Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
TTULO I
PRINCPIOS FUNDAMENTAIS
CAPTULO I
REPBLICA
Artigo 1
(Repblica de Moambique)
Artigo 2
(Soberania e legalidade)
Artigo 3
(Estado de Direito Democrtica)
Artigo 4
(Pluralismo jurdico)
Artigo 5
(Nacionalidade)
Artigo 6
(Territrio)
Artigo 7
(Organizao territorial)
Artigo 8
(Estado unitrio)
Artigo 9
(Lnguas nacionais)
Artigo 10
(Lngua oficial)
Artigo 11
(Objectivos fundamentais)
Artigo 12
(Estado laico)
Artigo 13
(Smbolos nacionais)
Artigo 14
(Resistncia secular)
Artigo 15
(Libertao nacional, defesa da soberania e da democracia)
Artigo 16
(Deficientes de guerra)
CAPTULO II
POLTICA EXTERNA E DIREITO INTERNACIONAL
Artigo 17
(Relaes internacionais)
Artigo 18
(Direito internacional)
Artigo 19
(Solidariedade internacional)
Artigo 20
(Apoio liberdade dos povos e asilo)
Artigo 21
(Laos especiais de amizade e cooperao)
Artigo 22
(Poltica de paz)
TTULO II
NACIONALIDADE
CAPTULO I
NACIONALIDADE ORIGINRIA
Artigo 23
(Princpio da territorialidade e da consanguinidade)
Artigo 24
(Princpio da territorialidade)
Artigo 25
(Por maioridade)
CAPTULO II
NACIONALIDADE ADQUIRIDA
Artigo 26
(Por casamento)
Artigo 27
(Por naturalizao)
Artigo 28
(Por filiao)
Artigo 29
(Por adopo)
Artigo 30
(Restries ao exerccio de funes)
CAPTULO III
PERDA E REAQUISIO DA NACIONALIDADE
Artigo 31
(Perda)
Artigo 32
(Reaquisio)
CAPTULO IV
PREVALNCIA DA NACIONALIDADE E REGISTO
Artigo 33
(Prevalncia da nacionalidade moambicana)
Artigo 34
(Registo)
TTULO III
DIREITOS, DEVERES E LIBERDADES FUNDAMENTAIS
CAPTULO I
PRINCPIOS GERAIS
Artigo 35
(Princpio da universalidade)
Todos os cidados so iguais perante a lei, gozam dos mesmos direitos e esto
sujeitos aos mesmos deveres, independentemente da cor, raa, sexo, origem
tnica, lugar de nascimento, religio, grau de instruo, posio social, estado
civil dos pais, profisso ou opo poltica.
12
Artigo 36
(Princpio da igualdade)
Artigo 37
(Portadores de deficincia)
Artigo 38
(Dever de respeitar a Constituio)
Artigo 39
(Actos contrrios unidade nacional)
Artigo 40
(Direito vida)
Artigo 41
(Outros direitos pessoais)
Todo o cidado tem direito honra, ao bom nome, reputao, defesa da sua
imagem pblica e reserva da sua vida privada.
Artigo 42
(mbito e sentido dos direitos fundamentais)
Artigo 43
(Interpretao dos direitos fundamentais)
Artigo 44
(Deveres para com os seus semelhantes)
Artigo 45
(Deveres para com a comunidade)
Artigo 46
(Deveres para com o Estado)
Artigo 47
(Direitos da criana)
2. As crianas podem exprimir livremente a sua opinio, nos assuntos que lhes
dizem respeito, em funo da sua idade e maturidade.
CAPTULO II
DIREITOS, DEVERES E LIBERDADES
Artigo 48
(Liberdades de expresso e informao)
6. O exerccio dos direitos e liberdades referidos neste artigo regulado por lei
com base nos imperativos do respeito pela Constituio e pela dignidade da
pessoa humana.
Artigo 49
(Direitos de antena, de resposta e de rplica poltica)
Artigo 50
(Conselho Superior da Comunicao Social)
Artigo 51
(Direito liberdade de reunio e de manifestao)
Artigo 52
(Liberdade de associao)
Artigo 53
(Liberdade de constituir, participar e aderir a partidos polticos)
Artigo 54
(Liberdade de conscincia, de religio e de culto)
Artigo 55
(Liberdade de residncia e de circulao)
CAPTULO III
DIREITOS, LIBERDADES E GARANTIAS INDIVIDUAIS
Artigo 56
(Princpios gerais)
4. As restries legais dos direitos e das liberdades devem revestir carcter geral
e abstracto e no podem ter efeito retroactivo.
18
Artigo 57
(No retroactividade)
Artigo 58
(Direito indemnizao e responsabilidade do Estado)
2. O Estado responsvel pelos danos causados por actos ilegais dos seus
agentes, no exerccio das suas funes, sem prejuzo do direito de regresso nos
termos da lei.
Artigo 59
(Direito liberdade e segurana)
3. Nenhum cidado pode ser julgado mais do que uma vez pela prtica do
mesmo crime, nem ser punido com pena no prevista na lei ou com pena mais
grave do que a estabelecida na lei no momento da prtica da infraco criminal.
Artigo 60
(Aplicao da lei criminal)
Artigo 61
(Limites das penas e das medidas de segurana)
2. As penas no so transmissveis.
Artigo 62
(Acesso aos tribunais)
1. O Estado garante o acesso dos cidados aos tribunais e garante aos arguidos
o direito de defesa e o direito assistncia jurdica e patrocnio judicirio.
Artigo 63
(Mandato judicial e advocacia)
Artigo 64
(Priso preventiva)
2. O cidado sob priso preventiva deve ser apresentado no prazo fixado na lei
deciso de autoridade judicial, que a nica competente para decidir sobre a
validao e a manuteno da priso.
Artigo 65
(Princpios do processo criminal)
Artigo 66
(Habeas corpus)
Artigo 67
(Extradio)
Artigo 68
(Inviolabilidade do domiclio e da correspondncia)
Artigo 69
(Direito de impugnao)
Artigo 70
(Direito de recorrer aos tribunais)
O cidado tem o direito de recorrer aos tribunais contra os actos que violem os
seus direitos e interesses reconhecidos pela Constituio e pela lei.
22
Artigo 71
(Utilizao da informtica)
4. Todas as pessoas tm o direito de aceder aos dados coligidos que lhes digam
respeito e de obter a respectiva rectificao.
Artigo 72
(Suspenso de exerccio de direitos)
CAPTULO IV
DIREITOS, LIBERDADES E GARANTIAS DE PARTICIPAO POLTICA
Artigo 73
(Sufrgio universal)
Artigo 74
(Partidos polticos e pluralismo)
Artigo 75
(Formao de partidos polticos)
Artigo 76
(Denominao)
Artigo 77
(Recurso violncia armada)
Artigo 78
(Organizaes sociais)
Artigo 79
(Direito de petio, queixa e reclamao)
Artigo 80
(Direito de resistncia)
Artigo 81
(Direito de aco popular)
CAPTULO V
DIREITOS E DEVERES ECONMICOS, SOCIAIS E CULTURAIS
Artigo 82
(Direito de propriedade)
Artigo 83
(Direito herana)
Artigo 84
(Direito ao trabalho)
Artigo 85
(Direito retribuio e segurana no emprego)
Artigo 86
(Liberdade de associao profissional e sindical)
Artigo 87
(Direito greve e proibio de lock-out)
3. proibido o lock-out.
Artigo 88
(Direito educao)
Artigo 89
(Sade)
Artigo 90
(Direito ao ambiente)
Artigo 91
(Habitao e urbanizao)
Artigo 92
(Direito dos consumidores)
Artigo 93
(Cultura fsica e desporto)
Artigo 94
(Liberdade de criao cultural)
Artigo 95
(Direito assistncia na incapacidade e na velhice)
TTULO IV
ORGANIZAO ECONMICA, SOCIAL, FINANCEIRA E FISCAL
CAPTULO I
PRINCPIOS GERAIS
Artigo 96
(Poltica econmica)
Artigo 97
(Princpios fundamentais)
Artigo 98
(Propriedade do Estado e domnio pblico)
3. A lei regula o regime jurdico dos bens do domnio pblico, bem como a sua
gesto e conservao, diferenciando os que integram o domnio pblico do
Estado, o domnio pblico das autarquias locais e o domnio pblico comunitrio,
com respeito pelos princpios da imprescritibilidade e impenhorabilidade.
Artigo 99
(Sectores de propriedade dos meios de produo)
Artigo 100
(Impostos)
CAPTULO II
ORGANIZAO ECONMICA
Artigo 101
(Coordenao da actividade econmica)
Artigo 102
(Recursos naturais)
Artigo 103
(Agricultura)
Artigo 104
(Indstria)
Artigo 105
(Sector familiar)
Artigo 106
(Produo de pequena escala)
Artigo 107
(Empresariado nacional)
Artigo 108
(Investimento estrangeiro)
Artigo 109
(Terra)
2. A terra no deve ser vendida, ou por qualquer outra forma alienada, nem
hipotecada ou penhorada.
Artigo 110
(Uso e aproveitamento da terra)
Artigo 111
(Direitos adquiridos por herana ou ocupao da terra)
CAPTULO III
ORGANIZAO SOCIAL
Artigo 112
(Trabalho)
Artigo 113
(Educao)
Artigo 114
(Ensino superior)
Artigo 115
(Cultura)
Artigo 116
(Sade)
Artigo 117
(Ambiente e qualidade de vida)
Artigo 118
(Autoridade tradicional)
Artigo 119
(Famlia)
Artigo 120
(Maternidade e paternidade)
4. Os pais e as mes devem prestar assistncia aos filhos nascidos dentro e fora
do casamento.
36
Artigo 121
(Infncia)
Artigo 122
(Mulher)
Artigo 123
(Juventude)
Artigo 124
(Terceira idade)
Artigo 125
(Portadores de deficincia)
CAPTULO VI
SISTEMA FINANCEIRO E FISCAL
Artigo 126
(Sistema financeiro)
Artigo 127
(Sistema fiscal)
3. Ningum pode ser obrigado a pagar impostos que no tenham sido criados
nos termos da Constituio e cuja liquidao e cobrana no se faam nos
termos da lei.
5. A lei fiscal no tem efeito retroactivo, salvo se for de contedo mais favorvel
ao contribuinte.
Artigo 128
(Plano Econmico e Social)
Artigo 129
(Elaborao e execuo do Plano Econmico e Social)
1. O Plano Econmico e Social elaborado pelo Governo, tendo como base o seu
programa quinquenal.
Artigo 130
(Oramento do Estado)
Artigo 131
(Fiscalizao)
Artigo 132
(Banco Central)
TTULO V
ORGANIZAO DO PODER POLTICO
CAPTULO NICO
PRINCPIOS GERAIS
Artigo 133
(rgos de soberania)
Artigo 134
(Separao e interdependncia)
Artigo 135
(Princpios gerais do sistema eleitoral)
Artigo 136
(Referendo)
Artigo 137
(Incompatibilidade)
Artigo 138
(rgos centrais)
Artigo 139
(Atribuies dos rgos centrais)
Artigo 140
(Dirigentes e agentes dos rgos centrais)
Artigo 141
(Governos provinciais)
Artigo 142
(Assembleias provinciais)
Artigo 143
(Actos normativos)
Artigo 144
(Publicidade)
Artigo 145
(Representao dos rgos centrais)
TTULO VI
PRESIDENTE DA REPBLICA
CAPTULO I
ESTATUTO E ELEIO
Artigo 146
(Definio)
Artigo 147
(Elegibilidade)
Artigo 148
(Eleio)
Artigo 149
(Incompatibilidade)
Artigo 150
(Investidura e juramento)
Artigo 151
(Impedimento e ausncia)
Artigo 152
(Substituio interina e incompatibilidades)
Artigo 153
(Responsabilidade criminal)
Artigo 154
(Priso preventiva)
Artigo 155
(Eleio em caso de vacatura)
Artigo 156
(Incapacidade)
Artigo 157
(Regime de interinidade)
Artigo 158
(Forma dos actos)
CAPTULO II
COMPETNCIA
Artigo 159
(Competncia geral)
Artigo 160
(Domnio do Governo)
Artigo 161
(Domnio da defesa e da ordem pblica)
Artigo 162
(Domnio das relaes internacionais)
Artigo 163
(Promulgao e veto)
CAPTULO III
CONSELHO DE ESTADO
Artigo 164
(Definio e composio)
Artigo 165
(Posse e estatuto)
Artigo 166
(Competncia)
Artigo 167
(Funcionamento)
TTULO VII
ASSEMBLEIA DA REPBLICA
CAPTULO I
ESTATUTO E ELEIO
Artigo 168
(Definio)
Artigo 169
(Eleio e composio)
Artigo 170
(Mandato do deputado)
Artigo 171
(Incompatibilidades)
Artigo 172
(Poderes do Deputado)
So poderes do Deputado:
a) exercer o direito de voto;
b) submeter projectos de leis, resolues e demais deliberaes;
c) candidatar-se aos rgos da Assembleia da Repblica;
d) requerer e obter do Governo ou das instituies pblicas dados e
informaes necessrios ao exerccio do seu mandato;
e) fazer perguntas e interpelaes ao Governo;
f) outros consignados no Regimento da Assembleia da Repblica.
Artigo 173
(Imunidades)
Artigo 174
(Irresponsabilidade)
Artigo 175
(Direitos e regalias do Deputado)
Artigo 176
(Deveres do Deputado)
Artigo 177
(Renncia e perda do mandato)
CAPTULO II
COMPETNCIA
Artigo 178
(Funo)
Artigo 179
(Competncia)
Artigo 180
(Leis de autorizao legislativa)
Artigo 181
(Decretos-leis)
Artigo 182
(Forma de actos)
Artigo 183
(Iniciativa de lei)
Artigo 184
(Regime de discusso e votao)
CAPTULO III
ORGANIZAO E FUNCIONAMENTO
Artigo 185
(Legislatura)
Artigo 186
(Perodos de funcionamento)
Artigo 187
(Quorum e deliberao)
Artigo 188
(Dissoluo)
Artigo 189
(Limites dissoluo)
Artigo 190
(Presidente da Assembleia da Repblica)
Artigo 191
(Competncia do Presidente da Assembleia da Repblica)
Artigo 192
(Vice-Presidentes da Assembleia da Repblica)
Artigo 193
(Comisso Permanente)
Artigo 194
(Permanncia)
Artigo 195
(Competncia)
Artigo 196
(Bancada parlamentar)
Artigo 197
(Poderes da bancada parlamentar)
Artigo 198
(Programa Quinquenal do Governo)
Artigo 199
(Participao dos membros do Governo nas sesses)
TTULO VIII
GOVERNO
CAPTULO I
DEFINIO E COMPOSIO
Artigo 200
(Definio)
Artigo 201
(Composio)
Artigo 202
(Convocao e presidncia)
CAPTULO II
COMPETNCIA E RESPONSABILIDADE
Artigo 203
(Funo)
Artigo 204
(Competncia)
Artigo 205
(Competncias do Primeiro-Ministro)
Artigo 206
(Relacionamento com a Assembleia da Repblica)
Artigo 207
(Responsabilidade e competncia do Conselho de Ministros)
Artigo 208
(Responsabilidade poltica dos membros do Governo)
Artigo 209
(Solidariedade governamental)
Artigo 210
(Forma dos actos)
Artigo 211
(Imunidades)
TTULO IX
TRIBUNAIS
CAPTULO I
PRINCPIOS GERAIS
Artigo 212
(Funo jurisdicional)
Artigo 213
(Funo educacional)
Artigo 214
(Inconstitucionalidade)
Artigo 215
(Decises dos tribunais)
Artigo 216
(Participao dos juizes eleitos)
CAPTULO II
ESTATUTO DOS JUIZES
Artigo 217
(Independncia dos juizes)
Artigo 218
(Responsabilidade)
Artigo 219
(Incompatibilidades)
Artigo 220
(Conselho Superior da Magistratura Judicial)
Artigo 221
(Composio)
Artigo 222
(Competncia)
CAPTULO III
ORGANIZAO DOS TRIBUNAIS
SECO I
ESPCIES DE TRIBUNAIS
Artigo 223
(Espcies)
Artigo 224
(Tribunais militares)
SECO II
TRIBUNAL SUPREMO
Artigo 225
(Definio)
Artigo 226
(Composio)
Artigo 227
(Funcionamento)
SECO III
TRIBUNAL ADMINISTRATIVO
Artigo 228
(Definio)
Artigo 229
(Composio)
Artigo 230
(Competncia)
a) julgar as aces que tenham por objecto litgios emergentes das relaes
jurdicas administrativas;
b) julgar os recursos contenciosos interpostos das decises dos rgos do
Estado, dos respectivos titulares e agentes;
c) conhecer dos recursos interpostos das decises proferidas pelos tribunais
administrativos, fiscais e aduaneiras.
Artigo 231
(Organizao e funcionamento)
Artigo 232
(Conselho Superior da Magistratura Judicial Administrativa)
Artigo 233
(Incompatibilidades)
TTULO X
MINISTRIO PBLICO
Artigo 234
(Definio)
Artigo 235
(Natureza)
Artigo 236
(Funes)
Artigo 237
(Procuradoria-Geral da Repblica)
Artigo 238
(Conselho Superior da Magistratura do Ministrio Pblico)
Artigo 239
(Procurador-Geral e Vice-Procurador-Geral da Repblica)
Artigo 240
( Procuradores-Gerais Adjuntos)
TTULO XI
CONSELHO CONSTITUCIONAL
Artigo 241
(Definio)
Artigo 242
(Composio)
Artigo 243
(Incompatibilidades)
Artigo 244
(Competncia)
Artigo 245
(Solicitao de apreciao de inconstitucionalidade)
Artigo 246
(Verificao preventiva da constitucionalidade)
Artigo 247
(Recursos)
Artigo 248
(Irrecorribilidade e obrigatoriedade dos acrdos)
TTULO XII
CAPTULO I
ADMINISTRAO PBLICA
Artigo 249
(Princpios fundamentais)
Artigo 250
(Estrutura)
Artigo 251
(Acesso e estatuto dos funcionrios)
Artigo 252
(Hierarquia)
Artigo 253
(Direitos e garantias dos administrados)
CAPTULO II
POLCIA
Artigo 254
(Definio)
2. A Polcia apartidria.
3. No exerccio das suas funes a Polcia obedece a lei e serve com iseno e
imparcialidade os cidados e as instituies pblicas e privadas.
Artigo 255
(Comando e organizao)
CAPTULO III
PROVEDOR DE JUSTIA
Artigo 256
(Definio)
O Provedor de Justia um rgo que tem como funo a garantia dos direitos
dos cidados, a defesa da legalidade e da justia na actuao da Administrao
Pblica.
83
Artigo 257
(Eleio)
Artigo 258
(Independncia)
Artigo 259
(Competncia)
Artigo 260
(Dever de colaborao)
Artigo 261
(Estatuto, procedimentos e organizao)
CAPTULO IV
RGOS LOCAIS DO ESTADO
Artigo 262
(Definio)
Artigo 263
(Princpios organizatrios)
4. Para a realizao das atribuies que lhe so prprias, o Estado garante a sua
representao em cada circunscrio autrquica.
Artigo 264
(Funes)
TTULO XIII
DEFESA NACIONAL E CONSELHO NACIONAL DE DEFESA E SEGURANA
CAPTULO I
DEFESA NACIONAL
Artigo 265
(Princpios fundamentais)
Artigo 266
(Foras de defesa e servios de segurana)
Artigo 267
(Defesa da ptria, servio militar e servio cvico)
CAPTULO II
CONSELHO NACIONAL DE DEFESA E SEGURANA
Artigo 268
(Definio e composio)
Artigo 269
(Competncia)
Artigo 270
(Organizao e funcionamento)
TTULO XIV
PODER LOCAL
Artigo 271
(Objectivos)
Artigo 272
(Autarquias locais)
Artigo 273
(Categorias das autarquias locais)
Artigo 274
(Criao e extino das autarquias locais)
Artigo 275
(rgos deliberativos e executivos)
4. As candidaturas para as eleies dos rgos das autarquias locais podem ser
apresentadas por partidos polticos, isoladamente ou em coligao, ou por
grupos de cidados eleitores, nos termos da lei.
Artigo 276
(Patrimnio e finanas locais)
Artigo 277
(Tutela administrativa)
3. O exerccio do poder tutelar pode ser ainda aplicado sobre o mrito dos actos
administrativos, apenas nos casos e nos termos expressamente previstos na lei.
Artigo 278
(Poder regulamentar)
Artigo 279
(Pessoal das autarquias locais)
Artigo 280
(Organizao)
Artigo 281
(Mandato)
TTULO XV
GARANTIAS DA CONSTITUIO
CAPTULO I
DOS ESTADOS DE STIO E DE EMERGNCIA
Artigo 282
(Estado de stio ou de emergncia)
Artigo 283
(Pressupostos da opo de declarao)
Artigo 284
(Durao)
Artigo 285
(Processo de declarao)
Artigo 286
(Limites de declarao)
Artigo 287
(Restries das liberdades individuais)
Artigo 288
(Detenes)
Artigo 289
(Funcionamento dos rgos de soberania)
Artigo 290
(Termo)
CAPTULO II
REVISO DA CONSTITUIO
Artigo 291
(Iniciativa)
Artigo 292
(Limites materiais)
Artigo 293
(Tempo)
Artigo 294
(Limites circunstanciais)
Artigo 295
(Votao e forma)
Artigo 296
(Alteraes constitucionais)
TTULO XVI
SMBOLOS, MOEDA E CAPITAL DA REPBLICA
Artigo 297
(Bandeira nacional)
2. As cores representam:
a) vermelho resistncia secular ao colonialismo, a luta armada de
libertao nacional e a defesa da soberania;
b) verde as riquezas do solo;
c) preto o continente africano;
d) amarelo dourado as riquezas do subsolo;
e) branco a justeza da luta do povo moambicano e a paz.
Artigo 298
(Emblema)
7. Na parte inferior est disposta uma faixa vermelha com a inscrio Repblica
de Moambique.
Artigo 299
(Hino nacional)
Artigo 300
(Moeda)
Artigo 301
(Capital)
TTULO XVII
DISPOSIES FINAIS E TRANSITRIAS
Artigo 302
(Bandeira e emblema)
Artigo 303
(Conselho Constitucional)
Artigo 304
(Assembleias provinciais)
Artigo 305
(Direito anterior)
Artigo 306
(Entrada em vigor)
Publique-se.
O Presidente da Repblica