Você está na página 1de 102

SEGUNDA EDIÇÃO

 
 
 
 
 
CADERNO DE DECLINAÇÕES 
CADERNO DE DECLINAÇÕES 
BASEADO NO LIVRO 

APRENDENDO 

LATIM 
 
2ª edição 
 
 
 
ORGANIZAÇÃO 

Katia Teonia Costa de Azevedo e Pedro Schmidt 
 
 
 
 
COLABORAÇÃO 

Kleveland Barbosa 
 
 
REVISÃO 

Katia Teonia Azevedo  Pedro Schmidt  Mariana Correia Jabor 


 
 
Rio de Janeiro 

2020 
A994c Azevedo, Katia Teonia Costa de.
Caderno de declinação baseado no livro Aprendendo latim / Katia Teonia Costa
de Azevedo; Pedro Baroni Schmidt. – 2. ed. Rio de Janeiro, 2020.
97p.

ISBN 978-65-00-10744-9

1. Língua latina – Declinação. 2. Língua latina – Gramática. 3. Língua latina –


Problemas, exercícios etc. I. Schmidt, Pedro Baroni. II. Jones, Peter V. Aprendendo
Latim. III. Siwell, Keith C. Aprendendo latim. IV. Título. V. Título: Aprendendo latim

CDD
475
470.71

Aprovado pelo colegiado departamental em reunião ordinária realizada em 04 de dezembro de 2020


SUMÁRIO 
 
 
1. APRESENTAÇÃO 
 
2. METODOLOGIA DE ESTUDO 
 
3. CADERNO DE DECLINAÇÕES 
 
4. GABARITO 
 
5. AUTORES 

  1 
1. APRESENTAÇÃO 
 
 
 
O  estudo  do  latim  é  muitas  vezes  reduzido  ao  ensino  da  gramática,  causando 

certa dificuldade na aquisição de um conhecimento propriamente linguístico, razão que 

faz  das  declinações  um  “bicho‐papão”  das  aulas  de  latim.  O  fato  de  o  latim  ser  uma 

língua morfossintática salienta o papel das declinações na estrutura da língua latina e 

requer do aprendiz uma maior aplicação nesse aspecto da língua, o que não significa 

dizer que estudar declinação tenha quer ser uma prática enfadonha. 

Independentemente  da  abordagem  metodológica  assumida,  é  fundamental 

conhecer bem as declinações latinas. Este material foi concebido para auxiliar o aluno 

não apenas a fixar as declinações, bem como para contribuir para uma aquisição lexical 

mínima,  destacada  ao  longo  do  livro  que  adotamos  em  nossas  aulas  –  Aprendendo 

Latim, no campo denominado Vocabulário a memorizar. 

O  Caderno  de  Declinação,  portanto,  está  fundamentado  no  livro  Aprendendo 

Latim1,  versão  brasileira  da  série  inglesa  Reading  Latin2  de  Peter  V.  Jones  e  Keith  C. 

Sidwell, que compreende, em sua versão original, dois volumes, quais sejam: Reading 

Latin:  text3  e  Reading  Latin:  grammar,  vocabulary  and  exercises4.  A  edição  brasileira 

segue o modelo da espanhola5 que adotou um formato compilado, reunindo, em um 

único  volume,  o  livro  texto  e  o  livro  dedicado  à  gramática,  aos  exercícios  e  ao 

vocabulário. 

 
 
1 JONES, Peter V., SIDWELL, Keith C. Aprendendo Latim. Tradução e supervisão técnica Isabella Tardin Cardoso e Paulo Sérgio de

Vasconcellos. Odysseus Editora, São Paulo, 2012.


2 JONES, Peter V., SIDWELL, Keith C. Reading Latin. Cambridge University Press, Cambridge, 1986.
3 JONES, Peter V., SIDWELL, Keith C Reading Latin: text. 18. ed. Cambridge: Cambridge University Press, 2005
4 Reading Latin: grammar, vocabulary and exercises. 19. ed. Cambridge: Cambridge University Press, 2005
5 Reading Latin: texto, vocabulario y ejercicios. Trad. Joaquín B. Delgado, Juan J.G.

Rúa y Begoña U. Artaloitia. Barcelona: Promociones y Publicaciones Universitarias,


1989.

  2 
Cabe ressaltar que a utilização do Caderno de Declinação não se restringe aos 

usuários  do  livro  Aprendendo  latim,  uma  vez  que  o  vocabulário  selecionado  pelos 

autores  da  série  didática  Reading  Latin  está  pautado  em  grande  parte  em  índices 

frequenciais do léxico 

dos  principais  autores  clássicos  latinos.  Esse  vocabulário  é  apresentado  a  partir  da 

adaptação de textos de autores como Plauto, Cícero e Salústio. 

Selecionamos, portanto, todos os substantivos indicados para memorização ao 

longo das seções, totalizando 406 nomes, distribuídos da seguinte forma: 

INTRODUÇÃO e SEÇÃO 1: 47 nomes 
SEÇÃO 2: 41 nomes 
SEÇÃO 3: 28 nomes 
SEÇÃO 4: 81 nomes 
SEÇÃO 5: 139 nomes 
SEÇÃO 6: 70 nomes 
 
 
Por fim, vale ressaltar que este material terá a sua distribuição de forma digital 

e  gratuita  e  que  atualizações  e  revisões  serão  realizadas  e  novas  edições  serão 

publicadas  sempre  que  necessário.  Aproveitamos  para  agradecer  as  sugestões 

recebidas que contribuíram para o aperfeiçoamento deste material. 

Desde já agradecemos as críticas vindouras que podem ser enviadas aos nossos 

e‐mails, indicados no final desse material. 

  3 
2. METODOLOGIA DE ESTUDO 
 
 
 
 
Para um melhor resultado da prática do Caderno de Declinação, recomenda‐se 

que o aluno estabeleça certa disciplina; o foco e a atenção durante os exercícios são 

fundamentais para a correta execução e a profunda memorização das formas. Reservar 

um horário ou um dia específico, desligar celulares, televisões, rádios e outros aparelhos 

que causem dispersão, e procurar um ambiente de concentração máxima são algumas 

maneiras  de  otimizar  os  resultados.  Declinar  as  palavras  em  voz  alta  também  é  um 

excelente  exercício  mnemônico.  Para  que  o  aluno  possa  aproveitar  ainda  mais  a 

atividade  é  importante  conservar  as  marcações  das  quantidades  das  vogais  longas  e 

ainda observar o gênero das palavras, que estão organizadas por seções, de acordo com 

a ordem de apresentação, isto é, da Introdução à seção 6. 

A cada seção as palavras se subdividem em declinações e em seguida em ordem 

alfabética.  A  ordem  que  o  aluno  deverá  seguir  para  declinação  das  palavras  deve 

priorizar,  para  fins  didáticos,  aquela  apresentada  pelo  livro,  a  saber:  NOMINATIVO, 

ACUSATIVO, GENITIVO, DATIVO, ABLATIVO. Uma sexta linha foi acrescida para que o aluno possa 

incluir o VOCATIVO em sua declinação. 

O gabarito, disponível na parte final deste material, só deve ser consultado em 

caso  de  dúvidas  ou,  terminado  o  exercício,  para  checagem  das  respostas;  copiar  as 

formas diretamente do gabarito não obterá efeito algum. É preciso não ter pressa em 

encontrar as respostas; quanto mais tempo o aluno refletir sobre as formas, maior será 

a memorização. 

  4 
Estabelecer atalhos de memória, como pequenas frases contendo os morfemas 

ou algumas ligações lógicas (exemplos: os nominativos e acusativos dos nomes neutros 

são sempre iguais entre si; o genitivo singular é igual ao nominativo plural em algumas 

declinações, etc.) tornará o exercício ainda mais produtivo e capaz de obter maior 

impacto nos estudos. Além disso, o Caderno de Declinação será mais proveitoso se o 

aluno praticar as palavras concomitantemente ao cumprimento das seções do método 

Aprendendo Latim; portanto, vista a seção 1A, deve‐se trabalhar com as palavras da 

seção 1A, e assim sucessivamente. Agora é só começar! Vamos declinar! 

  5 
INTRODUÇÃO

     
familia,-ae f f lia,-ae f Phaedra,-ae f
família filha Fedra

 
 
 
 
 
 
 
serua,-ae f Staphyla,-ae f Eucliõ, Eucliõnis m
serva Estáfila Euclião

 
 
 
 
 
 

  6
SEÇÃO 1A

aula,-ae f corõna,-ae f scaena,-ae f


panela guirlanda, coroa palco, cena

 
 
 
 
 
 
 
aurum,- n coquus,- m seruus,- m
ouro cozinheiro servo

 
 
 
 
 
 
 
 
 
Lar,-is m
deus Lar

  7
SEÇÃO 1B

cüra,-ae f deus,- m thesaurus,- m


cuidado, preocupação deus tesouro

unguentum,- n aedis,-is f für, füris m


unguento, perfume, óleo cômodo, templo; no plural, templos, casa muita, em grande quantidade

honor, honõris m senex, senis m


respeito, sacrifício velho

  8
SEÇÃO 1C

aqua,-ae f dominus,- m oculus,- m


água senhor, patrão, dono olho

u c nus,- m ignis,-is m
vizinho fogo

  9
SEÇÃO 1D

femina,-ae f pecünia, -ae f puella,-ae f


mulher dinheiro menina, moça

f lius,- m uir,- m
filho homem, esposo

  10
SEÇÃO 1E

nüptiae,-ãrum f animus,- m cõnsilium,- n


núpcias, casamento mente, coração, espírito plano, conselho, opinião

pluralia tantum

dõs, dõtis f homo, hominis m facinus, facinoris n


dote homem, pessoa, sujeito ação, feito, crime, atentado, ato criminoso

onus, oneris n scelus, sceleris n


fardo, carga crime, criminoso

  11
SEÇÃO 1F

cena,-ae f turba,-ae f c uis, -is m.f.


jantar, ceia multidão, turba, tumulto cidadão

  12
SEÇÃO 1G

audãcia,-ae f continentia, -ae f fãnum,- n


audácia, ousadia moderação, autocontrole santuário, templo

iuuenis, -is m uirtüs, uirtütis f


jovem (homem), rapaz virilidade, coragem, retidão, virtude

  13
SEÇÃO 2A

amIca,-ae f astütia,-ae f cera,-ae f


amante, amiga astúcia; (pl.) truques, artimanhas cera

lüna,-ae f tabellae,-arum f uia,-ae f


lua tábuas sobre as quais se escrevia estrada, rua

pluralia tantum

nummus, -I m officium, -I n oppidum, -I n


moeda ofício, obrigação cidade

stilus, -I m nox, noctis f sõl, sõlis m


estilete com o qual se escrevia sobre as tábuas noite sol

  14
manus,-üs f sümptus,-üs m
mão gasto

  15
SEÇÃO 2B

litterae,-arum f sapientia,-ae f lectus,-I m


carta sabedoria leito, cama

pluralia tantum

uerbum,-I n opus, operis n caput, capitis n


palavra trabalho, tarefa, obra cabeça, chefe

dies, diei m.f res, rei f


dia coisa, assunto, situação, propriedade, negócio

  16
SEÇÃO 2C

meretrIx, meretrIcis f mIles, mIlitis m mõs, mõris m


prostituta soldado costume, hábito; (pl.) caráter, comportamento

mulier, mulieris f
mulher

  17
SEÇÃO 2D

hõra,-ae f praeda, -ae f annus,-I m


hora despojo, presa de guerra ano

equus,-I m forum, I n signum,-I m


cavalo foro (centro comercial da cidade) selo, sinal

tempus,-oris n urbs, urbis f exercitus, üs m


tempo cidade exército

  18
SEÇÃO 2E

uIta,-ae m malum, -I n foris, foris f


vida mal, problema porta

mors, mortis f ouis, ouis f uõx, uõcis f


morte ovelha voz

  19
SEÇÃO 3A

uictõria,-ae f bellum, -I n imperium, -I n


vitória, triunfo guerra ordem, comando

dux, ducis m Iuppiter, Iouis m rex, regis m


comandante, chefe, general Júpiter, Jove rei

  20
SEÇÃO 3B

cõpiae,-arum f ferõcia, -ae f terra, -ae f


tropas ferocidade, violência terra, país

pluralia tantum

ager, agrI m castra,-õrum n õtium,-I n


campo, território acampamento militar repouso, tranquilidade

pluralia tantum

proelium, -I n eques, equitis m hostis, hostis m


batalha cavaleiro, cavalaria (sobretudo no plural) inimigo

legiõ, legiõnis f nauis, nauis f pax, pacis f


legião navio paz

  21
manus,-üs f
mão, tropa

  22
SEÇÃO 3C

fõrma,-ae f dolus,-I m pügnus,-I m


aparência trapaça punho

nemo, neminis m pes, pedis m


ninguém pé

  23
SEÇÃO 3D

gratia,-ae f auxilium,-I n impedImentum,-I n


obrigado, agradecimento, recompensa auxílio, ajuda obstáculo

uoluptas, uoluptatis f
desejo, amor, paixão

  24
SEÇÃO 4A(i)

f ma, -ae f Agrigent nus, - m n ntius, - m


rumor, fama, reputação agrigentino, habitante de Agrigento mensageiro

simul crum, - n templum,- n custos, custodis m.f


imagem, estátua, cópia templo guarda, vigia

Verres, is u s; u res, u ribus f impetus, - s m


Verres força, violência; (pl.) força, forças militares ataque, investida

25

 
SEÇÃO 4A(ii)

negotium, -i n i dex, -i dicis m


negócio, trabalho, tarefa juiz

  26
SEÇÃO 4A(iii)

am cus, - m locus, - m (loca, -orum n) sacra, -orum n


amigo, aliado lugar, local rituais

pluralia tantum

signum, - n sacerdos, -otis m.f uirgo, -inis f


estátua, selo, sinal, indício, sinal sacerdote, sacerdotisa moça, virgem

magistr tus, - s m sen tus, - s m


magistrado senado

  27
SEÇÃO 4A(iv)

Syr c s nus, - m cl mor, -oris m lex, -gis f


siracusano, habitante da Siracusa grito, clamor, protesto, barulho lei

  28
SEÇÃO 4B(i)

Asia, -ae f Lampsacenus, - m calamit s, - tis f


Ásia Menor pessoa de Lâmpsaco desastre, calamidade

comes, -itis m hospes, -itis m


companheiro, amigo (pl) comitiva anfitrião, hospede, amigo, convidado

  29
SEÇÃO 4B(ii)

consul, -is m cupidit s, -tis f


cônsul luxúria, ganância, desejo

  30
SEÇÃO 4B(iii)

i nua, -ae f laetitia, -ae f conu uium, - n


porta alegria, festividade, regozijo festa, banquete

grauit s, -tis f sermo, -nis m


seriedade, solenidade, importância, autoridade conversa, discussão

  31
SEÇÃO 4B(iv)

celerit s, -tis f praetor, -oris m


rapidez, velocidade pretor (autoridade pública)

  32
SEÇÃO 4C(i)

argentum, - n poculum, - n genus, generis n


prata, prataria, dinheiro taça família, estirpe, tribo

  33
SEÇÃO 4C(ii)

prou ncia, -ae f Roma, -ae f Sicilia, -ae f


província Roma Sicília

modus, - m ratio, -nis f


modo, maneira plano, método, razão, conta, lista, cálculo

  34
SEÇÃO 4D(i)

nauta, -ae m p r ta, -ae m praefectus, -i m


marinheiro pirata capitão, administrador

classis, -is f cohors, -tis f praedo, -nis m


frota comitiva, coorte pirata, ladrão

portus, - s m
porto

  35
SEÇÃO 4D(ii)

numerus, - m sec ris, -is f uestis, -is f


número machado roupa, vestimenta, veste

  36
SEÇÃO 4E(i)

imper tor, -oris m l tus, -oris n pr nceps, -cipis m


líder, general, comandante litoral líder, chefe

cibus, - m populus, - m Cleomenes, -is m


comida povo Cleômenes

  37
SEÇÃO 4E(ii)

nequitia, -ae f incendium, - n mare, -is n


perversidade incêndio mar

multit do, -dinis f


multidão

  38
SEÇÃO 4E(iii)

gloria, -ae f mentio, -nis f moenia, -ium n


glória menção muros, muralhas

pluralia tantum

metus, - s m
medo, terror

  39
SEÇÃO 4F(i)

causa, -ae f l ctor, -is m sal s, - tis f


causa, razão, motivo ,
litor assistente de magistrado romano segurança, salvação bem-estar

sanguis, -inis m testis, -is m uerber, -is n


sangue testemunha açoite, verga, golpe, (pl) pancadas, chibatadas

  40
SEÇÃO 4F(ii)

uinc(u)lum, - n furor, -oris m os, oris n


corrente raiva, fúria, loucura face, rosto, boca

  41
SEÇÃO 4G(i)

mora, -ae f neglegentia, -ae f praesidium, n


adiamento, demora negligência, descuido proteção, defesa, guarda

l bert s, l bert tis f


liberdade

  42
SEÇÃO 4G(ii)

causa, -ae f supplicium, - n c uit s, -tis f


causa, razão, caso punição Estado

eques, -itis m i s, i ris n


cavaleiro, (pl) cavalaria lei, justiça

  43
SEÇÃO 5A (i)

arma,-õrum n coniuratiõ, -õnis f coniurator, -õris m


armas, homens armados conspiração conspirador

pluralia tantum

cõnsulatus,-us m mõns, montis m res publica, rei publicae f


consulado montanha Estado, república

  44
SEÇÃO 5A (ii)

aes alienum, aeris alieni n aetas, aetatis f liberi, -õrum m


dívida idade, tempo de vida, geração filhos

pluralia tantum

libidõ, libidinis f corõna,-ae f scaena,-ae f


luxúria guirlanda, coroa palco, cena

litterae,-arum f matrõna,-ae f uersus,-us m


literatura, letras matrona, esposa e mãe de família, senhora verso/poesia

pluralia tantum

  45
SEÇÃO 5A (iii)

insidiae,-arum f Italia, -ae f opera, -ae f


emboscada, armaldilha Itália serviço, atenção

pluralia tantum

pars, partis f socius, -i m telum, -i n


parte aliado, cúmplice arma, dardo

  46
SEÇÃO 5B (i)

auctõritas, auctõritatis f gens, gentis f natura,-ae f


peso, autoridade tribo, raça, família, povo natureza

spes, spei f
esperança, expectativa

  47
SEÇÃO 5B (ii)

fortuna,-ae f praemium,-i n opes, opum f


fortuna, sorte; (pl.) riqueza recompensa, prêmio recursos, riquezas (sg. Ops, opis - socorro, ajuda)

studium, -i n
entuasiamo, empenho

  48
SEÇÃO 5B (iii)

caedes, caedis f parens, parentis-i m/f


carnificina, massacre pai, gentinor, mãe

  49
SEÇÃO 5C (i)

exemplum, -i n ius iurandum, iuris iurandi n


cópia, exemplo juramento

  50
SEÇÃO 5C (ii)

gladius, -i m põns, pontis m


espada ponte

  51
SEÇÃO 5C (iii)

poena, -ae f setentia, -ae f


castigo opinião, julgamento, frase, máxima

  52
SEÇÃO 5D (i)

arx, arcis f dolor, dolõris m fuga, -ae f


cidadela dor, angústia fuga

lux, lucis f
luz

  53
SEÇÃO 5D (ii)

genus, generis n imperium, -i n õrdo, õrdinis m


tipo, espécie, (família, estirpe, tribo) poder, autoridade, domínio (ordem, comando) classe social, fileira de soldados

patres cõnscripti m patria, -ae f uoluntas, uoluntatis f


senadores pátria vontade, desejo

pluralia tantum

  54
SEÇÃO 5D (iii)

concordia, -ae f dignitas, dignitatis f diligentia, -ae f


concórdia, harmonia distinção, posição social, honra, status, alto cargo cuidado, diligência

  55
SEÇÃO 5D (iv)

ara, -ae f labor, labõris m


altar sofrimento, trabalho duro, labor, problema

  56
SEÇÃO 5E (i)

carcer, carceris m facies, -ei f factum,-i n


cárcere, prisão aparência, face feito, ação

humus,-i f
chão

  57
SEÇÃO 5E (ii)

agmen, agminis n iter, itineris n occasiõ, occasiõnis f


coluna marcha, percurso feito, ação

pugna, -ae f
batalha, luta

  58
SEÇÃO 5F (i)

contiõ, contiõnis f decus, decoris n dextra, -ae f


reunião, assembléia honra, beleza mão direita, destra

diuitiae, -arum f ferrum, -i n frumentum, -i n


riquezas espada, ferro trigo

pluralia tantum

  59
SEÇÃO 5F (ii)

bona,-õrum n exsilium ou exilium, -i n necessitudõ, necessitudinis f


bens exílio, desterro necessidade

  60
SEÇÃO 5G (i)

acies,-ei f centuriõ, centuriõnis m cornu, -us n


linha de batalha, gume afiado, ponta, agudeza (de visão) centurião ala (do exército), chifre

latrõ, latrõnis m legatus, -i m signum, -i n


salteador, bandido lugar-tenente (pl. embaixadores) estandarte, toque de trombeta (selo, sinal, signo, estátua)

subsidium, -i n
reserva, subsídio, auxílio

  61
SEÇÃO 5G (ii)

latus, lateris n pilum, -i n


lado, flanco pilo, dardo pesado

  62
SEÇÃO 5G (iii)

anima, -ae f corpus, corporis n gaudium, -i n


alma, vida, sopro, respiração corpo alegria, contentamento

luctus,-us m uulnus, uulneris n uultus, -us m


lamento, luto ferida rosto, fisionomia, expressão

  63
SEÇÃO 6A (i)

amor, amõris m uinum, -i n


amor, relação sexual vinho

  64
SEÇÃO 6A (ii)

facetiae, -arum f iocus, -i m lepõs, lepõris m


graça, gracejo piada, gracejo, brincadeira encanto, charme, elegância

geralmente no plural

munus, muneris n sodalis, sodalis m


presente, cargo amigo

  65
SEÇÃO 6A (iii)

membrum, -i n quies, quietis f somnus,-i m


membro sono, descanso sono

  66
SEÇÃO 6A (iv)

rumor, rumõris m
diz-que-diz, fofoca, censura

  67
SEÇÃO 6A (v)

harena, -ae f lingua, -ae f õrac(u)lum, -i n


areia língua, linguagem oráculo

sepulc(h)rum, -i n sidus, sideris n


túmulo estrela

  68
SEÇÃO 6A (vi)
Não há substantitvos a memorizar
SEÇÃO 6A (vii)

aequor, aequoris n culpa, -ae f


planície, mar erro, culpa

  69
SEÇÃO 6B (i)

fabula, -ae f memoria, -ae f


boato, peça teatral lembrança, memória, recordação, história, narrativa, crônica

  70
SEÇÃO 6B (ii)
Não há substantitvos a memorizar
SEÇÃO 6B (iii)
Não há substantitvos a memorizar
SEÇÃO 6B (iv)

collega, -ae m
colega

  71
SEÇÃO 6B (v)
Não há substantitvos a memorizar
SEÇÃO 6B (vi)

condiciõ, condiciõnis f discordia, -ae f pars, partis f


condição, termos condiciõnem ferre - propor os temos discussão, disputa lado (partido)

spatium, -i n timor, timõris m


espaço, tempo medo, temor

  72
SEÇÃO 6B (vii)

amicitia, -ae f
amizade

  73
SEÇÃO 6B (viii)

adulescens, adulescentis m casus, -us m fides, fidei f


jovem resultado, acontecimento, incidente, desgraça, morte, c s = por acaso, casualmente lealdade, fidelidade, confiança, fé, promessa, proteção

  74
SEÇÃO 6C (i)
Não há substantitvos a memorizar
SEÇÃO 6C (ii)

cursus, -us m equitatus, -us m tergum,-i n


corrida, percurso, direção, viagem cavalaria costas

  75
SEÇÃO 6C (iii)

flumen, fluminis n opus, operis n


rio fortificação (obra, trabalho, tarefa)

  76
SEÇÃO 6C (iv)
Não há substantitvos a memorizar
SEÇÃO 6D (i)

caelum, -i n diuus, -i m flamma,-ae f


céu, firmamento deus chama

mens, mentis f nix, niuis f õrdõ, õrdinis m


mente neve ordem, série

  77
SEÇÃO 6D (ii)

ars, artis f autumnus, -i m frigus, frigoris n


habilidade, arte, ofício outono frio (pl. períodos frios)

lumen, luminis n ripa,-ae f silua, -ae f


luz (pl. olhos) margem floresta

umbra, -ae f umerus, -i m unda, -ae f


sombra, escuridão, a sombra de um morto, fantasma ombro água, onda

  78
SEÇÃO 6D (iii)

arbor, arboris f campus, -i m coma, -ae f


árvore campo, planície cabelo, folhagem

tenebrae, -arum f
trevas, escuridão

  79
SEÇÃO 6D (iv)

collum, -i n lacertus, -i m latebrae, -arum f


pescoço, colo braço, a parte superior do braço esconderijo, toca

pluralia tantum

pudor, pudõris m thalamus, -i m torus, -i m


pudor, sentimento de vergonha quarto de dormir, aposento leito, cama

tunica, -ae f
Caderno de Declinações  túnica 45 

  80
GABARITO

INTRODUÇÃO

familia familiae filia filiae Phaedra Phaedrae serua seruae


familiam familias filiam filias Phaedram Phaedras seruam seruas
familiae familiarum filiae filiarum Phaedrae Phaedrarum seruae seruarum
familiae familiis filiae filiabus Phaedrae Phaedris seruae seruis
familia familiis filia filiabus Phaedra Phaedris serua seruis
familia familiae filia filiae Phaedra Phaedrae serua seruae

Staphyla Staphylae Eucliõ Eucliõnes


Staphylam Staphylas Eucliõnem Eucliõnes
Sytaphylae Staphylarum Eucliõnis Eucliõnum
Staphylae Staphylis Eucliõnis Eucliõnibus
Staphylae Staphylis Eucliõni Eucliõnibus
Staphyla Staphylae Eucliõ Eucliõnes

SEÇÃO 1A

aula aulae corõna corõnae scaena scaenae aurum aura


aulam aulas corõnam corõnas scaenam scaenas aurum aura
aulae aularum corõnae corõnarum scaenae scaenarum auri aurõrum
aulae aulis corõnae corõnis scaenae scaenis aurõ auris
aula aulis corõna corõnis scaena scaenis aurõ auris
aula aulae corõna corõnae scaena scaenae aurum aura

coquus coqui seruus serui Lar Lares


coquum coquõs seruum seruõs Larem Lares
coqui coquõrum serui seruõrum Laris Larum
coquõ coquis seruõ seruis Lari Laribus
coquõ coquis seruõ seruis Lare Laribus
coque coqui serue serui Lar Lares

SEÇÃO 1B

cura curae deus di/dei / dii thesaurus thesauri unguentum unguenta


curam curas deum deõs thesaurum thesaurõs unguentum unguenta
curae curarum dei deõrum / deum thesauri thesaurõrum unguenti unguentõrum
curae curis deõ dis thesaurõ thesauris unguentõ unguentis
cura curis deõ dis thesaurõ thesauris unguentõ unguentis
cura curae deus di thesaure thesauri unguentum unguenta

aedis aedes fur fures honor honõres senex senes


aedem aedis (-es) furem fures honõrem honõres senem senes
aedis aedium furis furum honõris honõrum senis senum

  81
aedi aedibus furi furibus honõri honõribus seni senibus
aedi (-e) aedibus fure furibus honõre honõribus sene senibus
aedis aedes fur fures hono honõres senex senes

SEÇÃO 1C

aqua aquae dominus domini uicinus uicini oculus oculi


aquam aquas dominum dominõs uicinum uicinõs oculum oculõs
aquae aquarum domini dominõrum uicini uicinõrum oculi oculõrum
aquae aquis dominõ dominis uicinõ uicinis oculõ oculis
aqua aquis dominõ dominis uicinõ uicinis oculõ oculis
aqua aquae domine domini uicine uicini ocule oculi

SEÇÃO 1D

femina feminae pecunia pecuniae puella puellae filius filii


feminam feminas pecuniam pecunias puellam puellas filium filiõs
feminae feminis pecuniae pecuniarum puellae puellarum filii filiõrum
feminae feminis pecuniae pecuniis puellae puellis filiõ filiis
femina feminarum pecunia pecuniis puella puellis filiõ filiis
femina feminae pecunia pecuniae puella puellae fili filii

uir uiri magnus magni diues diuites frater frates


uirum uirõs magnum magnõs diuitem diuites fratrem frates
uiri uirõrum magni magnõrum diuitis diuitum fratis fratum
uirõ uiris magnõ magnis diuiti diuitibus frati fratibus
uirõ uiris magnõ magnis diuite diuitibus frate fratibus
uir uiri magne magni diues diuites frater frates

pater patres pauper pauperes soror sorõres uxõr uxõres


patrem patres pauperem pauperes sorõrem sorõres uxõrem uxõres
patris patrum pauperis pauperum sorõris sorõrum uxõris uxõrum
patri patribus pauperi pauperibus sorõori sorõribus uxõri uxõribus
patre patribus paupere pauperibus sorõre sorõribus uxõrem uxõribus
pater patres pauper pauperes sorõr sorõres uxõr uxõres

nõmen nõmina
nõmen nõmina
nõminis nõminum
nõmini nõminibus
nõmine nõminibus
nõmen nõmina

  82
SEÇÃO 1E

nuptiae animus animi consilium consilia dõs dõtes


nuptias animum animõs consilium consilia dõtem dõtes

pluralia tantun
nuptiarum animi animõrum consilii consiliõrum dõtis dõtum
nuptiis animõ animis consiliõ consiliis dõti dõtibus
nuptiis animõ animis consiliõ consiliis dõtem dõtibus
nuptiae anime animi consilium consilia dõs dõtes

homo homines facinus facinora onus onera scelus scelera


hominem homines facinus facinora onus onera scelus scelera
hominis hominum facinoris facinorum oneris onerum sceleris scelerum
homini hominibus facinori facinoribus oneri oneribus sceleri sceleribus
homine hominibus facinore facinoribus onere oneribus scelere sceleribus
homo homines facinus facinora onus onera scelus scelera

SEÇÃO 1F

cena cenae turba turbae ciuis ciues


cenam cenas turbam turbas ciuem ciues
cenae cenarum turbae turbarum ciuis ciuium
cenae cenis turbae turbis ciui ciuibus
cena cenis turbar turbis ciui (-e) ciuibus
cena cenae turba turbae ciuis ciues

SEÇÃO 1G

audacia audaciae continentia continetiae fanum fana iuuenis iuuenes


audaciam audacias continentiam continentias fanum fana iuuenem iuuenis (-es)
audaciae audaciarum continetiae continentiarum fani fanõrum iuuenis iuuenium
audaciae audaciis continetiae continentiis fanõ fanis iuueni iuuenibus
audacia audaciis cotinentia continentiis fanõ fanis iuueni (-e) iuuenibus
audacia audaciae continentia continetiae fanum fana iuuenis iuuenes

uirtus uirtutes
uirtutem uirtutes
uirtutis uirtutum
uirtuti uirtutibus
uirtute uirtutibus
uirtus uirtutes

  83
SEÇÃO 2A
amica amicae astutia astutiae cera cerae luna lunae
amicam amicas astutiam astutias ceram ceras lunam lunas
amicae amicarum astutiae astutiarum cerae cerarum lunae lunarum
amicae amicis astutiae astutiis cerae ceris lunae lunis
amica amicis astutia astutiis cera ceris luna lunis
amica amicae astutia astutiae cera cerae luna lunae

uia uiae nummus nummi officium officia oppidum oppida


uiam uias nummum nummõs officium officia oppidum oppida
uiae uiarum nummi nummõrum officii officiõrum oppidi oppidõrum
uiae uiis nummõ nummis officiõ officiis oppidõ oppidis
uia uiis nummõ nummis officiõ officiis oppidõ oppidis
uia uiae numme nummi officium officia oppidum oppida

stilus stili nox noctes sõl sõles manus manus


stilum stilõs noctem noctes sõlem sõles manum manus
stili stilõrum noctis noctium sõlis sõlum manus manuum
stilõ stilis nocti noctibus sõli sõlibus manui manibus
stilõ stilis nocte noctibus sõle sõlibus manu manibus
stile stili nox noctes sõl sõles manus manus

sumptus sumptus
sumptum sumptus
sumptus sumptuum
sumptui sumptibus
sumptu sumptibus
sumptus sumptus

SEÇÃO 2B
litterae sapientia sapientiae lectus lecti uerbum uerba
litteras sapientiam sapientias lectum lectõs uerbum uerba
litterarum sapientiae sapientiarum lecti lectõrum uerbi uerbõrum
litteris sapientiae sapientiis lectõ lectis uerbõ uerbis
litteris sapientia sapientiis lectõ lectis uerbõ uerbis
litterae sapientia sapientiae lecte lecti uerbum uerba

opus opera caput capita dies dies res res


opus opera caput capita diem dies rem res
operis operum capitis capitum diei dierum rei rerum

operi operibus capiti capitibus diei diebus rei rebus

opere operibus capite capitibus die diebus re rebus

opus opera caput capita dies dies res res

  84
SEÇÃO 2C
meretrix meretrices miles milites mõs mõres mulier mulieres
meretricem meretrices militem milites mõrem mõres mulierem mulieres
meretricis meretricum militis militum mõris mõrum mulieris mulierum
meretrici meretricibus militi militibus mõri mõribus mulieri mulieribus
meretrice meretricibus milite militibus mõre mõribus muliere mulieribus
meretrix meretrices miles milites mõs mõres mulier mulieres

SEÇÃO 2D
hõra hõrae praeda praedae annus anni equus equi
hõram hõras praedam praedas annum annõs equum equõs
hõrae hõrarum praedae praedarum anni annõrum equi equõrum
hõrae hõris praedae praedis annõ annis equõ equis
hõra hõris praeda praedis annõ annis equõ equis
hõra hõrae praeda praedae anne anni eque equi

forum fora signum signa tempus tempora urbs urbes


forum fora signum signa tempus tempora urbem urbes
fori forõrum signi signõrum temporis temporum urbis urbium
forõ foris signõ signis tempori temporibus urbi urbibus
forõ foris signõ signis tempore temporibus urbe urbibus
forum fora signum signa tempus tempora urbs urbes

exercitus exercitus
exercitum exercitus
exercitus exercituum
exercitui exercitibus
exercitu exercitibus
exercitus exercitus

SEÇÃO 2E
uita uitae malum mala foris fores mors mortes
uitam uitas malum mala forem fores mortem mortes
uitae uitarum mali malõrum foris forium mortis mortium
uitae uitis malõ malis fori foribus morti mortibus
uita uitis malõ malis fore foribus morte mortibus
uita uitae malum mala foris fores mors mortes

ouis oues uõx uõces


ouem oues uõcem uõces
ouis ouium uõcis uõcum
oui ouibus uõci uõcibus
oue ouibus uõce uõcibus
ouis oues uõces uõces

  85
SEÇÃO 3A
uictõria uictõriae bellum bella imperium imperii dux duces
uictõriam uictõrias bellum bella imperium imperiõs ducem duces
uictõriae uictõriarum belli bellõrum imperii imperiõrum ducis ducum
uictõriae uictõriis bellõ bellis imperiõ imperiis duci ducibus
uictõria uictõriis bellõ bellis imperiõ imperiis duce ducibus
uictõria uictõriae bellum bella imperium imperii dux duces

rex reges Iuppiter


regem reges Iouem
regis regum Iouis
regi regibus Ioui
rege regibus Ioue
rex reges Iuppiter

SEÇÃO 3B
cõpiae ferõcia ferõciae terra terrae ager agri
cõpias ferõciam ferõcias terram terras agrum agrõs
cõpiarum ferõciae ferõciarum terrae terrarum agri agrõrum
pluralia tantum
cõpiis ferõciae ferõciis terrae terris agrõ agris
cõpiis ferõcia ferõciis terra terris agrõ agris
cõpiae ferõcia ferõciae terra terrae ager agri

castra õtium õtia proelium proelia eques equites


castra õtium õtia proelium proelia equitem equites
castrõrum õtii õtiõrum proelii proeliõrum equitis equitum
pluralia tantum
castris õtiõ õtiis proeliõ proeliis equiti equitibus
castris õtiõ õtiis proeliõ proeliis equite equitibus
castra õtium õtia proelium proelia eques equites

hostis hostes legiõ legiõnes nauis naues pax paces


hostem hostis (-es) legiõnem legiõnes nauem nauis (-es) pacem paces
hostis hostium legiõnis legiõnum nauis nauium pacis pacum
hosti hostibus legiõni legiõnibus naui nauibus paci pacibus
hosti (-e) hostibus legiõnem legiõnibus naui (-e) nauibus pacem pacibus
hostis hostes legiõ legiõnes nauis naues pax paces

manus manus
manum manus
manus manuum
manui manibus
manu manibus
manus manus

SEÇÃO 3C
fõrma fõrmae dolus doli pugnus pugni nemo
fõrmam fõrmas dolum dolõs pugnum pugnõs neminem
fõrmae fõrmarum doli dolõrum pugni pugnõrum neminis
fõrmae fõrmis dolõ dolis pugnõ pugnis nemini
fõrma fõrmis dolõ dolis pugnõ pugnis neminis
fõrma fõrmae dole doli pugne pugni nemo

pes pedes
pedem pedes
pedis pedum
pedi pedibus
pede pedibus
pes pedes

SEÇÃO 3D
gratia gratiae auxilium auxilia impedimentum impedimenta uoluptas uoluptates
gratiam gratias auxilium auxilia impedimentum impedimenta uoluptatem uoluptates
gratiae gratiarum auxilii auxiliõrum impedimenti impedimentõrum uoluptatis uoluptatum
gratiae gratiis auxiliõ auxiliis impedimentõ impedimentis uoluptati uoluptatibus
gratia gratiis auxiliõ auxiliis impedimentõ impedimentis uoluptate uoluptatibus
gratia gratiae auxilium auxilia impedimentum impedimenta uoluptas uoluptates

  86
SEÇÃO 4A
fama famae Agrigentinus Agrigentini nuntius nuntii simulacrum simulacra
famam famas Agrigentinum Agrigentinõs nuntium nuntiõs simulacrum simulacra
famae famarum Agrigentini Agrigentinõrum nuntii nuntiõrum simulacri simulacrõrum
famae famis Agrigentinõ Agrigentinis nuntiõ nuntiis simulacrõ simulacris
fama famis Agrigentinõ Agrigentinis nuntiõ nuntiis simulacrõ simulacris
fama famae Agrigentine Agrigentini nuntie nuntii simulacrum simulacra

templum templa custõs custõdes Verres uis uires


templum templa custõdem custõdes Verrem uim uires
templi templõrum custõdis custõdum Verris não há uirium
templõ templis custõdi custõdibus Verri não há uiribus
templõ templis custõde custõdibus Verre ui uiribus
templum templa custõs custõdes Verres não há uires

impetus impetus iudex iudices negõtium negõtia amicus amici


impetum impetus iudicem iudices negõtium negõtia amicum amicõs
impetus impetuum iudicis iudicum negõtii negõtiõrum amici amicõrum
impetui impetibus iudici iudicibus negõtiõ negõtiis amicõ amicis
impetu impetibus iudice iudicibus negõtiõ negõtiis amicõ amicis
impetus impetus iudex iudices negõtium negõtia amice amici

locus loci locus loca magistratus magistratus sacerdõs sacerdõtes


locum locõs locum loca magistratum magistratus sacerdõtem sacerdõtes
loci locõrum loci locõrum magistratus magistratuum sacerdõtis sacerdõtum
locõ locis locõ locis magistratui magistratibus sacerdõti sacerdõtibus
locõ locis locõ locis magistratu magistratibus sacerdõte sacerdõtibus
loce loci loce loca magistratus magistratus sacerdõs sacerdõtes

sacra senatus senatus signum signa uirgõ uirgines


sacra senatum senatus signum signa uirginem uirgines
sacrõrum senatus senatuum signi signõrum uirginis uirginum
sacris senatui senatibus signõ signis uirgini uirginibus
sacris senatu senatibus signõ signis uirgine uirginibus
sacra senatus senatus signum signa uirgõ uirgines

clamor clamõres lex leges Syracusanus


clamõrem clamõres legem leges Syracusanum
clamõris clamõrum legis legum Syracusanus
clamõri clamõribus legi legibus Syracusanui
clamõre clamõribus lege legibus Syracusanu
clamor clamõres lex leges Syracusanus

SEÇÃO 4B
sia calamitas calamitates comes comites hospes hospites

siam calamitatem calamitates comitem comites hospitem hospites

siae calamitatis calamitatum comitis comitum hospitis hospitum

siae calamitati calamitatibus comiti comitibus hospiti hospitibus

sia calamitate calamitatibus comite comitibus hospite hospitibus


sia calamitas calamitates comes comites hospes hospites

Lampsacenus Lampsaceni cõnsul cõnsules cupiditas cupiditates conuiuium conuiuia

  87
Lampsacenum Lampsacenos cõnsulem cõnsules cupiditatem cupiditates conuiuium conuiuia

Lampsaceni Lampsacenõrum cõnsulis cõnsulum cupiditatis cupiditatum conuiuii conuiuiõrum

Lampsacenõ Lampsacenis cõnsuli cõnsulibus cupiditati cupiditatibus conuiuiõ conuiuiis

Lampsacenõ Lampsacenis cõnsule cõnsulibus cupiditate cupiditatibus conuiuiõ conuiuiis

Lampsacene Lampsaceni cõnsul cõnsules cupiditas cupiditates conuiuium conuiuia

gravitas gravitates ianua ianuae laetitia laetitiae sermõ sermõnes


gravitatem gravitates ianuam ianuas laetitiam laetitias sermonem sermõnes
gravitatis gravitatum ianuae ianuarum laetitiae laetitiarum sermõnis sermõnum
gravitati gravitatibus ianuae ianuis laetitiae laetitiis sermõni sermõnibus
gravitate gravitatibus ianua ianuis laetitia laetitiis sermone sermõnibus
gravitas gravitates ianua ianuae laetitia laetitiae sermõ sermõnes

celeritas celeritates praetõr praetõres


celeritatem celeritates praetõrem praetõres
celeritatis celeritatum praetõris praetõru
celeritati celeritatibus praetõri praetõribus
celeritate celeritatibus praetõre praetõribus
celeritas celeritates praetõr praetõres

SEÇÃO 4C
argentum argenta genus genera põculum põcula modus modi
argentum argenta genus genera põculum põcula modum modõs
argenti argentõrum generis generum põculi põculõrum modi modõrum
argentõ argentis generi generibus põculõ põculis modõ modis
argentõ argentis genere generibus põculõ põculis modõ modis
argentum argenta genus genera põculum põcula mode modi

prõuincia prõuinciae ratiõ ratiõnes Rõma Sicilia


prõuinciam prõuincias ratiõnem ratiõnes Rõmam Siciliam
prõuinciae prõuinciarum ratiõnis ratiõnum Rõmae Siciliae
prõuinciae prõuinciis ratiõni ratiõnibus Rõmae Siciliae
prõuincia prõuinciis ratiõne ratiõnibus Rõma Sicilia
prõuincia prõuinciae ratiõ ratiõnes Rõma Sicilia

SEÇÃO 4D
classis classes cohors cohortes nauta nautae pirata piratae
classem classis/ classes cohortem cohortes nautam nautas piratam piratas
classis classium cohortis cohortum nautae nautarum piratae piratarum
classi classibus cohorti cohortibus nautae nautis piratae piratis
classi/ classe classibus cohorte cohortibus nauta nautis pirata piratis
classis classes cohors cohortes nauta nautae pirata piratae

portus portus praedõ praedõnes praefectus praefecti numerus numeri


portum portus praedõnem praedõnes praefectum praefectõs numerum numerõs
portus portuum praedõnis praedõnum praefecti praefectõrum numeri numerõrum
portui portibus praedõni praedõnibus praefectõ praefectis numerõ numeris
portu portibus praedõne praedõnibus praefectõ praefectis numerõ numeris
portus portus praedõ praedõnes praefecte praefecti numere numeri

securis secures uestis uestes


securim/securem securis/ secures uestem uestes

  88
securis securium uestis uestum
securi securibus uesti uestibus
securi/secure securibus ueste uestibus
securis secures uestis uestes

SEÇÃO 4E
cibus cibi Cleomenes imperator imperatõres litus litora
cibum cibõs Cleomenem imperatõrem imperatõres litus litora
cibi cibõrum Cleomenis imperatõris imperatõrum litoris litorum
cibõ cibis Cleomeni imperatõri imperatõribus litori litoribus
cibõ cibis Cleomene imperatõre imperatõribus litore litoribus
cibe cibi Cleomenes imperator imperatõres litus litora

populus populi princeps príncipes incendium incendia mare maria


populum populõs principem principes incendium incendia mare maria
populi populõrum principis principum incendii incendiõrum maris marium
populõ populis principi principibus incendiõ incendiis mari maribus
populõ populis principe principibus incendiõ incendiis mari maribus
popule populi princeps principes incendium incendia mare maria

multitudõ multitudines nequitia nequitiae glõria glõriae mentiõ mentiõnes


multitudinem multitudines nequitiam nequitias glõriam glõrias mentiõnem mentiõnes
multitudinis multitudinum nequitiae nequitiarum glõriae glõriarum mentiõnis mentiõnum
multitudini multitudinibus nequitiae nequitiis glõriae glõriis mentiõni mentiõnibus
multitudine multitudinibus nequitia nequitiis glõria glõriis mentiõne mentiõnibus
multitudõ multitudines nequitia nequitiae glõria glõriae mentiõ mentiõnes

metus metus moenia


metum metus moenia
metus metuum moenium
metui metibus moenibus
metu metibus moenibus
metus metus moenia

SEÇÃO 4F
causa causae lictor lictõres salus salutes sanguis sanguines
causam causas lictõrem lictõres salutem salutes sanguinem sanguines
causae causarum lictõris lictõrum salutis salutum sanguinis sanguinum
causae causis lictõri lictõribus saluti salutibus sanguini sanguinibus
causa causis lictõre lictõribus salute salutibus sanguine sanguinibus
causa causae lictor lictõres salus salutes sanguis sanguines

testis testes uerber uerbera furor furores õs õra


testem testis/testes uerber uerbera furõrem furõres õs õra
testis testium uerberis uerberum furõris furõrum õris õrum
testi testibus uerberi uerberibus furõri furõribus õri õribus
testi/teste testibus uerbere uerberibus furõre furõribus õre õribus
testis testes uerber uerbera furor furõres õs õra

uinculum uincula
uinculum uincula
uinculi uinculõrum

  89
uinculõ uinculis
uinculõ uinculis
uinculum uincula

SEÇÃO 4G
libertas libertates mora morae neglegentia neglegentiae praesidium praesidia
libertatem libertates moram moras neglegentiam neglegentias praesidium praesidia
libertatis libertatum morae morarum neglegentiae neglegentiarum praesidii praesidiõrum
libertati libertatibus morae moris neglegentiae neglegentiis praesidiõ praesidiis
libertate libertatibus mora moris neglegentia neglegentiis praesidiõ praesidiis
libertas libertates mora morae neglegentia neglegentiae praesidium praesidia

causa causae ciuitas ciuitates eques equites ius iura


causam causas ciuitatem ciuitates equitem equites ius iura
causae causarum ciuitatis ciuitatum equitis equitum iuris iurum
causae causis ciuitati ciuitatibus equiti equitibus iuri iuribus
causa causis ciuitate ciuitatibus equite equitibus iure iuribus
causa causae ciuitas ciuitates eques equites ius iura

supplicium supplicia
supplicium supplicia
supplicii suppliciõrum
suppliciõ suppliciis
suppliciõ suppliciis
supplicium supplicia

SEÇÃO 5A
arma coniuratiõ coniuratiõnes coniurator coniuratores cõnsulatus cõnsulatus
arma coniuratiõnem coniuratiõnes coniuratorem coniuratores cõnsulatum cõnsulatus
armõrum coniuratiõnis coniuratiõnum coniuratoris coniuratorum cõnsulatus cõnsulatuum
armis coniuratiõni coniuratiõnibus coniuratori coniuratoribus cõnsulatui cõnsulatibus
armis coniuratiõne coniuratiõnibus coniuratore coniuratoribus cõnsulatu cõnsulatibus
arma coniuratiõ coniuratiõnes coniurator coniuratores cõnsulatus cõnsulatus

mõns montes res publica res publicae aes alienum aera aliena aetas aetates
montem montes/montis rem publicam res publicas aes alienum aera aliena aetatem aetates
montis montium rei publicae rerum publicarum aeris alieni aerum alienõrum aetatis aetatum
monti montibus rei publicae rebus publicis aeri alienõ aeribus alienis aetati aetatibus
monte montibus re publica rebus publicis aere alienõ aeribus alienis aetate aetatibus
mõns montes res publica res publicae aes alienum aera aliena aetas aetates

liberi libidõ libidines litterae matrõna matrõnae


liberõs libidinem libidines litteras matrõnam matrõnas
liberõrum libidinis libidinum litterarum matrõnae matrõnarum
liberis libidini libidinibus litteris matrõnae matrõnis
liberis libidine libidinibus litteris matrõna matrõnis
liberi libidõ libidines litterae matrõna matrõnae

uersus uersus insidiae ltalia opera operae


uersum uersus insidias ltaliam operam operas

  Caderno de Declinações  90 63 
uersus uersuum insidiarum ltaliae operae operarum
uersui uersibus insidiis ltaliae operae operis
uersu uersibus insidiis ltalia opera operis
uersus uersus insidiae ltalia opera operae

pars partes socius socii telum tela


partim/ partem partis/ partes socium sociõs telum tela
partis partium socii sociõrum teli telõrum
parti partibus sociõ sociis telõ telis
parti partibus sociõ sociis telõ telis
pars partes socie socii telum tela

SEÇÃO 5B
auctõritas auctõritates gens gentes natura naturae spes spes
auctõritatem auctõritates gentem gentes/ gentis naturam naturas spem spes
auctõritatis auctõritatum gentis gentium naturae naturarum spei sperum
auctõritati auctõritatibus genti gentibus naturae naturis spei spebus
auctõritate auctõritatibus gente gentibus natura naturis spe spebus
auctõritas auctõritates gens gentes natura naturae spes spes

fortuna fortunae praemium praemia ops opes studium studia

fortunam fortunas praemium praemia opem opes studium studia

fortunae fortunarum praemii praemiõrum opis opum studii studiõrum

fortunae fortunis praemiõ praemiis opi opibus studiõ studiis

fortuna fortunis praemiõ praemiis ope opibus studiõ studiis


fortuna fortunae praemium praemia ops opes studium studia

caedes caedes parens parentes


caedem caedes/caedis parentem parentes

caedis caedium parentis parentum

caedi caedibus parenti parentibus

caede caedibus parente parentibus

caedes caedes parens parentes

SEÇÃO 5C
exemplum exempla ius iurandum iura iuranda gladïus gladïi põns pontes
exemplum exempla ius iurandum iura iuranda gladïum gladïõs pontem pontes/pontis
exempli exemplõrum iuris iurandi iurum iurandõrum gladïi gladïõrum pontis pontium
exemplõ exemplis iuri iurandõ iuribus iurandis gladïõ gladïis ponti pontibus
exemplõ exemplis iure iurandõ iuribus iurandis gladïõ gladïis ponte pontibus
exemplum exempla ius iurandum iura iuranda gladi gladïi põns pontes

poena poenae sententia sententiae


poenam poenas sententiam sententias
poenae poenarum sententiae sententiarum
poenae poenis sententiae sententiis
poena poenis sententia sententiis
poena poenae sententia sententiae

SEÇÃO 5D
arx arces dolor dolõres fuga fugae lux luces
arcem arces/arcis dolõrem dolõres fugam fugas lucem luces

  Caderno de Declinações  91 64 
arcis arcium dolõris dolõrum fugae fugarum lucis lucum
arci arcibus dolõri dolõribus fugae fugis luci lucibus
arce arcibus dolõre dolõribus fuga fugis luce lucibus
arx arces dolor dolõres fuga fugae lux luces

genus genera imperium imperia õrdõ õrdines cõnscriptus pater cõnscripti patres
cõnscriptum
genus genera imperium imperia õrdinem õrdines patrem cõnscriptõs patres
generis generum imperii imperiõrum õrdinis õrdinum cõnscripti patris cõnscriptõrum patrum
generi generibus imperiõ imperiis õrdini õrdinibus cõnscriptõ patri cõnscriptis patribus
genere generibus imperiõ imperiis õrdine õrdinibus cõnscriptõ patre cõnscriptis patribus
genus genera imperium imperia õrdõ õrdines cõnscripte pater cõnscripti patres

patria patriae uoluntas uoluntates concordia concordiae dignitas dignitates


patriam patrias uoluntatem uoluntates concordiam concordias dignitatem dignitates
patriae patriarum uoluntatis uoluntatum concordiae concordiarum dignitatis dignitatum
patriae patriis uoluntati uoluntatibus concordiae concordiis dignitati dignitatibus
patria patriis uoluntate uoluntatibus concordia concordiis dignitate dignitatibus
patria patriae uoluntas uoluntates concordia concordiae dignitas dignitates

diligentia diligentiae ara arae labor labõres


diligentiam diligentias aram aras labõrem labõres
diligentiae diligentiarum arae ararum labõris labõrum
diligentiae diligentiis arae aris labõri labõribus
diligentia diligentiis ara aris labõre labõribus
diligentia diligentiae ara arae labor labõres

SEÇÃO 5E
carcer carceres facies facies factum facta humus humi
carcerem carceres faciem facies factum facta humum humõs
carceris carcerum faciei facierum facti factõrum humi humõrum
carceri carceribus faciei faciebus factõ factis humõ humis
carcere carceribus facie faciebus factõ factis humõ humis
carcer carceres facies facies factum facta hume humi

agmen agmina iter itinera occasiõ occasiõnes pugna pugnae


agmen agmina iter itinera occasiõnem occasiõnes pugnam pugnas
agminis agminum itineris itinerum occasiõnis occasiõnum pugnae pugnarum
agmini agminibus itineri itineribus occasiõni occasiõnibus pugnae pugnis
agmine agminibus itinere itineribus occasiõne occasiõnibus pugna pugnis
agmen agmina iter itinera occasiõ occasiõnes pugna pugnae

SEÇÃO 5F
contiõ contiõnes decus decora dextra dextrae diuitiae
contiõnem contiõnes decus decora dextram dextras diuitias
contiõnis contiõnum decoris decorum dextrae dextrarum diuitiarum
contiõni contiõnibus decori decoribus dextrae dextris diuitiis
contiõne contiõnibus decore decoribus dextra dextris diuitiis
contiõ contiõnes decus decora dextra dextrae diuitiae

ferrum ferra frumentum frumenta ignauia ignauiae õratiõ õratiõnes


ferrum ferra frumentum frumenta ignauiam ignauias õratiõnem õratiõnes
ferri ferrõrum frumenti frumentõrum ignauiae ignauiarum õratiõnis õratiõnum

  92
ferrõ ferris frumentõ frumentis ignauiae ignauiis õratiõni õratiõnibus
ferrõ ferris frumentõ frumentis ignauia ignauiis õratiõne õratiõnibus
ferrum ferra frumentum frumenta ignauia ignauiae õratiõ õratiõnes

potentia potentiae bona exsilium exsilia necessitudõ necessitudines


potentiam potentias bona exsilium exsilia necessitudinem necessitudines
potentiae potentiarum bonõrum exsilii exsiliõrum necessitudinis necessitudinum
potentiae potentiis bonis exsiliõ exsiliis necessitudini necessitudinibus
potentia potentiis bonis exsiliõ exsiliis necessitudine necessitudinibus
potentia potentiae bona exsilium exsilia necessitudõ necessitudines

SEÇÃO 5G
acies acies centuriõ centuriõnes cornu cornua latrõ latrõnes
aciem acies centuriõnem centuriõnes cornu cornua latrõnem latrõnes
aciei acierum centuriõnis centuriõnum cornus cornuum latrõnis latrõnum
aciei aciebus centuriõni centuriõnibus cornu cornibus latrõni latrõnibus
acie aciebus centuriõne centuriõnibus cornu cornibus latrõne latrõnibus
acies acies centuriõ centuriõnes cornu cornua latrõ latrõnes

legatus legati signum signa subsidium subsidia latus latera


legatum legatõs signum signa subsidium subsidia latus latera
legati legatõrum signi signõrum subsidii subsidiõrum lateris laterum
legatõ legatis signõ signis subsidiõ subsidiis lateri lateribus
legatõ legatis signõ signis subsidiõ subsidiis latere lateribus
legate legati signum signa subsidium subsidia latus latera

pilum pila anima animae corpus corpora gaudium gaudia


pilum pila animam animas corpus corpora gaudium gaudia
pili pilõrum animae animarum corporis corporum gaudii gaudiõrum
pilõ pilis animae animis corpori corporibus gaudiõ gaudiis
pilõ pilis anima animis corpore corporibus gaudiõ gaudiis
pilum pila anima animae corpus corpora gaudium gaudia

luctus luctus uulnus uulnera uultus uultus


luctum luctus uulnus uulnera uultum uultus
luctus luctuum uulneris uulnerum uultus uultuum
luctui luctibus uulneri uulneribus uultui uultibus
luctu luctibus uulnere uulneribus uultu uultibus
luctus luctus uulnus uulnera uultus uultus

SEÇÃO 6A
amor amõres uinum uina facetiae iocus ioci
amõrem amõres uinum uina facetias iocum iocõs
amõris amõrum uini uinõrum facetiarum ioci iocõrum
amõri amõribus uinõ uinis facetiis iocõ iocis
amõre amõribus uinõ uinis facetiis iocõ iocis
amor amõres uinum uina facetiae ioce ioci

lepor lepõres munus munera sodalis sodales membrum membra


lepõrem lepõres munus munera sodalim/sodalem sodalis/sodales membrum membra
lepõris lepõrum muneris munerum sodalis sodalium membri membrõrum

Caderno de Declinações  67 
  93
lepõri lepõribus muneri muneribus sodali sodalibus membrõ membris
lepõre lepõribus munere muneribus sodali/sodale sodalibus membrõ membris
lepor lepõres munus munera sodalis sodales membrum membra

quies quietes somnus somni rumor rumõres harena harenae


quietem quietes somnum somnõs rumõrem rumõres harenam harenas
quietis quietum somni somnõrum rumõris rumõrum harenae harenarum
quieti quietibus somnõ somnis rumõri rumõribus harenae harenis
quiete quietibus somnõ somnis rumõre rumõribus harena harenis
quies quietes somne somni rumor rumõres harena harenae

lingua linguae õraculum õracula sepulchrum sepulchra sidus sidera


linguam linguas õraculum õracula sepulchrum sepulchra sidus sidera
linguae linguarum õraculi õraculõrum sepulchri sepulchrõrum sideris siderum
linguae linguis õraculõ õraculis sepulchrõ sepulchris sideri sideribus
lingua linguis õraculõ õraculis sepulchrõ sepulchris sidere sideribus
lingua linguae õraculum õracula sepulchrum sepulchra sidus sidera

aequor aequora culpa culpae


aequor aequora culpam culpas
aequoris aequorum culpae culparum
aequori aequoribus culpae culpis
aequore aequoribus culpa culpis
aequor aequora culpa culpae

SEÇÃO 6B
fabula fabulae memoria memoriae collega collegae condiciõ condiciõnes
fabulam fabulas memoriam memorias collegam collegas condiciõnem condiciõnes
fabulae fabularum memoriae memoriarum collegae collegarum condiciõnis condiciõnum
fabulae fabulis memoriae memoriis collegae collegis condiciõni condiciõnibus
fabula fabulis memoria memoriis collega collegis condiciõne condiciõnibus
fabula fabulae memoria memoriae collega collegae condiciõ condiciõnes

discordia discordiae pars partes spatium spatia timor timõres

discordiam discordias partim/partem partis/partes spatium spatia timõrem timõres

discordiae discordiarum partis partium spatii spatiõrum timõris timõrum

discordiae discordiis parti partibus spatiõ spatiis timõri timõribus

discordia discordiis parti/parte partibus spatiõ spatiis timõre timõribus


discordia discordiae pars partes spatium spatia timor timõres

amicitia amicitiae adulescens adulescentes casus casus fides fides


amicitiam amicitias adulescentem adulescentes/adulescentis casum casus fidem fides

amicitiae amicitiarum adulescentis adulescentium casus casuum fidei fiderum

amicitiae amicitiis adulescenti adulescentibus casui casibus fidei fidebus

amicitia amicitiis adulescente adulescentibus casu casibus fide fidebus

amicitia amicitiae adulescens adulescentes casus casus fides fides

SEÇÃO 6C
cursus cursus equitatus equitatus tergum terga flumen flumina
cursum cursus equitatum equitatus tergum terga flumen flumina

  94
cursus cursuum equitatus equitatuum tergi tergõrum fluminis fluminum
cursui cursibus equitatui equitatibus tergõ tergis flumini fluminibus
cursu cursibus equitatu equitatibus tergõ tergis flumine fluminibus
cursus cursus equitatus equitatus tergum terga flumen flumina

opus opera
opus opera
operis operum

operi operibus
opere operibus
opus opera

SEÇÃO 6D
caelum caela diuus diui flamma flammae mens mentes
caelum caela diuum diuõs flammam flammas mentem mentes/mentis
caeli caelõrum diui diuõrum flammae flammarum mentis mentium
caelõ caelis diuõ diuis flammae flammis menti mentibus
caelõ caelis diuõ diuis flamma flammis mente mentibus
caelum caela diue diui flamma flammae mens mentes

nix niues õrdõ õrdines pietas pietates uentus uenti


niuem niues õrdinem õrdines pietatem pietates uentum uentõs
niuis niuum õrdinis õrdinum pietatis pietatum uenti uentõrum
niui niuibus õrdini õrdinibus pietati pietatibus uentõ uentis
niue niuibus õrdine õrdinibus pietate pietatibus uentõ uentis
nix niues õrdõ õrdines pietas pietates uente uenti

uõtum uõta ars artes autumnus autumni frigus frigora


uõtum uõta artem artes/artis autumnum autumnõs frigus frigora
uõti uõtõrum artis artium autumni autumnõrum frigoris frigorum
uõtõ uõtis arti artibus autumnõ autumnis frigori frigoribus
uõtõ uõtis arte artibus autumnõ autumnis frigore frigoribus
uõtum uõta ars artes autumne autumni frigus frigora

lumen lumina ripa ripae silua siluae umbra umbrae


lumen lumina ripam ripas siluam siluas umbram umbras
luminis luminum ripae riparum siluae siluarum umbrae umbrarum
lumini luminibus ripae ripis siluae siluis umbrae umbris
lumine luminibus ripa ripis silua siluis umbra umbris
lumen lumina ripa ripae silua siluae umbra umbrae

umerus umeri unda undae arbor arbores campus campi


umerum umerõs undam undas arborem arbores campum campõs
umeri umerõrum undae undarum arboris arborum campi campõrum
umerõ umeris undae undis arbori arboribus campõ campis
umerõ umeris unda undis arbore arboribus campõ campis
umere umeri unda undae arbor arbores campe campi

coma comae tenebra tenebrae collum colla lacertus lacerti


comam comas tenebram tenebras collum colla lacertum lacertõs
comae comarum tenebrae tenebrarum colli collõrum lacerti lacertõrum
comae comis tenebrae tenebris collõ collis lacertõ lacertis

  95
coma comis tenebra tenebris collõ collis lacertõ lacertis
coma comae tenebra tenebrae collum colla lacerte lacerti

latebrae pudor pudõres thalamus thalami torus tori


latebras pudõrem pudõres thalamum thalamõs torum torõs
latebrarum pudõris pudõrum thalami thalamõrum tori torõrum
latebris pudõri pudõribus thalamõ thalamis torõ toris
latebris pudõre pudõribus thalamõ thalamis torõ toris
latebrae pudor pudõres thalame thalami tore tori

tunica tunicae
tunicam tunicas
tunicae tunicarum
tunicae tunicis
tunica tunicis
tunica tunicae

  96
AUTORES 
 
 
 
Katia Teonia Costa de Azevedo 
Bacharela em Letras (Português/Latim), Mestra e Doutora em Letras Clássicas pela Universidade Federal 

do Rio de Janeiro (UFRJ). Desde 2011 atua como Professora efetiva de Língua e Literatura Latina junto à 

Faculdade de Letras da Universidade Federal do Rio de Janeiro (UFRJ). Contato: katiateonia@letras.ufrj.br 
 

Pedro Schmidt 
Bacharel  em  Letras  (Português/Latim),  Mestre  e  Doutor  em  Letras  Clássicas  pela  Universidade  de  São 

Paulo (USP). Desde 2014 atua como Professor efetivo de Língua e Literatura Latina junto à Faculdade de 

Letras da Universidade Federal do Rio de Janeiro (UFRJ). Contato: pedro.schmidt@letras.ufrj.br 

  97

Você também pode gostar