Você está na página 1de 4

-

~ PORTO EDITORA

SÍNDROMA
DE DOWN:
LEITU RA
E ESCRITA if'

Um guia para pais, educadores e professores

,-
~

JnItb~m.).rl('J,."{'1GJ~b:m

J
II

II

n
íNDICE
CAPíTULO 1
DESENVOLVIMENTODAS FUNÇÕES COGNITIVAS NOS ALUNOS COM SíNDROMA DE DOWN ........................... 11
CARACTERíSTICASGERAIS DOS ALUNOS COM SíNDROMA DE DOWN .......................................... 11
O PROCESSO DE LEITURAE DE ESCRITACOMO FERRAMENTAEDUCATIVA ...................................... 15

CAPíTULO 2
PROGRAMAS EDUCATIVOS PARA CRIANÇAS COM SíNDROMA DE DOWN ......................................... 19
PROGRAMAS DE INTERVENÇÃO PRECOCE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 I1
PROGRAMAS ESCOLARES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 I
ATITUDES DO EDUCADOR .. 23 I I
CAPíTULO 3
I
PROCESSO EDUCATIVO DAS CAPACIDADES PERCEPTIVAS E DISCRIMINATIVAS ..................................... 25
. I1
INTRODUÇÃO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
DESENVOLVIMENTO DAS CAPACIDADES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

CAPíTULO 4
MÉTODODEAPRENDIZAGEM PERCEPTIVO-DISCRIMINATIVO ................................................... 37
INTRODUÇÃOEOBJECTIVOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
ASSOCIAÇÃO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
SELECÇÃO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
CLASSIFICAÇÃO.. . . . . ... .. . . ... . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . .. . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . 46
NOMEAÇÃO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
GENERALIZAÇÃO.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Apêndice 1:Materialpara a aprendizagem perceptivo-discriminativo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Apêndice2: Exercíciospara a aprendizagem perceptivo-discriminativa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

CAPíTULO 5
MÉTODOS DELEITURAEESCRITA
PARAALUNOSCOM DÉFlCE
INTELECTUAL.
......................... .............. 59
PESADAHERANÇA HISTÓRICA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
NOVA PERSPECTIVA. . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . ... . . 61
PROGRAMASDE LEITURAE DE ESCRITAPARAPESSOASCOM SíNDROMA DE DOWN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
NOVA ORIENTAÇÃO: PRIMEIROSMÉTODOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
RESULTADOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

CAPíTULO 6
MÉTODO DE LEITURA: PREPARAÇÃO E ETAPAS. . .. . . .. . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . .. . . . .. .. .. .. . . .. . .. . .. . . .. .. . . 67
INTRODUÇÃO. . . .. .. . .. . . .. . .. . . .. . .. . . .. . . .. . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . . .. .. .. .. . . .. . .. . .. . . .. .. . . 67
CONDiÇÕES GERAIS PARA A APRENDIZAGEM. . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . .. . . .. . . .. . . .. . .. .. .. .. . .. . . .. . .. 68
CONDiÇÕES INDIVIDUAIS. . . . . .. .. . . .. . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . . .. . .. . . .. . . .. . . .. .. .. . .. .. .. .. . .. . . .. . .. .. . . 69
REQUISITOS PRÉVIOS. . .. . .. . . .. . .. . . .. . . .. .. .. .. .. .. . . .. . . .. . . .. . . .. . .. . . .. . . .. . .. . . .. . .. .. .. .. . .. . .. 70
ETAPASDO MÉTODODELEITURA. . .. . . . . .. . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . ... . . . . . . . . . . 73
I

CAPíTULO 7
LEITURA:PRIMEIRAETAPA
75
i.
PERCEPÇÃOGLOBAL E RECONHECIMENTO DE PALAVRASESCRITAS. . . . . . . . . . . . . . ... . . . . .. . . . ... .... . . .. .. . . ..
OBJECTIVOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... .... ........ .. 75
CRITÉRIOSPARAA SELECÇÃODE PALAVRAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... .... ........ .. 76
PREPARAÇÃODO MATERIAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... .... ........ .. 76
DESCRiÇÃOE USO DE MATERIAL BÁSICO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... ............... .... ........ .. 78
LEITURAATENTA E INTELIGENTEDE PALAVRASE FRASES. . . . . . . . . . . . . . . ................. .... .... ........ .. 94
INTRODUÇÃO DA MORFOSSINTAXE ................................................................... 102
PROBLEMASE SOLUÇÕESDURANTEA ETAPA DA LEITURADE PALAVRASE FRASES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

I :~
4
íNDICE

CAPíTULO 8
LEITURA: SEGUNDA ETAPA
RECONHECIMENTO E APRENDIZAGEM DAS SíLABAS. . .. . . .. . .. . .. . .. . . .. .. . .. . . .. .. . . .. .. . .. . .. .. . .. . .. .. .. 105
INTRODUÇÃO. .. . . .. .. .. . .. . .. . .. .. . .. . . .. .. .. .. .. . .. . . .. .. . . .. . .. .. . . .. .. . . .. . .. .. . .. . .. .. . .. .. .. 105
OBjECTIVOS. . .. . . .. .. .. . .. .. . .. . .. . .. .. . . .. .. . . .. . .. . .. . .. .. . . .. . .. . .. . .. .. . . .. . .. . .. .. . .. . .. .. .. . 108
MATERIAL E MODO DE O USAR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
CARTILHASE SILABÁRIOS ............................................................................ 131
LEITURA ATENTA E INTELIGENTE. .. . . .. .. .. .. .. .. . . .. . .. . . .. .. . .. . . .. .. . . .. .. . .. . . .. .. . .. . .. .. . .. .. . .. 131

CAPíTULO 9
LEITURA: TERCEIRA ETAPA
PROGRESSÃO NA LEITURA. . . . . . . o. . . . . . o. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . .. .. .. 137
OBjECTIVOS. .. .. . .. .. . .. . .. .. . . .. .. .. . . .. .. . .. . . .. .. . . .. .. . .. . . .. .. . . .. . .. .. . . .. .. . . .. .. .. . . .. .. .. 137
DESCRiÇÃO DO MATERIAL E MODO DE O USAR. . . . .. . . o. . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . ... . . . . . . o... . 138
DIFICULDADES E SOLUÇÕES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
SíNTESE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
RESUMO DO MÉTODO DE LEITURA. . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . o. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . .. .. .. 159

CAPíTULO 10
ESCRITA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
CONCEITOS E CONSIDERAÇÕES FUNDAMENTAIS. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . o. . . . . . . . . 161
MÉTODO DE ESCRITA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163

CAPíTULO 11
ESCRITA: FASE DE ESTIMULAÇÃO PRECOCE E PRIMEIRA ETAPA.. . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . o. . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . o.. 169
INTRODUÇÃO. .. .. . .. .. .. . .. . .. .. . . .. .. .. . . .. .. . . .. .. . .. . . .. .. . . .. . .. . .. . .. .. . . .. .. .. .. .. .. . . .. .. .. . 169
PREPARAÇÃO DAS CRIANÇAS COM SíNDROMA DE DOWN PARA A ESCRITA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
ESCRITA: PRIMEIRA ETAPA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
RESUMO. .. .. .. .. . .. . .. .. . .. .. . .. . .. .. . .. . .. . .. . .. . .. .. . . .. .. . . .. . .. .. .. .. . .. . .. . .. .. . .. . .. .. . .. .. . . 179

CAPíTULO 12
ESCRITA: SEGUNDA ETAPA. . .. . .. . .. .. . .. . .. .. .. .. .. . . .. .. . .. . . .. . .. . .. . .. .. . . .. . .. . .. . .. . .. .. . .. . .. .. .. . 181
INTRODUÇÃO. .. . . .. .. .. .. . .. . .. . .. .. . .. . . .. .. .. .. .. . .. . .. . .. . . .. . .. .. . . .. .. . . .. .. . .. . .. .. . .. . .. .. .. 181
LETRA SCRIPTOU LETRA CURSIVA o...................................................................... 181
OBjECTIVOS. .. .. .. . .. .. .. . . .. .. .. . . .. .. . . .. .. . .. . .. . .. .. .. .. . .. . .. . .. . . .. .. . .. . .. . .. . .. . .. .. . .. .. .. . 182
MODO DE TRABALHAR. . .. .. . . .. .. . .. . .. .. . . .. .. . . .. . .. .. . . .. . .. . .. . .. .. . . .. . .. . .. . .. .. . . .. .. .. . .. .. . . 184
JUNÇÃO DE LETRAS: AS SíLABAS. .. . . .. .. . .. . . .. .. .. .. .. . .. . .. . .. . . .. . .. .. . . .. .. . . .. . .. .. . .. . .. .. . .. .. .. 187
PRIMEIRAS PALAVRAS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
CALIGRAFIA. . .. .. .. . .. . .. . .. .. . .. . .. .. . .. . .. . .. . . .. .. . .. . . .. .. . . .. . .. .. . . .. .. . . .. . .. . .. .. .. . . .. .. .. . 189
DITADO: A ESCRITA ATENTA E INTELIGENTE DE PALAVRAS.. . . . .. . . . . . . . .. . . ... . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . 190
ESCRITA DE FRASES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
CÓPIAS. .. . .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. . . .. .. .. . . .. . .. . .. . .. .. . . .. . .. . . .. .. . .. . . .. .. . . .. .. .. . . .. .. .. .. .. .. . 196
USO FUNCIONAL DA ESCRITA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196

CAPíTULO 13
ESCRITA:TERCEIRA ETAPA
PROGRESSÃO NA ESCRITA... . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . .. . . . .. . . .. . . . . . . . . o. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. ... 197
INTRODUÇÃO. . .. . .. .. .. . . .. .. .. .. .. .. . . .. .. . . .. . .. .. . . .. .. . . .. . .. .. . . .. .. . . .. .. . .. . .. .. . .. . .. .. .. 197
OBjECTIVOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
CALIGRAFIA. . .. . . .. .. .. . .. .. . .. . .. . .. .. . . .. .. . . .. . .. .. . . .. .. . . .. . .. . . .. .. . .. . .. . .. .. . . .. .. . .. .. . .. 198
ORTOGRAFIA. . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . o.. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . .. . . . . . . . . o.. . . . . ... . . . . . . .... 199
VOCABULÁRIO. . .. . .. .. . . .. .. .. . . .. .. . .. . .. . .. . .. . .. .. . . .. . .. . . .. .. . .. . .. . .. . .. . .. .. . . .. .. .. . . .. .. . 200
MORFOSSINTAXE. . . . . . . o. .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . o. . . . o. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . ..... 205
CONJUGAÇÃO DOS VERBOS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
ESTRUTURA DAS FRASES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
USO FUNCIONAL E HABITUAL DA ESCRITA. . . .. . .. .. .. .. . .. . .. . .. .. .. .. . .. . . .. .. . . .. .. . .. . .. .. . .. . .. .. .. 210
ESCRITA DE TEXTOS. .. . .. . .. .. . .. . .. .. . . .. . .. .. .. .. .. . . .. . .. .. .. .. . .. . . .. .. . . .. .. . .. . .. .. . .. . .. .. .. 211
ANEXOS. .. .. . .. .. .. . .. .. .. . . .. .. .. . . .. .. . . .. .. . .. . . .. .. . . .. .. . .. . . .. .. . . .. . .. .. . . .. .. .. .. .. .. . .. .. .. . 215
BIBLIOGRAFIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233

5
Cada vez mais os educadores, professores, administradores, psicólogos, terapeutas, técnicos de serviço social,
médicos e pais têm um papel de extrema importância na educação dos alunos com necessidades educativas especiais.
Este papel é tanto mais importante quanto mais desejável se torna educar estes alunos nas escolas das suas
residências, tendo por base um princípio essencial, o da inclusão.
Assim sendo, a Colecção Necessidades Educativas Especiais pretende dar a conhecer um conjunto de textos práticos,
de leitura acessível, que possam servir de base para a elaboração de respostas educativas eficazes para os alunos com
necessidades educativas especiais.

SÍNDROMA DE DOWN: LEITURA E ESCRITA


Um guia para pais, educàdores e professores

Na presente obra, traduzida e adaptada do espanhol, oferece-se aos pais, educadores e professores portugueses um
método de leitura e de escrita para crianças com síndroma de Down, baseado em vinte anos de prática e de investigação.
Para os educadores e professores pode não parecer novo, porque ele baseia-se realmente no método global de leitura
e nos seus pressupostos psicolinguísticos. É, no entanto, diferente porque: implica pôr as <:riançasa ler precocemente
(2,3 anos), quando ainda não falam fluentemente; as crianças primeiro lêem e só muito mais tarde escrevem; aos 6
ou 7 anos, as crianças com síndroma de Down podem ler cerca de 60 palavras e várias frases, estando aptas a
acompanhar as outras criança!,!na fase de leitura silábica; as várias etapas da leitura e da escrita estão profusamente
ilustradas com exemplos de actividades que têm em conta a importância de não saltarem etapas, de serem
persistentes e de garantirem o sucesso de cada criança.

WWW,,!?ortoeditora.pt

911~11~~~1111IJIJUIJlllllliII11
Cód. 34694.10 ISBN 972-0-34694-9

Dep. Legal N." 224229/D5

Você também pode gostar