Você está na página 1de 6

Capítulo26

O co n ceitod e mó d u l o

1. Distânciaentre doispontosdo eixo real


Num diade invemoo temômetìo mrrcouâ lcmpcÌalurâ mínima 5"C e a máxinâ +6"C. Dìzemos
quea vâÌiaçãodâ tempemlura nessedia foi de I l"C. Pârâchegannos
a esseresuÌtâdo.
cxlculâmosâ di
ÍèÌençaenlÌe â ÌempeÌaturamáxjÌna + 6"C e â mínima 5'C:
+6'C ( 5'C)=+11"C

o cálcuÌoâbscissâmáximâmenosâbscissamínimâd:iorìgemà definiçãodedistânciaentÍe dois


poniosdo eixoreal-

Definição

Írliililli? ;J

- l ": ,
Exemptos

J,"-8 -5- 1. r Nole be' n:c ahqi. . ! m â i o r

-. o c
ôJ,,>
01

c) +
dDE:8 ( 4):12 (Note b€n: a ebscissanaior mênosa menoÌJ

d)+
1a
J rl = u -\-1 \= 1 .
e)

ddÀ: 4-( l0)=6.


Observequea dìstância
enlredoispontosé um núncrorenlposirivoou nuto.

2. Módulo de um númeroreal
Definìção

Note que,coÌno .v é a distânciàentredois ponrosj lem-sc que j é um númeÌo reaÌ positjvo ou nuto.

Exemplos

4?1,
s d= : = s .

s = c l a R -j -( 5 )3 5:5.

0l :1.,,:0 0 3 0:0.

(sendo.Ì
> 0)

lÌl :d,.=i-0 = Ì : ; r.

\ : dÒD= O (Cuidâdol O nlimero -Ì é positivo, poisÌ é negaÌivo.J

Teuìos enÌão qüei


I. o módüÌo de um númeÌo positivo.ré iguaÌ âo próprio j, isto é, sejr > 0, então Ì =.n:
Jl. o módülo de üm núnìcronegarìvoÍ é igüâl ao oposto de _!(que é positivo),isro é. se,y< 0. enlão
I'l=-,;
dczeroé iguaÌaoprópÌiozeÌo:l0l : 0.
IIL o móduÌo

214
Sintetizândoês conclusões(D, (IÌ) e (III), podemosd.Ì uÌnadefiniçãoalgébricapâra .Ì da seguinte

VÌ, J € R.

Exemplos
. 8l
(o módulo de urn númeroposirivoé o própno número.)
T
b ) l ' r: -( 4) : +4 (O ÌnóduÌode uÌn númercnegativoé o oposrodessenúmero.)
c) 0Ì = 0 (O módülo de zem é o pÌ6prio zero: podeí3mos dizer tambémque =
l0 0, pois
0 = 0 .)

3. Propriedadesdosmódulos
M.1 iilËliâoilv.r.Ì e R.
Essâ propÌiedade decone imeúatamente da definição de módulo, pois, sendo uma disrância c!rc
dols pontos. o módulo é um número reâl posirivo oü nüÌo.

, TâÌ propriedâdeafiIma qüe exisreurn único ponrodo eixo reaÌ que distazero unidadeda origeÌn O.
E o próprio ponto O:
o

\'1.3Setul,ìdLlR .rem-se'rl dë' - _.d.


-
A propriedadeM.2 é umâpaúcuÌaridâde daM.3,quandod : 0. parad > 0, a proprjedade M.3 ga_
rantequeexistenapenas doisponrosdistinrosdo eixoreaÌquedistamda origeÌna distância
d. Sãoos
pontosde .úscissâd e d:
l)
dod
-

l Ìi :5 + Ì:15

M.41Ìttìi.lirÌìil+lttlirlrl:
v{ì, )}, {a.r}c ÍR
Ístoé, o produrodosÌÌódulosde doisnúmerosé igualaonóduìo do produrodeìes.
Exen1plo
_31.4:l_3.4.

M.s :jÉ11,+:*1 v.!.r € R,e v,?,z É N.


ë,41É:Ë;jr:
Note queessapropÌiedâdedecoÌreimediarâmenteda anterior,pois:
' paraz : 0. temoslrlo= 1 :;,;
. ptuan+ 0, temos:
-y": rl
.".h :l'". or
+!J
Ext€nsãodâ M.4
Como,1 é par, temosj!'> 0j logo. remos: ,"] : ü)
',.
PoÌ (I) e (IÌ), temos x, : i' Ge r é pat.

215
Exenplos a) lÌ1':: -f

M.6 V{"Y,)ì.{Ì,t} clR e )+0.

Isto é. o quocienteentreos módulosde dois númerosé igual ao móduÌodo quocienteentreeÌes


ExempÌo
8 8l
ì-,
dosmóduÌos,
EriistemaindaoutrasFopÌiedâdes nospróximoscâpítulos.
queveremos

Exercícíosresolvídos
.Rii:;ilì, clasificd cad! una dd se!1ençascomov ou F:

o-;l :; d .E 2,21:\E 2.2

b) o l : o d l 1 ,trl =1 E

a) V, pois o módulode u núúero positivoé igual ao Própnonúmero


b) V pois o rnódDÌode zeÍo é igual ao PúPrjo rero (e dÒnesmo lempo é iel'aÌ ao opostode 7-èro)
c) F, pois o rnódulode um núneio rcgativo é i8ual ao oposÌodesseúúmero Logo.
l I lì l
144
d) F, pois. como I < , tenos que I !' é um úmes negativo Logo,

1 ( 1 E t:,tr t.
" tl :
c) V poìs,cômo > z.z. temosqu. z.z é,m núm..o positivoLoso o nódulÒdo numeto
'5 '6
/) - l,l e (lc me(mo

R",ut'". n u
Be.i,lir Ì 3 -4.
"- "q,ação
Pèlalropriedadc M.3, dos módulos. sabemosque ÈÌisÌem dois e somc.te doÌs núme'os cljo mó'lulo é
ìguÀ]â4-SãoeÌes:4 e -4. Loeo,temos:
r 3 : 4 e r - I : 'l ou r - 3 = 4
' ' .r 7o ' I
s: 17, ll.

lFtJr:,;'4"..t"". n aì r 5:6
". " "q"àção
M.4,dosnód!Ìos,tènos:
Pelapropriedadc
r' -Ì 5 = ó ê l a (Ì 5 ):6.. Ìr-5ì:6

PelâpíopriedadeM.l. leúos:
Ì2 5 Ì= 6 Òü Ìr 5 J:-6
..-* 5 r-6 = 0 + r: l out:ó

r, 5 _ Ì+ 6 = 0 + Ì= 2ouÌ:3.

L o go,S : { - Ì . 6. 2 .3 Ì

216
'.,R ,íl ,ln" r ot r " . *" " n u a ç ã o -Ìj 3 Ìl -4 -0
"-
Pelapropnedadc que]] : lÌ , Loeo,â equação
M.5.dosnódulos,Lemos podeserescrilanâfÒmÌa:
Ìr 31 4= 0.
F az endolr = r . L e mo s :/r 3 r ,tr= 0 + r= 4 o u r: 1.
q im . , - 4- r a o u rr t-Z ' .
: 14, 4 Ì.
Loeo, , S

tá;eÍadectude\e.ÌccG B'2.e 4 ì. B.: ,c.a'. r .r rc.o, c.r/l


'e. sr.

Exercícios básícos
:ail:r:l cìasifiqüecadaumadàssentcnças
abãìxocomovou F:
4 8l=8 0 Ì/io - 2.i = z,: ,/lo
b)0:0 e) là ,6 :o
c)l 8 =8 h)ln 3=r 3
,\ 2l:.lt 2 :0
i) n 3.1.1
"tr
.) ..6 - 2 =Jí 2 = 3,15 rÌ
j) n 3.151
,9i-Èij: CalcureosvaloÊsdosmúlulosl
u)ll'6 t,o + t.o .) l) t E +2 at
h) 2,4 + {ç d) n 3,14+ rÌ-3,i5
"5
iEÉÌ Clr"silìque
ca,làr-a dasafin!çõescomov ouF:
=
r) ft r. paratoaor, r e r. h ) r >0 . p a É l o d o r , Ì € R.
b) = atr,IìãÌ! todo Ì, Ì € ÌR. Ì) 15 Ì : l5r, vr,r € R.
-Ìr
c) J] = Ìr, para todo 1. Ì € R.
.i) 5Ì : 5Ì, VÌ.Ì € R.
d) .i = i. pdra todo Ì, r € R. k) 5 r = -5r.VÌ,Ì€tR
e) a , = a.ó ,pü aquais quef der Í eais . r)Tr : l;l' v-"'e n-
t t bl a, n. f J iJ oudr . qr ! f üe/ , r / "r . m) rr = -Í. V r,Ì € R .
g) Existe núìnerore.lÌ Ìalquc ri = r e _Ì = t. n) rr:Ì5,V r.Ì€R .
1É1.::':r
tesot".en r aseq'.çocs:
a) Ì-8 =l
b) zi l:7 l) t 4 =4
c)13Ì- I =0 s )4 Ì : -3 -Ì = 0
d)tr] 2i:l

tBi$:i::rcsorr e- t asequaçoes:
d)Ì, 2Ìl 8=o
b)Ìr-l5r +:l:0 d)2Ì'_ 9Ì +7:0

217
Exercícios complementares
C.l CÌassifiqucclda comov ou F:
umâdÀssente.ças

í) 21, " E : * t r - E d) {.i 2 J' /2 = 2

b)llí ,5 = r5 -.5 e lrF = r. V x , re n

o tr,6-J túri' = o
C.2 ResolÌaem R.s cqudções:

a ) r ' l2r l1= I c)r+1.1Ì+41-2=0

r' r !1. e,:= r d) ,1 r = z' 2

C.3 Resollaem Ras cquações:


a ) (r 3) r + r - r l- 2= 0 (s ü g e s tã oc :o fto(a 3 Ì= r 3r.i âçâÌ-l :r.)
h )2( 3r lÌ l3r 1 l :0
e:4 coúoV ouF cadaumadasalìmações:
Classilìque
a )r rl=: c rR.
1,v1Ì:.rì.1Ì,r'l
b)r"= -Ì',VÌ, Ì € R , e Va,a íDìpar.
c)(rl + r)' 2lìr :1r +)r.Vlr.Ì1, 1Ì,)Ì c R.
d,, v ., - F.
',1
e) :/Ìll = l1; . v..'€ R.
0 r, : b"l.VÌ,.Ì€ R,eV,,r € zl.

Questòes dos vestibulares


Ví (ìì.M. SantrCâsa-SP)A dâsÍaízesdaequaçãot 2lt - 8 : 0 são.rewèrLrvàdente
sonae o pÌodu1o
d )O e 16. b )0 e 1 6 . .)l e 16. d)2e 8 e)-2e8

-l
v2 ,r ri. F , A . ôm . do, \ i ro ,e (a .d e ,u ,p " r' r' " " ." ' r,-.." " rí
ì,

b) + !)-5 d) j
"r- ]
v,3l (!UC RJ) o conjuÍo \oìrção.la equaçio J 1 - r I reú R:
' a) possui apelas uo elemenLô. d) posui exatamcntct|ês elemenios.
b)po$ui cxatmenle dois elenenÌos. e) possuicxatameníequaÍo elcmcntos
cl c vazro.

(FuvesÍ
V,4:rrr o cÒnjunro
sP)Quaì dosvalores pelãexpres.o
assumidos +t+ffi.+-1.
fr+fr
d. à e. vârim no corjuto dos númerosreaisnio nulos:
a ) I 4, 3, 2. 1,0 , 1 .2 ,3 .4 Ì d) {.11
e)R

Você também pode gostar