Você está na página 1de 34

MANUAL PRTICO

Safa-Ona
MINISTRIO DA DEFESA
BATALHO BRASILEIRO DE FORA DE PAZ
1 - Cdigo de conduta pessoal para os capacetes azuis
2 - Guia de bolso para comunicao com a imprensa.
3 - Recomendaes para sobreviver em caso de tornar-se
refm
4 - Guia do soldado para manter a sade em Hispaniola:
Haiti e Repblica Dominicana.
5 - Dicas importantes
6 - Dicionrio prtico de Portugus, Ingls, Espanhol e
Creole com pronuncia.

OBS: Safa-Ona era o nome dado ao manual de bolso


distribudo aos soldados brasileiros durante a Segunda
Guerra Mundial.
5
1- CDIGO DE CONDUTA PESSOAL PARA OS CAPACETES AZUIS
1. Tenha a postura de um soldado que representa a sua Fora Singular e
o Brasil - disciplinado, confiante e respeitvel. Esteja orgulhoso por integrar
a Misso Naes Unidas para Estabilizao no Haiti (MINUSTAH).
2. Seja absolutamente IMPARCIAL em todas as situaes.
3. Respeite as leis, as tradies, a cultura e os costumes locais.
4. Trate o povo haitiano com cortesia, respeito e considerao. Seja
sempre solcito. Entretanto, jamais aceite qualquer tipo de recompensa
ou favor.
5. No permita qualquer prtica de explorao sexual, fsica ou
psicolgica da populao local, especialmente de mulheres e crianas.
6. Observe e respeite os direitos humanos, prestando assistncia
quando possvel aos deficientes e enfermos. Dedique especial ateno
aos habitantes que possam vir a estar sob sua responsabilidade.
7. Tenha o mximo de cuidado com o material da ONU sob sua
responsabilidade. Jamais comercialize qualquer artigo para obter lucro
pessoal.
8. Seja corts com todos os demais integrantes da MINUSTAH, em
particular com os de outras Naes.
9. Demonstre total respeito e cuidado com o meio ambiente, e promova
aes para preserv-lo.
10. Evite o consumo de bebidas alcolicas.
11. Seja discreto no trato de informaes. No dissemine boatos.
No formule opinies e nem d entrevistas sem o assessoramento
do G9 do Batalho Haiti. (Seo de Comunicao Social).
6
2 - GUIA DE BOLSO PARA COMUNICAO COM A IMPRENSA
Situao: Um civil poderia aproximar-se com a seguinte pergunta:
Bom dia, somos da imprensa, poderamos fazer algumas
perguntas?
Sua misso: contar a misso da Fora de Paz brasileira no Haiti. No
conceda entrevista ou informao imprensa no credenciada para atuar
na rea. Neste caso oriente o jornalista a buscar a Seo de Comunicao
Social do Batalho.
- O jornalismo serve funo vital de manter o pblico informado.
Como fator importante nas operaes militares, a imprensa tem um efeito
significativo na opinio pblica e na poltica nacional.
- A maioria dos jornalistas constituda de profissionais responsveis,
que buscam coletar os fatos, as impresses e o interesse humano da
histria. A competitividade de sua profisso e o fator tempo so crticos
para o seu xito.
- Geralmente, se voc for justo com eles, eles sero justos com
voc. Voc deve conhecer o tipo de imprensa com a qual est tratando:
a imprensa escrita pode explorar um tema a fundo. A imprensa eletrnica
est limitada por sua programao e tende a destacar ou resumir trechos
da entrevista. Fotgrafos querem fotografias que narrem as histrias.
- Integre as mensagens do comando em suas declaraes. Evite as
siglas ou explique o que significam.
- Pense em exemplos positivos ou em histrias para compartilhar com
familiares ou amigos em casa.
- Ignore as cmaras. - Olhe e fale com o entrevistador.
- Seja honesto. No h nenhum mal em dizer No sei, No posso
discutir isso.
7
- Contestaes tendem a aumentar o interesse e a curiosidade do
jornalista.
- Tente projetar energia e confiana.
Profissionalismo
- Antes de contestar, faa uma pausa e reflita na resposta. As pausas
no aparecem no produto final, j que comumente so editadas.
- Ao ser entrevistado, lembre-se de que voc representa sua Fora
Singular (Marinha, Exrcito ou Aeronutica) e o seu Pas.
- Todas as suas declaraes imprensa so consideradas de carter
oficial. Tudo o que for dito poder ser publicado.
- Como representante militar, sua integridade, credibilidade e confiana
so vitais. Se no estiver seguro do tema, indique ao jornalismo que no
sabe a resposta.
Mensagens do comando
1. A misso da tropa brasileira no Haiti contribuir para alcanar um
ambiente mais estvel e seguro para apoiar a restaurao do processo
democrtico no Haiti.
2. Estamos aqui prestando apoio ao Governo do Haiti em seus esforos
para restabelecer o controle nas cidades e estabelecer a ordem no pas.
3. A tropa brasileira est contribuindo tambm para a segurana de
portos, cidades e estradas na distribuio de alimentos e remdios aos
cidados haitianos que necessitam de assistncia humanitria; tambm
contribui na recuperao da infra-estrutura de transporte do Pas.
4. Acima de tudo, como representantes da Organizao das Naes
Unidas, somos IMPARCIAIS.
8
3- RECOMENDAES PARA SOBREVIVER EM CASO DE
TORNAR-SE REFM
- Seu nico objetivo sair com vida.
- Se voc for capturado, no oferea resistncia. Os primeiros 15 a 45
minutos so os mais perigosos. No banque o heri. No reaja nem tente
passar por esperto. Esteja certo de poder explicar a finalidade de tudo
que levar com voc. No esteja de posse de nada que possa colocar em
dvida os motivos ou sua condio como membro da misso. - O medo
uma reao normal. Trate de acalmar-se, tome tempo para refletir, respire
fundo e aceite a situao.
- Procure no chamar a ateno.
- Coopere sem comportar-se de forma servil ou antagnica.

Siga as instrues daqueles que o mantm prisioneiro.


- Nunca suplique, implore ou chore.
- No profira ameaas contra seus captores nem d a entender que
estaria disposto a prestar qualquer testemunho contra eles.
- No parea estudar as faces, os trajes ou as peculiaridades de
seus captores.
- Trate de ganhar o respeito de captores e de estabelecer boa
comunicao com eles.
Um tema de conversao excelente o da famlia e dos filhos.
- Lembre-se de que voc est sendo empregado pelas Naes Unidas
e, como tal, neutro e no tem participao poltica.
- Faa com que seus captores comuniquem s autoridades sobre seu
paradeiro e as condies em que se encontra.
- Cuidado: faa exerccios, cuide de sua aparncia pessoal, coma e
9
beba mesmo que no tenha apetite.
- Tenha pacincia e prepare-se mentalmente para o isolamento.

Concentre-se em imagens e lembranas agradveis ou em orao.


- No tente fugir, a menos que tenha a certeza de que pode faz-lo.
- Em caso de resgate, deite-se no cho e mantenha as mos sobre a
cabea. Quando a situao estiver estabilizada, identifique-se.
4- GUIA DO SOLDADO PARA MANTER A SADE EM HISPANIOLA:
HAITI E REPBLICA DOMINICANA.
Vista geral de hispaniola
Hispaniola a segunda maior ilha do Mar do Caribe e inclui as naes
do Haiti (um tero da ilha a Oeste) e a Repblica Dominicana (dois teros
a Leste). Cinco cadeias de montanha cobrem 70% da superfcie da ilha,
com vales frteis, plancies semidesertas, e florestas tropicais espalhados
em todo o pas. Os limites de Hispaniola incluem os 129 quilmetros de
extenso da passagem de Mona, que separa a ilha de Porto Rico, a Leste;
o Mar do Caribe, ao Sul; os 80 quilmetros de extenso da Passagem de
Windward, que separam a ilha, de Cuba, a Oeste; e o Oceano Atlntico,
ao Norte. As elevaes alcanam 3.173 metros acima do nvel do mar no
Pico Duarte, na cadeia central de montanhas na Repblica Dominicana,
a 43 metros abaixo do nvel do mar no interior, no lago de gua salgada
Enriquillo, localizado prximo fronteira sul do Haiti e da Repblica
Dominicana. O clima tropical com uma temperatura mdia anual ao
longo da costa entre 25,5 a 27,2 graus com pequenas variaes anuais.
A temperatura nas montanhas significativamente mais suave (16 to
20) com geadas ocorrendo freqentemente em elevaes acima de 396
10
metros durante a estao mais amena. E possvel nevar nas reas mais
elevadas. A umidade relativa permanece constante por volta de 80%.
A precipitao pluviomtrica alta de maio a novembro. A mdia anual
varia de 508 mm no nordeste haitiano a 2.504 mm na parte noroeste da
Repblica Dominicana. Inundaes so um problema crescente devido ao
desflorestamento e eroso. Rios e travessia sobre rios podem tornar-se
traioeiros com inundaes, comuns no incio e no fim da estao chuvosa.
Uma mdia de oito furaces por ano atinge a regio caribenha entre julho
e novembro. Terremotos podem ocorrer freqentemente nas regies
montanhosas e provocam numerosas avalanches e desmoronamento,
mas o prejuzo normalmente pequeno. Furaces destrutivos ocorrem
principalmente ao longo da costa do Atlntico e na costa norte e sul da
Pennsula Haitiana.
Estimativa do risco em Hispaniola
Com base numa combinao das principais doenas infecciosas que
ocorrem na regio, um abrangente nvel de risco atribudo como leve,
intermedirio, alto ou altssimo. Hispaniola de ALTO RISCO no que se
refere a doenas contagiosas.
A contaminao ambiental pode apresentar, em curto e longo prazo,
riscos ao pessoal desdobrado na ilha. Os maiores riscos de curto prazo
sade esto associados com o consumo de gua contaminada, com
esgotos no tratados ou gua corrente contendo patgenos fecais. Os
maiores riscos sade, a longo prazo, esto associados com ingesto
crnica de chumbo (s na Repblica Dominicana).
O presente guia discute doenas especficas e riscos ambientais e
meios de eliminar ou diminuir os riscos.
11
Recomendaes gerais
- Lave as mos constantemente, em particular antes de manipular
alimentos.
- S beba gua distribuda pela tropa.
- No consuma alimentos que no sejam confeccionados em sua
presena. Evite o consumo de alimentos locais.
- Mantenha sua roupa lavada e tenha esmero em sua higiene
pessoal.
- Mantenha seu material e equipamento limpo, corretamente
acondicionado e organizado.
- No permita a presena de animais na rea de acantonamento.
PRODUTO TXICO INDUSTRIAL QUMICO E DE MATERIAIS
No terreno, voc pode enfrentar riscos sade advindos de materiais
industriais e qumicos como resultado de atividades das partes em conflito;
acidentes relacionados a planejamento incorreto, manuteno ou operao
inbil de procedimentos industriais; exposio inadvertida a resduos de
materiais txicos no meio ambiente; a manipulao imprpria ou pr no
lixo material perigoso com os quais nossas prprias foras lidam. O grau
de risco sade depende de muitos parmetros. Procure o posto medico
para informaes adicionais.
SADE BUCAL
Problemas dentrios so comuns durante misses prolongadas devido
ao desafio de manter boa higiene bucal. Voc deve levar sua escova de
dentes, fio dental e pasta dental com flor contra crie. Voc deve escovar
seus dentes duas vezes ao dia e fazer higiene bucal com fio dental uma
12
vez por dia. Esse o melhor meio de garantir preveno de doenas nas
gengivas e reduzir os riscos de problemas como infeco bucal e crie
dental. Em ambientes de dificuldades operacionais, procure escovar os
dentes no mnimo uma vez por dia. Procure cuidados mdicos logo que
detectar problemas dentais. Voc mais vulnervel a outras doenas
quando sua boca no est saudvel.
INFORMAES SOBRE CUIDADOS COM A SADE QUANDO
NO TERRENO

importante que voc saiba onde procurar tratamento mdico quando


desdobrado no terreno. Pode ser diferente da cadeia de atendimento
adotada em sua unidade. Procure informaes com seu comandante de
subunidade.
Quando desdobrado, voc deve manter sua sade e procurar tratamento
sempre que uma doena ou ferimento ameaar sua,habilidade para cumprir
suas misses. Sua unidade depende de voc. E sempre melhor procurar
tratamento to logo o problema aparea para que voc possa ser instrudo
apropriadamente e cuidar-se imediatamente.
Se voc ficar doente aps seu retorno para o Brasil, diga ao seu mdico
que voc estava em misso no exterior.
Siga as orientaes mdicas e tome os medicamentos de acordo com
as prescries dos profissionais de sade.
Entre em contato com o servio de sade para mais informao.
13
TRANSMISSORES DE DOENAS

Doenas de risco
Dengue: doena perigosa contrada por meio da picada do mosquito
portador do vrus.
Malria: doena perigosa contrada por meio da picada do mosquito
portador do parasita.
Existem outras doenas de menor risco causados por picadas de
inseto. Essas doenas incluem leishmaniose, provocada pela mosca
plvora. Pode haver outras doenas transmitidas por vrios insetos e
carrapatos. A autoridade mdica de sua unidade pode determinar se
essa doena ou transmissor so uma ameaa em sua rea de atuao e
prover contramedidas.
Preveno
H medicamento que voc pode tomar para ajudar na preveno da
malria, portanto, tome medicamento contra malria quando disponibilizado
pela equipe mdica. Isso importante. Normalmente, voc comear a
tomar esse medicamento antes de dirigir-se para sua rea, quando estiver
desdobrado e aps retorno para o Brasil.
Use repelente contra insetos para reduzir riscos de adquirir o transmissor
de doenas.
Use uniformes tratados com repelente, encoste as calas nos coturnos,
use as mangas estendidas, e camisas enfiadas nas calas. Use repelente
na pele exposta.
Quando estiver na regio, use mosquiteiro e repelente contra insetos
para reduzir riscos quanto a transmissores de doenas.
14
Use protetor solar. Aplique primeiro o protetor solar para que ele no
interfira na eficcia do repelente. Entre 30 minutos a uma hora depois,
aplique o repelente. Isso permitir que o protetor solar penetre e se fixe
na pele primeiro.
ALIMENTOS TRANSMISSORES DE DOENAS E TRANSMISSO
PELA GUA

Doenas de risco
A diarria bacteriolgica e protozoria (diarria de viagem) so doenas
transmitidas pela gua. Elas so contradas quando voc ingere alimentos
contaminados ou bebe gua, sorvete ou leite contaminados. O risco de
contrair diarria existe durante todo o ano.
A hepatite A uma doena transmitida pela gua e pelos alimentos,
que pode deix-lo doente por um ms ou mais. A infeco pode tambm
ocorrer diretamente via transmisso fecal ou oral sob condies de baixa
higiene e condies sanitrias. A vacina contra a hepatite diminui o risco
de contrair a doena.
A febre tifide ou paratifide uma doena sria e pode ser transmitida
por pessoas que contraiam a bactria mesmo que elas no desenvolvam
a doena. A vacina contra a febre tifide pode diminuir o risco de contrair
a doena.
Outras doenas de importncia militar potencial para foras desdobradas
nessa regio inclui brucelose, clera e hepatite E, todas adquiridas por
meio do consumo de alimentos, gua e produtos dirios. A alga cclica
cresce nas guas costeiras de Hispaniola e resultam na contaminao do
peixe de recife, especialmente grandes espcies como cioba (snapper),
garoupa, peixe lcio (amberjack), enguia, robalo, barracuda, e cavala
15
(spanish macherel) com neurotoxinas que causam veneno ciguatera. Os
sintomas podem ser severos e permanecem por vrios meses. O cozimento
no destri a toxina.
Preveno
Considere que todos os alimentos no aprovados, bem como bebidas
geladas e gua so contaminadas. Voc no deve beber gua da torneira,
gua de fontes ou chupas.
No coma qualquer alimento nem beba qualquer gua ou bebida
(incluindo gua engarrafada) que no tenha sido liberada. At mesmo se
consumidos uma nica vez, esses alimentos ou gua podem provocar
doenas srias.
DOENAS ADQUIRIDAS PELO CONTATO COM A GUA E
DOENAS DE PELE

Doenas de risco
As doenas de contato pela gua so mais freqentemente adquiridas
quando da prtica de natao ou caminhada em guas contaminadas. A
doena por contato com gua de maior risco a leptospirose. H tambm
risco de esquistossomose. A leptospirose causada por bactria, e a
esquistossomose causada por parasita. Irritaes de pele e infeces,
como p-de-atleta e micose, so tambm ameaas mdicas comuns
durante o desdobramento e so comumente causadas por fungos que se
desenvolvem em condies de umidade.
16
Preveno
- No nade ou caminhe em guas no tratadas com cloro; se voc
precisar adentrar guas no tratadas, use roupas e calados protetores.
- No ande descalo.
- Limpe sua pele e roupas aps caminhar na gua ou nadar em
reservatrios ou riachos de guas frescas.
- Para prevenir infeces de pele, mantenha-a limpa e seca
DOENAS DE CONTATO COM ANIMAIS
As doenas contradas pelo contato com animais que so de importncia
militar incluem raiva, antraz e febre Q. Essas so doenas srias que
podem ser contradas por mordidas de animais infectados (raiva), ao tocar
ou comer animais infectados (antraz), ou inalando poeira que contenha
o organismo que causa a doena Febre Q (antraz). Gatos, cachorros,
morcegos e fuinha so os principais transmissores de raiva, mas qualquer
animal pode estar infectado por raiva. Gado, ovelha e cabras so os
principais transmissores de Febre Q.
Prevenes
- Evite contato com qualquer animal.
- Se mordido, procure socorro mdico imediatamente.
- Mantenha o aquartelamento livre de roedores, e fique longe de
edifcios infestados de roedores.
- Sempre confira posies entrincheiradas por causa de animais
potencialmente perigosos.
- Limpe sua pele e roupas aps contato com animais e poeira.
17
ANIMAIS E PLANTAS PERIGOSAS
Apenas umas poucas espcies de cobras venenosas vivem na ilha
de Hispaniola. Essas cobras tm apenas leve veneno txico. Picadas de
cobras que vivem em vinhas produziro dor no local da mordida.
Centopias e escorpies que vivem na regio podem aplicar picadas
e ferroadas dolorosas, mas no so fatais para seres humanos. Vrias
espcies de aranhas vivas-negras, que possuem veneno potencialmente
fatal, esto presentes em Hispaniola. Formigas de fogo atacam quando
seus formigueiros so atacados. As formigas so provavelmente
encontradas em edifcios, barracas e posies fortificadas.
guas costeiras contm guas-vivas venenosas, ourio do mar e
conchas, assim como enguias, arraia, tubaro, e vrias espcies de peixes
com espinhas venenosas.
H muitas tarntulas na ilha. Embora o veneno delas no seja perigoso,
os plos finos que elas soltam quando provocadas ou perturbadas causam
irritao de pele, olho e nariz.
Uma espcie de sapo grande, comum na ilha, lana um leitoso veneno
quando manipulado ou incomodado que pode causar imensa dor, cegueira
temporria e inflamao.
Algumas plantas regionais possuem espinhos, pelos que ferroam ou
resina txica que pode furar a pele ou introduzir veneno causando irritao,
bolhas ou infeces.
Contato com a fumaa da queima dessas plantas pode tambm causar
bolhas na pele e prejudicar os pulmes.
Algumas plantas regionais podem causar envenenamento sistemtico
se folhas, gros, flores ou outras partes de plantas forem mastigadas
ou engolidas. Sintomas incluem vertigem, vmitos, batidas cardacas
18
irregulares e delrio ou alucinao.
Preveno
- Considere toda cobra encontrada como uma ameaa, e no mexa
nela. Evite contato com a vida selvagem.
- Procure imediato cuidado mdico se for picado ou ferroado por
algum animal ou inseto. Picadas no tratadas podem causar doenas
srias ou morte em at uma hora.
- No manipule ou mexa com insetos ou estrutura dos ninhos.
Entre em contato com pessoal de medicina preventiva para medidas de
controle.
- No mexa em sanguessugas Isto pode ferir a parte afetada, levar a
sangramento continuado e possvel infeco. Procure atendimento mdico
para remoo apropriada.
- Se possvel, evite dormir no cho.
- Sacuda coturnos, roupas de cama e roupas antes de usar, Nunca
ande descalo.
- Evite contato de pele com plantas quando possvel.
- Limpe sua roupa com sabo e gua aps contato com animais ou
plantas nocivas.
CONTGIO E DOENAS SEXUALMENTE TRANSMISSVEIS
H um risco na exposio bactria que causa tuberculose.
Respirar a bactria que algum tossiu ou espirrou no ar espalha
tuberculose.
A exposio bactria poder resultar num teste de pele positivo, mesmo
que voc no fique doente. Se voc se contaminar com tuberculose, poder
se tratar mesmo que no apresente sintomas. Soldados tambm correm
19
risco de contrair doenas sexualmente transmissveis, como gonorria,
clamdia, AIOS e hepatite B. Essas duas ltimas so potencialmente
fatais e podem ser transmitidas. Embora o impacto imediato da AIDS e
hepatite B numa operao seja limitado, o impacto a longo prazo em sua
sade individual grande.
Preveno
- H vacina para hepatite B, mas no para as outras doenas
sexualmente transmissveis.
- Todo militar deslocado para a regio deve evitar sexo no seguro.
- Todo militar no terreno deve tomar medidas eficazes contra riscos
de doenas sexualmente transmissveis.
FERIMENTOS CAUSADOS POR TEMPO QUENTE
Ferimentos por calor so possveis quando os militares estiverem na
regio, especialmente durante a fase inicial da misso; a aclimatao
crtica. Medidas individuais e nas unidades so extremamente
importantes.
Se possvel, utilize culos escuros. Mantenha-se hidratado e evite
permanecer muito tempo ao sol, em particular quando estiver utilizando
o colete balstico.
O uso de protetor solar evitar queimaduras de pele. Preocupe-se em
proteger o pescoo e as orelhas.
20
5. DICAS IMPORTANTES
Os militares brasileiros esto representando o Brasil e seu Exrcito.
Lembre-se de que o que voc fizer ou deixar de fazer tem um impacto
potencial favorvel ou desfavorvel na misso atribuda pela ONU e
na imagem do Brasil e da instituio perante a opinio pblica local e
internacional. O seu comportamento deve ser pautado por atitudes como
as que seguem:
1. Use expresses educadas para cumprimentar, despedir-se e para
agradecer aos anfitries haitianos;
2. Mostre acentuado respeito para com os mais velhos;
3. Pea permisso antes de entrar em qualquer propriedade;
4. Demonstre respeito pela cultura local e seu modo de vida;
5. Cumprimente a todos (os homens) com um aperto de mo, mesmo
que no esteja habituado com isso.
6. Recuse o alimento com cortesia, bem como garrafas de gua e
gelo;
7. No desrespeite nem ataque artefatos religiosos; no insulte nem
discuta sobre qualquer religio;
8. No discuta sobre personalidades polticas haitianas do presente
ou do passado;
9. Em geral, abstenha-se de fazer comentrios polticos ou
comentar polticas haitianas;
10. No fotografe pessoas ou propriedades sem a devida
autorizao.
Festas e feriados importantes:
1 de janeiro: ano novo/dia da independncia
21
2 de janeiro: dia dos heris nacionais/dia do antepassado
7 de abril: aniversrio da morte de Toussaint
14 de abril: dia panamericano
1 de maio: dia da agricultura
18 de maio: dia da bandeira e da universidade
1 de novembro: dia de todos os santos
18 de novembro: dia das Foras Armadas
5 de dezembro: dia do descobrimento
25 de dezembro: Natal
31 de dezembro: Ano Novo
24
INTRODUO QUESTO LINGUSTICA
As duas lnguas faladas no Haiti so o francs e o creole.
Devido ao fato de todos os haitianos falarem o creole,
incorporamos uma referncia aos termos mais usados nas
atividades relacionadas s funes militares.
DICIONRIO PRTICO
Introduo
O propsito desta cartilha oferecer um breve resumo da
cultura do Haiti. Nela voc encontrar um glossrio de termos
e expresses teis em Creole, com o que voc ter um apoio
lingstico imprescindvel para contatos com a populao
haitiana visando a uma comunicao mais efetiva e maior
empatia com os locais.
Esse livreto uma orientao geral para o militar que
desempenha a misso de paz no Haiti. Recomendamos
considerar a traduo das expresses teis que se encontram
no presente volume. Salientamos que os espaos em branco
da coluna pronncia aproximada devem ser preenchidos
conforme a experincia obtida, j que nem sempre foi possvel
esclarecer a correta pronncia.
Aconselhamos trazer este livreto para sanar eventuais
dificuldades de comunicao com os cidados haitianos.
Alm disso, sugerimos estudar nos momentos livres, as
expresses que considerarem mais adequadas de acordo
com a misso especfica que estiver executando nessa
nao caribenha.
25
1) Comandos usados nas abordagens:
Portugus Ingls Espanhol Creole Pronnica
Pare Stop Detngase Rete Ia Rt l

No se mexa Do not move No se mueva Pa bouje Pa buy


Mete men Met main
Mos para cima Hands up Manos arriba
ou anl u anl
Vire-se Turn around Dse Ia vuelta Vire k ou Vire co u

Gire a Ia de-
Vire para a direita Turn right Vire adwats Vir aduat
recha
Vire para a es- Gire a la iz-
Turn left Vire agch Vire a goch
querda quierda
Tindase
Lie on your Kouche sou Cuch su
Deite-se de bruos sobre su est-
stomach vant ou vant u
mago
Move/Walk Marche De- March
Para frente Avance
forward van ou devan u
No fale No talking No hable Pa pale Pa pal
Qui mun
Quem o respon- Who is in Quin est a Ki moun ki
qui respon-
svel? charge? cargo? responsab?
sab?
Vamos! Lets go Andando An ale An al
No resista Do not resist No se resista Pa reziste Pa rzist
Nada acontecer Nothing Will Nada le suce- An-yen pap Anyien pa
com voc happen to you der a usted rive ou riv u
Avance lenta- Mach dous- Mach
Ande devagar Move slowly
mente sman dusman
Abandone Abandon
Renda-se Surrender Rendirse
bay legen bay lyen
Drop your Baje sus ar- Mete zansas Mete zam
Abaixe suas armas
weapons mas ou at u at
26
2) Perguntas e frases teis:
Portugus Ingls Espanhol Creole Pronnica
Somos Somos brasi-
We are Brazilian Nou s brezillen Nus brezillen
brasileiros lenos
Lower your
Baixe as mos Baje Ias manos Desan men ou Desan maln u
hands
Voc est a Usted est a
You are safe ou an sekilite U an scurit
salvo salvo
Nou pa bezwen
No tenha medo Dont be afraid No tenga miedo
p
Voc precisa? Do you need...? Necessita..? Ou bezwen..?
Terminamos, Terminamos
We are finished,
permaneam permanezca Nou fini rete Ia U fini rt Ia
stay here
aqui aqui
V... para Go to... for Vaya...para Ale..pou Ale pu
D-me Give me... Dme... Ban mwen
Onde est? Where is..? Dnde ests..? Ki kote..? Qui cote..?
Para que lado? What direction? Qu direccion? Ki b? Qui b?
Est longe? Is it far? Est lejos? Eske li Iwen?
H estrada Are there roads Hay caminos
Eske gen rout ki?
para...? to..? a...?
H homens Hay hombres Eske gen moun
Are there armed
armados perto armados cerca ak zam nan zon
men near here?
daqui? de aqui? nan?
De onde vie- Where did you Dnde los vie- Ki kote ou te we Qui cot u t
ram? come from? ron? yo? w yo
Onde eles fo- Where did they Dnde los fue-
Ki kote yale? Qui cot yal
ram? go? ron?
Onde voc est Where are you Onde est Ki kote ou blese Qui cot u
ferido? injured? herido? Ia? bls I
Can you lead Nos puede Eske ou ka men- ..U ka m nen
Pode nos levar?
us to? dirigir a...? nen nau un?
Quantos? How many? Cuntos? Konbyen? Combien
Que armas? What weapons? Qu armas? Ki zam? Qui za: m
Estamos aqui We are here to Estamos aqui Nau vni isit pou Nu vini ic pu
para ajud-los help you para ayudarlos ede ou d u
27
Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia
Fiquem aqui Stay here Qudese aqu Rete isit Rt ic
Para trs Move back Retroceda F bak F back
Forme uma fila Form a line Forme una fila F yon ran F yan ran
One by one On Sl
On sei mun
Um de cada vez ou One at a Uno a la vez moun ala-
alafua
time fwa
Pale dous-
Fale devagar Speak slowly Hable lento Pal dusman
man
Redi sa
Repita Say it again Dgalo de nuevo Rdsa anko
ank
Is there a Eske gen ske gem u
H um telefone
telephone Hay un telfono cerca? ou telefn Tlfon ic
perto?
nearby? isi-ya? ya?
Al Hello Hola Alo Alo

At mais See you later Nos vemos Na w Na u

Obrigado Thanks Gracias Msi Msi

Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia


A ajuda estar Help will be La ayud estar pronta Yap vini d Lap vini d
logo aqui here soon a aqui tale tal
Tarde Afternoon Tarde Apremidi Apre-midl
Munies Ammunition Municiones Minisyon Minson
Carro blindado Armored
Carro blindado para trans- Kamyon
para transporte personal Camion gad
porte de personal gad
de pessoal carrier
Dia Day Da Jou Ju
Leste East Este Ls Ls
Noite Evening Noche Asev Asu
Explosivo Explosive Explosivo Eksplozif Ecsplozf
Comida Food Blen Manje Manj
Bom Good Blen Bon Bn
Mal Bad Mal Move Muv
Quilometros Kilometros Kilmeros Kilomt Kilomet
28
Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia
Lanamento de Lanzamiento de
Rocket launcher Lansgrenad Lansgrnad
foguetes cochete
Abrigo Shelter Refugio Kay Cay
Tirador embos-
Franco atirador Sniper Frantir Frantir
cado

Sul South Sur Sid Sd


Tanque Tank Tanque Tank Tanc
Caminho Truck Camin Kamyon Camion
Vila-povoado Village Aldea-pueblo Bouk Buc
gua Water Agua Dlo Dl
Arma Weapon Arma Zam Za:m
Oeste West Oeste Lwes Lust
Sim Yes S Wi W
No No No Non Non

Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia


Por favor Please Por favor Tanpri
Correcto, con-
Tudo bem Ok Oke Ok
forme

Muito bem, obri-


Ok, Thank you Bien, gracias Oke, msi Ok, msi
gado

Sinto muito Sorry Lo siento Regrt Regrt

Desculpe Excuse me Disclpeme Eskizem Exkizm


Tenha um bom
Have a nice day Buen dia Bom jounen Bon junen
dia
Bom dia Good morning Buenos dias Bonjou Bon jur
Tehau Good Bye Adis Babay Babi
Grande Big Grande Gro ou Gwo Gro
Pequeno Small Pequeno Piti Pit
Certo Right Correcto Rezon Rezon
29
Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia
Equivocado, n-
Errado Wrong Ant Ant
correto
Bom Good Bueno, Bien Bom Bom
Mal, ruim Bad Mala, deficiente Move Mov

Negro Black Negro Nwa Nua


Azul Blue Azul Ble Bl
Verde Green Verde Vt Vr
Vermelho Red Rojo Rouj Uuj
Branco White Blanco Blan Blan
Amarelo Yellow Amarillo J6n Jo:n
Menino, menina Child Nino, nina Ti mouo Timn
Famlia Family Famila Fanmi Fmi
Parentes Relatives Parienles Fanmi Fmi

Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia


Refugiado Refugee Refugiago Refijye Rfijyi
Arriba, para arriba,
Para cima Up Anro Anr
hacia arriba
Abajo, para abajo,
Para baixo Down Anba Onba
nada abajo
Esquerda Left Izquierda Agch Agch
Direita Right Derecha Adwat Aduat
Aqui Here Aqui Isit Isi

Ali There All Laba Lab


Devan
Em frente Straght forward Directo, recto Devan, du
dwat
Perto Near Cerca Toupre Tu-pr
Longe Far Lejos Lwen Luin
Base Base Base Baz Baz
30
Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia
Barracas, Barracas,
Barracks Kazn Kazn
Quartel cuartal
Acampamento Camp Campament Kan Kan
Casa House Casa Kay Kai
Campo de Campo de
Airfield Teren avyasyon T rain aviazion
aviao aviacin
Porto Harbor Puerto Waf Uf
Camino de
Estrada de terra Dirt road Rout ante Rut ant
tierra
Estrada asfal- Camino pavi-
Paved road Rout asfalte Rut asfalt
tada mentado
Ponte Bridge Puente Pon Pon
Carro Car Auto Machin Machine
Avio Plane Avin Avyon Avion
Barco Ship Buque Bato Bat

Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia


Reboque Traler Remolque Trele Trel
Gasolina Gasoline Gasolina Gaz Gaz

Tienda de cam-
Barraca Tent Tant Tont
paa
rvore Tree rbol Pye bwa Pisoua
Vilarejo Village Vlla Bouk Buk
Senda, camino,
Caminho Path pista, trayec- Chemen Chemen
tonia
Escuadra, qua-
Quadra Square Viaj
drado, plaza

Fronteira Border Frontera Fronty Fronti


Montanha Mountain Montaa Mn Mon
Floresta Forest Bosque, selva Rakbwa Rakbua
Vale Valley Valley Vale Val
31
Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia
Colina Hill Cerro, colina Timon Timon
Praia Beach Playa Plach
Costa Coast Costa Lakot Lakosl
Lago Lake Lago Lak Lak
Mar Sea Mar Lam La mer

Campina Meadow Pradera Savan Savan

Rio River Rio Rvye Rfv


Rocha Rock Roca Wch Rch
Dia Day Dia Jou Ju
Hora Hour Hora L L

Minuto Minute Minuto Minit Minit


Semana Week Semana Semn Semn
Agora Now Ahora Tousuit Tusuit

Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia


Depois Later Depus Pita Pit
Segunda-feira Monday Lunes Lendi Undi

Tera-feira Tuesday Martes Madi Mad

Quarta-feira Wednesday Mircoles Mkredi Mecredi


Quinta-feira Thursday Jueves Jedi Yed
Sexta-feira Friday Viernes Vandredi Vandredi
Sbado Saturday Sbado Samdi Samd
Domingo Sunday Domingo Dimanch Dimanch

Ontem Yesterday Ayer Y i


Hoje Today Hoy da Joda Jod
Amanh Tomorrow Maana Demen Demen
32
Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia
Artilharia Artillery Artillaria Atiyr Artiyr
Granada Granada Granada Grenad Grnad

Lanadores de Lanzaderde
Rocket launcher Lans grnad
foguetes cohete

Mina Mine Mina Min Min


Morteiro Mortar Mortero Kan-no mtye Kanon motie
Campo de
Campo minado Minefield Tren ak min Tren ak min
minas
Jeep Jeep Jeep Djip Jip
Canho Cannon Caon Kan no Kanon
Mssil Missle Msil Misll Misi
Pistola Pistol Pistola Revolv pistol Revolv

Fuzil Rifle Fusil Fizi Fiz

Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia


Fortaleza Stronghold Fortaleza Biskad

Comandante Commander Comandante Kmandan Comandn

Inimigo Enemy Enemigo Lenmi Len m

Amigo Friend Amigo 2anmi 2anmi


Oficial Officer Oficial Ofisye Ofisi
Soldado Soldier Soldado Slda Sold
Motorista Driver Conductor Chof Chol
Guarda Guard Guardia Gad Gad

Mecnico Mechanc Mecnco Mekanisiyen Mcanisien


Mision Men-
Mensageiro Messenger Mensajero Misyon mesaje
saj
Piloto Pilot Piloto Avyat Aviat
33
Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia
Does anyone Geo meun la k Jaum mun qui
Algum fala..? Alguien !labia..?
speak..? pale? pale?

Eu no falo I dont speak.. (yo) no hablo Mwen pa pal M pa pal

Creole Crele Creol Kreyl Creil


Francs French Francs Frans Franc
Ingls Englsh Ingls Angl Angl
Espanhol Spanish Espanol Pan-yl Panil

Qual a sua What is your Cu es su


Ki lravay ou f? Ki trava i u f?
profisso? job? trabajo?

Onde voc Where do you


Dnde sirve? Ki kote ou sevi? Ki kot u sv?
serve? serve?

Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia


Em que grupo Which group En cul grupo Nan ki group Nan ki grup
voc est? are you in? est? ou ye? u y?

Responda as Answer the Conteste las Reponn kesyon Rpon kesion


perguntas! questions! preguntas! yo! yo
Qual o seu Whats your Cul es su
Kman ou rele? Komn u rl?
nome? name? nombre?
De onde voc Where are you De dnde Moun ki b
Mun ki b u y?
vem? from? viene? ouye?

Voc est en- Do you unders-


Entiende? Ou Konpra-n? U conpran?
tendendo? tand?

Eu no estou I dont unders- Mwen pa Muen p con-


No entiendo
entendendo tand konpra-n pran

Quantos, quan- How much Cunto(a) cun-


Konbyen? Conbin
tas? many? tos, cuantas?

Repita! Repeat it! Repita! Repete-li Rpt li


Onde est sua Where is your Dnde estpa su Kote rejiman
Kot ryma u?
unidade? unit? unidad? ou?
34
Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia
Venha aqui! Come here! Venga aqu Vini isit! Vin ist
Venha comigo Come with me Venga conmigo Viniavm Vin avm
Leve-me Take me L lveme Men-nen mwen Mnmuen
Siga nossas Follow our Siga nuestras Swiv ld nou
Suiv ld nu b u
ordens orders rdenes ba ou
Siga-me Follow me Sgame Suiv mwen Suiv muen
Espere aqui Wait here Espere aqui Tan-n isit Tan n ist
Deixe-nos
Let us pass Djenos pasar Kite nou pase Quit nu pas
passar
Entre na fila Line up Frmese F yon ran
Rpido Hurry up Dse prisa F vit Fvt
Disminuya Ia
Devagar Slow down Ralanti Ralant
velocidade
Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia
Muvase, des-
Mexa-se Move Deplase Dplas
plcese
Rete oubyen Rt ubien map
Pare ou atiro Stop or I will shoot Alto o disparar
map tire tir
No se aproxime, No se acerque
Rete Iwen pa Rt iuen pa
mantenha dis- Keep away mantngase a
avanse pipUs avans Pi plis
tncia distancia
Stay where you Qudese donde
Fique onde est Rete Kote ou ye-a Rt kol u l a
are est
Deite-se Lie down Tndase Kouche Cuche
Levante-se Get up Levntese Leve Lv
Cuidado Watch out Cuidado Ft atansion Fl atansion
Abra Open Abra Ouve Uv
Feche Close Cierre Femen Fm
Voc tem uma Are you carrying a Ou gen zam sou
Lleva un arma? U jenzam su u?
arma? weapon? ou?
No atire Dont shoot us No nos dispare Pa tire sou nou Pa tir su nu
Ou seyor pr-
Voc est preso You are a prisoner Est prisioneiro U s yon przoni
zonye
Temos que We must search
Debemos buscarte Fo nou fouye ou Fo un fuuy u
revista-lo you
Dont be frighte-
No tenha medo No tema Ou pa bezwen pi U pa bezuan p
ned
Tudo bem, no h Est bien, no hay Dc pa yen
Ok, no problem Dak pa gen
problema problema problem
35
Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia
Um One Uno Youn lon

Dois Two Dos De De


Trs Three Tres Twa Tu

Quatro Four Cuatro Kat Kat

Cinco Five Cinco Senk Cenq


Seis Six Seis Ss Sis
Sete Seven Siete St Sp

Oito Eight Ocho Uit Uit

Nove Nine Nueve Nf Nf

Dez Ten Diez Dis Ds

Onze Eleven Once Onz Onz

Portugus Ingls Espanhol Creole Pronncia


Doze Twelve Doce Douz DUi:

Vinte Twenty Veinte Ven Ve:n

Trinta Thirty Trieota Traot Trant

Quarenta Forty Cuarenta Karant Carant

Cinqenta Fifty Cincuenta Senkant Sencant

Sessenta Sixty Sesenta Swasant Suasant


Setenta Seventy Setenta Swasant dis SUsant dis
Oitenta Eighty Ochenta Katreven Katreven

Noventa Ninety Noventa Katreven dis Katreven dis

Cem One Hundred Een San Sao


Mil One thousand Mil Mil Mil
36
Creole Francs Portugus
1-Eske ou ka montre mwen 1-Puis-je voir votre dcla- 1-Eu posso ver a sua de-
fy deklarasyon an silvou- ration de douane, sil vous clarao de alfndega, por
pl ? plat? favor?
2-Men li (men ni). 2-Voici 2-Aqui est
3-Qu est ce que vous ap-
3-Kisa oupote nan malt sa 3-O que a senhora traz
portez dans cette mallete,
madanm ? nessa mala?
madame?
4-Mgen rad mwen, ak af 4-Japporte mes habitz et 4-Trago a minha roupa e
psonl mwen nan malt mes objets personnels dans os meus objetos pessoais,
la, misye. cette mallete, monsieur senhor
5-Esk ou ka louvri l sil- 5-Pouvez-vous Iouvrir, sil 5-A senhora pode abrir-la,
voupl ? vous plat? por favor?
6-Natirlman. Men ni. 6-Bien sre. Voici. 6-Pois no. Aqui est
7-Trs bien, vous pouvez 7-Muito bem, a senhora
7- Tr byen ou mt fmen li
la fermer maintenant. Bon pode fech-la agora. Boa
koulye a.
sjour estadia
8-Msi, misye. Merci, monsieur Obrigado, senhor

Você também pode gostar