Assi'; 'in ! re#ist! er! %' "eriSdico in&l(s co'%'; !"en!s de !lc!nce intern!cion!l. Port!nto; "roc%rei "ri'eiro desco,rir onde est!#!' os 'el ores escritores; descon ecidos o% "o%co con ecidos for! de se% "rS"rio "!$s; c%L! o,r! 'erecesse %'! di#%l&!/0o '!is !'"l!. Se&%ndo; tentei est!,elecer rel!/Kes co' !-%eles "eriSdicos literrios no eOterior; c%Los o,Leti#os corres"ondi!' '!is o% 'enos !os 'e%s. Co'o eOe'"lo; "osso 'encion!r ! Nou,elle e,ue (ranaise Ment0o edit!d! "or 3!c-%es Ri#ihre; e '!is t!rde "or 3e!n P!%l !nL; ! New undschau; ! Neue +chwei1er undschau; ! e,ista de .ccidente n! Es"!n !; Il Con,e"no e o%tr!s n! Itli!. Ess!s li&!/Kes se desen#ol#er!' '%ito s!tisf!tori!'ente; e n0o foi "or c%l"! de nen %' dos editores interess!dos se el!s defin !r!' co' o te'"o. Aind! so% d! o"ini0o; #inte e tr(s !nos de"ois -%e co'ecei; e sete !nos de"ois -%e ter'inei; -%e ! eOist(nci! de t!l rede de re#ist!s inde"endentes; "elo 'enos %'! e' c!d! c!"it!l d! E%ro"!; J necessri! "!r! ! tr!ns'iss0o de idJi!s e torn!r "oss$#el ! circ%l!/0o d!s idJi!s en-%!nto est0o !ind! fresc!s. Os editores de t!is re#ist!s; e se "oss$#el os col!,or!dores '!is re&%l!res; de#eri!' con ecerAse %' !o o%tro "esso!l'ente; #isit!re'Ase %' !o o%tro; con#ers!re' entre si; e troc!re' idJi!s ness!s con#ers!s. E' -%!l-%er "eriSdico dess! n!t%re.!; J cl!ro; de#e !#er '%it! cois! -%e interess! so'ente !os leitores de s%! "rS"ri!
n!/0o e l$n&%!. M!s s%! coo"er!/0o esti'%l!ri!; contin%!'ente; ess! circ%l!/0o de infl%(nci! de "ens!'ento e sensi,ilid!de; entre n!/0o e n!/0o n! E%ro"!; -%e fertili.! e reno#! ! "!rtir do estr!n&eiro ! liter!t%r! de c!d! %' deles. E !tr!#Js de t!l coo"er!/0o; e d! !'i.!de entre o'ens de letr!s -%e d!$ decorre; e'er&ir0o 7 o"ini0o "P,lic! ess!s o,r!s de liter!t%r! -%e n0o t(' !"en!s si&nific!do loc!l; '!s !lc!nce e%ro"e%. Cont%do; o "onto "!rtic%l!r de 'in ! f!l! so,re 'e%s o,Leti#os; co' rel!/0o ! %'! re#ist! -%e est 5>> 'ort! sete !nos; J -%e no fi' eles fr!c!ss!r!'. E !tri,%o esse fr!c!sso "rinci"!l'ente !o fec !'ento &r!d!ti#o d!s fronteir!s 'ent!is d! E%ro"!. U'! es"Jcie de !%t!r-%i! c%lt%r!l se se&%i% ine#it!#el'ente 7 !%t!r-%i! econ:'ic! e "ol$tic!. Isso si'"les'ente n0o interro'"e% !s co'%nic!/Kes) !credito -%e ti#esse %' efeito entor"ecedor so,re ! !ti#id!de cri!ti#! dentro de c!d! "!$s. A doen/! !t!co% "ri'eir!'ente nossos !'i&os it!li!nos. E de"ois de 5E<< !s col!,or!/Kes !le'0s se torn!r!' c!d! #e. '!is dif$ceis. Al&%ns de nossos !'i&os 'orrer!'2 o%tros des!"!recer!'2 !l&%ns si'"les'ente silenci!r!'. Al&%ns "!rtir!' "!r! o estr!n&eiro; !rr!nc!dos de s%!s "rS"ri!s r!$.es c%lt%r!is. O Plti'o -%e encontr!'os e o Plti'o -%e "erde'os foi o &r!nde cr$tico e ,o' e%ro"e%; -%e f!lece% "o%cos 'eses !trs) T eodor U!ecRer. E; ! "!rtir de '%it! cois! escrit! e' !le'0o -%e #i n! dJc!d! de <=; "or !%tores !nterior'ente descon ecidos "!r! 'i'; for'ei ! o"ini0o de -%e os escritores !le'0es '!is no#os tin !' c!d! #e. 'enos ! di.er 7 E%ro"!2 -%e eles est!#!' c!d! #e. '!is di.endo o -%e "odi! ser entendido; se er! entendido de !l&%' 'odo; !"en!s n! Ale'!n !. O -%e !contece% n! Es"!n ! J '!is conf%so !ind!) o t%'%lto d! &%err! ci#il dificil'ente foi f!#or#el !o "ens!'ento e 7 liter!t%r! cri!ti#os2 e ! &%err! di#idi% e dis"erso%; -%!ndo n0o destr%i%; '%itos dos se%s escritores '!is c!"!.es. N! Fr!n/! !ind! ocorre% !ti#id!de intelect%!l li#re; '!s c!d! #e. '!is inco'od!d! e li'it!d! "or !nsied!des e "ressenti'entos "ol$ticos; e "el!s di#isKes intern!s -%e !s do'in!/Kes "ol$tic!s est!,elecer!'. A In&l!terr!; e',or! '!nifest!sse !l&%ns sinto'!s d! 'es'! doen/!; contin%o% !"!rente'ente int!ct!. M!s !c o -%e noss! liter!t%r! desse "er$odo sofre% d! restri/0o c!d! #e. '!ior ! se%s "rS"rios rec%rsos; ,e' co'o d! o,sess0o co' ! "ol$tic!.
Or!; o "ri'eiro co'entrio -%e de#o f!.er so,re ess! istSri! de %'! re#ist! literri! -%e !#i! fr!c!ss!do 5>6 cl!r!'ente e' se% "ro"Ssito; #rios !nos !ntes -%e os !conteci'entos ! le#!sse !o fi'; J esse. U'! "reoc%"!/0o %ni#ers!l co' ! "ol$tic! n0o %ne; di#ide. Une !-%eles "o#os "olitic!'ente "redis"ostos ! %' !cordo; !tr!#Js d!s fronteir!s d!s n!/Kes; contr! !l&%' o%tro &r%"o intern!cion!l -%e s%stent! o"iniKes contrri!s. M!s tende ! destr%ir ! %nid!de c%lt%r!l d! E%ro"!. The Criterion; er! esse o no'e d! re#ist! -%e editei; tin !; !c o e%; %' c!rter e coes0o definidos; e',or! se%s col!,or!dores fosse' o'ens -%e defendi!' !s '!is di#ers!s o"iniKes "ol$tic!s; soci!is e reli&ios!s. Ac o t!',J' -%e el! tin ! %'! con&eni!lid!de definid! co' os "eriSdicos estr!n&eiros co' os -%!is se !ssocio%. A -%est0o d!s o"iniKes "ol$tic!s; soci!is e reli&ios!s de %' escritor si'"les'ente n0o entro% e' nossos clc%los; o% nos de nossos cole&!s do eOterior. O -%e er! ! ,!se co'%'; t!nto e' c!s! co'o for!; n0o J fcil de definir. N!-%eles di!s er! desnecessrio for'%lAl!; !t%!l'ente; torn!A se i'"oss$#el for'%l!r. E% "oderi! di.er -%e er! %'! "reoc%"!/0o co'%' co' os '!is !ltos "!drKes t!nto de "ens!'ento -%!nto de eO"ress0o; -%e er! %'! c%riosid!de co'%' e %'! !,ert%r! d! 'ente ! idJi!s no#!s. As idJi!s co' -%e #oc( n0o concord!#!; !s o"iniKes -%e #oc( n0o "odi! !ceit!r; er!' t0o i'"ort!ntes "!r! #oc( -%!nto !-%el!s -%e #oc( !c !#! i'edi!t!'ente !ceit#eis. 8oc( eO!'in!#!A!s se' ostilid!de; e co' ! certe.! de -%e "odi! !"render co' el!s. E' o%tr!s "!l!#r!s; "od$!'os ter co'o certo %' interesse; %' "r!.er; e' idJi!s "or el!s 'es'!s; no li#re Lo&o d! inteli&(nci!. E !c o -%e t!',J'; entre os nossos "rinci"!is col!,or!dores e cole&!s; !#i! !l&o -%e n0o er! %'! cren/! s%stent!d! consciente'ente; '!s %'! "res%n/0o inconsciente. Al&o de -%e n%nc! se !#i! d%#id!do; e "ort!nto n0o !#i! necessid!de de er&%(Alo !o n$#el consciente de !fir'!/0o. Er! ! "res%n/0o de -%e eOisti! %'! fr!ternid!de intern!cion!l dos o'ens de letr!s; dentro d! E%ro"!) %' #e$c%lo -%e n0o 5>C s%,stit%i% !s le!ld!des reli&ios!s; !s le!ld!des n!cion!is e !s diferen/!s de filosofi! "ol$tic!; '!s er! "erfeit!'ente co'"!t$#el co' tod!s el!s. E o nosso ne&Scio er! n0o t!nto f!.er "re#!lecere' !l&%'!s idJi!s "!rtic%l!res; '!s '!nter ! !ti#id!de intelect%!l no se% n$#el '!is !lto.
N0o !c o -%e The Criterion; e' se%s fin!is; ten ! conse&%ido tot!l'ente so,re#i#er ! esse ide!l. Ac o -%e; nos Plti'os !nos; s%! tend(nci! foi refletir %' "onto de #ist! "!rtic%l!r; e' #e. de il%str!r %'! #!ried!de de o"iniKes nesse "l!no. M!s n0o !c o -%e isso se de#! inteir!'ente ! %'! f!l ! do editor) !c o -%e isso "ro#eio "!rci!l'ente d! "ress0o d!s circ%nstQnci!s de -%e f!lei. N0o -%ero !fir'!r -%e "ol$tic! e c%lt%r! n0o t(' n!d! ! #er %'! co' ! o%tr!. Se el!s "%desse' ser '!ntid!s tot!l'ente !f!st!d!s entre si; o "ro,le'! "oderi! ser '!is si'"les do -%e J. A estr%t%r! "ol$tic! de %'! n!/0o !fet! s%! c%lt%r! e; "or s%! #e.; J !fet!d! "or ess! c%lt%r!. M!s; oLe e' di!; te'os to'!do interesse de'!is "el! "ol$tic! intern! dos o%tros; e !o 'es'o te'"o te'os "o%co cont!to co' ! c%lt%r! dos o%tros. A conf%s0o entre c%lt%r! e "ol$tic! "ode cond%.ir ! d%!s dire/Kes diferentes. Pode torn!r %'! n!/0o intoler!nte ! tod! c%lt%r! -%e n0o seL! ! s%! "rS"ri!; de 'odo ! sentirAse i'"elid! ! !ni-%il!r; o% tr!nsfor'!r; tod! c%lt%r! e' to'o del!. U' erro d! Ale'!n ! itlerist! foi !d'itir -%e -%!l-%er o%tr! c%lt%r! -%e n0o ! &er'Qnic! fosse o% dec!dente o% ,r,!r!. Pon !'os %' fi' ! t!is "res%n/Kes. A o%tr! dire/0o ! -%e "ode le#!r ! conf%s0o entre c%lt%r! e "ol$tic! J e' f!#or de %' ide!l de %' Est!do '%ndi!l no -%!l !L!; no fi'; !"en!s %'! c%lt%r! '%ndi!l %nifor'e. N0o esto% critic!ndo !-%i -%!is-%er es-%e'!s de or&!ni.!/0o '%ndi!l. T!is es-%e'!s "ertence' !o "l!no d! en&en !ri!; d! in#en/0o de '-%in!s. As '-%in!s s0o necessri!s; "orJ' -%!nto '!is "erfeit! ! '-%in!; 'el or. M!s ! c%lt%r! J 5>D !l&o -%e de#e crescer2 n0o "ode'os constr%ir %' r#ore; "ode'os !"en!s "l!ntAl!; e c%id!r del!; e es"er!r -%e el! !'!d%re/! no se% de#ido te'"o2 e; -%!ndo esti#er crescid!; n0o de#e'os nos -%eiO!r se #oc( !c ! -%e de %'! ,olot! n!sce% %' c!r#!l o; e n0o %' ol'o. E %'! estr%t%r! "ol$tic! J; e' "!rte constr%/0o; e' "!rte cresci'ento2 e' "!rte '!-%in!ri!; e ! 'es'! '!-%in!ri!; se for ,o!; J i&%!l'ente ,o! "!r! todos os "o#os2 e e' "!rte cresci'ento co' e ! "!rtir d! c%lt%r! d! n!/0o; e nesse sentido diferente d! d!s o%tr!s n!/Kes. For! ! s!Pde d! c%lt%r! d! E%ro"! s0o necessri!s d%!s condi/Kes) -%e ! c%lt%r! de c!d! "!$s seL! Pnic!; e -%e !s c%lt%r!s diferentes recon e/!' se% rel!cion!'ento entre si; de 'odo -%e c!d! %'! seL! s%scet$#el de infl%(nci! d!s o%tr!s. E isso J "oss$#el "or-%e eOiste %' ele'ento co'%' n! c%lt%r! d! E%ro"!; %'! istSri! entrel!/!d! de
"ens!'ento e senti'ento e co'"ort!'ento; %' intercQ',io de !rtes e de idJi!s. E' 'in ! "rSOi'! "!lestr!; tent!rei definir esse ele'ento co'%' '!is estrit!'ente2 e !c o -%e ir eOi&ir -%e e% f!le %' "o%co '!is so,re o si&nific!do -%e confiro ! ess! "!l!#r! Gc%lt%r!H; -%e #en o %s!ndo co' t!nt! constQnci!. III Disse no fin!l de 'in ! se&%nd! "!lestr! -%e &ost!ri! de escl!recer %' "o%co '!is o -%e -%ero di.er -%!ndo %so o terno c%lt%r!. Co'o Gde'ocr!ci!H; J es se %' ter'o -%e "recis! n0o sS de defini/0o; co'o t!',J' de il%str!/0o; -%!se tod! #e. -%e o e'"re&!'os. E J necessrio escl!recer o -%e -%ere'os indic!r co' o ter'o Gc%lt%r!H; de 'odo -%e "ode'os ser cl!ros so,re ! distin/0o entre ! or&!ni.!/0o '!teri!l d! E%ro"! e o or&!nis'o es"irit%!l d! E%ro"!. Se o Plti'o 'orre; e' 5>@ t0o o -%e #oc( or&!ni.! n0o ser E%ro"!; '!s si'"les'ente %'! '!ss! de seres %'!nos -%e f!l!' #ri!s l$n&%!s diferentes. E n0o '!is !#er -%!l-%er L%stific!ti#! "!r! -%e contin%e' ! f!l!r diferentes l$n&%!s; "ois n0o '!is ter0o !l&o ! di.er -%e n0o "oss! ser dito i&%!l'ente ,e' e' -%!l-%er l$n&%!) e' s%'!; n0o '!is ter0o !l&o ! di.er e' "oesi!. 3 !fir'ei -%e n0o "ode !#er c%lt%r! Ge%ro"Ji!H se os #rios "!$ses esti#ere' isol!dos %ns dos o%tros) !crescento !&or! -%e n0o "ode !#er c%lt%r! e%ro"Ji! se esses "!$ses fore' red%.idos 7 identid!de. Necessit!'os de #!ried!de n! %nid!de) n0o ! %nid!de de or&!ni.!/0o; '!s ! %nid!de de n!t%re.!. Ent0o; Gc%lt%r!H si&nific! "!r! 'i' !ntes de t%do o -%e si&nific! "!r! os !ntro"Slo&os) o 'odo de #id! de %' "o#o "!rtic%l!r -%e #i#e L%nto n%' l%&!r. Ess! c%lt%r! torno%Ase #is$#el e' s%!s !rtes; e' se%s siste'!s soci!is; e' se%s ,itos e cost%'es; e' s%! reli&i0o. M!s ess!s cois!s !L%nt!d!s n0o constit%e' ! c%lt%r!; e',or! '%it!s #e.es f!le'os "or con#eni(nci! co'o se fosse'. Ess!s cois!s s0o si'"les'ente !s "!rtes e' -%e %'! c%lt%r! "ode ser !n!to'i.!d!; t!l co'o "ode s(Alo %' cor"o %'!no. M!s; !ssi' co'o %'
o'e' J !l&o '!is -%e %'! re%ni0o d!s #ri!s "!rtes constit%intes de se% cor"o; %'! c%lt%r! J '!is -%e ! re%ni0o de s%!s !rtes; cost%'es e cren/!s reli&ios!s. Ess!s cois!s tod!s !&e' %'! so,re ! o%tr!; e "!r! entender "len!'ente %'! #oc( te' de entender tod!s. Or!; n!t%r!l'ente c%lt%r!s s%"eriores e c%lt%r!s inferiores; e !s c%lt%r!s s%"eriores e' &er!l s0o distin&%id!s "or diferenci!/0o de f%n/0o; de 'odo ! se "oder f!l!r do estr!to d! socied!de 'enos c%lto e do '!is c%lto; e fin!l'ente "odeAse f!l!r de indi#$d%os co'o sendo eOce"cion!l'ente c%ltos. A c%lt%r! de %' !rtist! o% de %' filSsofo J distint! d! de %' 'ineiro o% do tr!,!l !dor r%r!l2 ! c%lt%r! de %' "oet! ser !l&o diferente d! de %' "ol$tico2 '!s; n%'! socied!de s!di!; ess!s s0o tod!s "!rtes d! 'es'! c%lt%r!2 e o !rtist!; o "oet!; o filSsofo; o "ol$tico e o 5>E tr!,!l !dor ter0o %'! c%lt%r! e' co'%'; -%e n0o "!rtil !' co' o%tr!s "esso!s d!s 'es'!s "rofissKes e' o%tros "!$ses. Or!; J S,#io -%e %'! %nid!de de c%lt%r! J !-%el! onde !s "esso!s #i#e' L%nt!s e f!l!' ! 'es'! l$n&%!) "or-%e f!l!r ! 'es'! l$n&%! si&nific! "ens!r e sentir; e ter e'o/Kes; de 'odo tot!l'ente diferente d!s "esso!s -%e %s!' %'! l$n&%! diferente. M!s !s c%lt%r!s de "o#os diferentes !fet!' %'! 7 o%tr!) no '%ndo do f%t%ro !fi&%r!Ase co'o se c!d! "!rte do '%ndo !fet!sse ! o%tr! "!rte. S%&eri !nterior'ente -%e !s c%lt%r!s dos "!$ses diferentes d! E%ro"!; no "!ss!do; tir!r!' &r!nde ,enef$cio d! infl%(nci! de %'! so,re ! o%tr!. S%&eri -%e ! c%lt%r! n!cion!l -%e se isol! de ,o' &r!do; o% ! c%lt%r! n!cion!l -%e J !f!st!d! d!s o%tr!s "or circ%nstQnci!s -%e n0o "ode control!r; sofre co' esse isol!'ento. T!',J'; -%e o "!$s -%e rece,e c%lt%r! do eOterior; se' ter !l&o ! d!r e' troc!; e o "!$s -%e o,Leti#! i'"or s%! c%lt%r! ! o%tro; se' !ceit!r !l&o e' reto'o; sofrer0o dess! f!lt! de reci"rocid!de. Cont%do; !l&%'! cois! '!is do -%e %'! troc! &er!l de infl%(nci!s c%lt%r!is. N0o se "ode ne' 'es'o tent!r co'erci!r de '!neir! i&%!l co' -%!l-%er o%tr! n!/0o) !#er %'!s -%e necessit!' do ti"o de 'erc!dori!s -%e #oc( "rod%.; '!is do -%e o%tr!s; e !#er %'!s -%e "rod%.e' !s 'erc!dori!s -%e #oc( 'es'o necessit!; e o%tr!s n0o "rod%.e'. Assi'; !s c%lt%r!s de "o#os de l$n&%!s diferentes "ode' se rel!cion!r '!is o% 'enos estrit!'ente) e 7s #e.es rel!cion!d!s t0o estrit!'ente -%e "ode'os di.er -%e t(' %'!
c%lt%r! co'%'. Or!; -%!ndo f!l!'os de Gc%lt%r! e%ro"Ji!H; referi'oAnos 7s identid!des -%e se "ode' desco,rir n!s #ri!s c%lt%r!s n!cion!is2 e n!t%r!l'ente 'es'o dentro d! E%ro"!; !l&%'!s c%lt%r!s est0o '!is estreit!'ente rel!cion!d!s do -%e o%tr!s. D! 'es'! for'!; %'! c%lt%r! dentro de %' &r%"o de c%lt%r!s "ode rel!cion!rAse de "erto; de l!dos diferentes; co' d%!s c%lt%r!s -%e n0o 56= est0o rel!cion!d!s entre si. Os 'e%s "ri'os n0o s0o todos "ri'os entre si; "ois !l&%ns s0o do l!do "!terno e o%tros do '!terno. Or!; !ssi' co'o rec%sei consider!r ! c%lt%r! d! E%ro"! si'"les'ente co'o ! so'! de inP'er!s c%lt%r!s n0oArel!cion!d!s n! 'es'! re!; rec%sei se"!r!r o '%ndo e' &r%"os c%lt%r!is tot!l'ente n0o !"!rent!dos2 rec%sei tr!/!r -%!l-%er lin ! !,sol%t! entre Leste e Oeste; entre E%ro"! e Fsi!. Cont%do; eOiste' certos !s"ectos co'%ns n! E%ro"!; -%e torn!' "oss$#el f!l!r de %'! c%lt%r! e%ro"Ji!. Z%!is s0o elesa A for/! "redo'in!nte n! cri!/0o de %'! c%lt%r! co'%' entre "o#os -%e t('; c!d! %'; s%! c%lt%r! distint! J ! reli&i0o. N0o co'et!'; "or f!#or; o erro; nest! !lt%r!; de !nteci"!r 'e% "ro"Ssito. Ess! n0o J %'! "!lestr! reli&ios!; e n0o esto% "roc%r!ndo con#erter nin&%J'. Esto% si'"les'ente !fir'!ndo %' f!to. N0o esto% t0o interess!do n! co'%n 0o dos !de"tos crist0os de oLe2 esto% f!l!ndo d! tr!di/0o co'%' do Cristi!nis'o -%e fe. d! E%ro"! o -%e el! J; e dos ele'entos c%lt%r!is co'%ns -%e esse Cristi!nis'o co'%' tro%Oe consi&o. Se ! Fsi! se con#ertesse !'!n 0 !o Cristi!nis'o; ne' "or isso se torn!ri! %'! "!rte d! E%ro"!. Foi no Cristi!nis'o -%e noss!s !rtes se desen#ol#er!'2 foi no Cristi!nis'o -%e !s leis d! E%ro"! for!' !rr!i&!d!s !tJ recente'ente. \ contr! o "!noAdeAf%ndo do Cristi!nis'o -%e todo o nosso "ens!'ento te' si&nific!/0o. U' indi#$d%o e%ro"e% "ode n0o !credit!r -%e ! FJ crist0 seL! #erd!deir!; e n0o o,st!nte o -%e ele di.; f!. e !&e ,rot!r tot!l'ente d! s%! er!n/! d! c%lt%r! crist0 e de"ender dess! c%lt%r! "!r! se% si&nific!do. So'ente %'! c%lt%r! crist0 "oderi! ter "rod%.ido %' 8olt!ire o% %' Niet.sc e. N0o creio -%e ! c%lt%r! d! E%ro"! "%desse so,re#i#er !o co'"leto des!"!reci'ento d! FJ crist0. E esto% con#encido disso; n0o !"en!s "or-%e e% 'es'o so% %' crist0o; '!s n! -%!lid!de de est%d!nte de ,iolo&i! soci!l. Se o Cristi!nis'o !nd!; tod! ! noss! c%lt%r! !nd!. Ent0o #oc( de#e co'e/!r doloros!'ente
565 de no#o; e n0o "ode !ss%'ir %'! no#! c%lt%r! LAfeit!. 8oc( te' de es"er!r -%e o c!"i' cres/! "!r! !li'ent!r ! o#el ! -%e d!r ! l0 d! -%!l ser feito se% no#o c!sco. 8oc( te' de !tr!#ess!r '%itos sJc%los de ,!r,rie. N0o #i#er$!'os "!r! #er ! no#! c%lt%r!; ne' t!'"o%co nossos t!t!r!netos) e se o conse&%$sse'os; nen %' de nSs seri! feli. nel!. Y noss! er!n/! crist0 de#e'os '%it!s cois!s !lJ' d! fJ reli&ios!. Por 'eio del! se&%i'os ! e#ol%/0o de noss!s !rtes; "or 'eio del! te'os noss! conce"/0o d! Lei ro'!n! -%e t!nto fe. "!r! 'old!r o M%ndo ocident!l; "or 'eio del! te'os nossos conceitos de 'or!lid!de "P,lic! e "ri#!d!. E "or 'eio del! te'os nossos "!drKes co'%ns de liter!t%r!; n!s liter!t%r!s d! 1rJci! e de Ro'!. O '%ndo ocident!l te' s%! %nid!de ness! er!n/!; no Cristi!nis'o e n!s !nti&!s ci#ili.!/Kes d! 1rJci!; de Ro'! e de Isr!el; ! "!rtir d!s -%!is; de#ido ! dois 'il !nos de Cristi!nis'o; deter'in!'os ! noss! descend(nci!. N0o deseLo el!,or!r esse "onto. O -%e e% -%ero di.er J -%e est! %nid!de nos ele'entos co'%ns d! c%lt%r!; e' '%it!s centPri!s; J o #erd!deiro #$nc%lo entre nSs. Nen %'! or&!ni.!/0o "ol$tic! e econ:'ic!; "or '!is ,o! #ont!de -%e el! eOiL!; "ode s%"rir o -%e ess! %nid!de c%lt%r!l d. Se dissi"!r'os o% Lo&!r'os for! nosso "!tri':nio co'%' de c%lt%r!; ent0o tod! ! or&!ni.!/0o e "l!neL!'ento d!s 'entes '!is en&en os!s n0o nos !L%d!r; o% nos coloc!r '!is L%ntos. A %nid!de d! c%lt%r!; e' co'"!r!/0o co' ! %nid!de d! or&!ni.!/0o "ol$tic!; n0o eOi&e de nSs todos -%e ten !'os !"en!s %'! le!ld!de) isso si&nific! -%e !#er %'! #!ried!de de le!ld!des. \ err!do -%e o Pnico de#er do indi#$d%o seL! "!r! co' o Est!do2 J f!ntstico !fir'!r -%e o de#er s%"re'o de todo indi#$d%o seL! "!r! co' %' S%"erAEst!do. D!rei %' eOe'"lo do -%e -%ero di.er -%!ndo f!lo n%'! #!ried!de de le!ld!des. Nen %'! %ni#ersid!de de#e ser si'"les'ente %'! instit%i/0o n!cion!l; 'es'o -%e seL! '!ntid! "el! n!/0o. As 564 %ni#ersid!des d! E%ro"! de#eri!' ter se%s ide!is co'%ns; de#eri!' ter s%!s o,ri&!/Kes %'! "!r! co' ! o%tr!. De#eri!' ser inde"endentes dos &o#ernos dos "!$ses nos -%!is se sit%!'. N0o de#eri!' ser instit%i/Kes "!r! o trein!'ento de %'! ,%rocr!ci! eficiente; o% "!r! e-%i"!r cientist!s ! "odere' o,ter o 'el or de cientist!s estr!n&eiros2 de#eri!' si&nific!r ! "reser#!/0o do
!"rendi.!do; ! ,%sc! d! #erd!de e; n! 'edid! e' -%e os o'ens s0o c!"!.es disso; o !lc!nce d! s!,edori!. U '%ito '!is cois! -%e &ost!ri! de di.er ness! Plti'! "!lestr!; '!s !&or! de#o ser ,re#e. Me% Plti'o !"elo J !os o'ens de letr!s d! E%ro"!; -%e t(' %'! res"ons!,ilid!de es"eci!l "el! "reser#!/0o e tr!ns'iss0o de noss! c%lt%r! co'%'. Pode'os s%stent!r o"iniKes "ol$tic!s '%ito diferentes; noss! res"ons!,ilid!de co'%' J "reser#!r noss! c%lt%r! co'%' d! cont!'in!/0o "or infl%(nci!s "ol$tic!s. N0o J %'! -%est0o de senti'ento) n0o i'"ort! t!nto se &ost!'os %' do o%tro; o% lo%#!'os os escritos %' do o%tro. O -%e i'"ort! J -%e recon e/!'os nosso rel!cion!'ento e de"end(nci! 'Pt%! entre nSs. O -%e i'"ort! J ! noss! inc!"!cid!de; se' ! !L%d! %' do o%tro; de "rod%.ir ess!s eOcelentes o,r!s -%e !ssin!l!' %'! ci#ili.!/0o s%"erior. N0o "ode'os; no 'o'ento; '!nter '%it! co'%nic!/0o entre nSs. N0o "ode'os #isit!r %' !o o%tro co'o indi#$d%os "ri#!dos2 se #i!L!'os de -%!l-%er 'odo; sS "ode'os f!.(Alo !tr!#Js dos or&!nis'os do &o#erno e co' o,ri&!/Kes ofici!is. M!s "ode'os !o 'enos tent!r s!l#!r !l&%'! cois! desses ,ens dSs -%!is so'os os "roc%r!dores co'%ns) o le&!do d! 1rJci!; de Ro'! e de Isr!el; e o le&!do d! E%ro"! nesses Plti'os 4=== !nos. N%' '%ndo -%e #i% t!nt! de#!st!/0o '!teri!l co'o o nosso; ess!s "osses es"irit%!is t!',J' est0o e' i'inente "eri&o. 56< FIM DO LI8RO