Principais conceitos SISTEMA ECONMICO or!a "e or#ani$a%&o po'(tica) socia' e econ*!ica por !eio "a +,a' est- estr,t,ra"a a ati.i"a"e pro",ti.a "e ,!a socie"a"e. / ,!a 0or!a "e or#ani$a%&o "a pro",%&o) "istri1,i%&o e cons,!o "e to"os os 1ens e ser.i%os +,e as pessoas ,ti'i$a! 1,scan"o aten"er as necessi"a"es 2o, a "e!an"a3 2En.o'.e) "entre o,tros) tipo "e proprie"a"e) #est&o "a ati.i"a"e econ*!ica3. CLASSIICAO DOS SISTEMAS ECONMICOS CAPITALISTA o, econo!ia "e !erca"o 2proprie"a"e pri.a"a "e 0atores "e pro",%&o3 SOCIALISTA o, econo!ia centra'i$a"a o, econo!ia centra'!ente p'ani4ca"a 2proprie"a"e p51'ica "e 0atores "e pro",%&o3 ELEMENTOS 67SICOS DE UM SISTEMA ECONMICO E DE UM SISTEMA PRODUTI8O Esto+,e "e rec,rsos pro",ti.os o, 0atores "e pro",%&o Uni"a"es "e pro",%&o Con9,nto "e Instit,i%:es po'(ticas) 9,r("icas) econ*!icas e sociais. ESTO;UE DE RECURSOS PRODUTI8OS OU ATORES PRODUTI8OS OU ATORES DE PRODUO Tra1a'<o 2Rec,rsos =,!anos3 Capita' 2"i.ersas !o"a'i"a"es > tecno'o#ia) !-+,inas etc.3 Rec,rsos Nat,rais ATORES DE PRODUO? ELEMENTOS UNDAMENTAIS DO SISTEMA ECONMICO 2Co!p:e! o esto+,e "e rec,rsos "e pro",%&o3 2Con"i%:es espec(4cas e! ca"a siste!a econ*!ico3 ATORES DE PRODUO? TRA6AL=O 2RECURSOS =UMANOS3 > caracter(sticas PIA - Pop,'a%&o e! i"a"e ati.a? Aci!a "e @A anos PEA > Pop,'a%&o e! i"a"e ati.a .o'ta"a ao !erca"o "e tra1a'<o. PEA B PIA > 2est,"antes) "onas "e casa) inaptos para o tra1a'<o3 PEA B pop,'a%&o oc,pa"a C n&o oc,pa"a 2"ese!pre#a"a3 A pirD!i"e et-ria e o encar#o econ*!ico Apesar "a proi1i%&o 'e#a') o tra1a'<o in0anti' E consi"era"o pe'o I6FE para o c-'c,'o "a PEA) a partir "e @A anos "e i"a"e) por ser ,!a pr-tica ain"a eGp'ora"a. 1 TR; TRN; ;,a'i4ca%&o e pro",ti.i"a"e "o tra1a'<o PIRHMIDES ET7RIAS 6RASILEIRAS 2En.e'<eci!ento "a pop,'a%&o3 ATORES DE PRODUO CAPITAL? Repro",t(.e' RECURSOS NATURAIS? N&o repro",t(.eis OS SETORES PRODUTI8OS > caracter(sticas e pesos "i0erentes nos "i0erentes siste!as Pri!-rio Sec,n"-rio Terci-rio 2 Per#,nta? ;,e setor pro",$ 1ens e +,e setor pro",$ ser.i%osI TIPOS DE 6ENS Cons,!o e "e capita' inais e inter!e"i-rios Di0eren%a entre 1ens e ser.i%os? os pri!eiros s&o tan#(.eis e os se#,n"os intan#(.eis Desi#na%&o "e 1e! inter!e"i-rio e "e 1ens 4nais "e cons,!o o, 1ens 4nais "e capita' pe'a ,ti'i$a%&o e n&o pe'as caracter(sticas intr(nsecas ao 1e!. EGe!p'os O "estino "os 1ens "e Cons,!o e o "os 6ens "e Capita' > Merca"os "i0erentes MERCADOS) OERTA E DEMANDA O0erta e "e!an"a De 1ens e ser.i%os De 0atores O +,e as e!presas "e!an"a! e o0erta! O +,e as 0a!('ias "e!an"a! e o0erta! PROCESSO DE PRODUO? COM6INAO DE ESTO;UES FERANDO LUJOS K !erca"os? "e 0atores "e pro",%&o e "e 1ens e ser.i%os K L,Gos? ',Go "e 1ens e ser.i%os > L,Go rea' ',Go "e ren"i!entos - L,Go no!ina' SISTEMA ECONMICO SIMPLIICADO 2ec<a"o e se! Fo.erno3 3 SISTEMA ECONMICO SIMPLIICADO 2ec<a"o e se! Fo.erno3 - O1ser.a%:es AMMLIAS E EMPRESAS EJERCEM DUPLO PAPEL AMMLIAS? O0erece! 2OERTA "e3 ser.i%os "e 0atores? N) TR) RN3 e De!an"a! 2DEMANDA "e3 pro",tos? 1ens e ser.i%os. EMPRESAS? "e!an"a! 2DEMANDA "e3 ser.i%os "e 0atores 2N) TR) RN3 e o0erta! 2OERTA "e3 pro",tos 21ens e ser.i%os3. SO O6SER8ADOS DOIS MERCADOS De 0atores De 1ens e ser.i%os CIRCULARIDADE? 2o1ser.ar no #r-4co3 OERTA "e 0atores pe'as ,ni"a"es 0a!i'iares 2LE8A a3 e!pre#o "os 0atores "e pro",%&o 2FERA3 pro",%&o e .en"a "e 1ens e ser.i%os pe'as e!presas Os 0a!('ias e pa#a!entos a e'as 2ren"i!entos3 - PASSANDO PELOS MERCADOS? "e 0atores e "e 1ens e ser.i%os ocorre circ,'ari"a"e "e L,Gos. Esta1e'eci!ento "e circ,'ari"a"e? Pa#a!ento pe'a ,ti'i$a%&o "e ser.i%os "e 0atores passa a constit,ir RENDA "os 0atores "e pro",%&o 4 Uti'i$a%&o "os 0atores #era PRODUTO SISTEMA ECONMICO 8ERSO SIMPLIICADA > FR7ICO I Ao a'to) representa%&o "os esto+,es "e 0atores? TR) NP RN O apare'<o pro",ti.o E co!posto pe'o ,ni.erso "as ,ni"a"es pro",toras. S&o "istin#,i"os Q setores? pri!-rio) sec,n"-rio e terci-rio) caracteri$a"o por 0,n%:es !acroecon*!icas "e pro",%&o espec(4cas Pi B @ 2Tr. N. RN3 Das ,ni"a"es nos trRs setores L,e! 2sae!3) si!,'tanea!ente? Corrente "e pa#a!entos pa#os pe'a ,ti'i$a%&o "os 0atores 2TR) N e RN3 Corrente "e pa#a!entos por 1ens e ser.i%os pro",$i"os Os pa#a!entos constit,e! a RENDA. Co! e'a s&o co!pra"os 1ens e ser.i%os. Tais 1ens e ser.i%os co!p:e! o PRODUTO "o siste!a 2tra$i"o ao !erca"o por ,ni"a"es pro",toras) "ispostas a .en"R-'os. O MERCADO E o S'oca'Tpara on"e con.er#e! os L,Gos? NOMINAL 2proc,ra3) constit,("o pe'a RENDA? re!,nera%&o "o tra1a'<o e ren"as "a proprie"a"e? o Re!,nera%&o "o tra1a'<o? sa'-rios) or"ena"os) sa'-rios patronais o Ren"as "a proprie"a"e? ',cros) a',#,Eis) 9,ros) roUa'ties 2pa#a!ento pe'o ,so "e patentes3 REAL 2O0erta3) constit,("o pe'o PRODUTO? o Con9,nto "e 1ens 4nais? "e cons,!o e "e capita'. Os 6ens "e Cons,!o .&o para as a!('ias Os 6ens "e Capita' .&o para as e!presas - para repor os 1ens S"es#asta"osT +,e co!p:e! o esto+,e "e capita' Vin.esti!ento "e reposi%&oW o, para a!p'iar o esto+,e "e capita' Vin.esti!ento '(+,i"o) "e a!p'ia%&oW. 5 UNIDADES DE PRODUO Espa%o o, 'oca' no Siste!a Pro",ti.o no +,a' s&o re,ni"os os 0atores "e pro",%&o para #erar 1ens e ser.i%os para o !erca"o. Est&o sit,a"as nos Setores "e Pro",%&o Di.ersos tipos "e ,ni"a"es "e pro",%&o o, ,ni"a"es pro",ti.as Di.ersos tipos "e or#ani$a%&o pro",ti.a) 'e#a' e 4sca' Do ponto "e .ista econ*!ico? "i.ersos ta!an<osP "i.ersos n(.eis "e co!petiti.i"a"eP "i.ersas co!posi%:es "e pre%os etc. CONCEITOS E MEDIDAS DA PRODUO PRODUO OU 8ALOR 6RUTO DA PRODUO 286P3 EGpress&o !onet-ria "a so!a "e to"os os 1ens e ser.i%os pro",$i"os e! "eter!ina"o territXrio econ*!ico) n,! "a"o per(o"o "e te!po. Incorre no c<a!a"o erro "e S",p'a conta#e!T) pois so!a os pro",tos 4nais co! os ins,!os ,sa"os e! s,a e'a1ora%&oP N&o se re0ere) "e 0ato) ao +,e o Siste!a pro",$ no per(o"o) pois re#istra) "i.ersas .e$es) o .a'or "os 1ens e ser.i%os +,e transita! entre e!presas. 86P - So!a "e to"os os 1ens e ser.i%os pro",$i"os e! "eter!ina"o territXrio econ*!ico) n,! "a"o per(o"o "e te!po 26ens Inter!e"i-rios C 6ens inais3 6 86P 8a'or "os Ins,!os B Pro",to 2S,1train"o-se "o 86P os ins,!os) o1tE!-se o Pro",to3 8a'or 6r,to "a Pro",%&o 286P3 Y Pro",to Pro",to - Con9,nto "os 6ens e Ser.i%os inais Ren"a) 8a'or A#re#a"o o, 8a'or A"iciona"o > Con9,nto "e ren"i!entos #era"os pe'a ,ti'i$a%&o "os 0atores "e pro",%&o > sa'-rios) or"ena"os) a',#,Eis) 9,ros) ',cros) roUa'ties. Pro",to Interno 6r,to 2PI63? eGpress&o !onet-ria "os 1ens e ser.i%os 4nais pro",$i"os "entro "os 'i!ites territoriais econ*!icos) in"epen"ente!ente "a ori#e! "os 0atores "e pro",%&o. Pro",to Naciona' 6r,to 2PN63? eGpress&o !onet-ria "os 1ens e ser.i%os pro",$i"os por 0atores "e pro",%&o nacionais) in"epen"ente!ente "o territXrio econ*!ico. Ren"a Naciona' 2RN3? E a ren"a '(+,i"a #era"a no per(o"o) e +,e se "iri#e aos propriet-rios nacionais "e 0atores "e pro",%&o. 6I6LIOFRAIA 67SICA? CASTRO) Antonio 6arrosP LESSA) Car'os rancisco > Introduo a Economia: U!a a1or"a#e! estr,t,ra'ista. Rio "e Zaneiro? orense > Uni.ersit-ria) KAAA. 2Cap. @) K eQ3. 8ASCONCELLOS) Marco Antonio San"o.a' "e. ,n"a!entos "e Econo!ia) Q. e". S&o Pa,'o? Sarai.a) KAA[ SANDRONI) Pa,'o. No.(ssi!o Dicion-rio "e Econo!ia. S&o Pa,'o? 6est Se''er) KAA@. OU SANDRONI) Pa,'o. Dicion-rio "e Econo!ia "o SEc,'o JJI. Rio "e Zaneiro-S&o Pa,'o? Recor") KA@A. 8ER6ETES A SEREM CONSULTADOS 2Pa,'o San"roni? No.(ssi!o Dicion-rio "e Econo!ia OU Dicion-rio "e Econo!ia "o SEc,'o JJI3. To"os os conceitos ,ti'i$a"os? Siste!a Econ*!ico Setores "e Pro",%&o atores "e Pro",%&o Rec,rsos Nat,rais Tra1a'<o Capita' O0erta De!an"a Merca"o Uni"a"es "e Pro",%&o Pro",to Ren"a Naciona' 8a'or A#re#a"o o, 8a'or Aciona"o Coe4cientes De!o#r-4cos? Pop,'a%&o Econo!ica!ente Ati.a 2PEA3 Pop,'a%&o Oc,pa"a PirD!i"e Pop,'aciona' PI6 > Pro",to Interno 6r,to PN6 > Pro",to Naciona' 6r,to PNL > Pro",to Naciona' L(+,i"o Ren"a Naciona' 7