Você está na página 1de 34

Trovadorismo

LITERATURA
PRIMEIRO ANO
AULA 1
3 BIMESTRE
Em meados do
sculo XII,
Portugal se
constitui como
um estado
independente =
incio de sua
histria literria.

http://lh6.google.com/c.alberto.va
z/R9ARb0LuJeI/AAAAAAAAAOw
/_aOTZcgvx3w/Portugalem1249_t
humb4_thumb%5B2%5D
Designa-se por Trovadorismo o perodo
que engloba a produo literria de
Portugal durante seus primeiros sculos de
existncia (sc. XII ao XV).
Durante essa poca a poesia alcanou
grande popularidade, no somente entre
os nobres da corte mas tambm entre as
pessoas comuns do povo.
Os poemas eram cantados e
acompanhados de instrumentos musicais e
danas, por causa disso, foram
denominados cantigas.
Contexto histrico
Momento final da Idade Mdia na Pennsula
Ibrica, onde a cultura apresenta a
religiosidade como elemento marcante.
A vida do homem medieval totalmente
norteada pelos valores religiosos e para a
salvao da alma.
So comuns procisses, romarias,
construo de templos religiosos, missas etc.
Contexto histrico
A arte reflete, ento, esse sentimento religioso em
que tudo gira em torno de Deus.
Por isso, essa poca chamada de Teocntrica.
As relaes sociais esto baseadas tambm na
submisso aos senhores feudais. Estes eram os
detentores da posse da terra, habitavam castelos e
exerciam o poder absoluto sobre seus servos ou
vassalos.
Contexto histrico
H bastante distanciamento entre as classes
sociais, marcando bem a superioridade de
uma sobre a outra.
O marco inicial do Trovadorismo data da
primeira cantiga feita por Paio Soares
Taveirs, provavelmente em 1198, entitulada
Cantiga da Ribeirinha.
IDADE MDIA

http://lh4.google.com/c.alberto.vaz/R9AR_
ULuJkI/AAAAAAAAAPg/znFE9D_d788/Pir
midedosgrupossociaissecXII_thumb3

http://img291.imageshack.us/img291/33
26/piramedemv3.png
OS
TROVADORES

http://tbn0.google.com/images?
q=tbn:iIvENFiTpDqxFM:http://bp3.blogger.com/_pn8WzwbRRz4/RgCPjAOx47I/AAAAAAAAA
AU/uiCe9aGS7Ak/s320/trovadorismo.JPG

Os poetas da Idade Mdia eram conhecidos como TROVADORES.


Trobadeur significa achar, encontrar. Cada poeta deveria achar
uma msica e adequ-la aos versos. Nessa poca as composies eram
feitas para serem cantadas ao som de instrumentos como a lira, a
ctara, harpa ou viola, da serem chamadas de CANTIGAS.
Os artistas medievais eram classificados como:

Trovador
Nobre, no recebia
por suas funes.

Jogral
Compositor saltimbanco,
recebia por suas funes.

Menestrel
Artista que servia a
determinada corte.

Jogralesa ou soldadeira
Moa que acompanhava os
artistas, danando, cantando e
tocando castanholas.
Caractersticas
A poesia desta poca compe-se basicamente de
cantigas, geralmente com acompanhamento de
instrumentos (alade, flauta, viola, gaita etc.).
Os autores dessas cantigas eram chamados de
trovadores.
Esses poetas faziam parte da nobreza ou do clero e,
alm da letra, criavam a msica das composies que
eram executadas nas cortes.
Caractersticas
J nas camadas populares, quem cantava e
executava as canes, mas no as criava,
eram os jograis.
Mais tarde, as cantigas foram copiladas em
Cancioneiros.
Os mais importantes Cancioneiros desta
poca so o da Ajuda, o da Biblioteca
Nacional e o da Vaticana.
Caractersticas
As cantigas eram cantadas no idioma galego-
portugus e dividem-se em dois tipos:
lricas (de amor e de amigo);
satricas (de escrnio e mal-dizer).
Do ponto de vista literrio, as cantigas lricas
apresentam maior potencial pois formam a base da
poesia lrica portuguesa e at brasileira.
J as cantigas satricas, geralmente, tratavam de
personalidades da poca, numa linguagem popular e
muitas vezes obscena.
PRODUO
POTICA
LRICAS
DE AMOR

CANTIGAS DE AMIGO

DE
ESCRNIO
SATRICAS
DE
MALDIZER
CANTIGA DE CANTIGA DE
AMOR AMIGO
eu lrico masculino eu lrico feminino

objeto desejado: a dama, a objeto desejado: o amigo


senhor

o homem presta a a mulher sofre pelo


vassalagem amorosa, pelo amante, namorado ausente
amor no correspondido
(coita)

mulher idealizada, mulher real, mais concreta


superior
ambiente rural
ambiente palaciano
Exemplo de Cantiga de amor:
Perguntar-vos quero por Deus
Senhor fremosa, que vos fez
mesurada e de bon prez,
que pecados foron os meus
que nunca tevestes por ben
de nunca mi fazerdes ben.

Pero sempre vos soub'amar


des aquel dia que vos vi,
mays que os meus olhos en mi,
e assy o quis Deus guisar,
que nunca tevestes por ben
de nunca mi fazerdes ben.
Des que vos vi, sempr'o maior
ben que vos podia querer
vos quigi, a todo meu poder,
e pero quis Nostro Senhor
que nunca tevestes por ben
de nunca mi fazerdes ben.

Mays, senhor, ainda con ben


se cobraria ben por ben.

(Don Dinis, rei de Portugal que viveu entre


1261 1325)
Exemplo de Cantiga de amigo:
Ondas do mar de Vigo,
se vistes meu amigo!
E ai Deus, se verr cedo!

Ondas do mar levado,


se vistes meu amado!
E ai Deus, se verr cedo!
Se vistes meu amigo,
o por que eu sospiro!
E ai Deus, se verr cedo!

Se vistes meu amado,


por que hei gran cuidado!
E ai Deus, se verr cedo!
Martin Codax
CANTIGA DE CANTIGA DE
ESCRNIO MALDIZER
Ataque indireto Ataque direto

Predomnio da ironia e do Predomnio de palavras


sarcasmo chulas (baixo nvel)

Crticas a costumes, pessoas, Crticas a costumes, pessoas,


acontecimentos acontecimentos

No declarao de nomes Declarao do nome da


pessoa
criticada
Exemplo: Cantiga de Escrnio

Ai, dona fea, foste-vos queixar


que vos nunca louv[o] em meu
cantar;
mais ora quero fazer um cantar
em que vos loarei toda via;
e vedes como vos quero loar:
dona fea, velha e sandia!...
Dona fea, se Deus me perdon,
pois avedes [a] tan gran coraon
que vos eu loe, en esta razon
vos quero j loar toda via;
e vedes qual ser a loaon:
dona fea, velha e sandia!

Dona fea, nunca vos eu loei


en meu trobar, pero muito trobei;
mais ora j un bon cantar farei,
en que vos loarei toda via;
e direi-vos como vos loarei:
dona fea, velha e sandia!
Joan Garcia de Guilhade
Exemplo: cantiga de maldizer:
Maria Peres se mefestou
noutro dia, ca por pecador
se sentiu, e log' a Nostro Senhor
prometeu, pelo mal em que andou,
que tevess' um clrig' a seu poder,
polos pecados que lhi faz fazer
o demo, com que x'ela sempr'andou.

Mefestou-se, ca diz que s'achou


pecador mui't, porm, rogador
foi log' a Deus, ca teve por melhor
de guardar a El ca o que a guardou
E mentre viva diz que quer teer
um clrigo, com que se defender
possa do demo, que sempre guardou
E pois que bem seus pecados catou
de sa mor' ouv ela gram pavor
e d'esmolar ouv' ela gram sabor
E logo entom um clrico filhou
e deu-lhe a cama em que sol jazer
E diz que o terr mentre viver
e esta far; todo por Deus filhou.

E pois que s'este preito comeou,


antr'eles ambos ouve grand'amor.
Antr'el sempr'o demo maior
at que se Balteira confessou.
Mais pois que viu o clrigo caer,
antre'eles ambos ouv'i a perder
o demo, ds que (desde que) s'ela confessou.

(Fernando Velho)
exerccio

TEXTO 1:
Mina do Condomnio
Seu Jorge

T namorando aquela mina


Mas no sei se ela me namora
Mina maneira do condomnio
L do bairro onde eu moro
Exerccio (cont.)

Seu cabelo me alucina


Sua boca me devora
Sua voz me ilumina
Seu olhar me apavora
Me perdi no seu sorriso
Nem preciso me encontrar
No me mostre o paraso
Que se eu for, no vou voltar
Pois eu vou
Exerccio (cont.)
Eu digo oi ela nem nada
Passa na minha calada
Dou bom dia ela nem liga
Se ela chega eu paro tudo
Se ela passa eu fico doido
Se vem vindo eu fao figa
eu mando beijo ela no pega
pisco olho ela se nega
Fao pose ela no v
Jogo charme ela ignora
Chego junto ela sai fora
Eu escrevo ela no l
Exerccio (cont.)
Minha mina
Minha amiga
Minha namorada
Minha gata
Minha sina
Do meu condomnio
Minha musa
Minha Monalisa
Minha Vnus
Minha deusa
Quero seu fascnio
Exerccio (cont.)
TEXTO 2:
Atrs da porta
Chico Buarque

Quando olhaste bem nos olhos meus


E o teu olhar era de adeus
Juro que no acreditei
Eu te estranhei
Me debrucei sobre o teu corpo
E duvidei
Exerccio (cont.)
E me arrastei e te arranhei
E me agarrei nos teus cabelos
Nos teus pelos
Teu pijama
Nos teus ps
Ao p da cama
Sem carinho, sem coberta
No tapete atrs da porta
Reclamei baixinho
Dei pra maldizer o nosso lar
Exerccio (cont.)

Pra sujar teu nome, te humilhar


E me vingar a qualquer preo
Te adorando pelo avesso
Pra mostrar que ainda sou tua
S pra mostrar que ainda sou tua...

Relacionando as canes Mina do condomnio e


Atrs da porta com as cantigas medievais, como
voc as classificaria? Justifique a resposta.
Cio da terra
Milton Nascimento/Chico Buarque
Debulhar o trigo
Recolher cada bago do trigo
Forjar no trigo ao milagre do po
E se fartar de po
Decepar a cana
Recolher a garapa da cana
Roubar da cana a doura do mel
Se lambuzar de mel
Afagar a terra
Conhecer os desejos da terra
Cio da terra propcia estao
E fecundar o cho
Disponvel em http:letras.terra.com.br. Acesso em 29.05.2008.
A temtica explorada no texto remete ao contexto
histrico medieval em que se desenvolveu o
Trovadorismo. Considerando os referenciais que do
suporte ao entendimento das expresses
culturais daquela poca, responda:
1.A que atividade produtiva, que tem expressivo
significado para o estudo do Trovadorismo, o texto faz
referncia explcita?
2.Em qual das estrofes do texto possvel reconhecer a
potencialidade da terra como produtora de riqueza?
3.Associando a temtica do texto e articulando-a ao
contexto medieval, identifique o significado da
propriedade da terra naquela sociedade?
Texto 1:
Onde anda voc
Vincius de Moraes/Hermano Silva

E por falar em saudade


Onde anda voc
Onde andam seus olhos
Que a gente no v
Onde anda esse corpo
Que me deixou morta de tanto prazer

Texto 2
Iolanda
Chico Buarque/Pablo Milanez

Essa cano mais que mais que uma cano


de amor
Quem dera fosse uma declarao de amor
Romntica, sem procurar a justa forma
Do que me vem assim de forma to caudalosa
Te amo, te amo, eternamente, te amo
Quando te vi, eu bem que estava certo
De que me sentiria descoberto
Disponvel em http:letras.terra.com.br. Acesso em 29.05.2008.
Com base nos textos I e II, responda:

1.Que texto serve de exemplo para a categorizao das


Cantigas de Amigo? Justifique sua resposta citando uma
caracterstica deste tipo de Cantiga.

2. Que texto serve de exemplo para a categorizao das


Cantigas de Amor? Justifique sua resposta citando uma
caracterstica deste tipo de Cantiga.

Você também pode gostar