Você está na página 1de 12
tetra principio no se garote princi. par ‘es aempls, qe eles so muitos varados. Ey nenbum ‘ee le a marea do legalism lngistien ¢ to evident dort dengue ern. de er isi ie ea tem cumprido na reproduce wan mde de Tg ea, de Tg a Hinguigem eam que a vusiagio & inv. Parad sole as disputas de classe (j que corige ‘has ais qe a gente comm, defended w spent ne lila da grams, inquestionada, revisio imp ‘nie guard da lingua perfeita «bern ajstada, Ede nove ‘amen & queen isos garante comunicabilidadee ca rou rocniov bela, Mas, de fat, apesar de todo o esforgo ‘asa eis & ns e ere a ocoerer ect mai cons= normative aponton, nga em sn, egies ‘vin as oer se wn! de eae sia para ss ps sees, pngando tragos da cane, As ati fea fee deter ev Fito principio da cormupao da nevesidade da crm Enfin, ned para pensar processos Hingston, os pro asd ane da ingen ensin de gua ede anise de ‘cheaem scan confito, io existe possiilidae de ope ‘evan simul formas ca lngnagem pensando que a ‘aide on newtralidade. Nino para negar confit, yen de caltra hegemdniea, os gr ‘ound deinsistirin condenaroxmonstrengs da King, pr ‘ate ages que earaetriaan x dlferenga cial eee oa pra a sstenta (est pt Ines so itersses le clases, interesses incomes wae awe. i norma so jogos pli Portugués na escola Historia de uma diseiplina eu Magia Soares ares; excolarizagio do saber eid wna re de coaecinent na “ASE SE © aac alarzasesmasmes mara cnn ceto aera se esinale pee ain usu sabe para ede fora tras do pro cen eel ete cate diplina cased, ow meet ‘orl de ot. te aresereoanes. ves eonporifican st ‘Goiipinas pean, exgidos pela inven. que a escola rion, dn "Cilerengs fundamental entte «-aprendizad exeporativo medics eo aprenizao escolar ue se dfn no man oi “Teta partir seid do séelo XV fo send Petia, “uma teva espago de esi, pela substan ds irs spersos Tnantides por profesores infependentes par um prio nico “Sngnndo via tls de aula Com eosin exigncin Te invengi de um espago de sino, wma tra “inven Sagem feo de enn: “Ui vex os alas ener am rand espag, a i deste Shr aque se mnterialgc no apenas numa organizagio® ft oes planejamento das ative, mas Gimentoaserensinatoeaprendid. “resultant uma divs correspomdente das atria” (Pet 1092: 143). assim que surge ORME, aE, enfin, aquilo que consti até hoje aes desea, Para tornar eficente essa racionaliagio da ensino ¢ dy prentizagem, fer-se nersiva, sun aia Petit ‘nora estrutra do poder”: ess nova estat ergatica hieraruiasburverdieas, que subsite as esteuturas corr tna ins (Pett, 1992: 143) wl eS Ste tmarr suet de onze harris 0 fluxo das tarefas ¢ das: “ent ments Femalizadas ue sep categoria de aonteriments ou de na scoa, nstituigo do ipo bare niradas na espa em para cia esa siifcn org ins (dade, gran, su, de problema im tratamento escolar erapectivo (hori, fnene volume de eas, Izates deat, saberesa apne ‘der competnias a adquice, métodas de ensuadkanento, pr esos le aalingi wd eli ete)” (Hlth, 1992.0), Noqquade dessa institigio buries que Ea esl tan ba ea pel escola de de coneimento nmsieralas ed pel selec, conse dos em cada una dessa res, pola “orenagoe seqienciag dese conten, process através a ‘qual seinstimen ese ronstiuem os saberes escolar. Como se define ese sabres escolar? Por que proresses em ue ertrios eras dreas de eonhecimeto, «ni outras io escohidas para compor a curreul escolar? Porque press ‘com quecrifins certs contd, rents de ua cert can pode-conkerimento, casttuen-sem nna deplina curscuar? Asrespostas a esas pergunin 6 seri enentradas se ass Inia una perspectiva histrica, que reveleosurgimento de cath Pounds 9 09 i ts tg nc ran una hata drip ecole Src ett cna capo ta reper pre deri eco dem te spl cr tn rene sel, en pret hina que pte cere ear ot st in w= ergo una tentava de posing ita da eet oe pineal, ena ex de de cata orem por objets ing potira de pormo ex apron, expr congruence ede dna aad do i mn busea de uma histria da diseiplina “portugues” Os que estas hye i famiiarzad com «presen da portugues on “portaguls” na escola spree vo verifieamos ‘ tia Bs Coli gon prog ne prevalent: ola do poring raid po colorado, oi ous uma ln ger qu evra as ngs ingens falas ho teritirioIneleir (sas, emluea srs, provinham, em si naira, de um mestno tea, 0 mpi © que possibiiton que ondencasser ent una Kinga comm}: 0 Zain era a ereira i fra, po ele e funda treo easing secundio superior do Jena, No convivial ctiiann, orp das ths pragmatens de comnnieagio— entre portuguese os inion, flames diferentes nga, entre si—e para ager, eatequse, prevalecia a gua ger, isematie Mune Sones ‘hs pos jesus (particulannente por José de Anchit, em saa Avte da gromatca de fngua mais usd na costa do Bra). © pportguts,embora fsa lig ofc tna, ome igus ala, “carter densidad no entesurbanosemengente (Hon, 1985: 49): coma linea gral evangciaraan es estas, ela eo ereeram pecs dramitcas para a cates: er ela que es a= deirantesfalava, com ela que nemearau le, fi avidentes sreiliws, povoagies fi ela uase sempre a lingua pric das rian, ds illos tanto ds colonizadores quanto ds gras, Em meadhs do séclo XVI, pe Anno Vie opted Carvall, 1996) afrmaa, com lao & popula de So Pans “As familie ‘hs portuguese nds de So Paul sti io igzadas je hms ‘is outas que as mulheres ee iho erin mystica edomesticn- mente ea ing que mas tas ais fla he ads indi, pormgurzaa vio os neni aprender escola” Na verdad, © que iam agameninoser panes ‘astrumento pannacalbetate@o. Act neados do slo XVII ‘quand aearte a Reforma de Estudos implantada em Portogal¢ ‘sas euknias plo Marg de Pom, de que far em seui= a, dominavam o ensio no Brasil os jets, ¢ “yo seu stem edagsizico”, como aia Colo Canha, “a havi espa para 0 ‘asin do vemaculo” (Cunha, 1905: 73). Da allabetiagn, pat cada nas scolar menoees, pais drctamente a lain 30 8 grumitcn da in a retriea aprenida esta em autres aio (sre uo Cero), naturalmeate em Arstiteles Assim determina. Ratio Sulina, programa etude da Companhia de Jesus por la implantado par todo o mando, No Brasil deteruinaao, que fo dava lugar ingun portuguesa no euriul, pace ter ida fame anna, eed em resi dese see XVI ‘a primeica mctade do séenlo XVIlem primeira gare ow ‘nse se eseoarizavam durante todo ese period pertain 0 ‘uadaspriiegidas uj interes ecbjtivg er seguir oinodels ucaioal ca dpa, que se fundava na sprendizage co at 188 través do lt, fg strug dos sistemas pedagrigcos de ‘utioatrbur ds Knguas naionas exit de discipina cuvieu Jar em segundo ponaguceumosedse ama; nine ‘terme tin es Sti ee enone tena sid publica em 18 fa Gramatica de Feat de Oi ‘vitae vitae gramaticase otografias nha sl prods 0 comer do século XV ayparuyguésandasio se consintaeren de coheranento ea conics de gerar uma ieiptina eure (sa: ni avi ne ‘que ands ao se eonfigurara como dea de conhecimento, a que faava nna tlio com de de etuds —nean eanigies temas ace seu so apenas secundio no intercuro veal, precariedade dese estat eset, na inipieme sciedade asi Feta, enim, sew pouco valor om bem cultural — para que © portuguts nine estate de dieplina curricula “Gone a Marg de Pombal. pols refras qe npl ‘on ele obgari oun dng portugues no Basi. proi= indo uso de quaisquer outs nga usin oe juste: Sonpe fu xin nals pata em tas asa naa now dni ilo itso seu prpio Mon, pr ser nds cs mal faze para ester os pores ‘isco a brbride ses ng costes eter tro ‘expec que ao exo pte qs inrodz nls © a0 dalinga do Princip, que os congas, ee radia rmbm ‘feta, weneagi et obediia ao mest Price Em sei, apis afirmar que rst cangusta (ao Brasil) se pratco poo cone ‘uidavam oe prinwios conquistadors estabelecer nea cla Fngua, qve chamamos geral inyenci verdaderamente bomindekediéliea, para que prvados os inlios te os Jan Ses uqueles mis que podian cvlizar,permaneeessem na is re ithata seg em que até gore se conseean, dete tna que un dos prncpsi uidados ds Dinetores (ser) es {abeleer nas rae respertivas pages o wo da agus por ‘gues, no consentinds por mo algun que os Meninos¢ “Meninas, que pertencerem is reals, e todos aquees india, «que fore eapus de instru nesta matéra see da nga rip das sas pages oda chamada geal, mas uniamente ‘Portas a forma que SM. tem recomended em ree tds orden, qu at agua nose observaram com teal una ‘pitta e temporal do Esta Ae repereusdes das reforms pombalinas no ensino so jet de contnvérsias enquanto Fernand de Azevedo consi dra que, com a expuldio dos jess, “no foi wm sistema ou ‘ipo pedagigieo que xe transformos of se substi por outro. ‘mas tm onganizagao escolar que se extinguin, sem que ess ‘destuig fosse aeompanhada de medidas medias, bastante ‘ficazes par The alert os efits ow edu a sua exten (apna Carvallio, 1996: 58), Tela Verdelho (qpud Cunha, 198: fim do aeulo XVI" wrest {oriria prone comauni ns abundantissins jornaispubliea- los no inca sh séeulo XIX. 6 por sin we, recriania (hem ow ‘malcom renovada ligagao& Exrupa, o espago polio e ten rio portuguts”, Controvérsia parte, 0 que ao se pode negar é a ‘Alguns anos autes da reforms pombalina, em 1746, havin Lie Antinio Verney publiondo sen 0 Ferdadeiro Método de Fs tudar, em que, propor para ewcago portuguese wm pr 10 ate do Di nso deine sede pen nes po mT eg de T758 t r tade Cana (1985 7-0, rama de estos diferente do programa dos jes {ie diane, defen, am da alfbetizago em ports festudo da gramsticn da lingua portuguesa prevedendo vex dda gramatica lating, esta leven ser ensinala em compara Gi contrast coma primeira, No que se refere ao vere, Teforma pombalna seni a propsta de Verney: gmap ia lai mnteve sta posicio de “componente curricular”. Per- ma retériea diseutind & importancia da retGries hosisema educaciona jutieo afrma Roberto de Oliveira Bran= tig; *Mesino depois dt explo dos estas, em 1759, comer Yourse praicamente intact esse preeoce condcionamento do tune pata a assimilagio da eeren, seus valores sa prea plinas curviewares: gram Forma mais gnéria, esse dos couteddas prevaleceram do sé culo XVL ao séclo NIX, na decade estas da lingua. Assn «gramten,eaboragramiten da Ii presente com eonteide euricuar no sistema esutien, cont fa presente, ps a eforma porbaling, agora introduzida tam bm a gramtca do portuguts, ao lado da geamitien do latin, ‘ou melhor, preceden-a,e, pelo menos incilmente, com care {er quae instrumental em telagio a ela lstrugo IY das Ins trusses para os professores de grnmitica latin, greg, hebra ne de retrica, baixades pela forma pombalina, em 1759, ‘ecomenda aot peoessores de lati: ‘Taos os homens sbioswniformemente confess, que deve ser etn vulgar o Mézado pan aprender os precsitos da Gram fie pois no hi maior absurdo, que itentar aprender uma Ling n0 mest idioma, que ignora Ou sca tings pornguen ingu signifcanamenie, -entiio denominada “vulgar”, deveria ser enstrumento pura apres oem meados do se aio en Jo. ensino di heeagramitioaatin, até ese momento ensinade flandone « Teulon Tati, Da mesma forma, o studo de grematicn Tagua poragiesa & nese mesmas neuen visto como poi ‘paras aprenden sa granitic lt ara ques Estudantes vio perce com mais fide of que o Profesor I cpio a Gratien Latina, & ‘io dado une nog da Portaguesssadvertindelhes wl) ‘alo, em gue em alguna analog com a Latin Pina, et gto i perder awunmalmesocaiiperia que ste coneretizoy je n0 a6 KX, quando terminou po wer exclude do item de ensiw fundamental emo), gamed poral ‘undo de tem anclogen en cacao a grandes longo em caninum Cortera ert vice pore att an brasiras gue surety parr do nsoiéncin nl 96d instal tra condgies rin gramtion (sempre escritas por profesores «din ‘professorese alunos, que atesa a importancia dos estider ‘de gramitien na escola). mas também da progressiva const ia dese objeto — a lingua eon sistema — como una fren le conhecimento,Interessante € abservar que embora a polémica sobre uma ponsivel fig brasileie tenka surges ported. nodal a Kinga por August; afirma Houaiss (1985: 25-0) 2 Bane ai {ung align wnt ea orga dante a grande Iso de temp (e120 [in "1920 [digas fiw ns da nga oe postal ‘nn gti ise ‘cma “lta” irc conten a ating até de pronincn, rr rm bv en Con (80572, a revrica peri coma componente curricular VT a0 seul OX. A diferenga ca cestudada, 10 uti exchshameate em stores lion par Tis fos pcan ser rogesvamente et lada amb en rsd Tiga potas fernbora manteado-ae sempre os no ptt nae). oy mins tr par prin si ent aretriea perio atv bare de falar em, i elabagio ts acura, bated lecugéo — icin Iva petcn —o entur d porni,das eras de méuiea © can ds nore tern da avaling ova teri, tau aque hoje chamaramos Kratura oa ora da rataras posteriorment,» pata depres da etrin, rns um erponeate eral dependent B ra porta retin no Bra do ecu XIX ini rau de retica podtca qu mn ensine mio (Brando 19804). riencland hyn de desagie na soiedde raeira to laps ue inh aorta que psp 0 lio Ped I, que se torno cada nndelo 2p in para eso secur wo Bras west inguin or ew fol cd no ureieal sols forma das sips rca e potica, abrangento sta a Heeatura ewrincrmente. 6 ‘Gilg o egulamentor do, Goligio passa. erate nacional enmo objeto de ests (Phim 174 191), Testenmnham a presenga des Tinas no cursieulo das eco fv ddtiens publiados ma nda metade da afeulo XIX: so gramstiras ¢ manus de Hiren, Sigfeaivanente, os professors do Caio Pedeo ML ‘autores de alguns do prnepas dels io Ribeiro, pro= fssor de retiica uo Colegio, publicon em 1881 wma Gramaticn ortusuesa quetevepresenea marcante no ensin mln nil nas décdas so século XIX inicio do séculy NX: ta rofessr do agin Pero Hera Jao Ribeiro, ator da eo [Mc So Gramétin portuguesa em tx volumes (eas elementar, cars inédio ¢ curso superior), manual que perdarou no easiao nas ier déradas do séeulo XX, pois em 1941 o vom para ‘ims elementar encontrava-se em sun 97 digo, o para curse no em sua 39 ego eo para o euro ceigio. Quanto aos manuais de rere citados por Brandio (19884), so suficientes ni s6 para ev “denciaro papel relevante dos professes do Gokégo Peo Ia frientagia do ensina bruilero, na segunda metade do século XIX. mas também pars tetemunhara presence da retéren ela poitca como discplina no curiculo da escola: de Fernandes Pinheiro, as Postlas de retéricae postca ditadas avs alunos do Imperial Colgio de Pedro Il pelo respectva professor publi das emt 1877; de Franklin Dora, a Tee para 0 concurso da fndira de retire, podtica eliteratura nacional do extemal ubleada em 1878, “Ter ess fusio e mudanga te denominagio significado 0 ‘aparecimento de una outta dseplina curricula, cm outro con- ese at | Certamente Torna, osann 40 elo XX aati drat fa ‘wetéricaredarpottion. FL manteve essa tradigao porque, funda- ‘hemes lemma Pr jenaieen aniseen nieces Gaile gear servi: o5fihos-fana” com denoaina Hous (185: 94), os grupos socal ¢eeamomicament privilegiads,dneas a ter acess escola, a quem coatinuavan ase els necessirias 5 mesmasaprendizagens, naturalmenteadaptadas is earacte- tins‘ exigéncias enlturais que se foram progressivamente reste fate de ue 187 fl eid mo pale dey ‘mpc ero se “prfesr Se pou Plomay Neo eth (87415) wen pti deren eo nl igre pondo is camadas favoreidas da sociedad. Assim, na dis lina portuguts, ness perodo, continuowse «esd a gra ea da Kingua portaguess,e cont ‘vanalisar textos de ores comayrados, ou sj: persis, verdad, a dscipina ‘uprendizagem sobre «sistema da Kinga, © ca ertas sim, sob nova roupogeat: ‘medida que aorta foi perdend seu gar de desta ta Fo no contextoeeesisticn quanto no ontexto social, a erica © 1 potic foram assumindo oeaniter de estudosesilistios, tal Foram-se afastando dos prevetos sobre o falar bem, que jé nfo era uma exiginia social, para ‘uit por prectites sobre a eacrerer bem, ent exit ia socal Assen embora a dieiplina execu se denominnsse poreagut persstizam embutidas nea as discplinas anteriores, ne ivdalidadee autonomna,o que se comprova escola, nas cinco pit To XX, de dis diferentes independentes manus di gramtics as eoetineas dl textos. Evidenciam ess con fda com independéncia a publica concomitante de gramie- cave de let, nero com forte seria nn escola, ‘tas pinwiras daa do séeulo XX verosas as ramtias previa pars uso escolar rls ale presenga mas intense dradoura foram, cmilicas expositions de Estuardy Carls Prei= a (uma para eure element — prises do esino msi, utr pa euro superie — di publi ‘hs em 1907, trated devenas de egies nas einen pin ealas do seus testemunham ainda a persistent 08 50 da seule XX dag ido a 1 da dsepinn pot, as numero bem-sicedis tices esenlars publicadas nos anos 40: de Auteur Nase O iiona nacional — Grumition para o Ginisi, © O idioma na tional — Gramitica para o cog, amas de 1944; dese ro ano, Gramitiea normativa da ing porte, de Pra ‘se da Silvia Buenos ainda da end de 1940, Portuie pric, de José Marques da Cruz, qu em 1955 tink 160,000 Ns Sos exemplars impress, ¢u Grumética metic da lingua porta ea, dle Napoeio Mendes ce Aloe, cor 0.000 exemplars Impress, ato iniio daw anos 60, is eolecdmeas de textes ivan elas i sh seul, apresentagio de tecoe de autores sons inclindo, em gel, naka explicit, nem exerccns on questonrie). © que eden a eeepc profesor da iseptina portuguese tap ex: auelea quem batava que osmunna dite Ihe orieesse» texto calenlo ace wel, eanento, discs anasto, © propor quests e earwicias aw aos. Lebre-se qu i Fla em pea en que ainda nex natn de fri ca pesor (as fculdades defo, eid cn ess jet, surgem nos anos 30} 0 profesor de porta ena ase mre, tum estos ding ede ertura qu se deiava ah a eine. Vrs sees estiveram presents na esc ase ‘sno fil sa XIX. a ale dels (no coments ow ‘morta Caldas Ault tsa seta ‘ensino médo hrs diate prima ata do sul foi a Anolon nacional de Foto Bare Calo de Lat publ cm 1895, dn ise 70 anos. ensin de Ports tends 1-4 con 1969" " i nee porque uma prosresivatransformaci das conigies sis ultras sere, das presides de acest & escola yal ‘xin a eformulagin das fangs ds abjetiv des inst so, o que araret, ene outeas alerage, mangas ts dis plnascurriculges. Fin prince hag, a partir lesse momenta ‘que comeca a moire profundaente wana come cn ri da erscente reivindicagio, pelos camadas populares dla divto & esolaizagio, denocratza-se «escola, ¢f no sn 1. macnn soo de meta ‘eine Men Pots ogi Ri ers, 1 20) vedas dn aig (Se 930) m7 nso “filhoe-amia" os filhos da burs, que povout as lus de aul, so também os fila trabalhadares — sos aos ious tipi, vd cont no ensino primo. segundo gat econo conse dda multplicagio de alunos. econ tm rerutnmento mais nploe, portant, menos sletvo de professnes, embora estes -m grande parte, oundos das rerém-riadas Fad rs de fibsofia, formas no 36 em cones de Fingua © de erat, mas também de pedauogia e dita. As eal pre peda ene ns existe altura par arm nc a ser ontres rn clferecte OGD texto, estudlo sobre a lingua © estado da Hingua comegam a consti- coir tealmente uma dseiplina eon un conte artical: ora & tia gramatiea que evo buscar clementos para. compreensio ea werptetarod teat, ano txt que sev buses este tts eso, os mantis diditiens pasa aii eereeios— de cahulico. de intespretagio, de edacio, de gration, Jano oe emete ao professor, como anteriemente. a responsabilidade ea tarefa de femular exerci © propor quests: mated “didi ame cle nes eas repeal v tal que os pniprion professors passa a esperar dele, Iso pore & de reerutamento mais emptor menos sores, ji anterionnente menrnnadh, resultado pica deals, vai condusivo a reaisamens sala fale, coseieteecza rears de bao. occ hepa oe prokcecres TT vida dove — una las eraser ie ion “trea de proparar ous © exces Nn i a dip ies intrest eam a en. stings lain apr eee ds por exe ‘acon fg daa arn de Pr Dar i de ss Sos A fusdio gramicicatexto dese de forma progressive, nt eco, como nio podria dear dese, ese tonsa qu lt Vina ltrar uma tradigio que datava, a verdade, do sistent eo. E uma progresséo que poe ser claramente entific os livros didicospublisados to anos 1950 «1960, Assim & que, nos anos 1950, ao mais se em eon com at nomia de dos mari, uma gramstea uma seleta de exis, ray aks de portugués agora, grams exes passim cos tituir um 3 livo. Entetanto gvardam aad nse aes 199, uma relative antoncmia: em geral esto grafieamente separa ‘grande apresentada rma meta co vo, ots tr metade, enservandoacletnea deseso nome de “antologi”— © que ocre, por exemplo no maul mais presente nas sls de ‘ula nos anos 1950s 0 Portas no ivi deRal Meira Lal ‘Kino anos 1960, completase a fasiosos ios se oganiza em dies, cada una consti de exo pr interpreta de pico gramatial. A awiora deste artigo recone co una exe plo dessa organiza aeuecndidtien que ela mesa publens ‘ms ance 1960: Portugués ata de texts. Entretant, fo talvez soja una denominagio inadequ 4a para o que realmente score: nn vera, REE te rina seo testa ns NO 1950 19BO (prinaria ainda Fj dala em grande part das aula de portage, as escola Irasileeus). Fata persistent primazia dt gramtica tye cexpliqu pela org da tradiga que, roma se dis, ve ds tem pos do sistema jesuitio, e persist da seo XVT até ws prime ras dcadas do suo XX: tales se explique também ph yazo ‘que 0 abandono da retrea e da poten deixon, vio que x ‘ser preenchido pelas moderna trrias raed produ de ext, (Os anon 1970 ap cris doe noe 1980, po ito nessa primazia de ramtiea no ence La i dc pi ad de den os ei ita oi ps oe a ana apr pn rapes wee den Pee a as A analoe da lingua, tancposta da dnea ds mies letras de surgn a até entio inpensivlplfnica sobre ensinar ov ni cvsinar ramen na exo funnest o extn tacts tio so voids excluivaneate por eros rd as também, lve sobretio, por erro de inersidade de present nas rites sacs estore ora eis hi ho publicidad, hun passa one oo texon Herve; ample, ain, 0 emet de “eray no sé rece tnerrengn do texto verbal mas tmbé di texto vv» Tngungers oral, utara vasa para 0 creo da ort em sould exquecia ow alas depot fs, ta ase valor in pars comics ‘ota — pela primeira ves apa om de pore gem arate ses tno cians Trl vn noncancer a ‘ipl portagués pare conterporane valet da dangle Bra ‘iu prfement stron clorid oo evo Oca fcaractere or ono “una Deel peda io enrier Tales por esa nora olestagio fag tanto train do sin da inguin portigursa no staves ain ene ria sda severa een qu vote de que Osman Lis oferee {pena dr exemple aaa dhs que el tee par x aprendingo para disipina dos i, arayé ce mid do espoiden & ‘urease ensino fundamental tatio Conselho Federal de Eaicagio que, ssi insstentes protestos da iva educasioal a verdad, os protstas conta ax denominagies comuni- ceagioe express comunieagio em lingua portuguesa no re resenzavam apenas um desej de rear denon “nan Lin oi en ls de rt de pra i nee pom faim 197, man ede one mr fe 197) ha segunla meta os anos O10 (época da redemocratizaso do pais) emma aoa ey “Tlvex essa contrbuigio ds iia ig le portugus sj a earacteristen fundamental que a dsciphina portugues ia a Innis rcenenent, «peg nginx. rognitos ani o dscrsa —. x 9 0s 1980 ess cis cya a escola, “apleadas” ao ensinn fing tern Ei vran as interertocossiguiicativas deanna di pling Portugués, vs anda em euro, Em pri lingistiews, particular evtaran a escola para as diferengasentte inca efeivamente Flas pos alas ¢ ‘ariedade deprestigio,comumente chamnada “padi ello” se Thes pretende ensinar nas alas de portaguds, Sobeetudo a parti da demoeratizagio da escola, portato, do acesso de alunos pes lave i esolarizagio, on radcionalmente se niga ‘amas privilege a popula, pasa a dnigi-se a alos que taser para a sala de aaa wna hewrogeniate linge tu de fad nase ng Nyon Rie {Stns taiwan de Ciena Lng pre re Nas Sums ‘que exige tanto una nosa posta dos professores dante dh iferencas daletais como novos contedids ¢ uma nova metod logia para a dscplin poreugues Tem sido poe forga dos est dos de socolingistica que se vem criando essa nova postr ‘etn nova metodologia, ra segundo lugar. ingistea ao desenvolver ests de ddeacrgo da lingua portuguesa, tanto esrita quan falada en trazido novas eoncepaies da geamética do portuguds, que s preseritiva que vinhavigorando, © expo do papel e da fag da gramstira no enxino de port ‘gus, bem como da naturea e conevido de uma gramitica para fins dditics, que hi de ser tanto uma geamatica da ‘vert quanto uma gramétien da Kinga fala, Além disso ‘studs do sistema fonalgico do portugus,e su contro co ‘ sistema ortografico,tém levado a ume extensa ¢ profane reformlagio do cuaceito eds peocesos de aprendizagem da Tingua esta, asa werent da lingten texts iar es nova cane da Fungo © natureza da ra mica para fins ddatiens,evdenciano a necesidade e comve- Fenimenos que ecapasn an estida no nel da palasra e da fs se (ais como a corferéncia, a pronominalzagio, a rlagio« rico-comentirio, ns relagis entre frases ete.) Tendo, de rerea Tora, sas razes na reriea ena estes, que, com svi tiveram presenga marcante wo ensino escolar do port linge textual tem taza i displing portygus ani nova tanita de trataro ext, o que tem significado ua nova ma 1 de tratar a ord ea eserta no ens, Nesse mesmo ido, a semotce, em siastenléncias mais recentes, vem istica textual, para trozeruina nove ma a compreensdio tanto na modabda- tesa de teatar a expe Ale oral quanto na esi, -rando a diseiplina portugués na escola brasileira de hoje: Provavelmente ands mais fundamental que acon acim tan sida influnin que ver sen exereid sobre a in dae ring, pela andi do ‘ ulzam, com 9 contexto em que & com condies seine hitricas fe sua wtizago. Essa nova conerpio vem alter em sta da ei ura da eserita, as atiidades de pitica da oralidade, ea mes to @ensino da gratia Mas ni so apenas as encias ingisticas que vém raze io novas orientages para a disciplina portuguts TawreMe etude penguins recente, a histria da leiturae da esr oviolgia ca riturae da eseita, a antropologi da ecu «cla ‘sett, especiales da histria, ca sciologia eda ancropolo fia, ao invstgareanalisae, a primeira as prices histricu de Teituraeesrta segunda, os prteas seis de itr sex ta. teria, ows e fangs da leitura eda escrta em diferen- tes grupos cultura, introduzem a necessidade de orienta © en- sino da nga mater também por perspectivas hisrieas, so okgias# anropoligias: como se explcarn as piticas de le tura ede excttn atutin, I das picts do pas? Quais so ‘vss prtcasatuais de letra de esvita, que demandas de Teta ee nn nas scie= ladles erafocfntricas em que vivemos? Que géneros de texto, que portalores de texto eieulam nesses sociedades? Que funges € {que uso tém a Teitura © a esrita no grupo cultnal a que 08 alunos pertencem? ‘ainda ni tenumossufcienteperspectiva histrca para ana- lisareavaliarperindo tio recento—osreoém-transcoridas anos 1900 e ance 1990 — provavelmente 0 futuro ver este atual Nan Somes wade para «lgmas, provocada pela inluincia de conhecinenton deenvol- 1 ociloga, partcularmente a ela esrita, nn istvia a eta ea es login da leitura eda ert abe ea dee sino da lingua materns realizar a artculaga e sites ds ea ‘wibuiges desas diferentes eas, Tes quate atalmente enn seuss na rea educacional braieza 6 poder se eselare= ida decid, no que se refer i iscptin portuguts, e se Ibuscareealizar essa articulago esate: definigo de pardne= Aros cuticles para adi lao das ears de fo ‘eavaliagio dos livros di ico para esa dseipling Ligdes da histée a diseiplina “portagués” as perguntas propostas no ini deste anti: por que process ¢ ram ue erties eorne dens de ronher mento, e nfo outas, so esolhidas para compar o curialo es ‘eolar? porque process ¢ com «ut erties certus conteido, recortadon eum eer a nt, constituer-s mua ema est es ppenguntas 5 sriam encontradas se assunia una perspectiva histvia, que permitiseereuperar © praceso de ns constiuigan ina eure sim, explicar ¢compreende a disiplina em se estatuto ata A perspectvahistrica que assuminw, em hase do poor so deinttig consti ding praguesa em cinplina curricula, ta algumas respstas spent propos, Asim, uma recuperaio ca historia da instituigao da ‘gua portuguesa em dssiplina curricular permite encom res por que esa isttnicio se tenba felt privlegiand, em «ada momento, deterininados axpectos do calaceimvento vbr ‘lingua: nicialnente, as diseiplinas gramitica, retériea po ‘ie, posteriormente, a diseiplinn abrangente que se denomi: arte da eloeugio,¢ tudo da prs; depos om ents entice. a grams, pre. =e por que ws concepts de Tagua qu inf ain ese conten tenn sid eiferentes, a longo do temp "i ingun eomo sistema ng . J como dice. (Cone pe infvir da ane fia, esa ras so de us ncuneas de nla, res de natrena social, pote, altura; de otro ao, aes irene evolu da pope fire decnlocnento sobre Kua also que ore com ‘qualquer displ curricula: segundo Lucia Santo 0 descvolrinento de won dpa solr ets cond naa fates intros extern. Os pinion diem = prt is pripriascondiges de taba ma ea, eo ims ‘sti detainee reaciomidon& pote educionel a0 io ecco, srl otc que dete nel de desewolvieato ern que se encontra pia era Ade estes, bem como do prio contest educacioal edo regime pol utara que o cieanserevem (San tos, 1990) ‘os fatres externas: que gros scl tm acess ese mn seem a Fingaa? Que expectativas,intereses isis én esses grupos ea soedade como aim toda em rlaci ‘ese © ao que se deve onsinar © aprender nel, respi gan materna? Ex ue regime politico se insere a esela ¢ 0 sino da ingna? Ean que estrutura de sistema educacinal? Nuc Sous atuaintestnandires — os fatores internos: em que estigio de desen- ‘lent ge enconttam ox onbecnenton sobre nUingua? So- Brae ena? Conaeientemente, que apetos da ing 0 Priileglados? Que eameepeio se eda lingua e, portant, de Eeuensne? Que frmagie im oo qu esnam gant ‘eto de tra da pina poriagude qo en- tou fae, embora primes, ste ecg: he raze tone a presenga desis Tntoes extras interne elucdando cade momento pana etambén e momenta presente E cera Seca pt de praia trea para compreenere expe extatto atea dnd te Senin, eampreenaita septa pt deo Hiri, pes fmereri nla sea com aint dpa ‘metres curculaes” par o ein de ports sj co a ‘rfommulagio dos cura de formagso de profesor de prt uty sen com avalide vos dios de port. Bus fr no pana comprensd eexplleagio, para que no fg tos no preet,nerertces de ora akc acetic, Referéncias ‘Beso, de 0. (198): Ox mamas de rein brass do seo TIX. lacs Mess Long]. O Alene: reir psa Ss Pano: Broilers da Universidad cle St Pa yp 8-5 (14h Prag da rata Br do a XIX Pane ‘Masts (org). 0 Atom retro e pain Sa Pal: wens Eton da Uninet Pap 31926, ‘Cnn D.C. de(1990 Celso Cunha ea Pain Lina no Bras To de Janie: Faculdade de Ec ca UPR (Tse, Doct fm Escape. (aC (1985) A quest da norma cata brain in de Jai: Te rw, ors. A. (1985): 0 Ports Bl Ri de Jano: UIBRADE, “Gate Caar Tecra (1992) A acl em don oe ead: ds pati de “Seenauiscragin deenbectnrt- Ie Mae) Ae “ryt eclore monde Ls: Pablcagien Din Que, rate Lune: (1977: Do il da sli problemas incl brasins, ‘oP: Sms. A (1098) Pr cs cl, prod dada ise chez lg inenats Geen dn crf 0 idee Porto Alegre tes Mis Pr Nt al (173) leona dec Ride ac Ps ‘owl Ruan dG (192): Anflage Nainal (1995-1964 a ie io denna? Canina, Pt de and Ling {ein da UNICANE, (Serta, Mess Tor itr) Sot, 0 expel as ntl Neca ein de porte lear (598-19°1). epi, ft de Etude ta Lingus UNICAND (Tae Dowd Tora Lei) Roonets AD, (1966): Taos da Login no Bras itados “inti Reta ies Ling Tere Spc, So Pela han hp Seon 1s de (90), Hira das dcp sola psp thon ann, Torin Edo, Pon Agr np 3129, ‘Sou, (20070 dit como par iv dare sorption) Le tvs page press da kta Caspis SP: Neca de Tou Asli de etre do Be — ALB, pp 31-7

Você também pode gostar