Você está na página 1de 41

APOSTILA

EWE (Folhas) / EGBO (Raizes)

Profr. Adekunle Ogunjimi

Apostila - Ewe (Folhas)

FOLHAS

Folhas sao plantas que podem servlr

para alimentayao, melO ambiente

(proteyao) e curativos (contra as doenyas).


Desde a antiguidade

homem luta contra as doenyas, sempre armado do

proposito de conservar ou recuperar a saude perdida ou abalada. Assim teve sempre


a preocupayao de afastar

sofrimento causado pela doenya, chegando mesmo em

certas epocas e em muitos lugares a admitir a possibilidade de prolongar a durayao


da vida pela preservayao da saude.
Entretanto ninguem ignora que existem muitos processos de cura, isto e,
destinados a afastar a doenc;a ou conservar a saude.
Os processos de maior evidencia sao os seguintes:
(l) alopatia
(2) homeopatia
(3) hervas
(4) hidroterapia
(5) elewe omo (a cura tradicional)
Os 4 (quatro ) pnmelros
convencional, enquanto

processos

sao tratamentos

ligados a medicina

5 processo e mais ligado a tratamento espiritual, tendo

alguma semelhanc;a com 03 processo.

Apostila - Ewe (Folhas)

FOLHAS

Folhas san plantas que podem servlr

para alimentayao, mew ambiente

(proteyao) e curativos (contra as doenyas).


Desde a antiguidade

homem luta contra as doenyas, sempre armado do

proposito de conservar ou recuperar a saude perdida ou abalada. Assim teve sempre


a preocupayao de afastar

sofrimento causado pela doenya, chegando mesmo em

certas epocas e em muitos lugares a admitir a possibilidade de prolongar a durayao


da vida pela preservayao da saude.
Entretanto ninguem ignora que existem muitos processos de cura, isto e,
destinados a afastar a doenya ou conservar a saude.
Os processos de maior evidencia san os seguintes:
(1) alopatia
(2) homeopatia
(3) hervas
(4) hidroterapia
(5) elewe omo (a cura tradicional)
Os 4 (quatro ) pnmelros
convencional, enquanto

alguma semelhanya com

processos

san tratamentos

ligados a medicina

5 processo e mais ligado a tratamento espiritual, tendo


3 processo.

Apostila - Ewe (Folhas)

PODER BIOQUIMICO DAS FOLHAS

Tern algumas folhas que atraves do poder bioquimico podem resolver alguns
problemas medicinais. A maioria destas plantas atraves da clorofila como fator
bioquimico produzem efeitos similares aos remedios da medicina clinica. Como por
exemplo:
Tete (boldo): - pode ser usado para resolver problemas de dor na barriga.
Calmantes:
Alecrim
Cidreira
Erva-doce
Camomila

Apostila - Ewe (Folhas)

RELA(:AO DE OSAYIN COM AS FOLHAS

Osanyin e origimirio de Irao atualmente localizado na Nigeria pr6ximo da


fronteira com

ex Daome.

Ele e urn dos Yoi Irunmole que desceu de Ikole orun (ceu) para Ikole Aaiye.
Ele e divindade

das plantas

medicinais

e litlirgicas.

A sua importancia

fundamental, pois nenhuma cerimonia pode ser feita sem a sua presenya.

o nome

das plantas, a sua utilizayao e as palavras (Ofo) invocayao, cuja forya

desperta seus poderes sao os elementos mais secretos do ritual no culto aos Orisas

simbolo de Osanyin e uma haste de ferro, tendo na extremidade superior

urn passaro em ferro forjado, esta mesma haste e cercada por seis outras dirigidas em
leque para

alto.

Por muito tempo Osanyin foi sacerdote da Terra (lIe) mas a Terra (lIe) nao
tinha fertilidade, entao Osanyin foi a procura de Orunmila Ifa que 0 ajudou a
resolver 0 problema. Ap6s 0 ocorrido Osanyin ficou ressentido e brigou com
Orunmila. Depois de muita disputa Osanyin acabou perdendo e tomou-se escravo de
Orunmila.
Osanyin foi trabalhar no campo e logo ao comeyar seu trabalho, percebeu que
iria cortar a erva que curava a febre e entao gritou:
- "Impossivel cortar esta erva, pois e muito litil". A segunda erva era a que
curava dores de cabeya, recusou-se tambem a destrui-la. A terceira suprimia as
c6licas. Na verdade, disse ele, nao posso arrancar ervas tao necessarias.
Orunmila tomando conhecimento da conduta de seu escravo, demonstrou
desejo de ver as ervas que Osanyin se recusava a cortar porque tinham grande valor
por contribuirem para manter 0 corpo em boa salide.
Decidiu entao Orunmila, que Osanyin ficaria perto dele para explicar-lhe as
virtudes das plantas, das folhas e das ervas, mantendo-o sempre ao seu lado na hora
das consultas.

Apostila - Ewe (Fo/has)

Pela forte relayao entre Orunmila Ifa e Osanyin as duas energias acabam se
tomando

grandiosas juntas.

Osanyin conhece

a energia

das folhas enquanto

Orunmila tern grande dominio do Odu Ifa.


Todas as receitas e trabalhos magicos

feitos com plantas, sao classificados

pelos babalawos (sacerdotes de Ifa) em 256 Odus,

que com frequencia estabelece

elos entre os nomes das receitas, das plantas e dos odus de Ifa, sobretudo com
segundo nome dado a cada odu.

Apostila - Ewe (Folhas)

(1) Maleficios (Abilu)


(2) Beneficios (Idaabobo) proteyao

MALEFICIOS (Abilu) Ajogun

* Eso apikan
* De agbon
* Odidi
* Atare
*Okun

2 - Acidentes (Ofo)
3 - Maldiyoes (Epe)

Apostila - Ewe (Folhas)

BENEFICIOS (Calmante)

1 - Boa rnern6ria (Isoye)


2 - Virilidade (Arerno)
3 - Forya fisica (Irnu ara Ie)
4 - Cairnante (Ero)
5 - Prosperidade / Dinheiro (Awure)
6 - Dinheiro (Awure)
7 - Arnor (Awure Iferan Obirin / Okunrin)
8 - Fertilidade ( Ibirno)
9 - Longevidade (Ipe Laiye)
10 - Sorte (Ori Ire)
11 - Vit6ria sobre urn inirnigo (Isegun Ofa)
12 - Afose - que a paIavra tome-se realidade
13 - Curar Doenyas (Awogbaarun)

Apostila - Ewe (Folhas)

CUIDADOS IMPORTANTES COM AS PLANTAS


ANTES DOS RITUAlS

Quando os sacerdotes vao colher as plantas para seus trabalhos devem faze-lo
em estado de pureza, abstendo-se de relayoes sexuais na noite precedente e indo a
floresta durante a madrugada, sem dirigir palavra a ninguem. AIem disso devem ter
cuidado em deixar no chao uma oferenda em dinheiro, logo que chegam no local da
colheita.
Se for a noite devem jogar areia 3 vezes na folha.
Os adeptos de Osanyin se cham am Oloosayin ou onisegun.

Apostila - Ewe (Folhas)

PROCEDIMENTOS PARA UTILIZA(:AO DAS PLANTAS

MALEFicIOS

- apikun (dutra)
- atare
- okun (centropeia)

- ACIDENTES:

- Para fazer alguem sofrer acidente:

Ewe Ina
Ewe Aragba
Ewe Esinsin

Juntar tudo, despejando

liquido Ade em cima. Entregar no nome da pessoa

com uma faca em cima.


Observar: trabalho perigoso.

- MALDI<;OES (Epe): - Para amaldiyoar outros, as folhas mais usadas sac:


Ewe Semolapa

Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Semolese
Eyin Oka

Modo de Fazer:
Juntar tudo e colocar na lingua.

- PROCESSOS

JUDICIAIS

E necessario

Ofo/Aasan para ativar "Epe"

(Ejo): Este e urn processo para ajudar alguem a se

envolver num processo judicial.


As folhas utilizadas para este fun sao:
Ewe Abirikolo (crotalaria lachnophora)
Ewe Arira
Yimiyimi (escravelho)

- MORTE (Iku): - Existem algumas folhas que podem matar uma pessoa:
Ewe Ikan (berinjela)
Ewe Ila (Quiabo )
Eso Apikan (Trombeta roxa)

- LOUCURA (Were): - Existem algumas folhas que se utilizadas em quantidade


exagerada, alteram

equilibrio das pessoas e podem levar a loucura, sao elas:

Apostila - Ewe (Folhas)

- Ewe Oparun (bambu)


- Ewe Yunyun (compositae)

Modo de Fazer:
Queimar tudo, despejar

po embaixo da esteira. Apos pronunciar

pessoa que devera ficara louca, dormir sobre a esteira.

nome da

Apostila - Ewe (Folhas)

BENEFICIOS

- BOA MEMORIA (Isoye): - Para ativar a memoria ou inteligencia, as folhas mais


usadas san:
Agberigbede (levanta-a-cabe<;a, para entender linguagem)
Iyeye (Dono-de-conhecimento)
Atori ( Vara)

Agberigbede ba mi gbe iye temi fun mi


Oniyeniye ba mi ko iye temi fun mi

Apostila - Ewe (Fo/has)

Levanta a cabe9a para entender a linguagem


Traga minha memoria para mim
Dono do conhecimento recolha a minha memoria.

- FORCA FisICA (Imn ara Ie)


11 - Orogbo
11 - Atare
04 - Eja Ojiji (peixe)
04 - Adan (morcego)
04 - Agemo (camaIeao)
Alubosa elewe (cebolinha-branca)
Egbo Ifon (Raiz)

Egbo Ipeta (Raiz)


Egbo Oruwo (Raiz)
Eepo pandoro casca-bignonia-cege)
Kanun BiIaIa (pedra de Sango)

Queimar tudo junto ate virar po, misturar com aca9a quente, comer todas as
manhas.

Agbo Iagbara Iorong gbo


Agbo

sainsan ni ti atare orisa

Ifon ni ki e fi fon arun ara Iagbaja


Arun ki i se ifon ki

ma Ie run

Apostila - Ewe (Folhas)


Arun ki i se ipeta di

ma Ie nm

Ka iju
Alubosa ni ki e fi sa arun ara
Lamorin jade ki maa lagbara
Pandoro 10 ni ki eegun re oji
Oruwo 10 ree ru gbogbo aisan
Kuro lara re
Nijoo jumo lojiji ji pere pere
Ako kan un ni ke e fi kan
Gbogbo arun ara re danu
Iyere 10 ni ko ma ji pere pere
Adan 10 ni ko maji pere pere
Agemo de alawo awo gba awo
Ti ko dara kuro lara mi

Traducao

o Maduro

tern poder e orogbo maduro

Ataare orisa fica maduro sem ficar doente


Remova (fon) a doen<;a desta pessoa com Ifon
Ifon nunca fica tao doente que nao possa cheirar

deserto

Remova (As) a doen<;a desta pessoa com cebolinha (alubosa)


Para que ele possa fica forte.
Pandoro disse que seu esqueleto vai acordar
Oruwo va retirar (ru) toda a doen<;a do corpo dele.

o peixe ojiji acorda

completamente todos os dias

Remova toda a doen<;a com potlissio macho


Iyere diz que ele deve acordar completamente

o morcego-da-

fruta diz que ele deve acordar completamente

Venha camaleao, dono da cor da pele levar embora a minha cor ruim

Apostila - Ewe (Folhas)

- PROTE<;AO (Idabobo)

Folha Ori
Folha Gbegbe

Queimar tudo, fazer 7 cortes na cabeya e colocar

po

Nao tomar banho de cabeya durante 3 dias.

Akager

ogbo omo ogun

Ori fegeji omo Aloran


Alakan gbariri

osa ni i se

Omo Iloseojikan
Gbegbe

10

ni ki ire

maa gbe

Owomi
Eewo orisa omi ile alakan ki i danu

Traducao
Ele que leva cachorro para dentro do mato filho de Ogun
A enorme arvore oori filha do chefe aloran
Caranguejos se apressam ruidosamente
Para seus buracos filhos de Iloseoj ikan
E gbegbe quem diz que a fortuna deve ficar nas minhas maos
Orisa

proibe, a agua de dentro da casca do caranguejo nunca vasa.


3

Apostila - Ewe (Folhas)

- PROTE(:AO CONTRA A MORTE (I daabobo lowo iku)

Ewe ekuku (Peda liaeea)


Ewe akisan (Aizoa eeae)
Agidimagbayin (Vassourinha)

Deixar tudo em po.


Ingerir com aeaya frio durante duas semanas.

Ekuku ogerere loni kibi


Akisan

10 ni

kaye

san

10

san

Olorun ti kun a 0 ku
Owo te we agidimagbayin
Olorun a ti kun

Traducao
Ekuku disse suavemente que

mal flui para longe

Akisan disse que a vida sera boa


Olorun feehara a porta, nao vamos morrer
A mao toea a folha agidimagbayin
Olorun feehara a porta, nao vamos morrer.

Apostila - Ewe (Folhas)

Indicadas para neutralizar as energias negativas (Oogun Ero):


Ewe Iroko
Ewe Eleso
Ewe Jeminiho
EweOdundun
Ewe Tete
EweWoorowo
Ori
Igbin

Eleso meso

temi

Eso eso no fi gbale yii lowo won


Jeminiho

ni ki eje mi ni har

Odundun ni ti odundun
Tutu ni ti tete
Erowoo ni ti woorowoo
Ero ni ti ikupero
Traducao
Folha-dona-da-suavidade,

traga me suavidade

Suavemente, suavemente you lhes tomar a terra


Acorda-crian<;a diz que voce tern de me responder
Odundun
Tete

e sempre

e sempre

W oorowo
Ikuepero

calma

fresca

e sempre
e sempre

fresca e calma
fresca e calma

Apostila - Ewe (Folhas)

- FERTILIDADE (Aremo)
Folha Opuosupa
Folha Odundun (Folha da Costa)

Opasupa ni i pe omo wa
Agbonyin gbe omo wa
Ogbangan je ki omo se
Ogangan mi

Matador-da-dor chame os filhos


Carregador-da-bondade

traga os filhos

Direto, deixe os filhos virem direto para mim

Apostila - Ewe (Folhas)

FOLHA

UTILIZACAo

Akoko

Obrigayao de Orisa

Iyalode (Pinhao branco)

Folha das Iyami Osoronga

Iyalode pupa (Pinhao roxo)

Faz parte de curativo (hemorr6idas)

Folha de lroko

Calmante

Ewe Ogede (bananeira)

Para cobrir ebo

Pasan kori ko (espada de Sao Jorge)

Proteyao

Oro Agogo

Faz parte da medicina para saude

Ewe Ela (samambaia)

Faz parte da iniciayao no Culto de Ifa

Ewe reku reku

Para sorte e lavar Orisa

Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe unje
Egbo unje
Gbirinbintin ewo ni nro danu
Gbirinbintin ewo ni nro danu
Ewe abiwere re

ewo n nro danu

Gbirinbintin ewo ni nro danu gbinrinbintin.

Ewe Abiyamo re ewo ni kin ro danu


Gbirinbintin ewo ni nro danu
Ewe abiwere re ewo ni kin ro danu
Gbirinbintin ewo ni nro danu
Ewe ori fifo re ewo ni kin ro danu.

Apostila - Ewe (Folhas)

BANHO PARA LA VAR ORISAS EM PREPARA<;AO


DE ASSENTAMENTOS

Tete Abalaley
Rinrin
Odundun
Ewe lroko
Igbin
Epo Dende
Ori
Gin

Amassar tudo junto numa bacia com agua e lavar a imagem ou igba em preparayao
de assentamento dentro.

Apostila - Ewe (Folhas)

PATUA PARA PROTECAO / SORTE

Ewe Ebure
Igbin
Odundun
Tete
Rinrin

Pilar e secar, moer ate transformar em po. Despejar a gosma do caracol sobre
o po e secar. Colocar dentro de um couro e costurar.
Usar numa bolsa.

Apostila - Ewe (Folhas)

MATERIAL

usa

Efun

Acalmar e atrair coisas boas

Osun

Para que nunca acabar a sorte da pessoa ou


continuidade do Ase.

Obi

Comida de Orisa,
Para fazer jogo e
Tambem confirmar Ebo.

Orogbo

Reza para longa vida e saude

lye Agbe

Pena (azul) para sorte, assentamento e longa


vida

lye Aluko

Pena (vinho) para sorte e assentamento

lye leke leke

Pena (branco) para harmonizar a vida

Ikodide

Pena (vermelha) para sorte e afirma<;ao de


ritual

lyerosun

PO vermelho para ativar Odu lfa

Buzios

Sao simbolos de Orisa

Ori (Ero)

Para acalmar energia negativa e dores


com outros materiais do Ase

E misturado
Ado

Para colocar po, que pode ser alimentado


com eje

Irukere

Usado para mostrar poder ou lideran<;a,


tambem pode se usar na transferencia de Ase

lkoto Olokun (ero )

Para acalmar energia negativa

19bin (ero)

Para acalmar negativa

Moedas anti gas

Para fazer pagamento para Aioogun


Para limpeza de energia negativa e tambem
po de ser misturado com outros materiais
para protecao e sorte.

Sabao da Costa (ero )

Gin

Bebida de Orisa

Dende (ero)

Para acalmar energia negativa

Apostila - Ewe (Folhas)

Para lavar cabe<;a ou limpeza de magi a


(Mau) contra essoa

Preparado com elementos calmantes


ara acalmar ener ia ne ativa

Apostila - Ewe (Folhas)

Uso
A fin pe ololufe pada tabi
Pe ire ti 0 ti 10 pada

Uso
A fin se Ogun pe ki agba ile
Taba ile pada lowo ota
N:- B a kinba alukerese dule
Baba re, eewo ni!

U sado para atrair alguem,


untar ou atrair sorte de volta.

Usado para resgatar terra ou casa


da mao do inimigo

Apostila - Ewe (Folhas)

A fin se Ogun wipe ki


A se ori rerelaiyeki
A se di olowo gidi

Traducao

Uso
A fin se Ogun wipe ki aiye
Enia pada si rere

Traducao

E usado

para dor de cabeya, dor no corpo e


fazer defumayao.

Apostila - Ewe (Folhas)

Uso

Uso

A fin se Ogun iju obinrin

A fin use Ogun oju dundun

Traducao

Traducao

E usado

no remedio para fibroma

E usado

no remedio para dor nos olhos

Uso

Uso

A fin se Ogun pe kialeu a je tabi ni owo.

A fin se Ogun isori

Traducao

Traducao

Usado para atrair dinheiro

U sado para prote9ao

Apostila - Ewe (Folhas)

Usado para magia de desaparecimento ou


prote9ao

A fun se ogun pe ki araiye ja


Kuro lara wa

WQ

buburu

Apostila - Ewe (Folhas)

A fin se ogun irinran, bi won ba f~


Funnini ogun fe- ao rii

Usado para feiti90 contra magia,


Colocado na comida

Apostila - Ewe (Folhas)

A fin se ogun aiegbe


Moja we ahun se ahunje

Apostila - Ewe (Folhas)

Uso
A finje ogun loku regbe

Uso
A finge ogun atosi ti odaju

Traducao

Traducao

Usado para dor no joelho

Indicado para gonorreia

Uso

Uso

A finje ogun ki alebori Qta

A fin se ogun pe kienia Ie ai eninla

Traducao

Traducao

U sado para veneer inimigo

Usado para atrair riqueza (fiear rieo).

Apostila - Ewe (Folhas)

A finje ogun pe ki aije san wa


Si re gbogbo

A fin se ogun isegun lori


Awon ota, emere ati aje

Usado para prote9ao contra inimigo,


Emere e bruxaria

Apostila - Ewe (Folhas)

A finse pe ki gbogbo omo araiye


Ma fe tiwa (eyonu)

U sado para atrair simpatia das pessoas,


para que gostem da gente

Apostila - Ewe (Folhas)

Uso

Uso

A fin un se ogun ero igbona

A finse ogun inu runrun

Traducao

Traducao

U sado contra catapora

U sado para dor no estomago

Uso

Uso

A fin se ogun isegun lori a wQn aj~

o wa fun wipe ki ama ri oore tabi anu gba

Traducao

Traducao

U sado contra bruxaria

Usado para sorte

Apostila - Ewe (Folhas)

A fin se ogun wi pe ki kialerin


Kangba lQwQa wQn enia

A fin se ogun lati di oba


Tabi lati leje oye

Apostila - Ewe (Folhas)

A fin se ogun owo


A torideo igi wo

A fin se ogun pe ki ololufe wa


Le pada wa.

Apostila - Ewe (Folhas)

Ila
Aladun
Ohesenmesen
Mako
Misinmisin
Oju Ologbo
Werenjeje
Pakun Obarisa
Olatogege
Dagunro
Ahon eku (dudu)
Ose
Ose Igbeeluju
Atare
Arun sansan
Sikiti moeso
Sikiti monso
Ayinre
Alubosa
Ayo
Ipolerin
Atikekereheyin
Sawewe
Sawewe
Ewaowo
Awo erede
Efo Tete
Tete elegun un
Tete afetedaye
Tete ateledanji
Ejoju
Ekaju
Eekun ahun
Ekunkun ahun
Ogede Oyinbo
Afe
Eko oyinbo
Abo
Epa (gidi)
Elege
Eekarra ekun
Egun arigbo

- quiabo
- olho-de-cabra
- olho-de-pombo
- cipo-de-akacuz
- fruta-de-conta
- Jequiriti
- Jiquiriri
- Tentinho
- Tento
- Carrapicho-rasteiro
- Falso-cardo
- Baoba
- Calabaceira
-Amomo
- Metrasto
- Catinga-de-bode
- Erva-de-Sao Joao (Maria Preta)
- Corayao-de-Negro
- Cebola
- Alho
- Babosa
- Erva-de-pinto
- Periguito
- Alecrim
- Magnericao
- Mangerico
- Cauda-de-raposa
- Bredo-de-espinho
- Bredo
- Caruru-de-porco
- Cajueiro
- Caju
- Abacaxi
- Araras
- Araraseiro
- Pinha-do-brejo ou jaca-de-pobre
- Jaca-de-pobre
- Araticum-da-areia
- Amendoim
- Cardo-Santo
- Cardo-do- Mexico
- Figueira-do-infemo

Apostila - Ewe (Folhas)

Ankemi leti
Berefutu
Taponurin
Ogbun
Afoforo
Efo oyinbo
Osun elede
Isin
Etiponola
Popola
Abamoda
EruOdundun
Emi
Eran esin
Pitanga
Egele
Ewe biyemi
Ibiyemi
Efunle
Abo Labelabe
Akogbegi
Ako ire
Baaka
Mora
Owu
Akese
Awise
Agogo Igun
Ogun
Ogigi
Isapa Iseku
Amukan
Isapa
Isapa funfun
Ofo odan
Eru buje
Jogbo
Olatorije
Eru oorungo
Femo loju toki
Atunomoto
Kukindunku
Kawokawo
Sara oroba
Ajigbawa
Akinsale

- Jarrinha
- Fruta-pao
- Jaqueira
- Mangue-Siriuba
- Margosa
- Berthlha
- Urucum
- Castanheiro da Africa
- Erva tosta.o
- Poilao- forro
- Folha da Fortuna
- Arvore da Fortuna
- Limo-da-Costa
- Capim-de-rola
- Pitangueira-vermelha
- Erva-andorinha
- Quebra-pedra
- Erva-de-Santa-Luzia
- Corre-corre
- Tiririca
- Danda
- Pau-cadeira
- Palma-de-Santa-Rita Gladiolo
- Gloriosa-dos-Jardins Aranha
- Algodoeiro
- Algodao-gigante
- Algodoeiro
- Crista-de-galo
- Heliotropio-Indiano
- Canhamo-brasileiro
- Canhamo-brasileiro
- Azedinha
- Caruru-azedo
- Caruru-da-Guine
- Canhamo-brasileiro
- Acacu
- Meves
- Macae
- Erva-cidreira
- Mentrasto-do-grande
- Anileira-verdadeira
- Batata doce
- Jitirana
- Primavera-de-cayeira
- Campainha-vermelha
- Jeticuc;u

Apostila - Ewe (Folhas)

Ej inrin Odan
Olobontuje
Iyelode
Jaguda
Odundun
Dogbodogbo
Ewon Odele
EwonAgogo
Eleku
Ofia
Yanrin
Abeko
Iku ekun
Oka
Oru
Imi ologbo
Apapo
Ipapo
Hko ewuro odo
Alade
Taba
Osibata
Efinrin ata
Efinrin wewe
Efinrin aja
Efinrin marugbo sanya
Aruntantan
Eruyanntefe
Efinrin Otu
Eye Oba Ie efinrin
Emu
Ofa etu
Resi
Apako
Ekunkun
Eleda woro
Ikin
Ikin Iruke
Ogbo
Abiirunpo
Kakasenla
Kakasemi sola awomi
Aperejo
Ilosun
Eesun
Apara

- Jua-pitanga
- Pinhao
- Pinhao-de-barbados
- Flor-de-coral
- Flor-da-Costa
- Capim-de-cheiro
- Cambara-de-espinho
- Cambara-vermelho
- Cambara-roxo
- Cansacao
- Lingua-de-vaca
- Arroz-bravo
- Cordao-de- frade
- Cordao-de-Sao Francisco
- Cordao-de- frade
- Douradinha
- Pau-carrapato
- Inge-bravo
- Cruz-de-Malta
- Pernambuco
- Fumo
- Lotus
- Manjericao-de-alfavaca
- Alfavaca-cheirosa
- Alfavaca-do-campo
- Basilico
- manjericao-dos-cozinheiros
- Alfavaca
- Manjericao-cheiroso
- Manjericao-de-folha Iarga
- Caaxira
- Taquarinha
- Arroz
- Bambu
- Vacua
- Capim-mimoso
- Capim-gaine
- Capim-colonial
- Orelha-de-macaco
- Maracuja
- Cipo-curucu
- Mata-fome
- Dois-amores
- Capim-rabo-de-mucura
- Capim-elefante
- Sucupira

Apostila - Ewe (Folhas)

Apaha
Rinrin
Ojuusaju
Ogun bereke
Epa Ikunigbo
Ise
Isu
Arunfonfon
Ewura
Egbodo
Emina
Ewura esin
Alo
Isu Alubosa
Abaje
Kanran
Peregum
Arojoku
Ope
Gbagi
Odundun Olokun
Ijebu

- Pracaxi-de-folha grande
- Jabuti-membeca
- Erva de
- Flamboyant / Carrapicho-de-beic;o de boi
- Feijao bravo
- Inhame
- Inhame
- Cara
- Inhame bravo
- Cara-de-sapateiro
- Inhame-de-Sao Tome
- Cara-do- Para
- Inhame-da-Guine Branco
- Inhame de Sao Tome
- Inhame da Guine Branco
- Ebano
- Coqueiro-de-venus nativo
- Erva-botao
- Dendezeiro
- Pata-de-Galinha
- Pincel
- Cipo-da-beira mar

Você também pode gostar