Você está na página 1de 20

LITERATURA BRASILEIRA

Textos literrios em meio eletrnico


Gregrio de Matos
Texto-fonte: Obra Potica, de Gregrio de Matos, 3 edio,
Editora Record, Rio de Janeiro, 1992.

Crnica do Viver Baiano Seiscentista


ndice
OS SEUS DOCES EMPREGOS
S RELIGIOSAS QUE EM HUMA FESTIVIDADE, QUE CELEBRRAM, LANRAM A
VOAR VARlOS PASSARINHOS.
A D. MARTHA DE CHRISTO PRIMEYRA ABBADEA DO DESTERRO GALANTEA O
POETA OBSEQUIOSAMENTE.
CELEBRA O POETA O CASO, QUE SUCCEDEU A HUA FREYRA DO MESMO
CONVENTO A QUEM OUTRAS FREYRAS TRAVESSAS LHE MOLHARAM O
TOUCADO, COM QUE PERTENDIA FALLAR SUA AMANTE.
A D. CATHERINA PRELADA, QUE FOY NO MOSTEYRO DE ODIVELLAS, E AGORA
PORTEYRA PEDE O POETA HUMA GRADE.
REPETIO O POETA A MESMA ROGATIVA DEPOIS DE ALGUM TEMPO.
NO DIA EM QUE O POETA EMPRENDEO GALANTEAR HUA FREYRA DO MESMO
CONVENTO SE LHE PEGOU O FOGO NA CAMA, E INDO APAGAR-LO, QUEYMOU
UMA MO.
QUEYXA-SE HUMA FREYRA DAQUELLA MESMA CASA, DE QUE SENDO VISTA HUA
VEZ DO POETA, SE DESCUYDAVA-SE DE TORNAR A VER.
A HUMA FREYRA QUE NAQUELLA CASA SE LHE APRESENTOU RICAMENTE
VESTIDA, E COM UM REGALO DE MARTAS.
A OUTRA FREYRA, QUE SATYRIZANDO A DELGADA FIZIONOMIA DO POETA LHE
CHAMOU PICAFLOR.
QUEYXA-SE O POETA DAS FUNDADORAS, QUE VIERAM DE EVORA, POR NO
PODER CONSEGUIR ALGUM GALANTEYO NAQUELLA CASA, E SEREM SOMENTE
ADMITTIDOS FRADES FRANCISCANOS.
REPETE A QUEYXA INCREPANDO AS CONFIANAS DE FR. THOMAZ
D'APRESENTAO, QUE SE INTROMETTIA SOFREGAMENTE NAQUELLA CASA,
ONDE O POETA JA TINHA ENTRADA COM D. MARIANNA, FREYRA, QUE
BLAZONANDO SUAS ESQUIVANAS LHE HAVIA DITO, QUE SE CHAMAVA
ORTIGA.

A MESMA FREYRA D. MARIANNA PELO MESMO CASO DE SE HAVER APPELLIDADO


ORTIGA.
QUEYXA SE O POETA A MESMA FREYRA DE SUAS INGRATIDES
DESPRIMOROSAS, IMITANDO A D. THOMAZ DE NORONHA EM HUM SONETO, QUE
FEZ A CERTA FREYRA, QUE PRINCIPIA "SOROR
DONA BARBARA".
MESMA FREYRA JA DE TODO MODERADA DE SEUS ARRUFOS E
CORRESPONDENDO AMANTE AO POETA.
MESMA FREYRA EM OCCASIO, QUE O POETA OUVIU CANTAR COM AQUELLA
ESPECIAL GRAA QUE PARA ISSO TINHA.
MESMA FREYRA MANDANDOLHE HUM PRESENTE DE DOCES.
AO MESMO ASSUMPTO.
A OUTRA FREYRA QUE ESTRANHOU AO POETA SATYRIZAR AO PE. DAMASO DA
SYLVA, DIZENDOLHE QUE ERA HUM CLERIGO TAM BENEMERITO, QUE JA ELLA
TINHA EMPRENHADO, E PARIDO DELLE.
A HUMA FREYRA QUE IMPEDIO A OUTRA MANDAR HUM VERMELHO AO POETA DE
PRESENTE, DIZENDO, QUE HAVIA SATYRIZAR.
A CERTA FREYRA QUE EM DIA DE TODOS OS SANTOS MANDOU A SEU AMANTE
GRACIOSAMENTE POR PAM POR DEOS HUM CAR.
A OUTRA FREYRA QUE MANDOU AO POETA HUM CHOURIO DE SANGUE.

OS SEUS DOCES EMPREGOS


13 A FREIRA: RALO, RODA E GRADE
No dia em que o Poeta emprendeo galantear uma Freyra
no mesmo convento se lhe pegou o fogo na cama.
Manuel Pereira Rabelo, licenciado
Alto: vou- me meter Frade
na ordem de Fr. Toms,
serei perptuo lambaz
do ralo, da roda, e grade:
mamarei paternidade,
Deo gratias se me dar,
e apenas se me ouvir
o estrondo do meu tamanco,
quando a Freira sobre o banco
no ralo me aguardar.

S RELIGIOSAS QUE EM HUMA FESTIVIDADE, QUE CELEBRRAM, LANRAM A


VOAR VARlOS PASSARINHOS.
Meninas, pois verdade,
no falando por brinquinhos,
que hoje aos vossos passarinhos
se concede liberdade:
fazei-me nisto a vontade
de um passarinho me dar,
e no o deveis negar,
que espero no concedais,
pois dia, em que deitais
passarinhos a voar.
A D. MARTHA DE CHRISTO PRIMEYRA ABBADEA DO DESTERRO GALANTEA O
POETA OBSEQUIOSAMENTE.
Ilustrssima Abadessa,
generosa Dona Marta,
que inda que nunca vos vi,
vos conheo pela fama.
Um ludbrio da fortuna,
eplogo de desgraas
se oferece a vossos ps,
para beijar-vos as plantas.
E bem, que a to breve p
sobra uma boca tamanha,
que mal me estar fazer-vos
as adoraes sobradas.

Que dissera eu, se vos vira


a beleza dessa cara,
dos coraes doce enleio,
suave encanto das almas?
Mas j que nunca vos vi,
por no ter dita to alta,
a informao, que tirei,
para desejar-vos basta.
Vs sois, Senhora Abadessa,
fruto de to nobre planta,
que se no nascreis vs,
mal pudera outro imit-la.
O que vos peo, querer-vos
ou que me dsseis palavra
de consentir, que vos queira,
que dom, que no custa nada.
Eu sou um conimbricense
nascido nestas montanhas,
e sobre um ovo chocado
entre gemas, e entre clara.
Servi a Amor muitos anos,
e como sempre mal paga,
tenho a alma sabichona
j de muito escarmentada.
No tenho medo de vs,
que no sois das namoradas,
dadas a mui pertendidas
pelo meio de falsrias.
Sois uma Freira mui linda,
bem nascida, e bem criada.
e o gabo no vos assuste,
que ningum gorda vos chama.
A este pobre fradulrio
dai qualquer favor por carta,
porque no tardar do prmio
no perigue a esperana.
CELEBRA O POETA O CASO, QUE SUCCEDEU A HUA FREYRA DO MESMO
CONVENTO A QUEM OUTRAS FREYRAS TRAVESSAS LHE MOLHARAM O
TOUCADO, COM QUE PERTENDIA FALLAR SUA AMANTE.
1

Pelo toucador, clamais,


e em confuso me meteis,
porque se enxuto o quereis
como sobre ele chorais?
quanto mais suspiros dais,
novos extremos fazendo,
vai vosso dano crescendo,
e mui mal esperdiado
sobre a perda do toucado
andar prolas perdendo:

Mas um peito lastimado,

que tem em pouco essas sobras,


dir, pois chora por dobras,
que o deixem chorar dobrado:
ditoso o vosso toucado
nas lgrimas, que chorastes,
pois to bem desempenhastes
as vezes, que vos ornou,
que se at aqui vos toucou,
de prolas o toucastes.
3

Porventura, Nise, achais,


que mais bela a touca estava
ao tempo, que vos toucava,
do que agora a toucais?
no vedes, no reparais,
que aqueles vos ornamentos
umedecidos, e lentos
de aljfares derretidos,
o que esto de mui cados,
isso tm de mais alentos?

Chorais com razo to pouca,


que esto todos murmurando,
que andais as toucas lanando
no mais que por uma touca
se por Slvio ides louca,
porque arnante vos anele,
e mais por vs se desvele,
vinde grade destoucada,
e ver, que de empenhada
botais as toucas por ele.

Inundais as escarlatas
guisa da bela aurora,
como se mui novo fora,
que ngua se banhem patas:
se as Professas, ou Donatas,
que as patas vos mergulhararn
tanto a pea celebraram,
zombai das suas invejas,
no se gabem malfazejas,
que de patas nos viraram.

A D. CATHERINA PRELADA, QUE FOY NO MOSTEYRO DE ODIVELLAS, E AGORA


PORTEYRA PEDE O POETA HUMA GRADE.
Parabm seja vossa Senhoria
Ser da Chave dourada dessa glria,
Que h de dar-nos sem obra meritria
Por graa s da sua fidalguia.
Se, quando o cu monstico regia,
Deixou de seu juzo tal memria,

Quanto mais, que o reger, dar v glria


Estar abrindo a glria cada dia.
Qualquer alma, que glria se avizinha,
Contente aceita, alegre se acomoda
Com toda glria no: cuma casinha.
No d Vossenhoria a glria toda,
Mas bem v, que crueldade se encaminha,
Que, sendo Caterina, d a roda.
REPETIO O POETA A MESMA ROGATIVA DEPOIS DE ALGUM TEMPO.
Minha Senhora Dona Caterina,
Posto que montam pouco os meus engodos,
Agora os junto, e os engrazo todos,
Chamando a minha Me minha Menina.
J sabeis, que me faz fome canina
Lise, de cujos agradveis modos
No so para servir de seus apodos
Os astros dessa esfera cristalina.
Tratai de me fartar esta vontade
em uma grade, como em uma boda,
Que pouco em cada ms uma s grade.
Pois toda a Me seus Filhos acomoda,
Adverti, que parece crueldade,
Que sendo Caterina deis a roda.
NO DIA EM QUE O POETA EMPRENDEO GALANTEAR HUA FREYRA DO MESMO
CONVENTO SE LHE PEGOU O FOGO NA CAMA, E INDO APAGAR-LO, QUEYMOU
UMA MO.
Ontem a amar-vos me dispus, e logo
Senti dentro de mim to grande chama,
Que vendo arder-me na amorosa flama,
Tocou Amor na vossa cela o fogo.
Dormindo vs com todo o desafogo
Ao som do repicar saltais da cama,
E vendo arder uma alma, que vos ama,
Movida da piedade, e no do rogo
Fizestes aplicar ao fogo a neve
De uma mo branca, que livrar-se entende
Da chama, de quem foi despojo breve.
Mas ai! que se na neve Amor se acende,
Como de si esquecida a mo se atreve
A apagar, o que Amor na neve incende.

QUEYXA-SE HUMA FREYRA DAQUELLA MESMA CASA, DE QUE SENDO VISTA HUA
VEZ DO POETA, SE DESCUYDAVA-SE DE TORNAR A VER.
Quem a primeira vez chegou a ver-vos,
Nise, e logo se ps a contemplar-vos,
Bem merece morrer por conversar-vos,
E no pode viver sem merecer-vos.
No soube ver-vos bem, nem conhecer-vos
Aquele, que outra vez deseja olhar-vos,
Pois no caiu nos riscos de tratar-vos,
Quem quer, que lhe queirais por j querer-vos.
Essas luzes de amor ricas, e belas
V-las basta uma vez, para admir-las,
Que v-las outra vez, ser ofend-las.
E se por resumi-las, e cont-las,
No se podem contar, Nise, as estrelas,
Nem menos memria encomend-las.
A HUMA FREYRA QUE NAQUELLA CASA SE LHE APRESENTOU RICAMENTE
VESTIDA, E COM UM REGALO DE MARTAS.
De uma rstica pele, que antes dera
A um bruto monte, fez regalo Armida,
Por ser na fera a gala conhecida,
Como na condio j dantes era.
Menos que Armida j se considera
Ser a fera, pois perde a doce vida
Por Armida cruel: e esta homicida
Por vestir a fereza, despe a fera.
Se era negra, e feroz por natureza,
Com tal mo animada a pele goza
De um cordeirinho a mansido, e a alvura.
Oh que tal de Armida a mo formosa!
Que faz perder s feras a fereza,
E trocar-se a fealdade em formosura.
A OUTRA FREYRA, QUE SATYRIZANDO A DELGADA FIZIONOMIA DO POETA LHE
CHAMOU PICAFLOR.
Se Pica-flor me chamais,
Pica-flor aceito ser,
mas resta agora saber,
se no nome, que me dais,
meteis a flor, que guardais
no passarinho melhor!
se me dais este favor,

sendo s de mim o Pica,


e o mais vosso, claro fica,
que fico ento Pica-flor.
QUEYXA-SE O POETA DAS FUNDADORAS, QUE VIERAM DE EVORA, POR NO
PODER CONSEGUIR ALGUM GALANTEYO NAQUELLA CASA, E SEREM SOMENTE
ADMITTIDOS FRADES FRANCISCANOS.
1

Estamos na cristandade?
Sofrer se h isto em Argel,
que um convento to novel
deixe um leigo por um Frade?
que na roda, ralo, ou grade
Frades de bom, e mau jeito
comam merenda e eito,
e estejam a seu contento
feitos papas do convento,
porque andam co papo feito?

Se engordar a fradaria
a esta cidade os trouxeram,
melhor fora, que vieram,
sustentar a Infantaria:
que importa, que cada dia
faam obras, casas fundem,
se os Fradinhos as confundem
por modo to execrando,
que quanto elas vo fundando,
tudo os Frades lhes refundem.

Pelo jeito, que isto leva,


cuidam, que em vora esto,
onde de Inverno, e Vero
se pem os marres de ceva:
nenhuma jamais se atreva
sob pena de excomunho
a cevar o seu marro,
que se em tais calamidades
me asseguram, que so Frades
arto em cev-los lhe iro.

Sirvam-se do secular,
que ali est o garbo, o asseio,
o primor, o galanteio,
a boa graa, o bom ar:
a este lhe ho de falar
grade, ao ptio, ao terreiro,
que o secular todo cheiro,
e o Frade a mui limpo ser,
sempre h de vir a feder
ao cepo de um Pasteleiro.

Em chegando grade um Frade


sem mais carinho, nem graa,

o brao logo arregaa,


e o trespassa pela grade:
e tal a qualidade
de qualquer Frade faminto,
que em um tomo sucinto
se v a freira coitada
como um figo apolegada,
e molhada como um pinto.
6

O secular entendido,
encolhido e mesurado
no pede de envergonhado,
no toma de comedido:
cortesmente de advertido,
e de humilde corteso
declara a sua afeio,
e como se agravo fora,
chama-lhe sua Senhora,
chama-lhe, e pede perdo.

Mas o Frade malcriado,


o vilo, o malhadeiro
nos modos mui grosseiro,
nos gostos mui depravado:
brama, qual lobo esfaimado,
porque a Freira se destape,
e quer, porque nada escape,
levar logo a causa ao cabo,
e fede como o diabo
ao budum do trape-zape.

Portanto eu vos admoesto,


que o mimo, o regalo, o doce
o secular vo-lo almoce,
que a um Frade basta um cabresto:
toda Freira de bom gesto
se entregue em toda a maneira
a um leigo, que bem lhe queira,
e faltando ao que lhe pedem,
praza a Deus, que se lhe azedem
os doces na cantareira.

REPETE A QUEYXA INCREPANDO AS CONFIANAS DE FR. THOMAZ


D'APRESENTAO, QUE SE INTROMETTIA SOFREGAMENTE NAQUELLA CASA,
ONDE O POETA JA TINHA ENTRADA COM D. MARIANNA, FREYRA, QUE
BLAZONANDO SUAS ESQUIVANAS LHE HAVIA DITO, QUE SE CHAMAVA ORTIGA.
1

Nenhuma Freira me quer


de quantas tem o Desterro,
porque todas so do ferro
de Fr. Burro de Almister:
que me d do seu querer,
se eu tambm nenhuma quero:
mas o rostinho severo

de Soror Madama Urtiga,


porque me h de dar fadiga,
se to rendido o venero.
2

Que tem Freirinhas to belas


cos pobres dos seculares,
que a todos lanam azares,
e nunca a sorte cai nelas:
deve de vir das estrelas
de algum signo peonhento,
que abaixo do firmamento,
onde jaz o Escorpio,
lhos influi um Fradalho,
que lhes domina o convento.

Alto: vou-me meter Frade


na ordem de Fr. Toms,
serei perptuo lambaz
do ralo, da roda, e grade:
mamarei paternidade,
Deo gratias se me dar,
e apenas se me ouvir
o estrondo do meu tamanco,
quando a Freira sobre o banco
no ralo me aguardar.

Da para a grade iremos,


e apenas terei entrado,
quando o brao arregaado
aos ofcios nos poremos:
e quando nos no cheguemos
(porque o no consentir
a grade, que longe est)
o seu, e o meu corao,
porque v de mo em mo,
ir na barca da p.

Pela p ir o meu zs,


e o seu pela p vir,
e fora de tanta p
viveremos sempre em paz:
serei o maior mangaz,
que passou de leigo a demo,
e a Frade, que mor extremo,
e ser por meu sojorno
a p para ela de forno,
e p para mim de remo.

Ento me vir buscar


a Senhora Dona Urtiga,
Deo gratias, meu Fr. Fustiga,
Deo gratias Sor Rosalgar:
ento me hei de pr a olhar,
e to grave me hei de pr,

que quando me diga Amor,


esta a Freira, que dei,
dir-lhe-ei, j me purguei,
e evacuei esse humor.
7

A f Soror Mariana,
que tanto me hei de vingar,
que eu mesmo hei de perguntar
pela Freira soberana:
e h de dizer vossa Mana
(digo Soror Florencinha)
Senhor Doutor, esta minha
Irm, a quem voc quis,
e hei de dizer-lhe, mentis,
que esta uma coitadinha.
No sabeis, Soror Florena
no sabeis diferenar
um Frade de um secular?
pois esta a diferena:
tendo o leigo a capa imensa
como homem racional
nada lhe parece mal,
toda a Freira uma flor:
mas em sendo Frei Fedor,
a melhor um cardal.
A MESMA FREYRA D. MARIANNA PELO MESMO CASO DE SE HAVER
APPELLIDADO ORTIGA.

Como vos hei de abrandar,


se dizeis, que sois Urtiga
salvo se vos aoutar,
porque ento heis de ficar
mais branda que uma bexiga.

Outro remdio melhor


sei eu para a formosura,
que faz gala do rigor,
e no a querer, que amor
se v, que vos faz mais aura.

Mas se isto de no querer-vos,


a dureza h de abrandar-vos,
sempre hei de vir a perder-vos,
que o mesmo morrer de ver-vos,
que morrer de no falar vos.

Com que a cura de meu mal


amar, calar, sofrer
que quando o mal mortal,
se vida prejudicial,
ser remdio o morrer.

Eu morro de vos querer,


e tanto em morrer persisto,
que podereis vos fazer,
que no ficasse malquisto
o venturo de vos ver.

Pois sabida a minha morte,


e a sua causa sabida,
fugindo vs de corrida,
todos tero por m sorte
ver-vos, e perder a vida.

Mas eu, que do mal de amor


fao tanta estimao,
no hei de queixar-me no
de to formoso rigor,
nem de to bela afeio.

Antes morte to luzida


com tal gosto a ela corro,
que temo, minha homicida,
que me torne dar a vida
o prazer, com que me morro.

QUEYXA SE O POETA A MESMA FREYRA DE SUAS INGRATIDES


DESPRIMOROSAS, IMITANDO A D. THOMAZ DE NORONHA EM HUM SONETO, QUE
FEZ A CERTA FREYRA, QUE PRINCIPIA "SOROR DONA BARBARA".
Senhora Mariana, em que vos pes,
Haveis de me pagar por esta cruz,
Porque nisto de cornos nunca os pus,
E sei, que me pusestes mais de trs.
No sei, quem vos tentou, ou quem vos fez
Cruel, que rigor tanto em vs produz,
Pois convosco no val, e em mim no luz
F de Tudesco, e amor de Portugus.
Se contra vs algum delito fiz,
Que do vosso favor fora me traz,
Vs no podeis ser Parte, e mais Juiz.
No queirais dar contudo a trasbarrs,
Nem vos faais de mim xarrisbarris,
Que me armeis por diante, e por detrs.
MESMA FREYRA JA DE TODO MODERADA DE SEUS ARRUFOS E
CORRESPONDENDO AMANTE AO POETA.
A bela composio
dos dous nomes, que lograis,
bem explica, o que cifrais
nessa rara perfeio:
porque sendo em concluso

por Maria Mar, e sendo


Graas por Ana, j entendo,
que quem logra a sorte ufana
de estar vendo a Mariana
um mar de graa est vendo.
MESMA FREYRA EM OCCASIO, QUE O POETA OUVIU CANTAR COM
AQUELLA ESPECIAL GRAA QUE PARA ISSO TINHA.
Oh quem de uma guia elevada
tIvera uma pena! eu creio,
que s ento com fortuna
descrevera a sol to belo.
Porm se tenho de Fnix
as penas dentro em meu peito
pelo abrasado, em que vivo
sejam chamas, quanto escrevo.
Mas no: sejam lavaredas
vista desse luzeiro,
que a vista de sol to claro
escurece um vivo incndio.
Contudo se o desafogo
se permite a todo o peito,
por no estalar esta alma,
corago, desabafemos.
Convosco falo, Senhora,
de minhas atenes centro,
que a voz de um vale humilhado
tambm chega ao monte excelso
Recebi o sacrifcio
de um profundo rendimento,
que as Deidades soberanas
aceitam toscos obsquios.
No culpeis esta ousadia,
nem crimineis tanto excesso
que o destino de alta estrela
me influi um amante excesso.
Vi esse pasmo, que adoro,
ouvi a voz, que venero,
de ver fiquei sem sentido,
e de ouvir sem pensamentos.
Por ouvir fico enlevado,
e por ver fico suspenso,
se o ver me prendeu o corpo,
o ouvir a alma me tem preso.
Um pasmo de formosura
do corpo somente enleio,
e a voz mais doce, e canora
s d'alma firme emprego.
Mas ser cantora suave,
e ser gentil com portento
ser labirinto, e pasmo
d'alma, e corpo ao mesmo tempo.
Porm se em laos to doces

for eterno prisioneiro,


no tero prmio mais alto
meus firmssimos intentos.
No nome sois mar de graa,
de prendas sois mar imenso,
no permitais, que naufrague
meu arnor sem ter remdio.
Concedei-me um mar bonana,
porto seguro, e sereno,
que a esperana de servir-vos
ncora de querer-vos.
Na firmeza sou penhasco,
mas pronto a qualquer aceno,
por isso as ondas mais brandas
desse mar serei ligeiro.
O vento do vosso agrado
sopra sobre mim preceitos,
serei baixel, que obediente
voe como um pensamento.
Seguirei o vosso norte,
e por navegar direito,
s esse sol seja o astro,
que eu observe com empenho.
No haver tempestade,
por brabo que sopre o vento,
que obrigue a mudar de rumo,
quando em vosso mar navego.
Venham pois de vossas luzes
os mais brilhantes reflexos,
porque possa encher a altura
da viagem dos afetos.
Mandai, que a vossa presena
chegar possa a salvamento,
pois ao mar dessas ternuras
com vento em popa navego.
MESMA FREYRA MANDANDOLHE HUM PRESENTE DE DOCES.
1

Um doce, que alimpa a tosse,


cousa muito grande era,
se eu no trocara, e pudera
a doura pelo doce:
se quisera Amor, que eu fosse
to digno, e tal me fizera,
que juntos vos merecera
ora o doce, a doura ora,
maldita a minha alma fora,
se tudo vos no comera.

Mas h grande distino.


e discrmen temerrio
entre os doces de um almrio,
e as douras de uma mo:
e quem to sabicho

destro no r mi f sol
mal pode errar, em seu prol,
quando sabe, que a doura
se se come, por natura,
e os mais doces por bemol.
3

O que enfim venho a dizer,


, que se minha ventura
negais comer da doura,
doces no hei de comer:
no hei de troca fazer,
mais que a palos me moais,
e se comigo apertais,
que os vossos doces almoce,
fazer-me a boca doce,
quando a mim por demais.

Trocai o doce em favor,


e curai meu mal to grave
co'aquela ambrsia suave,
com que foi criado o Amor:
o nctar ser melhor,
que destilam vossas flores,
que so to secos favores
so de amor efeitos pecos,
to mais so amores secos,
como so secos amores.
AO MESMO ASSUMPTO.

Senhora minha: se de tais clausuras


Tantos doces mandais a uma formiga,
Que esperais vs agora, que vos diga,
Se no forem muchisimas douras.
Eu esperei de amor outras venturas:
Mas ei-lo vai, tudo o que de amor, obriga,
Ou j seja favor, ou uma figa,
Da vossa mo so tudo ambrsias puras.
O vosso doce a todos diz, comei-me,
De cheiroso, perfeito, e asseado,
E eu por gosto lhe dar, comi, e fartei-me.
Em este se acabando, ir recado,
E se vos parecer gluto, sofrei-me,
Enquanto vos no peo outro bocado.

A OUTRA FREYRA QUE ESTRANHOU AO POETA SATYRIZAR AO PE. DAMASO DA


SYLVA, DIZENDOLHE QUE ERA HUM CLERIGO TAM BENEMERITO, QUE JA ELLA
TINHA EMPRENHADO, E PARIDO DELLE.
Confessa Sor Madama de Jesus,
Que tal ficou de um tal Xesmenins,
Que indo-se os meses, e chegando o ms,
Parira enfim de um Cnego Abestruz.
Diz, que um Xisgaravis deitara luz
Morgado de um Presbtero monts,
Cara frisona, garras de Irlands
Com boca de cagueiro de alcatruz.
Dou, que nascesse o tal Xisgaravis,
Que o parisse uma Freira: vade in paz,
Mas que o gerasse o Senhor Padre! arroz
Verdade pois o corao me diz,
Que o Filho foi sem dvida algum trs,
Para as barbas do Pai, onde se ps.
A HUMA FREYRA QUE IMPEDIO A OUTRA MANDAR HUM VERMELHO AO POETA
DE PRESENTE, DIZENDO, QUE HAVIA SATYRIZAR.
1

vs, quem quer que sejais,


que nem o nome vos sei,
Freira, a quem nunca falei,
e to mal de mim falais:
porque fome me matais,
sem vos dar motivo algum?
pois querendo mandar-me um
vermelho uma Freira guapa,
vs me destes sem ser paga
esse dia de jejum.

No quisestes porfiosa,
que se me mandasse o peixe,
formando para isso um feixe
de razes de bem m prosa:
a Freirinha era medrosa,
e vs, que o peixe intentastes
livrar de tantos contrastes,
de stiro me argustes,
e satrica no vistes,
que ento me satirizastes.

Sendo o conselho to tosco,


to bem a Freira o tomou,
que o peixe me no mandou,
por no se espinhar convosco:
mas vs que tendes conosco,
comigo, e minha talia?

e se o peixe vos doa,


em que eu agora me escaldo,
se o fazeis pelo caldo,
o caldo eu vo-lo daria.
4

Oh: faz a um cuspir no cho


uma stira o Doutor:
satiriza um Pica-flor,
quanto mais a um peixarro:
homem de tal condio
no se lhe d de comer,
e tem pouco que entender,
que o Doutor j fraco, e velho
se h de comer o vermelho
por fora o h de morder.

Pois destes to mal conselho,


rogo ao demo, que vos tome,
por deixar morrer fome
um pobre faminto velho:
rogo ao demo, que ao seu relho
vos prenda com fora tanta,
que nunca arredeis a planta,
e que a espinha muita, ou pouca,
que me tirastes da boca,
se vos crave na garganta.

Assim como isto verdade,


que pelo vosso conselho
perdi eu o meu vermelho,
percai vs a virgindade:
que vo-la arrebate um frade;
mas isto que praga ?
praza ao demo, que um cob
vos plante tal mangar,
que parais um Paiai,
mais negro do que um Guin.

A CERTA FREYRA QUE EM DIA DE TODOS OS SANTOS MANDOU A SEU AMANTE


GRACIOSAMENTE POR PAM POR DEOS HUM CAR.
1

No dia. em que a Igreja d


po por Deus cristandade,
tenho por m caridade
dares vs, Freira, um car:
se foi remoque, oxal,
que vos dem a mesma esmola,
que no h mulher to tola,
que por mais honesta, e grave,
no queira levar o cabe,
se ps descoberta a bola.

Descobristes a inteno,
e o desejo revelastes,

quando o car encaixastes,


a quem vos pedia o po:
como quem diz: meu Irmo,
se quem toma, se obrigou
a pagar, o que tomou,
vs obrigado a pagar-me,
ficais ensinado a dar-me
o car, que vos eu dou.
3

Levado desta seqela


promete o mancebo j
de dar-vos o seu car,
porque fique ela por ela:
se consiste a vossa estrela
em dar, o que heis de tomar,
car no h de faltar,
porque o Moo no repara
em levar a cpia, para
o original vos tornar.

Se assim for, que assim ser,


fareis um negcio raro,
porque um car no caro
se por um outro se d:
e pois o quer pagar j
sem detena, e com cuidado,
se o quereis ver bem pagado,
h de ser com tal partido,
que por um car cozido
leveis o meu, que anda assado.

Vs pois me haveis de dizer


(assentado este negcio)
se quereis fazer socrcio,
porque comigo h de ser:
de cars heis de cozer
uma boa caldeirada,
e de toda esta tachada
tal conserva heis de tomar,
que vos venhais a pagar
do car co caralhada.

A OUTRA FREYRA QUE MANDOU AO POETA HUM CHOURIO DE SANGUE.


1

Conta-se pelos corrilhos


que o Pelicano s titelas
sustenta como morcelas
a puro sangue a seus filhos:
vs, Dona Fbia Carrilhos,
se bem cuido, e no me engano,
deveis de ser Pelicano,
que enchestes este chourio
com o sangue alagadio
desse pssaro magano.

Com que este chourio gordo,


to gordo, e especiado
um filho vosso criado
co sangue do vosso tordo:
porm tomou mau acordo,
quem quer que o empapelou,
e a dar-mo vos obrigou,
pois no tem caminho enfim,
mandares-me o filho a mim,
que outro Pai vos encaixou.

O que me dita o toutio,


, que o paio se mediu;
e por onde este saiu,
pode entrar qualquer chourio:
direis, que vos no d disso,
e eu creio, se vos no d,
mas algum vo-lo dar,
e que fora o meu quisera,
porque se fartara, e enchera
do sangue, que vai por l.

Comi o chourio cozido


com sossego, e sem empenho,
porque outro chourio tenho
para pagar o comido:
vs tendes melhor partido,
mais liberal, e mais franco,
pois como em real estanco
tal seguro vos prometo,
que por um chourio preto
heis de levar o meu branco.

Sobre vos aventejar


nas cores desta trocada,
vs destes-me uma talhada,
e eu todo vo-lo hei de dar:
se cuidais de mo cortar,
ele duro de maneira
que a faca mais cortadeira
no far cousa, que importa,
que o meu chourio o no corta,
salvo um remoque de Freira.

Eu o dou por bem cortado


deste primeiro remoque,
que ao vosso mais leve toque
fique de todo esgorado:
ento o vosso cuidado
vendo, que tanto me emborco,
e inda assim vos no emporco,
ter por cousa do Olimpo,
que a tripa de um homem limpo

se d por tripa de porco.


7

Muito me soube atalhada


do chourio inda que preto,
e a ser todo vos prometo,
que a ceia fora dobrada:
mas fora mais acertada
cousa, e de menos trabalho
que dando-vos nisto um talho,
uma lingia vos cangue,
que o chourio coalha o sangue,
e a lingia leva o alho.

Eu sou to bom conselheiro,


que heis de escolher, o que digo,
porque quem fala comigo,
escolhe em um tabuleiro:
se vos for mais lisonjeiro
o chourio, que a lingia,
dou gosto, e fao justia:
mas bem sabe quem se abrocha,
que o chourio a boca atocha,
e a lingia o fogo atia.
Ncleo de Pesquisas em Informtica, Literatura e Lingstica

Você também pode gostar