Você está na página 1de 41

APOSTILA

EWE (Folhas) / EGBO (Raizes)

Profr. Adekunle Ogunjimi


Apostila - Ewe (Folhas)

FOLHAS

Folhas sao plantas que podem servlr para alimentayao, melO ambiente
(proteyao) e curativos (contra as doenyas).
Desde a antiguidade 0 homem luta contra as doenyas, sempre armado do
proposito de conservar ou recuperar a saude perdida ou abalada. Assim teve sempre
a preocupayao de afastar 0 sofrimento causado pela doenya, chegando mesmo em
certas epocas e em muitos lugares a admitir a possibilidade de prolongar a durayao
da vida pela preservayao da saude.
Entretanto ninguem ignora que existem muitos processos de cura, isto e,
destinados a afastar a doenc;a ou conservar a saude.
Os processos de maior evidencia sao os seguintes:

(l) alopatia
(2) homeopatia
(3) hervas
(4) hidroterapia
(5) elewe omo (a cura tradicional)

Os 4 (quatro ) pnmelros processos sao tratamentos ligados a medicina


convencional, enquanto 0 5 processo e mais ligado a tratamento espiritual, tendo
alguma semelhanc;a com 03 processo.
Apostila - Ewe (Folhas)

FOLHAS

Folhas san plantas que podem servlr para alimentayao, mew ambiente
(proteyao) e curativos (contra as doenyas).
Desde a antiguidade 0 homem luta contra as doenyas, sempre armado do
proposito de conservar ou recuperar a saude perdida ou abalada. Assim teve sempre
a preocupayao de afastar 0 sofrimento causado pela doenya, chegando mesmo em
certas epocas e em muitos lugares a admitir a possibilidade de prolongar a durayao
da vida pela preservayao da saude.
Entretanto ninguem ignora que existem muitos processos de cura, isto e,
destinados a afastar a doenya ou conservar a saude.
Os processos de maior evidencia san os seguintes:

(1) alopatia
(2) homeopatia
(3) hervas
(4) hidroterapia
(5) elewe omo (a cura tradicional)

Os 4 (quatro ) pnmelros processos san tratamentos ligados a medicina


convencional, enquanto 0 5 processo e mais ligado a tratamento espiritual, tendo
alguma semelhanya com 0 3 processo.
Apostila - Ewe (Folhas)

PODER BIOQUIMICO DAS FOLHAS

Tern algumas folhas que atraves do poder bioquimico podem resolver alguns
problemas medicinais. A maioria destas plantas atraves da clorofila como fator
bioquimico produzem efeitos similares aos remedios da medicina clinica. Como por
exemplo:

Tete (boldo): - pode ser usado para resolver problemas de dor na barriga.

Calmantes:
Alecrim
Cidreira
Erva-doce
Camomila
Apostila - Ewe (Folhas)

RELA(:AO DE OSAYIN COM AS FOLHAS

Osanyin e origimirio de Irao atualmente localizado na Nigeria pr6ximo da


fronteira com 0 ex Daome.
Ele e urn dos Yoi Irunmole que desceu de Ikole orun (ceu) para Ikole Aaiye.
Ele e divindade das plantas medicinais e litlirgicas. A sua importancia e
fundamental, pois nenhuma cerimonia pode ser feita sem a sua presenya.
o nome das plantas, a sua utilizayao e as palavras (Ofo) invocayao, cuja forya
desperta seus poderes sao os elementos mais secretos do ritual no culto aos Orisas
o simbolo de Osanyin e uma haste de ferro, tendo na extremidade superior
urn passaro em ferro forjado, esta mesma haste e cercada por seis outras dirigidas em
leque para 0 alto.

Por muito tempo Osanyin foi sacerdote da Terra (lIe) mas a Terra (lIe) nao
tinha fertilidade, entao Osanyin foi a procura de Orunmila Ifa que 0 ajudou a
resolver 0 problema. Ap6s 0 ocorrido Osanyin ficou ressentido e brigou com
Orunmila. Depois de muita disputa Osanyin acabou perdendo e tomou-se escravo de
Orunmila.
Osanyin foi trabalhar no campo e logo ao comeyar seu trabalho, percebeu que
iria cortar a erva que curava a febre e entao gritou:
- "Impossivel cortar esta erva, pois e muito litil". A segunda erva era a que
curava dores de cabeya, recusou-se tambem a destrui-la. A terceira suprimia as
c6licas. Na verdade, disse ele, nao posso arrancar ervas tao necessarias.
Orunmila tomando conhecimento da conduta de seu escravo, demonstrou
desejo de ver as ervas que Osanyin se recusava a cortar porque tinham grande valor
por contribuirem para manter 0 corpo em boa salide.
Decidiu entao Orunmila, que Osanyin ficaria perto dele para explicar-lhe as
virtudes das plantas, das folhas e das ervas, mantendo-o sempre ao seu lado na hora
das consultas.
Apostila - Ewe (Fo/has)

Pela forte relayao entre Orunmila Ifa e Osanyin as duas energias acabam se
tomando grandiosas juntas. Osanyin conhece a energia das folhas enquanto
Orunmila tern grande dominio do Odu Ifa.
Todas as receitas e trabalhos magicos feitos com plantas, sao classificados
pelos babalawos (sacerdotes de Ifa) em 256 Odus, 0 que com frequencia estabelece
elos entre os nomes das receitas, das plantas e dos odus de Ifa, sobretudo com 0

segundo nome dado a cada odu.


Apostila - Ewe (Folhas)

(1) Maleficios (Abilu)


(2) Beneficios (Idaabobo) proteyao

MALEFICIOS (Abilu) Ajogun

* Eso apikan
* De agbon
* Odidi
* Atare
*Okun

2 - Acidentes (Ofo)

3 - Maldiyoes (Epe)
Apostila - Ewe (Folhas)

BENEFICIOS (Calmante)

1 - Boa rnern6ria (Isoye)

2 - Virilidade (Arerno)

3 - Forya fisica (Irnu ara Ie)

4 - Cairnante (Ero)

5 - Prosperidade / Dinheiro (Awure)

6 - Dinheiro (Awure)

7 - Arnor (Awure Iferan Obirin / Okunrin)

8 - Fertilidade ( Ibirno)

9 - Longevidade (Ipe Laiye)

10 - Sorte (Ori Ire)

11 - Vit6ria sobre urn inirnigo (Isegun Ofa)

12 - Afose - que a paIavra tome-se realidade

13 - Curar Doenyas (Awogbaarun)


Apostila - Ewe (Folhas)

CUIDADOS IMPORTANTES COM AS PLANTAS


ANTES DOS RITUAlS

Quando os sacerdotes vao colher as plantas para seus trabalhos devem faze-lo
em estado de pureza, abstendo-se de relayoes sexuais na noite precedente e indo a
floresta durante a madrugada, sem dirigir palavra a ninguem. AIem disso devem ter
cuidado em deixar no chao uma oferenda em dinheiro, logo que chegam no local da
colheita.
Se for a noite devem jogar areia 3 vezes na folha.
Os adeptos de Osanyin se cham am Oloosayin ou onisegun.
Apostila - Ewe (Folhas)

PROCEDIMENTOS PARA UTILIZA(:AO DAS PLANTAS

MALEFicIOS

- apikun (dutra)
- atare
- okun (centropeia)

- ACIDENTES: - Para fazer alguem sofrer acidente:

Ewe Ina
Ewe Aragba
Ewe Esinsin

Juntar tudo, despejando 0 liquido Ade em cima. Entregar no nome da pessoa


com uma faca em cima.
Observar: trabalho perigoso.

- MALDI<;OES (Epe): - Para amaldiyoar outros, as folhas mais usadas sac:

Ewe Semolapa
Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe Semolese
Eyin Oka

Modo de Fazer:

Juntar tudo e colocar na lingua. E necessario Ofo/Aasan para ativar "Epe"

- PROCESSOS JUDICIAIS (Ejo): Este e urn processo para ajudar alguem a se


envolver num processo judicial.

As folhas utilizadas para este fun sao:


Ewe Abirikolo (crotalaria lachnophora)
Ewe Arira
Yimiyimi (escravelho)

- MORTE (Iku): - Existem algumas folhas que podem matar uma pessoa:

Ewe Ikan (berinjela)


Ewe Ila (Quiabo )
Eso Apikan (Trombeta roxa)

- LOUCURA (Were): - Existem algumas folhas que se utilizadas em quantidade


exagerada, alteram 0 equilibrio das pessoas e podem levar a loucura, sao elas:
Apostila - Ewe (Folhas)

- Ewe Oparun (bambu)


- Ewe Yunyun (compositae)

Modo de Fazer:

Queimar tudo, despejar 0 po embaixo da esteira. Apos pronunciar 0 nome da


pessoa que devera ficara louca, dormir sobre a esteira.
Apostila - Ewe (Folhas)

BENEFICIOS

- BOA MEMORIA (Isoye): - Para ativar a memoria ou inteligencia, as folhas mais


usadas san:

Agberigbede (levanta-a-cabe<;a, para entender linguagem)


Iyeye (Dono-de-conhecimento)
Atori ( Vara)

Agberigbede ba mi gbe iye temi fun mi


Oniyeniye ba mi ko iye temi fun mi
Apostila - Ewe (Fo/has)

Levanta a cabe9a para entender a linguagem


Traga minha memoria para mim
Dono do conhecimento recolha a minha memoria.

- FORCA FisICA (Imn ara Ie)

11 - Orogbo
11 - Atare
04 - Eja Ojiji (peixe)
04 - Adan (morcego)
04 - Agemo (camaIeao)
Alubosa elewe (cebolinha-branca)
Egbo Ifon (Raiz)

Egbo Ipeta (Raiz)


Egbo Oruwo (Raiz)
Eepo pandoro casca-bignonia-cege)
Kanun BiIaIa (pedra de Sango)

Queimar tudo junto ate virar po, misturar com aca9a quente, comer todas as
manhas.

Agbo Iagbara Iorong gbo


Agbo 0 sainsan ni ti atare orisa
Ifon ni ki e fi fon arun ara Iagbaja
Arun ki i se ifon ki 0 ma Ie run
Apostila - Ewe (Folhas)

Arun ki i se ipeta di 0 ma Ie nm
Ka iju
Alubosa ni ki e fi sa arun ara
Lamorin jade ki maa lagbara
Pandoro 10 ni ki eegun re oji
Oruwo 10 ree ru gbogbo aisan
Kuro lara re
Nijoo jumo lojiji ji pere pere
Ako kan un ni ke e fi kan
Gbogbo arun ara re danu
Iyere 10 ni ko ma ji pere pere
Adan 10 ni ko maji pere pere
Agemo de alawo awo gba awo
Ti ko dara kuro lara mi

Traducao

o Maduro tern poder e orogbo maduro


Ataare orisa fica maduro sem ficar doente
Remova (fon) a doen<;a desta pessoa com Ifon
Ifon nunca fica tao doente que nao possa cheirar 0 deserto
Remova (As) a doen<;a desta pessoa com cebolinha (alubosa)
Para que ele possa fica forte.
Pandoro disse que seu esqueleto vai acordar
Oruwo va retirar (ru) toda a doen<;a do corpo dele.
o peixe ojiji acorda completamente todos os dias
Remova toda a doen<;a com potlissio macho
Iyere diz que ele deve acordar completamente
o morcego-da- fruta diz que ele deve acordar completamente
Venha camaleao, dono da cor da pele levar embora a minha cor ruim
Apostila - Ewe (Folhas)

- PROTE<;AO (Idabobo)

Folha Ori
Folha Gbegbe

Queimar tudo, fazer 7 cortes na cabeya e colocar 0 po


Nao tomar banho de cabeya durante 3 dias.

Akager W ogbo omo ogun


Ori fegeji omo Aloran
Alakan gbariri W osa ni i se
Omo Iloseojikan
Gbegbe 10 ni ki ire 0 maa gbe
Owomi
Eewo orisa omi ile alakan ki i danu

Traducao

Ele que leva cachorro para dentro do mato filho de Ogun


A enorme arvore oori filha do chefe aloran
Caranguejos se apressam ruidosamente
Para seus buracos filhos de Iloseoj ikan
E gbegbe quem diz que a fortuna deve ficar nas minhas maos
Orisa 0 proibe, a agua de dentro da casca do caranguejo nunca vasa.
3
Apostila - Ewe (Folhas)

- PROTE(:AO CONTRA A MORTE (I daabobo lowo iku)

Ewe ekuku (Peda liaeea)


Ewe akisan (Aizoa eeae)
Agidimagbayin (Vassourinha)

Deixar tudo em po.


Ingerir com aeaya frio durante duas semanas.

Ekuku ogerere loni kibi 0 san 10

Akisan 10 ni kaye 0 san


Olorun ti kun a 0 ku
Owo te we agidimagbayin
Olorun a ti kun

Traducao

Ekuku disse suavemente que 0 mal flui para longe


Akisan disse que a vida sera boa
Olorun feehara a porta, nao vamos morrer
A mao toea a folha agidimagbayin
Olorun feehara a porta, nao vamos morrer.
Apostila - Ewe (Folhas)

Indicadas para neutralizar as energias negativas (Oogun Ero):

Ewe Iroko
Ewe Eleso
Ewe Jeminiho
EweOdundun
Ewe Tete
EweWoorowo
Ori
Igbin

Eleso meso 0 temi


Eso eso no fi gbale yii lowo won
Jeminiho 0 ni ki eje mi ni har
Odundun ni ti odundun
Tutu ni ti tete
Erowoo ni ti woorowoo
Ero ni ti ikupero

Traducao

Folha-dona-da-suavidade, traga me suavidade


Suavemente, suavemente you lhes tomar a terra
Acorda-crian<;a diz que voce tern de me responder
Odundun e sempre calma
Tete e sempre fresca
W oorowo e sempre fresca e calma
Ikuepero e sempre fresca e calma
Apostila - Ewe (Folhas)

- FERTILIDADE (Aremo)

Folha Opuosupa
Folha Odundun (Folha da Costa)

Opasupa ni i pe omo wa
Agbonyin gbe omo wa
Ogbangan je ki omo se
Ogangan mi

Matador-da-dor chame os filhos


Carregador-da-bondade traga os filhos
Direto, deixe os filhos virem direto para mim
Apostila - Ewe (Folhas)

FOLHA UTILIZACAo

Akoko Obrigayao de Orisa

Iyalode (Pinhao branco) Folha das Iyami Osoronga

Iyalode pupa (Pinhao roxo) Faz parte de curativo (hemorr6idas)

Folha de lroko Calmante

Ewe Ogede (bananeira) Para cobrir ebo

Pasan kori ko (espada de Sao Jorge) Proteyao

Oro Agogo Faz parte da medicina para saude

Ewe Ela (samambaia) Faz parte da iniciayao no Culto de Ifa

Ewe reku reku Para sorte e lavar Orisa


Apostila - Ewe (Folhas)

Ewe unje

Egbo unje

Gbirinbintin ewo ni nro danu


Gbirinbintin ewo ni nro danu
Ewe abiwere re 0 ewo n nro danu
Gbirinbintin ewo ni nro danu gbinrinbintin.

Ewe Abiyamo re ewo ni kin ro danu


Gbirinbintin ewo ni nro danu
Ewe abiwere re ewo ni kin ro danu
Gbirinbintin ewo ni nro danu
Ewe ori fifo re ewo ni kin ro danu.
Apostila - Ewe (Folhas)

BANHO PARA LA VAR ORISAS EM PREPARA<;AO


DE ASSENTAMENTOS

Tete Abalaley
Rinrin
Odundun
Ewe lroko
Igbin
Epo Dende
Ori
Gin

Amassar tudo junto numa bacia com agua e lavar a imagem ou igba em preparayao
de assentamento dentro.
Apostila - Ewe (Folhas)

PATUA PARA PROTECAO / SORTE

Ewe Ebure
Igbin
Odundun
Tete
Rinrin

Pilar e secar, moer ate transformar em po. Despejar a gosma do caracol sobre
o po e secar. Colocar dentro de um couro e costurar.
Usar numa bolsa.
Apostila - Ewe (Folhas)

MATERIAL usa
Efun Acalmar e atrair coisas boas

Osun Para que nunca acabar a sorte da pessoa ou


continuidade do Ase.

Obi Comida de Orisa,


Para fazer jogo e
Tambem confirmar Ebo.

Orogbo Reza para longa vida e saude

lye Agbe Pena (azul) para sorte, assentamento e longa


vida

lye Aluko Pena (vinho) para sorte e assentamento

lye leke leke Pena (branco) para harmonizar a vida

Ikodide Pena (vermelha) para sorte e afirma<;ao de


ritual

lyerosun PO vermelho para ativar Odu lfa

Buzios Sao simbolos de Orisa

Ori (Ero) Para acalmar energia negativa e dores


E misturado com outros materiais do Ase

Ado Para colocar po, que pode ser alimentado


com eje

Irukere Usado para mostrar poder ou lideran<;a,


tambem pode se usar na transferencia de Ase

lkoto Olokun (ero ) Para acalmar energia negativa

19bin (ero) Para acalmar negativa

Moedas anti gas Para fazer pagamento para Aioogun


Para limpeza de energia negativa e tambem
Sabao da Costa (ero ) po de ser misturado com outros materiais
para protecao e sorte.

Gin Bebida de Orisa

Dende (ero) Para acalmar energia negativa


Apostila - Ewe (Folhas)

Para lavar cabe<;a ou limpeza de magi a


(Mau) contra essoa

Preparado com elementos calmantes


ara acalmar ener ia ne ativa
Apostila - Ewe (Folhas)

Uso
Uso A fin se Ogun pe ki agba ile
A fin pe ololufe pada tabi Taba ile pada lowo ota
Pe ire ti 0 ti 10 pada N:- B a kinba alukerese dule
Baba re, eewo ni!

U sado para atrair alguem, Usado para resgatar terra ou casa


untar ou atrair sorte de volta. da mao do inimigo
Apostila - Ewe (Folhas)

A fin se Ogun wipe ki


A se ori rerelaiyeki
A se di olowo gidi

Traducao

Uso
A fin se Ogun wipe ki aiye
Enia pada si rere

Traducao

E usado para dor de cabeya, dor no corpo e


fazer defumayao.
Apostila - Ewe (Folhas)

Uso Uso

A fin se Ogun iju obinrin A fin use Ogun oju dundun

Traducao Traducao

E usado no remedio para fibroma E usado no remedio para dor nos olhos

Uso Uso

A fin se Ogun pe kialeu a je tabi ni owo. A fin se Ogun isori

Traducao Traducao

Usado para atrair dinheiro U sado para prote9ao


Apostila - Ewe (Folhas)

Usado para magia de desaparecimento ou


prote9ao

A fun se ogun pe ki araiye ja WQ buburu


Kuro lara wa
Apostila - Ewe (Folhas)

A fin se ogun irinran, bi won ba f~


Funnini ogun fe- ao rii

Usado para feiti90 contra magia,


Colocado na comida
Apostila - Ewe (Folhas)

A fin se ogun aiegbe


Moja we ahun se ahunje
Apostila - Ewe (Folhas)

Uso
Uso
A finje ogun loku regbe
A finge ogun atosi ti odaju

Traducao Traducao

Usado para dor no joelho Indicado para gonorreia

Uso Uso
A finje ogun ki alebori Qta A fin se ogun pe kienia Ie ai eninla

Traducao Traducao

U sado para veneer inimigo Usado para atrair riqueza (fiear rieo).
Apostila - Ewe (Folhas)

A finje ogun pe ki aije san wa


Si re gbogbo

A fin se ogun isegun lori


Awon ota, emere ati aje

Usado para prote9ao contra inimigo,


Emere e bruxaria
Apostila - Ewe (Folhas)

A finse pe ki gbogbo omo araiye


Ma fe tiwa (eyonu)

U sado para atrair simpatia das pessoas,


para que gostem da gente
Apostila - Ewe (Folhas)

Uso Uso

A fin un se ogun ero igbona A finse ogun inu runrun

Traducao Traducao

U sado contra catapora U sado para dor no estomago

Uso
Uso
A fin se ogun isegun lori a wQn aj~
o wa fun wipe ki ama ri oore tabi anu gba

Traducao Traducao

U sado contra bruxaria Usado para sorte


Apostila - Ewe (Folhas)

A fin se ogun wi pe ki kialerin A fin se ogun lati di oba


Kangba lQwQa wQn enia Tabi lati leje oye
Apostila - Ewe (Folhas)

A fin se ogun owo A fin se ogun pe ki ololufe wa


A torideo igi wo Le pada wa.
Apostila - Ewe (Folhas)

Ila - quiabo
Aladun - olho-de-cabra
Ohesenmesen - olho-de-pombo
Mako - cipo-de-akacuz
Misinmisin - fruta-de-conta
Oju Ologbo - Jequiriti
Werenjeje - Jiquiriri
Pakun Obarisa - Tentinho
Olatogege - Tento
Dagunro - Carrapicho-rasteiro
Ahon eku (dudu) - Falso-cardo
Ose - Baoba
Ose Igbeeluju - Calabaceira
Atare -Amomo
Arun sansan - Metrasto
Sikiti moeso - Catinga-de-bode
Sikiti monso - Erva-de-Sao Joao (Maria Preta)
Ayinre - Corayao-de-Negro
Alubosa - Cebola
Ayo - Alho
Ipolerin - Babosa
Atikekereheyin - Erva-de-pinto
Sawewe - Periguito
Sawewe - Alecrim
Ewaowo - Magnericao
Awo erede - Mangerico
Efo Tete - Cauda-de-raposa
Tete elegun un - Bredo-de-espinho
Tete afetedaye - Bredo
Tete ateledanji - Caruru-de-porco
Ejoju - Cajueiro
Ekaju - Caju
Eekun ahun - Abacaxi
Ekunkun ahun - Araras
Ogede Oyinbo - Araraseiro
Afe - Pinha-do-brejo ou jaca-de-pobre
Eko oyinbo - Jaca-de-pobre
Abo - Araticum-da-areia
Epa (gidi) - Amendoim
Elege - Cardo-Santo
Eekarra ekun - Cardo-do- Mexico
Egun arigbo - Figueira-do-infemo
Apostila - Ewe (Folhas)

Ankemi leti - Jarrinha


Berefutu - Fruta-pao
Taponurin - Jaqueira
Ogbun - Mangue-Siriuba
Afoforo - Margosa
Efo oyinbo - Berthlha
Osun elede - Urucum
Isin - Castanheiro da Africa
Etiponola - Erva tosta.o
Popola - Poilao- forro
Abamoda - Folha da Fortuna
EruOdundun - Arvore da Fortuna
Emi - Limo-da-Costa
Eran esin - Capim-de-rola
Pitanga - Pitangueira-vermelha
Egele - Erva-andorinha
Ewe biyemi - Quebra-pedra
Ibiyemi - Erva-de-Santa-Luzia
Efunle - Corre-corre
Abo Labelabe - Tiririca
Akogbegi - Danda
Ako ire - Pau-cadeira
Baaka - Palma-de-Santa-Rita Gladiolo
Mora - Gloriosa-dos-Jardins Aranha
Owu - Algodoeiro
Akese - Algodao-gigante
Awise - Algodoeiro
Agogo Igun - Crista-de-galo
Ogun - Heliotropio-Indiano
Ogigi - Canhamo-brasileiro
Isapa Iseku - Canhamo-brasileiro
Amukan - Azedinha
Isapa - Caruru-azedo
Isapa funfun - Caruru-da-Guine
Ofo odan - Canhamo-brasileiro
Eru buje - Acacu
Jogbo - Meves
Olatorije - Macae
Eru oorungo - Erva-cidreira
Femo loju toki - Mentrasto-do-grande
Atunomoto - Anileira-verdadeira
Kukindunku - Batata doce
Kawokawo - Jitirana
Sara oroba - Primavera-de-cayeira
Ajigbawa - Campainha-vermelha
Akinsale - Jeticuc;u
Apostila - Ewe (Folhas)

Ej inrin Odan - Jua-pitanga


Olobontuje - Pinhao
Iyelode - Pinhao-de-barbados
Jaguda - Flor-de-coral
Odundun - Flor-da-Costa
Dogbodogbo - Capim-de-cheiro
Ewon Odele - Cambara-de-espinho
EwonAgogo - Cambara-vermelho
Eleku - Cambara-roxo
Ofia - Cansacao
Yanrin - Lingua-de-vaca
Abeko - Arroz-bravo
Iku ekun - Cordao-de- frade
Oka - Cordao-de-Sao Francisco
Oru - Cordao-de- frade
Imi ologbo - Douradinha
Apapo - Pau-carrapato
Ipapo - Inge-bravo
Hko ewuro odo - Cruz-de-Malta
Alade - Pernambuco
Taba - Fumo
Osibata - Lotus
Efinrin ata - Manjericao-de-alfavaca
Efinrin wewe - Alfavaca-cheirosa
Efinrin aja - Alfavaca-do-campo
Efinrin marugbo sanya - Basilico
Aruntantan - manjericao-dos-cozinheiros
Eruyanntefe - Alfavaca
Efinrin Otu - Manjericao-cheiroso
Eye Oba Ie efinrin - Manjericao-de-folha Iarga
Emu - Caaxira
Ofa etu - Taquarinha
Resi - Arroz
Apako - Bambu
Ekunkun - Vacua
Eleda woro - Capim-mimoso
Ikin - Capim-gaine
Ikin Iruke - Capim-colonial
Ogbo - Orelha-de-macaco
Abiirunpo - Maracuja
Kakasenla - Cipo-curucu
Kakasemi sola awomi - Mata-fome
Aperejo - Dois-amores
Ilosun - Capim-rabo-de-mucura
Eesun - Capim-elefante
Apara - Sucupira
Apostila - Ewe (Folhas)

Apaha - Pracaxi-de-folha grande


Rinrin - Jabuti-membeca
Ojuusaju - Erva de
Ogun bereke - Flamboyant / Carrapicho-de-beic;o de boi
Epa Ikunigbo - Feijao bravo
Ise - Inhame
Isu - Inhame
Arunfonfon - Cara
Ewura - Inhame bravo
Egbodo - Cara-de-sapateiro
Emina - Inhame-de-Sao Tome
Ewura esin - Cara-do- Para
Alo - Inhame-da-Guine Branco
Isu Alubosa - Inhame de Sao Tome
Abaje - Inhame da Guine Branco
Kanran - Ebano
Peregum - Coqueiro-de-venus nativo
Arojoku - Erva-botao
Ope - Dendezeiro
Gbagi - Pata-de-Galinha
Odundun Olokun - Pincel
Ijebu - Cipo-da-beira mar

Você também pode gostar