Você está na página 1de 98

Dicionrio Bilinge

Kaingang - Portugus

Editora Evanglica Esperana

Dados Internacionais de Catalogao na Publicao (CIP) (Cmara Brasileira do Livro, SP, Brasil) Wiesemann, Ursula Gojtj Kaingang Portugus Dicionrio Bilinge / Ursula Gojtj Wiesemann; Curitiba: Editora Evanglica Esperana, 2002. Ttulo do original: Kaingang - Portugus Dicionrio Bilinge ISBN 85-86249-61-0 (Brochura) l. Kaingang - Dicionrios - Portugus 2. Portugus - Dicionrios - Kaingang- I. Ttulo II. Ttulo: Kaingang-Portugus

02-6210

CDD-498.369 -469.398

ndice para catlogo sistemtico: 1. Kaingang: Dicionrios Portugus 498.369 2. Kaingang - portugus : Dicionrios 498.369 3. Portugus : Dicionrios - Kaingang 469.398 4. Portugus-Kaingang : Dicionrios 469.398
Ttulo do Original Kaingang - Portugus Dicionrio Bilinge Capa Marianne Bettina Richter Diagramao Imprensa da F Reviso Editora Evanglica Esperana Superviso Editorial e de Produo Walter Feckinghaus 1a edio dezembro de 2002 Impresso e acabamento Imprensa da F Publicado no Brasil com todos os direitos reservados pela EDITORA EVANGLICA ESPERANA Rua Aviador Vicente Wolski, 353 82510-420 - Curitiba - PR Fone: (41) 256-0390 / Fax: (41) 257-6144 E-mail: eee@esperanca-editora.com.br www.esperanca-editora.com.br proibida a reproduo total ou parcial sem permisso escrita dos autores.

Material escolar - Venda Proibida

Agradecimentos:

Agradecemos em primeiro lugar a Deus que nos capacitou e ajudou na realizao desta obra. Em segundo lugar agradecemos as pessoas e as entidades que, com sua colaborao, possibilitaram a edio deste dicionrio. Em especial queremos agradecer aos dois doadores annimos da Alemanha que financiaram o impresso desta edio; como tambm a Misso do Cristianismo Decidido, que durante muitos anos tem se esforado em favor do povo Kaingang e a Editora Evanglica Esperana que prontamente aceitou o desafio em publicar esta obra.

Dr. Ursula Gojtj Wiesemann e Kaegso Hery

Curitiba novembro de 2002

NDICE
Agradecimentos ... 03 Histrico 05 Notas sobre ortografia 06 Abreviaturas . 08 Dicionrio Kaingang Portugus . 09

Histrico
Dk`anq`q d otakhb`q tl chbhnmqhn J`hmf`mf sdl tl` knmf` sq`chn- Rdftmcn @msnmhn Qthy cd Lnmsnx` 'mtl` b`qs` drbqhs` ` rdt rtodqhnq Ctq`m dl 0517+ bhs`c` dl Idrts`r d a`mcdhq`msdr mn Ft`hq '0438,053/( cd I`hld Bnqsdrn+ Qhn cd I`mdhqn 0840( Eq`mbhrbn Ch`r sdqh` dk`anq`cn tl` fq`lshb`+ tl unb`atkqhn d tl b`sdbhrln m` kmft` cnr !Ft`k`bgnr! ctq`msd rdt sq`a`kgn m` !Qdctbhnm cd k` Bnmbdobhnm cd knr Ft`k`bgnr!- Ntsq`r khrs`r cd o`k`uq`r enq`l bnkdbhnm`c`r onq o`cqdr d ntsqnr drstchnrnrDl 081/ enq`l otakhb`cnr nr chbhnmqhnr cn Eqdh L`mrtdsn A`qb`ss` cd U`k Eknqh`mn shstk`cnr Chbbhnm`qhnr J`hmif`mf,Onqstfdy d Onqstfdy,J`hmif`mf 'Qduhrs` cn Ltrdt O`tkhrs` 01+ Rn O`tkn(Snc`uh` g lthsn drsn drfns`cnrNr c`cnr ptd bnmrshstdl ` naq` `pth `oqdrdms`c` bnld`q`l ` rdq bnkdbhnm`cnr dl 0847 dl ehbg`r hmchuhct`hr- Cdy `mnr cdonhr+ tl` oqhldhq` oq,dchn lhldfq`e`c` ` kbnnk+ rdquht bnln a`rd o`q` `kftmr drstchnrnr bnl unms`cd cd `oqdmcdq ` kmft`- Dl 0860 enh otakhb`cn tl` khrs` cd o`k`uq`r bnl n mnld cd Chbhnmqhn J`hmfmf,Onqstftr d Onqstftr,J`hmfmf+ bnl ` hmsdmn cd rdq tr`c` m`r drbnk`r ahkhmfdr+ ptd `aqhq`l rt`r onqs`r dl 0861 bnl oqnedrrnqdr enql`cnr mn Bdmsqn cd Sqdhm`ldmsn Oqnehrrhnm`k Bk`q` B`l`qn+ tl` bnnodq`n dmsqd ` ETM@H d ` HDBKA mn O-H- Ft`qhs`+ Qhn Fq`mcd cn Rtk- Drsd chbhnmqhn bnmsdud+ `kl c`r o`k`uq`r bnl rt` sq`ctn+ tl` dwokhb`n rnaqd nr bhmbn ch`kdsnr J`hmf`mf `s dmsn hcdmshehb`cnr+ n `ke`adsn d `r qdfq`r nqsnfqehb`r `oqnu`c`r odknr !lnmhsnqdr ahkhmfdr! c` onb`+ `rrhl bnln s`lal tl` cdrbqhn cnr shonr cd o`k`uq`r+ ptd bnmrshstdl ` fq`lshb` J`hmf`mf- Mdrs` enql` n chbhnmqhn enh dchs`cn sqr udydr@ oqdrdmsd dchn+ a`rd`c` m` naq` cd 0860+ enh qduhr`c`+ `lokh`c` d dmqhptdbhc`- Mnuhc`cd ` cdrhfm`n fq`l`shb`k cd b`c` o`k`uq` d dwoqdrrn 'udq ` khrs` c`r `aqduh`dr(+ bnms`mcn bnl l`hr cd 3-/// udqadsdr- M` o`qsd J`hmf`mf,Onqstftr+ nr udqadsdr rn dwdlokhehb`cnr bnl odkn ldmnr tl` eq`rd m` kmft`+ `bnlo`mg`c` cd rt` sq`ctn khuqd o`q` n Onqstftr- Bnmsl hft`kldmsd+ `kftl`r mns`r rnaqd bdqsnr `rodbsnr c` fq`lshb` c` kmft`+ `kftl`r cdk`r i otakhb`c`r dl 0860@odr`q cd u`qh`dr ch`kds`hr+ nr J`hmf`mf oqdedqdl sdq tl` r khmft` drbqhs`- O`q` e`bhkhs`q n rdt cdrdmunkuhldmsn n chbhnmqhn bnmsl lths`r c`r u`qh`dr+ rdfthc`r mn onq cdehmhdr+ sq`ctdr d dwdloknr+ l`r onq udi`9 rdfthcn odk` enql` qdedqdmbh`k+ ptd cdehmhc` d hktrsq`c` mn rdt ktf`q m` nqcdl `ke`ashb`- Drr` enql` qdedqdmbh`k tshkhy`c` m`r eq`rdr dwdlokn d s`lal ` enql` rtfdqhc` o`q` ntsq`r otakhb`dr cd `aq`fmbh` l`hnqPt`msn l`hr n onun J`hmfmf rd snqm` ahkmfd+ tr`mcn s`msn Onqstftr pt`msn f u+ l`hr o`k`uq`r cn Onqstftr rn tr`c`r m`stq`kldmsd mn bnmsdwsn cd f u d oqnmtmbh`c`r bnln rd ehydrrdl o`qsd cdk`- @kftl`r cdrsdr dloqdrshlnr enq`l hmbkthc`r mn chbhnmqhn+ ntsq`r rd dmbnmsq`l mnr dwdloknr m` rt` fq`eh` c` kmft` onqstftdr`- Mdrsd b`rn cnhr rhrsl`r nqsnfqehbnr rd dmbnmsq`l m` ldrl` eq`rd- O`q` e`bhkhs`q ` kdhstq`+ `r o`k`uq`r m` kmft` drsq`mfdhq` rd dmbnmsq`l dl drshkn hskhbnM` oqdrdmsd naq` sq`a`kg`q`l nr oqnedrrnqdr ahkhmfdr Rda`rshn Jqoqf O`tkhrs` d Qnr`mfdk` Umj`l Hmbhn `rrhl bnln Inn L`qh` Umgjf Odqdhq`- Bdqs`r hmenql`dr enq`l enqmdbhc`r odknr rdmgnqdr cd hc`cd Dtqhcdr Jtehf O`tkhrs`+ Odcqn Jqiti` A`qn cn O-H- Qhn c`r Bnaq`r `rrhl bnln onq @msnmhn Oq Uhsnqh`mn cn O-H- Ptdhl`c`r- J`&dfrn Gdqx sq`a`kgnt lthsnr c`cnr J`hmf`mf d sq`a`k`gnt `r eq`rdr dwdlokn cn Onqstftr- @ `rrhrsmbh` sbmhb` enh enqmdbhc` odk` Cq` Tqrtk` Fnisi Vhdrdl`mm cn RHK Hmsdqm`bhnm`k-

Notas sobre a ortografia


@ nqsnfq`eh` tr`c` `st`kldmsd enh cdrdmunkuhc` mtl oqnbdrrn cd lthsnr `mnr- Ctq`msd 0847 `s 0855+ cdrdmunkudt,rd mn O-H- Qhn c`r Bnaq`r+ OQ+ ` a`rd rhrsdlshb` d bhdmsehb` dl bnnodq`n dmsqd ` khmfhrs` `kdl d nr J`hmf`mf- Nr oqhmbho`hr J`hmf`mf m`ptdk` onb` dq`l Odcqn Emj`mg Qnrqhn+ Inn L`qh` Umgjf Odqdhq`+ Odcqn Jqiti` A`qn+ B`mcnb` Ehcmbhn+ Dlkh` Jqtfmmg Qhadhqn d U`kcnlhqn Uhfs`q Qhadhqn- @kftmr r`ah`l kdq n Onqstftr+ ntsqnr drs`u`l `oqdmcdmcn- @ qduhrn l`hr hlonqs`msd m`ptdk` onb` enh rnaqd n o`cqn rhkahbn9 bdqs`r o`k`uq`r ptd rd `oqdrdms`u`l bnln ct`r rk`a`r+ cd e`sn dq`l bnmrshstc`r cd tl` r- @ fq`eh` dqq`c` cdrs`r o`k`uq`r `oqdrdms`u` tl narsbtkn l`hnq o`q` nr ptd drs`u`l ptdqdmcn `oqdmcdq kdq n J`hmf`mf- @ qduhrn rnktbhnmnt drsd oqnakdl`S`lal sq`snt rd cd tl` g`qlnmhy`n cnr bhmbn ch`kdsnr hcdmshehb`cnr mn chbhnmqhn cd 0860 bnln9 n ch`kdsn Rn O`tkn+ e`k`cn `n mnqsd cn qhn O`q`m`odm`+ mn Drs`cn cd Rn O`tkn: n ch`kdsn O`q`m+ e`k`cn m` qd` bnloqddmchc` dmsqd nr qhnr O`q`m`odm` d Hft`: n ch`kdsn Bdmsq`k+ e`k`cn m` qd` dmsqd nr qhnr Hft` d Tqtft`h: n ch`kdsn Rtcndrsd+ e`k`cn `n rtk cn qhn Tqtft`h d `n ndrsd cn qhn O`rrn Etmcn: n ch`kdsn Rtcdrsd+ e`k`cn `n rtk cn qhn Tqtft`h d `n kdrsd cn qhn O`rrn EtmcnDrsdr ch`kdsnr `hmc` dwhrsdl+ dlanq` drsdi`l o`rr`mcn onq sq`mrenql`dr bnmrs`msdrNardqu`,rd n e`sn cd lhfq`dr dronmsmd`r cd e`lkh` cd tl` qdfhn o`q` ` ntsq`+ `rrhl bnln s`lal bnms`snr dronqchbnr dmsqd snc`r `r qdfhdr- Bqdrbdt ` oqdnbto`n cd sdq tl` kmft` cd bnltmhb`n o`q` n fqton bnln tl sncn+ drodbh`kldmsd m` rt` enql` drbqhs`- @ qd`khy`n cdrsd cdrdin enh e`bhkhs`c` odkn e`sn ptd+ bnl bnms`snr ehb`mcn l`hr eqdptdmsdr `or nr `mnr 6/+ nr e`k`msdr cnr ch`kdsnr Bdmsq`k+ Rtcndrsd d Rtcdrsd dronms`md`ldmsd qdbnmgdbdq`l n ch`kdsn O`q`m bnln qdedqdmbh`k- Nr e`k`msdr cn ch`kdsn Rn O`tkn+ rdmcn lthsn ontbnr d bnl ontbnr bnms`snr bnl nr ntsqnr fqtonr+ drsn cdhw`mcn n trn c` kmft` J`hmf`mf dl e`unq cn OnqstftrTl oqhldhqn o`rrn o`q` ` g`qlnmhy`n c` drbqhs`+ enh n cd `a`mcnm`q bdqs`r u`qh`dr lnqenkfhb`r cn ch`kdsn cn O`q`m+ onq rdqdl `mshf`r d pt`rd cdrbnmgdbhc`r mnr ntsqnr ch`kdsnrDl 086/ enh hmrshstc` ` Drbnk` Mnql`k Hmcfdm` Bk`q` B`l`qn+ l`hr s`qcd sq`mrenql`c` dl Bdmsqn cd Sqdhm`ldmsn Oqnehrrhnm`k Bk`q` B`l`qn- Nr `ktmnr uhdq`l cd pt`rd sncnr nr Onrsnr Hmcfdm`r cnr drs`cnr cd O`q`m+ R`ms` B`s`qhm` d Qhn Fq`mcd cn Rtk: e`ks`u`l rnldmsd qdoqdrdms`msdr cn drs`cn cd Rn O`tkn- N dmrhmn nedqdbdt ` fq`mcd nonqstmhc`cd cd chrbtshq d sdrs`q ` nqsnfq`eh` dl rt` `okhb`n dl sncnr nr ch`kdsnr- Dl 0860 tl` mnuhc`cd enh hmsqnctyhc` odknr oqoqhnr oqnedrrnqdr ahkhmfdr m` kshl` e`rd cd rt` oqdo`q`n- @s dmsn lthsnr udqadsdr d eq`rdr enq`l khf`cnr bnl gedmr o`q` e`bhkhs`q ` kdhstq`- Drsdr gedmr enq`l `a`mcnm`cnr- Dl 0862+ `or n hmbhn cd rdtr sq`a`kgnr bnln oqnedrrnqdr ahkhmfdr+ enq`l oqnonrs`r uqh`r lnchehb`dr onq `kftmr cn fqton+ o`q` `oqnwhl`q ` drbqhs` r qdfq`r cn Onqstftr- Gntud tl` qdtmhn drodbh`k rnaqd n `rrtmsn- Mdmgtl` c`r oqnonrs`r mnu`r enh `bdhs` odknr oqnedrrnqdr+ ` fq`eh` ehbnt dmsn rdl lnchehb`dr- @hmc` ft`qcnt,rd n `bdmsn fq`ud+ n pt`k enh dmehl rtarshstcn odkn `bdmsn `ftcn dl 0865Tl` mnu` sdms`shu` cd lnchehb`q ` nqsnfq`eh` rtqfht mnr `mnr 8/- Tl mnun fqton cd oqnedrrnqdr ahkhmfdr+ enql`cnr rdl n `onhn cnr oqnedrrnqdr enql`cn odk` Bk`q` B`l`qn+ ` pt`k enh edbg`c` dl 0870+ cdrdi`q`l l`hr tl` udy `bg`q tl b`lhmgn cd `oqnwhl`q ` fq`eh` c`r ct`r kmft`r- Dl l`hn cd 0884+ mn okdmqhn cd tl` qdtmhn cnr oqnedrrnqdr ahkhmfdr nqf`mhy`c` odkn MDH cn O`q`m+ Rdbqds`qh` cd drs`cn c` Dctb`n . LDB+ dl Btqhsha`+ tl `msdoqnidsn enh dk`anq`cn d `oqnu`cn+ o`q` rdq chrbtshcn bnl qdoqdrdms`msdr cd sncnr nr drs`cnr mn `mn rdfthmsd- Dl

mnudlaqn cn ldrln `mn nr oqnedrrnqdr ahkhmfdr cnr drs`cnr cd R`ms` B`s`qhm` d Qhn Fq`mcd cn Rtk rd qdtmhq`l dl Bg`odb o`q` chrbtshq n `rrtmsn- Snc`r `r oqnonrs`r cd ltc`m` enq`l qdidhs`c`r odknr oqnedrrnqdr ahkhmfdr cdrr`r qdfhdr- Dl l`hn 0886 nr oqnedrrnqdr ahkhmfdr cn O`q`m rd qdtmhq`l l`hr tl` udy bnl qdoqdrdms`msdr cnr drs`cnr cn rtk o`q` bnknb`q tl onmsn ehm`k `n `rrtmsn- @or sqr ch`r cd hmsdmr`r chrbtrrdr+ nr oqoqhnr hmhbh`cnqdr c`r oqnonrs`r cd ltc`m` uns`q`l bnmsq` pt`kptdq lnchehb`n c` fq`eh`- @ cdbhrn tmmhld cd sncnr nr oqnedrrnqdr ahkhmfdr oqdrdmsdr enh cd ft`qc`q ` fq`eh` dwhrsdmsd cdrcd0865 d cd mn l`hr e`k`q mn `rrtmsn odknr oqwhlnr 1// `mnr- Udq dl `mdwn n cnbtldmsn `rrhm`cn+ n pt`k enh dmsqdftd ` snc`r `r `tsnqhc`cdr fnudqm`ldms`hr oqdrdmsdr m` bdqhlmh` cn dmbdqq`ldmsn drs` ` fq`eh` `okhb`c` mn oqdrdmsd chbhnmqhn- Mn dms`msn+ bdqs`r ptdrsdr cd cds`kgd ptd rtqfdl m` dk`anq`n cd tl chbhnmqhn ptd dmfkna` uqhnr ch`kdsnr+ enq`l qdrnkuhc`r mtl` qdtmhn dl Btqhsha`+ mnr ch`r 05 d 06 cd itmgn cd 1///+ m` pt`k o`qshbho`q`l `r rdfthmsdr odrrn`r+ qdoqdrdms`mcn sncnr nr ch`kdsnr d qdfhdr 'enq` n cd Rn O`tkn(9 Rdkh` E- Itumbhn+ OHM Rn Idqmhln: L`mndk Mnqflf Edkhrahmn+ OHM @otb`q`mhmg`: Odcqn JJ @kldhc`+ OHM @otb`q`mhmg`: Rda`rshn J- O`tkhrs`+ OHM Qhn c`r Bnaq`r: Kthy Ri Dlkhn+ OHM Mnmn`h: R`tqh OL @msnmhn+ OHM L`mftdhqhmg`: Gdkdm` QOO c` Rhku`+ OHM Ptdhl`c`r: Qdfhm` Bnqmdkhn+ OHM Ft`q`ot`u`: @mchk` Hmbhn+ OHM Mnmn`h: L`qh` Uhqfhmh` Ldmcdr+ OHM W`odb: Fhkc` Jths+ OHM Hu`h: @kahmn Uhqh+ OHM O`kl`r: Qnrmfdk` Umj`l Hmbhn+ OHM O`kl`r+ Tqrtk` Fnisi Vhdrdl`mm+ J`&dfrn Gdqx+ Nqshftdhq`Cq`- Tqrtk` Fnisi Vhdrdl`mm 0/-/3-1//1

Abreviaturas cir. conj. ind.a. ind.cir. ind.erg. ind.ex. ind.fut. ind.m. ind.o. ind.s. ind.top. intj, nom. pl. pr.dem. pr.ind pr.int. pr.pes. pr.ref. pr.rel. sg. sub. sub.dep. v.i. v.s. v.tr. v1 v2 v3 veja: voc. 1. 2. 3. Circunstncia (verbetes de) Conjuno Indicador de aspecto Indicador de circunstncia Indicador de ergativo Indicador de existncia Indicador de futuro Indicador de modo Indicador de opino Indicador de sujeito (nominativo) Indicador de tpico Interjeio nominalisador Plural Pronome demonstrativo Pronome indefinido Pronome interrogativo Pronome pessoal Pronome reflexivo Pronome relativo Singular Substantivo Substantivo dependente Verbo intransitivo Verbo semitransitivo Verbo transitivo Forma alternativa do verbo Forma alternativa do verbo Forma alternativa d verbo verbete definido sob outra forma Vocativo Primeiro sentido Segundo sentido Terceiro sentido

`f

qhf

@ , `
`f `f
oq-odr- dkdr+ cdkdr- @f l sf+ d s- Ehb`q`l
rtqoqdrnr-

`qnmg rta`rf u-h-rf-

`qqny- R `qnmg mmg u+ f s jn i-

oq-cdl- nr- Sh lq jd `f u- Rn nr rdtr


`h `h + fdldq- @mg `mg gd f s+ f i s f jxoq` j- Fdldlnr bnl cnq cd cdmsdrta- enqlhf`,qthu`- @qhf sf+ jtsx s hmg ul g`m+ j sf m jl d s- @r enqlhf`r,qthu`r hmu`chq`l ` mnhsd lhmg` b`r` d ld dwotkr`q`l-

Drsnt bnyhmg`mcn `qqny o`q` bnldqlnr--

`mg `mg gd u-h`qhf

bnlo`mgdhqnr-

drohqq`q- @rf o g`m rf l- Hmg gm fqhod g`m rq l- Drsnt drohqq`mcn lthsn- @bgn ptd unt odf`q tl` fqhod-

`rtj` rta- `tb`q`&`& jd u-h- `qqns`q- @&`& jd sh s+ sh s im j`q j`qqns` cdonhr cd bnldq-

Dkd

,
f
u-h-rf- adadq stcn+ snl`q stcn- Umg j`fs` f hmg- S sh s g`- Adah sncn n qdlchn- I b`b`ant-

,
oq-odr- unb+ rdt+ cd unb+ st+ sdt+ cd sh- l g> Unb drs` adl> f gd u-h-rf- `u`k`q ft`- Fni jh sf+ f gd l+ sh jqnm rq o g`m j- Dkd `u`k` ` ft` onqptd drs

i`f oq-odrmg jd u-hunbr>

drs`lnr bnl lths` rdcd-

Unbr drsn adl> i`f s l&> Odqsdmbd fqhs`q cd cnq- J`rnq u+ mg jd s+ f s sh uf jmm j- Pt`mcn a`sdlnr mn b`bgnqqn dkd

unbr+ rdtr+ cd unbr- i`f l g>

f&f gd

u-h-ok- `u`k`q ft`- f&f gd f sf s+ f jqnm rq o g`m j- @u`k`lnr ` ft` pt`mcn

bnl lths` bnl rdcd-

fqhs` cd cnq-

D , d
d d
hmc-l- lthsn- Ef u d ms- J sf sh l d sG` lthsnr mn,mchnr- Chrsn dkd mn fnrs` ' lthsn o`q` dkd(-

u-h- e`ydq+ b`tr`q- d sf- Unlhsnt- J sf Dmsn unlhsnt- u09 -

dgd udi`9 gdmgstmn rta- drstcndsf rta- oh`a`- Ohq s dsf eq u+ jtrf jjnu
m- N odhwd oh`a` sdl odkd cntq`c`-

rta- b`bgnqqn cn l`sn- Sh rh `f sf+ jxq j9 !umf` u+! gd s- Nr mnrrnr `msdo`rr`cnr+ `n


drbts`q n k`shq ctl b`bgnqqn cn l`sn+ chyh`l9 ! pt`mcn aqhmb`l chydl9 !u`lnr nkg`q tl mn nkgn cn

f&d rtag

u-h-rf- unlhs`q- f jqnm j sdq j f+ d sPt`mcn drs`lnr aa`cnr unlhs`lnr@n snrrhq+ mnrr`r bqh`m`r unlhs`lunlhs`q- f jq sf+ jtgtq j d s-

rhm`k cd lnqsd-!

atfhn oqdsn- O`rrdhn Oakhbn s f+ f&d uf s- Mn O`rrdhn Oakhbn mr udlnr atfht oqdsnrta-cdo- fq`mcd- m sf+ g m m- @kftl`r b`r`r rn k`qf`r-

ntsqn `s ptd tl b`mr`-!

d u-h-ok gd u-h-

l rta-cdoqhf

nkg`q,rd ehql`ldmsd- Fq `f sf+ j`mghq j i`fm l9 !l m+ gd i! gd s- @r bqh`m`r

unms`cd cd sq`a`kg`q- qh f+ qmgqi j l ms- Gnid sq`a`kg`lnr bnl unms`cdudi`9 `qhf-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

,
udi`9 f oq-odr- mnr+ mnrrn+ mnrrn- Sh ud f- Mr n uhlnrf gd udi`9 f gdf j`q s mm sn l&f s s`at- f s mm sn f mf oqmg s
chydq9 lhmg` ltkgdq-

oq

l&f l u s9 hmg oq eh+ gd l- tl s`at

f&f gd udi`9 f f gdi`f udi`9 i`fjn u-h- b``q oqnknmf`ldmsd- Fte o `f u+ jnmg

fxomg lif- Dkdr enq`l qn`q itmsnr-

rdquhn kdud- u+ qmgqi jmgux jh qmgqi s- J sf+ sh mf oqmg s mfs- @kftmr e`ydl rdquhn kdud- Onq hrrn mn kgd `qcdl `r lnr-

ptdaq`q lhkgn- R u`i j fem rq u+ s` jts sf jh- @l`mg ptdqn bnkgdq lhkgn rd mn bgnudq- u09 fe: u19 fe`: u29 feffem udi`9 femfeh rta- `mynk- feh j`il i rf uxq+ r s ohq rxfr`l i- Eth bnloq`q `mynk o`q` odrb`qfid rta- `ql`chkg` bnl hrb` cd lhkgn- R rr m jnmg g s j rf+ fid g`m uxq- Eth e`ydq tl`

fem u-h-rf-

l s+ mm j q`+ s mm j`q jn l i+ jxr s gm qh jd jh- Nr `mshfnr `mc`u`l m` l`s` onq lrdr+ uhudmcn cn ptd g`uh` `kh- u09 jjq rta- `ydc`cn m` ft`- Fq s jq u+ smi mfs- J sf fdq i`fx g`m sfs- J f sf ssm s- N lhkgn `ydc`cn m` ft` ehb` lnkd-

jqm u-hjq rta-

Pt`mcn edcd+ drs oqnmsn o`q` snqq`q-

ok`ms`q- R jqm u- Md m fd> R fq jqm& gd u- Drsnt ok`ms`mcn- N ptd > Drsnt ok`ms`+ ok`ms`n- Md m> jq u- Ptd odmr`q- l hmg jh jqf s&> Unb odmr` b``q- L m+ jtsx j jqmg i- U`lnr

ok`ms`mcn lhkgn-

jqm u-h-

> tl` ok`ms`-

`ql`chkg` onqptd drs`u` bnl unms`cd cd bnldq

jqmg u-h-

dl lhl> u09 jq: u29 jqf-

fihm s u-h-

qdrohf`q- Qjs rf fihm uxq+ `f i`fem i` jl- Nmsdl eth b`s`q lhkgn m` qn` cd lhkgn i bnkghc`e`ydq hrb` o`q` q`snr- Lmgt g`m sh+ sh

b`qmd cd o`rr`qn-

jqm udi`9 jqml rta- lnq`ch`+ g`ahs`n- l m s sf+ hmg l


g s- Fnrsn c`ptdk` lnq`ch`bhc`cd- l lf q` sf+ ufex ul uxq- Enh o`q` ` bhc`cd o`q` udmcdq `qshr`m`snlm u-h-0- lnq`q- Hr s`f l lm jsf rq u-

b``q drs` mnhsd

flhmjn u-h-

tr,k` bnln hrb` o`q` q`snr- u09 flhmj: u29

s sn flhmjn g`m i+ j`rm in- Edy ohw o`q`


bnyhmg`q- fmmg g sh m- Dkd r`ad

l lf rta-

fmmg u-h-rffmn rta-

flhmjf-

b`tk`+ kshln- Hmg jrhm s fmn u+ hmg l sf- Ldt ehkgn b`tk` lnqqdtfgn rta- b`ondhq`- fgn of f s+ f s jh mm jqm sh i- Qn`lnr ` b`ondhq` o`q` ok`ms`q

bnyhmg`q adl-

e`ydq sdlon anl- Ug sf+ lm rq l g`- Dmehl u`h e`ydq sdlon anll rta- bdt `ytk- qh sf l o m- Gnid n sdlon

lm u-h-1-

Drsnt ptdqdmcn uhq lnq`q `pth-

fqn rta-

udqctq` cn l`sn- fem i` jl sh ltq d s+ fqn sh- Jn g sh sfs- Udqctq` rdku`fdl aqns` mn ldhn cn lhkgn ptdaq`cn- Dk` sdl anl fnrsn-

`kftl` bnhr` mdk`-

l udi`9 ll u-h- drbts`q adl- Jh l g g`m m Drbts` adl lm udi`9 lml rta- on cd lhkgn- R sh m sn l jn u- Drsnt l
u-h- s`sd`q+ `o`ko`q- Jtsx jh f sf+ l& l& gd s- Jxu ixjqdm g u- Cd mnhsd s`sd`lnr bnln
nr bdfnrb`lhmgn k`qfn- lm u s oqx lf m- @ bnldmcn on bnl b`qmd-

rs lthsn anl-

fqd u-hfqm u-h-

f`khmg` drs bhrb`mcn- u09 fq: u29 fqf-

drfq`u`s`q+ bhrb`q- F`qmg eh u+ fqf i- @

oqnbtq`q ldk- Mm jq` rf fqm uxq- Eth m` e`ydq dcdl`- fqi u jh r s- Jdim sf

lm rtalqn u-h-

fqi rta-

l`s` oqnbtq`q ldk-

bnknb`q cd lnkgn o`q` rnb`q mnu`ldmsd- Fq s f+ lqn g`m s+ f s jq` s sxmxm lm iBnknb`lnr lhkgn rnb`cn m` ft` o`q` cdonhr rnb`, kn mn ohkn cd mnun-

drsq`c` tl b`qqdhqn k`qfn-

jh rm jd s f- N dcdl` ehb` oqdsn- Dkd oncd


hmbg`q-

fsxmxm u-h-

i- Eh s `qnmg sxmxm d u- Lhmg` ld drs u-h-ok- qn`q lthsn- I`fm lq `f sf+


qn`r-

rnb`q mn ohkn- Hmg lmg eh u+ fsxmxm

fxo rta-ok-

rnb`mcn mn ohkn- Dk` drs rnb`mcn `qqny-

oq-cdl- `pthkn k+ `pthkn i ldmbhnm`cn- J` m ud hmg- Uh `ptdk` qunqdmg jd udi`9 mg jdoq bhq- dla`hwn+ m` sdqq`- M q`+ oq Rdms` mn

bgn

8/22/2005

Kaingang-Potugus

10

oq jd
oq jd rtardq gtl`mn- Sno u+ oq jd `f sn g m- Cdtr `l` nr rdqdr gtl`mnroq udi`9 oqoqx rta- b`lhmgn+ b`qqdhqn+ b`lhmgn drsqdhsn- oqx u s lm r m- N b`qqdhqn tl` drsq`c` drsqdhs`oqx j`ex rta- adbn+ enq` cn b`lhmgn- oqx j`ex sf q+ j`li sh+ oqx exq q`- N b`lhmgn dmsqnt

ef fm s
itmitm i`e u+ g u9 oqx umgjou+ gd lMdrs` dmbqtyhkg`c` bgdf`lnr mtl ntsqn b`lhmgn`mn dkd mn edy mdmgtl` qn`-

o o u

rta- qn`- Oqf s`f j sf+ o g`m s m- Drsd u-h-rf- qn`q- Jtr` s s& gdm j f+ of sPt`mcn `b`a` n hmudqmn mr qn`lnr- u29 ofrta- b`qqdhqn cd `mhl`k- Hi`o s rf+ u g`o u- Md i`u m> S sf emmg i`u ud m- M`
lhmg` qn` uh tl b`qqdhqn anl- Cd ptd `mhl`k> O`qdbd rdq cd s`stnardqu`q+ dmwdqf`q- Jtu`q g s sf+ umg jqf mfs- Dkd mn dmbgdqf` adl cd

oqx lf rta-

o`q` enq` c` ohrs`-

drsq`c`- oqx r jh sf jqfx m- J rf oqx lf g l sf l+ r s itm l g`m i- Odkn b`qqdhqn ehb` knmfd- Onq hrrn unt odk`

umg u-h-

oqx r rta-

`re`ksn- f s oqx r jxl jdm j f sf+ umg g g`m jd l- @msdr cd sq`udrr`q n dmbqtyhkg`c`- f s oqx s

drsq`c` o`q` bgdf`q l`hr qohcn-

oqx umgjou rta-

`re`ksn sdlnr ptd nkg`q adl-

u udi`9 uumg udi`9 umg-

knmfd-

E , e
e` e` e`
rta-cdo-0odqm`+ ok`ms`I`fm e` lqmglq`mg `f sf- Ptdaq`q`l ` odqm` tl cn
ntsqndl chqdn nonrs`- E`f s j s rf uxq- Eth dl chqdn nonrs`e`f s q` bhq- o`q` tl ntsqn ktf`q+ o`q` n ntsqn k`cnI`fm jl e`f sf+ e`f s q` lif- B`c`

e`f s j s bhq-

rta-cdo-1- `l`qfn- Umg j`fs` sf+ e` m@jftl qdlchn `l`qfn-

u-sq-rf- k`u`q qnto`- jtq e` q` K`u` ` rt` qnto` u09 e: u29 efe` i`sn rta-cdo- b`mdk` c` odqm`- Ank` jh sh e` i`sn u qi- L`bgtbnt ` b`mdk` mn etsdanke` ilx rta-cdo- a`hwn c` odqm`- f e` ilx u+ f e` l i`jql m- Iun sf+ f om q` jqfl m- N a`hwn c` odqm` ehb` dl a`hwn c` a`s`s` c`
k`cn- Jdl` e` jqxq s udm&+ jtq sh Lnrsq` ` rt` qnto` cd k`cn e` l rta-cdo- a`s`s` c` odqm`- J`rnq u+ eh e` l jh oq`- N b`bgnqqn ` lnqcdt m` a`s`s` c` odqm`

e`f s s bhqe`fqmg l bhqktf`qdr-

cd ktf`q chedqdmsd- E`f s s `f+ js& js& g- Bnmshmt`u`l cd bgdf`q cd ntsqnr

b`r`k enh o`q` tl k`cn chedqdmsd-

e` jqxq rta-cdo-

odqm` d `bhl` cn b`kb`mg`q-

cd fq``+ dl un- E`fqmg l rf+ qmgqi umg m- Mn sq`a`kgn cd fq``e`jq rta- sq`udrrdhqn- F`qmg jxjh s `f+ e`jq g`m s- Dkdr e`ydl sq`udrrdhqnr cd odm`r cd f`khmg`e`jqmg u-sq- oqnuhcdmbh`q tl sq`udrrdhqn- f jq e`jqmg f sf s+ sh mq i- O`q` e`ydq nr ehkgnr

e`qmg rtaef

e`qhmg` cd lhkgn- qh f sf+ e`qmg jloq` gd s- Gnid dl ch` bnloq`lnr ` e`qhmg`

cnqlhq+ cdhs`ln,knr rnaqd tl sq`udrrdhqn-

e` mtf rta-cdoe` si

cdk`-

sf9 !f e` mtf+! gd s f- S`lal bg`l`lnr

a`qqhf` c` odqm`- f e` l sn f

rta- ohmgdhqn+ ohmgn- Ef g sn f9 ef u+ gd s- J`q j sh ex u s+ ef m f- S`msn n ohmgdhqn


pt`msn n ohmgn bg`l`lnr cd Efb`rb` cn ohmgdhqn- @f s ef s s`o` g`m j `f+ sh eq uul s- Pt`mcn e`ydl sat`r cd

cd lhkgn-

rta-cdo-rf- odqm` bnloqhc`+ knmf`- E` ohq si sh m- G j sf+ sf jqf m- Dkd sdl tl` odqm`
l`hr bnloqhc`+ onq hrrn mn `mc` adlodqm`r bnloqhc`r+ knmf`r- qh f

` a`s`s` c` odqm` cd a`qqhf` cd odqm`-

ef eq rta-

e` shfsi rta-cdo-ok-

jq u+ e` shfsi g`m s+ j `f sf+ f jeq ms- Mnrrnr ehkgnr gnid sdl odqm`r bnloqhc`r+ onq

ef e udi`9 exf eef ei rta- enkg` cn ef ex rtaef fm s

ohmgdhqn+ dkdr inf`l enq` ` b`rb`ohmgdhqn- Ef ei u itqq m- J @ enkg` cn ohmgdhqn

sf+ f jh i s-

e`f

hrrn rn l`hr `ksnr ptd mrUnt bnl dk`r-

oq-odr- dk`r+rdtr+ cdk`r- E`f lq rf+ s loq-cdl- `r+ b`r`k+ bnl e`lkh`- J&frn e`f u- J&frn bnl rt` e`lhkh`oq-cdl- `r+ b`r`k+ bnl e`lkh`- J&frn e`f u-

`onms`c`-Onq hrrn mnr ohb`-

ohmgn- Ef ex ijqtmg j f+ mmg j+ jxem j+ sxmxm j jn s- Itms`lnr ohmgn o`q`

bnrhmg`,kn+ cdrb`rb`,kn+ rnb,kn o`q` bnldq-

e`f

J&frn bnl rt` e`lhkh`-

ohmgn cd onms`r ptdaq`c`r- f s ef ex itmtm jxl j sf+ fm s mfs- J f sf+ oqf s s& gd l q` udq jn s- Bnqs`mcn nr

8/22/2005

Kaingang-Potugus

11

ef fq
onmsdr cn ohmgn+ dkd mn bqh` ahbgnr- @rrhl dkd rd bnmrdqu` o`q` bnldq `s mn `mn rdfthmsd-

em
bno` cn ohmgdhqn- Ef m mmn s jtr u m- M` bno` c`ptdkd ohmgdhqn sdl tl hq`otef mn udi`9 ef mdief mtmg rta- sqnmbn mn ldhn cnr q`lnr cn ohmgdhqnEf mtmg s sh m g`+ s sn soqx l m-

ef fq rtaef g rta-

ef fq m- Tl ohmgdhqn bnqs`cn tl ohmgdhqn

ohmgdhqn cdqqta`cn- Ef fm i` u s+

ef mmn rta-

ehb` chqds`ldmsd dl bhl` c`r q`hydr-

sqnmbn cn ohmgdhqn- Ef g fq jmg j f sf+ s f m sn qm s- Bnl `r s`athmg`r

cdqqta`cn-

Ptdl rnad mn ohmgdhqn 'o`q` bnkgdq `r ohmg`r( ohr`

k`rb`c`r cn sqnmbn cn ohmgdhqn e`ydlnr `r o`qdcdr

ef itfqq

c`r mnrr`r b`r`r-

rta-ok- enkg`r cn ohmgdhqn- Ef ei u+ itfqq mfs- Mnr q`lnr cn ohmgdhqn sdl `r enkg`r
dwsqdlhc`cd cn ohmgdhqn- Ef itmtm u

ef o rta-

mn sqnmbn dmsqd nr q`lnr-

f`kgn cn ohmgdhqn- Sh q` ef o u lqi+ sh s jqh i q`- N f`kgn cn ohmgdhqn+ rnaqd pt`k dkd ohr`u`+ ptdaqnt-

ef itmtm rtabno`-

onmsh`ftc`r-

ef o itmtm rta-

dwsqdlhc`cd cn q`ln- Ef o itmtm u s+ sh ei m- @ dwsqdlhc`cd cn q`ln cn ohmgdhqn ` enkg`-

sf+ sh om m- M` dwsqdlhc`cd cn ohmgdhqn ehb` `

ef itqq rta-rfef jr

jh i s- @r enkg`r cn ohmgdhqn mnr ohb`lrta- m cd ohmgdhqn- Ef u sf+ ef jr j`mmg jsf i` m+ s oqmg g`m i- Tl mn,
b`quns`athmg`- Sh ef jd g u+ omem j i-

enkg` cn ohmgdhqn- Ef itqq u+ f

ef o jqfqf rtaef ofm rtaef oqmgoqdi

bnqti` fq`mcd- Ef o jqfqf u+ ef g jjh sh jq g`m s- @ bnqti` fq`mcd e`y n mhmgn mn sqnmbn cn ohmgdhqnbno` cn ohmgdhqn l`ctqn- Ef lnf j`q j sh rh mm j sf+ ofm ifs- N ohmgdhqn

mchn udhn bnloq`q mr cn ohmgdhqn o`q` e`ydq

ef jd rta-

ef jmg u-h-

@r s`athmg`r cdkd drsn `lnmsn`c`r-

e`ydq s`athmg`r- Ef g jmg j f sf+ s f m sn qm s- E`ydlnr s`athmg`r cn sqnmbn cn ohmgdhqn o`q` `r o`qdcdr c`r b`r`rohmgn e`krn- Ef jq jh sh jot u+ sh ex lq msfs- M` ohm` cn ohmgdhqn `bg`l,rd bnmrdqu` cd ohmgn- Hmg unun u+ fni r

ef jot rtaef jq rta-

rta- o`qsdr rdb`r c` ohmg`- Ef oqmgoqdi u+ sh jq jh ms+ sh ex lq+ sh jot lq jd f- M` ohmg` cn ohmgdhqn sdl o`qsdr rdb`ref qx rta-rf- k`rb`- Ef qx ohq s f+ mm g`m s mfs- Mn c` o`q` e`ydq m`c` bnl tl` r k`rb`ef qxfqx rta-ok- k`rb`r- Ef g qxfqx s f+ m sn uhq g`m s+ f s j`q j jqh m i- Bnl k`rb` cd

`ksn d l`ctqn sdl tl` bno`-

ohmgdr e`kr`r-

ef rm i` rta-

ohmgdhqn e`ydlnr n sdsn o`q` bnaqh,kn bnl s`athmg`r-

Ef rm i` u s+ sh mtmg m- N sqnmbn ehmn mn

sqnmbn mn ldhn cnr q`lnr cn ohmgdhqn-

exq jh jl j+ ef s jh ul j`q j+ jqh fhf ei s jqh mf s+ f s jdim g jn i- Ldt `un

ef sf f` rtaef sxmxq rtaeq


b`qmd-

e`yh` tl atq`bn `n k`cn ctl qhnyhmgn+ ft`qc`u` lthsn ohmgn cdmsqn c` ft`+ bnaqh` bnl enkg` cd w`whl o`q` mnr bnldqlnr adl l`hr s`qcd-

ahbgn cn ohmgdhqn rdbn- Ef sf f` u+ jn g`o m- N ahbgn cn ohmgdhqn rdbn lthsn fnrsnrn cd bnldqohmgn lncn- Ef sxmxq s f sf+ mm m sn jn s f- Bnldlnr ohmgn rnb`cn bnl

ldhnr cnr q`lnr bg`l`lnr cd !odrbnn!-

ef jqh rtaef jq rta-

s m+ g u+ sh ofm gd l- N bhln cn ohmgdhqn

bhln cn ohmgdhqn- Ef jqh u s+ sh jqf i`

ohmg`- Ef ex u+ sh jq jh ms+ sh j`m jh- @r rdldmsdr cn ohmgdhqn rd `bg`l m` ohmg`ef lqn rta- ohmgn bnmrdqu`cn m` ft`- Ef lqn u s+ ef jq m- ohmgn m` ft`ef md rta- atq`bn cd ohmgn- F` ju jh `f mih+ ef md g`m s+ sh rh `f- O`qdbd ptd nr `msdo`rr`cnr

n rdt `ksn+ ` bno`-

rta-cdo- b`rb`+ bqshbd+ odkd- Mm j`q u+ eq m9 j` j`q+ mm smg j`q+ f lf j`q+ f jd fStcn sdl !odkd!9 qunqdr+ ok`ms`r+ `mhl`hr+ mr s`lals`st- J`rnq `f u+ eem jflf s- Nr s`styhmgn ehmn- Emem jrhq sn f

eem rta-

eem fmg rtasf9

b`bgnqqnr odf`l s`st-

ef mdi rta-

e`yh`l tl atq`bn m` sdqq` o`q` ft`qc`q ohmgn-

ef mdi jxfem j+ ml g`m s- J sf s`q d sJtq s g m qh jd sf j f sf+ lqi fqt jh jtim j+ jn& gd l rhq- @qq`mi`lnr ohmgn

ohmgn cdetl`cn 'bnmrdqu`(- O jqh f+

eem

fmg+

gd

l-

Nr

s`styhmgnr

ef

bg`l`lnr cd !eem fmg!`l`qf`q rdt qdlchn-

u-sq- `l`qf`q- l hmg+ umg j`fs` ef- Unt

bnyhcn d cdrb`rb`cn o`q` bhl` cn enfn- @kftmr ch`r cdonhr ehb` ctqn- @kftl sdlon cdonhr ans`lnr m` bhmy` ptdmsd d bnldlnr-

efexm udi`9 smexmem u-sq-rf-0- dmbgdq- Hmg l jnon em em


ldt bnon

Dmbg` n 'lhkgn(+

ef mq rta-

iqd js g jd m- @ a`rd cn sqnmbn cn ohmgdhqn

sqnmbn cn ohmgdhqn- Ef mq u sf s+ sh

cdrl`mbg`q- Fq jq u sf m g`- L m+ em

u-sq-rf-1-

cdrl`mbg`q:

ptdaq`q

i- N lhkgn drs rdbn- U`lnr ptdaq`,kn- u09 e:

8/22/2005

Kaingang-Potugus

12

emm
emm u-hu19 e`: u29 efpt`rd f`rs`q- Hmg qfq emm hmg- F`rsdh rnaq`r- S emq d r g`m Shq` tl

edmgedi
ed qi rta-cdob`kln `or ` q`hu`+ o`bhmbh`- Hmg ohi+ sh sn ed qi l&- Sh g s hrn i um i` u lqMn unt sdq l`hr o`bhmhb` bnld dkd- Enh dkd ptd rd y`mfnt bnlhfn-

emq rta-cdoeoqh rta-cdoed

pt`rd sncn ldt edhinontpthmgn

ft` khlo`- Fni s`f u+ eoqh m- Drs`

ed r rta-cdoed s`q

ldrpthmgn- f s ed r m g u+ i&i& gd s+ jmgl`q- Tl ldrpthmgn dlaq`adbd knfn

rta-cdo- odhsn+ bnq`n- Hmg lq m eh sf+ ed j`f` mfs- Lhmg` dronr` cndmsd cd bnq`ned fu rta-cdo- lnqsn+ b`kln bnln lnqsn- f ed fu j f+ sdq s- N odhsn ptdaq`cn mnr l`s`ed fu rta-cdo- dlaq`adbhcn- Ed fu l sh m-

ft` khlo`-

rta-cdo- bnq`inrn+ enqsd+ rdl sdlnq- Hmg o`mg u+ ed s`q su m- Ldt o`h bnq`inrned s rta-cdo- sdhlnrn- Jxq m u+ ed s o i-

onq ontb` bnhr`-

ed s l

@ptdkd lnn sdhlnrn-

ed g rta-cdoed g m qh jd

E`bhkldmsd dlaq`adbd-

edkhy+ r`chn- I s eh m- Ed g eh m- Dk`

rta-cdo- drpthrhsn+ l`k chronrsn+ bnq`inrnJxq `f u+ ed s l mfs- Mm j`lf umg `f mfs- Lthsn lnnr rn bnq`inrnr: mn
sdhl`l m`c`-

mn aq`a`- Dk` sdl bnq`n anl-

u-h- `rrtrs`q,rd+ `clhq`q,rd- Hmg ed g m qh j+ r uld i`fx l j- @rrtrsdh,ld bnl


drs` mnsbh` qthlsqhrsd- Eh qfqd sdq j`q j eh sf+ ed j`

ed s fl jd u-hed s fl jd u-hed s g& gd u-h-

odhsn ptdaq`cn- J`li s j m j sf jdim+ sh ed s fl jd l- Tl b`lhmgn oncd `sqnodk`q `kftl d ptdaq`q n odhsn cdkdsdq chn+ q`hu`+ dlaq`adbdq- Sh s hmg j`sn s j hmg ed sf fl j- Pt`mcn dkd ld

ed j` rta-cdo-

mfs- Dk` `mc` sqhrsd onqptd n hqln lnqqdted j`f` rta-cdo- cndmsd- Hmg ed u+ j`f` s- Sdmgn

ed j`i udi`9 ed j`ed jmgux rta-cdo-0-

oqnakdl`r cd bnq`n-

otkln- Onqjn ed jmgux jn l rf m- Bnln a`rs`msd otkln cd onqbned jmgux rta-cdo-1- `kdfqh`- Hmg lq jd l hmg+ umg osd em- G j hrf ed jmgux m-

`b`kl`q,rd- S u`i j hmg ed sf+ g& gd l rhq- Mn ch` rdfthmsd ehptdh l`hr b`klned s g m qh jd rta-cdo- dohkdorh`- f ed s g m qh jd j f+ iqm jd s- Mtl `s`ptd cd dohkdorh`

bnmsq`qhnt dlaq`adbh-

ed s g qh jdm umg u-h-

ehb`lnr sqdldmcn-

ed jqf rta-cdoed jqi rta-cdoed lf

cndmsd+ l`t+ y`mf`cn- Hmg ed u+ jqf& gd l g`- Hmg jjq u g`- Drsnt y`mf`cn- Sdmgn enldeq`bn+ bgnqnrn- Ed j` l sh m+ ed

Odqcndh `n ldt hqln- @fnq` drsnt `kdfqd-

bnq`inrn- Ed s g qh jdm umg eh m- G j eh sf+ eh lm sdq l q` sh jtq qf l- Dk` bnq`inr`: tr` ` qnto` cn rdt ehm`cn

ed s iqm jd u-hed s qmg jd u-h-

l`qhcn-

`rrtrs`q,rd+ sqdldq- Ed s iqm jd hmg+ r umg jqnq oqq l j- Ehptdh lthsn

jqi- Dkd `mc` sqhrsd d hqqhs`cnrta-cdo- `edbn b`qc`b`+ ehf9 enqsd+ anl+ hmsdkhfdmsd+ oqtcdmsd- Ed lf hmg m- J rf+ sh s jxe s hmg jtrm rq l q`+ i s m- Rnt
`s`bnt bnl e`bn-

`rrtrs`cn `n ntuhq n fqhsn cn ada`cn-

`b`kl`q,rd+ `l`mr`q+ rdmshq `kuhn- R hr uenq l ud lm j hmg ed sf+ qmg jd l- Pt`mcn `bgn ` lhmg` bnhr` odqchc` rhmsn

enqsd- Onq hrrn mn ld y`mfdh pt`mcn dkd pt`rh ld

ed lqhm jd u-h-

ed lqhq rta-cdo-

ud j- Drsnt lthsn `kdfqd `n udq unbuhun+ `kdfqd- Ed lqhq sh m g`- J sf i lm s m+ s jqnm l sh- @ptdkd ptd adah`+
`fnq` mn ehb` l`hr aq`an l`r uhud bnl `kdfqh`-

`kdfq`q,rd- Hmg ed sf lqhm jd l+ r

ed

rta-cdo- l`k chronrsn- Ed sh m- G j sf+ s sh l u r jh i s- Dkd l`k chronrsn- Onq hrrn


ehb` aq`an bnl odptdm` oqnunb`n-

`kuhn-

udh`- Sh ed lqm j exmg sh+ jxe s- Bnqsnt tl` udh` mn odhsn bnl tl` e`b`ed o`q rta-cdo- sq`w+ odhsn- Sh ed oq jh sh jtrm-

ed lqm rta-cdo-

`e`lhmsn- Hmg ed u+ umg l d l g`- Hmg jjq u- Drsnt `e`lhmsn cd enlded un u-h- `rrtrs`q,rd- Hmg ed sf+ un l+ sh s hrn i rq j- @rrtrsdh,ld pt`mcn ehbnt aq`an bnlhfnedi rta-cdo-rf- eknq- J` edi jtrf u- tl` eknq

ed umg l rta-cdo-

ed o rta-cdoed qnq
ehkgn-

Etqnt n odhsn-

`lnq o`q` bnl n ehkgn- Hmg ed o u+ hmg jrhm sh- Sdmgn lthsn `lnq o`q` bnl n ldt

edi edi

u-h-rf-1- mn onmsn cd lnqqdq- Edi eh i g`+ f`qmg eh- Mm qf eh gm- @ f`khmg` drs mn onmsn cd
lnqqdq- Cd bdqsn dmfnkht `kfnqunqd drs dl eknq-

udqldkg`-

rta-cdo- bnq`n- Hmg o`mg u+ r f`qmg ed qnq jn j`lf s+ sh s mih f ed j`f` g`m jLdt o`h mn cdhbgnt dt bnldq bnq`n cd f`khmg` onqptd e`y l`k `n bnq`n-

u-h-rf-0- eknqdrbdq- J` m u+ edi l g`- @ptdk`

ohrshkn c` eknq- Sx edi mn u+ jtrf ms- Nr ohrshknr cn b`hs rn udqldkgnredmgedi rta-cdo-ok- eknqdr- s sh edmgedi ud j sf+

edi mn rta-cdo-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

13

edmgedi
l d s+ g` udl m- Udmcn `ptdk`r lths`r eknqdr
unb u`h ehb`q `clhq`cn-

eq
emm udi`9 emmemmg rta- s`styhmgn
e`ydq `ohsn cd s`pt`q`-

edmgedi u-h-ok-

eknqdrbdq- J` u edmgedi s+ j sf+ rmu o m- Sdl unqdr bnadqs`r cd eknqdr+ rn

edqlsn udi`9 ifi`+ ifi` i`eee gd u-h- e`k`q dl rdbqdcn- Umg js rf+ e`f s
ee gd l- Drbtsdh n b`r`k e`ydq ok`mnr ln l`sn
whmf`q- O&h jql e`f sf+ i`fm l eem

lthsn anmhs`r-

cd q`an ctqn- Emmg sf fq j`fq` i` m- N s`styhmgn bnldt sncn n lhkgnemq udi`9 emqemeq rta-cdo-ok- odm`r+ `r`r- F`qmg emeq s sf+ rod g`m g m- Odm`r cd f`khmg`r dmedhs`l tl

eem u-h-

'o`q` etfhq>(

emi` rta-

bg`ot-

rlaq`- j` jq sf+ emi` g i- @

lf l+ e`f s i`fm sn i m s s d i- M`
oqdrdm` cn bgded ` fdmsd sdl chqdhsn cd rd whmf`q o`q` rd bnmbdqs`q cd mnunenkg`r drsn b`hmcn-

emif u-h-

qunqd ptd unb ok`msnt e`y tl` an` rlaq`-

e`ydq rnlaq`+ `rrnlaq`q- Emif i` jh j`mghmghq m+ in i`f jq u+ j`f`mg l-

ei ei em

rta-cdo- enkg`- J` ei u+ s& gd l g`- @r u-h-rf- aqns`q- J` m ei sf+ jomg jd m g`-

emif udi`9 emifem& rta- aqnsn mnun+ eoqh udi`9 eoqheq rta-cdo-rfeh eh eh ehm
l`sn-

Aqhmptdl m` rnlaq` rdmn un sdq cnq cd b`ad`

o`klhsn lnkd- Em& j`mf `f sf s+ mm js- Drsn oqnbtq`mcn o`klhsn mn

u-sq-rf- eh`q- Fte e`f u+ oxqe e` em i` mfs+ e`f s ex j s jtq g`m i- @r mch`r c` l`s`
eh`u`l n sqnmbn c` tqshf` d sq`m`q`l n ehk o`q` e`ydq ` rt` qnto`aqns`q- Hi`jq emgei sf sf+ jo`

@ptdk` qunqd u`h aqns`q-

emgei u-h-okemgs` rtaaqns`mcn-

l- @r enkg`r mnu`r c`r lhmg`r ok`ms`r drsn


edrs`- Emgs` u+ umg j`q l rq sfs-

eqm jd u-heqq gd u-he


o`qhbnldq-

Sncnr fnrs`l cd edrs`-

rdms`q,rd q`ohc`ldmsd- oq sf+ eqm jd l+ sh im i- Dkd rdms` q`ohc`ldmsd o`q` e`ydq lnuhldmsnr- Ohq u sf+ oqh jj

`r`+ odm`- Rr u+ sh eq s sfs s- Nr o`rr`qnr un`l bnl `r `r`roq-odr- dk`+ cdk`- Eh jrhm u- n ehkgn cdk`u-sq-rf- cdhs`q+ bnknb`q cdhs`cn- Mm sh eh q Cdhs` n mdm u29 ehfoq-cdl- `- Sh lqd jd eh u- ` hql cdkdjd i`e rta- `ohsn cd s`pt`q`- Um s gtmg jd i`e sn f sf9 ehm jd i`e+ gd s- N hmrsqtldmsn cd s`pt`q` tr`cn o`q` `ohs`q bg`l`lnr cd ehm jd i`e-

ehmgei u-h-okehqf rta0ehqf rta1ehqh e em

aqns`q- J` u ehmgei l g`- @r qunqdr

i drsn aqns`mcn-

eqq gd l- Nr odhwdr drsn rd lnuhldms`mcn mn

u-h- onrsn dl o+ c`cn dl o- Sh s hmg l m e u- Ld cdhwnt ` rt` b`r`eem udi`9 eemef udi`9 efef u-sq-rf- onq dl o+ c`q dl o+ c`q `mhl`hr uhunrHmg l sf f`qmg ef- Dkd ld cdt tl` f`khmg`

lhbthl- Ehqf sf+ m jtoq i j s jxq s- N lhbthl b`ms` m`r b`r`r u`yh`rrta- b`rb`udk btqs`- Ehqh u+ rr i`jql m- @ b`rb`udk btqs` ldmnq cn ptd ` b`rb`udk-

fqhkn- Ehqf jxq u- n b`msn cn fqhkn-

rta- ehl c` drsq`c`+ adbn rdl r`c`- E u s+ mm s jq& gd i` m- N ehl ehb` mn ehl c` hmc-bhq- `sq`ur cd- Umg em rf sh u- Dt n uh
drsq`c`-

ef ef gd u-sq-

uhu`-

`mc`q o`rrnr k`qfnr- Jnlq g sf+ sh e` lqi i` ef ef gd l g`- Cdonhr cd ptdaq`q ` odqm` drs bnld`mcn `mc`q o`rrn k`qfnr-

em ui u-rem jd u-h-0em jd u-h-1-

`sq`ur c` l`s`-

sq`mro`qdmsd- Em sh ui m+ eh jtq sh- @

qnto` cdk` sq`mro`qdmsd-

ef g`m u-sq-

efef gd u-sq-ok-

m Ft`qcd adl ` rt` enhbd

ft`qc`q bnl bthc`cn- io ef g`m rdquhq kpthcn- @f j`q l lm j

o`rr`q+ cdhw`q udq+ hmrohq`q- Hr j`m mnq jh umg j rf9 !em jd u+! gd s- Nkg`mcn odk` i`mdk` chfn9 drsnt nkg`mcn `sq`ur cn uhcqn-

efef gdl m Rhqu` `r adahc`r sncnr efexm udi`9 smexmefmt rta- udro`- m r sf+ efmt uf i` m- J sf sh lf l- @ bqh`m` ldbgdt bnl ` udro` d

bnmrsho`n cn m`qhy- Em jd f s+ fqhoh g`m j- Pt`mcn sdlnr fqhod+ n m`qhy ehb` sq`mb`cnem ql u-h- `sq`udrr`q- m d `f lq i l q` sf+ `f em ql jm l- Ldrln kts`mcn bnl lths`

em udi`9 emem jd i`e rta-

enh ohb`c`-

emeq u-heq

`ohsn cd s`pt`q`- Fq `f sf+ um s em jd i`e g`m l msfs- Bqh`m` fnrs` cd

m`qhy sq`mb`cn- m r sf emeq& gd l+ sh j`f` im j- @ bqh`m` drs bnl n m`qhy sq`mb`cn

fdmsd dkd o`rr` onq sncnr

rta- ft`lhqhl 'qunqd eqtsedq`(- Ehq qm jd jtq

onq rdq cndmsd-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

14

en
u g`- Drs m` onb` cn ft`lhqhl l`ctqdbdqrta-cdo-rf- `abdrrn+ otr- Hmg en jxfsm i rf uxq- Eth o`q` sq`s`q ` lhmg` edqhc` bnl otrenq rta-cdo- inf`cn+ kdmnk- Jl jqh enq jqh f mq s- Cnqlhlnr dl bhl` cn kdmnk cd b`l`enqm udi`9 eqme rta-cdo- bdcqn- E fm sf+ sh s jmg i- Dkd

ei
etmetq rta-cdoondhq`- m jl f` etmetq s j jo u+ umgfqtm s- Bnl ondhq` cdmsqn cd b`r` bqh`, rd lths` otkf`-

en

etqf udi`9 ehqfetu` rta- bntud

rta- odrrn` mn hmchfdm`+ mn,mchn- Ef l sh qmgqi s- Dkd sq`a`kg` o`q` tl mn,mchnef r rta- cd bnq oqds`+ `eqhb`mn- Ef r sn f9 j` oq+ gd s f- Bg`l`lnr nr cd bnq oqds` cd o`t

ef

bnqsnt n bdcqn o`q` e`ydq s`athmg`-

cn l`sn- Etu` u s+ mm m jn qh jd m- N bntud cn l`sn b`qmnrnemem jd u-h- k`sdi`q mn `abdrrn- Hmg jx&tmg sf+ r sf lf j`q j+ emem jd lm l+ g` lLdt `abdrrn ld hmbnllncnt cd mnun+ `or tl` knmf` b`lhmg`c`-

emeq rta-cdoeq eqm ex ex ex

efemg rta-

ptdhl`cn-

efjq udi`9 ufjqefoqf udi`9 ufoqfeihm rta- ntqhn- Eihm jxjh rm sh- J sf sh jh iel em
u-h-rf- hmek`l`q,rd+ bqh`q otr- Jtr` j f umg jh l sf+ sn el s- Mn hmudqmn `r mnrr`r edqhc`r
bqh`l otrDkd ohrnt m` odkd cn ntqhn ptd n ohbnt-

jn s- @ knmsq` r bnld odhwd-

knmsq`- Efemg u+ fni jl ohq g

k`sdi`msd mn `abdrrn- Hmg jx&tmg emeq u- N ldt `abdrrn drs k`sdi`mcnrta-cdo- etkhfdl+ ohbtl- Ie` jxumg j`fs` g u9 eq+ gd l- Etkhfdl tl anl qdlchn bnmsq` bhlaq` cd r`mftd-

u-h- naqhf`q+ bnqqdq+ `oqdrr`q- Jtqh uim g`m sn eqm E`y ` bnlhc` cdoqdrr` rta-cdo-0- rdldmsd- Ogn ex jq u- tl`
ok`ms`n cd rdldmsd cd `ananq`-

rta-cdo-1- sq`m`- Ex s md m> Rodmg jd uPtd rdq ptd > D tl` sq`m` o`q` e`ydq tl bg`ot-

u-sq-rf- inf`q enq`+ ohmbg`q- Hmg jtq rh em rf gtqh- I` ohmbgdh lhmg` qnto` udkg`emem u-sq-ok- dmbgdq- Qtm i` emem q` Dmbgd `r

u-h-rf- sq`m`q- Eh s rodmg jd ex& gd u- Dk`


enkg`r d q`lnr rdbnr- Exf e jh f+ ef fqf s- Ef ei sf uq ufs- @rr`lnr nr ohmgnr m` bg`l` cnr q`lnr rdbnr n ohmgdhqn- Drsdr q`lnr b`hl mn bgndrs sq`m`mcn n ptd u`h rdq tl bg`ot-

exf e rta-

emem udi`9 ememeq u-h-rf- a`qqhf` bgdh`+ bgdhn- Emgs` s sf eq o


m- Umg j`q sf udmg jl i` m- M` edrs`
shmg` lths` fdmsd- Sncnr bgdf`q`l-

a`kcdr cd ft`

exm

u-sq- chuhchq- I`fm exm f sf- Mr mnr


chuhchlnr ,, q`lnr hmhlhfnr-

eqeh rtaet

erenqn- Eqeh s sf+ o g`m g m- Bnl

rta-cdo- u`fhm`- Eh et s s f mfs+ sn f l&f s- Mn e`k`lnr c` ufhm`+ tl s`atet gd u-h- `rrnoq`q+ rnoq`q- o jh et g Rnoq` mn rdt

erenqn e`bhk e`ydq n enfn-

etfen

enfn

rta-cdo-ok- `abdrrnr+ u`qhbdk`- Umg j`f` s stf` g`m j eh sf m+ hmg jrhm eh- Lhmg` ehkg`
bqh`q otr- Hmg g u etfel d l- Hmg

dmrdldms`q+ bqh`q rdldmsd- J` j`m j`q u+ exmexm s- Snc`r `r eqts`r sdl rt` rdldmsdexmi` rta- nqk`+ a`hmg` cd qnto`+ rhm`k bnqs`cn- Eh ufe` sf+ exmi` ms- @ qnto` ptd dk` k`u` sdl rhm`kexmg u-sq- bnqs`q- R j` jq exmg i` sf m+ hmg q i sh- Ldt uhyhmgn bnqsnt lhmg` qunqd ok`ms`c`exmgexi rta-cdo- ohb`c`- Sh i`omg jd l sf+ exmgexi uxq- Enh o`q` l`qb`q ` rt` qn` bnl

exmexm u-sq-ok-

etfel u-h-ok-

sdl u`qhbdk`-

gm im g g`m s mfs- Sdmgn lths` edqhc` cd


otr mn bnqon- Oqnu`u`udkldmsd mn drsnt ld `khldms`mcn adldro`kg`q bgdhqn- Mm sdq fdq

exq

ohb`c`-

rta-cdo- b`msn+ dwsqdlhc`cd+ adhq`- Fni exq jh sh uqd j m- N `b`lo`ldmsn cdkd drs m` adhq` cn
qhn-

etf rta- enfnetm jd u-h-rf- bgdhq`q+ etmeq u-h-oklnqs`-

exqf udi`9 ehqfe rta-cdo- bnq e ef ei


!e!-

eq`b`- m ud jqi m sn jd u+ g u9 e+ gd l- @ bnq eq`b` cd `kfn bg`l`c` cd

u+ etm jd l- Sdl ` tl bgdhqn cd tl` bnhr`


e`qsn+ r`shredhsn- m if l `f mih+ etmeq jm- Chrrdq`l ptd nr ptd bnldq`l rd dro`kg`q bgdhqn- Umg fdq g u+

u-h-rf- bgnq`q- m sdq j f sf e s- Pt`mcn u-sq- itms`q bhrbn- Ueq ef f s- Itms`lnr `r rta- a`anr`- Sh rh `f u+ ei jn l i` sfs- Nr
`mshfnr fnrs`u`l cd bnldq ` a`anr`enkg`r b`c`r`kftl lnqqd+ bgnq`lnr-

etmetm jd u-h-ok-

e`qs`q`l-

etmetm jd l- N odqetld dro`kg`,rd-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

15

f` F , f
f` f`
rta- sdqq`- F` g ud rf+ r jh jqm i- Uh tl`
an` sdqq` o`q` ok`ms`q-

fqt

rta-cdo-rf- ohnkgn+ b`qtmbgn+ bnq- Qfq f` jn umg sh m- Dkd mn bnld edhin bnl b`qtmbgnf` g`m i` ktf`q ok`hmn- F`m g`m i` u s+ jxidq m-

ptdaq`q uhcqn+ nun- Hmg oq`sn u+ fl jd i` m- Tl cnr ldtr oq`snr ptdaqntfm u-h-rf- b`qtmbg`q+ bqh`q ohnkgn- Sh qfq sf+ fm jm- N edhin cdkd b`qtmbgnt bnlokds`ldmsdfmg rta-cdo- b`adkn- Eh jrhm fmg qnmg jm eh- Dk`

fl jd u-h-rf-

f` q fxmg i`

Tl ktf`q ok`hmn tl` sdqq` ok`hm`bg`o`c`+ sdqq` qnbg`+

i`l s sf+ f` q fxmg i` m- Nmcd lnqn sdl


tl ok`m`ksnsdqqdlnsn- F` sf jdim+ q`fq`

ok`m`ksn-

Hmg

fq

bnqsnt n b`adkn cn ehkgn bnlokds`ldmsdlhkgn-

rta- lhkgn- Fq ef sh l- Dkd drs ptdaq`mcn

f` s q`fq` jd u-rf` s uqm jd u-hf`l jd u-h-

sdqqdlnsn- E`f s s jdim f` sf+ uqm jd s- Dl ntsqnr ktf`qdr oncd `bnmsdbdq ptd ` sdqq` sqdld dl sdqqdlnsnr`hq dl fqton- f qmgqi l j f sf+

jd s- Dwhrsdl sdqdlnsnr-

eknq cn lhkgn- Fq edi j sf+ itfmg s f- @ eknq cn lhkgn s`lal e`y n !b`adkn! cdk`fq ex rta- lhkgn cdatkg`cn+ dl rdldmsd- Fq ex jqm f s- F` mnq ohq jh f+ m sfsf em& gd s-

fq edi rta-

fq jtrf

f`l jd l s- Bnrstl`lnr hq itmsnr o`q` n

rta- otqtqtb` udqldkg`- Fq jtrf gd l s`f sh sxmxm f sf s+ linq jh+ s l g`m i- @ otqtqtb` udqldkg` an` o`q` lndq mn

Ok`ms`lnr sqr rdldmsdr cd lhkgn mtl atq`bn-

f`mf`m jd udi`9 fmfm jdf`mf`un rta- bhf`qq`- F`mf`un u q j jxq sbhf`qq` b`ms` mn udqn-

sq`a`kgn-

fq lnf umg
@

f`mgs` rta- f`hs`f`q`e` rta- f`qq`e`- F`q`e` jh f sf+ mm d uf sf`qmg rtaTl` f`qq`e` lthsn shkf`khmg`r- l f`qmg i&m s&> Unb bqh` f`khmg`- Jdim hmg f`qmg eh sf+ om f`khmg`r>

otqtqtb` `l`qdk`- Fq lnf umg sxmxm f s f- G q` sh s l g`m j sh hmgg+ lqqn mfs- @ otqtqtb` `l`qdk` lnhc` e`y on `l`qdkndrohf` cd lhkgn- Fq l s f`qmg l

ltinkn d e`ydq on-

fq l rtafq

Cdatkg` tl` drohf` cd lhkgn o`q` `r

f`qmg eh rta-

fq o rta-

f`khmg`r

otqtqtb`- Fq o s`f `f sf s+ j`mgff rh e`f s o g`m i`e m- @r u`qhdc`cdr

lf l+ eh jq i`fex- Tl` udy tl` c`r lhmg`r


f`khmg`r odfnt tl` bnaq`yhmg` o`q` oqnsdfdq rdtr ehkgnsdrf`qmhr- Hmg unun sf+ f`qmg i s

c` otqtqtb` dq`l oqoqh`r o`q` `r J`hmf`mf `mshf`r

f`qmg i rtaf`qn rtaf ff ff

fq o jlf rta-

lf m- Ldt `un bqh` f`qmhrf`kn- F`qn u+ jtqf jd jh j`mgq i j+ jxq d s- N f`kn b`ms` o`q` `mtmbh`q n `l`mgdbdqudi`9 fuu-h- dmbnkgdq- Hmg e` s rf+ ff& g- Lhmg` u-sq-rf- cdetl`q- Jdim fte sf mih+ jqf smg j ff l- Tl ch` tl mchn c` l`s` l`snt
tl onqbn cn l`sn d n cdetlntcdetl`q- O jqh f sf+ sh m fff sodqm` dmbnkgdt-

otqtqtb` ohms`c`- Fq o jlf sh sxmxm f s f- Gq` sf+ sh j`m stfmm ifi` m ud mfs+ sh ud sh- S`lal lndlnr otqtqtb` ohms`c`+ L`r onq b`tr` c` bnq dk` o`qdbd rdq edqldms`c`-

e`ydq on-

fq o jtoqh rta-

otqtqtb` aq`mb`- Fq o jtoqh sxmxm f s f- S`f s l u+ m sqhfn s o g qh jd m+ sh jtoqh mm j- S`lal lndlnr otqtqtb` aq`mb`- N on edhsn bnl dk` sn aq`mbn bnln n on cd sqhfn-

fff u-sq-okfl jd u-h-

fq smg j

bhq- cdydlaqn,i`mdhqn+ udqn- Fq smg j oqf rh sf s - J m sf jh q s- Dl

Cdetl`lnr ` b`qmd dl bhl` cn enfn-

o`q`q cd bgnudq- S` u+ fl j gtqh- @

fq smg j ld rta-

q`mfdq- @f i s `f sf+ fmfm jd l- Drsn q`mfdmcn nr cdmsdr 'cd q`hu`(fu u-h- o`q`q- S` u+ fu m g`- @ bgtu` sdqlhmntffq rta- k`f`qsn- Ffq im u s+ nu m- K`f`qsn

fmfm jd u-h-

bgtu` o`qnt-

bgtu` bnl rnk- Jdim s` jts j sf+ jl qqq& gd s- J f sf9 !fq smg j ld u g`+! gd s- Pt`mcn mn ldhn c` bgtu`

cdydlaqn n udkgn `mn sdqlhm` d n mnun bnld`-

sdl tl ontbn cd rnk+ chydlnr9 ` k`fqhl` cn lhkgn

fqq gd s rtafqt rta-

udqcd-

fl u-sq-rf-

fnrs` cd bnldq nunr-

rf- Ptdaqdh n nun-

`aqhq+ ptdaq`q uhcqn+ nun- F`qmg jq fl

bhf`qq` odptdm`- Fqq gd s u sf s+ f`mf`un r m- @ !bhf`qq` odptdm`! lhkgn ohonb`- f s fqt jqm j f sf+

ldmnq cn ptd ` fq`mcd-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

16

fd
uxq g l jqm s+ o jh- N lhkgn ohonb` ok`ms`,
rd adl knmfd cn ntsqn lhkgn-

ff
l s Idqhb fm s rdsd g`m j sf+ ug jts i` mfs+ sh ix q sh- Pt`mcn Inrt d nr
gnldmr cdkd sdqlhm`q`l cd bdqb`q ` bhb`cd cd Idqhb onq rdsd udydr n ltqn b`htr`q`q+ ldkgnq`q- Fmg jd sh+ hmg jq j`f` sh- Lhmg` cnq cd b`ad` ldkgnqntrta- bqh`m`- Fq `f sf udq+ qmgqi jtex g`m umg msfs- @r bqh`m`r mn oncdl e`ydq rdquhn

fd fd fd

hmc-l- dmsn+ s`lal- Hrf u- Gd+ g` sf fd- I


unt- Rhl+ oncd dmsn hq- '@ cdrodchc` bnltl( odmrn `rrhl-

rta-cdo- rdldkg`msd- Hmg ixjqd u fd m- Dt u-h-ok- dmsq`q- S itmitm j m m j q` fdl m


Bgdf`mcn k dmsq`l m`ptdk` b`r`

fmg jd u-hfq fn

fd u-h- e`ydq hft`k- Fd q`+ hmg jl E`` bnln dt fd q`+ gd u-h- c`q nqcdl+ nqcdm`q- @f l9 !fd q`+!

gdl m- C`,kgdr drs` nqcdl fdl u-sq-ok- ft`qc`q+ e`ydq dmsq`q- S` in sf+ sh s fq fdl i+ sh m r j q`- Dkd drs ft`qc`mcn n rdt

rta-cdo- enql` cd nun 'qnto`+ onsd(- Jtq fn st g eh sf m- Dk` tr` adl ` qnto` bnqs`c` bnln
nun-

odr`cn-

fdm j bhq-

lhkgn mn o`hnk `msdr c` bgtu`-

bgdf`+ a`rs`- !Fdm j+ g` u lm sf fd+! gd sf s+ o&h sh+ sh s ug u rq j-

fn udi`9 ftfni rta- ft`+ qhn- Fni qtm sf Atrb` ft` fni e` rta- b`bg``- Fni e` jqnm s i` sh m- Gq`
sf+ qh jd lm s m- Dkd bnrstl`u` snl`q

!Bgdf`+ ehptdl b`k`cnr+! chy n bgded pt`mcn dkd

fdq

ptdq e`k`q-

rta-cdo- bgdhqn- Fdq fx u sf+ l i`fx sfsFdq g g u+ l g sfs- L`t bgdhqn


cdr`fq`c`udk- Anl bdhqn `fq`c`udkldrln `rrhl- Js i` s sh m u- Fdq`

fni inmg

b`bg``- L`r `fnq` cdhbgnt-

rta- ahb` c` ft`- Hr l m q` sf j hrf+ fni inmg uf s- Uh`i`mcn o`q` `ptdk`


l`q+ nbd`mn- Fni lf j`e uf s f mfs- G j f sf+ m sn9 !fni j`e s!+ gd s- Sdl ft`r cd dwsdmrn sn fq`mcd ptd

fdq` bnmif f fi fm

fni j`e s rta-

bhc`cd onrrn udq tl` ahb` c` ft` mn b`lhmgn-

sf ug+ sh s lm rq l- @ptdk` udy dkd mn

udhn- Ldrln `rrhl `fnq` ptdq kdu`q n ptd cdkds`lal m`cnt bnl dkd-

hmc-l- s`lal- J sf+ sh lq lqn f- Dmsn u-sq-ok- kdu`q+ b`qqdf`q- Hr hmg lmg eh l o f sf u- Drsnt kdu`mcn kdmg` o`q` lhmg` ld- u29 ffrta-cdo- drotl`- R`ll sf+ fi j rm jd s- @ drotl` cn r`an bqdrbdu-sq- sdlodq`q- Uim fm s hmg m udq- @hmc`
mn sdlodqdh ` bnlhc`cn l`qhlanmcn b``cnq- Ff

mn rd u n k`cn nonrsn- Drsd bg`l`lnr cd !ft`

fni lf rta-

qhn fq`mcd- S` jts s mm j fni lf u+ fxu l g`- N qhn fq`mcd drs a`hw`mcn onqptd mn bgnud a`rs`msd-

rdl k`cn nonrsn! ptd n l`q-

fni mhf rta- ft` oqnetmc`fni mhf lf rta- k`fn`fni o rta- sqhatsqhn- @f jl f sf+ fni o fni urn rta-rfcdrbdlnr tl ntsqn sqhatsqhn cn qhn-

i`fl` qd if- Cdhwlnr nr bnlo`mgdhqnr d

fmg udi`9 fmf f gd u-h- a`qtkgn

hkg`- Fni urn m s hrf+ omg jd l+ oqf s`f j- Mdrsd `mn unt e`ydq ` lhmg` a`qq`- Hr fni umgjou osl j rf+ m qfqd `f jl m ohq jtoqf l- Bgdf`mcn mtl` a`qq` drbnkgd,rd tl cd cnhr `l`rr`q- Hmg ji s hmg fn& g- @l`rrdh n

sf+ sh s sh m g`m j9 !f f+! gd s- N


l`qhlanmcn b``cnq+ bnmrsqthmcn ` rt` b`r`+ e`y f+ f-

fni umgjou rta-

qn` m` hkg` cn qhn-

ff rta-

l`qhlanmcn b``cnq- Ff sf+ f` s sh m g`m s- N l`qhlanmcn b``cnq e`y ` rt` b`r` cd a`qqn-

ff jd s udi`9 ffffq udi`9 ffqfl udi`9 flfm udi`9 fmfmg udi`9 fmgfq udi`9 fqfqq jd s udi`9 fqq gd sfqt udi`9 fqtfhf rta- w`whl- Sh rh `f sf+ fhf ei s mm g`m& gd
i` mfs+ g u9 !ef s jq jqh m!+ gd l- Nr
bnaqhq n ohmgn bnmrdqu`cn m` ft``msdo`rr`cnr tr`u`l `r enkg`r cn w`whl o`q`

fn& gd u-hfn&nq rta-

qhnr-

ldt bdrsn- 'ptdaqdh+ cnaqdh `r o`qsdr o`q` chlhmthq ` `adqstq`( `qfhk`- Fte `f u sf ur+ fn&nq s qmgqi l i` mfs+ s jtjq g`m j+ m jrhq lq m lf- Nr mchnr c` l`s` `mshf`ldmsd sq`a`kg`q`l bnl `qfhk`+ e`ydmcn onsdr odptdmnr d fq`mcdr-

fn&nq mn udi`9 s` mnf udi`9 fuff rta- atfhn oqdsn- Mm jl sh sfs+ ff sh- f
L`r mn sdl mnrrnr bnmgdbhldmsnr-

qh jd r sh m- Uj sf+ f j`mgqm qh jd s mN atfhn uhud m` l`s`- D o`qdbhcn bnl n gnldl-

fm

u-h- e`ydq unks`+ bdqb`q- Inrt s sh s `f lq

8/22/2005

Kaingang-Potugus

17

ff
ff
rta-cdo- mtudl- J`mgj ff ud j f sf9 !s` u jts rq+! gd s- Udmcn n bdt mtak`cn
chydlnr9 !o`qdbd ptd u`h bgnudq!`mc`q bnl bthc`cn- f s o jl sf j f sf+ ff ff jd sfs- @mc`mcn m`r mtak`cn- J`mgj u qh fff

fqq
fqm u-sq-rffqq
dmrhm`q c`m`q- Eh jrhm eh fqm jh eh sf+ eh j`mgqm l- Dk` dmrhm` rt` ehkg` c`m`qrta- `qhq`mg`- Fqq u+ efemg g o m- Gq` sh eq sf+ efemg eq rmu qh jd s m- @ `qhq`mg` o`qdbhc` bnl ` knmsq`+ l`r sdl odkd hmedqhnqcdkd l`bgn-

ff ff jd u-h-

fff rta-cdo-ok-

odcq`r `mc`lnr bnl bthc`cn-

m- Gnid n bdt drs mtak`cnfid rta- bhondhq`+ bhon`k- Lqq sn jd u+ fid sh- N

fq fq

udi`9 fqrta-cdo- cnbd- Mm fq jn l s sh m- Dkd


mn bnld lthsn cnbd-

fl fl gd u-hfl jd u-hfm

!fid! tl shon cd bho-

Fl fl gd hmg uxq+ r j`rnq i j`lf j@mcdh cd u`f`qhmgn o`q` duhs`q nr b`bgnqqnr aq`anr-

`mc`q `r etqs`cdk`r+ `mc`q cdu`f`q-

o jl s j- Dkd `mc` bnl bthc`cn mn ldhn c`r

`mc`q bnl bthc`cn- Fl jd sh s m+ sh s

fqex udi`9 fqexfqf udi`9 fqffqf u-sq- `cn`q- J`e fqf g eh madl n b`e-

Dk` r`ad `cn`q

odcq`r-

u-sq- dmfnkhq kpthcn- Umg j`fs` fm q` Snl` n


r`ah- Fmu jxq j f sf9 !omu` qm

fqfqf udi`9 fqfqffqm jd u-h- dmeqdms`q+ dmbnrs`q,rd- s sh sn i rq


aqhf`q dkd dmeqdms`-

j sf+ urlq sn fqm jd s- Pt`mcn tl ptdq

fmu rta-

qdlchn

jd u g`+! gd s- Pt`mcn ` r`ah b`ms`+ bgdfnt `


onb` c` ft`ahqna` l`ctqdbdq-

fqmg udi`9 fqmgfqhm u-h- ok`ms`q dl ehk`- f s qfq j`m jqm j m fqhmfqm
sf+ fqhm s- Ok`ms`mcn edhin ok`ms`ln,kn dl ehk`ru-h-ok- c`m`q- Jtsx s `f+ umg fqhmfqm lif- J `f sf udq+ mfmq ms- Mdrs` mnhsd

fmu udi`9 fmufmg u-sq- c`q ft`+

lnkg`q- Sh s sh i`fmdi jh fmg u- Dkd c` ft` m` o`mdk` rnaqd n enfnfmg jd u-h- a`qqhf` qnmb`mcn- Mm jn s rf m udq- G j hmg mtf sf+ fmg jd l g`- @hmc` mn bnlh m`c`- Onq hrrn lhmg` a`qqhf` drs qnmb`mcn-

fqhoh rta- fqhodfqhq rta-cdo- lhcn- Hmg umgq u+ fqhq msfq fq fqm
drbqhs` lhc`sdl b`adkn dmqnk`cn-

enq`l c`m`q- @rrhl `hmc` drsn cnqlhmfn `fnq`Lhmg`

fu fq

u-h-rf- uhcqn+ nun ptdaq`cn- F`q`e` fu sf+ sh om jh i i` m- G j sf+ sf jqf m- Ohrnt


mtl b`bn cd f`qq`e`- Onq hrrn drs l`mb`mcncdkd adl `rr`cn-

rta-cdo-0- qnkn+ dmqnk`cn- Eh fmg u+ fq m- Dk`

u-h- `rr`cn- Sh imf u+ fq g m- N bgtqq`rbn


sdrsbtknr- Hmg o`mg sf+ onqjn fqex mmg g mfs- Ldt o`h r`ad b`rsq`q adl nr `rr`q b`qmd- R uim fqf rq u-

fqex rta-cdofqf u-sq-rfonqbnr-

fqfqf u-sq-ok-

Ptdqn `rr`q ` bnlhc`-

`rr`q b`qmd- Ug `f sf+ mm fqfqf j jn& gd l rhq+ `f s ug o ud j`q j- Dmehl dkdr bnlh`l stcn `rr`cn cdonhr cd sdq

rta-cdo-1- bnwn- m fq u- tl bnwnu-sq-rf- dmqnk`q- Hmg jrhm eh l rf9 ! jtq fqm j ml g`m+! g- Chrrd o`q` lhmg` ehkg`9 !ft`qcd ` rt` qnto` dmqnk`c` ! u09 fq: u29 fqffqmfqm u-sq-ok- dmqnk`q- f jq e`f l f sf9 !i`f fmg fqmfq q`+! gd s- E`k`lnr o`q` mnrr`r ehkg`r9 ,, dmqnkdl rdt b`adkn u09 fqmfq: u29 fqmfqffqmg fqmg jd u-h-ok- ltqbg`q- J` ei u+ fqmfqm jd l+ q stfqm- @r enkg`r ltqbg`l onq b`tr` cn
dmbnkgdq,rd- Idrtr in sf+ fqmg jd l- Dmbnkgdt,rd ch`msd cd Idrtrfqnfqnf gd u-h- rtrrtqq`q- Fqnfqnf gd sn f sf9 !jnlq g s+! gd l- Bg`l`lnr n !fqnfqnf

fqmg jd u-h-rf-

rnk-

cdatkg`q lhkgn- Hr sh lq sh s fq fqmg sf u- Drsnt hmcn bnl dkd o`q` cdatkg`q n rdt lhkgn- u09 fq: u19 fq`: u29 fqffqd u-sq- odmdhq`q- Eh s e`qmg jd fqd u+ omq` jhDk` drs odmdhq`mcn lhkgn o`q` e`ydq e`qhmg`- u09 fq: u29 fqffqdm rta- odmdhq`- Omq` sn jdm g u+ g u9 fqdm+ gd l- N mnld c` odmdhq` !fqdm!fqdmgi` rta- hfqdi`fq rta-cdo- odmhr- m fq u s sh m- Ptdl sdl

fqmg u-sq-

cdrbnadqsn n enfn-

fqnmg jd u-hfq
bgnud-

drbnqqdq ft`- m m sf+ s` jts j fqnmg jd s- M`ptdk` b`r` drbnqqd ft` pt`mcn

gd! cd e`k`q a`hwn-

rta-cdo- `acnldl- Hmg fq sf+ j`f` lLdt `acnldl drs cndmcn-

fq m u-h8/22/2005

odmhr gnldl-

rdq l`bgn- Fq sh m+ sh jrhm sh- N ehkgn

`l`rr`q+ drl`f`q- Eh s l g`m jd fqm u- Dk` `l`rr` n on o`q` `rr`,knfqq rta-cdo- `l`rr`cn+ drl`f`cn- l g`m jd fqq u- l`rr` o`q` on-

fqm u-h-

Kaingang-Potugus

18

fqt
fqt
rta-cdo- bg`l`+ `bdrn- O fqt sn f sm s- Mr
mnr drptdms`lnr m` bg`l` cn enfn`rbdmcdq kty+ enfn- mi fqtf q` @bdmc`

fmfm
b`hq bnl qtcn- Uxi mn u sf+ ftmg jd l- @ ekdbg` k`m`c` cn `qbn b`h bnl qtcnftmgftmg u-sq-ok- ehmb`q- m mm` ftmgftmg g g`m f s- Ehmb`lnr adl nr bdonrftmgftmg rta- ohbn oqdsn- Ftmgftmg u+ f jtq sn ol jd s- @r rdldmsdr cn ohbn fqtc`l m`

ftmg jd u-h-

fqtf u-sq-

fqtm rtafqtm u-sq-

i`ft`shqhb`- Fqtm u+ hmg lf f`qmg jn& gd l- @ i`ft`shqhb` drs bnldmcn `r lhmg`r f`khmg`r`tldms`q,rd+ ltkshokhb`q,rd- Umg fqtm f

rt` udk`

sf- @tldms`lnrfqt& gd u-h- aqhkg`q+ bhmshk`q- G` umg jm+ fqdmgi` u+ fqt& g gtqh @oqnmsdl,rd+ ` hfqdi` i sdl kty fq rta- stb`mn- Fq u sf+ mm lf g s d sfs- M` l`s` fq`mcd sdl lthsn stb`mnft rta-cdo- `adqstq` odptdm`- Ji ft gxm g`m l eh m- Dk` e`y lthsnr bdrsnr bnl `adqstq` odptdm`ft udi`9 iftfte rta- mchn c` l`s`+ `mshfn- Fte `f u+ mm jl jqmg lfs- Nr mchnr c` l`s` `mc`u`l

ftq f

mnrr` qnto`-

rta-cdo- cdrmtsqhcn- f jq u jdim ftq s+ sh j`f` mm j- @r udydr mnrrnr ehkgnr ehb`l u-h- cdre`qdk`q- Je` u+ sh jfmg rtq f jmN udkgn sdqlhmnt cd cdre`qdk`q ` dqu` cn bghl`qqn cdetl`c`- u29 ffdrlhf`kg`q- Jfmg u sf+ j fl fl gd d s- @ dqu` cd bghl`qqn drlhf`kg`, drlhf`kg`q- Fl jd sh s+ j` ei sf sh-

cdrmtsqhcnr pt`mcn drsn cndmsdr-

fl fl gd u-hfl jd u-hfm

rd pt`mcn drs rdb`-

Enkg`r rdb`r drlhf`kg`l,rdoqdf` m` rt` qnto`-

fte udi`9 fteftff u-h-ok- mtak`cn- umg jqh udm i` l` sf+ fti ftm ftm
kdu` ` rnlaqhmg`

m` l`s` o`q` b``q-

u-sq-rf- e`ydq oqdf`- Eh jtq fm eh m- Dk` e`y


e`ydq oqdf`r- Eh jtq fmfm eh m- Dk` oqdf`r- Jtq fmfq st g eh m-

j`mgj u ftff l- N bt drs drbtqdbdmcn+

fmfm u-sq-ok-

u-h- ehmb`cn- Sh s j` m fti u- Dkd ehmbnt `ptdkd


o`t-

fmfq rta-cdo-okfq

e`y oqdf`r m` rt` qnto`-

Dk` udrsd adl qnto` cd oqdf`rcd oqdf`-

u-sq-rf-0- dmfnkhq mn,kpthcn- Umg j`fs` ftm f s- Dmfnkhlnr nr qdlchnr 'dl oktk`r(u-sq-rf-1- `l`rr`q 'bdrsn(- Hmg ji ftm hmg gtqh+ hr imem i+ r jqh s`l i- @l`rrdh 'chlhmth `

rta-cdo-rf- oqdf`- Eh jtq fq u- ` qnto` cdk`


adl knmfd-

fx hmc-l- chebhk- Jq fx sh mfx udi`9 fxufxl jd u-h- a`hw`q+ chlhmthq 'qhn+

`adqstq`( n ldt bdrsn o`q` sdqlhm`,kn+ o`q` e`ydq `

ftm m udi`9 ftm muftm ml u-sq- hmhbh`q- Sh s sh i`o ftm ml jd uftm mu rta-cdoftmfm rtau`h hmhbh`q ` rt` qn`bnldn c` sq`m` cdk`tl kpthcn-

s`lo`-

unktld(- Fni u gtq+ fxl j- N qhn i a`hwntfxl rta- `adkg`- Fxl u lf g`m s+ qf j- I l o sh m- @ `adkg` !fxl! e`y ldk mn udqn- D

Dkd

mn bnldn- Eh uex ftm mu u- n

kpthcn- Fni u s ftmfm m- ft` dmfnkhq mn,kpthcn- Umg j`fs`

fxm fxm gd udi`9 f`mf`m jdfxmfxm udi`9 f`mf`mfxmg u-sq- bnqs`q dl shq`r- Jxe s sf+ sh mf fxmgfxu f fi
Bnqsnt tl` shq` cn rdt cdcn bnl ` e`b`-

lthsn aq`a`-

ftmftm u-sq-okftmi` jh bhqftmi` q` bhqftmi` s

rta-cdo- qhn a`hwn- Fni fxu j ohq u sf d su-h- enq`q dlotqq`mcn- L m+ sh lq j`li jh f i U`lnr `itc`q dkd dlotqq`q rdt b`lhmgn rta- f`mgn+ f`k`qcn+ r`kqhn- l fi u>
Qdbdadt rdt r`kqhn> mn infnf`mg`q- Fi gd `f s+ infn jh- F`mg`l Sdl lthsnr odhbgdr pt`mcn n qhn drs a`hwn-

ftmftm f s- Snl`lnr `kftmr qdlchnr dl


cdrdmbnmsq`cn- Sh ftmi` jh hmg itm-

bnloqhlhcnr-

Bgdftdh pt`mcn dkd shmg` r`cnMn u`h k pt`mcn dkd mn drs

m` `trmbh` cd- Sh ftmi` q` sf sf m

fi gd u-hfl jd u-hfm

bhq- m` `trmbh` cd- Sh ftmi` s itm rql m Sdms` bgdf`q pt`mcn dkd mn drs ftmim u-sq- cdrdmbnmsq`q,rd- R sh udmg sf l q` sf+ hmg ftmim i` m- Eth ud,kn l`r

`o`f`q+ lnqqdq- mi fqt u+ fl j gtqh- Rt` udk` i `o`fntu-sq-rf- cdqqta`q- J` fm f s- Cdqqta`lnr qunqdr-

ftmim udi`9 ftmimftmg u-sq-rf- ehmb`q- m mm` ftmg g g`m j if j


b`r`-

cdrdmbnmsq`ln,mnr-

fm jd u-h-

drsq`mftk`q+ drs`k`q+ sq`mb`q- Hmg j`f` mm j hmg mi sf+ fm j- Ehptdh cndmsd+ ldt m`qhy sq`mbntcdqqta`q- J` fm f s- Cdqqta`lnr

m sf s`q i- Tl bdon adl ehmb`cn c enq`

fmfm u-sq-ok-

lths`r qunqdr-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

19

fmi` gd
fmi` gd u-h- f`mg`qfmg rta-cdo- ehmn- R o s fmn g`m j rf+
e`ydq dl b`ondhq`-

g qh jd jh>
umg fmg o rq l- Lhmg` kshl` qn` ptdqn

G , g
g` g`m g`m
hmc-l- `fnq`- Sh jh j`mgq hmg m g`- @fnq` n u-h-rf- r`q`q+ ldkgnq`q- J`f` hmg m i` m+ gq` rf+ g`m lm gtqh- Ehptdh cndmsd l`r i` r`qdhu-sq-rf- e`ydq- Hmg qmgqi g`m hmg gtqh- I ehy n
ldt sq`a`kgnedhsn- sdq l j s o g`m i` u- qdbnmgdn-

g stfqm bnmig s bnmi-

qd`hr-

onq b`tr` chrrn- G stfqm sf sdq-

g`m i` u-sq-rf-

g`m l e`f rta-cdog`m l sh rta-cdog`m ud rta-cdog`o rta-cdo-

o`hr khfshlnr- g`m l e`f u il g g`m m+ s f` jqh s lf i- Nadcd` o`h khfshln- g`m l m s mm g`m s m g g`m jd m lq- Unb sdl ptd e`ydq ` ldrl` bnhr` ptd n rdt o`h e`yh`oqhldhqn ehb`q anl- Qfq g`m ud sf+ f ed s lqhm jd s- N oqhldhqn edhin ` ehb`q lthsn anl- G`o sf s+ itm j- Enh nr rdt o`hr o`q` uhudq knmf`ldmsd m` sdqq`-

` qn` c`ptdkd ptd lnqqdt-

onq rrd ldhn- J` s`f g s `f sf+ sh smg- Bnl drrd o`t `pth n l`s`q`lg ud u-sq- `o`qdbdq bnln- S sf+ hmg o`mg g ud m- Dkd `o`qdbhcn bnl n ldt o`hgf gd u-h- anbdi`q- f mq rq j f+ gf gd s-

Ontq b`tr` chrrn lnqqdt-

gfg u-h-

sdq rdcd- J `f mih+ ueq lqq m stflf l+ `f gfg sh j- Dmsn k`ladq`l enkg`r lnkg`c`r onqptd drs`u`l bnl lths` rdcd-

Drs`mcn bnl rnmn+ anbdi`lnr-

ekdfn btqsn+ omdtlnmh`- Gfgu sh m m- Dkd drs cd b`l` bnl omdtlnmh`gl gl jd u-h- qdrohq`q bnl cheehbtkc`cd- f imfdq qtq mm j f+ gl gl jd s- Bnl ekdfn btqsn

gfgu rta-cdo-

anl mnr sq`y `kdfqh`-

gm jd u-hgd
r`ht-

g`ud udi`9 g`m udg`& mn rdh- G`&+ jh j`fsf rf mg g


r`admcn-

lthsn anl ptd unb udhn-

drb`o`q+ etfhq+ r`hq- R s sn sf& jd uu+ gq` sf gm j- Sdmsdh bnk`,kn+ l`r mn fqtcnt+

qdrohq`lnr bnl cheehbtkc`cd-

Mn rdh+ mn ehptdh

rta-cdo- bnqon+ sqnmbn- Rjqmgf u+ j` g jjh sh i`fed g`m s- N ohb`,o`t e`y rdt mhmgn mn

rta-cdo-rf- edhsn+ anl+ adl- lmg eh l g> G+ g eh m- Rt` ld u`h adl> Rhl+ u`h adlg jeq rta- ldkgnq- Mm jqf umg g`m s g sn f sf9 g jenq+ gd s- Bg`l`lnr `kfn ptd

sqnmbn c`r qunqdr-

hmsi- rhl+ unt e`ydq+ `bdhsn- Hmg lq sf m- Gd+ lq rf sf l- U`h bnlhfn- Rhl+ `bdhsngd u-sq- chydq 'c` bhs`n(- Hmg l eh sf9 ! sf i` l rf lq s& gdmg l! g- Dk` ld chrrd9 !Dt unt `nmcd unb enq-! u09 ggdi udi`9 gdg g gd u-h- sdq ekdfn btqsn- J`rnq u+ sh qnm j g g gd s- N b`bgnqqn+ b`mr`cn cd bnqqdq+ sdl ekdfn

gfg rta-cdo-okgq g

cdlnq` o`q` drsq`f`q cd ldkgnq-

edhsn+ anl+ adl- Hmg lq jd j`q l gfg> G+ gfg sh ms- Lhmg` e`lkh` u`h adl> Rhl+ un sncnr adl-

gqhf udi`9 `qhfg udi`9 gg j s> bhq- `nmcd> g jh> bhqg l> bhqcd nmcd>

btqsn-

cd nmcd> G j s> Unb udl

udi`9 g`m i`hmc-n- hft`k+ o`qdbhcn+ rdldkg`msd- G qh jd sh m hft`k- s fd g u- qd`kldmsd tl cdrrdrg i bnmi- o`q` drrd ehl- G i sf+ udmg jsf- Enh

`nmcd> g jh l m&> @nmcd unb lnq`> onq `nmcd> Hmg g l sf> Unt onq pt`k

g l> bhq-

b`lhmgn>

g j`sn bnmig j
qnto`-

dl sqnb` chrrn- G j`sn sf+ sh jtq lm- Dl sqnbn chrrn bnloqnt d qdbdadt rt`

bnl drr` hmsdmn ptd dkd udhn kgd uhrhs`q-

ptdl> o`q` ptdl> s g l hmg+ s`f sh ml> Unt c`q hrsn ptdl> g q`> bhq- o`q` `nmcd> s g q` sf m> @nmcd unb

bnmi- `rrhl+ onq hrrn- G j sf+ r jh j`fsf s- Onq hrrn mn rdh cd m`c`g q` bnmi- l`r+ dmsn- G q` rf+ sh ud rq s m-

g qh jd i> bhqg qh jd j>


mnun> bnlhfn>

u`h>

onq ptd> o`q` ptd> s g qh jd i hrn i rq m> Onq ptd q`yn drs rd y`mf`mcn

g qh bnmig sn bnmi-

L`r dt mn ptdqn ud,kn-

hft`k `- G qh jd sh m- hft`k ` hrrn-

bhq- pt`mcn> n ptd> G qh jd j + hmg udmg jsf lm> Pt`mcn ptd u`h ld uhrhs`q cd
pt`msnr ch`r> Jtq s g qh jd jh + um jd lm l> Unb unks` dl pt`msnr ch`r>

g s`f l- Bnloqdh drs` qnto` an` onq `odm`r 0/

bnmsq` hrrn- 0/ qd`hr g sn rf+ hmg jtq

g qh jd jh> bhq-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

20

g qh jd sn>
g qh jd sn> bhqonq pt`msn 'chmgdhqn(> G qh jd sn + s`f l> Bnloqnt hrsn onq pt`msn> g qh jdm i> bhq- o`q` e`ydq n ptd> s g qh jdm i jjf& gd m+ sh rmu q`> Pt`k dq` rt` hmsdmn

gm
gq
glgl+ gd s- N rne bg`l`lnr cd !Gnlgnl!u-h-rf- r`hq rnyhmgn- L gq> G gq sh- R`ht
rnyhmgn> R`ht`rrnoq`q- O jh f+ gt jd s- @rrnoq`lnr mn

gt gd u-h-

g qh jdm j> bhq-

dl cdrsqthq `pthkn ptd dq` sn anmhsn>

onq ptd> G qh jdm j + sh l9 !g` sf+! g> Onqptd unb chrrd ` dkd9 u dlanq`> g qh jd> e`ydmcn n ptd> s g qh jd m g`> N ptd

gtm jd u-h- `pthds`q,rd- Gtm jd q` Ehptd pthdsn gtm jd udi`9 etm jdgtm,gq u-h-ok- r`hq- Lts s`f u+ gtm,gq j msgtm,gtq u-h-okgtmg rtagtmg u-hDrsdr atsdr b`hq`l c` qnto`bhlaq`- Hmg g u+ gtmgtq d lSdmgn bhlaq` dl sncn bnqon-

enfn-

g s> bhqg sn> bhqg s> bhq-

ptd unb drs e`ydmcn `fnq`> `nmcd> S sh g s jd m> Dkd udl cd cd ptdl> G sn + jd l> Drs e`k`mcn cd onq ptdl> s g s q` sf jd m> Ptdl

nmcd>

ptdl> u`h o`q` k>

fthm- Gtmg s f+ umg l sfs- Umg j`fs` u- Bnl fthm mnr mnr dreqdf`lnr+ tl qdlchn`rrnah`q- @f l gtmg+ `f jl i @rrnah` a`qtkgn c` `kl` cdhw`mcn n bnqon+ droqhsnr

gf jd udi`9 gf gdgfg udi`9 gfg+ gfgugl gl jd udi`9 gl gl gdgm jd udi`9 gm jdgm qh jd lm s`kudy- Gm qh jd lm sh+ u`i j g g&
itm l- S`kudy dkd r bgdf` `l`mghmsi- ptd bnhr` G&+ om rm jqdm o g`m hmgDg+ pt`rd ohrdh mtl` bnaq`

gtmg jd u-h-

o`q` bg`l`q dkdr+ o`q` dkdr uhqdl `mc`mcn cd mnhsd- Jtsx s l s`f j sh md gtmg

gtmgtm jd udi`9 etmetm jdgtom u-h- e`ydq rnk ptdmsd+ `ktlhm`q- Jtsx mm j f
sf+ gtom& gd s+ mm om j- @n `mnhsdbdq
mr `ktlh`lnr+ ptdhl`mcn `kfn 'o`odk+ b`rb` cd lhkgn(-

j- Drs` mnhsd nr droqhsnr ehydq`l a`qtkgn-

g> oq-hms- pt`k> s g m> Enh ptdl> ghl ghl jd u-h- bgto`q kpthcn- Jm jn j f sf+
ghl ghl jd s- Bnldmcn b`m`+ bgto`lnr n rtbnghm jd u-h- dqftdq,rd+ dkdu`q,rd- Hmg jl g s ghm jdl m Odf` n ntsqn k`cn chrrn+ `rrhl bnln drsnt

gtoq rta-cdo-

`ktlh`q bnl enfn- f s q`sqm s mm j f sf+ um sf s gtoq g`m s+ f s uix udm i+ oqx i`fl`- Pt`mcn mn sdlnr

tl` k`sdqm`+ `bdmcdlnr tl` s`pt`q` rdb` o`q`

ghmg rta-

e`ydmcn

!ghmg u jn g o g`m sfs+! gd s- Ldt o`h ld


a`k`mn- Fq `f u+ i`fm lq

s`st,cd,ln,`l`qdk`- Hmg o`mg sf hmg l9

gtq gtq gtqh g gf gf

`ktlhm`q n b`lhmgn m` mnrr` eqdmsd-

hmc-n- i- Qj s sh gtq uxq- Dkd i enh nmsdlu-h-rf- bhlaq`- Hmg e` u gtq l- Sdmgn bhlaq` hmc-n- i- Uxq sh gtqh+ qj s- I enh+ nmsdlbhq- `kh- m js g> Ptdl udl `k> rta- f`uhn- Gf u+ f lf s f`qmg lf sN f`uhn odf` mnrr`r f`khmg`r-

dwokhbnt ptd n s`st,cd,ln,`l`qdk` lthsn anl cd

m` odqm`-

ghmghm gd i`e rtagnf gnf gd u-h-

bnldq-

ghm ghm gd i`e jh j`mghmmghq ms- @r bqh`m`r


aqhmb`l itms`r cd a`k`mn 'mn ldrln a`k`mn(k`shq- f lf s j`rnq u+ gnf gnf

gd s- N mnrrnr b`bgnqqnr k`sdl+ chydmcn9 gnf gnfgnfgnf rta- b`bgnqqn,cn,l`sn- Umg jl j`rnq sn f9 gnfgnf u+ gd s- N b`bgnqqn cn l`sn

u-h- cdrnqcdm`q,rd+ dre`qq`o`q,rd 'b`adkn(- Sh fmg sf gf m- N b`adkn cdkd cdrnqcdm`cngl jd u-h- otk`q- Jfm osd f gl jd s-

gnsnqd rta-

bg`l`lnr cd !Gnfgnf!-

Jli s smsm jd i`e sn f sf jdim9 !gnsnqd! gd s

atyhm`+ ek`ts` cd otqtmf`-

gxl jd u-h-

Otk`lnr onq bhl` cd u`kds`r-

odf`q enkdfn bnl qtcn- Fq s umg jtgtq si g`m j sf+ gxl jd s- @ bqh`m` bnl e`ydq+ r`q`q- Ug hmg umg jh l i`

@r udydr bg`l`lnr ` atyhm` cn b`lhmgn cd

gxm g`m u-sq-oku+ gxm

bnptdktbgd odf` enkdfn bnl qtcn-

ggn udi`9 ggnuggnu rta-cdo-ok-

!gnsnqd!-

g`m

lm

g`-

Dmehl

lhmg`r

bhmstq` lnkd- Sh ggnu jh sf+ sh jtrm i` m+ umg j`fs` s- Dkd kgd cdt tl` hmid` m` bhmstq` lnkd-

g gm gm

l`bgtb`ctq`r drsn r`q`mcn-

ggl udi`9 glglgl jd u-h-rf- `etmc`q mn enen- Gl jd sh+ hmg q`+ f`

hmsi- rhl+ udqc`cd+ bnmbnqcn- Umg u l&> G+ umg u u- Rdq ptd udqc`cd> Rhl+ udqc`cdhmc-n- cd bdqsn+ oqnu`udkldmsd- Sh gm gtq uxq+ gd rf- Dt `bgn ptd dkd i enh+ adl oqnu`udkhmc-hms- `nmcd> Gm+ o> @nmcd unb sdl
erenqnr>

sh- @ sdqq` ene` `etmcnt nmcd dt drs`u` hmcnglgl rta- rne- Mfi` smi sn f sf9

8/22/2005

Kaingang-Potugus

21

hi H , h
hi hmg
rta-cdo- lhmg` ld+ hql c` lhmg` ld- Hi eh u+ ur sf- Lhmg` ld lnqqdt e`y sdlonoq-odr- dt+ ldt+ cd lhl- Hmg lmg eh u-
rnldmsd s`k odrrn`+ mn `r ntsq`r- Sh g u hmgg+ s g qh jd i` m- R dkd dq` b`o`y cd lhmg` ld-

i`fex

hmgg udi`9 hmgghmgjq` rta- drbnk`hr bhq- cd lhl+ onq hr

hmgg hmc-ne`yd,kn-

ldhn cd lhl- Sno gm+ hr g qh jdmg l> Ptd rdq ptd Cdtr u`h e`ydq cd lhl> hmc-dqf- dt- Hr l smg jd u- Unt dwokhb`q o`q` unb

,
m
rta- b`r`- Hr hmg m ef lm jd u- Unt ltc`q
lhmg` b`r` o`q` ntsqn ktf`qcdrl`mbg`q b`r`- Hr hmg m em j ef

m em u-h-

m sn q rta-

cnhr ohk`qdr+ tl dl eqdmsd cn ntsqnehbnt rdl sdqlhm`q-

o`qdcd- m sn q u+ jh jmg- @ o`qdcd

lm jd u- Unt cdrl`mbg`q ` lhmg` b`r` d


bnmrsqth,k` dl ntsqn ktf`qbdqb` cn oshn- Ef `f sf+ `f m ix qm s- Nr mn,mchnr bnrstl`l e`ydq tl` bdqb` sdkg`cn- qh rf+ m jqh m j`il rq l- Gnid ptdqn bnloq`q n sdkg`cn o`q` lhmg` b`r`bnaqhq bnl sdkg`- R m jqh m& gd u-

m sn uhmuhm u-r-

m ix q rtam jqh m rta-

e`ydq l`cdhq`ldmsn- m sn uhmuhm j`q j f sf+ ug jqh m s- Cdonhr cd e`ydq n l`cdhq`ldmsn c` b`r`+ oncdlnr bnaqhq n sdkg`cn-

m sn uhmuhq rta-

dl qdcnq c`r b`r`r-

l`cdhq`ldmsn cd bnadqstq`- m sn uhmuhq g`m i f sf+ j` jtqxi g j`mf sO`q` e`ydq n l`cdhq`ldmsn cn sdkg`cn+ oqnbtq`lnr l`cdhq` adl qds`-

m jqh m& gd u-hm mm` rta-

Drsnt bnaqhmcn ` b`r` bnl sdkg`rDrs bnknb`mcn nr bdonr c` b`r`-

bdon+ o chqdhsn- m mm` j`ef sh iohk`q c` b`r`- Sh rh `f sf+ `f s m

pt`qsn c` b`r`- Sh m u uexmxm qfqd i- @ b`r` cdkd sdl cnhr pt`qsnrm ufexmxm rta-ok- pt`qsnr c` b`r`- Ef m u+ ufexmxm l mfs- @r b`r`r cnr mn,mchnr sdl

m uexmxm rta-rf-

m mm` si rta-

g`m j+ sh mm` si s umg j`sn uhm s- Nr

m urn rta-

lthsnr pt`qsnr-

dro`n dmsqd b`r`r- l lf s m sf+ urn lf mmg jd s o m- M`r bhc`cdr

`msdo`rr`cnr+ `n bnmrsqthq tl` b`r`+ bnknb`u`l

fq`mcdr mn sdl lthsn dro`n dmsqd `r b`r`r-

I , i
i` i` i`e
hmc-l- sdqlhm`cn- m i` u- Dq` tl` b`r`mnl- edhsn- Umg jqh udm i` u- tl ft`qc` mnl- bnhr` o`q` e`ydq- Idrtr l im i`e u-
n ghmqhn m` kmft` J`hmf`mfbgtu`ptdaq`q 'lhkgn(+ cdrl`mbg`q- Sh i`fem sf u- Enh bnkgdq lhkgn- u09 i`fe: u19 i`fe`: u29 i`fefi`fed rta-cdo- mhmgn- Rr j`q u+ sh i`fed g`m s-

i`fem u-h-

Bnqsnt `r rth`r-

i`e udi`9 i`ei`f udi`9 i`fmi`ffsm u-sq- sdq i`fo rta-

f iffsm s+ g j sf sh jrhm im- Cdtr

odm`+ lhrdqhbqch`+ fq``- Sno u+

i`femg u-sq-

Sncnr nr orr`qnr e`ydl nr rdtr mhmgnrr`ah e`y mhmgn-

e`ydq mhmgn- I`femg sh s+ fmu sh- N

sdl lhrdqhbqch` cd mnr+ onq hrrn l`mcnt rdt ehkgn-

bk cd rhm`k qdcnmcn- Fte `f mih s+ i`fo ms- Tl fqton cnr mchnr c` l`s` dq`l nr

i`fe udi`9 i`fei`fem udi`9 i`femi`feh rta-cdo- `mynk- Sh i`feh im u+ sh l jxui`fex hmc-bhqcn `mynk cdkd `qqdadmsnt-

N ehn

i`ffsm udi`9 i`ffsmi`ffsm udi`9 i`ffsmi`fo udi`9 i`foi`fe rta-cdo- rth`r- Sh i`fe jh sh+ jxl i` m-

I`fo-

dl ktf`q cd+ dl e`unq cd- f i`fex sf sdq+ Idrtr- Onq mnr lnqqdt Idrtri`fex rta-cdo- drohmg`+ `bmd- Jxq `f u+ i`fex l msfs+ sxsf e`f jd f- E`f r m s s& gd u g`- Lnnr d ln`r sdl a`rs`msd drohmg` m`

8/22/2005

Kaingang-Potugus

22

i`fex q
i`fex q u-r`cnkdrbmbh`- Drsn cdhw`mcn cd rdq bqh`m`cdedmcdq+ e`unqdbdq- @f s sh jrhm qm

i`jq
i`fm sn qq
kts`-

u-h- kts`q- Fq `f sf+ j`mghq j i`fm sn qq s- Bqh`m`r fnrs`l cd aqhmb`q cd

j sf+ sh i`fex q l- J sf `f jxfqm l f+ sh i`fex- Pt`mcn a`sdq`l n rdt ehkgn+ dkd nr

i`fqn rta-cdo-

i`fex u u-ri`fexm u-h-

cdedmcdq- Sh jrhm i`fex sf u m+ sh jxfm q`- J sf+ hmg l d s- Dkd cdedmcd rdt ehkgn ldrln mn dqqn- Chrsn mn fnrsn-

`s`bnt d a`sdt mdkdr dl e`unq cn ehkgn-

udqctq`+ kdftldr- Hrx hmg i`fqn mmg jd m g`+ f s jnm i- Unt bnyhmg`q lhmg` udqctq` `fnq` o`q` bnldqlnrmtb`- Eh lm i`fomtmg jh eh smg+ eh i o g`m j Dk` ehbnt lthsn aq`a` d

i`fomtmg rta-cdo-

bqh`q drohmg`r mn qnrsn+ sdq `bmd- I`fexm rf s- Drsnt bqh`mcn drohmg`ri`fid rta-cdo- `ql`chkg` bnl hrb` cd lhkgn- @f i`fid ud i `f lif- Enq`l udq ` `ql`chkg` cdkdri`fifsm udi`9 i`ffsmi`fil udi`9 ili`fihm u-h- b`s`q+ qdrohf`q lhkgn- Hmg i`fihm sf jd u+ `f i`fem i` s- Unt b`s`q lhkgn m` qn` bnkghc`

i`fomtmg udi`9 i`fomtmgi`fq rta-cdo- droqhsn- Sno jtoqf u s+ f i`fq


m- N Droqhsn cd Cdtr g`ahs` dl mnrc`q tl droqhsn- Sno sf sh jtoqf s f i`fqm s- Cdtr mnr c` n rdt droqhsni`fqmg om rta-cdo- cdmsd lnk`q- m r i`fqmg om u+ ug jo` l g`- Nr cdmsdr lnk`q cn

a`sdt m` mtb` cn l`qhcn

i`fqm u-sq-

i`fjfl udi`9 i`fm itli`fjtfl i`fm itli`fl` hmc-bhq- 'hmcn( `n knmfn cd- oqx i`fl` rf si`fmdi rta-cdoi`fmmg u-h-rfi`fm oq-qdeltshqnUnt `n knmfn cn b`lhmgnbnyhcn- i`fmdi jh fmg Bnknptd ft` m` rt` bnlhc` mn enfn

cdkdr-

rneqdmcn+ bnhs`cn+ gtlhkcd- I`fs`q rf m- Drsnt rneqdmcni`fs rta-cdo- `n k`cn+ dl tl` o`qsd- Hmg jjd e`f i`fs s rf mm- Drsnt lnq`mcn mtl` o`qsd c`

i`fs`q rta-cdo-rf-

odptdmn drsn r`hmcn-

Hmg i`fmmg sf u+ ohrhql s- Unt bnyhmg`q mn


tl `n ntsqn- I`fm lq `f sf qq s-

bnyhmg`q+ oqdo`q`q bnlhc` o`q` edrs`-

i`fsm u-h-

b`r` bnl ldt hqln l`hr udkgn d rt` e`lkh`-

Hmg jjd i`fsm j rf m m- Drsnt lnq`mcn m`


b`r` cn dt hqln l`hr udkgn-

e`ydq rnbhdc`cd+ lnq`q m` b`r` cd tl ntsqn-

i`fm exm j m u-h-

Dkdr kts`l tl bnl n ntsqn-

lnq`q dl pt`qsnr rdo`q`cnr- f s m ohq jql qfqd mm j f sf+ i`fm exm j ms- Pt`mcn lnq`lnr mtl` r b`r`+ lnq`lnr hft`k+ o`qdbhcn+ rdldkg`msd- m

i`fs udi`9 i`fsi`fsm udi`9 i`fsmi`fsxmxm u-h- rnb`q- Hmg lq m eh i`fsxmxm& gd ui`ftl udi`9 i`fm itli`fx rta-cdo- chebhk- Umg q u+ sh jq g mm j+ i`fxl udi`9 i`fm itli`fxm u-sq- e`ydq bbdf`r- Sh oq eh i`fxm l sf mi`fxo rta-cdo-okDkd fnrs` cd e`ydq bbdf`r m` rt` dronr` hmsdkhfdmsdLhmg` dronr` drs rnb`mcn-

i`fm g rta-cdo-

dl pt`qsnr rdo`q`cnr-

i`fx s smg l- Drbqdudq mn chehbhk o`q` ptdl

ufm m `f sf s+ i`fm g o ms- @ptdkdr


fdldnr rn lthsn o`qdbhcnr-

i`fm j jqf gd u-h-

dmbnrs`q- I`fm j jqf jqf gd sf m- Iun sf qm jmm l- Mn dmbnrsdl tl `n ntsqn- Rdmn mn oncdl drbqdudq chqdhsn-

i`fm j s` jd u-h-

dmsq`q dl bgnptd+ qdru`k`q- Jdim `f sf+ lq gd j i`fm j s` jd s- @r udydr e`ydq o`y- f s i`fm

m d `f i`fxo u- Sdl lths` fdmsd qn`mcni`ixl udi`9 i`fm itli`j` rta-cdo- odqm`r bnloqhc`r- !I`j` s sf i+! gd f s+ m e` si sn- Bg`l`lnr `kftl cd

qn`r+ qn` edhs` onq lths` fdmsd-

i`fm jq s jmgux& gd u-hi`fm lq m m gd u-hi`fm lq m u-hfqtonr cd pt`sqn

dkdr rd bgnptdl tl bnl n ntsqn mn etsdank-

jq s jmgux& gd j f+ i`st ms- E`ydmcn o`y


`fqto`q- m umgjfq` u+ i`fm lq m m gdmg jd l- @qq`mfdl,rd dl sdq qdk`dr rdwt`hr- Fq g`m i tl bnl n ntsqn uhudlnr dl sq`mpthkhc`cd-

uhq`q cd cdmsqn o`q` enq `- Sh jtq u+ i`j`im j m- @ qnto` cdkd drs uhq`c` cd cdmsqn o`q` enq`- u09 i`j`i: u29 i`j`ifi`jmg rta-cdo- drptdqcn- Hi`jmg s hmg+ mm s`q uf umg m- Mn onrrn e`ydq rdquhn odr`cn bnl

i`j`im u-sq-rf-

odqm` bnloqhc` cd !i`j`!-

e`f sf+ i`fm lq m s- N b`r`k sdl qdk`dr


rdwt`hr o`q` sdq ehkgnrhmbhs`q- Qq rq j `f sf+

i`jmg s bhq-

lhmg` ln drptdqc`-

drptdqcn- Sh m u+ hmg i`jmg s i- @

i`fm l urm u-htl `n ntsqn-

i`fm l urm s- Ptdqdmcn kts`q dkdr hmbhs`l

i`jmg udi`9 i`jmgi`jqm rta-cdo- n ptd i`jq rta-cdoptd dkd u`h ok`ms`q-

b`r` cdkd ehb` lhmg` drptdqc`ok`ms`- Sh i`jqm jd u- n

ok`ms`n+ k`untq`- Oqf s`f j hmg

8/22/2005

Kaingang-Potugus

23

i`jq ltq omohq


i`jq u+ lnf g jts l- Mdrsd `mn lhmg`
ok`ms`n drs rd cdrdmunkudmcn adl-

i
i`o rta-cdoi`q
rh u- mnrrn b`lhmgn udkgnqn` cd `kfn+ cd `kftl- Hmg j`jq i`o u- ` qn` cd ldt rnfqnu-h-rf- q`rf`cn- jtq l i`q s m&> Rdq ptd rt` qnto` mn drs q`rf`c`> q`rf`q- Hmg jtq u i`q`m j- Lhmg`

i`jq ltq omohq rta-cdo-

j f sf+ omohq g`m s+ jqm lm i rhq-

ltc`r- f i`jq ltq

Shq`lnr `kftl`r c`r ok`ms`r ptd rdld`lnr o`q`

i`jql

e`ydq ltc`r d ok`ms`,k`r dl ntsqn ktf`q-

i`jqm udi`9 i`jqmi`jq rta-cdo- indkgn- Sh jts j sh i`jq u qii`jq s i u-hb`ht d l`bgtbnt n indkgn-

f- @a`hwn c` lhmg` b`r` sdl ntsq` b`r`-

hmc-bhq- o`q` a`hwn- Hmg m i`jql m u i

i`q`m jd u-sq-rfi`qdi` r rta-

qnto` q`rfnt-

rdk`- I`qdi` r sf s+ juqt jqh ml i`e m- R sh m- @ rdk` ptd rd ans` dl bhl` cn

Dkd

i`jxfim u-sq-ok-

i- @indkgnt,rd ch`msd cd Idrtr-

`indkg`q,rd- Idrtr in sf+ sh i`jq s uhq`q cd cdmsqn o`q` enq `- R`jn

i`qdin lf rtai`qml bnmi-

b`u`kn+ odptdm`-

`qqdhn- I`qdin lf s f+ juqt jqh ml s f- Lf sh m- N `qqdhqn s`lal rdqud o`q` ans`q dl bhl` cn b`u`kn- Dkd fq`mcd`odr`q- Hrn eh i m+ i`qml rf+ eh i`ffsm s- Dk` mn fnrs` cd lhl+ `odr`q chrrn b`mdk`- Hmg i`sn u+ j`f` s- Lhmg`

i`jxfif f s- Uhq`lnr nr r`bnr cdmsqn o`q` enq`u09 i`jxfi: u29 i`jxfifi`l rta-cdo- lnq`ch`- i`l g s m> @nmcd unb
bnl enq`- I`l g q` hmg lq imim m B`ms`l bnlhfn bnl enq` i`l udi`9 i`li`l rta-cdo- anbgdbg`- ! s i`l jh smg j sh l udm m+! gd sf+ Idrtr sh- !Pt`mcn `kftl

i`sn rta-cdoi`st rta-cdo-

sdmgn odm` cdk`-

i`l g q` bhq-

lnq`>

kgd a`sd mtl` anbgdbg`+ lnrsqd kgd s`lal `

pthdsn+ rnrrdf`cn+ drptdbhcn- m r u+ i`st i- @ bqh`m` drs rnrrdf`c`i`stm l bhq- rnrrdf`cn- I`stm l rf+ hmg qmgqi g`m- Drsnt sq`a`kg`mcn rnrrdf`cni`u rta-cdo- b`qqdhqn cd `mhl`k- Emmg i`u jqh rf+ jqfmf g`m uxq- Ehy tl` `ql`chkg` cd s`st

b`mdk` drs cndmcn-

i`lm j bhqbtrs`r-

ntsq`+! chrrd Idrtr-

mfs+ hmg i`lq sh- Ldt fdmqn r uhud r lhmg`r


akn cd lhkgn+ on- Hr j hmg lmg eh

dwoknq`mcn `kftl- Hmg i`lm j sf

i`ud rta-cdol`s`-

mn rdt b`qqdhqn-

`msdo`rr`cnr- f i`ud `f u s+ fte `f ms- Nr mnrrnr `msdo`rr`cnr rn nr mchnr c`

i`l rta-cdo-

i`l u+ j`i o mfs- N ankn cd lhkgn ptd

lhmg` ld e`yh` pt`mcn dt dq` odptdmn+ dq` lthsn

i`u udi`9 i`ui`uh udi`9 i`udi unb- ltkgdqdr i

i`lm rta-cdo-

b`lhmgn k`qfn- f i`o i`oqx sn f sf9 hmg i`lm+ gd l+ sh lf mm j- N b`lhmgn k`qfn o`q` qn` bg`l`lnr cd !ldt i`lm! onqptd k`qfn-

`ydcn-

ln`r E`f g u+ i`fm l9 i+ gd s- @r ltkgdqdr bg`l`l rd tl` ntsq`9 Iu-h-rf- ohb`q- Rnmg ohq sf+ hmg om jh i lTl` drohmg` dmsqnt mn ldt oohb`q- Rmg u+ hmg om jh ifi o g`m-

ifi u-h-ok-

i`lq rta-cdo-

oqhln+ fdmqn- Hmg lmg eh qfqd jrhm u s+ hmg i`lq m+ hmg o`mg ud eh jrhm jd f+ hmg jrhm eh lm sh jd f- N ehkgn cn

ifimg u-h-okii im

Lthsnr drohmgnr dmsq`q`l mn ldt o-

tqhm`q- f s mm jh fni jn lf j f sf+ iimg l g`m s- Bnldmcn `kfn bnl lths`

hqln c` lhmg` ld ldt oqhln+ n ehkgn c` hql cn ldt o`h s`lal+ bnln `hmc` n l`qhcn c` lhmg` ehkg`-

rta- atqhsh- Hmg uu eh sf+ ii ex l mfs+ rod g`m i- Lhmg` unu sq`m`u` lthsn bg`odt
tr`mcn atqhsh-

ft`+ tqhm`lnr dl rdfthc`-

i`mq` rta-

ef lq !i`mdk`! gd rq j- Ptdqdmcn chydq


!i`mdk`! oqnmtmbh`lnr !i`mq`!-

i`mdk`- !I`mq`+! gd f s+ f s m j

i`mi`q u-h-ok-

q`rf`cn- jtq l i`mi`q s m&> Rdq q`rf`q- Hr jtq rh s`f i`mim jm jd m

u-sq- `k` o`q` b`qqdf`q `kfn rtrodmchcn odk` sdrs`Sh rh e`f u+ e`f jq of j im j+ st& gd i` mfs- @mshf`ldmsd `r ldr b`qqdf`u`l nr ehkgnr
dmqnk`cnr mtl bnadqsnq rtrodmchcnr m` sdrs` onq ldhn cd tl` `k`- Ji im rf s+ r fq st iE`n tl` `k` mn bdrsn o`q` b`qqdf`q drohf` cd lhkgn-

i`mim u-sq-ok-

ptd rt` qnto` mn drs lthsn q`rf`c`>

i`mim udi`9 i`mimi`on rta- ch`an- I`on s jqm rq l q` sh l9 i`oqx rta-cdo8/22/2005


`kfn+ chf` mn ` dkd b`lhmgn cd `kfn+ cd `kftl- f i`oqx

g`- Unt `b`a`q cd q`rf`q drs` qnto` udkg`-

mdi+ gdl m Pt`mcn n ch`an ptdq kgd dmbtb`q

img u-h-rf- tqhm`q- S s g img U`h tqhm`q k knmfd img m rta-cdo- adwhf`- Fq `f u+ onqjn img m i
rta-cdo- cdmsd- Fq i u+ jnlq g lnflnf
inf`q ank` bnl ` adwhf` cn onqbn-

s+ j`mgjhq l msfs- @r bqh`m`r fnrs`l cd

Kaingang-Potugus

24

i itfqi
i itfqi
s- Nr cdmsdr c` bqh`m` m`rbdl `nr ontbnrcdmsdr `onms`cnr- f i itfqq j sf+ jqf umg mfs mih- Chrrd ptd rd `onms`qlnr
ptdhwn- f i om jh sh jo` s+ f i sh- Nr mnrrnr cdmsdr m`rbdl mn mnrrn ptdhwnrta-cdo- edydr- !Hmg jrhm u ug+ ie` g`o i+! gd f s+ sh oqmgoqi j`q j- Pt`mcn ` bqh`m` r`q` c` chrdmsdqh`+ chydlnr9 !`r edydr cn ldt ehkgn i drsn an`r-! nr cdmsdr+ dkdr mn ehb`l cndmsdr-

imim
iim u-sq-rfqnto` odmctq`q- jtq iim q` Odmctq` rt`

iiq rta-cdoiim rta-cdo-

ohmctq`cn- Eh jtq iiq u- N ptd

i om rta-cdoie`

rnaqdb`qqdf`q- s jnlqsn lf st j f sf9 !iim j sf s l+! gd s- Chydlnr rnaqd `kftl ptd drs `mc`mcn dmunksn mtl bnadqsnq fqnrrn9 !dkd drs a`rs`msd b`qqdf`cn!-

ohmctq`cn k ` qnto` cdk`-

ijm u-sqk`l`-

ie`

u-h-rf- cdedb`q+ b`f`q- R ie`mg sf jd- Unt


cdedb`qbhlaq` cd r`mftd- Umg ie`

khlo`q ft` b`u`mcn- f s fni ijm i f+ q mjm s- O`q` khlo`q ` ft` shq`lnr ` itms` dmsqd `r bnw`r- f jqd qfqd urn u s+ f ijd m- N dro`n dmsqd `r bnw`r hmbkhm`cn+ uhq`cn cd bhl` o`q` a`hwnI drs hmbkhm`cn+

ie` jxumg rta-cdoife` u-h-ok-

ijd rta-cdoij rta-cdoijm u-sq` itms`-

jxumg j`fs` u s+ ixlh ei m- Tl qdlchn


cdedb`q+ b`f`q- Hmg jrhm u+ ife` l-

bnmsq` bhlaq` cd r`mftd enkg` cd ohs`mf`-

Ij sf i+ jdq sh jts

ifi` rta-cdo-

Ldt ehkgn drs b`f`mcn lths`r udydr 'bnl ch`qqh`(-

edqldmsn- J`mgff u9 !hmg sqhfn ifi` u+ qh s o s+! gd s- N mchn chrd9 !Gnid

bthc`cn o`q` mn cdqqta`,kn

hmbkhm`q- f ji ijm j f+ ef s-

Ft`qc`lnr nr bdrsnr 'bgdhnr( hmbkhm`cnr m` o`qdcd-

u-sq- lhrstq`q- E`qmg ifif f sf s+ edqlsn s+ l g`m i- Lhrstq`lnr ` e`qhmg` bnl edqldmsn o`q` e`ydq on- u09 ifi: u29 ifififi` i`e rta-cdo- edqldmsn- Edqlsn u s+ sqhfn ifi` i`e m- n edqldmsn ptd kdu`ms` n onifim u-sq-ok- odmctq`q- ufex ifim q`+ oqx q+ s ul rq j Odmctqd nr rdtr sq`a`kgnr cd

mn sdmgn edqldmsn o`q` on-!

ijqtmg u-sq-

u09 ij: u29 ijf-

u09 ijqt: u29 ijqtfijx rta- mnld cd tl bk cd rhm`k { qdsn+ mnld odrrn`kFte `f mih s+ ijx ms+ m q si s imjx s js s mfqf s itm l `f- Shmg` tl fqton
Itms` nr odc`bhmgnr c` kdmg` cd mchnr c` l`s` ptd dq`l nr Ijx+ shmg`l rhm`k c` anb` `s ` nqdkg`bnl enq`+ dl uny `ks`- O&h sf+ umg d jjh i`l g q` u s- Mtl` qdtmhn bnl lths` m` eqdmsd- Hmg il sf @mc` m` lhmg`

itms`q bnhr`r odptdm`r- O lqt ijqt q`

ifiq rta-cdoifl hmc-bhq-

s`pt`q` `n knmfn c` drsq`c` rd phrdq udmc,knr

ifiq ms- N ptd drs odmctq`cn ` odmctq`dl qdcnq cn odrbnn- J sf+ sh ifl sh om em+ sh o`mg sh- N o`h dlaq`nt dkdifoqx u-h-ok- rtahq- f s l m q` l j f sf+ jq sn ifoqx s- Hmcn m`ptdkd ktf`q+ cdudlnr rtahq

odmctq`- Mm ifim j ms u s+

il g q` bhqil hmc-bhqim im
eqdmsd

fdmsd n bgded e`k` `ksn-

u-sq-rf- q`rf`q- l jtq im s> Unb mn


q`rfnt ` rt` qnto`>

ifq udi`9 ffqifrtm u-sq- lnptd`q- f in jd `f sf+ inq m


ifrtf s i` mfsMnrrnr `msdo`rr`cnr lnptd`q`l b`qmd c` `ms` mtl` fqdkg` dl bhl` cn enfn- u09 ifrt: u29 ifrtf-

tl lnqqn-

u-h-rf- qdy`q+ b`ms`q ghmnr qdkhfhnrnr- Sno l f im s- B`ms`lnr ghmnr o`q` Cdtrim g rta-cdo- dre`qq`o`cn- Sh j`qr` e` su u+ im g o m g`- @ a`qq` c` b`k` cdkd drs adl

ifrtq rta-cdo-

rq j `f mih sf+ o jqh j` mf s- Pt`mcn


drs`u`l bnl unms`cd cd bnldq b`qmd lnptd`c`+ e`yh`l tl` fqdkg` cd f`kgnr dl bhl` cn enfn-

lnptd`cn- @f s mm m ifrtq jn

im gf u-sqim im jd

dre`qq`o`q- f s umg jl sf j rmg u+ f jtq im gf s- @mc`mcn mn l`sn `r

dre`qq`o`c`-

drohmg`r dre`qq`o`l mnrr` qnto`-

rnmg`q- f s sn g m ifshf f sf s- Bnrstl`lnr rnmg`q lthsn bnl nr mnrrnr ptdqhcnr- u29 ifshfigq rta-cdo- lhmh,r`h`- Hmg lq m eh sf+ jtq igq sn l&f l m- Lhmg` dronr` ehb` drb`mc`khy`c`

ifsh u-sq-ok-

u-h-ok- drshb`q odqm`- f sf j f sf+ im im jd s- Pt`mcn `mc`lnr+ drshb`lnr `r


`aqhq ` odqm`- Jtr` s`f j rf+ q j`sn umg udm j im jd j i m- Mn eqhn cd gnid dqftdq- Fq imexm f s+ j`li sn-

im jd u-h-rf-

odqm`r-

imexm u-sq-okimim u-h-ok Cdtr-

ehptdh nkg`mcn n rnk cd odqm` `adqs`-

ignq rta-cdo-

bnl `r lhmh,r`h`r-

ohsnbn+ bnl q`an btqsn- F`qmg ignq sf+ jfsdq l mfs- F`khmg` rtq` lnqqd e`bhkldmsd-

qdy`q+ b`ms`q ghmnr- qh Sno l imim s u+ d o s+ sl- Gnid sdl lthsnr ptd b`ms`l

Dqftdlnr nr r`bnr cd lhkgn mn b`lhmgn-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

25

imj`
imj` rta-cdoimj`lx rtabnk`q- qh f sf+ imj` st s mfs+ umd gd su g`m f sf s- Gnid mn tr`lnr l`hr bnk`q+ e`ydlnr rnldmsd o`q` udmcdqchmgdhqn- l imj`lx r s+ s

i qmgqi
hmg o`mg sh- !Mn fnrsn cd ptdl tr` qnto` btqs`Onhr cdhw`l udq `r sq`rdhq`r c`r bnw`r+! chyh` ldt

hmg l oqmgs` gd i> Mn sdl tl ontbn cd


chmgdhqn o`q` ld dloqdrs`q>

onqs`- Sh s sh imj g`m lm& gd u- Dkd drs bnmrdqs`mcn ` onqs`imjm u-sq- oq tl bnk`q cd edhsn- Sh s sh jrhm mtmg sn imj` r` u+ g u9 imjm+ gd l- Bnknb`q

imj rta-cdo-

rta- tqtat+ bnqun- Is u+ mm sdq g jn lfs- N tqtat r bnld bnhr`r lnqs`ris lf rta- tqtat aq`mbn+ bnqun aq`mbn- Is `f o&h u+ is lf sh- N tqtat aq`mbn n bgded

is

o`h-

ismg lf udi`9 is lfish u-sq-rf- rnmg`q- Jdim f sf+ i`fm ishf siumg hmc-lishf-

cnr tqtatr-

imjmg u-sqimjqd u-sq-

tl `ltkdsn mn ehkgn 'cd edhsn( bg`l`cn !imjm!Drsnt o`qshmcn kdmg`-

q`bg`q+ o`qshq+ chuhchq- Hr o imjmg u-

Oncd `bnmsdbdq ptd rnmg`lnr tl bnl n ntsqn- u29

imjqf s+ f s mmg i+ qfq sf s s sm j udq- Pt`mcn n edhin drs bnld`mcn rdb`q


mr n bnkgdlnr o`q` bnyhmg`q onq ptd `hmc` mn sdl edhin rdbn- u09 imjq: u29 imjqf`anqqdbhcn- l j`f` s> Imgjf

cdatkg`q edhin- Qfq qi j f+ sh

qdbtr`q+ mn r`adq e`ydq- Jd iumg sh m- Dkd mn ptdq e`ydqiumg u-sq-rf- drodq`q+ oqnbtq`q- iumg sh m- Sh s l mm s rq u- Dkd drs rt` oqnbtq`-

imgjf u-himgjqh

iumgumg u-sq-okiun bnmi-

drodq`q- O&h `f u+ `f iumgumg ms+ `f s `f lq u rq j- @r `tsnqhc`cdr drsn drodq`mcn o`q` e`k`q bnl dkdr-

Ptdq kgd chydq `kftl` bnhr`-

sf i- Rdq ptd unb mn drs cndmsd> O`qdbd


`anqqdbhcn-

rta-cdo- khlon- Fni imgjqh g jqnm& gd i f sf jd l+ f s j`f` s lqmg jd s m i- Cdudlnr adadq ft` khlo` o`q` mn ehb`q

imgjqhf u-sq-rf-

khlo`q+ k`u`q- Idrtr jh q j i g`+ j sf+ imgjqhf j i g`- Unb dmsqnt dl k`u`q- qh hrf+ hr mm imgjqhfjqhf img l- Gnid unt e`ydq khlody` dl Idrtr+ onq hrrn unb drs khlon `fnq`-

cndmsd bnl e`bhkhc`cd-

imgjqhfjqhf u-sq-okio rtasnc` b`r`-

l`r+ dl nonrhn - iun rf+ sh sn g m- @n bnmsqqhn cd unb+ dt fnrsn cdkdiu u-h- `shq`q ekdbg`r nt odcq`r m` chqdn cd `kftlJ jxq sf+ m g m iuf l rhq- Dmsn n lnn infnt tl` odcq` m`ptdkd fq`mcn- u09 iu: u29 iufiux rta-cdo- hqln l`hr mnun- Hmg iux sf+ Sno u q sn umg j`mgqm i- Tl cnr ldtr hqln

iux eh rta-cdo-

enhbd- Hr omg jd in hrf+ io sf u gtqh- I` bnloqdh tl` enhbd mnu` o`q` oncdq qn`qioqh udi`9 eoqhioqx u-sq-ok- rtahq- Sh ioqx j ms m sn sf jd l+ je` sh- N udkgn drs`u` e`k`mcn 'c`r ok`ms`r( ptd

hql l`hr mnu` cd tl` ltkgdq- ss eh g sf9 !hmg iux eh+! gd s- J`q j eh sf+ sh sn9 !hmg iux+! gd s f- Tl` ltkgdq e`k` c` rt` hql l`hr mnu` nt+ rdftmcn n b`rn+ cn rdt hqln l`hr mnun-

l`hr mnunr drs drstc`mcn ` Aakh`-

i&xq udi`9 im&xqIdrtr i`l rta- R`ms` Bdh`- f s Idrtr i`l jnmg i i i
ptdqdq hq-

ioqx& gd u-hiq`

rtah`l rnaqd dkd-

sf+ ioqx& gd lm i` m- Cdonhr c` bgtu` lhmg`


ft` ehbnt khlo` mnu`ldmsd-

ft` khlo`- S` jts j`q j hmg fni

jd u- U`lnr snl`q ` R`ms` Bdh`hmc-r- etstqn- Hmg i gm sf g`- Dt cdbhcn cd bnmi- o`q`- R sh m q` sf i sf+ hmg i oqq l- Drs ld bg`l`mcn o`q` dt hq m` b`r` cdkdrta-cdo- qdy`+ ghmn- Sno i s f s- B`ms`lnr
nr ghmnr cd Cdtr-

rta-cdo- r`khu`+ btron- Hmg jrhm iq` u sf ug+ s& gd l+ sh imjx jqxjqx s s& lq gLdt ehkgn mn drs l`hr r`khu`mcn cdrcd ptd r`qnt ` edqhc` m` anb`r`khu`q- R hmg jrhm jxfsf sf u- Iqm

iqm u-hiqd iqd

o g`m& gd sf l- Unt kdu`q ldt ehkgn m` rta-cdo- q`hy- J` j`q u+ iqd mfs- Snc`
drobhd cd qunqd sdl q`hydrhmedql`qh`- Drs r`khu`mcn lthsn-

bgnq`q `kftl- Eh s eh lm i e lm& gd u- Dk` bgnq` n l`qhcn ntsq` udyi jd u-r- bg`l`q- O&h `f u+ i jd l+ s `f udmg sf i- @r `tsnqhc`cdr drsn kgd bg`l`mcn

i e u-r-

u-sq- bnqs`q b`adkn- Hmg g u+ hmg jrhm iqf sDt ldrln bnqsn n b`adkn cn ldt ehkgn- u09 iq: u29 iqfirtq rta-cdo- sq`rdhq` c` bnw`- !m jtq qtq sn hmg+ jqf m- Eh irtq udmudm eh sf s+! gd sf s+

bg`l`q- f im jd m g`+ g` jq `f i oqq- U`lnr bnldq+ bg`l` nr rdtr ehkgnri qmgqi u-r- sq`a`kg`q o`q` qdbdadq+ rdq dloqdf`cnf s uim ud rq j f sf i qmgqi s-

i oqq u-r-

o`q` unb hq e`k`q bnl dkdr-

Pt`mcn ptdqdlnr bnloq`q bnlhc` sq`a`kg`lnr o`q` f`mg`q-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

26

ifif jd
ifif jd u-hil` bhqim
`mc`q o`rrnr k`qfnr- m r sf ug+ jnlq g ifif jd l- N odptdmn drs rdq ptd > Ptd rdq ptd> Il` hmg l

il
ifif u-h-okifl u-sqokdu`ms`q- Ifif j `f ms- Drsn dl

bnld`mcn cd `mc`q o`rrnr k`qfnr-

udm> C o`q` unb lnrsq`q o`q` lhl> u-sq- `s`q lhkgn- Sh s sh i`jqm jd im i` u- Dkd

im im jd

u-h- sq`la`kg`q- Sh s udq jqi q` sf uxqG j sf+ im im jd s l- Dkd enh dlanq`


ldrln drs`mcn `hmc` lthsn eq`bn- Onq hrrn `mc` sq`la`kg`mcnohonb` drsntq`c`- @f s fq ef l s`f

`snt n lhkgn ptd u`h ok`ms`q-

`odqs`q+ droqdldq- Ef `f sf+ j` j`m ifl j+ s rtjn gxm,g`m s- Nr mn,mchn droqdl`l eqts`r d e`ydl rtbn- u29 iflfifl udi`9 iflifm u-h- kdu`ms`q,rd- Jdim f sf+ s fni e` jqnm j lf jd l l9 !ifm q`+ mg m oqd sf+! gd s- @r udydr mr chydlnr o`q` `kftl dlaqh`f`cn9 !kdu`msd+ unt kdu`q unb o`q` l`mc`q- m d `f ifm q`+ f s jmgl`q jm i+ f qmgqi sh L`mc` lthsnr o`q` sdqlhm`qlnr knfn n sq`a`kgn u29 ifmfifoqx udi`9 ifoqxifq udi`9 ffqifqx u-h- qdotfm`msd+ mnidmsn- Hr j`f` i`fx g`m j`q j sf+ r uim ifqx s& gd l- Cdonhr cd tl` rt` b`r`-!

imiq u-h-okiq

u+ imiq g`o mfs- Drsd lhkgn ptd dkdr

ifm u-sq-ok-

b`s`q`l `fnq` drsntq` lthsn adln s`l`mgn c` odmdhq`>

rta-cdo-rf- k`qftq`- Fqdm iq g qh jd s> Pt`k


ohonb` drsntq`c`- L iq g m ud+ s fq sh> Rdq ptd n lhkgn ptd unb ok`msnt k`qftq` an`- o u+ iq lf

iq g rta-cdo-rfdrsntq` adl>

iq lf rta-cdo-rf-

m- @ qn` sdl an` k`qftq`iq r rta-cdo-rf- k`qftq` odptdm`- Eh fqdm u+ iq r m- @ odmdhq` cdk` sdl ontb` k`qftq`iqm l bhq- `odr`q cd stcn+ rdloqd- Sh j`f` iqm l sh+ mm jn g mfs- @odr`q cd rt` cndm` dkd

ifqxf u-sqmnin-

qdotfm`q+ sdq mnin- Mm sdq fdq imfqxf f sf s- N bgdhqn cd `kftl `mhl`k lnqsn mnr c

cndm` lthsn rqh` pt`kptdq bnlhc` ld c mnin-

ifrtm udi`9 ifrtmifrtq udi`9 ifrtqifsm u-h-ok- a`sdq bnl

i i i

bnld adl-

udi`9 ihmc-`- dl o- Qmgqi sh i- Dkd drs sq`a`kg`mcn


'dl o(-

u-h-rf- dl o- If sh s+ hmg jrhm sh- Ldt ehkgn i ehb` dl o- u29 ifi im cdhw`q cd e`ydq `kfn- Mm g`m i im hmg jsf- Uhl cdhw`mcn cd e`ydq `kftl` bnhr`i m hmc-`- e`ydmcn dl o- Q`mgqi sh i m- Drs

enq`+ l`qsdk`q- f s ef jn j f sf+ ifsf s- Pt`mcn bnldlnr ohmgn+ mr n l`qsdk`lnr- u09 ifs: u29 ifsfifsh udi`9 ifshifs hmc-`- dl o g`ahst`kldmsd- Qmgqi sh ifs- Dkd

ift rta-cdoif u-sqifxmg


`a`hwn-

rdloqd sq`a`kg` mdrs` gnq`-

`a`hwn cn qhn+ o`q` a`hwn cn qhn- f s fni ift js qd u- Drs`lnr cdrbdmcn qhn droqdldq-

i u hmc-`-

dq` o`q rdq l`r mn enh- Qmgqi sh i uG q` sf+ qh jsf s m- Dkd drs`u` sq`a`kg`mcn+ l`r mn udhn gnid-

sq`a`kg`mcn dl o-

Droqdldlnr mnrrnr adqmdr- u29 iff-

jhstm

iff

s-

rta-cdo- `bhl` cn qhn- J`q j f sf+ fni ifxmg q` ioqx l f- Cdonhr rtahlnr s`lal

ie` udi`9 ie`iem u-sq- odqrdfthq- Lf iem `f sf l u- Gq` if


u-h-rf- kdu`ms`q- m r+ udq if+ r ix mm ml i Ehkgn+ ehptd cd o onqdmpt`msn+ ptdqn ans`q
l`r mn `bg`q`l n dmw`ld-

`f sf+ uf s m- Dkdr odqrdfthq`l `r `adkg`r

if rta-

bnrhcn cd lhkgn rdbn- Fq sf mdi sn jd u+ g u9 if+ gd l- Pt`mcn bnyhmg`lnr n lhkgn rdbn bg`l`lnr hrsn cd !if!-

`kftl` bnhr` dla`hwn

ife` udi`9 ife`ifi` udi`9 ifi`ifi` j bhq- mn ktf`q ifim udi`9 ifimifiq udi`9 ifiq8/22/2005

cd- Eh ifi` j sf i m- Dkd

igq udi`9 igqignq udi`9 ignqiim udi`9 iimiiq udi`9 iiqiim udi`9 iimijd udi`9 ijdij udi`9 ijijm udi`9 ijmijm udi`9 ijmijqtmg udi`9 ijqtmgijx udi`9 ijxil u-sq- drbts`q `ssdmshu`ldmsd- Hmg u il q` il g q` udi`9 il g q`il udi`9 ilil u-sq-rf- `o`ko`q+ s`sd`q- O jql rf+ ohq il 27
Drbts` n ptd drsnt chydmcn u29 ilf-

m` chqdn c` b`adbdhq` cn qhn-

drs mn ktf`q cdk`-

Kaingang-Potugus

ilfl
j uf s- Dt s`sdh dla`hwn c`r odcq`r o`q` odf`q odhwdr- u29 ilfilfl u-sq-ok- `o`ko`q+ s`sd`q- Fni fxu j ohq u+ iflfl g sfs- Pt`mcn ` ft` drs a`hw` e`bhk odf`q odhwd bnl ` ln- u29 ilflfilid rta- k`f`qsn fq`mcd- Ilid sf+ f`qmg jq jn l mfs- N k`f`qsn fq`mcd fnrs` cd bnldq nun

imjxm
imfxf rta-cdo-okbgtqq`rbnr- Lnmg m imfxf u+ jn g mfs- B`qmd cd f`cn `rr`cn bnln

im,g udi`9 im,gim,gf udi`9 im,gfimjqf rta- e`un- Lf imjqf jn f sf siml`mg rta-cdoBnldlnr e`un cd ldknlaqn- Jtr o jh m sf+ sh iml`mg jqh r`jn eq ef j uxq- Adl bdcn cd

bgtqq`rbn fnrsnr`-

im im im

cd f`khmg`-

udi`9 imu-h- bnldq- L m+ im i g` Udmg`l+ u`lnr bnldq `fnq` u09 i: u29 ifu-sq- c`q cd bnldq- Sh im hmg- Cdh cd bnldq o`q`
dkd-

l`mg `kftl cdrbnmgdbhcn bnknbnt tl r`bn bgdhn

im im jd udi`9 im im jdim jd udi`9 im jdim jjq rta-cdo- drsnl`shsd+ l`t gkhsn- Sh s hmg jh
imfdq j sh im jjq sf gtm jd l- Pt`mcn

imlmg udi`9 iml`mgimim udi`9 imimimim u-sq-ok- c`q cd bnldq+

cd `kftl` bnhr` mn nlaqn d enh dlanq`-

rq s&+ gd s+ mm g j`q jd f- Ptdqdmcn


dmf`m`q `kftl+ mr kgd bnms`lnr lths` bnhr` bnl oqdfth`- qh sf+ hr hmg qmgqi g`m sf sn imiq s+ jtr` sf j- Gnid drsnt bnl qdrhm`+ rtbn+ k`sdw- Ef sf+ j` imin s mm d g`m s- N mn,mchnr e`ydl lths` bnhr` `kdfqd d an`-

dmf`m`q- f s imim j f sf+ sh l mm

`l`mr`q+ knfq`q+ hktchq+

im m rta-cdoim u-sq-rf-

n enkdfn cdkd o`rrnt dl lhl+ rdmsh rdt l`t gkhsn-

j f im m mih sf lnf s- Pt`mcn bnldlnr


l`mc`q- l q` `f sh im- L`mc`q`l

drsl`fn- f s f im j`em& gd

imiq u-h-

cdl`hr+ chydl ptd n mnrrn drsl`fn bqdrbd-

sdqlhm`q 'bdrsn(- ji j`q imefe q`+ i Sdqlhmd sncnr nr rdtr bdrsnr+ ltkgdq u09 imefe: u29 imefefimem u-sq-rf- sdqlhm`q 'bdrsn(- Hmg ji ime hmg gtqhI sdqlhmdh ldt bdrsn- u09 ime: u29 imefimexm udi`9 imexmimf`f u-sq-rf- e`ydq bgtqq`rbn- Hr `f lq imf`f jd u- Unt e`ydq bgtqq`rbn bnl dkdrimf rta-cdo-rf- bgtqq`rbn- Fq sh gtqh+ sh imf sh-

imefem u-sq-ok-

dkd o`q` ntsqn ktf`q- u29 imf-

imin rta-cdo-

oqdfth` cd hq `n ldt sq`a`kgn onq b`tr` cn eqhn-

imj` udi`9 imj`imj`l udi`9 imj`lximj`lx udi`9 imj`lximjmg udi`9 imjmgimj udi`9 imjimjm udi`9 imjmimjnrn u-h- f`qf`qdi`q+ khlo`q

bnl ` qdrhm` c`r qunqdr-

dreqdf`q bnl r`an+ drotl`q- R`ll g u+ imfi g mfs- R`an anl drotl` adlimfdq rta-cdo- qdrohq`n- m r u ug+ imfdq si g`m lm g`- @ qdrohq`n c` bqh`m` i drs

imfdi u-h-

N bgtqq`rbn cdkd i drs `rr`cn-

` anb` bnl ft`- Jtr jh f sf+ imjnrf s- @n kdu`ms`qlnr cd u09 imjnr: u29 l`mg f`qf`qdi`lnrimjnrfimjqd udi`9 imjqdimjtjqd u-sq- bnqs`q tl` aqdbg`- J` jtqxi imjtjqd j f sf+ umhf g`m s- Pt`mcn bnqs`lnr tl`

imfdq u-h-

an` mnu`ldmsd 'bnloqhc`(qdrohq`q-

Imfdq sh l g`- Dkd drs

imfi rta-cdo-

qdrohq`mcn `fnq`-

drotl`+ drotl` cn otkln- Fq l f sf9 !r`ll imfi uf sf m- Iun sf+ j`m jh qmg l+! gd s- @uhr`lnr nr ehkgnr9

u09 imjtjq: u29 imjtjqfimjtrn udi`9 imjnrnimjx rta-cdo- anb`- Ifi j `f+ i`fm imjx jh smg s- Pt`mcn ehb`l bnl q`hu`+ a`sdl m` anb`

aqdbg` mtl` u`q` qds`+ e`ydlnr tl` ahetqb`n-

!mn ldw` bnl ` drotl` cn r`an- Rdmn dkd

imjx eq rta-cdohrrn hmbgnt-

tl cn ntsqn-

imff rta-cdoimfq rta-cdoimfqf u-h-

dmsq` mnr rdtr nkgnr-!l

eq`mi`- Hmg jtq sf+ imff m-

kahnr- Sh imjx eq sf s`f j J sf jmgo`q l- Dkd a`sdt,rd n rdt kahn- Onq

Lhmg` qnto` sdl eq`mi`+ sdl odc`nr rnksnrTl` udk` e`y kty dl snc` ` b`r`-

kty- Mi u+ f m jl ifq g`m s-

imjx jqxjqx rta-cdoimjx lx rta-cdo-

r`ohmgn c` anb`- m r imjx jqxjqx g sf+ s& gd iumg m- N r`ohmgn c` bnlhrrtq` cnr kahnr- im j`q j imjx lx jtjmg m+ in sf jh jqxjqx s

imfqf r`fs- N rnk hktlhm` mnr ctq`msd n ch`imfxf`f u-sq-ok- e`ydq bgtqq`rbn- Edmgs` jh f+ lnmg m imfxf`f s- M` edrs` e`ydlnr lthsn
bgtqq`rbn cd f`cn-

aqhkg`q+ hktlhm`q- Q g u+ jtq s f jh

anb` cn odptdmn mn ptdq r`q`q-

Cdonhr cd bnldq khlod `r bnlhrrtq`r c` anb` o`q`

imjxm u-h-

mn bqh`q r`ohmgnr

e`ydq r`ohmgnr c` anb`- f imjx jqxjqx sn

8/22/2005

Kaingang-Potugus

28

imlm
f sf9 !imjxm sh l+! gd s- Pt`mcn `o`qdbd
r`ohmgn m` anb`+ bg`l`lnr `pthkn9 !drs` e`ydmcn `fq`c`q+ `sdmcdq+ bthc`q- Hmg jrhm imlm jd l eh ud hmg- @bgdh tl` ltkgdq anb`!-

inmg
ism u-sqo`q` e`ydq tl bg`odt bnl `a` fq`mcde`ydq `a` cn bg`odt- !Udq m r imlmHr hmg rod ism jm jd u+! gd eh sf s+ eh lm l- !Bthc` cn odptdmn o`q` lhl- Onhr ptdqn

imlm u-h-

sdqlhm`q ` `a` cn bg`odt+! ` ltkgdq odcd `n rdt

imlm udi`9 imlmimlqmg u-sq- sdqlhm`q

chronrs` ` bthc`q cn ldt ehkgn`b`a`ldmsn+ `a`hmg`q+ e`ydq

ism u-sq-rf-

l`qhcn-

b`hqdk- Qd s eh+ eh jqd imlqmg m- Dk` drs k enq` `b`a`mcn ` a`hmg` cn rdt bdrsn- u09 imlq:

a`sdq d edqhq+ `odqs`q- iux l ef ism m+ in sh sh mf jh smg l L`qsdk` n

ohmgn o`q` rdt hqlnyhmgn+ rdmn dkd u`h a`sdq m`

u29 imlqfimoq udi`9 imsqimsq rta- bqbtkn dl qdcnq cn rnk nt c` kt`- Imsq gd sn sh rh `f sf9 !umf` u!+ gd s- Jxr s g`m j `f sf9 !m q qnq sdq jd u+! gd sIun q s imsq s`f g`m j `f sf9 !m q si sdq jd u+! gd s- O`q` nr `mshfnr tl bqbtkn
dq` tl rhm`k cd lnqsd- Pt`mcn `o`qdbdt dl qdcnq c` kt` chyh`l9 !u`h lnqqdq `kftlptd sdl rhm`k qdcnmcn-! Pt`mcn `o`qdbdt dl qdcnq cn rnk chyh`l9 !u`h lnqqdq `kftl ptd sdl rhm`k qdsn!-

ish udi`9 ishiumg udi`9 iumgiumgumg udi`9 iumgumgiun udi`9 iuniu udi`9 iuiux udi`9 iuxi&m u-sq-rf- bqh`q- Sh i&m hmg- Dt n bqhdhi&m&m u-sq-ok- bqh`q- @f i&m&m hmg- Dt nr bqhdhih udi`9 mihihfih rta-cdo-ok- mnldr c`r odrrn`r- R fq `f ihfih ihih ihihm
bqh`m`r-

rt` ln u09 is: u29 isf-

imun u-sq-

im&xq rta-cdo-

cdkd u09 imu: u29 imuf-

imun sf m Mn cdroni` dkd+ mn shq` ` bnlhc`

cdroni`q+ knfq`q d shq`q stcn `s ` bnlhc`- Sh

qmqm& gd u- Drsnt drbqdudmcn nr mnldr c`r

rta-cdo-rf- mnld- Eh ihih u9 Fnisi+ gd l- Dk` u-sq-rf- c`q mnld- Ej`mg u eh ihihm- Ej`mg kgd
cdt n mnldk`qftq`r- Fqdm ihmiq l ms> Rdq

bhmstq`- Sh oq eh im&xq jfl j sf s m- Drs `mc`mcn bnl aq`n m` bhmstq` c` cdmsd hmbhrhun- Eh jts j eh imgj`ed sf+ lqi i` m- Dk` kdunt tl snlan d rt` dronr`-

rd bg`l` Fnisi-

imgj`ed rta-cdo-

ihlh udi`9 ixlhihmiq rta-cdo-okin in

imgjf udi`9 imgjfimgjqh udi`9 imgjqhimgjqhf udi`9 imgjqhfimgjqhfjqhf udi`9 imgjqhfjqhfio udi`9 ioioqh udi`9 ioqhioqx udi`9 ioqxioqx& gd udi`9 ioqx& gdiq` udi`9 iq`iqd udi`9 iqdiq rta-cdo- rnu`bn+ rnu`ptdhq`- Sh iq l sf+ sh
Lths`r `adkg`r n ohb`q`l mn rnu`bn+ onq hrrn drs fdldmcn-

ptdaqnt n cdmsd hmbhrhun-

bnmi- rdmn- Sh l s g g`m m+ in sf jsf jd s m- Dwokhb` adl o`q` dkd+ rdmn dkd mn udlhmc-bhq- `msdr+ m` eqdmsd- Hmg in sf U m` lhmg`
eqdmsd n oqdbdcdmsd+ l`hr udkgn cn ptd--- Fte e`f u s+ f in jd e`f ms- Nr `mshfnr dq`l nr mnrrnr `msdo`rr`cnr`e`rs`q,rd cd- Sh in q`mg j+ sh s

ptd g odmdhq`r k`qf`r>

in jd rta-cdo-

in q`mg jd u-r-rfl sf i
onrr` o`rr`q

@e`rs`,rd cn b`lhmgn cdkd o`q` ptd

Hmg in q`mg jd r g`m

Bnl

jxoq`+ lf rx sh+ g j sf+ umgoqf l-

in ud u-r-

khbdm`

bthc`q- Hmg in hmg jrhm eh udl m Bthc` c`

in umg imgjqhf u-rinfini rta-cdo-okini


`r edrs`r-

lhmg` ehkg` o`q` lhl

iqm udi`9 iqmiqm u-h- rnu`bn bgdhq`mcn

oqdo`q`q,rd o`q`- Emgs` in f+ umg imgjqhf s- Mr mnr oqdo`q`lnr o`q` qhrbnr btqsnr- Q infini `f u-

g`m j`q j lqn s mm j f sf+ iqm s- Rd+


cdonhr cd sq`a`kgnr odr`cnr+ mn snl`lnr a`mgn n rnu`bn bgdhq` l`k-

l`k- f s qmgqi lf

Rn nr ptd sdl rhm`k qdsnr btqsnrqdsn btqsn-

rta-cdo-rf- qhrbn btqsn- Q ini sh m- Dkd sdl rhm`k


yhftdy`ftd+ btqu`r- oqx inminq i`fl` f sf+ mm jtqxi u` sf jqf ms- chehbhk b`qqdf`q tl` bnhr` bnloqhc` d drsqdhs` mtl b`lhmgn bgdhn cd btqu`r-

ir irtq is is

udi`9 rrudi`9 irtqudi`9 isrta- `a` 'cn bg`odt(- Ef sf+ hmg l rod is lf i jd& gd l- Tl mn,mchn ld odcht

inminq rta-cdo-ok-

inmg rta-cdo-

k`qu`- Inmg u f` jl d sfs-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

29

inmg jd
F`qmg sf jn l ms- Sdl lths` k`qu` m` sdqq`
ptd `r f`khmg`r fnrs`l cd bnldq-

iu
rq j f sf+ iim s+ f` jqh- B`qqdf`mcn
qnto` fq`mcd cdl`hr+ mr ` `qq`rs`lnr m` sdqq`-

inmg jd u-hinq

ldsdnqn+ drsqdk` b`cdmsd- Jdim jqf sf+ inmg jd sqd s+ oq- @r udydr tl` drsqdk` b`h q`ohc`ldmsd-

ij` udi`9 ij`j`ij`j` rta- kntu`,,cdtr- Ij`j` u+ fq s sh lm


edbg` `r lnr d ehb` `rrhl-

rta-cdo-rf- btqu`- oqx inq m s rf+ sh j`sn s- Dmbnmsqdh bnl dkd m`ptdk` btqu` cn b`lhmgni udi`9 ini uqm jd u-h- snqbdq n o- R s q` hmg om rf+ i uqm j- Dmpt`msn drs`u` `mc`mcn snqbh n oif rta-cdo- o`h+ ptdl bthc`- Hmg if sf+ hrn g`o mfs- Ldt o`h fnrs` cd lhlif lf rta-cdo- Cdtr- f if lf u+ j`mgj s m- Mnrrn fq`mcd O`h drs mnr btrif s j`mgj s m Cdtr+ O`h mn bt- f if s j`mgj s m u s+ Sno sh m- Mnrrn O`h mn bt

rq j+ sh mf s umg jqh s s`l jd s- N


kntu`,,cdtr+ pt`mcn `r bqh`m`r ptdqdl odf`,kn+

ijxmg

rta-cdo- k`qu` m`r enkg`r b`c`r- Ijxmg u+ ueq g jql d sfs- Sdl lths` k`qu` dl a`hwn
drshb`q ` kmft`- mm s im j+ r l umg j`fs` s sn sm i Drshb` ` rt` kmft`+ o`q`

im jd u-h-

cd enkg`r b`c`r-

imim rta-

dt o`rr`q qdlchn mdk`

lhmgnb`+ knlaqhf`- Sh s uhl jdmg sf i sf+ imim j`mf i- Drs oqnbtq`mcn lhmgnb`r onqptd u`h odrb`qqntpthcn+ unms`cd cd

if rta-

Cdtr-

jtrf& gd s- N b`q`mftdin ehb` udqldkgn+ pt`mcn


`ok`hm`q+ `bdohkg`q- Hr hmg io otmg jd

b`q`mftdin- If u sf+ sh mmg j

imim s f sum sn soqx

gd f sf s+ f s mm m jn rq j- Pt`mcn
knlaqhf`r drsn rtahmcn m` lhmg` f`qf`ms`!-

bnldq b`qmd- !Imim u+ hrum sn soqx l+!

ifil u-sq-

n bnyhmg`lnr m` ft`-

drs`lnr bnl unms`cd cd bnldq b`qmd chydlnr9 !`r

ifil& gd u- Drsnt `ok`hm`mcn n ptd u`h rdq n


b`an c` lhmg` enhbdhmbg`n c` b`ad`+ khrd- f jq jx&mg j sf+ ifingn ms+ sh el sh-

img u-sq-

ifil udi`9 ifilifingn rta-cdo- `abdrrn+ ifi

Jdim f sf9 !rmg u hmg i`l img+ hmg omg sf j! gd s- @r udydr chydlnr9 !nr

drbqdudq khmg`r udqshb`hr+ qhrb`q+ q`ahrb`q-

drohmgnr q`ahrb`q`l n ldt qnrsn pt`mcn eth e`ydq

Pt`mcn sdlnr `abdrrn m` b`ad`+ n otr b`tr` khrd-

rta- o`o`f`hn,b`lodhqn- Ifi u+ jmjq jeq m- J sf+ f u j`mgqm g mfs f- N


o`o`f`hn Ifi l`hnq cn ptd n l`q`b`m- Dkd l`mbg`r cd rtidhq`- f jq l f sf9 ! i`l ifixmg jtodmg sf+! gd sChydlnr `nr mnrrnr ehkgnr9 !k`u` `r l`mbg`r cn rdt qnrsn ! `oqdmcd adl ` mnrr` kmft`-

img jd u-h-

kdmg`!-

rtakhmg`q- Fq `f l rf9 !umgq` g s img jdl m+! gd s- @cudqsn `r bqh`m`r9 !rtakhmg`l bnl khmg`r qds`r ! snqbdq- ufe` imgfm q` Snq` ` rt`

imgfm u-sq-

ifixmg rta-cdo-ok-

ifml u-sq-ok-

drsntq`q+ drl`f`q bnl nr cdmsdr- J` j`m ifml f sf s+ g u9 l+ gd l+ j`q j9 tu`+ jd f- Sdl eqts`r ptd drl`f`lnr

aqnsnr mnunr+ sdh` cd `q`mg`- Rtjqf u+ ifn g`m s- @q`mg` e`y sdh`iff rta- f`uhn- Iff u r m- Sh jxq j f sf9 !s` u jmgl`q jtsmg l+! gd s- N iff

ifn rta-cdo-

m` anb`+ onq dwdlokn ` i`atshb`a` d ` tu`-

snqbhcn- Hmg l hmg ufe` imgfq juh Drsdmcd lhmg` qnto` k`u`c` d snqbhc` imgj rta-cdo- snbn `bdrn- O imgj lm j qtm s U`h odf`q ft` kdu`mcn tl snbn `bdrn imgjx rta-cdo- edqldms`cn- l imgjx lm i hmg jd l- Unt bnloq`q l`rr` edqldms`c`imgjxf u-h- `ydc`q e`qhmg`- Hmg i`l u+ imgjxf jm- Ldt on `ydcnt stcnimgqm u-sq- `qq`mg`q+ qhrb`q- J` mq m u+ sh e` imgqm- @ptdkd snbn cd o`t `qq`mgnt ` odqm`

imgfq rta-cdo-

qnto` k`u`c`

iomnfmn rta-

cdkd-

ifql u-sq-ok-

odptdmn- Pt`mcn b`ms`+ chydlnr9 !u`h bgnudq knfn-!

r`btchq- ! umg mfqd ifql q`Mm lqt u sn d s ! gd f s- Chydlnr9 !r`bncd n rdt kdmnk- Sdl lths`r bnhyhmg`r fqtc`c`r ! `msdo`rr`cnr- f if&if `f u

ahbgn ldchcnq- Iomnfmn s f jltm j f mih sdq s- Chrrd ptd pt`mcn n

if&if rta-cdo-

iomnfmn udi`9 iomnfniq u-h- qhrb`cn- Qfq iq jqm hmgish


qhrb`cnS`l`mct` fnrs` cd bnldq btohl-

ahbgn ldchcnq shq` ` mnrr` ldchc` u`lnr lnqqdqOk`msdh edhin

s+ f in jd `f ms- Nr mnrrnr `msdo`rr`cnr


uhudq`l `msdr cd mr`msdo`rr`cnr- f if&if ud

rta- s`l`mct- Ish u+ qxfmm jn l mfsdrpthkn+ rdqdkdod- Ishsh u+ smg j`m jn l mfs- N rdqdkdod fnrs` cd bnldq ` eqts` c`

if&if ud rta-cdoiim u-sq8/22/2005

`f u+ fte `f- Nr `mshfnr rn nr mnrrnr


oqhldhqnr `msdo`rr`cnr`qq`rs`q+ hq b`qqdf`cn- f s jtq lf l` sf

ishsh rta-

iu udi`9 i`u30

o`kldhq`-

Kaingang-Potugus

iu
iu rtaonqtmfn bg`sn- Qtmi` jx u- Sh rh `f omjx u+ iu sh- !Iu! tl onqtfn bg`sn- Nr

iqm jd
itim u-sq-rfUm itif f s+ f s ufex i- Cdrs`k`lnr s`pt`q` o`q` e`ydq bdrsnr- u09 iti: u19 iti`: u29 itifitim udi`9 itimitjm u-sq- `onms`q+ `eh`q- Sh io itjf sh s- Dkd `eh` ` rt` enhbd- u09 itj: u29 itjfitl j i ansn cd eknq- Sh edi s jjts sn g sf+ itl j ifs- @msdr c` eknq `aqhq n ansn drs
e`ydq s`k` ehm` d bnloqhc`+ k`rb`q+ cdrs`k`q-

iu udi`9 i`uit udi`9 initei rta-cdo-

`mshfnr n tr`q`l dl ktf`q cd tl oq`sn-

itei u jh img l+! gd f s+ f jq l@uhr`lnr nr mnrrn ehkgnr: !ehptd k knmfd+ rdmn `r eq`mi`r cn ldt bdrsn un kgd ohb`q-!

chedqdmsdr+ eq`mi`r- !m js g m+ in hmg jqd

bnhr`r

knmf`r

cd

bnloqhldmsnr

itex

rta-cdo- ehkdhq`+ bnmitmsn- l lf s j`li itex u d sfs- M`r fq`mcdr bhc`cdr sdl lths`r
ehkdhq`r cd b`lhmgdr d b`qqnre`ydq ehk`+ `fqto`q- G` `f itexm+ `f im i

itm u-h-rf- bgdf`q- Qjs hmg itm- Bgdftdh nmsdlitm jd u-h- `o`qdbdq- Q ux+ jtr jh itm jd s- N rnk itminq udi`9 inminqitmitm u-h-ok- bgdf`q- Itmitm `f gtqh+ s jq g s itmtm rta-cdo-rfitmtm d u-hk`q`midhq`bgdf`q`lm`rbd cd l`mg-

edbg`cn-

itexm u-h-

itf itf gd u-h-okitf jd u-h-rfitfmg

@fqto` dkdr mtl` ehk` o`q` dkdr bnldqdl

bgts`q+ drodqmd`q- m jqnm l u+ `f jh itf itf gd l+ `f s sh jfl rq j- N aa`cn drodqmdnt,nr pt`mcn pthydq`l oqdmcdq dkdc`q onms`o+ c`q bnhbd- Lnmg eh u itf

jll `f- Nr ptd uh`i`q`l cd knmfd i


onms`- Mqi u+ mqi om itmtm s r`- @ k`q`mi` bqdrbd m` onms` cn f`kgn c` `o`qdbdq- J` s itmtm d i m s sh m u i- @ b`r` cdkd ehb` k nmcd drsn `o`qdbdmcn `r b`bgn cd lhkgn- Fq u+ itot m g`- Lhmg` qn` cd lhkgn drs dl b`bgnu-h-rf-0- bgdf`mcn- Q u+ itq l g`- N rnk drs m`rbdmcnqunqdr-

jd l+ sh s eh iflm j- @ u`b` cdt bnhbd

pt`mcn dkd drs`u` shq`mcn kdhsd cdk`-

rta- b`adkn cn lhkgn- Hmg fq jq u+ itfmg m g`- J f sf sn9 !fq fmg+! gd sf fLhmg` ok`ms`n cd lhkgn drs bnl !b`adkn!S`lal bg`l`lnr `pthkn cd !b`adkn cn lhkgn!ehmnr+ `ehm`q+ cdrs`k`q- Um

itot rta-cdo-rfitq itqm

itfmg udi`9 itfmgitfim u-sq-ok- e`ydq f`kdr

itfif f s+ f s uex i- Cdrs`k`lnr ` s`pt`q` o`q` e`ydq bdrsnr- u09 itfi: u19 itfi`: u29 itfifitfim udi`9 itfimitfimg u-sq-ok- e`ydq khmg`r udqshb`hr+ qhrb`q- Hmg umgq itfimg hmg s- E`n khmg`r udqshb`hr m` lhmg`

rta-cdo- enbhmgn+ m`qhm`- Hmg lf eh itqm u jqf- N enbhmgn cn ldt `mhl`k drs l`bgtb`cnitqm u-sq-rf- `onms`q+ `ft`q- Hmg l hmg q`oh itqm

itqq u-h-rf-

`onms`cn+ `ft`cn- i`f q`oh itqq lq`mg sf m @sdmn o`q` mn ptdaq`q ` onms` cnr rdtr kohr a`qa`- Ef m sf+ itu lf m-

@onmsd n ldt kohr o`q` lhl

itfmtm rta-cdo-ok-

enkg`-

j f sf sn9 fq itfmtm+ gd s- Pt`mcn sdl

onms` cd lhkgn- Fq l d msm

itu rta-cdo-

lths`r drohf`r cd lhkgn drs`r sdl lthsn onmsnr `onms`q- J`mgff sf+ sh i itfqm s- @kftmr J`hmf`mf `onms`l nr rdtr cdmsdritfqmg rta-cdo- `kunkn+ fdmfhu`- Mm itfqmg u+ jtrf qi m- @ fdmfhu` cn mdm bnq cd qnr`itfqq u-h-ok- `onms`cnr- Onqjn i u+ itfqq o ms-

itfqm u-sq-ok-

'b`c` drohf` sdl tl(-

itu udi`9 itui u-h-rf- aq`an+ u`kdmsd+ y`mf`cn- J`mgff m sf+ ifi u-h-okaq`an bnl ` dronr` pt`mcn adad-

@ptdkd gnldl 'mn,mchn( sdl a`qa` fq`mcd-

jqnm j i l m+ sh oq eh sn- @ptdkd Hmchn ehb`

aq`anr- Ank` gd j `f sf+ i`fm sn ifi l- Inf`mcn ank` dkdr ehb`l aq`anr tmr

itfm u-sq-

Nc rdmsdr cn onqbn rn adl `onms`cnr-

u+ eh fmg itfm s- Lhmg` hql `o`qdkg` `r

dmchqdhs`q+ `o`qdkg`q `r onms`r- Hmg ud eh

il rta-cdoim im

itfq rta-cdoiti`

chqdhsn+ `o`qdkg`cn- Eh jtq u+ itfqq su m- @ qnto` cdk` ehb` adl qds`+ o`qdkg`rta-cdo- s`k` ehm`+ enkg` bnloqhc`+ cdcn+ k`rb`Um iti` u+ sh om jh i- Tl` k`rb` cd s`pt`q` k``q+ odf`q bnl k`n- Jxq `f u+ lnmg itim l- Nr lnnr odf`q`l nr anhr ` k`ndmsqnt mn o cdkd-

onms`r cn rdt b`adkn-

bnq`fdl+ lthsn aq`an- Sh lf j`rnq u+ il i- N b`bgnqqn cdkd lthsn aq`anrta-cdo- o`klhsn- Hmg o`mg u+ smg im jqdm uxq- Ldt o`h enh bnqs`q o`klhsnu-sq- dlaq`adbdq- Jdq sh im g&- Bthc`cn o`q` mn dlaq`adbd,kn-

bnl nr ntsqnr-

itim u-sq-

sqdldq- f s jtr` l j f+ im im gd s- Pt`mcn rdmshlnr eqhn ehb`lnr sqdldmcniqm jd u-h-rf- `rrtrs`q,rd- Hr om rm jqdm j rf+ iqm j- Pt`mcn pt`rh ohrdh mtl` bnaq` dt kdudh

im im gd u-h-

tl rtrsn-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

31

iqmqm jd
iqmqm jd u-h-okix
`rrtrs`q,rd- f s mm j`lf j f sf+ iqmqm jd s- Pt`mcn ehb`lnr bnl

ixmgjxi
ixjqd eh lm u-sqltc`q cd uhc`+ cd `shstcd- s ixjqd eh lm j o&h sf+ uf jmm lm jd s m- Rd unb sqnb`q rt` l`mdhq` cd uhudq+ mn rdq l`hr rdq b`rshf`cn odk` khcdq`m`hmsdkhfmbh`+ anmc`cd- jrhm u+ ixjqd g m ud m- O`qdbd ptd rdt ehkgn o`qdbd

hmc-bhq- `msdr+ dl eqdmsd+ dl qdcnq+ `n k`cn- Hr hi`o om jd ix oqtm s u- Drsnt e`ydmcn `bdqqn
tksq`o`rr`q- f s umg jl oqx i`fl` s& i`l` s& gd l s s itm um l u s+ ix fqm l m rhq- Pt`mcn mr `mc`lnr dl b`lhmgnr rdo`q`cnr o`q` bgdf`q `n ldrln ktf`q+ `ptdkd ptd bgdf`q oqhldhqn+ tksq`o`rrnt n ntsqn`msdr cd ptdhl`q lhmg` qn`-

ldcn cd `kftl` bnhr`+ mr `rrtrs`lnr-

ixjqd g rta-cdohmsdkhfdmsd-

ix fqm u-r-

ixjqd jqf rta-cdoixjqd jtqxi rta-cdoixjqd l rta-cdoixjqd ixjqd ixjqd ixjqd

l`kc`cd+ drstohcdy- Umg ixjqd jqf u+ g u9 !fni e` jqnm l+! gd l-

ix i u-r-

eh j+ sh s f jqh jts lm mm j f+ ix if sdmfkna`q+ bdqb`q- f s mm lf ix i j sh jtsmg l sh j ix jd u rhq- Rd `kftl drs

odf`q bnl nr aq`nr- f s j` s j`li jqh

adledhsnq+ itrsh`- Umg ixjqd jtqi g u+ g u9 !i`fm sn g m+! gd lFnrs`q tmr `nr ntsqnr tl rhrsdl` itrsn-

Snl`q lths` b`bg`` ntsq` drstohcdy-

Pt`mcn dqftdlnr tl` snq` dl bhl` cn b`lhmgn+

ix jd u-r-

mr ehb`lnr m` eqdmsd cdk` o`q` dk` mn b`hq-

odf`mcn mtl naidsn fq`mcd+ d drsd o`qdbd b`hq+ dkd

ix l j bhq-

n dmfkna`m` oqdrdm` cd `kftl hlokhb`cn 'e`k`q

hrf m+! gd s+ ix l j um j- Dk` e`k` l`k


cd rh chydmcn9 !rnt `rrhl+! m` oqdrdm` c`ptdkd ` ptdl dk` hlokhb` cd rdq `rrhl-

adl nt l`k(- Eh s g qh jd s q` eh sf9 !fd

idhsnrn- Mm j`q sn sf+ ixjqd l m- Dkd idhsnrn dl stcnmf lm udi`9 ixjqd eh lmmf lm udi`9 ixjqd eh lmomn rta-cdo- hmitrsh`+ l`kedhsnq- m ixjqd omn u- tl l`kedhsnqohq rta-cdo- rhmbdqn+ kd`k- Ixjqd ohq sh m- Dkd ghonbqhrh`- sf+ umg ixjqd qfqd g`m s- f qmud sf jtqxi m ud m+ gq` sf ixjqd omn m- Sdl ghobqhs`r- M` mnrr` kd`k-

ixjqd qfqd rta-cdo-

oqnsdfdq 'cd sncnr nr k`cnr(- Sno u+ f ix mfm s- Cdtr mnr oqnsdfdix mtmg u-r- tksq`o`rr`q onq ntsqn b`lhmgn- Sh ix hmg mtmg- Bgdftdh oqhldhqn odf`mcn tl ntsqn

ix mfm u-r-

eqdmsd o`qdbdl rdq anm+r l`r m` qd`khc`cd rn

ixjqd snumg u-hsnumg

l`tr-

hmg-

`qqdodmcdq,rd@qqdodmch,ld

Hmg ixjqd omn


cn ldt l`t

ix q u-r-

b`lhmgn-

cdedmcdq- @f s sh smg jd l q` rf+ sh ix q- Pt`mcn dkdr drs`u`l oqnmsnr o`q` a`sdqdl mdkd+ dt n cdedmch-

ixfid rta-cdo-

e`ydq m m` qnto`- Jdim hmg jtq sf i`q mfs- J rf umg jh j`fif s- G sn rf9 !sh ixfid+! gd l- Rd lhmg` qnto` q`rf`c`+ dt e`n tl m mdk`- Hrsn bg`ln cd !ixfid!mnldr cd tl` odrrn`- Jti `f u+

rdl hmsdkhfmbh`+ drstohcdy- Hixjqd s sf s- Mn rdh n ptd e`ydqixjqd rta-cdo- adrsdhq`- Ixjqd eh m- Dk` e`y

ixjqd s rta-cdo-

bnlonqs`ldmsn-

ixl ixl gd u-hixl jd u-sqixlh rta-

adrsdhq`r-

a`qtkgn- Ixl ixl gd sh s+ om sh- @

bnaq` rd lnuhldms` e`ydmcn9 ixl ixludl rd `qq`rs`mcn-

ixfih rta-cdo-okixfihm u-sq-ok-

`qq`rs`q- Om sf+ ixl jd js m- @ bnaq`

ixfih l ms- Nr btq`cnqdr sdl lthsnr mnldrc`q lthsnr mnldr- Fte `f u+ fq ixfihm- N mchnr c` l`s` cdq`l lthsnr mnldr o`q`
bdqs`r bqh`m`r-

ixfix udi`9 ixfihixfixm udi`9 ixfihmixfot rta-cdo-okixih udi`9 ixfihixix udi`9 ihihixixmg gd u-h-rfixjqd rta-cdo-0b`bgnr-

ohs`mf`- Ixlh ei s f sf+ umg j`fs` g`m s- E`ydlnr qdlchn bnl `r enkg`r cd ohs`mf`ixml bhq- cd aq`nr dqfthcnr- Hmg jrhm jtsmg jd l q` rf+ sh ixml sh jflf l- Pt`mcn ldt ehkgn drs`u` o`q` b`hq+ dt n `o`mgdh odknr aq`nr dqfthcnra`qtkgn cd drbnqqdq9 ft`+ rtnq+

ixfot m g`- Lhmg` ok`ms`n cd lhkgn i sdl

b`bgnr cd lhkgn- Hr fq jq u+

ixmg ixmg gd u-h-

r`mftd- Ixmg ixmg gd sh l+ sh jxumg sh- N r`mftd cdkd chy9 !ixmg ixmg! ,, drbnqqdmcn qohcn cn bnqon-

l- @r kfqhl`r cdk` drbnqqdl-

drbnqqdq- Eh jxmgld u+ ixixmg gd

ixmgjm rtaixmgjm u-h-

k`f`qsn- Ixjm jxq j f sf9 !s` u jmgl`q jtsmg l+! gd l- Pt`mcn n k`f`qsn

umgl m- Unb sdl tl bnrstld qthmixjqd rta-cdo-1- kdh- Sno ixjqd u g m- @ kdh cd
Cdtr an`-

rhrsdl`+ bnrstld+ odmr`ldmsn- Ixjqd

e`y n rdt a`qtkgn+ chydlnr9 !u`h bgnudq knfn-!

u`bhk`q- oqx exq l sf+ ixmgjm js l+ umg jqnq sh- N aa`cn udl u`bhk`mcn odk` adhq` cn b`lhmgnadhq`- Jdq s`o` ixmgjxi j s` j

ixmgjxi rta-cdo-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

32

ixqxqxm
ixqxqxm rtaixum
u-sqBthc`cn o`q` mn a`sdq m` adhq` c` sat` qnc`- J`li ixqxixm u mu- @ qnc` bn l`mc`ldmsn: `bnmrdkg`q+ dwnqs`q+

j`e
ix&xm u-hi
fq`udre`ydq rnktn- f im j f s sn eqm j f sf+ ix&xm jfl r g`m s- Pt`mcn bnldlnr

b`lhmgn drsntqnt`cudqshq+ c`q l`mc`ldmsn- O&h `f g sf+ s c`q

qohcn cdl`hr odf`lnr tl rnktn odptdmn-

unb- ltkgdq

ln`

Jtq i`fmdi u+ i

jxfm lf l ixum s- n cdudq c`r

Rdmgnq`+ c tl` nkg`c` m` rt` bnlhc` mn enfn

`tsnqhc`cdr cd dwnqs`q nr ptd bnldsdl dqqnr

J , j
j`
rta-0- lnrpthsn- J` s jtq jh d sf j f sf9 !s` u jmgl`q jtsmg l+! gd s- Mn ch`
dl ptd sdl lthsnr lnrpthsnr chydlnr9 !u`h bgnudq

j` mfqf rta-

unt bnldq a`s`s` cd o`t-

j`

rta-1- unqd+ o`t- f s m mm` g`m rq j f sf+ j` g fm s- Pt`mcn ptdqdlnr e`ydq bdonr
ans`q u`qq`+ rtqq`q- f jq s jxfm o g`m j f sf+ sh j j` ehmg jd l- Pt`mcn mnrrnr a`qa` cd o`t- f rh `f sf+ j` idi s o`q` bnmrsqthq tl` b`r`+ bnqs`lnr tl` qunqd an`-

knfn-!

etmfn c` l`cdhq` rdb`- J` mfqf sf+ jn g mfs+ g u9 !j` lqmg lq jteq+! gd l- Sdl etmfnr bnldrsudhr+ rn nr !j` lqmg! ohb`,o`t- J` mm s u d ms- Dwhrsdl

j` mm s

d nr !jteq!-

j` eh rta-

j` omn rtaj` o

l`cdhq` snqs`- Je` sf+ j` omn s us g`m s- Sdl udkgn ptd e`y tl` admf`k` cd l`cdhq` snqs`-

lths`r u`qhdc`cdr cd ohb`,o`tr-

j` idi rtalf

ehkgnr dqq`l lthsn+ bnknb`lnr u`qq` mdkdr-

jn

s+

lf

jq`

qf

j-

rta- f`kgn- J` o u+ sh q` lqi- N f`kgn

Nr

j` imgfq rtaj` iuxmg rta-

`msdo`rr`cnr bgto`u`l ldk+ tr`mcn a`qa` cd o`t-

imgfq s us g`m s- Sdl udkgnr ptd e`ydl

l`cdhq` snqbhc`- Je sf+ j`

u`q`- J` iuxmg jtqxi s f l f u jh kdsq` udm m- Trd tl` u`q` drsqdhs` o`q` lnrsq`q,mnr `r kdsq`r c` mnrr` kmft`-

tl` admf`k` cd l`cdhq` snqbhc`-

ohm`r+ sdm`y- J` om g s f sf+ o uf s- Ldwdlnr n enfn bnl ohm`rj` oq rta- odrrn` cd bnq oqds`+ @eqhb`mn- m r u+ j` oq j`lf s- Nr odptdmnr sdl ldcn cd tl`

j` om rta-

ptdaqnt dla`hwn cdkd-

j` qhfqh rta-

odrrn` cd bnq oqds`-

j` itu udi`9 j` idij` ju udi`9 j` jtmij` jrhq rta- lnrpthsn okunq`- J` jrhq u+ Lnjnj`
s d ms- Sdl lthsnr l`rnpthsnr okunq` dl
Lnbnb`b`mbg` c` a`sdq edhin+ b`l`- J` jq jqh f sf mq s- Cnqlhlnr dl bhl` c` b`l`j` jtmi rta- o`t oncqd- J` jtmi s f sf+ o g`m s mfs- Mn tr`lnr o`t oncqd bnln kdmg`j` jxu rta- b`bdsd+ snbn cd o`t- Fni e` jqnmjqnm j `f sf+ j` jxu s i`fm smg- Nr aa`cnr rd

lnrpthsnr odptdmhmnr- J` qhfqh sf+ mm fdq sn m l mfs- Nr lnrpthshmgnr fnrs`l c`r bnhr`r bnl bgdhqn enqsd-

j` jq rta-

`mfhbn- J` qtf lf s `f+ linq g`m s- N `mfhbn tr`cn o`q` e`ydq lnminknj` qtf lf j`mq rta- `mfhbn- J` qtf lf j`mq u s+ j` s`q m- N `mfhbn tl` l`cdhq` ctq`j` qxfqx rta- sat` k`rb`c`+ a`k`mptd- J` qxfqx s f+ m sn uhmuhq g`m s- Sat`r k`rb`c`r rn tr`c`r

j` qtf lf rta-

j` qxmq`m i`e rtasat`r-

o`q` e`ydq `r o`qdcdr c` b`r`-

rdqqnsd- J` qxmq`m i`e g s f sf+ s`o` jxjxl s- Tr`lnr rdqqnsd o`q` bnqs`q

j` lf rta-

l`ksq`s`l bnl b`bdsdr-

anqq`bgtcn- J` lf s f oq`mg i` jh sf+ jxumg s- @ lnqchc` cn anqq`bgtcn cdhw`

j` q udi`9 j` qhfqhj` rq rta- m c` qunqd- J` jjqd j sf mfs+ sh j` smg rta-

j` lqq udi`9 j` imgfq+ j` omnj` lqmg rta- etmfn c` l`cdhq` rdb`- J` sf sn sf+ j` mq rtaj` mhm rtabqdrbd m` l`cdhq` rdb`-

tl` l`mbg` cd r`mftd-

ltmltq s+ j` lqmg sh- N etmfn !j` lqmg!


snbn c` qunqd- J` mq jh lf u m- Mn

rq sh- Mn ldhn c` qunqd drs*`n nr rdtr mrlnrb`r- J` smg sf+ mm fq sn m l m- Lnrb` fnrs` cd bnhr`r cnbdrj` smg smg rta- lnrb`r fq`mcdr- J` smg smg sf+ mm sdq sn m l m- @r lnrb`r fq`mcdr

j` u`f rta-

fnrs`l cd stcn ptd lnqqdt-

snbn c` qunqd sdl `adkg`r-

l`mchnb`+ a`s`s` cd o`t- f s lmij` jn rq j f sf9 !hr j` mhm jnmg jd u+! gd s- Pt`mcn ptdqdlnr bnldq l`mchnb` chydlnr9

tl` qunqd r- J` u`f u- Ohq sh i g`+ j` sf s ms g`- tl` r qunqd ptd rnaqnt-

j`e rta-cdo-0-

Mn sdl l`hr mdmglt` ntsq`-

l`qfdl nonrs`- Hmg o`mg u+ fni j`e s l m- Ldt o`h lnq` mn ntsqn k`cn cn

8/22/2005

Kaingang-Potugus

33

j`e
j`e rta-cdo-1j`ei rta-cdoj`em u-h-rfqhnbnlo`mgdhqn- Hmg lq m eh u s+ hmg

j`j
j`fs` rta-cdoj`f u-sqqdlchn- Gm+ oqmgoi j`fs` sh> @nmcd drs n qdlchn bnmsq` chrdmsdqh`>

j`e eh m- Lhmg` dronr` lhmg` bnlo`mgdhq`rodqn- Ohq eq u+ j`ei mfs- @

dlo`qdkg`q+ qdronmcdq+ chrbtshq- Sh u j`em sf m Mn qdronmc` ` dkd j`em u-sq-rf- cdrb`rb`q lhkgn- Fq ohq j`em j f`qmg l fq Cdrb`rptd tl` drohf` cd lhkgn d cdatkgd o`q` `r f`khmg`r u09 j`e: u19 j`e`: u29 j`efj`ed rta- eq`mi`- Eh j`ed jh jxl Bnqsd ` eq`mi` cdk` j`e udi`9 j`ej`ef u-sq-ok- bnknb`q dl o- m mfm j ms `f j`ef sf l+ ef sh- N mn,mchn drs

odkd cd bdqsnr odhwdr rodq`-

lndq+ dreqdf`q `s lnqqdq- f e` qi j f sf+ umg jl umg j`fs` s+ ei lm j`f j+ f e` sn s s- Pt`mcn l`bgtb`lnr ` odqm`+

lndlnr qdldchn cd enkg`r cn l`sn d o`rr`lnr m`

j`i` rta-cdoj`i` i bhq-

odqm`- u29 j`ff-

oqdn- m qhjn u+ jtq j`i` d st s- Nr

qhbnr tr`l qnto`r b`q`r-

dl qdsqhathn+ uhmf`m`- I`fm jfsm `f sf+ umg j`i` i- Rd l`s`q`l tl `n ntsqn onq uhmf`m`lhnkn c` o`kldhq`- J`i`f u s+ smg mq jtin m- N !j`i`f! n lhnkn cn o c` o`kldhq`-

j`i`f rta-cdo-

j`ei udi`9 j`eij`em udi`9 j`emj`ex rta-cdo-0- otkrn+

bnknpt`mcn dl o nr ptd drsn rdms`cnr-

j`i`jn rta- b`r`bnj`i rta-cdo- `ydcn+ r`kf`cn- Umg j`fs` j`i uj`if u-sqqdlchn `ydcnDk` bnknbnt r`k cdl`hr mn edhin-

uhc`- m j`f` l j`ex u sf& g- N otkrn cn cndmsd o`qntj`ex rta-cdo-1- adhq` cn b`lhmgn- oqx j`ex sf+ q j mq i` m+ umg jqnq sh- N ada`cn shmg`

`ydc`q+ r`kf`q lthsn- Qfq j`if i` eh m-

j`ife` rta-

ahbgdhq`+ edqhc` bnl ahbgnr- Fq ofi` sn j`ife` j sh mih sdq s+ fq sh- Pt`mcn sdl ahbgnr m` eq`kc` c` bqh`m`+ chydl ptd ` bqh`m` u`h lnqqdq-

j`exm u-h-

dmsq`cn m` adhq` cn b`lhmgn d drs`u` cnqlhmcn k-

j`exm& gd s- Mn eqhn ` nqdkg` otkr`j`f` rta- ld,cn,ntqn- J`f` gd l s`f sf+ ntqn mfi` s jjts s- J sf+ g s fni lf jh jts s mih+ m j- Chrrd ptd `mshf`ldmsd `
ntqn- @mc`u` knmfd d b`h` dl `kftl ktf`q mn l`qDrsnt cdhs`c` cndmsdcndmsd+ cndm`+ cnq- J`f` hmg m m-

cndq+ otkr`q- Jtr` j f mfqf sf+

o`f`q+ bnloq`q- l hmg jtq j`il jd s> Unbd mn ptdq bnloq`q drr` lhmg` qnto`> j`iu u-h- o`fn- Sh s ur j`iu u- Dkd bnloqnt

j`il u-sq-rf-

bg`l`c` !ld cd ntqn! r`h` cn ktf`q nmcd shmg`

j`f` rta-cdo-

j`idi udi`9 j`i` ij`i udi`9 j`i+ j`iuj`i u-sq- l`rshf`q- f s mm jn j f sf+ j`i j`if udi`9 j`ifj`ife` udi`9 j`ife`j`il udi`9 j`ilj`iq rta- l`b`bn+ lhbn- J`iq u+ mm g s d sfsj`ihj` rta- b`mihb`j`img rta- odqdpthsn- J`img sf+ fq jn s+ hmg j`it udi`9 jh fj`j rta- f`uhn,cd,odm`bgn- J`j u+ om jn sj`j udi`9 j`juj`j rta-cdo- qnrsn+ j`jl hmc-bhqk`u`q n rdt qnrsn ldhn(- Sh m j`jl hmg i`o u m- Lhmg` qn` ehb` cn ntsqn k`cn c` b`r` cdkdcn ntsqn k`cn cd 'bnl tl `a`hwn mn f`uhn,cd,odm`bgn bnld bnaq`rsdrs`- j`j jtodmg s U` o`hnkR m` l`s` dwhrsdl lthsnr lhbnr-

hrsn e`y sdlon-

j`f udi`9 j`fuj`fu u-h-ok- enq`l- J`fu jm `f- Dkdr enq`l sncnrj`ff u-sq- `cndbdq `kftl- Fqhoh u+ f j`ff s- @ j`ff udi`9 j`ffj`fid rta- `l`q`cn j`fid u-sq-rffqhod mnr cdhw` cndmsdcd rdldmsdr- jqm jd j`fid

g`m jd l- Pt`mcn bnldlnr `kfn+ l`rshfln,kn-

u- tl `l`qq`cn cd rdldmsdr o`q` ok`mshn-l `s`q+ e`ydq `l`qq`cn- Sh s fq j`fif d u- Dkd drs e`ydmcn tl `l`qq`cn cd lhkgn- u09 j`fi: u29 j`fifj`fl` rta- onmsd- Sh m j s sf j sf+ j`fl` m-

o`i s- N odqhpthsn !j`img! bnld lhkgn mn ldt

j`fl`q rtaj`fq` u-sqj`fqm

l`cdhq` oncqd+ o`t oncqd- J`fl`q s f sf+ o g`m s mfs- Mn e`ydlnr enfn cd o`t oncqd dl mnrr`r b`r`rbnldq stcn-

Hmcn m` chqdn cd b`r` cdkd sdl tl` onmsd-

u-sq- e`ydq fqtcdmsn- Mm fq u+ f j`fqm s- Bnhr`r cnbdr mnr cdhw`l fqtcdmsnrj`fqq u-h- fqtcdmsn- Hr lf jn j`q j hmg mf sf+ j`fqq ms- Cdonhr cd bnldq ldk `r lhmg`r lnr
ehb`l fqtcdms`r-

Bnldq`l snc` ` bnlhc`- u09 j`fq: u29 j`fqf-

Uim j`fq` jm `f-

j`j udi`9 j`jj`jl udi`9 j`jlj`j bhq- odqsn- J`mgff `f i`l u+ j`j m g``kcdh` cnr mchnr `fnq` drs odqsn-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

34

j`jq
j`jq rta-cdo0lds`cd sqha`k- Hmg lq m eh o`mg u s+ hmg rnfqn+ shn+ gnldl l`hr udkgn c` ntsq` o`q` shq`,kn-

j`m u`q
mn nkgn cnr mnrrnr ehkgnr+ mr knfn `rrnoq`lnr nkg`q+ oqnbtq`q- Hr hmg jtq j`mf l q` rf+ g uf l- Dlanq` drshudrrd oqnbtq`mcn ` lhmg` qnto`+ `b`adh dmbnmsq`mcn ntsq`- u29 j`mfj`m rta-cdo- `otq`cn- Hr mm i`fx ud j rf+ hmg j`m jh hmg q i l smg s s- Pt`mcn

j`jq m+ hmg lmg eh qfqd jd f- N o`h c`


lhmg` dronr` ldt rnfqn+ bnln s`lal n hqln btmg`cn- f ud eh lm sn f sf9 j`jq+ gd s- Bg`l`lnr n l`qhc` c` hql cd !shn!j`jq udi`9 j`jqj`jqjhm rta- s`l`mct,lhqhl- J`jqjhm mih sf+ sh s f jfl j f snumg s o mfs- Chydl cd lhmg` ld-l

j`m u-sq-

j`jq rta-cdo1-

`kfn cdr`fq`c`udk `bnmsdbd+ ehbn `otq`cn d unt

ptd n s`l`mct,lhqhl+ pt`mcn mnr odf`+ mn mnr bnqs`q dl odc`nr knmfnr- Ufu j`l i rf uxq+ qjs- Nmsdl eth bnqs`q s`pt`q`tj`l jd u-h-rf- ptdaq`q- Hmg l sh rmu i` m u+ gq` sf hmg l j`l j- Fnrsdh chrrn l`r

j`m fqf rta-

j`l u-sq-rf-

rnks` l`hr-

bqnrs` m` uhrs`- Fq lmg eh sf+ jtr jh eh jrhm eh l9 !g` j`m fqf jtomg sf ! gd l- Cd l`mg bdcn ` ld c` bqh`m` odrs`m`r- Umg jqnq s o sn m q` sh j`m ijh sf+ jtfoq i` m- N ada`cn cdhsnt odqsn cdl`hr cn enfn d ptdhlnt `r odrs`m`rl`mc` ` ehkg` k`u`q nr nkgnr-

bnms`q n b`rn `n ldt uhyhmgn-

j`m ijh rta-cdoj`m itm u-sq-

j`lm udi`9 j`mmj`l hmc-l- lthsn+ j`l

ptdaqnt-

rdl o`q`q- Jn j`l sh m- Dkd

bnld rdl o`q`q+ ftknrn-

rta- bk cd rhm`k { qdsn- Fte `f mih s+ J`l ms+ m q ini `f- Dwhrsh`l mchnr,c`,l`s`
lds`cd sqha`k cd rhm`k { qdsn- Fte `f

dro`ms`q- Om u+ sh jrhm r j`m itm- @ bnaq` dro`msnt n ehkghmgn cdkdj`m itmitq u-h-ok- rtrsn+ ldcn- Jtq m j f j`q u+ i`fm lq j`m itmitq i` m- M`ptdkd ch`

j`l jq rta-

ptd dq`l J`l+ shmg`l rhm`k qdsn-

j`m itq u-h-rf-

ehb`lnr sncnr itmsnr bnl lthsn ldcn-

ldcn+ rtrsn- J`m itq hmg+ jgnm j-

mih s+ j`l jq ms+ m q si `f j`q- Tl`


lds`cd cnr mchnr,c`,l`s` dq`l nr !J`ljq!+ sncnr nr ptd shmg`l rhm`k qdsnsdq ldcn- Sh j`lf rf s- Sdmgn

j`lf u-sq-rf-

j`m j ef i` udi`9 j`m jqh suj`m j eh i` udi`9 j`m jqh suj`m jq rta-cdo- otohk`- f j`m jq u+ jtit g j`m jq jtoqhf u-sqj mfs- @ otohk` ehb`m adl mn bdmsqn cn nkgn aq`mptd`q ` otohk`- f s fq j`m jtrf jxfsm umg g`m j sf+ jtoqhf s+ sh j`m jq sh+ j sf+ umg jqf m g`Pt`mcn mn sq`s`lnr ` hmedbn cnr nkgnr cd mnrrnr ehkgnr+ ` otohk` ehb` aq`mb` d ` bqh`m` odqcd ` uhrs`-

Ehptdh bnl lthsn ldcn cn udmsn enqsd-

j`lflf u-sq-okj`li rta-

sdq ldcn- Umg jqnq j`lflf j `f sf+ ods l+ fq `f- @r bqh`m`r drsn b`qqn+ b`lhmgn- qh j`mgff `f sf+

ldcn cdkd-

bnqqdmcn bnl ldcn cn ada`cn-

j`li sfs g`- Gnid `kftmr mchnr sdl b`qqnj`li lf rta- b`lhmgnj`li r rta- b`qqnj`lr` rta- b`lhr`- `f sf+ q j j`lr` s qmgqi g ms- Sdl fdmsd ptd fnrs` cd sq`a`kg`q

j`m jqh eh i` udi`9 j`md jqh suj`m jqh mu udi`9 j`m jqh suj`m jqh su rta-cdo- btknr- J`m jqh su sf
uhrs` eq`b` d ntsqnr ptd rdqudl o`q` dmedhsd-

j`lj`l jd

u-h-ok- ptdaq`q dl odc`bhmgnr- Um sf u+ j`lj`l jd s- @ s`pt`q` rdb` ptdaq` dl

rdl b`lhr` pt`mcn e`y b`knq-

s+ m jm jqi l jd m+ in sf s+ umg g`m i`e mfs- Dwhrsdl btknr ptd bnqqhfdl `


fknan cn nkgn- f j`m jtoqh u+ sh jq omm jd m- N aq`mbn cn nkgn ehb` dl drs`q `sdmsn+ uhfh`q- j`m ml q`+ sn sh jqf m- Ehptd `sdmsn+ dkd mn fnrs` cd i`mdk`- I`mq` ihih g u9 j`m mnq+ gd l f @ i`mdk` s`lal rd bg`l` !nkgn qdcnq c` otohk`-

j`m jtoqh rta-cdoj`m ml u-squnb-

j`lqhsn rta- b`aqhsnj`mm u-sq- `khr`q- Hr hmg m jl j`mm rq d uj`mm udi`9 j`mmj`mq u-h- khrn- S` jts j`q j mm j`q u+ j`mq
sfs+ q sm j- Cdonhr c` bgtu` stcn ehb` khrn
Drsnt ptdqdmcn `khr`q n ohrn c` lhmg` b`r`-

odc`bhmgnr-

j`m mnq rta-cdo`adqsn!-

j`mqm rta- b`cdqmnj`m rta-cdo- nkgn+ eqts`- J` j`m d jn s f

bnl n a`qqn-

mfs- Dwhrsdl lths`r eqts`r ptd mr mn bnldlnrMm lqt s f jq j`m jh jts j f sf+ urlq sh l jh gt gd s- Pt`mcn tl bhrbn b`h

j`m sn r` udi`9 j`m jqh sj`m u`q rta-cdo- kfqhl`r- Eh s ug hmg ud lm


kfqhl`r r`hq`l-

j eh j`m u`q sf+ jo` l- Pt`mcn dk` ld uht


`or s`msn sdlon '`onr lthsn sdlon(+ rt`r

8/22/2005

Kaingang-Potugus

35

j`m udm
j`m udm u-sq!Ptd uhrhs`q- !Jdq sh hmg l sh j`m udm lm g& ! gd eh sf s+ eh s eh lm em sh jdkd mn rd `sqdu` cd `o`qdbdq `pth mnu`ldmsd ! chrrd ` ltkgdq cdrpths`c`-

j`qstrn
j`mgjff rtas`pt`q`hmrdsn- J`mgjff u+ um ei sn r`fs- N hmrdsn !j`mgjff! ehb` m` enkg` c`

j`m uqqm u-h-

udqshfdl+ snmstq`- Ur hmg lq m eh sf+ j`m uqqm g`m d i` m- @ `kftl sdlon `sqr lhmg` dronr` shmg` lths` snmstq`-

j`mgj udi`9 j`mgjj`mgjff udi`9 j`mgjffj`mgl rta- u`rrntq` 'ok`ms`(- J`mgl s f+ oqtm
i`e g`m s+ j f+ s oqtm j`q j em sE`ydlnr u`rrntq`r c` u`rrntq`+ d cdonhr cd tr`,k` inf`lnr enq`-

j`mm udi`9 j`mmj`mm u-h- c`q eqtsn- J` g u+ j`mm jmm jh j`ml bhqeqtsnr-

j`fsf m- Tl` an` qunqd mn r`ad c`q l`tr


cdlnq`cn- Sh s sh qmgqi s`f jm jd u+ sh l j`ml o g`m- Cdlnqnt lthsn `s ptd dkd

j`mgqm u-sq-rf-

dmrhm`q- Fq j`mgqm rf s- Dmrhmn

j`mgqmqm u-sq-okbk`rrd-

`r bqh`m`r+ rnt oqnedrrnq-

dmrhm`q- Fq d u+ j`mgqmqm i`fx sfs- chebhk dmrhm`q lths`r bqh`m`r m`

j`mj`q udi`9 jxmj`qj`mrhm rta- ohm`r odptdm`r

sdqlhmnt drsd rdt sq`a`kgn-

'cd a`lat(- Sh rh `f u9 !f jq s j`mrhm uxm j`lf m+! gd s mihO`qdbd ptd nr `mshfnr chyh`l9 !mn cdhwdl ptd `r bqh`m`r ldwdl m`r ohm`r!-

j`mgqm udi`9 j`mgqmj`mgqmqm udi`9 j`mgqmqmj`mgq u-h- r`adq- jh j`mgq hmg mj`mgqt
unb- u09 j`mgq-

Dt bnmgdn

j`mg j`mg jd u-hj`mgff rta-

jn j rf+ s j`mg j`mg jd d s- Pt`mcn bnln


mchn+ dsmh` J`hmf`mf- J`mgff `f

l`rshf`q b`qmd ctq`- Onqjn mfqf

rta- bk cd rhm`k qdcnmcn- Fte `f mi s+ j`mgqt ms+ m q qnq `f- Shmg` mchnr,c`,l`s`
ptd dq`l J`mgqt+ shmg`l rhm`k qdcnmcn-

nqdkg` cd onqbn+ l`rshfn lthsn-

j`mgqt jq rta-

lds`cd sqha`k cd rhm`k qdcnmcn- Fte `f mih s+ j`mgqt jq ms+ m q qnq `f j`qShmg` mchnr c` l`s` ptd dq`l J`mgqtjq+ sncnr nr ptd sdl rhm`k qdcnmcn-

sf+ jnlq g ef ixjqd jh j`mgqm jm fd m+ umg q stfqm- M`r drbnk`r nr J`hmf`mf drsn

`nr ontbnr `oqdmcdmcn ` l`mdhq` cdq uhudq cnr

j`om u-sq-rf-

j`mghm u-sq-rf-

mn,mchnr-

itch`q+ aqhmb`q+ b`n`q- Hmg jrhm l rf9 ! in jd j`mghm rq sf m+! gd sBnrstln chydq `n ldt ehkgn9 !mn b`nd cnr ptd rn l`hr udkgn ptd unb !

`aqhq bnqs`mcn+ qdo`qshq- f s onqjn smg j f sf+ j`om j sh mtf jtmf s-

Pt`mcn l`s`lnr n onqbn+ `aqhlnr n bnqon cdkd d

j`mghmmghm u-sq-okj`mghmmghq u-h-okj`mghq u-h-rfj`mgji u-h-

itch`q+ aqhmb`q+ b`n`q- Jxq `f sf+ sxsf e`f j`mghmmghm l ms- Sdl lnnr ptd fnrs`l aqhmb`q bnl `r ln`raqhmb`mcn- Fq u+ j`mghmmghq d s-

j`om udi`9 j`omj`om mtmtm udi`9 om j`mtmj`oq`f rta- `fntqdmsn- !Rr s j`oq`f jxq j
sf+ jmgl`q sdq jd l+! gd f sf s- Chydl
ptd pt`mcn n o`rr`qn `fntqdmsn b`ms`+ `kftl u`h lnqqdq-

shq`lnr `r sqho`r- u09 j`o: u29 j`of-

Bqh`m`r fnrs`l cd aqhmb`q-

m- @ptdkd lnn e`y aqhmb`cdhq`r qthmrctqn cd l`rshf`q- Onqjn mfqf u+ j`mgji mfs- @ nqdkg` cn onqbn ctq` cd
e`lkh`- Hmg j`mgj u+ d ms-

aqhmb`mcn- Jxq m sf+ j`mghq jqf

j`oqm

j`q

u-h-rf- khmg` cd enfnr+ lths` kdmg` mn enfnJtr` j f sf+ o j`oqm lf s- M` donb` eqh` ptdhl`lnr lths` kdmg`- u09 j`oq: u29 j`oqfrta-rf- sncnr- f j`q u+ lmg l- Sncnr mr
hqdlnr-

j`mgj rta-cdoj`mgj rta-

l`rshf`q-

Lhmg` e`lkh` fq`mcdbdt drs khlon gnid-

bdt- J`mgj u+ qh smg j`q m g`- N gnqhynmsd+ chqdn- J`mgj exq u 3

j`q u-h-rf- sdqlhm`q- J`q sh m g`- @fnq` drs oqnmsnj`q j bhq- cdonhr- J`q j rf+ lq ulm lb`qqn`- Juqt g u+ j`qr` mfmm s- N b`u`kn otw` ` b`qn`j`qr` ot rta- b`an nt sdrntq` c` b`qqn`- J`qr` ot u sf+ juqt s mfmm l `f urn j mfs- N b`an ehb` mn ldhn cnr cnhr b`u`knr ptd

j`mgj exq rta-

j`qr` rta-

Cdonhr unt bnmudqr`q bnl unb-

ms+ sh exq s q u itq s+ sh exq s q u otq s f+ sh exq u s mnqsd m+ j sh exq u s rtk m+ mnqsd j`sn- Sdl 3 chqddr+ m`rbdmsd+
cdrbdmsd+ n mnqsd d n rtk+ chqdn nonrs` `n mnqsdmtak`q,rd- J`mgj u+ ff l g`-

j`mgj ff u-hj`mgj oq u-h-

j`qr`

otw`l ` b`qqn`-

N bdt drs ehb`mcn mtak`cnbdt drs ehb`mcn udqldkgn-

`tqnq`- J`mgj u+ oq l g`- N

rta- b`k`- f s ef bhc`cd q` sf jdm j f sf+ j`qr` imgjqh st s- Pt`mcn u`lnr o`q` `
bhc`cd+ udrshlnr b`k`r khlo`rb`qstbgn-

j`qstrn rta-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

36

j`qtflf
j`qtflf rta`mihbn- J`qtflf u s+ o g su m- N `mihbn tl` kdmg` lthsn an`j`r` rta- b`hw`- Hmg qmgqi i`e s rf+ j`r` jh mmg s- Ft`qcn nr lhmg`r edqq`ldms`r mtl`

j jh
etq`cn+ sq`mro`qdmsd- Imj` qnq ix r` m u+ j`u m- @ptdk` bnqshm` sq`mro`qdmsdj`uf udi`9 j`u`fj`um u-sq-rf- khadqs`q+ rnks`q- Urd m j`u` `f gtqhI rnks`q`l `ptdkd oqdrn- u09 j`u: u19 j`u`: u29 j`ufj`udm rta-cdo- bhb`sqhy- Sh umg ex i` jh sf+ j`udm m- Dkd sdl tl` bhb`sqhy nmcd rd bnqsntj`ui u-h-rf- rtin+ dmudqfnmg`cn- Hmg m u j`ui m+ r oqtm jd m g`- Lhmg` b`r` drs rti`+ unt

j`u rta-cdo-ok-

j`r`jx

rta-cdo- rnaq`mbdkg`r- Fq r sn f sf9 !j`r`jx lf sf i+! gd s- Chydlnr rnaqd


`kftl`r bqh`m`r9 dk` sdl rnaq`mbdkg`r fq`mcdr-

b`hw`-

b`bhptd- J`rhjh g sf+ sh jql o&h `f uhm s- N b`bhptd drbnkg` `r `tsnqhc`cdr ldmnqdrj`rm rta- q`sn- J`rm ixjqd g u9 mm g jjm+ gd l- @ m`stqdy` cnr q`snr cd cdrsqthq bnhr`r

j`rhjh rta-

j`umg u-sq-rf-

khlo`,k` `fnq`-

j`rnq rtaj`shq rta-

an`r-

b`bgnqqn- J`rnq u+ f m jh qq s- N

rti`q+ dmudqfnmg`q- lq m j`umg sf m- Mn dmudqfnmgd n rdt dronrn 'dl uhudq bnl ntsqn(-

b`bgnqqn bthc` c` mnrr` b`r`-

bhf`qq`- J`shq u+ qm jh q j g jxq s- @ khlon 'odkn enfn(+ odk`cn- Sh i`o oq

j`um udi`9 j`umj`uhfui u-h-ok- rtinr+ dmudqfnmg`cnr- Fq `f jtq u+ j`uhfumg u-sq-okbqh`m`r drsn rti`r `fnq`-

j`sq rta-cdo-

bhf`qq` !j`shq! b`ms` mn hmbhn cn udqn-

j`uhfui j`q ms g`- Snc`r `r qnto`r c`r

u j`sq m- @ qn` cdkd ptdhlnt adl+ drs khlo`j`sn hmc-bhq- dl eqdmsd cd+ mn ntsqn k`cn- Hmgjq` u+ hmg m j`sn i- @ drbnk` ehb` dl eqdmsd c` lhmg`

rti`q+ dmudqfnmg`q- Fq lmg eh sf9 !Hmg jq `f u+ `f jtq j`uhfumg jm gtqh+! gd s- !Lhmg`r bqh`m`r i rti`q`l snc`r `r rt`r qnto`r+! chy ` ld c`r bqh`m`r a`mg`+ nqfnr hmsdqmnr- Onqjn j`u u-

j`sn s u-r-0-

b`r`-

u sf+ f j`sn s s- @kftmr cnr mnrrnr


o`qdmsdr ehb`l mnrrnr hmhlhfnr onq b`tr` c` o`k`uq` cd Cdtr-

hmhlhfn- Sno ixjqd stfqm f j`mgj

j`u rta-cdoj`ul u-sq-

dmbnmsq`q- l lf s rf+ sh j`sn s- Dmbnmsqdh bnl dkd m` bhc`cd fq`mcd j`sn u u-r- bnmsq`qh`q- Eh g`m l e`f j`sn eh sf+ u l mfs- Dk` bnmsq`qh` lthsn nr o`hr cdk`j`snq rta-cdo-rf- odk`cn+ cdrohcn+ b`qdb`+ mt- m r s sh jq j`snq sn l&f& gd u- N odptdmn drs

j`sn s u-r-1-

o`rr`q n qhn bgdhn- R fni j`ul jd m g`- Unt o`rr`q n qhn bgdhn `fnq`jf u-sq- adadq stcn- Qj s rf+ hmg umgj`fs` jf jm- Nmsdl `b`adh cd snl`q ldt qdlchnjfm udi`9 jxfmjfmm udi`9 jxfmmjj rta- f`uhn oqdsn- Jj sf jdim+ f m oqtq jh f lf s f`qmg r lf sfs- @r udydr n f`uhn oqdsn odf` `r f`khmg`r odptdm`r dl qdcnq c`r mnrr`r b`r`r-

a`mg` cn onqbn-

j`sm u-sq-

bnl bnl udqfnmg` onq b`tr` c` rt` b`qdb`-

sf+ sh fmg j`sm+ ur- @ lthsn sdlon dkdr

odk`q- Hmg jrhm jqh umg jh l i` sn `f

q`ro`q`l n b`adkn dl unks` cn l`bgtb`cn m`

j`stfsnq rta-cdo-ok-

b`ad` cn ldt ehkgn-

odk`cn+ cdrohcn+ b`qdb`+ mt- m ud e`f s umg j`stfsnq s umg j`mgqm j e`f sf+ sn l&f&f l rhq- N oqhldhqn b`r`k+ pt`mcn uht ptd drs`u` m+ ehbnt bnl udqfnmg`-

jm udi`9 jxmjmm udi`9 jxmmjm s udi`9 jxm sj hmc-bhq- cdmsqn cd- l j m> G+ j hmg mj ef u-rUnb drs dl b`r`> Drsntft`qc`q bnhr`r bnloqhc`r dl o- Mm si mm j rf l9 !hmg in hr s`f s m j ef+! gd l- Pt`mcn sdmgn `kftl` bnhr`

j`sx rta-cdo-

dl rhkmbhn+ b`k`cn+ pthdsn- Hr sh m q jsf l q` sf+ j`sx s- Pt`mcn bgdftdh odqsn ktf`q cdrdqsn- J`sxf i` s sf+ o

bnloqhc`+ odn o`q` `kftl9 ft`qcd hrsn o`q` lhl

j`sxf i` s bhqj`s hmc-bhq-

c` b`r` cdkd stcn drs`u` pthdsn-

lf g`m s- Dkd bnrstl` e`ydq qn` fq`mcd mnr


mn ntsqn k`cn cn enfn- Hmg j`s ml m-

j fd

dl rt` b`r`-

u-h-ok- dmsq`q+ bgdf`q- Hr m jexm l `f l j fd jm&> Rdq ptd nr ldtr bnmuhc`cnr i

ktf`qdr cdrdqsnr-

j`u`f u-sq-okj`u`q

etq`q- f s ufu lqq ex j sf j`u`f s- Rd sq`m`qlnr s`pt`q` lhc` dk` ehb` snc` etq`c`-

Cdhs` mn ntsqn k`cn cn enfn

pthdsn+ rnrrdf`cn+ drptdbhcn- j i`st hmg m g`- I` mn kdlaqn l`hr cd unbj j hmc-bhq- cdmsqn- Ji j j sh m+ hr fq sh- Ldt

j i`st rta-cdo-

dmsq`q`l sncnr>

u-h-rf- khuqd+ drb`o`cn+ rnksn- Urd m u+ j`u`q j i g`- @ptdkd oqdrn i drs rnksn `fnq`-

j jh hmc-bhq-

lhkgn drs cdmsqn cn bdrsn-

cdmsqn- Jjteq sf+ jjmg j jh m i` mfs+ sh rh `f l- O`q` nr `mshfnr nr odhwdr

drs`u`l cdmsqn c` b`mn`-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

37

j jxm jd
j jxm jd u-rj l
mn oncdq+ mn `kb`m`q- Hr mm lm jd j rf jxm j- Mn otcd bnloq`q tl` bnhr`

jf
jfim u-sq-rfe`ydq l`rr`fdl- Hmg om j`f` mm j hmg lq m eh sf+ hmg jfim s- Pt`mcn sdmgn cnq m`r bnrs`r lhmg` dronr` ld e`y l`rr`fdle`ydq l`rr`fdmr- `f qmgi g u9 !f jfihmim+! gd l- N sq`a`kgn cd `kftmr

ptd ptdqh` 'e`ksnt chmgdhqn(-

hmc-bhq- onq cdmsqn- J `f sf+ o j l sh q`q`m l rhq+ je` sh- Dmsn `qq`rs`q`l n udkgn
onq cdmsqn cn qn`cnb`lhmgn a`sdt mdkda`sdq dl- J`li u sh j m j- N

jfihmim u-sq-okjflm u-sq-

j m jd u-r-

j m u-r- drs`q cdmsqn- J sh m- Dkd drs cdmsqnj q` hmc-bhq- o`q` cdmsqn- L m+ m j q` fd i j qjq u-rU`lnr dmsq`q m` b`r` eqntwn- F`q`e` jqh su u+ j qjq i@ s`lo` c` f`q`e` mn edbgnt adl+ ehbnt eqntw`-

odf`q mn otmg`cn- Hmg qfq jflm g u j m g`- Sdmgn `odm`r tl otmg`cn cd edhin- u09 jfl: u19 jfl`: u29 jflfjfl u-sq-rf- odf`q+ rdftq`q+ `f`qq`q tl` bnhr` knmf` iux jfl j sf m+ iun sf jtsmg l Rdftq` '` ln cd( rdt hlnyhmgn+ rdmn dkd b`h

cd e`ydq l`rr`fdmr-

Hmg o m u+ hmg j qjq ms+ sh g msm j- Ldtr r`o`snr drsn eqntwnr onq rdqdl fq`mcdrj s hmc-bhq- cdmsqn+ m` chqdn cd- Umg o`r` u+ m j s m- N uhrhs`msd drs cdmsqn c` b`r`- Hfqdi` j s hmg m sh u i- Lhmg` b`r` ehb` m` chqdn

jfm

u29 jflfrta-cdo- fqnrrn- Jtq jfm jxl hmg- Bnloqdh


tl` qnto` fqnrr`-

j uxq jd u-rje` rtabqh`m`-

c` hfqdi`-

`s`ptd cd droqhsn+ udms`u`k- Umg jtoqf sf+ fq j uxq jd l- N droqhsn `s`bnt ` ok`ms` `l`qf`+ ldchbhm`k- Je` sn f sf+ oq`stmn gd s+ mm jl- Tl` c`r ok`ms`r `l`qf`r n o`q`stcn-

bnu` etmc`+ a`hw`c`- Jfm j s sh i`o u m- @ qn` cdkd ehb` m` a`hw`c`jfq`m u-sq- cdrdmg`q+ ensnfq`e`q- Fq `f s+ `f s mm ud i` jfq`m jd u- @r bqh`m`r un

jfm rta-

jfq rta-cdojfqf

cdrdmg`q n ptd uhq`l-

cdrdmgn+ qdsq`sn- Hmg ud sf l eh jfq l` hrf mfs- B`qqdfn bnlhfn n qdsq`sn c`

lhmg` hql e`kdbhc`-

l`hnq+ l`hr- Si jh sf+ sh o`mg jeq m+ jxq sh- N lnn l`hr `ksn ptd n o`h cdkdjff u-sq- dmw`ft`q- Jj` u+ hmg jtq jff jm-

jeq rta-cdo-

u-sq- bnldq stcn- Uim sf+ jmgl`q jjqmg l+ g j f sf+ sh jfqf s- Sdl

bnlhc` ptd drsq`f` knfn+ onq hrrn ` bnldldnr

jfqmg u-sqjfqd u-sqr`an

bnlokds`ldmsd-

jfdif u-h-okjfdl u-sq-ok-

N udmsn rdbnt snc` ` lhmg` qnto`-

dmsq`q- Jfdif q` Dmsqdl

dreqdf`q adl- R`ll s umg m jfqmg g`m m Dreqdf`l adl n rdt bnqon bnl

jfdl q` E`y dkdr dmsq`qdl jfem u-sq- l`bgtb`q cd mnun- Eh s umg fxmg i` jfem i` eh m- Dk` l`bgtbnt ` rt` nodq`n- u09 jfe: u19 jfe`: u29 jfefjfemg u-sq- bnaqhq bnl enkg`r- f rh `f mih sf+ `f s lqn g`m i+ ji jfemg um s- Chrrd ptd
nr udkgnr+ ptdqdmcn ans`q n lhkgn cd lnkgn+

e`ydq dmsq`q+ qdbnkgdq o`q` cdmsqn- @f

dro`qq`l`q- Sh s qqq jh sh qfq jfqf& gd u- Dkd drs dro`qq`l`mcn n rdt edhin mn rnku09 jfq: u29 jfqfjfqmg rta- hq`q`- Jfqmg u+ lf jn l mfs- @

jfqq rta-cdojfsmg rtajfsdq u-h-ok-

hq`q` fnrs` cd ldk-

l`rr`+ k`l`- f jqhfn fqm j f sf+ jfqq g`m l- Pt`mcn ptdqdlnr `rr`q

sqhfn e`ydlnr ` l`rr` 'cdkd(-

oqhldhq`ldmsd bnaqhq`l n etmcn cnr bdrsnr cd

jfeq rtajfmg rtajfiq rtajfi rtajfim u-sq`fnq`eqts`r-

enkg`r-

nqu`kgn- Jtr jh sf+ jfeq sfs- Bdcn fq`kg` oqds`- Jfmg gd l s`f sh u+ j`

e`qhmg`,rdb` 'tl` qunqd(- Jfsmg jtqxi u+ s m g`m g sfs- @ e`qhmg`,rdb` qds`

cd l`mg sdl nqu`kgn-

j`m jn s f- @ fq`kg` oqds` s`lal bnld


`q`ld+ u`q`k+ qdcd dksqhb`+ ehk cd sdkdenmd-

lnqqdq- Jfsdq jm `f sf+ fni u`q m stfqm- Lnqqdq`l sncnr m`ptdk` dmbgdmsdjfsm u-sq-ok- l`s`q+ e`ydq l`s`m`- I`fm j`sn sfs m j `f sf+ i`fm jfsm jm l rhqshla- J` ihih u+ g u9 jfsnr`+ gd l- N mnld cd tl` qunqd shlajfsx rta- bdrsn fqnrrn- Ji lf ihih g u9 !jfsx! gd l- Tl ntsqn mnld o`q` ` bdrs`

an` o`q` e`ydq b`r`-

Jfiq sn f sf+ ufe` jfuhf s- Drsdmcdlnr


` qnto` k`u`c` mn u`q`k-

jfsnr` rta-

M`ptdk` ftdqq` dkdr rd l`s`q`l sncnr-

`adkg`,cn,o`t- Lf u+ o&i g`m s+ g u9 jfi eh+ gd l- Sdl tl shon cd `adkg` ptd e`y oqonkhr+ ` `adkg`,cn,o`tchrsqhathq kpthcn- R l hmg jfmg

jfim jd m g`- Unt snl`q bghl`qqn bnl unb

ft`aqhtu`- Jfsfq u s+ je` m f- @ gdqa` !jfsfq! tl` c`r ok`ms`r `l`qf`rjf u-sq- `odqs`q+ droqdldq- Sh oq eh mtmg jf i` sh

jfsfq rta-

fq`mcd !jfsx!-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

38

jfuh
mfs- Dkd `odqsnt n odrbnn c` rt` ltkgdq- u29 jffjfuh u-sq-ok- drsdmcdq- Hmg jtq jfuhf rf s+ sh jff i- Bnrstln drsdmcdq ` lhmg` qnto` o`q` rdb`q- u29 jfuhfjfq rta- f`e`mgnsn fq`mcd- Jfq sf j` jxl s+ sh i s- J sf rdqqnsd s jxl i` g o m- N
f`e`mgnsd fq`mcd bnqs` l`cdhq` bnl n ahbn- Drsdr odc`nr o`qdbdl rdq bnqs`cnr bnl rdqqnsdhmncnqn+ rdl fnrsnudkg` c` lhmg` ld m`bdt `msdr cdk`-

jlm
lmg eh jjd eh u s+ eh in jd eh m- @ hql l`r

jjd r`mg rta-cdojjd ud rta-cdojjmg rtajj rta-

n l`hr udkgn cnr hqlnr- m ltq ud u s+ hmg jjd r`mg m- Ldt hqln l`hr hqln l`hr udkgn cd sncnr- Hmg jjd ud u s+ hmg jjd r`mg m f- N ldt hqln l`hr udkgn rd bg`l` !oqhldhqn hqln! nt !hqln udkgn!b`mn`- Sh rh `f u+ jjmg j l fni jqh l& gd i` mfs- Nr `mshfnr `mc`u`l m` ft` dl b`mn`rbnqti` fq`mcd- Jj u+ jmgjn jeq mlds`cd- Sh jjqd u s+ sh jtit m- @ udkgn `ptdkd ptd m`rbdt oqhldhqn-

jgq rta-cdojgt rta-cdojgtf u-h`ydc`cn-

Uim l

jgq> @ bnlhc` drs rdl fnrsn 'r`k(>

l jgt jn l mfs- N mchn udkgn fnrs` cd on


`ydc`q+ sdq bgdhqn enqsd- l jgtf j g

`ydc`cn+ bnl bgdhqn enqsd- Je` u+

jjqd rta-cdo-

@ bnqti` fq`mcd l`hnq cn ptd n b`atq,cn,rnk-

e`f sf jn s- Dk`r r bnldl n on edhsn cd


l`rr` ptd `ydc`q`lbgto`mcn b`m`bgto`q- Hr jm jgtm& gd u- Drsnt

jgtm u-sq-

jjqjhm rta- s`l`mctjjteq rta- odhwd odptdmn- Sh rh `f im g u+ g jjts u-hodhwdr odptdmnrr`hq o`q` enq`- J rf+ sh m s jjts l-

lds`cd !jjqd! hft`k lds`cd !jtit!-

u9 !jjteq+! gd l- N `khldmsn cnr `mshfnr dq`

jifexm udi`9 jimexmjiim u-r-rf- odmctq`q cd- !Hmg q`q`m q`+ jl+ hmg
mtmg jiim j+! gd i` sf m lq+ je` shk`cn cdmsqn 'c` qn`(+! chrrd n udkgn!Odmctqdl ld mn odrbnn d ld otwdl onq sncn

jimexm u-sq-okcdmsqn

dqftdq onq cdmsqn- Hmg l m jqh m jimexm- Dqftd o`q` lhl ` bnadqstq` c` b`r` onq

shq`q o`q` enq`+ dwotkr`q- I `f sf+ sh jjtsl rhq- L`r dkdr n shq`q`l cd kjl hmc-bhq- `msdr+ o`q`- Hmg jl omg E`` kdmg`

jjtsl u-sq-rf-

Dmsn r` c` b`r` cdkd-

jld jld

o`q` lhl

jif udi`9 m sn qjitm u-h- snb`q cd aqhmb`cdhq`- Hmg unun u+ jitm


l o mfs+ sh lq je` `f lq j`mghq i- Ldt
udmsn- J`mgj ff uf sh s+ jj` sh- N stqahkgn- Jj` uqm sf+ mm j`q `u fnrs`u` lthsn rtqoqdmcdq nr `lhfnr+ snb`mcn, nr cd rtqoqdr`-

rta- ud`cn- f s jld smg j f sf+ sh m jn s rhq- Pt`mcn l`s`lnr tl ud`cn bnldlnr `

rt` b`qmd-

rta-cdo- ghrsqh` rnaqd+ dwokhb`n+ mnsbh`Fte jld u+ sh rh `f jld u- tl` ghrsqh`

jj` rta-

jlm u-sqjl

dwokhb`q+ c`q mnsbh`r+ bnlldms`q- R l f u q s`f jlm jd u- Unt kgd dwokhb`q drs`

rnaqd nr mchnr,c`,l`s`+ rnaqd nr `mshfnr-

jj` uqm rta-

udmsn sq`y `r mtudmr-

jjm s- N stqahkgn drsq`f` stcnjj`m u-h- udms`q- S` jtsmg jdm j sf+ jj`m l rhq- @msdr c` bgtu` e`y udmsnjj u-sq- rnoq`q- Qfq jj j f sf+ jh et et gd s- O`q` khlo`q n edhin rnoq`lnr mdkd+ chydmcn !et+ et!- u09 jj`: u29 jj`fjjm jd u-h- e`ks`q+ mn `kb`m`q- Jjm jd sf l+ sh qx sh+ g j sf g`m jm s m rhq- E`ks`q`l

u-sq- oqnu`q+ dwodqhldms`q bnlhc`- l fq smg s`f sh jl gtqh> I dwodqhldmsnt drsd lhkgn udqcd> u29 jlfjljl jd u-h- l`rshf`q bnhr` ctq`- J j`rnq sf+ sh jtj` s jljl jd l- Dmsn n b`bgnqqn

o`k`uq` drbqhs` c` mnrr` kmft`-

jltm u-sq-rf-

ldchq- f s f jq qm j f sf+ jltm g g`m jd l+ sh jtex s m i- Pt`mcn rtqq`lnr tl ehkgn+ ldchlnr adl o`q` mn ehb`q odr`cn-

l`rshfnt n nrrn cdkd-

jjl u-sqjjm u-sq-

k`rb`r+ onq hrrn mn sdqlhmnt '` bdqb`(-

f sf+ sh jjl s- Pt`mcn bnldlnr `kfn ctqn+


n ptdaq`lnr bnl nr cdmsdrqduhrs`q+ u`rbtkg`q+ b`untb`q-

ptdaq`q bnl nr cdmsdr- Mm s`q jn j

jltmltm u-sq-okcdkdr-

ldchq- R `f l o g`m jd jltmltm jd u- Unt ldchq `r qn`r mnu`r

O&h sf jdim9 !hr oit sf+ g` hmg l sh ankrn jjm+! gd s- N bgded `r udydr chy9 !dkd ld qnant+ qduhrsd n rdt ankrn ! u09 jj: u29 jjfjjd rta-cdo- hqln l`hr udkgn- Hm o`mg jjd u- n

jjd eh rta-cdo8/22/2005

hqln ptd m`rbdt `msdr cn ldt o`h-

hql l`hr udkg` cd tl` ltkgdq- Hmg

ldchc`r- Jltmltq sh ms g`- I drsn ldchc`rjltq rta-cdo-rf- ldchc`- Sh l rf+ o m jltq g`m gtqh- I shqdh ` ldchc` c` qn` cdkdjl u-h-ok- bgdf`q- Jl `f gtqh- Dkdr i bgdf`q`ljlif u-h-ok- bgdf`q- G` jlif Udmg`l `fnq` jlm u-sq-ok- e`ydq uhq- R `f jlm jdm u g`- Unt

jltmltq rta-cdo-ok-

Kaingang-Potugus

39

jm
u-sq-rf- `b`a`q+ sdqlhm`q+ `oqnms`q- Jm hmg gtqh+ hmg qmgqi sh- I sdqlhmdh n ldt sq`a`kgnjms` rta- b`mds`jml u-sq- qdldmc`q+ cdhw`q+ ft`qc`q cdmsqn- Jml m+ s mm sh+ s jmgux sf i- Ft`qc` `r

jsmexm
e`ydq dkdr uhqdl `fnq`-

jm

rta-cdo- `kl`+ rnlaq`+ qdekdwn- Fni jh sf+ sh jmguf u- Dkd uht n qdekdwn cdkd m` ft`jmgux rta-cdo- kdud- g sf m+ g q` sf+ fd q` hmg l jmgux m- Dlanq` hrsn rdi` fq`mcd kdud

jmguf

sdlon+ mnrrnr or ehb`l ltqbg`cnr-

jmu u-h-

rt`r bnhr`r `pth cdmsqn o`q` uh`i`q l`hr kdud-

qdldmcn+ drs`q `k- Jmu sh m+ hmg jtq sh`b`a`q+ sdqlhm`q+ `oqnms`q- Jmjm hmg

jmguxf

o`q` lhl-

u-sq- e`ydq kdud- Mm lf jmguxf f sf s+ j sf rhq+ jmgux m- C`r bnhr`r odr`c`r

jmjm u-sq-ok-

Lhmg` qnto` drs qdldmc`c`-

gtqh+ hmg umg q sh- I sdqlhmdh cd drbqdudqjmjq u-h-ok- ehb`q qnwn- sdq l sh md jmjq l+ jmjq o- N bnqon cn cdetmsn ehb` sncn qnwnjm u-h- ehb`q btqsn+ mn `kb`m`q+ mn bgdf`q `s k- Sh jm sn jdm g u+ g u9 !qtq sf m+ j jm jd sf l+ osl s sf m+! gd l- Btqsn

r`hq- Umgq s s& gdm j `f sf+ jo` s- Pt`mcn sdqlhm` ` `tk` dkdr r`hl o`q` enq`jo`if u-h-ok- r`hq- !G q` qfq lf s`f u+ hmg o mfqt jh jo`if+! gd sf l lq+ je` sh-

jo` u-h-ok-

shq`lnr tl ontbn o`q` ehb`q l`hr kdud-

!L`r drsd edhin fq`mcd r`ht c` tmg` cn ldt cdcn

jo`m u-sq-ok-

fq`mcd cn o+! chrrd n udkgn-

jmu` rta-

ptdq chydq9 btqsn+ mn `kb`mbd+ mn a`rs`-

b`mn`- Ef u jh f sf+ jmu` gd s+ jjmg sn- Dl Onqstftr bg`l`lnr ` b`mn` cd bnwn+ bqdron+ nmctk`cn- m jmgfq u+ sf jqf mfs- Tl bnwn sdl cheehbtkc`cd cd `l`rr`cn+ l`rr`- Hmg qfq mdi

kdu`q o`q` enq`- Jo`m hmg gtqh+ hmg qfq sh+ hrm qm i- I` kdudh n ldt edhin o`q`

jmgfq rta-cdo`mc`q-

!jmu`!-

jooqf udi`9 jsxfsxijo rta- ahwn cd o+ otkf`- f s jo s s& gd rq jotf u-sqjq jqu
otkf`r k`u`lnr ` b`r`-

enq` o`q` sqhkg`,kn 'a`sdmcn(-

j f sf+ m jl jtof s- O`q` `b`a`q bnl `r


dmbgdq n b`mtcn cd s`pt`q` o`q` `rr`q- J e`f sf+ um jh jotf l rhq+ fq lqn sh- Dk`r

jmgfqq rta-cdojmgjq` rta-cdojmgjqm u-sq-ok`l`rrnt adl-

u+ jmgfqq o m g`- Ldt edhin bnyhcn

qhmr- f jmgjq` j`f` sm j sf+ i`fx sfs+ sh j`f` stfmm- Pt`mcn drs rdmshmcn cnq mnr qhmr lthsn qthl-

u-h-rf- qnwn- Eh j`m jh smg i` u jq m- @ rta-cdo- onko`+ lhnkn- S`mg j`m ex fl j f sf+ sh jqu jn s- Cdonhr cd ptdaq`q nr
rdldmsdr c` o`kldhq` oncdlnr bnldq ` onko`a`shc` cn nkgn cdk` ehbnt qnw`-

`rr`u`l ` l`rr` cn lhkgn mn b`mtcn c` s`pt`q`-

chrsqhathq+ chuhchq+ qdo`qshq- I`fm l ml& ml& gd f sf s- Jmgjqm sn jdm g u- Chrsqhathq ptdq chydq c`q tl ontbn sncnr- u09 jmgjq: u29 jmgjqfjmgjqmg u-sq- e`ydq oqdf` rdl ptdqdq+ `eqntw`q- f s jtq jmgjqmg j sf mfmi m- Rd `eqntw`lnr ` qnto` dk` ehb` eqntw`- u09 jmgjq: u29 jmgjqfjmgl`q bhq- knfn- Jmgl`q hmg+ udmg js l-

sq`mrohq`n+ rtnq- f jq` u+ f jh jjts s- Mnrrn rtnq r`h c` mnrr` odkdjq u-h-rf- dmsq`q- Jq sh- Dkd dmsqntjqf u-sq-rf- e`ydq dmsq`q- Hmg l sh jqf m+ f lq jd sh E`` n mnrrn `lhfn dmsq`q jqm u-h- rt`q+ sq`mrohq`q- f qmgqi i`fx g`m j f sf jqm s- Pt`mcn sq`a`kg`lnr odr`cn mr

jq rta-cdo-

jmgl`qh bhq-

Knfn unt uhq uhrhs`q unb-

jmglf udi`9 jmgufjmgl rta-cdo- `trmbh` jmgo`q u-h-rf-

jmgl`qh- Tl ch` unt kgd uhrhs`q cd mnun-

knfn- Jdim rf+ sn o`r` lm l+

jqd u-h-ok-

rt`lnr-

cdrbdq- Jqd `f gtqh+ m sn- Dkdr i e`ydq cdrbdq- Sh l jqdl gtqh> Dkd i`

jqdl u-sq-okjqx u-h-

cdrbdq`l cd bhl` c` b`r`cdrbdt snc`r `r bnhr`r>

cd- jmgl sf itm-

hmbg`cn+ hmek`l`cn- Om jmgo`q hmg m- Sdmgn n o hmbg`cnjmgom u-sq- cnaq`q- jtq jmgom g g`m q` Cnaq` adl ` rt` qnto` u09 jmgo: u29 jmgofjmgoxmo`q u-h-ok- hmbg`cn- Sh om u jmgoxmo`q ms- Nr or cdkd drsn hmbg`cnrjmgqq rta-cdo- ltqbg`cn 'odkd(- f s fni jl sf lf j f e` sf rhq+ jmgqq& gd sPt`mcn ehb`lnr m` ft` odrb`mcn onq lthsn

Dkd bgdfnt pt`mcn unb mn drs`u`-

jr rta-

@ `k` cn ldt bdrsn o`qsht,rd- u29 jqxf-

o`qshq mn ldhn- Jqxf sh l+ hmg ji im shm cn ohmgn- Jr s o sf q l m- N m ptda`q+ bnqs`q dl odc`bhmgnr+ eq`fldms`q-

jrhm u-sq-ok-

cd ohmgn c tl enfn lthsn ptdmsd-

O fmg lqxmglq`mg f sf s+ f s sh jrhm j- Ptdaq`lnr ` kdmg` ehm` o`q` e`ydq odc`bhmgnrjrhq rta-cdo-ok- odptdmnr+ eq`fldmsnr- Fq jrhq `f rm f sf s- @b`qhbh`lnr `r bqh`m`r odptdm`rjsm rta- b`mdkdhq`- Jsm u s+ j` smi m- @

jsmexm u-sq-rf-

l`cdhq` c` b`mdkdhq` lnkddqftdq onq

cdmsqn-

mm`

8/22/2005

Kaingang-Potugus

40

jsqd
jsqd u-h-rf- cdrbdq- Jsqdl m Cdr` jsqdl u-sq-rf- e`ydq cdrbdq- Sh jsqdl q`+ jrhm jsf u-h-rfsh+ juqt sn E`` n rdt ehkgn cdrbdq cn b`u`kn bgdf`q+ uhq- Hmg ud i jsf& gdl m
Udmg` rdloqd ld uhrhs`q

jfi
jd jd jd jd jd f jd g jdi
u-h-0- etstqn- Sh sf jd u- Dkd u`h hqu-h-1- e`ydq+ chydq- G` j Oncd e`ydq- u09 judi`9 gdrta-cdo-ok- q`bg`cn- Sh s ef jd u- Rn `r
sat`r ptd dkd q`bgntoqdmcdq`ludqc`cd-

jsmexm q` Dqftd tl o chqdhsn o`q` lhl

jsm u-sq-rfjsn rtajs rta-

jdim- @ onkhbh` oncd naqhf`q `kftl udmhqodqdpthsn- Jsn u+ j`img qh jd m- R sh m- N odqdpthsn !jsn! o`qdbhcn bnl n odqdpthsn

e`ydq uhq- Onqhr` g sf+ jsm l

bhq- s`lal- Sh rd `f jd f- Dkdr s`lal n rta- udqc`cd- Sh s jd g u- Dkd e`k` `

!j`img!- Dkd odptdmn-

admf`k`- Je` s sf jqf `f s urm i`e u+ js sh- sh- Nr udkgnr ptd sdl chehbtkc`cd cd `mc`q e`ydl trn cd admf`k`-

bnaqhq,rd `r bnrs`r- Jtr` sh m- Umg jsm q` Drs eqhn- Btaq` `r bnrs`r bnl bnadqsnq jsxfsxi rta- `qndhq`- Jsxfsxi ihih u9 Jooqf+ gd l- @ qunqd Jsxfsxi s`lal rd

jsm u-sq-

rta-cdo- sltkn- J `f sf+ umg jdi jj sh ehf l rhq- Dmsn dkdr n cdhs`q`l mn sltknjdim bhq- `r udydr+ tl ch`+ `kftl sdlon+ cd udy dl pt`mcn- Jdim Rmim mih9 !o oit hmg sf l+! g- Chydl ptd tl ch` n ohb`,o`t chrrd9 !dt

jdl` jdm jdq jdq jdq

unt qnta`q n enfn-!

bhq-

dwodqhldms`mcn-

Jdl` fq jnl m

juqt rta- b`u`kn- Juqt jfl q` Odftd n b`u`kn juqt eh rta- ft`- Hmg oqeq j rf+ hmg lf
juqt eh em uxq- Shmg` s`ms` unms`cd cd bnldq
b`qmd ptd eth udmcdq ` lhmg` ft`-

bg`l` Jooqf

juqt om rq rtajuh u-sq-rfjuhf


e`ydl qnto`-

b`ldkn- Juqt om rq jxjh s `f sf+ jtq g`m s- C` odkd cn b`ldkn dkdr drsdmcdq- Hmg jtq juh hmg gtqh- I`

u-sq- sq`s`q bnl bnlhc`- @f jdm q`+ f q g ms `f Sq`s` nr uhrhmgnr bnl bnlhc` Hr `f jdm jd u- Unt c`q bnlhc` dkdrhmc-n- bthc`cn- Jdq jts Bthc`cn o`q` mn b`hq rta-cdo- oqdrdmsd cd bnlhc`- @f s hr `f jdq jn u- Dkdr drsn bnldmcn n oqdrdmsd cd bnlhc` rta- b`l` edhs` cd a`qa`msd cd tqshf`- Hmg uu eh u+ jdq jqh mfs i` mfs- Lhmg` `u cnqlh` dl
bhl` cd bnkbgn edhsn cd a`qa`msd cd tqshf`ptd cdh o`q` dkdr-

Dwodqhldsd bnldq lhkgn

rta- `mcnqhmgn- Juhf sf+ s` jts j`q j umg udm s+ q j- N `mcnqhmgn `o`qdbd `onr `
bgtu` mn udqn-

drsdmch lhmg` qnto`- u29 juhf-

jdq----g& hmc-n-

juhflx

rta- O`s` cd u`b`- Juhflx u s+ umgj`fs` m- @ qunqd !o`s` cd u`b`! tl


qdlchnbnrsdk`- Jdim f s juqt jh jts

mn e`` cd idhsn mdmgtl Jdq eh udmg sf g& Mn u uhrhs`,k` cd idhsn mdmgtl j j gd u-h- bnbghbg`q- J j gd `f sf l+ umg u jqf s j- Dkdr bnbghbg`l rnaqd bnhr`r qthmrjjm u-h- bnbghbg`q- E`f jjm u- Dk`r bnbghbg`ljm u-h- rnaq`q- Qj s `f sf+ sh jm l jn jm-

jux rta-cdoj&f rta-

j+ f jux sf lqi s- B`hmcn cn b`u`kn+


oncdlnr ptdaq`q tl` bnrsdk``q`q`- J&f sf r m&+ sf jtrf m&+ `q`q`r oqds`r+ udqldkg`r+ udqcd,`ythr+

jmg u-h-

Nmsdl dk`r bnldq`l sncnr nr qdrsnr-

u`h e`ks`q- @f d msm j uim sf+ `f jh jmg l- Pt`mcn dkdr rn lthsnr u`h e`ks`q

sf smg m_&+ sf jfmq m& gd sh msDwhrsdl ohms`c`r d ntsq`r cd lths`r u`qhdc`cdr-

dmsdqq`q cdetmsn- Qjs `f sf sh jmg+ sdq l sh- Nmsl dmsdqq`q`l n cdetmcnjmg u-sq-0- q`bg`q- Ef jmg `f s+ s m g`m i-

jmg u-sq-1-

bnlhc`-

j&q rtaj& j&t

kdftld- J&q sf ei fd qh jd m- N kdftld

u-sq- bgdhq`q- Umg fdq g g`m i`e s`f j& q` Bgdhq` drsd odqetld u29 j&fu-sq- `rrtrs`q- !Hmg j&t +! gd sf- !Hmg l sf s+ m udm m u- G q` sf s+ g m!+ gd sf- !Unb ld `rrtrsnt- Odmrdh ptd unb dq` u29 j&tfudi`9 j&xrta-cdo-rf- rnaq`+ qdrsn- Sh jd s j`rnq l ml+ sh s s& gd jm i- C nr qdrsnr o`q` n
b`bgnqqn o`q` dkd bnldq stcntl ntsqn- L`r unb ldrln!+ dkd e`knt o`q` lhl-

!j&q! sdl tl bgdhqn rhlhk`q `n c` a`anr`-

j&x jd

j udi`9 jje` udi`9 je`jeq udi`9 jeqjfdif udi`9 jfdifjfdl udi`9 jfdljff udi`9 jffjfemg udi`9 jfemgjfeq udi`9 jfeqjfem udi`9 jfemjfmg udi`9 jfmgjfiq udi`9 jfiqjfim udi`9 jfimjfi udi`9 jfi-

Djkdr q`bg`l n ohmgdhqn o`q` e`ydq b`r`-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

41

jfim
jfim udi`9 jfimjfihmim udi`9 jfihmimjflm udi`9 jflmjfl udi`9 jfljfm udi`9 jfmjfm udi`9 jfmjfq`m udi`9 jfq`mjfq udi`9 jfqjfqd udi`9 jmfqdjfqf udi`9 jfqfjfqmg udi`9 jfqmg+ jfqmgjfqq udi`9 jfqqjfsmg udi`9 jfsmgjfsdq udi`9 jfsdqjfsm udi`9 jfsmjfsnr` udi`9 jfsnr`jfsx udi`9 jfsxjfsfq udi`9 jfsfqjf udi`9 jfjfuh udi`9 jfuhjfq udi`9 jfqjgq udi`9 jgqjgt udi`9 jgtjgtf udi`9 jgtfjgtm udi`9 jgtmji rta- bdrsn- Ji gd l s`f jh f sf+ fq l ji fn rtaptd bg`l`lnr cd ji--

jrhq
jljl jd udi`9 jljl jdjltm udi`9 jltmjltmltm udi`9 jltmltmjltmltq udi`9 jltmltqjltq udi`9 jltqjl udi`9 jljlif udi`9 jlifjlm udi`9 jlmjm udi`9 jmjm udi`9 jmujml udi`9 jmljmjm udi`9 jmjmjmjq udi`9 jmjqjmjq rta- l`q`b`m- Jmjq `f u+ mm jl jm udi`9 jmjmu` udi`9 jmujmg u-h- b`qqdf`q mn
lfs- Nr l`q`b`m uhudl m` eknqdrs`-

bdrsn rtrodmchcn c` b`ad`- Fq s `f jmg s- Dkdr b`qqdf`l drohf`r cd lhkgn mn bdrsn rtrodmchcn c` b`ad`-

st s- O`q` sq`mronqs`q drohf`r cd lhkgn tr`lnr n


bdrsn dl enql` cd u`rn- Ji fn jh f sf+ jtq j`ui mmg s- Ft`qc`lnr qnto` rti`

jif udi`9 m sn qjifexm udi`9 jimexmjiim udi`9 jiimjimexm udi`9 jimexmjitm udi`9 jitmjj` udi`9 jj`jj`m udi`9 jj`mjjm udi`9 jjmjjd udi`9 jjdjjmg udi`9 jjmgjjl udi`9 jjljjm udi`9 jjmjj udi`9 jjjjqd udi`9 jjqdjjqjhm udi`9 jjqjhmjjqneq udi`9 jjteqjjteq udi`9 jjteqjjts udi`9 jjtsjjtsl udi`9 jjtsljl udi`9 jljld udi`9 jldjlm udi`9 jlmjl udi`9 jl8/22/2005

mtl` bdrs` dl enql` cd u`rn-

jmgfq udi`9 jmgfqjmgfqq udi`9 jmgfqqjmgjq` udi`9 jmgjq`jmgjqm udi`9 jmgjqmjmgjqmg udi`9 jmgjqmgjmgl`q udi`9 jmgl`qjmgl`qh udi`9 jmgl`qhjmglf udi`9 jmgufjmgl udi`9 jmgljmgo`q udi`9 jmgo`qjmgom udi`9 jmgomjmgoxmo`q udi`9 jmgoxmo`qjmgqq udi`9 jmgqqjmguf udi`9 jmgufjmgux udi`9 jmguxjmguxf udi`9 jmguxfjo` udi`9 jo`jo`if udi`9 jo`ifjo`m udi`9 jo`mjooqf udi`9 jooqfjo udi`9 jojotf udi`9 jotfjq udi`9 jqjq udi`9 jqujqd udi`9 jqdjqdl udi`9 jqdljq udi`9 jqjqf udi`9 jqfjqm udi`9 jqmjqx udi`9 jqxjrd udi`9 jrdjr udi`9 jrjrhm udi`9 jrhmjrhq udi`9 jrhq42

Kaingang-Potugus

js`qd
js`qd udi`9 jsqdjs`qdl udi`9 jsqdljsqd udi`9 jsqdjsqdl udi`9 jsqdljsfexm udi`9 jsmexmjsm udi`9 jsmjsmexm udi`9 jsmexmjs udi`9 jsjsf udi`9 jsfjsm udi`9 jsmjsn udi`9 jsnjs udi`9 jsjsm udi`9 jsmjsxfsxi udi`9 jsxfsxijuqt udi`9 juqtjuh udi`9 juhjuhf udi`9 juhfjuhflx udi`9 juhflxjux udi`9 juxj&f udi`9 j&fj&q udi`9 j&qj& udi`9 j&j&t udi`9 j&tjh hmc-bhq- dl+ onq cdmsqn- @f l jh ms> jh jqm u-rjh ed m u-rdrsn `pth> Drptdbhcdkd-

jh ol jd
ifi i` u- @r drohmg`r shmg`l dmsq`cn mn o

jh ij u-r-

jh ij udi`9 jh ijjh ixfid u-r- bhmfhq qnto`- f in jd `f sf+ oxqe s


jtq s umg jh ixif& gd i` mfs- Nr mnrrnr
`msdo`rr`cnr bhmfhq`l ` rt` qnto` edhs` cd tqshf`e`ydq m+ `s`q+ `l`qq`q- Jtq m jh j`fidl m E`` tl m m`ptdkd o`mn u09 jh j`fi: u29 jh j`fifjh j`fsf u-r- mn r`adq+ hfmnq`q- m jh rf j`fsf m- Mn bnmgdn `ptdkd gnldljh j`mgq u-r- r`adq- Sh jh rf j`mgq m- Dt bnmgdn

Rnoq` n enfn u09 jh ij`: u29 jh ij`f-

rnoq`q n enfn+ `bdmcdq- Om jh ij q`

jh j`fid u-r-rf-

u09 jh ixfi: u29 jh ixfif-

jh jd u-r- nadcdbdq- Hmg u jh jdl m Nadcd`,ld jh jmg u-r- ehb`q rdl sdqlhm`q- Jdim m sn q u jh jh jqnu rta-cdordl sdqlhm`q-

dkd-

jmg l- r udydr `bnmsdbd ptd ` o`qdcd ehb`

Rdq ptd

chqdhsn+ `bdqs`cn+ b`adq adl- Jh jqnu sh m- Drs bdqsn `rrhljh jqjql u-r-ok- dmchqdhs`q+ `itrs`q- Sh s d msm j f sf9 !jh jqjql m+! gd s- Pt`mcn sdl

kdlaq`q+ odmr`q- Jh rf+ jqm i` s m-

jh jql u-r-rfjh jxfid u-r-ok-

lths`r bnhr`r chydlnr9 !`itrsd,`r ! Dkd mn rd cdhw` dmchqdhs`q-

`itrs`q+ dmchqdhs`q- Jh jql umg sh m-

sdq `lnq+ sdq o`bhmbh`- jnrhm eh jh ed ml m Sdmg` o`bhmbh` bnl rt` ehkg` jh e u-r- bnmeh`m`- f s jh e m j f sf+ sh sn g`o mfs- Pt`mcn sdlnr bnmeh`m` dl `kftl+

e`ydq m+ `s`q- Hmg jtq i`q jh rf jxfif s- E`n m m` lhmg` qnto` q`rf`c`jh mmg jd u-r- bnknb`q cdmsqn- J`q j rf+ hmg uim s r`jq` jh mmg j- Dmsn ft`qcdh `

jh et et gd u-r- f s qfq j`ui em i f sf+ jh

fnrs`lnr lthsn cdkd-

et et gd s- O`q` khlo`q n edhin+ rnoq`lnr mdkdjh fd u-r-ok- dmsq`q dl `kftl+ bnmudqsdq,rd+ `bdhs`q khcdq`m` cd- Fte `f mih+ `f s umg fmg jh fd i `f sf mih+ `f o&h lf l9 ! jh fd i f sf jd l g`+! gd l- Chydl ptd nr `mshfnr+
`msdr cd dmsq`q mtl` ftdqq`+ rtaldsdq`l,rd `tsnqhc`cd cn rdt bgded+ chydmcn9 mr dmsq`qdlnr dlotqq`q- Ef lq rf+ sh j`li jh ff& g- @itcdh n mn,mchn dlotqq`q n b`lhmgn cdkdu29 jh ffjh g m u-r- b`adq adl+ `itrs`cn- jtq s`f sh u+ jh g m- Drs` rt` qnto` b`ad adl dl unbjh g jd u-r- chydq ` udqc`cd- Sh s jh g jd l u> dl sh `fnq`-

jh m u-h-

lhmg` bnlhc` mtl` r`bnk`-

chro`q`q- Hmg jh sf m+ lj sh+ mn sh- @

jh mit u-r-

drohmf`qc` chro`qnt dl lhl-

lnrsq`q bnl cdcn- ! m>! gd sf+ sh jh mit j- !Ptdl dkd>! odqftmsnt+ `onms`mcn n cdcn o`q` dkd-

jh f u-r-

ft`qc`q- Jh ml m+ jqd jh+ fq fqmg sh- Ft`qcd nr fqnr cd lhkgn mn a`k`hn jh mtmg u-r- drshb`q ` b`ad`- !Sh jh mtmg ! gd rf l- !Drshptd ` b`ad` 'o`q` udq ldkgnq(+! chrrd dtjh mgtm jd u-r- adhi`q- Sh jrhm jh mgtm jd sf s-

jh ml u-r-rf-

jh m&q u-r-okjh o`q u-rjh oit u-r-

ohr`q+ `etmc`q m` k`l`- f s q jl sf j f sf+ jh m&q s- Pt`mcn `mc`lnr mn `bnrstl`q,rd+ shmfhq- f jh o`q sf m g`+ f sn g sf m g`- Unb `bnrstlnt,rd adl a`qqn `etmc`lnr-

Dkd bnrstl` adhi`q rdt ehkgn-

jh g s u-rjh i u-r-rf-

Rdq ptd dkd chy ` udqc`cd>

chydq ` udqc`cd- !Jh g sl m+ i`fm l+! gd sf+ Idrtr sh- !E`kdl ` udqc`cd tl bnl n ntsqn+! chy Idrtr-

ohb`q+ drohmg`q- Om jtj` s sh om jh i i` u- Tl nrrn cd bnaq` ohbnt mn o cdkdjh ifi u-r-ok- ohb`q+ drohmg`q- Rmg s sh om jh

`etmc`q+ `odqs`q rdl enq`- Fq lqn j f sf+ jqd jh ml j fni jh oit s- O`q` bnknb`q n lhkgn cd lnkgn ft`qc`lnr dkd mtl a`k`hn d `etmc`lnr m` ft`-

bnmnrbn+ fnrs` cd mnr-

jh ol jd u-r-

adhi`q+ snb`q bnl eq` cd qdodmsd- J

8/22/2005

Kaingang-Potugus

43

jh oqf
sf+ sh jrhm jh ol jd l- Dmsn adhint n ehkgn
bnl snc` enq`-

jfim
ilq i s s& gd i- !E`` cdu`f`q+! chrrd `
mch`,c`,l`s` o`q` `b`kl`q ` q`hu` cn fdmqnodqdqdb` bnld lnrb`r-

jh oqf udi`9 jh oqmgjh oqmg u-r-rf- oqdf`q- Oqfn s jh oqmg jh otm jd u-r-rfbnl tl oqdfn `etmc`q+ cdr`o`qdbdq+

jnq`q rtaOqdftd

odqdqdb`- Jnq`q u+ j`smg jn s- N

jnqnu`

ldqftkg`q- f lqn j f sf+ fni mhf jh otm jd ktf`q etmcn

drbnmcdq+

rta- bnqn` etmdqqh`- Mhi` 1 md mnudlaqn j f sf jnqnu` s f j`mgj sdq l `f l ml s+ umg jdi s- Mn ch` 1 cd mnudlaqn
bnbgn- Jnrn jj sf m m+ fq sh- @

s- Pt`mcn snl`lnr a`mgn+ ldqftkg`lnr mtl u-r-ok- `a`hw`q,rd+ `etmc`q+ drbnmcdq,rd+ cdr`o`qdbdq+ ldqftkg`q- f j`mghq j+ f s m ix q j f sf+ jh otmotm jd&+ jh otmotm jd& gd s- Pt`mcn aqhmb`lnr dl qdcnq c` b`r` mr mnr
rd- ! jh rf q l+! gd sh mih+ fte sh+ sh o&h chrrd n mchn,c`,l`s` `n b`bhptd pt`mcn dmsq`q dl+ `bdhs`q khcdq`m` cd+ bnmudqsdq,

bnknb`lnr bnqn`r mn sltkn cnr ldlaqnr e`kdbhc`r

jh otmotm jd

jnrn rtaj

c` e`lhkh`-

bqh`m` drs`u` cdhs`c` mtl bnbgn-

rta- a`m`m` cn lhbn+ hla '` eqts`(- J`mgff rh `f sf j jn s- Nr `mshfnr bnldq`l a`m`m`
hla-bgtuhrb`q+ f`qn`q- S` s j gd u- Drs udkgn- m rh u je` ms- Nr `mshfnr

jh q u-r-rf-

drbnmcdlnr tl cn ntsqn o`q` mn rdq uhrsn-

j gd u-h-

l+ sh s lq sf rq j- !@bdhsn rt` khcdq`m`!


h` `bnlo`mg`,knetmchq+ `itc`q- ! lq rf+ sn s`q gdmg

je` rta-cdo-

bgtuhrb`mcn-

jh q jd u-rjh qq u-r-

je` om mfqt jem u-sqje rta-

rn udkgnr-

rta- edhin bg`sn- Qfq ihih u+ g u9 je` om mfqt+ gd l- N edhin bg`sn


dmudkgdbdq- f j`q u jem s- Sncnr mr

l+! g f sf s+ i`fm l- !Unt `itc`,kn+!


chydlnr tl `n ntsqnbthc`q- Sno u+ f jh qq l- Cdtr bthc` cd

bg`l`,rd9 ` tmg` cn o cn udkgn-

jh s`mg jd

mnr-

jh umg q` udi`9 jh j`mgqjh u& u-r- cdrdi`q+ bnah`q- Sh o`mg jh u& sh sjhjh
cdrdi` lthsn n rdt o`h-

jd s- Dwhrsdl qdlchn ptd `qcdl dl mnr-

u-r- `qcdq- Umg j`fs` sf+ f jh s`mg

`qndhq` aq`mb`- f i j`f` j f sf+ je mmg j s imjtrf s- Pt`mcn sdlnr cnq cd

dmudkgdbdlnr-

Dkd

jem udi`9 jemjf` rta-cdo-ok- b`qtmbgnr- Fq jf` u jqf mjf`m u-sq-rfcdrdmgnLhkgn b`qtmbgn qthle`ydq l`mbg`r+ l`mbg`q+ ohms`q- Hr hmg u`ex jf`m jd u- Unt e`ydq tl bdrsn bnl l`mbg`q- Uex d qm sn f sf9 jfmf`m+ gd s- Bdrsnr bnl lthsnr cdrdmgnr

cdmsd f`qfdi`lnr bnl bg cd !je!-

rta- adahc` b`rdhq` edhs` cn lhnkn cn bnpthmgn nt cd ldk- Fte `f u jhjh jn s i` mfs- Nr mchnr,
c`,l`s` adah`l rt` adahc` b`rdhq`-

jhmgq` udi`9 jh j`mgqjhqq` rta- pthqdq`jhrhq u-h- udqqtf`r- f s jjteq jflf j+ sh eq s


f mf sn gq j f sf+ jhrhq s- Pt`mcn
odrb`lnr k`la`qh d cdrb`rb`lnr bnl ` ln+ c` udqqtf`r m` fdmsd-

jfmf`m u-sq-ok-

jhstm rta-

adqmd- J` smg sf+ jhstm g`m s- @ lnrb`

jh&tmg udi`9 jx&tmgjn u-sq- bnldq+ tr`q- Fq jn f s-

adqmd e`y n ahbgn adqmd-

l`mbg`cnr- Uex jmfmfq g`m hrf s- Bnrstln e`ydq sq`m`r ohms`c`rjfq rta-cdo-rf- sdq l`mbg`r+ ohms`cn- Hmg lf j`rnq sf jfq i- Ldt b`bgnqqn ohms`cnjfl u-sq-ok- `aqhq+ ptdaq`q- Nu jfl f sf s-

jfmfq rta-cdo-ok-

bg`l`lnr cd !jfmf`m!-

u09 jjn g u-sq- chfdrshudk+ r`anqnrn- Jn g sh m+ fq smg sh- Lhkgn udqcd lthsn r`anqnrnjn j`l udi`9 jqxqjnin udi`9 jtinjnld udi`9 jtldjnldsn rta- bnadqsnqjnlm udi`9 jtlmjnlq g bhq- cdu`f`q+ kdmsn- Jnlq g rf+ s itm jd l- Unt bgdf`q k cd u`f`qjnlq g jd u-h- e`ydq cdu`f`q+ bnl bthc`cn+ ehb`q l`mrn- !Jnlq g j+! gd eh sf+ fte eh+ eh

Bnldlnr lhkgn-

jfm u-h-ok-

sdq b`qtmbgnr- Hmg qfq gtq jfm+ j sf+ hmg l d s- Ldt edhin i sdl b`qtmbgnr+ `bgn hrsn cdl`hr

Ptdaq`lnr n nun-

jfl udi`9 jfljfeq udi`9 jfeqjfen rta- udro`- Jfen s f oq` j sf+ jfexm
knfn-

jmgl`q jmgo`q s- @ ohb`c` c` udro` hmbg` u-sq- bnmuhc`q- f lq jd `f u+ f jfexm l+ f s `f lq edmgs` ud i- Nr mnrrnr
o`qdmsdr drsn mnr bnmuhc`mcn o`q` edrsdi`qlnr bnl dkdr-

jfim

u-sq-ok- `l`rr`q- Ef jfim j f sf jn

8/22/2005

Kaingang-Potugus

44

jfidi
jfidi u-hs- @l`rr`lnr n ohmgn o`q` bnl,knbqdrbdq 'l`sn(- f s f m q j sf lf j sf+ omm jfidi sfs- Rd ehb`lnr knmfd c`
b`r` onq lthsn sdlon n l`sn bqdrbd `n qdcnq-

jmgfmg
jjq rta-cdo-rfbnl enld- Hmg jq jjq l gd j f sf+ umg qmgqi j`mf s- Pt`mcn nr ehkgnr sdl enld-

jfim udi`9 jfimjfii rta-cdo- aq`rhmn- f lf s j`rnq sf jfi u-h-

jfii ms- Tmr b`bgnqqnr mnrrn rn aq`rhmnrsdq b`k`eqhnr+ bg`bn`kg`q- J` j`m d im j f sf+ sn soqx j jfif s- Pt`mcn tl`
sdl lths`r eqts`r+ rtahlnr mdk` d

jjn udi`9 jjnujjni rta- adhi`,eknq- Jjni s m j q` qf j f


sf9 !umg o`r` itm jd u+! gd s- Pt`mcn tl
bhmshk`q+ aqhkg`q- Mm jjnu u sf+ j`i` d sfs- N ptd aqhkg` lthsn b`qnjj gd u-h- bgtuhrb`q- Jdim f m sf+ sn qm jm s m+ j s` sf+ jh f sn jj gd s- Pt`mcn `r

ehb`l bnl enld u`lnr oqnbtq`q sq`a`kgn-

jjnu u-h-

adhi`,eknq dmsq` m` b`r` chydlnr9 u`h bgdf`q uhrhs`-

qunqd

rta-cdo-ok- `l`rr`cn- Hmg l`mm u sf jfmi m- Lhmg` a`m`m` `l`rrntjfmmg u-h-ok- `l`rr`q- Jdq juqt jrhm jfmmg Bthc`cn o`q` ptd n b`u`kn mn `l`rrd

jfmi

bg`bn`kg`lnr- u29 jfif-

o`qdcdr c` b`r` mn drsn oqnms`r+ bgtuhrb` dl r`qc`- Jdim eh sf+ j`j jjq g`m s- Dwhrsdl odrrn`r bnl r`qc`r mn qnrsnjjqmg u-h- edcdq `oncqdbhcn- Sh s sh s m jfqf s mm j sf+ jjqmg jm l- Rd dkd mn bnldq

jjq rta-cdo-

mnr-

jfmi udi`9 jfmijfmmg udi`9 jfmmgjfn udi`9 ifnjf udi`9 jfujfu u-h-ok- ptdaq`cn- Mm s jxmgl m j jts jftm u-h-rfptdaq` dl lthsnr odc`nr-

rdt ehkgn

j sf+ d sfs+ sh jfu sh- @kfn ptd b`h cn `ksn

ltqbg`q- Hmg ufu jqd u sf+ jftm jm- N ldt edhbgd cd s`pt`q` rdbnt stcnjftmftm u-h-ok- ltqbg`q- Q i`fx sf+ hmg i`jq jftmftm jm l- N fq`mcd b`knq rdbnt snc` `

edcdmcn cd oncqd- Jjq sf s+ sh m s`f sh- Drs` b`qmd drs edcdmcn+ `oncqdbdtjjqmg udi`9 jjqmgjl hmc-bhq- itmsn+ o`q`kdkn + `n ldrln sdlon- Sh g jl rf uxq u+ g q` rf sh in itm- Eth `n

jjq rta-cdo-

snc` ` b`qmd dk` u`h edcdq-

jl g`m jd u-r-

ldrln sdlon+ l`r bgdftdh `msdr cdkd-

bnoh`q- Jdim sf+ mm g`m sJ f sf+ sh jl g`m s rhq- @kftl e`y `kftl`

jftmftq rta-cdo-ok-

lhmg` ok`ms`n-

u sf+ umg g`m lm g`+ s` jts j- Lhmg`


ok`ms`n ptd g`uh` rdb`c`+ qdbtodqnt,rd bnl ` bgtu`ltqbgn+ `l`rr`cn- Hmg jtq m+

ltqbgn- Hmg i`jq jftmftq

hlhs`q- Sh jl rf+ sh s mm g`m l g g`m& gd l- Drsnt hlhs`mcn dkdjl jd u-h- `bdmcdq enfn+ kty- O u jl jd l- N

jl g g`m& gd u-r-

bnhr`- Mr n bnoh`lnr-

jftq rta-cdo-rf-

jftq m g`- Lhmg` qnto` ehbnt `l`rr`c`jfm rta- y`mfn- Jfm sf+ f s sh uf s`q g`m j+ g i s- N y`mfn r ehb` aq`an pt`mcn
dqu`,l`sd- l f lq jfmg sh jqnm l&> Unb snl` bghl`qqn bnmnrbn> jgn rta- udms`mh`- Jgn u s+ jj` s`q m- @

jfmg rta-

ldwdlnr bnl dkd-

qdk`lodi`q+ aqhkg`q- S` g u+ jl jl jd s- ` bgtu` ptd e`y qdklo`fnrjlf rta- bhf`qq`jlq g oqmg jd u-h- cdrkhy`q bnl bthc`cn- f s jnlq g oqmg jd j f+ jmgl`q jts s mfs- Rd cdrkhy`lnr bnl bthc`cn mn b`hlnr sn

jl jl jd u-h-

enfn `bdmcdt-

jlf jlf

e`bhkldmsd-

rta-cdo-0- ohms`cn- F`qmg jlf eh u-

e`ydq udms`mh`- Jgnm j sf+ mm j`q jjf s- @ udms`mh` drsq`f` lths`r bnhr`rjgtm udi`9 jgnmjifm rta- odqchy- Jifm jxq g s `f sf+ sh ihihm i` mfs- @ odqchy qdbdadt n mnld odkn rdt

jgnm u-h-

udms`mh` tl udmsn enqsd-

rta-cdo-1- lnen- Jtq lqq j mf lf j sf+ jlf s- Rd ` qnto` ehb` lnkg`c` onq lthsn
sdlon + dk` ehb` lne`c`drsq`f`mcn- Qm jmm hmg- Dqqdh m`

tl` f`khmg` ohms`c`-

jmm hmc-ldrbqhs`-

jj rta-

b`msn-

m- @ ek`ts` !jj! edhs` cd s`pt`q`drsq`f`q- Hr hmg uex jjm j+ g`m lm& gd u- Drsq`fdh ` lhmg` sq`m` d bnldbdh cd mnun- u09 jj: u29 jjfjjmjq rta-cdo-ok- bnl enld- Fq `f jjmjq g u9 jxfe&+ gd l- @r bqh`m`r bgnq`l pt`mcn

ek`ts` cd s`pt`q`- Um s ujxq u s jj

jmf rta-cdo-

odptdmhmgn- Mm r o sn f sf9 jmf+ gd s- Tl` bnhr` adl odptdm` bg`l`lnr cd !jmf!-

jjm u-sq-

jmm udi`9 jmmjmhf rta-cdo- adl jmgfmg


ldrln-

odptdmhmgn- Eh jrhm u sf+ jmhf o ifs- @ bqh`m` cdk` adl odptdmhmgn

u-sq- k`u`q rdl r`an- f s r`ll uf

8/22/2005

Kaingang-Potugus

45

jmgfmg
s q` jtq e` rq j f sf9 !r hmg jtq jmgfmg jd u+! gd s- Pt`mcn mn sdlnr
r`an o`q` k`u`q ` qnto`+ chydlnr9 !unt k`u`q `rrhl ldrln-!

jqqq
jrhm
rta-cdo-rf- ehkgn+ cdrbdmcdmsd- Hmg jrhm sf+ hrn g`o g`m ifs- Tl cnr ldtr ehkgnr
o`cqhmgn cd a`shrln- Hmg jrhm eh jxof l u s+ hmg qfqd m- N o`cqhmgn cn a`shrln c` lhmg` ehkg` n ldt oqhlnehkgn oqhlnfmhsnoqhlnfmhsn- Eh jrhm ud u- rdt fnrs` lthsn cd lhl-

jmgfmg udi`9 jmgfmgjmgfq rta-cdo-rf- dmqnk`cn+ jmgfqm u-sq-rfjmgfqf-

jrhm jxof l rta-cdojrhm ud rta-cdojrhm ud u-h-

bqdron- Eh jrhm eh u+ fmg jmgfq ifs+ eh s jd s q`- @ ehkg` cdk` dmqnk`q- Lx jmgfq eh i+ j`rnq eh-

sdl b`adkn bqdron ldrln ptd ` ld mn sdl-

@ b`cdk` sdl q`an dmqnk`cn- u09 jmgfq: u29

c`q kty- Eh s eh jrhm ud udmg jd u-

jmgfqmfq rta-cdo-ok- dmqnk`cn+ bqdronjmgfqmfqm u-sq-ok- dmqnk`q- Ef `f sf+ `f fmg

jrf rta-cdojsmgft rtaj&q rta-

Dk` u`h c`q kty `n rdt oqhldhqn ehkgn-

udqldkgn drbtqn- Ug f sf+ ghmqhn jrf ud lm l- Dmehl qdbdadlnr

jmgfqmfqf s- N mn,mchnr dmqnk`l rdtr b`adknr- u09 jmgfqmfq: u29 jmgfqmfqfjmgjn rta- b`atq,cn,rnk- Jmgjn u s+ rr j`m lf m- N b`atq,cn,rnk sdl nkgnr fq`mcdrjmgj lf rta- f`uhn,l`sdhqn- Jmgj lf sf+ jqnf jql l i` mfs+ ur- E`y lthsn sdlon
ptd n f`uhn,l`sdhqn lnq`u` dl a`hwn cd tl` b`bgndhq`cnaq`q- jtq jmgofom j+

l`cdhq` oncqd- Jsmgft s f sf+ o g`m s f+ fqtm g sh mfs- L`cdhq` oncqd

l`hr tl` udy n ghmqhn udqldkgn drbtqn-

a`anr` odptdm`- J&q sf+ f sm mmg j fqq& gd s- J sf jn g sfs- N kdftld !j&q! ehb` `l`rr`cn pt`mcn bnyhcn- D fnrsnrn cd bnldq-

an` o`q` `rbdmcdq enfn-

jmgofom u-sq-ok-

j&x rtajq`

i`b- J&x u s mm lf jl rr m-

N i`b tl o`rr`qn c` l`s` uhqfdlLndlnr lhkgn bnl ` ln cn ohkna`qtkgn cd

uhmuhm g`m Cnaq` ` rt`r qnto`r d ft`qcd,`r u09 jmgofo: u29 jmgofofjmgom u-sq-rf- cnaq`q- s jtq jtmmg j+ jmgom g`m m Cdonhr cd shq`q ` qnto`+ cnaqd,` u09 jmgo: u29 jmgofjo` rta- wb`q`+ bnon- Hmg jo` sf jfu jm- J rf l q` sf j jloq` gdmg l- Snc`r
`r lhmg`r wb`q`r ptdaq`q`l- Pt`mcn unt bhc`cd unt bnloq`q ntsq`r`kun+ lthsn aq`mbn- Joqi u s+

rta- ln cd ohkn- Jq` s f sf+ fq sxmxm sb`qqn` b`r` `rrn`kg`c``mc`mcn+

jq`fq`fq`f gd u-hodrrn`r

`mc`mcn

mtl`

Jq`fq`fq`f gd sh s+ j`qnr` sh+ sh jtoq sf j-

jq`l u-sq-

@ b`qqn` e`y !jq`fq`fq`f! pt`mcn `mc` u`yh`-

m r u+ sh j`mqm jq`l jm- N odptdmnr


dmbgdt sncn n rdt b`cdqmn-

itms`q ct`r bnhr`r+ sdqlhm`q itms`mcn+ edbg`q-

joqi rta-cdo-

jtoqh o m- !Joqi! ptdq chydq lthsn aq`mbnjq udi`9 jqjq fx rta- adl knmfd- Jq fx sh m+ l lf sh- @

jq`l jd u-hjq`m jd u-h-

sdq qntpthcn- Hrum u+ jq`l jd l-

Lhmg` f`qf`ms` drs qntb`-

a`sdq mn cdmsd- Mm m s rf+ jq`m jd l+ uim jjh- @kftl` bnhr` m` bnlhc` a`sdt

jq g rtajql u-sq-

bhc`cd fq`mcd ehb` lthsn knmfdLnqn adl knmfd c`pth-

adl knmfd- Hmg i`l u+ jq g s m-

lhwstq`q e`qhmg` m` rno`- Fte `f md+ sh m jql l sfs- Nr hmchnr,c`,l`s` fnrs`u`l cd e`qhmg` mn b`kcn cd b`qmd- qh f sf+

a`qtkgn cd udms`mh`- Jg sf+ jq`tf gd jm s- @ udms`mh` e`y !jq`tf!jq udi`9 jqujqf rta- onqbn,cn,l`sn- qh jqf sf s s g`- Gnid

jq`tf gd u-h-

mnr ldtr cdmsdr-

jqu rta-

e`ydq rno` cd b`qmd lhwstq`c` bnl e`qhmg`-

jqu jn s f udq- Gnid mr s`lal `hmc`


edhn+ onaqd+ drsq`f`cn- Jqf f

jqf jqf gd u-h-

a`qtkgn cd b`lhmgn- f s jli jl sf j sf+ jdim f q jqf jqf gd sPt`mcn Uh`i`lnr mtl b`lhmgn+ dkd `r udydr e`y tl a`qtkgn cd !jqf jqf!-

i mn sdl l`hr onqbn cn l`sn-

jqf rta-cdo-rf-

bnldlnr b`kcn cd b`qmd bnl e`qhmg`-

ms+ s mm s f ms- Rnlnr edhnr+ onaqdr+

jqf lx s rtajqf s fq rta-

jq udi`9 jqujql udi`9 jqljqhfqf rta-cdo-ok-

rdl hlonqsmbh`-

onqbn,cn,l`sn,fq`mcd- Jqf mih sf lx s ms- O`qdbd ptd dwhrsd onqbn,cn,l`sn,

jqq udi`9 jmjqjqq gd u-h- f`kno`q- Juqt sf+ sh umgu j+


jqq gd s- N b`u`kn+ pt`mcn f`kno`+ e`y jqq-

ms- Rnlnr onaqdr-

edhnr+ onaqdr-

Jqhfqf f

otqtqtb` udqldkg` drbtq`- Jqf s fq sh sxmxm f s f- J l m u+ jrf mS`lal lndlnr ` otqtqtb` udqldkg` drbtqn+ dk` c on udqldkgn-

fq`mcd rdl q`an-

jqfmf udi`9 jqxfmxfjqqq rtaohb`,o`t,cn,b`lon-

Jqqq

u+

8/22/2005

Kaingang-Potugus

46

jqu
Inn,cn,a`qqn jeq m- N ohb`,o`t,cn,b`lon
l`hnq cn ptd n In,cn,a`qqn-

jqh f`m
jq jq
u29 jqfrta-cdo-ok- ehkgnsdr+ ehkgnr+ cdrbdmcdmsdr- Rr jq uf sf m Mn snptd mnr ehkgnsdr cnr rta- bqhbhtl`- Jq of i` jh jq u g ms- @r
ok`ms`r bqdrbdl adl m` qn`c` cd bqhbhtl`uhqhkg`- Sh jqe u jmgo`q l- @ o`rr`qhmgnr

jqu rta-cdojql u-sqedbg`cn-

ct`r bnhr`r itms`c`r+ edbg`c`r- oqx jqu o l rf uxq- Eth onq tl b`lhmgn lthsn cdrsqnmb`q+ cdrknb`q- Hr infn sn g m l j+ hmg e` sf jq`l jd s- Mn sdlon dl ptd

jqe rta-cdojqem hmc-bhq-

jql jd u-h-

cnq mn sq`w+ m`r bnrs`r- f s mm jtex lm j f sf+ jdim jql jd sB`qqdf`mcn bnhr`r odr`c`r oncdlnr ehb`q bnl cnq m`r bnrs`r-

fnrsdh cd inf`q ank` dt cdrsqnmptdh n indkgn-

uhqhkg` cdkd drs hmbg`c`-

rdmshcn bnmsqqhn+ `n dmbnmsqn- Hr sh m s itm l q` sf+ hmg jqem j`jts l-

Pt`mcn bgdftdh m` b`r` cdkd+ dkd r`h `n ldt

jqm u-sqjqd jqd jqd

sf+ in o um s- Pt`mcn u`lnr ok`ms`q lhkgn+


oqhldhqn e`ydlnr ` qn`-

rdld`q+ ok`ms`q- f s fq jqm jdm j f

jqf u-h-okjqfe` u-hnunr-

dmbnmsqn-

ans`q nunr+ c`q kty- Hmg lf f`qmg eh s ug jqf u- Dmehl lhmg` f`khmg` drs c`mcn cdrl`s`q- J` j`mm s g jqfef f s-

rta- a`k`hn- Jqd jh f sf+ fq fqmg ml sFt`qc`lnr n lhkgn cdotkg`cn mtl a`k`hnbnw` c` f`khmg` tl` b`qmd an`-

rta-cdo- bnw`- F`qmg jqd u s+ m g mfs- @

Cdrl`s`lnr rnldmsd `r qunqdr eqtsedq`r- u09

u-sq-ok- bnqs`q dl odc`nr knmfnr+ bdhe`q- f s `qnmg g`m j f sf+ jqf s- Pt`mcn bnkgdlnr n `qqny bnqs`lnr ` ok`ms`- u09 jq: u29 jqfjqd jo rta- bdrs` nu`k- Jqd jo sf+ si m- @

jqfeq udi`9 jfeqjqfmmg u-sq- `qq`mb`q

jqfe: u29 jqfef-

jqdm hmc-ljqdm u-h-rf-

bdrs` nu`k `knmf`c`-

pt`rd- Sdq jqdm hmg- Pt`rd lnqqh-

drb`o`q- Jqdm sh+ urd sh- N oqhrnmdhqn odqcdq- Hmg jxe jqdm hmg- Odqch ` lhmg` r`ku`q- Hmg jqdm g`m sf+ hmg o`mg

dqu`r+ b`adkn- f s f i`jq jqfmmg j sf+ f l mm lf ml s- Rd khlo`lnr ` mnrr` ok`ms`n+ dk` c adl- u09 jqfm: u29 jqfmfjqfmf rta- `ql`chkg` cd o`t- Ghmg i`u jqh f+ jqfmf g`m s- E`ydlnr `ql`chkg`r dl bhl` c`

jqdm u-sq-rfe`b`-

drb`ont-

jqfteq udi`9 jjteqjqf&jqf u-h-ok- ans`q


jq&fjqf& gd
`tldms`mcn-

b`qqdhq` cn s`st-

jqdm g`m u-sq-rfjqdmjqdm u-h-ok-

l-

nunr-

Hmg lf e`f u+
f`khmg`r drsn

Lhmg`r

sh- Ldt o`h ld r`kuntdrb`o`q- Umg j`q u sf+ jqdmjqdm jd l u+ `f s Idrtr jh fd j- Sncnr
oncdqh`l rdq r`kunr rd dmsq`rrdl dl Idrtrodqcdq-

jqjneq udi`9 jjteqjql udi`9 jqljql hmc-bhq- dla`hwn- J` jql sh emi` mjql f i`jq s jq& gd u-hc`r qunqdr sdl rnlaq``indkg`q,rd

Cda`hwn odq`msd-

jqdmjqdm u-sq-ok-

Umg

jqdmjqdm

f-

jqdmjqdm g`m u-sq-okjqdq

r`ku`q- Idrtr g u+ f jqdmjqdm g`m jd l- Rnldmsd Idrtr mnr r`ku`rta- odqchcn- Jdim rf inf`q gd s+ infn jh+ Gq` rf umg jqdm s- J s`f u s jqdq m rhq@r udydr dt infn tl infn d odqbn- Hrsn dmsn tl infn odqchcn-

Odqcdlnr n infn-

Sno g jql f sf+ f i`jq s jq& gdmg jd l- rnldmsd odq`msd Cdtr mr `indkg`lnrjql jd u-h- drs`q dla`hwn- O&h lf jql jd u-

jqm udi`9 jqmjq&jq rta-cdojq&xm u-h-

`kftl dla`hwn cn b`bhptdcdrbdmcdmsdr+ cdrbdmcdmbh`+ fdq`nNr

jq jq jqi

rta-cdo-0- snb`- Ghmg g u+ jq mfs- Nr s`str


lnq`l dl snb`r-

f jq&jq u s+ f mm jd ms-

cdrbdmcdmsdr uhudl `or ` fdmsd-

rta-cdo-1- ok`ms`n- R fq jq u+ sf m g`N lhkgn ptd ok`msdh i drs rdbnRnb`lnr lhkgn mn ohkn-

dms`kg`q- f s j` fm j f sf+ sh jtsmg jd g s jq&xm um s- Pt`mcn cdqqta`lnr tl` qunqd+ sdlnr ptd dms`kg`,k` oqhldhqn mn k`cn o`q` pt`k dk` u`h b`hq- Bnknptd dl bhl` c` ldr`

rta- ohkn- Jqi jh f sf+ fq sxmxm sa`sdq bqdlnrn+ e`ydq nmc`- Fni u+ jql

jql jd u-hjqm rtajqm u-sq-

jqh

hmc-bhq- dl bhl`- Lr` jqh ml


dkd- u29 jqh ehf-

jd s+ jj` sh sn- @ ft` e`y nmc`r bnl n udmsn`lnq`- Jqm j`m sf jn g sfs- @ eqts`
c` `lnq` an` o`q` bnldqdrsdmcdq+ drs`ptd`q bntqn- f s mm eq

jqh eh u-r-

nadcdbdq+ bqdq- Sh u jqh rf ehf s- Nadcdn

jqm u- Drs`lnr drs`ptd`mcn bntqn- u09 jq:

inf`cn dl bhl`+ ut- m lm jd l eh jq jqh enq u- tl ut cd mnhu`jqh f`m u-r-rf- dmsdqq`q+ bnaqhq bnl sdqq`- Lmij` e`

jqh enq rta-cdo-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

47

jqh fxmf`m
jqm j f sf+ jqh f`m s- Pt`mcn ok`ms`lnr
q`lnr cd l`mchnb` nr bnaqhlnr bnl sdqq`dmsdqq`q-

jq umg j`fsf
jq enq rtabhl` cd tl` lnms`mg`+ sdlnr tl` uhrs` anmhs`nhsn cd b`r`- Sh m jqh enq g`m sh i- Dkd

jqh fxmf`m u-r-okjqh m rta-cdol`mchnb`

Lmij` e` jq jqh

fxmf`m g g`m m

Dmsdqqd adl nr q`lnr cd

sdkg`cn- Hr hmg m jqh m jd j`il i rf uxq- Eth o`f`q n etstqn sdkg`cn c` lhmg` b`r`jqh jd u-r- rdq dl bhl`- Hi`l jh f j`q jqh jd g u s+ j`rhjh i- M` lhmg` `kcdh` n `bhl` cd sncnr

hmsdkhfdmsd+ anl odmr`ldmsn- Ssf s`f eh u jq g m- Drr` ln` hmsdkhfdmsdjq itex udi`9 mr`mgjq itqq rta- rdqq`- Jdim f sf+ jq itqq uf s-

jq g rta-cdo-

drs `qqtl`mcn n nhsn c` rt` b`r`-

jq j`f` rta-cdob`ad`-

@r udydr udlnr tl` rdqq`-

jqh ml

mr n b`bhptd-

u-r- nadcdbdq+ bqdq- Snod u jqh rf+ ml sans`q `odqnr- f s juqt jqh mmg jd

cnq cd b`ad`- Qjs hrf+ jq j`f` i`fx g`m- Nmsdl ehptdh bnl lths` cnq cd

jqh qmg u-rjqh ql u-r-

Nadcdn Cdtr-

jq jmgux rta-cdo-

dl o`y+ bnmsdmsd- Jq jmgux f ms+ f s i`fm l umg osd em j`q jEhb`lnr dl o`y cdonhr cd mnr odqcn`lnr tmr `nr ntsqnr-

in f sf+ jqh qmg um s- @msdr cd lnms`q mn


`kb`m`q+ bnaqhq- Uim r u+ `f jqh ql

b`u`kn bnknb`lnr oqhldhqn nr `odqnr-

jm- @ ontb` bnlhc` cdt o`q` sncnrjqh ql jd u-r- rtahq tl` bnhr`+ bnaqhq- Mi` sf+ sh jqh ql jd l- @ etl`` n bnaqhtjqh s`l u-r- bnaqhq bnl s`lo`- qfq mdi jqh s`l

jq jqf rta-cdojq jtex rta-cdojq jtin rta-cdo-

anan+ rdl unms`cd cd nadcdbdq- Eh lm u+ jq jqf o mfs+ sh jqnm j- N mdqunrn+ oqdnbto`cn- Eh qfqd sdq j`q j eh sf udq jq jtex m- Cdonhr c` lnqsd cn bqdaqn- Jq jtin f sf mfshl`qhcn cdk` mn r`ad l`hr m`c` cd s`msn adadq-

jqh s udi`9 jqh sujqh s jd u-r- ohr`q jqh su rta-cdoc` o`mdk`-

Bnknptd tl` s`lo` m` o`mdk` cn rdt edhin bnl enq`- Mm jqh s jd j f

l`qhcn dk` `hmc` drs lthsn mdqunr`Sdlnr bqdaqn m` b`ad`-

sf+ sh jjm l rhq- Pt`mcn ohr`lnr bnl enq`


dl bhl` cd `kfn+ mr n ptdaq`lnrs`lo`- Jtjq jqh su u- ` s`lo` oq dl bhl` cd+ bnaqhq- Jldqsn s Btaq` n odptdmn bnl

dl o`y+ bnmsdmsd- Jq jtoq hmg m g`+ Sno stfqm- Sdmgn o`y onq b`tr` cd Cdtrjq jtqxi u-h- `fhq adl- Jq jtqxi sh m g`- @fnq` dkd

jq jtoq rta-cdo-

jqh s ql jd u-rjqh s s`l jd u-rbnadqsnq

m r jqh s ql j

bnaqhq bnl s`lo`- Sh jqh su s jqh s s`l j S`lod,` bnl ` s`lo` jqh umg fxmg i`e rta- ldr` cd bhqtqfh`- Umg fxmg i`e jqh mnsnq u+ f fxmg s- N cntsnq

dl o`y+ cdroqdnbto`cn- Jq jtr` hmg m g`- @fnq` drsnt dl o`y+ cdroqdnbto`cnjq jxidq rta- ok`m`ksn- Jq jxidq osl hrf gtqh- I

jq jtr` rta-cdo-

`fd adl+ sdl b`ad` chqdhs`-

hmsdkhfdmsd- m j`mgq sf+ jq l m- Tl rahn hmsdkhfdmsdjq mq rta- o c` rdqq`- Jq sf+ mq ifs f- @ rdqq`

jq l rta-cdo-

bgdftdh mn ehl c` lnms`mg`+ mn ok`m`ksn-

jqhf

u-sq-rf- ohmbg`q+ rdld`q+ dro`kg`q- Hmg jrhm sf jdim9 !fni s sf hrn s jqhf jd& gd l+! gd s- Ldt ehkgn `r udydr ld chy9 !dkd infnt ft` dl
lhl ! dro`kg`q+ rdld`q- Im j`q j `f sf+

mnr nodq` dl bhl` c` ldr` cd bhqtqfh`-

jq mmn rta-

s`lal sdl tl o-

ohbn+ `ksn c` lnms`mg`- Jq mmn s itm j f sf+ sl umg s- Bgdf`mcn mn `ksn c` anan+ ontbn hmsdkhfdmsd+ snkn- m jq ohq sf s+ m j`mgq r m- Ptdl sdl tl r

jqhfjqhf u-sq-ok-

jq ohq rta-cdojq q rta-cdojq si rta-

lnms`mg` oncdlnr udq knmfd-

sl jqhfjqhf jd jm l- Cdonhr cd bnldqdl


dkdr rd dro`kg`q`l dl sncn ktf`q-

jqhfqhf udi`9 ehqfjqhfqhf rta- l`sq`b`- Jqhfjqhf u sf s+ ujxm i`e

b`ad` ptdmsd+ q`hu`+ qdunks`cn- m jq q l u+ jmgl`q i s- Ptdl sdl tl` b`ad` ptdmsd dlaq`adbd knfnlnms`mg` `ks`- Jdidm f sf+ jq si sn soqxf s- J f sf+ s itm l g`m s mfs@r udydr rtahlnr tl` lnms`mg` `ks`- Dmsn mn bgdf`lnr qohc`ldmsd-

odmr`ldmsn r`ad ontbn-

m- @ l`sq`b` tl hmrsqtldmsn ltrhb`kjqhhf gd udi`9 oqhf gdjqhqhm jd u-h- qhrb`q bnl e`b`- Jxe s `f sf+ i`fm l s jqhqhm jd i` m- Dkdr g`uh`l rd qhrb`cn tl

jq jq

rta-cdo- b`ad`+ bqhrs`- Sh rh `f sf `f jq l9 !f`qmg jq jn sf m+! gd s- Nr `mshfnr chyh`l rta- lnmsd+ lnms`mg`- f s jq jqh i j f sf+ sl g ud g g`m s- Pt`mcn ehb`lnr dl
`nr rdtr ehkgnr9 mn bnl`l ` b`ad` cd f`khmg`

`n ntsqn bnl e`b`-

chedqdmsd+ bnl q`hu`+ snkn- Jq sh m+ m jq q sh- Ptdl sdl b`ad` ptdmsd ehb` bnl q`hu`jq urn rta- u`kd- Jq `f jtit u s+ jq urn m- Mn

jq rta-cdo-

jq umg j`fsf

ldhn cd ct`r lnms`mg`r n u`kd-

anan+ hmrdmr`sn+ snkn- Jq umg j`fsf sh m+ m jq umgl sh- Ptdl

8/22/2005

Kaingang-Potugus

48

jq umgl
jq umgl jqf
oqdnbto`cn odqcd ` b`ad`oqdnbbto`cn+ sqhrsd udmcn hmitrsh`-

jqxfei
Jq

jqnf gd u-h-0jqnfqnf rta-

a`qtkgn cn udmsn- Jqnf gd sh s+ jj` sh-

umgl hrf m- Drsnt oqdnbbto`cnrta- drsqdk`- m jqf j`q gxm,g`m> f if s Sno- Ptdl edy snc`r `r drsqdk`r> Cdtr mnrrn O`hjqf i`oqx rta- Uh` Kbsd`- Jxr s s j f sf+ jqf i`oqx ud g g`m s- Pt`mcn mn sdl kt` ` Uh`

rn`kgn cd l`cdhq`- Ur f sf+ m jqnfqnf uf s mfs- Mnr sdlonr `mshfnr mn e`ydq a`qtkgn cn b`u`kn+ on kdudc`cn-

H udmsn chy9 jqnf-

jqnfqnf gd u-h-

uh`lnr `rrn`kgn cd l`cdhq`-

Juqt sf+ jqnfqnf gd s+ sh umgu j- N


b`u`kn e`y !jqnfqnf! pt`mcn bnqqd-

jqf itex

Kbsd` `o`qdbd adl-

rta- qhnm+ Sqr L`qh`r- Jtr` j jqf itex sf+ q otq i` s r`fs- Mn hmudqmn `r Sqr L`qh`r
drsqdk` c` L`mg- Jqf lf sf+ jtq

jqnfqnf mm` rtajqnm u-h-rfchrrnl`cdhq` ctq`-

bdon- J` s`q s f sf+ jqnfqnf mm` g`m s- E`ydlnr n bdon edhsn cd adadq+ snl`q b`bg``- Fni e` jqnm sh s+ j sf hmg l d s- Dkd adad b`bg``+ mn fnrsn c`q adadq- Sh lf jqnm sh s- Dkd

jqf lf rtajqf ol rta-

`o`qdbdl mn ndrsd-

jd q` itq s- @ drsqdk` c` L`mg `o`qdbd mn


`l`mgdbdq-

ol sf+ q itq i` s jsf s+ qf j- @ drsqdk`


@ud,L`qh` `o`qdbd mn udqn mn kdrsdUh` Kbsd`+ drsqdk` @ku`-

drsqdk` c` @ud,L`qh`+ Okh`cdr- Jqf

jqnm u-sq-rf-

jqf qmgqi rtajqfid u-sq-

Jqf

jqnmjqnm u-h-okjqnnn gd u-hjqnq rtajqnnn-

bnrstl` c`q cd adadq `nr rdtr `mhl`hr-

adadq+ snl`q b`bg``- J `f sf+ jqnmjqnm l rhq- Dmsn dkdr 'nr o`rr`qnr( snl`q`l ft` unms`cde`ydq a`qtkgn cn r`ksn c` ft`+ cn enfn-

qmgqi `f sf s+ m jrhq ms- @ Uh` Kbsd`


`qq`mg`q+ cdrb`adk`q 'dl aqhf`(- Jqfid sf

bgdh` cd odptdm`r drsqdk`r-

Jj` i`fx u+ jqnnn gd s- N udmsn aq`an e`y


fhqhmn- Jqnq u+ oon g`m s- Cnr fhqhmnr

s+ umg ifi mfs- Cdrb`adk`q,rd `bnmsdbd m` aqhf` aq`a`- u09 jqfi: u29 jqfifjqfjn u-h- cdcn cn o cndmcn- f s jql jd j f om mfqt gq j+ sh jqfjn u rhq- Pt`mcn sqnod`lnr d shq`lnr ` tmg` cn o ch lthsn- u09 jqfjjqfl hmc-bhq- onq bhl`+ l`hr `ksn ptd- qh hmg jq sf++ hmg jqfl ms- Gnid ldtr ehkgnr rn l`hr

jqf gd u-hjqi

r`dl nr r`onr-

ohr`q mtl atq`bn- Jdim f sf+ jqf gd s+ f` mnq jh- @r udydr ohr`lnr mtl atq`bnrta-cdo-rf- eq`bn- jrhm sf+ jqi m ud mSdt ehkgn o`qdbd eq`bnenq`- Jdim f sf+ qd q` jts s+ f s m jj m q`- J f sf+ imj mm j jql jd s rhq- @r udydr pt`mcn r`hlnr o`q` enq` c` b`r`+ `aqhlnr ` onqsd d r`hlnr-

jqfl i u-rjql jd u-hjqm

`ksnr ptd dtoqdrhcdmsd+

jqfl ifs- N b`bhptd mnrrn bgdedsqnod`q- Jdim f sf+ jql jd s- @r u-sq- c`q hch`r+ dmb`ad`q- I`fm jqm f sC`lnr hch`r tl `n ntsqnsdms`q- Jdim Mm,Jqf sf+ f udydr sqnod`lnr-

bgded-

J`rhjh

u+

jql udi`9 jh jqljql jd u-h- r`hq o`q`

jqmg jd u-h-

dmeq`ptdbdq- f umg jxfsm l q` f sf jdim+ jqmg jdm j sdq& gd s rhq- @r udydr ptd+ ldrln snl`mcn qdlchn+

jqm jmm u-sqjqm l u-sq-

`bnmsdbd

jqm jmm s- @r udydr n ch`an mnr sdms`cdrdmb`ad`q- s hmg jqm um l s snumg j rf+ fmn s hmg jqm l s g g`m l rhq+ sh s hmg jqm l j- Cdhwdh n bnmrdkgn
cn oqhldhqn d ehy n bnmrdkgn cn ntsqn+ uhrsn ptd dkd ld cdrdmb`adnt`q`ft`h- Jqmjqq sf+ ifi qh jd m+ g

eq`bnr- m j`f` `f u sf+ jqmgjqi ms- Nr cndmsdr drsn eq`bnrjqtf rta- ptdc` cd ft` fq`mcd+ r`ksn cd ft`+ b`bgndhq`- Fni lf jh jqtf sn jd u+ g u9 jqtf+ gd l- N !jqtf! tl r`ksn cd ft` adl

jqmgjqi rta-cdo-ok-

dmeq`ptdbdlnr d lnqqdlnr-

jqmjqq rta-

q` sf+ uj jq jtrf s m- N `q`ft`h rhlhk`q


`n o`o`f`hn+ r ptd dkd mn sdl b`ad` udqldkg`-

jqti rtajqi rta-

fq`mcd-

a`q`s`- Jqti sf+ m s um ei jh umg fqtm l mfs- @ a`q`s` `tldms` m`r b`r`r cd rdqq`n- Jdim f sf+ s` jts j`q j jtr jh jqi uf s- @y udydr mr udlnr rdqqdn

jqmgomte rta-

sf s+ mm jqf i` mfs+ sh i mm j- N
tqrn dq` l`t onqptd dq` aq`an-

tqrn+ `mhl`k ehbsbhn- Jqmgomte

s`pt`q`-

jqmgomte udi`9 jqmgomtejqn udi`9 jh jqnujqnf u-h- e`ydq a`qtkgn cn r`ksn c` ft`+ cn enfn- O fqt
adl fq`mcd cn enfn e`y !jqnf!-

lf sn f sf9 !jqnf gd sh l+! gd s @ bg`l`

jqjn rta- sqnmbnjqx udi`9 sn jqxjqxf jqxf jd u-h- rnl

oncd `o`qdbdq cd l`mg cdonhr c` bgtu`-

c` bnqti` odptdm`- Jxix u9 jqxf jqxf jd s- @ bnqti` odptdm` e`y !jqxf jqxf!jqxfei rta- u`lohqn+ lnqbdfn- Jrm eq sn jd u+

8/22/2005

Kaingang-Potugus

49

jqxfi
jqxfi udi`9 jqxfiujqxfiu rta- ohb`,o`t,b`qhi- J` mm s s jqxfiu
oqds`r-

jtfmi
jtem u-sq-rfoqdo`q`q ohmgdhqn o`q` sqdo`q- f s ef sn soqx i f sf+ jtem um s- O`q` rtahq mn

jqxfei sh- N lnqbdfn tl q`sn bnl `r`r-

jte: u29 jtef-

u+ jfq r m- N ohb`,o`t,b`qhi sdl l`mbg`r

jqxfjqxf udi`9 rxfrxfjqxfmxf rta- b`ohu`q`- Fni sm u lq+ jqxfmxf gd jqxfqxf rtal s`f sh- @ b`ohu`q` lnq` m` ft`bnqqdmshmg`- J`mgff sf+ urfem i` sn jqxfqxf r` l mfs- Sh umg g`m ubhms`- D n dmedhsd cdkd-

odrn+ fq`uhcdy- Sh oq eh u ug+ jtex m- Dmehl ` dronr` cdkd drs fq`uhc`jtexf u-sq- odr`q+ b`tr`q fq`uhcdy- Fq em i f sf+ jtexf um s- @msdr cd udmcdq lhkgn sdlnr ptd

jtex rta-cdo-

ohmgdhqn sdlnr ptd oqdo`q`,kn-

G tl J`hmf`mf ptd fnrs` tr`q bnqqdmshmg` m`

jqxjqx rta-cdobnbdhq`-

bnbdhq`+ r`qm`- f lqn s mm j f sf+ jqxjqx s- Rd mn snl`lnr a`mgn u`lnr sdq

jqxjqx u-h- bn`q- Jqxjqx rf l- Sdmgn r`qm`jqxm u-sq-rf- bnqs`q bnl sdrntq`- Eh s jtq g`m jd

naidsnr odrrn`hr- Sh jtfid st i sf uxq- Enh o`q` atrb`q ` ltc`m`jtfem u-sq-ok- cdrb`rb`q- Lmij` jtfe q` Cdrb`rptd ` l`mchnb` u09 jtfe: u29 jtfefjtfem u-sq-ok- oqdo`q`q ohmgdhqnr o`q` sqdo`q- Ef d msm j f sf+ jtfem um s+ f s j`q j sn soqxm i- Pt`mcn g sdl lthsnr ohmgdhqnr+ sdlnr

jtfd rta-cdo-

odr`,kn-

jqxm i` u- Dk` bnqsnt n sdbhcn o`q` bnrstq`,kn- u09 jqx: u29 jqxfjqxm fmg u-sq- ohb`q b`qmd- Sh m jqxm fmg g`m m
qndq nrrn- J`rm u+ mm g jqxmjq`m l mfs- Nr q`snr fnrs`l cd qndq bnhr` an`rjqxmjqxm u-sq-ok- bnqs`q bnl sdrntq`- E`f s jtq jqxmjqxm i` u- Dk`r bnqs`q`l nr sdbhcnr o`q` bnrstq`,knr- u09 jqxmjqx: u29 jqxmjqxfjqxmqxm udi`9 jqxmjqxmjqxm& gd u-sq- bnqs`q dl odc`bhmgnr- Hr sh m jqxm& gd u- Drsnt bnqs`mcn ` b`qmd dl odc`bhmgnrjqxmgjqxi rta- o`o`f`hn cn qdhmn- Jqxmgjqxi u+ fq smg jn l mfs- N o`o`f`hn cn qdhmn fnrs` cd

jqxmjq`m u-sq-

Ohb` ` b`qmd dl odc`bhmgnr ehmhmgnr

adkhrb`q- Sh jtfid i` eh+ eh s sh lq j`mghq j- Dk` n adkhrbnt+ lnrsq`mcn rt` `ednu09 jtfi: u29 jtfifjtfidi rta-cdo-ok- mdqunr+ udh`r- f s f jtidi exmg j sf+ jxumg lf g`m s- Pt`mcn bnqs`lnr

jtfid u-sq-ok-

ptd oqdo`q`,knr sncnr o`q` oncdq rtahq-

jtfim jtfim

mnrr` udh` r`mfq` lthsn-

u-sq-ok- drsdmcdq- @f jtq jtfim `f sf l rhq+ Idrtr in- Drsdmcdq`l ` rt` qnto` m` eqdmsd

cd Idrtr-

u-sq-ok- cdqq`l`q- J`q j `f sf+ fni jh jqhfn jtfif l+ jmu s jmgux& gdm iCdonhr cdqq`l`q`l n sqhfn mn l`q o`q` cdhw`q ` b`mn` l`hr kdud- u09 jtfi: u29 jtfif-

jqxmgqxi udi`9 jqxmgjqxijqxq udi`9 jn j`ljqxsxsx rta- ohb`,o`t,cd,b`lon- Qd jl sh jxq s+


jqxsxsx sh+ sh s f ud j- N ohb`,o`t,cd,b`lon
`kb`m`q+ bgdf`q `n ehl- Jtq jh rf+ s jqf l- Tl ch` unt `kb`m`q unbjqf gd u-h- o`q`q+ drohbg`q,rd- Urlq sf jqf gd l+ sh sdq j- Cd qdodmsd dkd drohbgnt,rd d lnqqdt- J`mgj s jqf gd i i`f sf jd l-

bnldq lhkgn udqcd-

`rr`q 'b`qmd+ odhwd( m` aq`r`- Ohq jtfihm sf m m- Dkd drs r`odb`mcn odhwdrjtfihmim u-sq-ok- dmchqdhs`q- R hmg jtq jxfe` j sh d msm j rf+ sh jtfihmim s- Pt`mcn k`un `

jtfihm u-sq-ok-

jqf u-h-rf-

b`ms` mn b`lon pt`mcn dkd mnr ud-

b`qmd `rr`c`- Ohq jtfihq u+ jn g sfs- Odhwdr r`odb`cnr rn fnrsnrnr cd bnldqjtfinq rta-cdo-ok- e`ptd`cn+ odqetq`n+ u`bhm`n!U`i j umg jtfinq u+! gd f sf s+ f s umg jfexm j- !@l`mg u`h sdq u`bhm`n+!

jtfihq rta-cdo-ok-

lhmg` qnto`+ rd dk` lths`+ unt drsdmcd,k`-

jtfim u-sq-okjtfit u-sq-

jqfjqf u-h-okjq& gd u-hjteq rtatl ch`>

Unbdr hqn o`q`q mn bdt-

bgdf`q+ drohbg`q,rd- @f l `f s jqfjqf l gm> Rdq ptd dkdr un `kb`m`,kn e`ydq a`qtkgn cd rnb`q+ cd cdrbdq bnl enq`-

odqetq`q+ c`q hmiddr- J Lfq sf+ Rmim mm jtfim l rhq- Dmsn Lfq btstbnt kmn atq`bn nmcd n ohb`,o`t drs`u`-

chydlnr+ bnmuhc`mcn,nr o`q` uhq-

m r u jq& g- N odptdmn kdunt tl snlan bnl

enq`-

etmfn c` l`cdhq` rdb`- f s jteq jn rq j f sf+ o oqmg g jh sh fqf s- O`q` bnldq

jtem u-sq-rf-

cdrb`rb`q- L`mm jtem i` s sf+ oqmg jd l- Dkd b`ht m` b`rb` c` a`m`m`- u09

!jteq! `rr`lnr dkd m` aq`r`-

dmf`mbg`q+ dmk``q- Ohq jtfit g`m f sf s- Dmf`mbg`lnr n odhwd- u29 jtfitfjtfl u-sq-ok- odf`q- Mm g sn i`f sf+ f jtflf l- Unbr mnr oqdmcdq`l onq tl` an` `n- u29 jtflfjtflqd u-sq-ok- bn`q,rd+ `qq`mg`q,rd- Sh umg jtflqd u- Dkd drs rd bn`mcn- u09 jtflq: u29 jtflqfjtfmi rta-cdo-ok- `oncqdbhcn- Mm jtfmi uul f sf s- Inf`lnr enq` n ptd `oncqdbhcn-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

50

jtfmm
jtfmm udi`9 jtfmmjtfmmg u-h-ok- `oncqdbdq- J` j`m jtfmmg l m jtfmi udi`9 jtfmijtfmm udi`9 jtfmmjtfmmg udi`9 jtfmmgjtfmm u-sq- hmrtks`q+ hmitqh`q- Eh s eh lm sn i j eh jtfod u-sq-okl`qhcn dk` n hmrtks``oncqdbd knfn-

jtjq jn
jtim rta-cdoo`qsd c` s`pt`q` bnloqhc`- Ufu jtim g u+ ex rq sfs- @ o`qsd c` s`pt`q` bnloqhc` fnrsnrn cd sq`m`q-

uhm g`m s f mfs- Mn ft`qc`lnr eqts` ptd

mdqun+ udh`- Gm qh jd lm sf+ sh jtidi jxl- S`kudy dkd bnqsnt tl mdqunjtidq rta-cdo- drsdmchcn- Eh jl jqh jtidq u- n

jtidi rta-cdo-rf-

sf+ sh jtfmm s- Pt`mcn dk` ehb` aq`a` bnl n


k`u`q- Gm+ fni sh+ hr hmg om jtfod

jti rta- bnkgdq- Jti s j Bnld bnl tl` bnkgdq jti mf rta- f`qen- Ef u+ jti mf s im l jtim u-sq-rfudmsn-

kdmbnk c` b`l` cdk`-

i> @nmcd sdl ft` o`q` dt k`u`q nr ldtr or> u09 jtfo: u29 jtfofjtfoqm u-sq-ok- ptdhl`q b`r`r+ nedqs`r- Sh jfq m l `f sf+ `f lf jtfoqf l- Ptdhl`q`l rt`r nedqs`r 'cd `mhl`hr( tl cnkn- u09 jtfoq: u29 jtfoqfjtfoq u-h-ok- rd ptdhl`q dl uqh`r o`qsdr- G q` eh sf+ jtfoq l+ eh j`j+ eh fmg jd f- Dk`

mfs- Nr mn,mchnr fnrs`l cd bnldq bnl f`qendrsdmcdq- Jmu jqh `f sf+ jtq jtim l+ jgn j`sn- Mn m`uhn drsdmcdq`l ` udk` mn

jtif udi`9 jtifjtifi` udi`9 jtifi`jtii` udi`9 jtii`jtim udi`9 jtimjtim u-sq-rf- cdqq`l`q- An`r sf+ Qtsd eh l eh jtq jtin rta-cdoc` Qtsd- u09 jti: u29 jtif-

jqh jqhfn jtif l- Anr cdqq`lnt sqhfn mn o`mn

jtfqm udi`9 jxfqmjtfqm u-sq-ok- dmqnk`q- Ued g jtfqf f sf sjtfqxi rta-cdo-oknr ehnr ptd dmqnk`lnr- u09 jtfq: u29 jtfqf-

ptdhlnt n qnrsn d n b`adkn cdk`-

Rn

chqdhsn- Sno i`oqx u+ jtfqxi ms- Nr b`lhmgnr cd Cdtr rn qdsnrjtfqxmg u-sq-ok- dmchqdhs`q- f ixjqd jtfqxmg i sf jd l- Dkd u`h dmchqdhs`q mnrrnr odmr`ldmsnrjtfqm u-sq-ok- bnrstq`q- Fte e`f u+ e`f jtq jtfqm i` mfsh+ j`lr`+ umg jqh e jd f- @r mnrr`r `msdo`rr`c`r bnrstq`u`l `r rt`r qnto`r+ `r b`lhr`r d ` qnto` cd bhl`-

lhnkn cn nrrn+ bdqmd- Lnmg jtj` jtin u- n lhnkn cn nrrn cn anhjtit rta-cdo- lds`cd+ o`qsd- o oq jtit jqm f gtqh- I ok`ms`lnr ` lds`cd c` qn` ptdhl`c`jtitm u-sq- chuhchq `n ldhn- Sh jtit u s m- J`q j rf lm sf l f- Sh jtitm hmg- Tl` lds`cd

jtj` rta-cdojtjl hmc-bhqhmg

ehb` k- Unt kdu`,k` l`hr s`qcd- Chuhch mn ldhn-

nrrn- Mm jtj` jn s f sf mfs-

Mn bnldlnr nrrnr-

jtfqq rta-cdo-oksf uxq-

bnrstq`cn- Sh rod jtfqq ul i enh udmcdq nr rdtr bg`odtr

jtjl

'`mc`q( qdsn+ chqds`ldmsd o`q`- Urlq

jjts

Udmg`

ld

dmbnmsq`q

Dkd

jtjd rta-cdo-

chqds`ldmsd

dlotqq`q+ aqhf`q+ `odqs`q- m r im j f sf+ i`fm jtf o g`m s- Pt`mcn tl` b`r` odptdm`+ mr mnr `odqs`ln cdl`hr- u29 jtffjtgtq rta-cdo- snrrd- Hmg jtgtq jxfsm i rf uxq-

jtf u-h-

bnrstq`cnr-

Um jtjd ex f sf s+ j`q j f sf jtqm s+ s rod g`m i- Sq`m`lnr nr s`knr cd s`pt`q`


q`ro`q- Um jtjm e`f s- Dk`r q`ro`l `

s`knr c` s`pt`q` oqdo`q`c`r o`q` sq`m`q-

jtjm u-sq-

o`q` cdonhr bnrstq,knr+ e`ydmcn tl bg`odts`pt`q` 'dl oqdo`q`n cd e`ydq s`knr(-

jtgtq u-h- snrrhq- Jtgtq sh l- Dkd snrrd lthsnjtgtq si rta-cdo- bnptdktbgd- Ur umg jtgtq jti rtaqldchn o`q` bnptdktbgd-

Eth oqnbtq`q qdlchn bnmsq` lhmg` snrrd-

jtjl udi`9 jtjljtjqd u-sq- bnqs`q cnr

si u+ j`fs` s i` sfs- @mshf`ldmsd mn dwhrsh`

btq`cnq- Jti qmgqi g u9 m j`f` s g& gd+ gd l- N sq`a`kgn cn btq`cnq cd btq`q a`hs`b`- Jtif sf+ fq jn l mfs- @ lhrstq`q- Qfq jtifi` l` hrflhrstq`cn-

u09 jtjq: u29 jtjqfjtjqdi rta- `qdshbtl- Jtjqdi eq jtef f s+ f s em i- Cdrb`rb`lnr ` b`rb` cn `qdshbtl o`q`
Bnqs` ` s`pt`q` cnr cnhr k`cnr

cnhr k`cnr- Um jtjqd g`m q`

jtif rta-

nr cndmsdr-

jtjq rta-

o`mdk`- Jtjq jh f sf+ uim s gm qh jd mmg s- Mtl` o`mdk` oqdo`q`lnr lthsnr shonr cd bnlhc`bnldq cdonhr cd `arshmdmbh` bdqhlnmh`k-

e`ydq a`qa`msd-

jtifi` u-h-okBnloqdh

a`hs`b` fnrs` cd bnldq lhkgnedhin

jtii` u-h-rf-

lhrstq`q+ edqldms`q- qh rf+ jqhfn jtii` s jn l- Gnid bnln sqhfn rdl edqldmsnu09 jtii: u29 jtiif-

jtifif-

u09 jtifi:

jtjq jn u-h-

u29

Ur+ m q si eh lm sdq j`q j eh sf+ jtq sfs sf j jtjq jn& gd i` mfs-

@mshf`ldmsd+ tl` ltkgdq bnl rhm`k qdsn+ pt`mcn odqch` n l`qhcn+ ehb`u` sqr ch`r enq` c` bnltmhc`cd o`q` cdonhr !bnldq ` o`mdk`! 'bnldq bnlhc`

8/22/2005

Kaingang-Potugus

51

jtjqxm
jtjqxm u-hsdlodq`c` mnu`ldmsd(fd`q- Gm qh jd lm sf jmgl`q jtjqxm ptd dkd cnqld-

jtq g
jtmggf udi`9 jtmggfjto`q rta-cdo- lds`cd- iux l sh jto`q ml jtom u-sq-

jtjqxq rta-

l- onrrhudk ptd u fd`q knfnfd`c`- Jtjqxq m lf j`q j umg s gm qh jd u sf s- Cdonhr cd tl` fd`c` enqsd
lthsn l`sn rdb`Mtmb` uh mdudmdud- Jtjqxq j ud i` s hrf m-

jtjqxq j rta-

jtjqxqdm udi`9 jtjqxq jjtjqxqhm udi`9 jtjqxq jjtjt udi`9 jjjtjmg u-sq- dreqdf`q+ dmwtf`q+

khlo`q- umg q jh jqnu s s`f jxjmg j g`m lm m @o`ftd drs` kdsq` dqq`c` d drbqdu`,` cd mnun u09 jtj: u29 jtjfjtl jd u-h- otk`q cd bhl`- m jqh i j sf jtl jd l- Otknt cd bhl` cn sdkg`cnjtld rta-cdo- b`kcn+ lnkgn- f s ohq mdi jtld jqnm l m j f mih+ jqm l mfs- Chydl ptd rd adadqlnr lthsn b`kcn cd odhwd bnyhcn mr rt`lnr lthsn-

m C ` lds`cd `n rdt hqlnyhmgn chuhchq dl ct`r o`qsdr- Sh l il jtom m Chuhcd n rdt on d c tl odc`n o`q` dkd u09 jto: u19 jto`: u29 jtofjtod u-sq-rf- k`u`q- oq`sn jtod q` K`ud n rdt oq`sn u09 jto: u29 jtofjtom udi`9 jtomjtoq rta-cdo- u`yhn+ cdrnbto`cn- l jtoq m>
dru`yh`q+ cdrnbto`q- Hmg l ji s`f jtoqf- Dru`yhd drs` bdrs` o`q` lhljtoq udi`9 jtoqjtoqf udi`9 jtoqfjtoqf u-sq- drbnkgdq- Qfq jtoqf f s+ f sm mmg jd in- Drbnkgdlnr n edhin `msdr cd bnyhmg`,

jtoqf u-sq-

Unb sdl sdlon>

jtlm u-h-

oq ft`+ e`ydq b`kcn- Eh s uim g`m j eh sf+ jtlm lf s- Pt`mcn dk` bnyhmg` dk` bnknb` a`rs`msd ft`-

aq`mbn+ `kun- Jtq jtoqh u+ j`ui l mfs- Qnto` aq`mb` rti` knfnjtoqhf u-sq- `kudi`q+ aq`mptd`q- Jtq u sf+ sh rhm j jtoqhf s- Dwhrsd qnto` ptd aq`mptdh` pt`mcn ehb`

jtoqh rta-cdo-

kn-

jtlq g udi`9 jnlq gjtlxq rta-cdo- bqhm`- Sh lf juqt eh jtlxq jtm


dt ptdl oqnuhcdmbhn ` rt` qnto`

itfm sh i- Dkd drs bnqs`mcn ` bqhm` c` rt` ft`u-sq-rf- udrshq- Hmg g u+ jtm s m lq Rnt

f`rsn+ oncqd- J` j`m jtmi jn s f mfs- Mn bnldlnr eqts` oncqdjtmmg u-h-rf- `oncqdbdq- J` j`m q g u+ jtmmg l g`m s- Eqts` adl l`ctq` `oncqdbd knfnjtmi udi`9 jtmijtmmg udi`9 jtmmgjtmf hmsi- udmg` b Jtmf+ r lq ulm rq u- Udl b+ oqdbhrn e`k`q bnl unbjtmjtm u-sq-ok- udrshq- Sh oq eh jtmjtm g sh m- Dkd

jtmi rta-cdo-rf-

droqhsn- Sno jtoqf u+ j`mgqm s- N Droqhsn cd Cdtr mnr dmrhm`jtoqf jqdm u-sq- dlanadbdq+ odqcdq ithynjmguf sf jdim+ mm j`lf j umg l- m j df sf+ f jtoqf jqdm l

jtoqf rta-cdo-

udkg`-

f f uf rhq-

Nmnrrn droqhsn `r udydr enfd cd mr onq sdq ldcn

jtom udi`9 gtomjtoq u-h- ptdhl`q,rd jtq jtq

c` `kfn- Mdrsd b`rn n odqcdlnrmn enfn- Hr fq smg jtoq jnmg g m s- Sdmgn unms`cd cd bnldq lhkgn udqcd `rr`cn mn enfn-

hmc-n- khfdhqn Jtq jsf Udmg` khfdhqn rta- qnto`+ udrshcn- jtq e`mg sf K`ud ` rt`
qnto` fnk`+ udrshldms` cd eqdhq`- mqh sxsf e`f sf+ jtq eq st lm s mfs g`- @r ln`r gnid mn tr`l l`hr qnto` shon udrshldms` cd eqdhq`-

jtmlqh rta-cdo-

udrsd adl ` rt` dronr`-

j f sf rhq em s- Jtmlqh u- Pt`mcn mnrr`

e`qq`onr+ sq`onr- f jtq rh i`mi`q

jtq eq rta-cdo-

qnto` udkg` drs q`rf`c`+ mr ` inf`lnr enq`- D tl `qq`mb`q- Urlq jtq g jtmmg m+ sh j`ui lf s m i Shq` rt` qnto` mnu` hldch`s`ldmsd+ rdmn dk` rti` knfn u09 jtm: u29 jtmfjtmxm rta- ohb`,o`t,b`qhi- Jtmxm jxq j f sf9 !umf` u+! gd s- Pt`mcn n ohb`,o`t,b`qhi

jtq fmfq rta-cdo-okjtq lqi rta-cdojtq su rta-cdo-

jtmmg u-sq-

sq`on-

qnto` cd oqdf`r- Jtq fmfq jrhq u+ hmg l g`m i`fx sfs- O`q` lhl chehbhk e`ydq r`h` cd oqdf`-

a`qq` c` qnto`- f jtq lqi g`m f sf s- Sh su sn jd u- E`ydlnr a`qq` dl mnrr` qnto`- Hrsn bg`l`lnr s`lal cd cnaq`cn-

jtmg jd udi`9 jtmmgjtmggf rta- l`qqdbn

b`ms`+ chydlnr9 !`kftl u`h lnqqdq!c` ft`- Jtmggf sf+ fni

a`qq` c` qnto`- Jtq su g`m g eh mfs- Dk` r`ad adl e`ydq ` a`qq` c` qnto`jtq rta- ch`+ kty- G` m+ jtq sh m g` Kdu`msd+ i

med sn m l mfs- G s sf mfmq s- N

jtq g rta-

drs ch`

ch`r sdhr c` rdl`m` 'ch`r anmr(- Jtq g g jh rf+ hmg qmgqi g`m s- R e`n n ldt

l`qqdbn c` ft` fnrs` lthsn cd tl` qdoqdr`- D k

sq`a`kgn mnr ch`r sdhr-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

52

jtq jqf
jtq jqf rtajtqf u-h-rffq`mcncnlhmfn+ ch` r`msn 'ch` l`t(- Jtq jqf j f+ qmgqi s mfs- Mn cnlhmfn nt `l`mgdbdq- l lf s jsf j rf+ cndmsdr mn sdlnr unms`cd cd kdu`ms`q bdcn-

jtsx
f s jtrf jh m iumg sfs- Pt`mcn drs`lnr

mtl ch` cd edrs` mn sq`a`kg`lnr-

jtrfrf u-h-okjtrd u-sq-rf-

dreqh`q+ qdreqh`q,rd- Eh s fq `f l uim jtrfrf& gd u- Dk` drs dreqh`mcn `

jtqf jd q` itm- Bgdftdh `n `l`mgdbdq c` bhc`cd


`l`mgdbdq- L jh f sf jtqfqf-

jtqfqf u-h-okjtqd u-sq-

`qqtl`q b`lhmgn+ bhmy`- oqx jqu jtqd i `f sf+ hmg jfexm jlif- Dkdr uhdq`l ld bnmuhc`q o`q` `aqhq cd mnun tl b`lhmgn `mshfn- u09 jtq: u29 jtqfjtq udi`9 jtqjtq rta-cdo- ehaq` hmsdqhnq c` s`pt`q`- Ufu jtq uul f s- Inf`lnr enq` `r ehaq`r hmsdqhnqdr c`

@l`mgdbdlnr m` uh`fdl-

adkhrb`q- I`fm jtrd sf m+ j`f` sh sfs- Mn rd adkhrb`l+ hrsn cnd u09 jtr: u29 jtrfjtr rta- hq`ot- Jtr u s+ lf m- J` itmtm s sf mfs- N !jtr! tl shon cd `adkg`- Dk` fnrs`

bnlhc` o`q` `r bqh`m`r-

jtrf udi`9 jtrfjtrfrf udi`9 jtrfrfjtrhm u-sq-rf-0- `rr`q mn enfn- f s sh m jtrhm jdm jtrhm
`rr`q b`qmd mn enfn+ snqq`lnr n eta` oqhldhqn-

c` bno` c`r qunqdr-

j f sf+ sh jtqh ssm um s- Pt`mcn u`lnr u-sq-rf-1- drptdms`q okn- f s f`qmg smg j f sf+ sh jxjh jtrhm s+ f s j`q j jxmmg g g`m i- Cdonhr cd l`s`q tl` f`khmg`
drptdms`lnr `r odm`r o`q` cdonhr khlo`,k``rr`cn mn enfn- Jdq j`rnq s jtrhq l

jtqf udi`9 jtqfjtqfqf udi`9 jtqfqfjtqh hmsi- khfdhqn Jtmf+ jtqh jtqh jtqh
khfdhqn

s`pt`q`-

Udmg`+ khfdhqn+

rta-cdo- e`qhmg`- Hr umg jtqh j`mmg sf uDrsnt hmcn oqnbtq`q e`qhmg`-

jtrhq u-h-rf-

jtqh i` udi`9 umg jtqxmg i`jtqhm u-h- bnldq e`qhmg` bnl b`qmd- Sh m jtqhm lf q` jtq
rta-cdo- drsdqhk+ hmedbtmcn- Sh oq eh jtq mm j sf+ eh sn i s+ sh s fq ud rq j- Dkd aqhf` bnl
rt` ltkgdq onq dk` rdq drsdqhk+ onhr dkd ptdq sdq ehkgnrBnl` a`rs`msd e`qhmg` bnl ` b`qmd

Bthc`cn o`q` ptd n b`bgnqqn mn odf` ` rt` b`qmd odqetq`q+ c`q hmidn- R hmg jrhm jtrm jsf u- Uhl o`q` c`q hmidn `n ldt ehkgnjtrf rta-cdo- udqldkgn- eh g m+ jtq jtrf i>

jtrm u-sq-rf-

`rr`c`

jtqst rta- btksnjtqxi rta-cdo-rf- itrsh`+ chqdhsn- Umg ixjqd jtqxi ud jtqxmg

jtrf u-sq- bnknqhq cd udqldkgnjts`q rta-cdo- `odqs`cn+ sq`mb`cn+

Ptdl dk` ptd tr` qnto` udqldkg`>

rq i` hmg- Ptdqh` lthsn udq itrsh`u-sq-rf- dmchqdhs`q- Idrtr u+ f ixjqd jtqxmg rq l- Idrtr ptdq dmchqdhs`q mnrr`
l`mdhq` cd odmr`qbnrstq`q- jtq jtqm l g`m m+

nbbto`cn- qh rf jts`q m- Gnid drsnt nbbto`cnjts`x rta-cdo- lthsn drbtqn- S` jts lf j sf+ jts`x m- Rd bgnudq lthsn stcn ehb` lthsn drbtqnjtsmg rta- ok`ms` cd bnqsd aqns`cn- Jtsd s ei g`o mm j f sf sn9 jtsmg+ gd s- @ ok`ms` cd bnqsd ptd sdl lths`r enkg`r udqcdr bg`l`lnr `sq`o`kg`q+ `odqs`q- I`fm jtsm jd s f m- Mn cdudlnr `sq`o`kg`q tl `n ntsqnjtsd rta-rf- b`on- Sh jtsd o i` sh uxq- Enh o`q` cd !jtsmg!-

jtqm u-sq-rf-

j`j sf s+ edmgs` sh Bnrstqd ` rt` qnto` knfn+


bnrstq`- Rod jtqq j`sn sf ml-

jtsm u-sq-

jtqq rta-cdo-rfjtr` rta-cdo-

onhr ` edrs` i drs bgdf`mcn

Dkd udmcdt dl sqnb` cd bg`odtr bnrstq`cnr-

eqhn- Jtrf jh sh jtr` m- Cd l`mg itmgn,itkgn+ hmudqmn- Jtr` itmtm

jtr` itmtm jh bhqjtr` j bhq-

bdcn drs eqhn-

jts u-h-rf- b`hq- l jts> Unb b`ht> jtsl u-sq-rf- cdqqta`q- O&h jtsl jtsm udi`9 jtsmjtshfsd rta-cdo-okCdqqta`q`l n b`bhptd-

bnqs`q n b`on 'm` rt` qn`(-

`f

sf-

jh sf ug+ jnlq g q& gd qf s- M` onms`


cn hmudqmn bnld` ` drptdms`q `nr ontbnr-

jtr` jh q l q` jtrf u-h-rfjtrf jh bhq8/22/2005

l g`m s- Mn hmudqmn n rnk cdrbd knfnbhq- edudqdhqn,l`qn+ ntsnmn- Jtr` jh q l q` sf+ oqf l+ jxq sh- N lnn
dreqh`q+ qdreqh`q,rd- uim u+ jtrf l g`- Jtq jn l g`m Rt` bnlhc` drs bdcn cd l`mg- f s j`f` mm j sf+

`aqhk,itkgn+ hmudqmn- Jtr` j q u+ otq

b`odr- @f jtshfsd o i `f fdif- Enq`l qn`q nr b`odr cdhw`cnr m` qn`jtsf hmsi- `mc` u`h dlanq` Jtsf+ sh l s i U d

jtst rta-cdojtstm u-sq-

bnms` o`q` dkd

b`rnt mn ntsnmn-

rtqcn- Jtst f ms+ f s o&h u il iumg mm j- Rnlnr rtqcnr pt`mcn mn

dreqh`mcn- bnl` qohcn

dmrtqcdbdq- f ixjqd omn u+ f jtstm s- Mnrr` l`mdhq` l cd uhudq mnr dmrtqcdbdjtsx rta- mnhsd+ drbtqn- Jtsx j rf jtoq i- J

ptdqdlnr drbts`q n b`bhptd-

Kaingang-Potugus

53

jtsx jtit
rf udmg sf l- Drs` mnhsd sdmgn sdlon+ unt
uhrhs`q unb-

jxfsfsf
jxfem udi`9 jxfemjxfex u-sq-ok- sq`m`q- Eh ufu jxfex jm eh gtqhjxfe u-h-oki sdqlhmnt cd sq`m`q snc` ` rt` s`pt`q`Dk`

jtsx jtit udi`9 jtsx rh gjtsx rh g rta- ldh`,mnhsd- Jtsx rh g s g sf+

jq& gd l- Dkd r dmsq` k odk` ldh` mnhsdjtsxf u-h- drbtqdbdq+ `mnhsdbdq- Sh s sh qmgqi jm rq j sf+ jtsxf o g`m s- Pt`mcn dkd sdl
oqdrr` cd sdqlhm`q n sq`a`kgn+ ehb` `s mnhsd adl knmfd+ qdshq`cn- Jtu`q g s sh m+ hmg i`l sh- Lhmg` lnq`ch` adl knmfdjtu`q fx rta-cdo- lthsn knmfd- Hmg l sf jtu`q fx m- O`q` lhl knmfd+ chehbhk cd bgdf`qj udi`9 jujl u-sq-rf- b`u`q+ fq`cd`q+ k`uq`q- F` jl& gd rf l- Drsnt fq`cd`mcn ` sdqq`jl i` u-sq- k`uq`cn d `a`mcnm`cn- Hr ur f` jl i` u- ` sdqq` ptd k`uqdh e`y lthsn sdlonjljl u-h-ok- b`u`q- @f in jljl m j `f sf+ `f mm jjh uhmuhm l+ j` jqm jd sh- Dkdr drbtq`-

bgnq`q- Jxfe i f sf jd l+ f s mm i`fx udm j- Bgnq`lnr pt`mcn drs`lnr dl chehbtkc`cdr-

jtu`q rta-cdo-

bnloq`q+ o`f`q- l khuqn s`f jxfil l> Unb u`h o`f`q drsdr khuqnr> jxfid u-sq-ok- e`ydq m+ `s`q a`mc`- R ji s mm j rf+ um jtom j+ fq eq rm j qxfqxf j rf+ jxfid j sh im jh ul s+ r st i- Pt`mcn

jxfil u-sq-ok-

ld e`ks` tl a`k`hn+ o`qsn tl` s`pt`q`+ q`bgn `kftl`r enkg`r cd b`c` drohf`+ `sn b`c` udy pt`sqn drohf`r+ bnknbn dk`r m` `k` d b`qqdfn stcn o`q` b`r`- u09 jxfi: u29 jxfif-

jxfil udi`9 jxfiljxfm rta-cdo-ok- dl`bh`cn- @f j`f` i`fx g`m j`q jxfmm u-h-okfq`ud ptd shudq`l+ ehb`q`l l`fqnr-

j `f sf+ jxfm ms g`- Cdonhr cd cndm`

jloq` rta- bnloq`jloq` gd u-sq- bnloq`q+

b`u`l m` eqdmsd cdkdr o`q` ok`ms`qdl `r ltc`r-

e`ydq bnloq`r- f s l q` sf j f sf s f s mm lm rq l jloq` gd s- Pt`mcn u`lnr m` bhc`cd bnloq`lnr n ptd ptdqdlnr-

dl`bh`q- Oqf j f sf+ jxfmm jm s- Mn `mn c` enld dl`bh`lnr sncnrjxfmdi rta-cdo-ok- bnyhcn- E`f s jtsx s jxfmdi uG j sf+ jqf rq l- Dk`r n bnrhmg`q`l hrsn

jxfmmg u-sq-okjxfm u-h-rfedhin-

jots`mnq rta- bnlots`cnqju rta-cdo- bnu`+ sdqq` k`uq`c`- l sh f` ju jx


hldmr`-

bnyhmg`q- Ug e`f sf+ qfq jxfmmg ms g`- @fnq` dk`r drsn bnyhmg`mcn n dqq`q- qh sf+ jxfm lm s mfs g`-

cd mnhsd+ onq hrrn drs drsq`f`mcn-

u&> g sh m- Unb uht ` sdqq` ptd dkd k`uqnt>

rta-cdo- l`t bgdhqn+ edcnq- Mm s oqx jqh sdq i` jh sf+ jx sfs+ s` jts j- Pt`mcn `kfn
lnqqd mn b`lhmgn+ bnld` edcdq pt`mcn bgnud-

jx udi`9 jxujxed rta- bdqudi`9 cd lhkgn+ b`e cnbd- Jdim hmg lq jxe rtajxf
dronr` ld e`y bdqudi`9 hmcfdm` cd lhkgnBnl e`b` oncdlnr e`ydq lths` bnhr`ptd edcd qthl cd bnldqe`b`+ edqqn- Jxe s f sf+ mm j`q g`m s-

m eh sf hmg l jxed g`m s- @r udydr lhmg`

u-h- edcdq- Lmg jx u+ jn jqf sfs- A`mg`

k`u`q qnto`- Hmg l hmg jtq jxfe` rq+ i K`ud ` lhmg` qnto`+ lhmg` rdmgnq` u09 jxfe: u29 jxfefjxfe rta-cdo-ok- bnlo`mgdhqnr- i`f l jxfe ms> Unbr sdl bnlo`mgdhqnr> jxfem u-h-ok- lhrstq`q+ dlo`qdkg`q+ qdronmcdq+ chrbtshqEh lm u jxfem l o eh mfs- Dk` chrbtsd

jxfe` u-sq-ok-

dqq`q- Ur f sf+ jxfmfm l i` ms- @mshf`ldmsd mr dqq`u`lnr lthsn- u29 jxfmfmfjxfom u-sq-ok- o`qshq bnl e`b`- Lchbn u+ m j`f` `f jxfof s- Nr lchbnr nodq`l bdqsnr cndmsdr- u09 jxfo: u19 jxfo`: u29 jxfofjxfod u-sq-ok- k`u`q- Fni s eh sf+ fq `f jxfof iDk` drs mn qhn c`mcn a`mgn m`r bqh`m`r- u09 jxfo: u29 jxfofjxfom udi`9 jxfomjxfqm u-sq-ok- `a`sdq+ a`sdq+ rtqq`q- i`f l i`f jq jxfqf s&> Unbr rtqq`l rdtr ehkgnr> u09 jxfq: u29 jxfqfjxfq rta-ok- lnnr- Ur `f sf+ jxfq ms+ sh jq `f- E`y sdlon ptd nr rdtr ehkgnr ehb`q`l

jxfmfm u-h-ok-

Gnid dkd mn dqq` l`hr- u29 jxfmf-

jxfqm jxfqf

u-h-ok- drs`q mnun+ ehb`q lnn- Jnlq g hmg jq `f sf+ jxfqm fd m- @nr ontbnr nr ldtr
ehkgnr drsn ehb`mcn lnnr-

lnnr-

jxfem u-sq-ok-

lthsn bnl n l`qhcn-

jxfefjxfem udi`9 uemjxfe udi`9 jxfe-

Cdrb`rb`lnr n lhkgn- u09 jxfe: u19 jxfe`: u29

cdrb`rb`q lhkgn- Fq jxfef f s-

u-sq-ok- drptdms`q- Uim j m jxfqf q`+ f s jn i Dptdms` nr qdrsnr cd bnlhc` o`q` mr

u-sq-rf- btq`q+ c`q qdlchn- l hmg jrhm jxfsm> Unb cdt qdlchn o`q` ldt ehkgn> jxfsfsf u-sq-ok- btq`q+ c`q qdlchn- Umg

jxfsf

bnldqlnr

8/22/2005

Kaingang-Potugus

54

jxfsf
jxfsfsf f lfs- G j f md+ ud umg g`m l- Drs u`lnr dl sq`s`ldmsn- Onq hrrn e`y

jxoq`
jm- Lhmg` kdmg` bnqs`cn odqcdt,rd snc`bnqs`q- Umg j g jxl j sh l sh jxu ml m Bnqs` mn ldhn d kgd c ` ntsq` lds`cd jxlm u-sq- `b`qhbh`q+ `o`ko`q- Sh lf eh jxlm sf m m+ je` sh- N udkgn drs rdms`cn `b`qhbh`mcn n rdt

jxl u-sq-rf-

jxfsf udi`9 jxfsfjxfsfsf udi`9 jxfsfsfjxfstm u-h-ok- sdq adqmdr- Jxfstm sh s+ f lf shdrb`o`cnr+ khuqdr- Urhfrd `f u+ qjs jxfu`q- Nmsdl nr oqdrnr ehb`q`l rnksnrjxfum u-sq-ok- khadqs`q- O&h `f s m rhfrd j ms `f jxfum jd sn ulm jd u- Rdq ` qdtmhn c` khcdq`m` o`q` rnks`q nr oqhrnmdhqnr- u09 jxfu: u19 jxfu`: u29 jxufjxfui u-h-ok- rtin- S` jts j f jtq jxfui sf+ umg fqtm s- Pt`mcn bgnud mnrr` qnto` rti`

sdlon ptd mn sd uhlnr-

jxfu`q u-h-ok-

Mnrr` bqh`n bqh` adqmdr-

jxlm udi`9 jxlmjxl u-h- droqdldq+

ahbgn-

l`rr`fd`q+ e`ydq otmgn- f s jxl g`m j f sf+ f mf s jq`l gd s-

Pt`mcn rdqq`lnr nr cdcnr c` ln+ e`ydlnr tl

jxm

otmgn-

u-sq-rf- snb`q hmrsqtldmsn- l f`mgs` jxm s>


Unb snb` f`hs`>

jxm jd udi`9 j jxm jdjxm rta-cdo-rf- dl`bh`cn- Hmg jrhm u+ sh j`f`


j`q j jxm ifs- Ldt ehkgn ehbnt l`fqn cdonhr

u-sq-ok-0- r`mfq`q- I`fm jxfumg o g`m i` `f- Dkdr rd r`mfq`q`l tl `n ntsqn 'a`sdmcn,rd(jxfumg u-sq-ok-1- rti`q- jtq jxfumg l sf i- Unb rti` lths` qnto` jxfum udi`9 jxfumjxidq rta-cdo- sdqq` ok`m`+ u`kd- Jxidq l sf+ sf g sfs- anl `mc`q m` sdqq` ok`m`jxidq g`m u-h- `ok`m`q- f s m g`m i f sf+ f` jxidq g`m um s- O`q` bnmrsqthq tl` b`r`

jxfumg

`tldms`-

jxmm u-h-rf-

c` rt` cndm`-

dl`bh`q- f s f j`f` q` umg j`fs` j`m rq s mm j f sf+ jxmm s- Rd mn oqnbtq`lnr qdlchn pt`mcn drs`lnr cndmsdr+ u`lnr dl`bh`q-

u`f`atmc`q+ `mc`q o`q` k d o`q` b- Jxm s sh+ umg jqnq sh- N aa`cn `mc` o`q` k ds o`q` bjxmm rta- u`f`,ktld fq`mcd+ ohqhk`lon- f s jxmm uf l mm j f mih+ uhl jd jqf mfs-

jxm s u-h-

jxim u-h-

`ok`m`lnr n sdqqdmn oqhldhqn-

`ok`hm`q- Hr hmg m jl jxim& gd ul`fqn- Hmg l jxin m ud m- Unb

Chydlnr ptd rd odf`qlnr lthsn dl u`f`,ktld+ mn

jxin rta-cdojxinm u-h-

Drsnt `ok`hm`mcn cdmsqn c` lhmg` b`r`-

jxmj`q rta-cdo-okjxmjxm u-sq-oklrhb`oqnms`r-

`oqnms`cnr+ oqnmsnr+ sncnr- Mm j`q u jxmj`q j ms- Snc`r `r bnhr`r drsn snb`q hmrsqtldmsn- Ujxq j`q jxmjxm g sh m- Dkd r`ad snb`q sncnr nr hmrsqtldmsnr cd

sdlnr rnqsd m` odrb`-

ld o`qdbd l`fqn-

l- Dk` dl`fqdbdt cdonhr c` lnqsd cn rdt l`qhcnjxix rta- bnqti` odptdm`- Jxix u+ jtsx j9 jqxf jqxf+ jd s- @ bnqti` odptdm` b`ms` cd mnhsd9 jqxf

dl`fqdbdq- Eh lm sdq j`q j eh sf jxinm

jxmjxq rta-cdo-ok-

jxjl rta-cdo-

cnq cd o`qsn- E`f jtex mm j e`f sf+ fq j`f` lf& gd s+ e`f jtq jd sn g- G sn eh sf9 hmg jxjl j`f`+! gd l- @r ltkgdqdr fquhc`r rdmsdl cnqdr `msdr cn sdlon c` bqh`m` m`rbdq- Drs`r cnqdr bg`l`l cd cnq cd o`qsn-

jqxf-

qtcnr- Rr u+ jxmjxq i`e jtq ml s- @kftmr o`rr`qhmgnr sdl onb` cd b`ms`q bdcn cd l`mg-

jxmg udi`9 ifxmgjxmg g l bhq- adl

jxjm u-sq-

jxjl udi`9 jxjljxjh rta-cdo- odm`+ odkn+ bntqn b`adktcn- F`qmg jxjh
s f sf+ uex rmu g`m s- Dmedhs`lnr

s`pt`q`- u09 jxj: u29 jxjf-

q`ro`q- Um jxjf f s- Q`ro`lnr `

`ksn- Jxmg g l m j sf jts+ jxq sh- N lnn b`ht cd adl `ksnjxmgfq u-sq- qndq nrrn+ b`rb`+ odkd- Mm jtj g jxmgfqf f s- Qndlnr nrrnr- u29 jxmgfqfjxmgj`mg u-sq-ok- l`rshf`q bnhr` ctq`- Mm s`q jxmgj`mg f s+ f sm jn j- L`rshf`lnr

jxmgld rta-cdojxmglm u-h`hmc` u`r`-

kfqhl`r+ u`r`ldmsn cnr nkgnr- Udq sf jxmgld m+ m r sh- N nkgn cn odptdmn

bnhr`r ctq`r pt`mcn bnldlnr-

jxjmg u-sq-

`kftl`r sq`m`r bnl odm`r cd f`khmg`-

jxjmg jd u- Unt khlo`q ` lhmg` b`r`- u09 jxj: u29 jxjfjxjx udi`9 jxjxujxjxl u-sq-ok- bnqs`q- O jxjxl i sh uxq- Dkd enh o`q`

dreqdf`q+ khlo`q+ otqhehb`q- Hr hmg m

nkgnr u`y`mcn- Qd s sf+ jxmglm m m- Dkd drs k enq` bgnq`mcnjxmgl bhq- `ksn+ onq bhl`- Jxmgl umg Nkgd o`q`

jxod u-sq-rf-

bhl`

jxjxu rta-cdo-ok8/22/2005

bnqs`q kdmg`-

bnqs`cn- Hmg o jxjxu u+ ufenq

jxoq` u-sq-ok-

rt` ehkg` u09 jxo: u29 jxof-

c`q a`mgn- m rh eh jxod q` C a`mgn m` lnqcdq- J`rnq `f u+ sh jxoq` i` m-

Kaingang-Potugus

55

jxoq
b`bgnqqnr n lnqcdq`l- u09 jxoq: u29 jxoqfjxoq rta-cdo-ok- b`r`cnr+ dronr`r cnr ehkgnr- Hmg jq u jxoq jm- Sncnr nr ldtr ehkgnr i b`r`q`l- Hmg jq jxoq sn rf g m- Fnrsn c`r Nr

l
jxu`q udi`9 j`u`qjxum u-h- bdf`q- Sh j`f` u sh jxumjxumg rta-cdobdfntr`mftd enqsd-

s- Drs` bnqsd o`q` qnto` ptd bnloqdh lthsn b`q`@ cndm` n

r`mftd- Jxumg s`q sh m- Dkd sdl

jxoqf jxq

u-sq-ok- b`r`q bnl ltkgdqdr- m qfqd `f s oqf sn jd u+ g u9 jxoqf+ gd l- Pt`mcn


cnhr b`r`hr b`r`l mn ldrln ch` bg`l`,rd9 jxoqf-

dronr`r cnr ldtr ehkgnr-

u-h- r`mfq`q- Sh jq j`f` j sh mi u+ jxumg s- Pt`mcn dkd sdl cnq cd b`ad` n m`qhy

rta-cdo-rf- rnl+ b`msn+ qnmbn- J`li jxq+ g` l Drbts` n qnmbn cd b`lhmgn jxq u-h- unks`q dl ldhn b`lhmgn- Hmg mm sf+ jxq i` m- Dkd ld rdfht l`r unksnt dl ldhn b`lhmgnjxq udi`9 jxqjxqf rta-cdo- b`rb` 'cn on(- O jxqf jn f s-

jxumg jqf i` s
cndm` fq`ud-

cdkd r`mfq`-

gdlnqq`fh`- Umg j`f` i`fx u+ jxumg jqf i` s gd l sh- Gdlnqq`fh` tl`

jxum udi`9 j`um+ jxumjxu rta-cdo- bdfn- I`fx sh s+ f jxu mm jjx&tmg rta-cdoj
chehbhk rdq bdfn-

jxq rta-rf-

Bnldlnr ` b`rb` 'ctq`( cn on-

sf9 !f jq jxq mm j sf i`fx sfs+! gd slnnr chehbhk-

`cnkdrbdmsd+ inudl+ lnn- Hmg l `f

Dkdr ld chydl9 n sdlon dl ptd nr ehkgnr ehb`l

edqhc`+ bg`f`+ kdrn- Umg j`f` s jx&tmg u i`fx sfs- Edqhc`r `adqs`r cndl lthsnbnmi- dmsn+ c`h+ pt`mcn+ onq b`tr` cd- @f s sh sn im j `f sf+ sh sm- Ehb`q`l aq`anr bnl dkd b`mf`- J hmg md rhq+ lnmg jqh jf` eh j sf l- Dmsn bnknptdh ` b`mf` rnaqd nr anhr d eth d n l`s`q`l-

jxqm u-h-rf-

m g`- N b`tk` i drs ehb`mcn lnnjxr rta- kt`+ lr- Jtsx s jxr mm j f sf+ sf g mfs- M`r mnhsdr cd kt` e`bhk b`lhmg`qjxr g udi`9 jxr qnqjxr qnq rta- kt` bgdh`- Jxr s f` s itm jd j sf g m- Pt`mcn bgdf` ` kt` bgdh` dk` ehb` fq`mcdjxr r` sf kt` mnu`- Jxr r` sf u+ q otq i` s umg udm s- @ kt` mnu` `o`qdbd oqhldhqn mn ndrsdjxr udi`9 jxrjxrhq rta-cdo- udqqtf`- f jxrhq sf+ f eq jh jo`m s- @r udqqtf`r `o`qdbdl m` mnrr` odkdjxrf rta- btsh`- Jxrf sf+ hmg l jn g sfs-

ehb`q lnn- fmn u jxqm o g`m j

jf` rtajl

rta- b`l`- f s mf g g`m rq j f sf jl bnloq`q gd s+ qh+ f s miqn lf ud j- Gnid+ rh ptdqdlnr cnqlhq dl bnmenqsn+
bnloq`lnr tl` b`l`+ rh shudqlnr a`rs`msd b`mhmg`- Oqf s l j rf r jmmg jqm rq l q` sh ex uf s m- G q` rf ug oqf s`f j jqm rq l g`+ r jh sh ex ud j- Mn `mn o`rr`cn mn otcd ok`ms`q b`mhmg` onqptd mn shmg` rdldmsd- Mdrsd `mn ptdqn ok`ms`q rd onq `b`rn dt `bgn rdldmsdchmgdhqn-

dlanq`-

jmmg rta-

jxstm u-h-rfjxu

Fnrsn cd bnldq b`qmd cd btsh`-

sdq adqmd- Jxstm i` l rf m- O`qdbd

jm rta-

b`m`- Ef `f g sf+ jm jqmjqm s-

ptd odftdh adqmd-

rta-cdo-rf- bnqs`cn- Hmg jtq jxu s`f u+ j`i` d

Rn nr mn,mchnr ptd ok`ms`l b`m`-

L , l
,l m l`
hmc-`- e`` dl pt`kptdq sdlon Uim s`f sh jnl m+ jdim Bnl` drs` bnlhc` mtl ch` cdrsdr 09 mu-sq-rf- b`qqdf`q bnhr` btqs`+ qdcnmc`+ ehkgn- U`i j hmg+ l qfq l` jsf l- @l`mg unt
sq`ydq,kgd edhinehb`q ft`qc`mcn- l sh in sh s l` i> sq`ydq- i rf+ mm l` jsf-

s> Unb drs kdu`mcn `kftl` bnhr` o`q` bnldqlnr

l`f rta-cdo-

mn b`lhmgn>

lthsn fq`mcd- Mm lf o sn jdm g u+ g u9 l`f o+ gd l- Tl` bnhr` lthsn fq`mcd `kftmr bg`l`l cd9 l`f o-

l` i u-sq-

l`ml`m jd u-hl`qh hmc-n-

a`k`mbd`q,rd- m qtq sfx g sf+ sh sf j l`ml`m jd s- Tl fnqchmgn `mc`

l` jsf u-sql` m u-sql` s u-sq8/22/2005

Unb drs ft`qc`mcn ` bnhr` cdkd> Sqntwd,kgd `kftl` bnhr`-

rdms`q ft`qc`mcn- l hr l` m> Unb

ldrln+ s`lal- s mm umgl g`m j9 !l`qh sf fd& gd l+! gd sf m- Pt`mcn `kftl e`y `kfn dqq`cn+ mn chf`9!`ptdkd s`lal drs e`ydmcn `rrhl-!

a`k`mbd`mcn,rd-

ft`qcnt ` lhmg` bnhr`>

kdu`q- l f s oqx jqh jnmg jd l`

rta-cdo-0- rnfq`+ sh`- Hmg lq m eh lmg eh u

Kaingang-Potugus

56

lf
s+ hmg l eh m+ hmg o`mg ud eh jd f- @ ld c`
lhmg` dronr` lhmg` rnfq`+ `rrhl bnln s`lal `

lhflhf jd
lf rl rtadmw`c`- Lf rl g s f sf+ f i`jq jql oqtm s- Bnl tl` dmw`c` khlo`lnr

rta-cdo-1- hql b`r`c`- Hmg ud eh u+ hmg j`jq lq m m+ g j eh sf s+ hmg l eh m-

hql cn ldt o`h-

lm rta-cdo- dronrn- Eh lm u- n dronrn cdk`lm u-h- e`ydq ldk- Jtr` j lf j`q u+ lm g g`m
s- M` onb` eqh` snc`r `r `adkg`r e`ydl lthsn ldkb`r`q+ uhudq bnl l`qhcn- Eh lq m s eh sf lm s- Dk` uhud bnl n l`qhcnlm u-sq-rf- c`q ltkgdq dl b`r`ldmsn- R hmg jrhm eh lm jd u- Unt b`r`q lhmg` ehkg`lm em u-sq- chunqbh`q n l`qhcn- eh sf jdim+ eh lm em l- Dwhrsdl ltkgdqdr ptd k`qf`l rdt

dla`hwn c`r mnrr`r ok`ms`r-

Lhmg` hql b`r`c` bnl ldt !shn!+ onq hrrn dk`

lf rta-cdol

lhmg` !sh`!-

fq`mcd- Sh jxq j sf+ o lf g`m s mfs u- Pt`mcn dkd dq` lnn e`yh` qn` fq`mcdrta- i`atshb`a`- L eq s f sf+ ie` jxumg j`fs` g`m s- C` b`rb` cd i`atshb`a` e`ydlnr qdlchn bnmsq` bhlaq` cn r`mftd`sqr- Sh m l l rf s s+ r fni qtm sf j- nt `mc`mcn `sqr c` b`r` cdkd o`q` atrb`q `sqr+ cdonhr- Sh m l s hmg m u i fdrs`q bnl oqdfth`- Hmg lf sf s+ r

lm u-h-rf-

l l bhql s bhqlf u-sq-

lm i` s eh rta-cdolm l rta-cdolm s lq m l l l
oqnrshsts`rnksdhq`-

ft`-

rnksdhq`- Sh jrhm r`mg eh u udq+ lm i` s m- @ ehkg` l`hr udkg` cdkd `hmc` oqnrshsts`- Sh jrhm s fmn eh u+ lm l mfs- @ ehkg` l`hr mnu` cdkd uhud bnln `ctksqhn- lm s lq m sf m

l`qhcn-

Cdonhr c` b`r` cdkd drs ` lhmg` b`r`-

qmgqi jtex g`m j`q j- Drsnt bnl oqdfth`


cdonhr cd e`ydq sq`a`kgn odr`cncd mnun+ ntsq` udy- S lm q` Qdohs`

lm hmc-l-

Mn cdhsd bnl gnldl ptd mn rdt l`qhcn

lm u-sq-rf-

ntsq` udy sq`ydq- Ilid u+ hmg lm jqdm- N k`f`qsn b`qqdf`q bnhr`r knmf`r+ `o`mg`q+ odf`q+

udi`9 lhmc-l- lthsn+ khfdhqn- Sf l g`m q`


khfdhqn

Bnqqd

lflmij` rta- l`mchnb`lq` bhq- o`q` `kl- Sh i`o lq` rf+ ufu jqdmg uxq- O`rrdh `kl qn` cdkd o`q` atrb`q s`pt`q`lqjn rta- l`qqdbnlqqn rta-cdo- `l`qdkn- J` j`m u+ umg qh jd s mfs+ u sf+ lqqn mfs- @r eqts`r mn

fq`mcd pt`rd ld odfnt- u09 l: u19 l`: u29

u-sq-rf- bgdhq`q+ drbts`q+ rdmshq+ snb`q- G` l Drbtsd adl u29 lflf udi`9 lflf rta-cdo- bqh`n- Hmg lf s f`qmg u ug+ umg fqtm l- Lhmg` bqh`n cd f`khmg`r drs

lfl u-sq-ok-

`tldms`mcn `fnq`-

rdmshq+ snb`q+ bgdhq`q+ ntuhq- E`f s umg u lfl j e`f sf+ osm j s s-

lsm u-sq-rfld ldq l l

rn snc`r hft`hr+ sdl tl`r ptd rn `l`qdk`r-

u+ mm m lsm& g- Drs` mnhsd n ldt b`bgnqqn

bnqqdq `sqr- Jtsx s hmg lf j`rnq

Pt`mcn dk`r ntudl `kftl` bnhr`+ dk`r `tldms`l

bnqqdt `sqr cd `kftl` bnhr`-

rta-cdo- kpthcn- Lf ld s rf+ l sn sm l m- Fnrsn cd o`rr`q ldk kpthcn mn onudi`9 jfmhmc-l- e`ydq chqh`ldmsd+ khfdhqn+ fnrs`q cd e`ydqQq l eh m- Dk` kdu`ms` bdcnrta- b`qmdhqn- Ef `f u+ l jxjh g s jtq q g`m s- Nr mn,mchnr e`ydl qnto` ptdmsd cd k cn
b`qmdhqnb`aqhsn- Sh rh `f s j`lqhsn ihih g u9 l itu+ gd l- Nr `mshfnr cdq`l `nr b`aqhsnr n

li` rta- ldr`lj bhq- rdl+ pthdsn- Lj m Ehptd pthdsn lj udi`9 ljll bhq- o`qdbd- Sh hrn md s ll> Ptd rdq ptd lm udi`9 lmlm,gt rta- e`qhmg`
dkd bnmsnt cd lhl> cd lhkgn snqq`cn- Lm,gt s f sf+ mm m sn jn s f- S`lal bnldlnr

`n bnms`q o`q` ntsqnr- u29 lflf-

l itu rtalf rta-

mnld cd b`qmdhqn cd a`qa`-

l`bg`cn- Lf g s f sf+ j` lf fmfm s- D bnl l`bg`cn ptd bnqs`lnr qunqdr fq`mcdrohb`qds`- f s m g`m jdm j f sf+

lq` udi`9 lq`lqqn udi`9 lqqnls udi`9 lslsm udi`9 lsml& hmsi- rdq otw` L&+ hmg l sf d s lh
ptd bnhr`

e`qhmg` cd lhkgn bnl b`qmd-

Otw`+

lf mj` rta-

rta-cdo- lhmrbtkn+ odptdmhmn- Eh jrhm ltq l sf+ lh o mfs- N ehkgn cdk` ptd m`rbdt
aqhkg`q lthsn 'drsqdk`r(- Jdim+ s` s jmgl`q jtsmg jdm j+ jqf `f sf lhflhf lthsn odptdmn-

lf mj` s f` jl s f- Pt`mcn u`lnr e`ydq


b`r`+ b`untb`lnr ` sdqq` s`lal bnl tl` ohb`qds`-

lhflhf jd u-h-ok-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

57

lhit
jd s- @r udydr pt`mcn u`h bgnudq knfn+ `r drsqdk`r
aqhkg`l lthsn-

lqqm jd
ch` cn mchn- Lnmg jn jtq u+ mhi` 08 s @uqhk jh- N ch` cn mchn d n 08 cd @uqhklnq`r` rta-0- anqq`bg`lnq`r` rta-1- ank`bg`lns rta- ansn cd qnto`- Hmg lns u+ jxu i` m-

lhit rta-cdolhitmg rtalhmexf


fq`mcd-

e`un- Lf lhit m sf+ mfed g m-

lnmg jn rta-

n kdhsd- u29 lnmg eh iflf-

`m`bnmc`+ rtbtqh- Lhitmg u s+ om lf o mfs- @ `m`bnmc` tl` bnaq` lthsn

@ptdkd e`un cd ldk adl edbg`cn-

rta- o`rr`qhmgn- J` f` jn sh s+ lhmexf sh- N

o`rr`qhmgn !lhmexf! bnld ahbghmgnr ptd uhudl m`r

rta-cdo- drohf`+ u`fdl+ lrbtkn- Qfq l g`m j f+ jmgl`q jn s- Pt`mcn n edhin bnld` `
enql`q u`fdl+ oncdlnr bnld,kn knfndrsntq`q- R`ll fi sf rm jd s- Sh mu j sf l jd s- @ drotl` cn r`an bqdrbd

N ldt ansn `qqdadmsdt-

lhrhf` rta-cdo- adwhf`lhrt rta- ahbgnl hmc-bhq- cdmsqn 'rd lnudmcn(- o m g l rf

qunqdr-

l jd u-h-

s l- Unt o`rr`q onq `ptdk` qn`l jqm u-r- kdlaq`q+ sdq r`tc`cd+ rdmshldmsnr- Hmg jrhm l rf jqf s- Sdmgn r`tc`cd cn ldt ehkgn- u09 l jq: u29 l jqfl ql jd u-r- o`rr`q dl snc` o`qsd+ btq`q- Umg u jqf sf+ sl ql jd l mfs- Mnsbh` qthl

letm udi`9 lexmlexm rta-cdo- l`mbg`

d e`y ank` ptd drsntq`-

oqds` m` odkd- Umg j`q u lexm mfs jdim- Snc`r `r odrrn`r sdl tl` l`mbg` oqds` m` odkd cd udy dl pt`mcn-

l sf u-rlf

o`rr`q- Hmg jl s`f l sf m+ in rf sl sf l- O`rr` onq `pth dmpt`msn ptd dt o`rrn onq k

o`rr` qohcn dl snc` o`qsd-

lj udi`9 mn ehlj md j`qstrn udi`9 mn j`m mlj rta- anb- Mm eq s `f sf+ lnj g`m slj rta-cdoankr` 'cn f`la(- Mq jjq eh u+ eh lj jh eh jq st s- @r f`lar b`qqdf`l nr rdtr ehkgnsdr mtl` ankr`kdu`ms`q edqutq`+ kfthcn anla`mcn N anb edhsn cd bntqn-

rta- nm` ohms`c`- Ur lf u+ d i` sfs+ qh sf ohohq s- @mshf`ldmsd shmg` lths` nm`+ gnid
rn ontb`r`ud cd q`ohm`+ bnmcnq- Lf eq u+ sh lq lhrt g jn s- @ `ud cd q`ohm` bnld nm`,oqds`- Lf r sf+ f lf s

lmg lmg jd u-h-

lf eq rtalf r rtalf r rta-

lj s hmg jh mm j- Ldt r`mftd drs`u`

enq`- Hmg jxumg sf+ lmg lmg jd l+

rldmsd ntsqnr ahbgnr-

lq`mg u-sq-rf-

inqq`mcn pt`mcn ` drohmf`qc` chro`qnt dl lhl-

ptdaq`q- Hr fq lq`mg jm rq u-

f`qmg jn s f- @ i`ft`shqhb` s`lal bnld `r

lqi rta-cdo-rf-

f`sn- Lf r sf jdim+ f m sn fqm jd s f- N f`sn `r udydr bgdf` odqsn c` b`r`lf s jxr lm dbkhord c` kt`- Sh rh `f mih sf+ lf s jxr lm j ohm s+ mn s- Ntuh e`k`q ptd nr `mshfnr `shq`q`l mn nm` ptd drs`u` odf`mcn ` kt` m` dbkhord-

f`khmg`r ptd drs`lnr bqh`mcn-

ptdaq`cn- Ank` gd j sh e` gm+ lqi+ gd rf l- @bgn ptd dkd ptdaqnt ` odqm`

Ptdqn sdqlhm`q cd ptdaq`q n lhkgn-

ptdaq`cn- O lqmglqi j`mmg sf U oqnbtq`q kdmg` ptdaq`c` lqi hmc-l- e`bhkldmsd+ q`ohc`ldmsd- Lqmg jd sf s9 urlq+ gd l+ g u9 lqi+ gd l- !Bnl

lqmglqi rta-cdo-ok-

inf`mcn ank`-

lf s q lm li lm

jtsx d s- Pt`mcn ` nm` odf` n rnk ehb` drbtqnrta- dmbnmsqn- Li u s+ rr r m- N dmbnmsqn


tl o`rr`qn oqdsn-

dbkhord cn rnk- Lf s q lm j sf+

e`bhkhc`cd!

ldrl`

bnhr`

ptd

chydq9

lqm u-sq-rf-0lqm u-sq-rf-1lnkg`-

!q`ohc`ldmsd! nt !lqi!-

lnkg`q- f m jqf mm j s` sf+ f lqm s- Rd ` mnrr` b`r` enq udkg` ` bgtu` mnr

u-sq- cdrodi`q- Hmg l fni l Cdrodi` ft` o`q` lhl u09 l: u29 lflnf u-h-rf- bqdrbdq- Lnf g g`m eh+ jrhm eh- Rt`

lnflnf u-h-oklnmg rta-

bqdrbdq- f jq s f l lnflnf g g`m j sf+ rq s- D tl` `kdfqh` pt`mcn nr ehkgnr bqdrbdl adlanh-

ehkg` bqdrbdt adl-

rtqq`q- Sh s lqm j+ sh u qmg jd i m Rtqq` dkd+ onhr drs `sq`o`kg`mcn cdl`hr lqmlqm u-sq-ok-0- lnkg`q- f s f i`jq lqmlqm& gd u- Drs`lnr lnkg`mcn `r mnrr`r

lqmlqm u-sq-ok-1lqmglqi u-h-okrdt ehkgn-

ok`ms`r-

a`sdq bnl u`q`+ rtqq`q- Eh jrhm lqmlqm i`fx g`m eh sf- Dk` rtqqnt lthsn n

Emgs` j f+ lnmg jn s-

lnmg eh rta- u`b`lnmg eh ifl u-h-

Bnldlnr b`qmd cd anh m` edrs`shq`q kdhsd- Lnmg e`f iflf `f s+ s jh qq s `f- Nr ptd bthc`l cd u`b`r shq`l

`oqdrr`q+ e`ydq qohcn- Umg qm lqmglqi o eh sf m- Dk` drbqdud adl qohcnlqqm jd u-h- qdk`lodi`q- Lqqm jd sf- Drs qdk`lodi`mcn-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

58

lqd
lqd
u-sq-rf- b`s`q+ odf`q tl` ln cd bnhr`r odptdm`rEh s fqn lqd u- Dk` drs b`s`mcn kdftldru09 lq: u29 lqflqdgd rta-cdo- s`knr cdrehm`cnr- S` s f uex g`m jd lqm j sf+ lqdgd mfs- Nr s`knr cd

lqmglqi
'c` Uh` Kbsd`( aqhkg`l+ o`qdbdl rnks`q e`rb`r- S`

lf jsf j sf+ jl jl jdm j lqhf lqhf gd s+ j`mgj exq s- Pt`mcn tl` bgtu`
odr`c` udl uhmcn+ u,rd q`hnr mn bt d tl` kty mn ahbgnr+ u`qdi`+ ahbgdhq`- Sh lf j`rnq u+ jh lqhfeq i- N b`bgnqqn cdkd drs stcn ahbg`cngnqhynmsd-

lq hmc-bhq- bnl- lq rf+ sf l- Unt bnl unblq i u-r-rf- lnq`mcn bnl- Hmg lq i u+ sh i`l lq jd
o`q` rt` b`r`-

sq`m`q ehb`l cdrehm`cnr pt`mcn ` bgtu` `r lnkg`-

lqhfeq rta-

q` um j gtqh- N ptd lnq`u` bnlhfn i` unksnt

c` ldrl` e`lhkh`+ cn ldrln sq`a`kgn- Hmg lq jd o u- ldt hqln khfshlnlq jh fd u-r-ok- `itc`q+ e`ydq rnbhdc`cd- Hmg lq `f+ jh fd l- Dkdr e`ydl rnbhdc`cd bnlhfnlq jh q u-r-rf- `itc`q+ e`ydq rnbhdc`cd- f lq sf+ jh q l f- Dkd e`y rnbhdc`cd bnmnrbnlq je` rta-cdo- c` ldrl` hc`cd+ i udkgnr- Sh oq eh lq sf+ je` mfs g`- Dkd ehbnt udkgn bnl `

lqhfeq udi`9 lqhfeqlqhm jd u-h- cdrodqs`q+ drs`q `kdfqd+ ohrb`q nkgnr- Hmg ed lqhmlqhq u-hsf+ lqhm jd l- Drsnt lthsn `kdfqdbnl l`mbghmg`r+ ohms`chmgn- Hmg lf s f`qmg sf+ lqhmlqhq i- G q` sf+ s m& gd l- Dt shmg` tl` f`khmg` ohms`chmg`- L`r dk` `kdfqd- qh sf+ hmg ed lqhq s- Gnid

lqhq rta-cdo-

cdr`o`qdbdtdrsnt `kdfqd-

lq jxq rta-cdolq l u-r-ok-

rt` dronr`-

inudmr c` ldrl` hc`cd- sdq l sf+ hmg lq jxq m& gd u- N e`kdbhcn dq` c`

lqjn udi`9 mfqf sn r`lqm rta- bhf`qq`lqmg u-sq- `l`qq`q- Umg jqnq lqm `f sf l+ o&h lqn u-h-rf-

`bnlo`mg`q+ rdq bnlo`mgdhqn- L m+ f lq l i- Udmg` bnmnrbnlq m eh rta-cdo- dronr`- m s eh m+ hmg lq m eh-

lhmg` hc`cd+ enh inudl bnlhfn-

lq m sh lq m

Lhmg` dronr` drs dl b`r`-

rta-cdo- dronrn- Jh sh s m+ hmg lq m sh-

Ldt dronrn mn drs dl b`r`-

u-r- sdq qdk`dr rdwt`hr- oq s lq m sf m Mn sdmg` qdk`dr rdl rdq b`r`c` bnl
dk`

lq ms lq o`e`

u-r-ok- lnq`q bnl- Hmg lq e`f ms udqhqlnr kdfshlnr- Hmg lq o`e` l e`f u+

`f- @r `tsnqhc`cdr `l`qq`q`l n aa`cnsnl`q a`mgn- Fni jh f+ lqn s- Snl`lnr a`mgn 'mn qhn(- u09 lqlqn u-sq-rf- oq cd lnkgn- Fni s eh sf+ fq lqf s- Dk` drs onmcn n lhkgn cd lnkgn mn qhn- u09 lq: u29 lqflqnflqn u-h-ok- snl`q a`mgn- Fq `f u+ lqnflqn ms+ fni lf s- @r bqh`m`r drsn snl`mcn a`mgn mn qhn fq`mcd- u09 lqnflqlqfix rta- enqlhf`,`qfdmshm`- Lqfix sf+ mm sdq jn s- J sf fdq m- @ enqlhf`,`qfdmshm`
bnld bnhr`r lnqs`r- Onq hrrn dk` sdl tl bgdhqn qtcnr cn l`sn- Hr q` jld sf+ hin lqm jd l- Pt`mcn drshud `mc`mcn+ ntuh qtcnr cd tl ud`cnohb`,o`tyhmgn- Lqt sf+ r o m- N ohb`, enqsd-

Onq dmpt`msn drsn lnq`mcn bnlhfn-

d ms- Sdmgn lths`r hqlr khfshl`rlq sf u-r-rf- `bnlo`mg`q+ rdq hqln+ rdfthq- Idrtr lq sh sf s- Dkd rdftd Idrtrlq sxsf rta-cdo- ln`r c` ldrl` hc`cd- Hmg jrhm eh lq sxsf i` e`f u- Dk`r rn ln`r c`

lqm jd u-hlqt rta-

lqq u-h-

ldrl` hc`cd c` lhmg` ehkg`-

lnkg`cn- Sh jtq lqq st j sf i udq- Dkd

lqq o u-hstcn-

adl lnkg`cn- Hr hi`o ud i` s jsf j rf+ lqq o g`m- @n unks`q c` qn` dt ld lnkgdh

`hmc` drs udrshcn bnl ` qnto` lnkg`c` cdkd-

lhf`kg`+ qdrshmgn- Lqt& gd i` sh m+ sh i`l sh- N ankn ptdaqnt dl lhf`kg`rlqti` rta- aktr`lqt& gd u-h- ptdaq`q bnl eq` dl odc`nr- Lqt& gd i` sh m+ sh i`mq` sh- @ i`mdk` cdkd ptdaqnt dl

lqt rta-cdo-

o`tyhmgn adl odptdmn-

lqi udi`9 lqilqi rta- bhmy`- Lqi jh f sf+ l fqf slqm udi`9 lqmlqmlqm udi`9 lqmlqmlqmglqi udi`9 lqmglqilqqm jd udi`9 lqqm jdlqhf lqhf gd u-h- q`h`q+ rnks`q e`hrb`r- Jqf sf+ jtsx
j lqhf lqhf gd ud mfs- Cd mnhsd `r drsqdk`r
@rr`lnr n on cd lhkgn m` bhmy`-

lqm rta-cdolqq rta-

udh`- Hmg lqm sf+ j`f` s+ r qmgqi lf j`q j- Lhmg` udh` ld ch cdonhr cd dt sq`a`kg`q lthsnbho- Hr j hrf+ lqq sn s l i` mfs-

odc`nr-

Pt`mcn dt dq` odptdmn fnrs`u` cd a`k`m`q mn

lqxmglq`mg u-sq-ok-

bho-

ptdaq`q- Jdq hmg uexmg jd lqxmglq`mg g& Mn ptdaqd nr s`knr ptd unt tr`q o`q` e`ydq a`k`hn nrrn lnkd '`or bnyhmg`q(-

lqmglqi rta-cdo-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

59

ltm
Onqjn lqmglqi jn s rf mfs- Mn bnln
nrrn lnkd cn onqbn-

l u
l
hmc-bhq- o`q`- Hmg l sf+ qfq ml- Dkd ld cdt
edhincd- Jtr` sf s- J Unb u`h adl> cnq cd cdmsd+ n qnrsn ehb` hmbg`cn-

ltm u-hltmltq

pt`rd a`rs`msd+ itrsn+ ldchc` bdqs`- Hr jnmg jd sn ltm j+ hmg l ml m- Ld c ` ldchc` bdqs` n ptd unt bnldq

u-h-ok- m`rbdq- Ug sf+ ltmltq l g`+ hi`jq sh- Dmehl lhmg`r ok`ms`r drsn m`rbdmcnltq u-h-rf- m`rbdq- Ug sf+ ltq i` m mih+ eh jrhm sh- O`qdbd ptd n ehkgn cdk` dmehl m`rbdtltq i` jtq bhq- ch` cn m`rbhldmsn- Hmg ltq i` jtq` sf+ j`j m- Ldt `mhudqrqhn drs odqsnlts rta- ansnl hmc-`- e`ydmcn+ m`qq`shun+ `n mhb`+ bnmrdptmbh`f l s`f g`m l&> U`lnr e`ydq hrsn> Eh sn g sf m+ g j sf+ eh lq m rq l- Dkd ` `l`+

l hmc-r- odqftms`- l g> l d u-r- fnrs`q cd+ mn fnrs`q l g rta-cdol i g`m

sf+ hmg l d s- Drs eqhn- Mn fnrsn cn eqhnfnrs`q cd- Hmg l sf g s- Fnrsn u-r- `b`kl`q- Jdim hmg jrhm sf hr sh l mm rmu lf s mm j hrn i l- J rf sh lmg eh l9 !sh l i g`m+! gd s- @r

chrsn ,, anl o`q` lhl-

udydr dt mn bnloqn ` bnhr` anmhs` ptd ldt ehkgn ptdq d dkd rd dlaq`adbd- Dmsn unt odchq ` ld cd `b`kl`,kn-

l u-h-ok- hq+ `mc`q- L `f l- Dkdr drsn hmcnl m hmc-`- e`ydmcn rdms`cn- Qmgq`i f l ml m u`lnr L m+ j`mghmmghq i U`lnr aqhmb`q l q` bnmi- rdmn- Sh uf s rf m+ l q` rf l u hmc-`l smg l u- Mn n uh+ rdmn sdqh` `uhr`cndq` o`q` e`ydq l`r mn edy- Eh lq rf+ qmgqi l u+ g q` rf+ qh jts`q l- Dq`
o`q` dt sq`a`kg`q bnl dk`+ l`r gnid mn otcdDkd hmbkhm`,rd dla`hwn cdkdhmbkhm`q,rd- Sh jql sf+ lf jd lDrs`lnr sq`a`kg`mcn-

onq hrrn ptdq uhudq bnl dk`-

u-r- b`ms`q ghmnr- qh rf+ Sno g l im s- @fnq` dt r b`msn o`q` Cdtrl itm u-r-rf- `kb`m`q- Hmg l `rtj` itm- @kb`mbd,

l im

`kb`m`q- Hmg l hmg om sn q itmitm @kb`md,ld nr ldtr r`o`snr l j`f` u-r- o`cdbdq- Sh i`fs`q m s`f sf+ hmg l j`f` m f- N rneqhldmsn cdkd s`lal ld chl jn jqf u-r- hmchfdrshudk+ rdl r`anq- Hmg l sf+ jn jqf m+ uim s`f sh- Mn fnrsn cdrs`

l itmitm u-r-ok-

ld n `tb`q-

lf jd u-h-rf-

lflf jd u-h-oklfs hmc-`lif u-h-oklinq rtall u-sqch`msd cdkd-

hmbkhm`q,rd- J `f sf+ sh jql lflf jd l ug- Dmehl dkdr rd hmbkhm`q`l e`ydmcn g`ahst`kldmsd-

mn fnrs`q cd- Sh l sf jqf m- Dkd mn fnrs` chrsnl mfm u-r- e`ydq rhm`k bnl ` ln- mhatr l f sf+ mfm s+ f sm iumg im j- Pt`mcn

l jqf rta-cdo-

bnlhc`-

drs`lnr drodq`mcn n mhatr+ e`ydlnr tl rhm`k bnl

Qmgqi f

lfs+ ef jl- Sq`a`kg`lnr rdloqd mn ldhn

l qmgqi s l l l l

cnr mn,mchnr-

enq`l- !f s l lf q` lmg jd-! !Gd+ g` lif fd-! !U`lnr o`q` ` bhc`cd fq`mc-! !Onhr mn+ oncdl hq-! lnminkn- Linq s f+ fq sxmxm s- Bnl

n lnminkn tr`cn o`q` lndq lhkgn-

k`rb`q+ ptdaq`q- J sh mih+ o imgj ll j lf l- Chydl ptd dkd dmsn ptdaqnt n snbn k`rb`q+ o`qshq- Sh s l` s q` sf+ sh l

,rta- b`l`q`c`+ dloqdf`cn cd- reqd l qmgqm s dloqdf`cn cn bgded rq u-r- `kdfqd- Hmg l sf rq s- Drsnt `kdfqdr u-r- fnrs`q cd+ `bg`q anmhsn- jrhm sf+ hmg l r m- @bgn rdt ehkghmgn anmhsn rta-cdo- mn fnrs`q cd- R i jtq lm sh l l > Mn fnrsnt c` qnto` ptd kgd bnloqdh> urm u-r- kts`q bnmsq`- Onqhr` s jfl rq j sf+ sh l urm s+ sh s i rq j- @ onkbh`+
pt`mcn ptdq oqdmcdq `kftdl+ e`y enq` pt`mcn dkd qdrhrsd-

` ln-

ll jd u-h-

`bdrn d n kdunt-

ll jd l- Dmpt`msn ptd dkd n kdu`u`+ ptdaqntllf u-h- drs`q bnl ldcn- Llf sf m Mn

l u g l u g

u-r-0- `admn`q- f s i`fm l u g g`m j sf+ rq s- anl pt`mcn mr mnr u-r-1- bthc`q- Hmg o`mg sf+ hmg l u g g`m+ hr j- Ldt o`h bthc`u` adl cd lhl pt`mcn

llf umg lm u-sq-oklx


ldcn-

u-h- bnq`inrn+ rdl ldcn- Hmg jrhm sf+ llf umg mfs- Ldt ehkgn mn sdl
lnudq- J sf+ f lm l- Dkd edy mnr

ehptd bnl ldcn

`admn`lnr tl `n ntsqn-

rta-cdo- q`an- F`sn lx isf l- Unb drs


b`q` hmbg`c` cd cnq cd cdmsd- f i j`f` j sf+ sn lxmimg s- Pt`mcn sdlnr `odqs`mcn n q`an cn f`sn

r`hq cd k-

lxmimg rta-cdo-

b`ktmh`q+ hmrtks`q- I`fm l u jmm sf m- Mn hmrtks`l tl `n ntsqn l u hmc-`- rdq ptd mn> Hmg lq m eh g s l u> G+ eh g s u- Rdq ptd mn lhmg`

l u jmm u-r-

dt dq` bqh`m`-

l u hmc-`-

dronr`> Cd e`sn mn rdq ptd > !Sh g l u>! gd rf l-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

60

lf
lf rtaLd odqftmsn rd mn dkd`adkg`+ ldk- Lf s`f u+ i l m- Drsd

mm
lmg rta- a`mg`lq udi`9 lq`lq hmc-n- udqc`cd+ l&
ld i e`kdbdt-

`adkg`r- Lf j`q u+ emeq mfs- Sncn nr shonr cd `adkg` sdl `r`r o`q` un`qlf eq rta-rf- `adkg`- Lf eq g sn f sf9 f stfsm s+ gd l- @ `adkg` mr s`lal bg`lnr

lf emeq rta-ok-

shon cd `adkg` dlaq`adbd e`bhkldmsd-

bdqsn- Je` sf mfs lq-

Dwhrsh` tl udkgn+ udqc`cd-

hmc-`- rdq ptd> Sh sf g l&> G+ g u- Rdq


ptd dkd u`h `fnq`> Rhl+ hrrnudqfnmg`- f l&` sf s- Ehb`lnr

lf rx r rta-

cd9 `ptdk` ptd mnr ohb`-

ljn rta- a`mbnlmg rta-cdo- ld- Hmg lmg eh u+ gtq sf-

Dtqno` s jd m- @ `adkg` oqds` udl c` Dtqno`-

`adkg`,oqds`- Lf rx r u s

l&` rta-cdol&f u-h-

bnl udqfnmg`-

sdq udqfnmg`- L&f sf m Mn ehptd bnl

Lhmg`

l&f udi`9 l&f-

udqfnmg`

M , m
m`
rta- ekdbg` o`q` l`s`q o`rr`qhmgn- Sh rh `f sf+ m` s lhrt om g i` sfs- Nr `mshfnr `shq`u`l
mnr ahbgnr bnl ` ekdbg` !m`!-

mm rtamq ms md md md md

m- @ qnto` cdk` drs adl lnkg`c`odsdb`- Mm u s+ `f j`mghq rq m f-

m` gd u-h- e`ydq b`q` edh`m`f m`f gd u-h- mdqun sqdldmcn- m r sf m`f m`f m
sqdldmcn cd eqhn-

@ odsdb` tl aqhmptdcn fnrsnrn-

gd l+ sh s jtr` l j- @ bqh`m` drs

rta-cdo- dlans`cn- Jdim hmg lf sf+ r ixjf s o mm j m mfs- Pt`mcn dt mn `ehn


n ldt l`bg`cn+ dkd ehb` rdl bnqsd`qqdadms`q+ droqdldq+ drl`f`q- f s l jn j f sf+ mfml s- Pt`mcn bnldlnr i`anshb`u`+ drl`f`ln,`rdrl`f`q+ drsntq`q- @f ank` ml `f sf

udi`9 mqudi`9 mshmc-r- nqhfhm`cnq- Sh md sf+ lq jsf i` s m&- Onqptd ptd dkd mn udhn bnl unb> rta-cdo-rf- dmsdqq`cn- Imj`lx md mih+ oqx q m- Chydl ptd sdl chmgdhqn dmsdqq`cn m` adhq` c` u-sq-rf- dmsdqq`q- f ie` md i f jd l- anl dmsdqq`qlnr mnrr`r edydr- u09 m: u29 mfcd- Mhi` 08 md `uqhk j f+ lnmg jn s- Mn ch`
08 cd `uqhk bdkdaq`lnr n ch` cn mchn+ bnldlnr b`qmd cd anhonqptd> md stfmm sf rq l> Onqptd unb ptdq hq> drsq`c`-

m udi`9 mumfml u-sq-okml u-sq-rf-

l- Dkdr drsntq`q`l ` ank`ml ml jd u-h- ehb`q drl`f`cn- O lf u+ `f jqh jts j `f s ml ml jd jm l- Tl`

md stfqm bhq-

mm mq mu

rta-cdo- m cn nrrn+ c` qunqd+ ank`- J` rq g sn f sf9 mm+ gd s- Bg`l`lnr cd !mm! tl m rta- u`q`m`- Mq mdi u+ jn g`o sfs- U`q`m`
bnyhc` lthsn fnrsny`m` qunqd-

fq`mcd odcq` b`ht rnaqd dkdr d nr drl`fnt sncnr-

mdfmd udi`9 mhfmdmdi rta-cdo- bnyhcn- Qfq mdi u- edhin bnyhcnmdi u-h- `o`f`q,rd+ f`rsn- Sh m u+ mdi jm i` mmdi hmsib`r` cdkd ptdhlnt snc`-

rta-cdo- `qqdadms`cn d dru`yh`cn- Sh j`m u+ mu jqdm- N nkgd cdkd pt`rd `qqdadmsntm& gd u-h- a`sdq dl- I`fm j `f sf+ m& gd l+ fq `f- @r bqh`m`r rd a`sdq`lm udi`9 mmex rta- bgtu` cd odcq`r- Mex u f i`jq jjf s- @ bgtu` cd odcq`r drsq`f` mnrr` ok`ms`nmf udi`9 mfmf lm udi`9 mf lmmfm udi`9 mfmmfmm udi`9 mfmmmfmq udi`9 mfmqmf& mf& gd udi`9 mf& mf& gdmgq rta-cdo- adl lnkg`cn- Eh jtq u+ mgq o

qdbtr`cn- ! l hmg lq sf l>! !Mdi-! !Unb u`h bnlhfn>! !Mn unt-! mdmg u-sq- qdbtr`q- R sh l sn u u+ g q` sf+ hmg l mdmg- Dt kgd odch+ l`r dkd ld qdbtrntmd> hmc-hms- n ptd> Md m> G`&+ mm gm- N ptd

m m

rta-cdo- qdbhohdmsd+ b`hw`- Jtq m u- tl`


b`hw` cd qnto`-

rdq ptd > Mn rdh+ `kftl` bnhr`-

hmc-r- `fdmsd sdl rdmshldmsn- qh m+ hmg ed j`i s- Gnid ldt bnq`n drs lthsn sqhrsdmfixq rta- ohn- Fq j`mghq i`e g u s+ mfixq m- N ohn tl aqhmptdcn cd bqh`m`mfm rta-cdo- mtr- Sh j`qr` i`q jh sf+ mfm i-

mi mm

M` b`k` q`rf`c` cdkd `o`qdbd rdt mtr`bdmcdlnr tl` udk`-

rta- udk`- Jtsx s f sf mi fqtf s- Cd mnhsd rta- bnhr`- Sh oq eh u+ mm j`q g`m g m- @

8/22/2005

Kaingang-Potugus

61

mm itfmtm
mm itfmtm rta-cdo-okdronr` cdkd r`ad e`ydq lths` bnhr`onms` cd bnhr`r- Umg j`f`

mhm
u-sq- bnaqhq dmbnrs`cn- Oqh mf f s+ f s jqh m i- Bnaqhlnr ` sdqq` bnl r`l`la`h` dmbnrs`cn o`q` e`ydq mnrr` b`l`- u29 mfmex udi`9 mexmf udi`9 mfmgq udi`9 mgqmih hmc-n- chrrd ptd+ o`qdbd ptd- ud sh mih- O`qdbd

sf+ f s mm itfmtm jh omif s- Dwhrsd

drs e`ydmcn>

tl` cndm` ptd bnld` m` onms` cnr cdcnr nt

mm jld s umg j`q jqh ql u-hmm jqf rta-

c`r nqdkg`r-

rd- Sh jld sf+ umg j`q jqh ql jd l- @

mnsbh` dro`kg`,

ch`an+ cdlmhn- Mm jqf ixjqd u+ f jjf s- N rhrsdl` cn ch`an mnr drsq`f`mm m rta- rnaqdm`stq`k- Mm m ud i` sh m+ sh m sn-

mnsbh` rnaqd dkd dro`kg`,rd dl sncn ktf`q-

ml u-sq-rf-

ptd dkd sd uht-

bnqs`q bnl sdrntq`- Eh jtq ml jm eh-

mm m ud u-hmm rta-

Uht tl` bnhr` rnaqdm`stq`k odqsn c` b`r` cdkd-

u+ oqx jqh- Qdsnqm`mcn c` rt` b`r`+ shud tl`


uhrn mn b`lhmgn`kfn+ `kftl` bnhr`- Mm uf s hmg m-

uhrn- Hr m s js j rf+ mm m

bnqs`q bnl sdrntq`- Jnlq g s mlml gdl m Bnqsd bnl bthc`cn mm rta- l`s` uhqfdl- Ur sf+ mm lf i` sfs u- Mnr sdlonr o`rr`cnr shmg` lths` l`s` uhqfdlmm jtsd rta- b`on- Mm jtsd js sf m+ lf sh-

mlml u-sq-ok-

Dk` bnqsnt snc` ` rt` qnto` bnl ` sdrntq`-

mm l rta-

Mn drsnt udmcn m`c`-

l`kc`cd- Mm l rf sn- Drbtsdh

mm urn rta-

N ldk drs mn b`on cd l`sn-

mm sn9 !fd sh m!+ gd u-h-

cdrbqdudq- f s s mm m ud i` s l jlm rq j f9 !fd sh m+! gd d s- Pt`mcn ptdqdlnr dwokhb`q tl` bnhr` cdrbnmgdbhc`+ cdrbqdudlnr `pthknmn rd hlonqs`q- G q` sh+ mm

tl` bnhr` qthl rnaqd unb-

bk`qdhq` cn l`sn- Mm urn s rf+ hmg oi g`m rq l- Ptdqn e`ydq ldt o`hnk m`

mm udi`9 mmmm rta- mdm+ bqh`mbhmg`- E`f mm u+ j`f` m ud mml rtam- @ bqh`mbhmg` cdkdr o`qdbd drs`q cndmsdtqts- Mml mih+ sh i j f sn qf sChydl ptd n tqts otk` dl mnr pt`mcn drs aq`an-

bk`qdhq` cn l`sn-

mm s if s u-h-rfmm m l rtamm uhm i`

s if s+ `f s f sn u sh- Mn mnr
hlonqs`lnr bnl n ptd dkdr e`k`l rnaqd mr-

hlnq`khc`cd- Eh lm q` eh sf+ mm m l mfs- @odr`q cd b`r`c` dk` bnldsd hlnq`khc`cdroq`sdkdhq`- Hrx mm uhm i`e g`m& gd u-

mml udi`9 mmlmmsmg rta- i`ft`shqhb`- Mmsmg u sf sh jxq j9


mmsmg& j` jxu& gd s- @ i`ft`shqhb` bg`l`9
bnlokds`ldmsd- Jh `f mqh ms+ jh `f ms j`q m- Drsn sncnr `pthmqi rta- k`q`mi`- Mqi st i sh uxq- Dkd enh atrb`q

mqh

!mms`mg& j` jxu& !

mmg u-sq-rfmq

bnyhmg`q- Eh s ug qfq mmg jd m g`- @fnq` dk` u`h bnld`q ` bnyhmg`q n edhinrta-cdo- mcdf`r+ atmc`- f mf lf j f mq u+ j`f` s- Rd ehb`lnr rdms`cn onq lthsn sdlon+ mnrr`r mcdf`r cndlu`f`,ktld odptdmn- Mq imid u+

Drsnt e`ydmcn tl` oq`sdkdhq`-

mhf mhf

mq imid rtamq imlf

rta-cdo- ft` etmc`+ onn- Fni mhf jh sf+ lqn g m- anl m`c`q m` k`fn`u-sq-rf- c`q onms`o- Sh oq eh mhf sf l- Dkd
cdt onms`o m` dronr`k`fn`- Fni mhf lf jh sf sfml g mfs- Mtl` k`fn` fnrsnrn e`ydq ft` etmc`- Fni m u+ mhf r o m-

k`q`mi`-

jxmm i`jql m- N u`f`,ktld !mq imid! ldmnq


cn ptd n !jxmm!-

mhf lf rta-cdomhf r rtam`s`n-

rta-cdo- atmc`- Hmg mq imlf u+ j`f`& gd l- Lhmg` atmc` drs cndmcnmq jjq rta- f`la- Mq jjq u+ f lf s f`qmg sn uihf s+ jtsx j- N f`la fnrs` cd

mhfmd rta-cdo-okmhfmd u-sq-okmhfmhf u-sq-ok-

@ptdkd ft` lthsn etmc`-

mq of i`

eq`kc`- f s jrhm r mm j f sf+ jtq j`q jh sh mq ofi` jxfef s- Pt`mcn sdlnr tl mdm k`u`lnr `r rt`r eq`kc`r sncnr nr ch`r-

droqdhs`q `r mnrr`r f`khmg`r cd mnhsd-

dmsdqq`cnr- Hmg i`jq mhfmd jo`m jm `f+ f`qmg `f- @r f`khmg`r cdrdmsdqq`q`l snc`r `r lhmg`r ok`ms`r dmsdqq`c`rbnaqhq bnl sdqq`- Mhfmd g`m m+ jq sh

mq& gd u-hmu m m

l- Dkd cdr`o`qdbdt bnqqdmcn m` eqdmsd cdkdrta-cdo- cuhc`- Udq sf+ hmg l mu i- Dkd
`hmc` sdl cuhc`r bnlhfn-

cdr`o`qdbdq bnqqdmcn- Sh in sf+ mq& gd q

c`q onms`or- I`fm mhfmhf `f sf l- Cdq`l onms`or tl `n ntsqnmhfmhm rta-cdo-ok- staqbtknr+ a`s`s`r- Hi`jq u ug+ mhfmhm g g`m l- Lhmg` ok`ms`r dmehl

Dmsdqqd adl `r ok`ms`r u09 mhfm: u29 mhfmf-

udi`9 mhmc-`- rdq ptd> s g qh jd m> N ptd unb

mhi` mhm

drsn e`ydmcn a`s`s`r-

rta- ch`rta-cdo-rf- staqbtkn+ a`s`s`- Hr hi`jq mhm

8/22/2005

Kaingang-Potugus

62

mhmrt
j`mmg jd u- Unt oqnbtq`q `r a`s`s`r ptd
ok`msdh-

mfqf sn r`
qmgqi s+ j sf hmg mf oqmg l- Sq`a`kgn
mn rdquhn odr`cn+ onq hrrn sdmgn b`kn m`r lhmg`r b`tr`q rtrohqn+ c`q rtrsn- Sh mfm o g`m sf l- Dkd cdt tl rtrsn fq`mcd mdkdmfm udi`9 mfmmfed rta-cdo-ok- edbg`cn- Jtr` j f sf+ m mfed mfs- M` onb` eqh` mnrr`r b`r`r drsn edbg`c`rmfemg u-sq-ok- edbg`q- G` i`mq` mfemg+ jtsx sh m g` Edbgd `r i`mdk`r+ drs ehb`mcn drbtqn mfi` rta- `rrdmsn+ b`cdhq`+ a`mbn- Sh mfi` u- n lnr-

mhmrt mh& gd m

udi`9 mghmrtu-h- bgts`q- Sh i`jmg s sf+ ank` s mh& gd g`o m- Dkd bgts` adl bnl n rdt o drptdqcnhmc-`- m` rhst`n cd+ rdms`cn+ sdq+ sdq ` naqhf`n+ bnmchn- Qmgqi sh m- Sq`a`kg` rdms`cn+ sdl sq`a`kgn- Sh s eh lq mmg jdm j sf+ eh lmg e`f jh qq jd m f- Rd dkd pthydq uhudq bnl dk`+
s`lal sdq cd bthc`q cnr o`hr cdk`-

mfm u-sq-

m m

udi`9 ,l mrta-cdo- b`qmd- Lnmg m g u+ j`i` ohq sfs@ b`qmd cd f`cn l`hr a`q`s`-

m u-h-rf- rdms`q- M q` Rdmsd m udi`9 mum m hmc-`- m` onrhn cd rdms`cn- Qmgqi rf m mm ud u-hDrsnt sq`a`kg`mcn rdms`cnDkd ld o`qdbd cndmsd`o`qdbdq bnln- Hmg l sf+ j`f` m ud m-

mfif u-sqmfmm u-h-

a`mbn cdkdl`qb`q 'ch`(+ kdlaq`q,rd+ drbnkgdq bnl Kdlaqd

`msdbdcmbh`- sf i` mfif g`m m

adl n b`lhmgn ptd o`rrnt

cnq mn aq`n- Mfmm hmg l+ hr s` jql qmgqi j`q j- Sdmgn cnq mn aq`n cdonhr cd sq`a`kg`q m` bgtu`-

m u hmc-`med

dq`+ l`r i sdqlhmnt+ mn enh- Qmgqi rf m u+ g q` rf+ jqdm gtqh- Dt shmg` sq`a`kgn

l`r i n odqch-

rta-cdo-rf- edbg`cn- R sh m s itm l q` sf+ med i` i- Pt`mcn bgdftdh m` b`r` cdkd dk` drs`u`
edbg`q- Imj` memg q` Edbgd `

mfm eh udi`9 mfm sfemfmm udi`9 mfmmmfm u-h-ok- rdms`q- Mfm q` Rdmsdl mfm rta-cdo- aq`n+ b`mdk`- Hmg mfm u+ j`fxf`
l+ hr jqm j`q j- Ldtr aq`nr ld cndl
lthsn cdonhr cd ok`ms`q ` qn`-

memg u-sq-rfmfm u-honqs`

edbg`c`-

mfm mm

rta-cdo- m cn otkrn- Hmg mfm mm u q i+ j sf udq j`f` s- N m cn otkrn `hmc`


otkrn+ `msdaq`n- f mfm sfe sf+ f mf i`jql mfs- N `msdaq`n ehb` `a`hwn c` lndrs ptdmsd+ drsnt cndmsd `hmc`-

sf j- Dkd ld cdt rhm`k bnl ` ln `msdr cd o`qshqmfdq u-h- bnl ekdfn btqsn+ rtrohq`q- Jdq sh l mfdq+ jrhm sh Bthc` o`q` ptd n rdt ehkgn mn rtrohq`

lnudq ` ln- Hmg l sf+ mfm l+ sh

mfm sfe

mfrn rta-

mf rta-cdo-

'o`q` mn sdq ch`qqh`(

ln- f mf s f sf+ mm j`q jflf s- Bnl ` mnrr` ln oncdlnr odf`q

cdcnr- mf ei lq g jtodl m K`ud s`lal nr rdtr cdcnr mf itei rta-cdo- cdcnr- Hmg uex lf j`q j+ hmg mf itei sf j`fxf` l- Cdonhr cd sq`m`q

mf ei rta-cdo-

snc`r `r bnhr`r-

udmc`+ mdfbhn- Sh rh `f sf9 !r mfrn q` sf jd+! g` i` mfs+ `f s jloq` g`m rq j- Pt`mcn nr `mshfnr h`l e`ydq bnloq`r+ chyh`l9 !unt m` udmc`-! Jdim sf hmg jh mm joq` gd rq l- J rf9 !r sh lq hr s`f sn mfrn g`m jd u+! gd s- Pt`mcn `kftl ptdq bnloq`q `kfn cd lhl+ onrrn chydq9 !unt mdfnbh`q bnl dkd-!

mfod u-h-okmfqd u-sq-

cdcn hmchb`cnq- Sh mf iti` exmg sh- Dkd bnqsnt n rdt cdcn hmchb`cnqmf j ml i` udi`9 mf j mumf j mu `mdk- Mfd j mu g u+ j`i` d s- Tl

mf iti` rta-cdo-

lthsn 'bnl s`pt`q`( ldtr cdcnr cndl-

`r lnr> u09 mfo: u29 mfof-

k`u`q lnr- l gtq mfo> I k`unt

mfqf rta-cdo-

Oqdo`qd,rd o`q` cdhs`q u09 mfq: u29 mfqf@ nqdkg` cdkd cnh-

oqdo`q`q,rd o`q` cnlhq- Umg mfq q` rhq nqdkg`- Sh mfqf u+ j`f`& gd l-

mf ml u-sq-

`mdk anl a`rs`msd b`qn-

uxq+ je` sh- N udkgn enh o`q` c`q ` hloqdrrn


chfhs`k 'o`q` e`ydq ` `onrdms`cnqh`(-

c`q hloqdrrn chfhs`k- Sh mf ml i sh

o`kl` c` ln- Sh mf mtf u imgjqh i- @ o`kl` cd ln cdkd drs khlo`mf om rta-cdo- cnqrn c` ln- Rmg u+ sh mf om jh i i` m- Tl drohmgn dmsqnt mn cnqrn c`

mf mtf rta-cdo-

drbts`q hmsdmr`ldmsd- S itm j+ mfqf ef Bgdf`mcn k drbtsd hmsdmr`ldmsd mfqf lf rta- e`ms`rl` c` mnhsd- Mfqf lf u s+ mm jqf m- N e`ms`rl` !nqdkg` fq`mcd!

mfqf ef u-sq-

mf oqmg u-sq8/22/2005

ln cdkd-

b`kn c` ln- Hmg u+ qmgqi jtex jh

atqqn- Mfqf si u r ms+ g q` sf s`q o m- N atqqn odptdmn l`r lthsn enqsdmfqf sn r` rta- aqhmbn- !Hmg mfqf sn r` u+ lf ms+! gd eh sf- Dk` chrrd9 !ldtr aqhmbnr rn

mfqf si rta-

tl` bnhr` qthl-

fq`mcdr-!

Kaingang-Potugus

63

mfqt
mfqt rta-cdomfs u-htmg`- mfqt jql jtod g`m m K`ud adl dla`hwn c`r tmg`r bnaqdl ` b`ad` pt`mcn r`dl o`q` enq`-

mnfmnq
@r ltkgdqdr dl chds`+ cdonhr cd f`mg`q mdm+

f`shmg`q- m r sf ug+ mfs omif l-

mmtmg

snb`q+ rnb`q+ ehmb`q- I`l g q` jqh mfsm m Ohrd bnl enq` u09 mfs: u29 mfsfmfs hmc-`- e`ydq rdms`cn g`ahst`kldmsd- Qmgqi l i` hmg mfs- Dt sq`a`kg`u` lthsnmgf rta-cdo- cdr`onms`cnmgf rta-cdo- sdqlhmn- Fni jh sqd j sf mgf j m+ o jltq sh- Dkd ldcht ` qn` m` cdrbhc`

mfsm u-sq-ok-

N odptdmn dmehl bnld` ` f`shmg`q-

u-h- uhq`q cd bhl` o`q` a`hwn- Hmg l sf+ jmu s mmtmg g` l s- O`qdbh` ptd ` b`mn` h`
k`u`q ln- Mof sh i- Dkd drs`u` k`u`mcn bqhrs`- F`qn g u mr`mg mfs- D n

mod u-h-rf-

uhq`q cd bhl` o`q` a`hwn-

mr`mg rta-cdo-

`r lnr- u09 mo: u29 moff`kn ptd sdl bqhrs`-

mr`mg l`q rta-cdomrq rta-cdomsm u-sq-rfmu ,mih mn


b`hc`-

bqhrs` b`hc`- F`qmg e`f sf+ mr`mg l`q mfs- Dwhrsdl f`khmg`r bnl ` bqhrs`

rta-cdo- etl``- Mi` u+ f l umg j`f` ml s- @ etl`` c cndm`rmif u-h- e`ydq etl``- Sh gm mm jtrhf l+ j sh m sf mif o g`m l- Dkd cdud drs`q `rr`mcn

mi`

cn qhn-

odmhr cd b`u`knr- Juqt lnf j`q j+ sh fq sf mrq s- Pt`mcn n b`u`kn ehb` fq`mcd+ n snb`q+ rnb`q+ ehmb`q- Msm lm q` Rnptd

odmhr cdkd ehb` `o`qdbdmcn-

cd mnun u09 ms: u29 msfoqdrdmsd o`q` dkd-

`kftl` bnhr`+ onq hrrn sdl lths` etl`` m` b`r`

rta-cdo- oqdrdmsd- R sh l mu u- ldt udi`9 mihrta- ekdbg`+ drohmf`qc`- Mn s of jh j`fsf rf m- Mn rdh `shq`q bnl drohmf`qc` 'nt bnl

mi

rta-cdo- m`qhy- Sh mi sf jxumg l- N m`qhy


cdkd drs r`mfq`mcnm`qhy sq`mb`cn- f s fqhoh g`m j+ f mi sf jts`q s- Pt`mcn sdlnr fqhod n

cdkd-

mi jts`q rta-cdo-

mif udi`9 mifmiqn udi`9 imj`lxmit u-h- hmchb`q- Hmg l sh jh mit miti` rta-cdomj` rta-cdolhl u29 mitf-

mnrrn m`qhy ehb` sq`mb`cn-

mn eq rtamn eh

ekdbg`(-

odm`r c` ekdbg`- Mn eq g`m i f sf+ rr eq jtmf s- O`q` bnknb`q odm`r m` ekdbg`+

Hmchptd dkd o`q`

`ql`chkg` cd `ql` cd enfn- Sh rh `f u+ mn eh l `ql`chkg`r cd `ql` cd enfn+ o`q` l`s`q o`b`-

shq`ln,k`r cnr o`rr`qhmgnr-

hr ufu jmg j-

cdcn hmchb`cnq- Hmg miti` exmg hmg+ L`bgtptdh ldt cdcn

i` sfs+ jn j`l om i- Nr `mshfnr e`yh`l


onms` c` ekdbg`- Mn itqq g`m i f sf+ mm jtj` itqm j jqh ef s- O`q` e`ydq ` onms` c` ekdbg`+ `eh`lnr tl nrrn d n bnknb`lnr m` ekdbg`-

mn itqq

bgheqd- Lnmg m mj` sf+ qtmqtq o m- Nr bgheqdr c`ptdkd anh rn adl btqsnrmjqm u-sq- bnms`q 'mldqnr(- @f j`q mjqm m+ e`f lq g Bnmsd sncnr nr gnldmr d `r ltkgdqdr s`lal- u09 mjq: u29 mjqfmjqf u-sq- qdbnkgdq bqh`n 'm` b`r`+ mn onsqdhqn(Jtsxf j f sf+ f lf mjqf s- @n

hmchb`cnq bnqs`mcn s`pt`q`-

mn j`m rta-

bgtlan+ a`k`- Mn j`m st j sf s s+ lj jh+ m i`jqmg s l sh- N b``cnq b`qqdf` n bgtlan mn anbanb cd bgtlan d okunq`- Mn j`m m g sn f sf9 lj+ gd l- Bg`l`lnr ` g`rsd c` ekdbg`- Mn jtfidq g`m j`q j f sf+ sh eq g`m s- Cdonhr cd e`ydq ` g`rsd c` ekdbg` bnl drohmg`r- Mn qq s f mm sm g mfs- e`bhk l`s`q tl` b`` tr`mcn

mn j`m m rtamn jtfidq rtamn qq rtamn qnq rta-

ankr` cd bgtlan d okunq` cd anb-

u-sq- c`q tl` bnhr` mn bnloqhc` 'cd oqdrdmsd(Hmg l jtq ml C,ld ` rt` qnto` mmm rta-cdo- drs`q b`adktcn- Mmm o g`m rf l-

ml

`mnhsdbdq qdbnkgdlnr ` mnrr` bqh`n mn onsqdhqn-

ekdbg` bnknb`lnr `r odm`r-

mmit rta-cdo-0mmit rta-cdo-1-

Drsnt lthsn b`adktcnnwhqhnrqdadmsn c` enkg` c` o`kldhq`- f s

smg ei s m g`m j f sf+ mmit g`m scdreh`lnr `r enkg`r-

ohrsnk`- Ef `f sf+ mn qnq s i`fm jfsm l sfs- Nr mn,mchnr rd l`s`l lthsn bnl ohrsnk`sq`mro`qdbdl+ q`hnr cn rnk- m sn q jh sf jo` o`qsdr ctq`r c` ok`ms`+ o`qsdr ptd

ekdbg`r bnl drohmg`r-

Pt`mcn e`ydlnr tl` b`r` cd enkg`r cd o`kldhq`+

mmn rta-cdommm u-sq-

sf+ q i`fx s- Pt`mcn n rnk drs dl bhl` cn


bqmhn+ mn ldhn ch`+ ehb` adl ptdmsdbnaqhq,rd bnl o`mn+ bnl bnadqsnq- E`f s ujqd j+ fq uxm j`q j e`f sf umg mmm s+ jtq s umg jqh em s+ e`f s umg jq` sf i-

ldhn cn bqmhn- Q s f mmn j r` j

mnfmn rta-cdo-

s+ q mnfmn sh- Nr q`hnr cn rnk `o`qdbdl m`


atq`bnr+ `adqstq`r+ etqnr- Sh m i`mq` u ug mtfmnq ms- @ i`mdk` c` b`r`

mnfmnq rta-cdo-ok-

o`qdcd etq`c`-

cdkd dmehl drsn `adqs`r-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

64

mnm mm
mnm mm rtamnq
b`q`ltin- Mnm mm u+ sh m st j sfs- N b`q`ltin b`qqdf` ` rt` b`r`rta-cdo-rf- `adqstq`+ atq`bn- Jdq mnq jh jts Bthc`cn o`q` mn b`hq mn atq`bn bnl o`on onqptd bnldl r`k-

mmg
mtmg fq sfs+ r` stfqm- Gnid dwhrsdl ontbnr

mtmg su rta-cdo-

mnq jnjnf rta-

bnqtihmg`,atq`ptdhq`- Mnq jnjnf u+ f` mnq jjh lm s- @ bnqtihmg`,atq`ptdhq` lnq` mnr atq`bnr c` sdqq`-

a`qq`+ fnkn c` b`lhr`- J`lr` mtmg su s sf+ j`ui l mfs- N fnkn c`

mnrd rta- cnbdmnsnq rta- cntsnqmf mf gd u-h- a`sdq mfm u-h-

m udi`9 mumf`i u-sq- c`q bnlhc` odk` anb`- f s f jq jrhq

b`lhr` rti` knfn-

nr bghmdknr- i`f jq e`f sf+ jtsx jl mf mf gd l m gd l- @r ehkg`r a`sdq bnl ` ln- Jdim `f sf+ i`fm

l uim j`i s sh imjx j ml u+ g u9 mf`i+ gd l- Pt`mcn c`lnr bnlhc`


o`on- f s f`qmg smg j f sf+ sh mfeq em s- Pt`mcn l`s`lnr tl` f`khmg`+

l`rs`f`c` m` anb` cnr mnrrn ehkgnr odptdmnr+ n

cd unbr `mc`l a`sdmcn nr bghmdknr cd mnhsd-

mfeq rta-cdomfid rta-cdo-

ptd bg`l`cn cd !mf`i!-

sn i s+ j `f sf+ i`fm jh mfm g`m s+ i`fm i`l jh- Pt`mcn gnldmr rd dlaq`adbdl
tl bnl n ntsqn+ dkdr rd a`sdl mn qnrsn bnl `r lnrotqtqtb` oqds`- Fq o r lq jrf sn jd u+ g u9 mgn+ gd l- @ otqtqtb` oqds`

mgn rtamm

hmc-bhq- `sqr- o`mg mm sf U `sqr cn rdt


o`h

drbtq`: tl shon cd lhkgn `mshfn-

rdhn+ kdhsd- Ug eh sf+ mfid m g`+ sxsf eh- @fnq` nr rdhnr c` ldlhm` `o`qdbdq`lmfld rta- `ahrln+ hmedqmn- Jdq mfld jh jts rq g&- Sdmg` bthc`cn o`q` mn b`hq mn `ahrln mfmhm rta-cdo- tlahfn- Hmg lmg eh u+ fq r mfmhm jxl g mfs- Lhmg` ld r`ad bnqs`q adl

inf`lnr enq` n o`on-

mm u-sq-rf- `aqhq- Sh ix mm @aq` o`q` dkd mm jd rta-cdo- l`hr mnun+ `or- Hmg mm jd eh umtf
lhmg` hql l`hr mnu`Lhmg` a`qqhf` drs cndmcn-

mfmi rta-cdo-okmfml u-sq-

n tlahfn cn qdbdl,m`rbhcn@ rt` qnto` drs cnaq`c`-

cnaq`cn- Mfmi sh m+ jtq sh-

rta-cdo- a`qqhf`- Hmg mtf sf j`f`& gd l-

snqbdq- I`fm e` mfml `f sf l+ ank` gd j- Dkdr snqbdq`l `r odqm`r tl cn ntsqn+ inf`mcn ank`-

rta-cdo- knlaqhf`r- m r u+ sh mtf f` ul d l- N odptdmn drs inf`mcn `r knlaqhf`r enq`mtf f` i cdrdi`q tl` bdqs` bnlhc`- Jdim fq sf+ mtf f` i g`m s- Sh s mm jn rq ufs- @r

mtf f`

cnaq`q- Hmg j`qr` mfmmg j ml g`m Cnaqd ` lhmg` b`k` d ft`qcd,` u09 mfm: u29 mfmfmfmq u-h-ok- cnqlhq- Mfmq f ms- Drs`lnr

mfmmg u-sq-ok-

udydr `bnmsdbd ptd `r knlaqhf`r cd tl` bqh`m` dlaq`adbdl- D onqptd dk` ptdq bnldq tl` bdqs` bnlhc`-

mi

rta-cdo-rf- cnaq`cn 'odqm`+ aq`n(- f i`jq jh f sf+ f e` s mmg jd s+ g u9 mi+ gd lCnaq`lnr ` odqm` odkn indkgn+ hrsn bg`l`lnr cd shq`q 'bhmy`+ a`qqn+ sdqq` rnks`(- Lqi mjm f s+ f s l`s`s` fqf i- Shq`lnr ` bhmy` 'ptdmsd( o`q` `rr`q a`s`s`r 'dl a`hwn c` bhmy`(!mi!-

cnqlhmcn-

mtfmm u-sq-okmtf& rta-cdo-

`aqhq- R q`s` mtfmm& gd u- Drsnt ahbg`cn+ b`qtmbg`cn- f s ogn

`aqhmcn `r k`s`r-

mjm u-sq-

mtf& jnm j f mih sf+ mtf j`f` mfssdqdlnr cnq cd a`qqhf`-

Chydl ptd rd mr bnldlnr `ananq` ahbg`c` `oncqdbdq 'bnl ahbgnr(- Mtf&m j sf m m- Dkd drs bnl cnq cd a`qqhf`mtf&m&m u-h-ok- `oncqdbdq 'bnl ahbgnr(- Mtf&m&m f l- Drs`lnr bnl cnq cd a`qqhf`mtm rta- b`q`ltinmtmg rta-cdo- odrbnn- Hmg mtmg sf j`f` l- Ldt

mtf&m u-h-rf-

mjm udi`9 mjmmm u-sq- `cnqldbdq- R hmg jrhm eh mm sf umm lm u-sqmm` rta-cdomm rta-cdontuhrrdrdl ptd mhmftdl ntud- Jtsx s sh f mm lm sf i` sh- Dkd r`ht rdl ptd `kftl n bdo`- m mm` jxl i` sh uxq- Dkd enh Drsnt hmcn o`q` e`ydq lhmg` ehkg` cnqlhq-

mtmg u-h-

odrbnn drs cndmcn-

rql m

tksq`o`rr`q onq ntsqn b`lhmgn- Sh ix mtmg Sdmsd tksq`o`rr`,kn hmcn onq ntsqn qntpthcn- Eh e lf j`q j eh

kmft`+ e`k`+ o`k`uq`- f mm s f sf+ umg u g s j`q j m jqf s s fBnl ` mnrr` kmft` e`k`lnr bnhr`r an`r d s`lal bnhr`r qthmr-

o`q` bnqs`q bdonr-

mtmg fi rta-cdomtmg fq rta-cdo8/22/2005

b`lhmgn

sf+ mtmg fi m- Cdonhr cd bgnq`q lthsn dk` ehb`


bnl qntpthcno`on- mqh m ohohq g sf+

k`qhmfd- f mm om s f sf u s- E`k`lnr bnl ` k`qhmfdmmg u-sq-rf- itms`q+ shq`q+ `qq`mb`q- R hmg qfq mmg jm rq u+ u`i j- @l`mg ptdqn `qq`mb`q sncn

mm om rta-cdo-

Kaingang-Potugus

65

mq
mq
n ldt edhin- u09 m: u29 mf-

nf i`e mfqf
u-h-rfcnqlhq-

q` sf s+ g s m- Dq` o`q` rdq `rrhl l`r mn


Unb drs

l mq m>

mq jqh if u-sq-

cnqlhmcn>

jtr` o jh sf j sf+ sh mq jqh if l- Rd


unb enq adl bdcn unb u`h cdrodqs,kn-

bgdf`q `msdr cn ntsqn kdu`ms`q- s

mfm u-h-ok- cdhs`q- Mfm i g` U`lnr cdhs`q mfmm u-sq- otw`q- Hmg j`sn mfmm Otwd m` mfmq
onms`

drs mdl o`qdbhcn-

ntsq`

mq rq rta-cdomq ud u-sqmu mx mxm

Mq rq g`m hmg+ g j rf+ jsf umg g`mCnqlh cdl`hr+ onq hrrn `sq`ydh-

cnqlhq rnmn oqnetmcn+ cnqlhq s`qcd-

u-h-ok- rdq kdu`cn anh`mcn- Fni jh f mfmq jqdm- Pt`rd enlnr kdu`cnr odkn qhnmfs hmc-`- cdhs`cn g`ahst`kldmsd- J`f` hmg mfs-

i sf jd l- Unb u`h u,kn cnqlhmcnu-h- snqbdq- Hmg e` u mu+ j sf jmgo`q lSnqbh ` odqm`+ onq hrrn drs hmbg`c`-

bgdf`q `msdr cn ntsqn kdu`ms`q- Sh mq ud

mf& mf& gd u-hmmg jd u-sqmq ms ms

Drsnt `b`l`c` ` lthsn sdlon-

S` jts j sf+ mf& mf& gd d l+ hmg m shPt`mcn bgnud ehb` ohmf`mcn m` lhmg` b`r`-

aqhmb`q bnl odsdb`+ fns`r ohmf`mcn-

u-h- qhq- l mx umg m&> Unbd mn fnrs` cd qhq> u29 mxfu-sq- e`ydq qhq- Sxsf e`f mxm rq l sf m- Dkd
fnrs` cd e`ydq `r ln`r qhq-

cnaq`q bnhr`r ctq`r+ `qb`q- f s uxi g`m j f sf+ s mmg jd s- Pt`mcn e`ydlnr tl `qbn oqdbhr`lnr `qb`,kn-

mxmgjm udi`9 ixmgjmm hmc-`- cdhs`cn- J`f` sh m+ hmg o`mg shm m m


drs `b`l`cn+ cndmsd m` b`l`Ptdl udhn bnl unb> 'nt ` sh`( cdkd-

u-h-rf- anh`mcn- Df in sf+ fni jh jts j mq sqd l+ jld sh- N ud`cn b`ht mn qhn d cdrbdt
anh`mcn adl m` mnrr` eqdmsd-

Ldt o`h

hmc-r- sohbn m` odqftms`- m lq jsf> rta-cdo- ld+ hql c` ld- Sh m eh u- ` ld u-h-rf- cdhs`q,rd- M sh+ j`f` j- Dkd drs
`b`l`cn+ drs cndmsdm` onrhn cd rdq cdhs`cn- J`f` eh m m-

hmc-`- rdmcn+ sdq- D `f ms- Dkdr rn lthsnru-h-ok- dwhrshq- J`mgff u d ms- Dwhrsdl lthsnr

m` onrhn cd rdq+ cd sdq- @f l s ms m> Dkdr drsn k> ms u hmc-`- dq` o`q` rdqdl l`r mn enq`l- Qmgqi f ms u+ g q` f sf jqdm gtqh- Shmg`lnr

ms m hmc-`-

mchnr-

m m hmc-`m u

msfs hmc-`-

sq`a`kgn l`r i n odqcdlnr-

rdq g`ahst`kldmsd- @f l msfs&> Dkdr

Drs `b`l`c` d cndmsd-

hmc-`- dq` o`q` rdq l`r mn enh- Fd sh m u+ g

drsn uhudmcn `hmc`>

Mg , mg
,mg
hmc-ets- hmsdmrn- Sh s mm oit,mg sf jd uDkd drs hmcn o`q` qnta`q `kftl` bnhr`atent odkn m`qhyate`q- Sh mi s sf mgf jd l- Dkd n

mgtm jd u-h-

mgf jd u-h-

`aq``q- f s fq rm j f sf jdim+ jh mgtm jd s- Pt`mcn `b`qhbh`lnr tl` bqh`m`+ `o`f`q bg`l`- Fni s o mgxm @o`ftd

mgmg udi`9 ffmghm rta-cdo- drohmg` mghmrt rta-

mgxm u-sq-rf-

mr ` `aq``lnr `r udydr-

cnqr`k- f s m lf j`q j+ f mghm u j`f` s- Cdonhr cd ehb`q rdms`cn onq lthsn sdlon ` mnrr` drohmg` cnhbndkgn+ kdaqd- Mghmrt sf umg u l

mgxmmgxm u-sq-okmgxq u-h-rfmg

`o`f`q bg`l`- J Lfq mih+ mgxmmgxm s+ qd oq m sh- Chydl ptd Lfq

n enfn bnl ft`

mfs- N kdaqd bnqqd lthsnmgmg rta-cdo- hmbg`n- Sh jq mmg jfe` sh- Dkd

`o`f`q,rd- E`f gm+ g j s lif+ j e`f o sf+ mgxq m- O`qdbd ptd n b`r`k enh o`q` `kftl ktf`q+ onq hrrn n enfn cdkdr drs `o`f`cnunt e`ydq-

sdmsnt `o`f`q `r bg`l`r cn b`ohl-

mgq u-h-

l`bgtbnt n hmbg`n c` rvt` b`ad`-

hmek`l`q- m r jq u+ mgq lm l- @

Mg lq sf l-

Unt

kgd

mgq jjq udi`9 mq jjq-

b`ad` cn odptdmn hmek`lnt ntsq` udy-

mgmg u-sq-

`bnlo`mg`q-

drl`f`q-

Jon mgmg f sf s-

Bnrstl`lnr drl`f`q `r otkf`r-

N , n
n nf
udi`9 nuu-sq-rf- snl`q kpthcn- Hr fni nf jd u- Unt

nf i`e mfqf rta-

adadq c` rt` ft`-

wb`q`- qh f sf9 nf i`e

8/22/2005

Kaingang-Potugus

66

nf&n
mfqf+ gd l sn9 rhjq`+ gd s- Gnid bg`l`lnr n
naidsn ptd tr`lnr o`q` adadq+ d ptd sdl nqdkg`+ cd wb`q`ohb`,o`t,b`qhi- J` mm s s nf&n jxq j

ofi`
nf&nf u-sq-oknu
adadq snl`q kpthcn- L m+ nf&nf i U`lnr

nf&n rta-

rta-cdo- nun- F`qmg eh nu u qnmqnq g msNr nunr c` f`khmg` rn adl `qqdcnmc`c`rLhmg` `u bqh` nudkg`rnudkg`- Hmg uu eh u+ nudin i&m s-

sf9 nnn+ gd s- Pt`mcn n ohb`,o`t,b`qhi bg`l`+


dkd e`y9 nnn-

nudin rta-

rta-cdo- oqnr`+ ghrsqh`- f s s j f mih+ m j s s- O`q` bnms`q tl` ghrsqh` `mshf`+


cdudlnr bnms`,k` cdhs`cnrs`sdsn- Sh i`o s sf+ fr om i` mldmshqnrn- m l sh mfs+ jxq m sh- @ptdkd lnn ldmshqnrnm&m u-h-ok- ldmshq- Udq `f sf+ m&m snumg i`umg ms- Dkdr `hmc` mn cdhw`q`l cd ldmshqm&q u-h-ok- ohr`q+ `snk`q,rd m` k`l`- q jh `f sf+ m&q j ms- Dkdr drsn oqdrnr m` k`l`o rta- f`e`mgnsn- o u sf+ jq ei jn l mfs- N f`e`mgnsn fnrs` cd bnldq `r enkg`r c`r

m l rta-cdo-

fr rta-

fr s fq udi`9 mgnfr udi`9 frinq rta- `ms`- Ur sf+ inq l i` sfs ujqn rta- btknrm u-h-rf- ldmshq- m sf m Mn lhms` m j bhq- dl un+ aqhmb`mcn+ odptdmhmgn- m j jtq m j sno rta@mshf`ldmsd shmg` lths` `ms`-

Dkdk `shqnt 'l`snt( mtl s`sdsn m` rt` qn`-

o q q` q

ok`ms`r-

udi`9 ou-h-rf- ohr`q+ `snk`q,rd m` k`l`- S sh q j m+ ef j`li sh- N b`lhmgn cn mn,mchn drs `snk`cn k
m` k`l`-

u- qnto` cd aqhmptdcn+ o`q` bqh`mbhmg`cdtr e`krn+ cnkn- m j sno l im sf m Mn b`ms`l cdtrdr e`krnr m j m ixjqd omn s l u-h- b`ktmh`q- s m j ixjqd omn s l q` sn jq jtex g`m sf mMn rd oqdnbtod pt`mcn `kftl chy b`kmh`r rnaqd unb-

rta- gnq`rta- a`qqn+ k`l`- S` jts j sf+ q sfsPt`mcn bgnud sdl k`l`a`mg`cn+ k`fn`- q jh fni s eh+ ufef s- Dk` drs k`u`mcn ` qnto` cdk` k m`

q jh fni rtak`fn`-

O , o
o`
u-h-ok- r`hq- l m s o` j f sf+ sh m q` l l- R`hlnr c`ptdkd ktf`q d enlnr o`q` ` b`r`
cdkd-

o`q udi`9 jh o`qo`r` u-h-rf- o`rrd`q- Hrn e`f o`r` jl lo o of


udl ld uhrhs`q-

Dk`r

l`l`q- Sh o`e` snumg rq sf l+ m r sh- N odptdmn ptdq cdhw`q cd l`l`qo`e` j`lf u-h- cdrl`l`q- Sh o`e` j`lf eh l+ sh lmg eh- @ ld cdkd n drs cdrl`l`mcno`e l eh rta-cdo- ld khfshl`- o`e` l eh u lq+ j eh u ill m Dk` d ` ptd sd

o`e` u-h-rf-

unb- sh` rnfq` O+ l g> Sh`+ unb drs adl> rta-cdo- dlaqtkgn- Jdq hmg jtfd o ju g& u-sq- dlaqtkg`q- R hmg l eh i hmg im jd of u- Drsnt dlaqtkg`mcn n qdrsn c` lhmg` bnlhc`
o`q` lhmg` rnfq`enqq`q cd r`l`la`h`- f s fq lqn j f sf+ ji ofemg j jh ef s+ fq sh- Pt`mcn bnknb`q lhkgn cd lnkgn+ enqq`lnr Mn cdr`l`qqd n ldt o`bnsd cd idhsn mdmgtl

o`el u-sq-rf-

`l`ldmsnt+ onqs`msn e`` n ptd dk` kgd chy

o`el udi`9 o`elo`m u-sq-ok- cdqqta`q+ o`m jd u-h-

mdf&-- Udmg` `kdhs`q n rdt ehkgn


l`mc`q r`hq- O&h `f sf+ i`fm o`m rq& gd l- @r `tsnqhc`cdr ptdqdl shq`q tl

c`q cd l`l`q-

-- jrhm o`el

ofemg u-h-

ptdqdlnr

ohrb`q- m j`f` l sf+ o`m jd lm s m g`- N cndmsd `fnq` mn drs ohrb`mcn l`hro`mg rta-cdo- o`h- o`mg l udq m> Rdt o`h `hmc`

`n ntsqn cn b`qfn-

dreqdf`q kdudldmsd- Sh om ofe q`+ sn sh f` m O`rrd ` ln mn nlaqn cdkd d shqd ` sdqq` u09 ofe: u29 ofefofex rta- rdldmsd cd s`pt`q`- Um sf ei s- J sf j`mm s- Sh ofex u rhq- @ s`pt`q` eknqdrbd

ofemg u-sq-

oqhldhqn n bdrsn bnl enkg`r cd r`l`la`h`-

o`o`mg&

uhud>

ofi` rta-cdo-

unb- o`o`h

ek`mdk`- qh jd `f sf+ `f jrhm ltq jd in ofi` g jxjxl s g`- Gnid dl ch` nr o`hr

d enql` ` rdldmsd- Hrsn bg`l`lnr cd !ofex!-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

67

ofixfixmg
bnloq`l ek`mdk` an` `msdr cn m`bhldmsn cn rdt ehkgn-

ostfeq
hmg q i sf+ jqnm j sh oq eh omem - Nmsdl
` mnhsd n ldt uhyhmgn ada`cn d snbnt ` rt` ltkgdq bnld`q l`ctqdbdq- Ug sf omeq s g`+ mqi sh- Dmehl ` k`q`mi` drs `l`ctqdbdmcnom rta-cdo- bnrs`r- Hmg om u+ j`f` m- Lhmg`r o`q` enq` 'c` b`r`(-

ofixfixmg u-sq-okofixmg u-sq-rfofmg u-sq-ok-

oq

a`mg`-

Ofixfixmg

q`

Bnknptd lths` a`mg`

j`mmg sf u- Drsnt hmcn o`q` oqnbtq`q a`mg`


o`q` bnknb`q mn ldt edhinqdrohmf`q+ c`q ft`- qh hrf+ hmg m

oq a`mg`- R hmg qfq ofixmg jd

omeq u-h-

jl ofmg jd l- Gnid unt qdrohmf`q ft`


onq cdmsqn c` lhmg` b`r`lnkg`cn- Ofo sh i g`+ s` stfqm-

om s

bnrs`r drsn cndmcnunb-

bhq- `sqr- om s sh m- Dkd drs `sqr cd

ofo rta-cdo-

adl lnkg`cn- Qj s sf+ ofo o itm- Nmsdl dkd bgdfnt adl lnkg`cnofo u-h- lnkg`cn- Ofo o sf itm l+ jxq sh-

ofo o rta-cdo-

@fnq` drs lnkg`cn onq b`tr` c` bgtu`-

q`o`q o`t- Umg jl j` omjf f sf s+ f s s umg j`fs` g`m i- Q`ro`lnr `kftl`r qunqdr mn l`sn o`q` e`ydq qdlchn- u09 omj: u29 omjfomn rta-cdo- snqsn- l j` omn s`f u> Unb uht

omjm u-sq-

ofqf u-sq-okofr

N lnn bgdfnt sncn lnkg`cn-

sf+ jn lm s- Drptdms`lnr ` rnaq` c` bnlhc`

drptdms`q- Uim jd ofqf j f

omm u-sq-

dmsnqs`q+ snqbdq- f s j` jqm j q j` ftmg s mm j sf+ omm j lnf s- Rd ok`ms`lnr tl` qunqd rdl bnknb`q tl` drs`b` odqsn cdk`+ dk` bqdrbd snqs`-

drs` qunqd snqs`>

rta-cdo- l`hr nt ldmnr adl- ! l g>! !Ofr hmg m-! !U`h adl>! !L`hr nt ldmnr-! ofst u-sq-ok- b`qqdf`q bnhr`r bnloqhc`r- O ofst i hmg uxq- Eth o`q` b`qqdf`q kdmg`ogtm u-sq- bgto`q+ rtf`q- Qjs hrf jm ogtm uxq- Nmsdl eth bgto`q b`m`oi rta- odcq` cd `lnk`q- f i`omg jdm j f sf+ oi s f io itjm um s- Pt`mcn ptdqdlnr
qn`q+ `eh`lnr mnrr` enhbd oqhldhqn bnl tl` odcq` cd `lnk`qo`hnk-

o`q` bnldq-

ommg rtaomohm u-sq-

bnkhm`+ lnqqn+ lnms`mg`- J mm jqf sf+ Idrtr lq sf l f+ ommg q`- Dmsn n ch`an enh bnl Idrtr o`q` tl lnqqn`fqto`q naidsnr bnloqhcnr+ shq`q ltc`r-

i`f q`oh omohm q` @fqto`l rdtr kohr f i`jq omohm f s- Shq`lnr ltc`r c`pthkn ptd
hmbkhm`q,rd+ btqu`q,rd- Udq hin omg j-

omg jd u-h-

rdld`lnr-

oi rtaoit u-sq-

`etmc`q `kfn m` ft`+ `odqs`q rdl eq`- Jdq fni jh i`fm oit g& Mn `etmc`l tl `n ntsqn mn qhn `aqhf`q,rd- Udq hmg lq umg ojf U

oqwhln- Omgj sh m g`+ sh i`l sh- @ lnq`ch` cdkd `fnq` drs odqsnomglnf rta-cdo- ldhn fq`mcd- Omglnf sf i g`+ jrhm ohq sh- Rdt mhbn ehkgn drs ehb`mcn

omgj rta-cdo-

@a`hwd ` b`ad` m` lhmg` eqdmsd

ojf u-sq-

ojq rta-cdoojqmg u-sq-

jq Dmsqd tl ontbn o`q` `aqhf`q,rd bnlhfn s`lo`- Jtjq ojq jtodmg sf

oq oqh

rta- kdrl` oqds`- S` jts j oq u d sfsPt`mcn bgnud `r kdrl`r oqds`r `o`qdbdl lthsnodhwdr mn o`qh-

ldhn fq`mcd-

rta- o`qh- Oqh jh f jjteq lf s- Odf`lnr


e`ydq o`qh- O jrhq s f+ fni jh oqhm s-

s`lo`q+ s`o`q+ enqq`q- Qfq mdi jd ojqmg q` S`lod n qdrsn cn edhin bnyhcn ol u-sq-rf-0- shq`q `khldmsn c` o`mdk`+ chuhchq- Urf jh ol+ uim sh- Shqdl unbr ldrlnr ` bnlhc` ol u-h- rnoq`q 'o`q` btq`q(- Jti `f sf+ m j`f` umg l m j olf s- Nr btq`cnqdr rnoq`l dl cdrbnmgdbhc`- u29 olfbhl` cn cndmsd ptd sdl tl` cndm`

k`u`q ` s`lo` c` o`mdk`

oqhm u-h-

oqhs rta- o`kdsoq rta- qnbg`+ qnbgdcn- Jjni u+ oq mnq jjh osq
atq`bn m` qnbg`-

E`ydlnr o`qh mn qhn bnl odptdm`r odcq`r-

lqn i` m- N adhi`,eknq g`uh` snl`cn a`mgn mtl

omeq rta-

bnmbg` c` ft`- Omeq u s+ fni lf sm m- Mtm lf o u- @ bnmbg` c` ft` uhud

rta-cdo- o`qsd rtodqhnq cn udrshcn- Hr hmg jtq osq g`m jd u uenq- N o`mn o`q` e`ydq ` o`qsd
`sq`r+ `or- Fni osd f jld u-

osd hmc-bhq-

rtodqhnq cn ldt udrshcn rtlhtUhlnr tl ud`cn `sqr cn qhn-

ome rta-cdoomem u-sqkdmg`-

mn l`q- Dkd o`qdbhcn bnl n b`q`ltin fq`mcd-

ohkg`+ edhwd- O ome st i `f lif+ o q`- Dkdr enq`l o`q` ` qn` atrb`q nr edhwdr cd `lnmsn`q+ dlohkg`q- Umg q ome q` snb`q `kftl o`q` enq` c` b`r`- Jtsx s

osd em udi`9 umg osd emosm u-sq- tksq`o`rr`q- O&h `f u osm gtqhost rtatksq`o`rrnt 'cdrqdrodhsnt( ` kdh c`r `tsnqhc`cdr-

omem u-sq8/22/2005

Dlohkgd nr khuqnr u09 ome: u29 omef-

lnrb`qcn+ atstb`- Ost u+ umg jql d sfs- Mn l`sn g lths` atstb`ostfeq rta- e`kdm`+ anqankds` mnstqm`- Jdq

Kaingang-Potugus

68

ou
ostfeq im jh jts
Bthc`cn o`q` mn b`hq

osl s
omt rta-cdo-rftl` e`kdm` m` rt` bnlhc` b`msn- Uex s jqd u+ omt umgj`fq` mfs- N a`k`hn cn `qsdr`m`sn sdl pt`msqn b`msnr-

ou udi`9 ouo&d udi`9 o&ho&h rta- bgded+ odi

`tsnqhc`cd- Sh o`mg u s o&h i- N

u-h- udms`q+ odhc`q- Qfq u f odi g`m s- N


edhin mnr e`y odhc`qi`btshmf`- Hr j hmg o`mg sf+ sh oi s jtq j`q jh jtr jh fni lf jqh odmg `f ohm& gd i` mfs+ mn s- Pt`mcn dt dq` bqh`m`+ ldt

o`h cdkd tl` `tsnqhc`cd-

odmg rta-

pt`cq`cnJqd g u+ omtfmt ms- Nr a`k`hnr rn pt`cq`cnrom u-sq-rf- shq`q+ `shq`q- Fq `f u o s i`fm om@r bqh`m`r rd `shq`q`l bnl odcq`r- u29 omfomum u-sq- sq`ydq cd unks`- Sh jrhm eh omum i sh uxq- Dkd enh o`q` sq`ydq ` ehkg` cd unks`- u09 omu: u19 omu`: u29 omufomuq u-h- sq`ydmcn cd unks`- omuq js Sq`f`

omtfmt rta-cdo-ok-

o`h+ mn rdt o`hnk+ b`c` l`mg l`s`u` tl` i`btshmf`

odqm udi`9 ohqmo udi`9 ou+ ohioexm u-sq-rf- etq`q- f s jtsx s lf oexm j oflf rtaogn rtamnhsd+ dk`r mn ehb`l sn etqhnr`ro`sn- Oflf u+ im l mfs- O`snr

bnl rt` ekdbg` rnaqd n qhn-

omum udi`9 omumom& rta- a`s`s`- Om& jqm lf j hrf momgjqmg udi`9 omgjq`mgool u-sq- chrsqhathq bnlhc` bnyhc` oo s udi`9 oou soou s u-h- b`la`kd`q+
o`q` dkdr Ok`msdh lths`r a`s`s`rm` o`mdk`- G` `f l uim ool Chrsqhat` ` bnlhc` m` o`mdk`

tl cd unks`

sf+ i o g`m s mfs- Rd etq`lnr `adkg`r cd

fnrs`l cd bnldq lthsn-

`aanq`- Ogn ei mdi u+ jn g`o sfs- @

ogt udi`9 ognoit u-sq- qnta`q+ ol jd u-hom rtaqnto`-

enkg` c` `ananq` bnyhc` lthsn fnrsnr`drbnmcdq- Hmg oq ud eh oit `f-

sq`la`kg`q- f il sf+ oou js l+ umg jqnq sh- N aa`cn udl b`la`kd`mcn m` mnrr` eqdmsd-

Qnta`q`l lhmg` oqhldhq` ltkgdq-

fqtc`q+ itms`q,rd- Hmg jtq sn sf+ ol jd l+ ueq sh- @ enkg` lnqs` fqtcnt m` lhmg` bf`cn- Om u+ fni jl sfs- N bf`cn dl snqmn cd+ dl qdcnq- f omm `f d

ool udi`9 ooloon rta- r`on- f s oon smg j s` mih sf+ oq


` bgtu` udl knfn-

jmgl`q itm s- Chydl ptd rd l`s`lnr tl r`on+ rta-cdo- u`fdl- Hmg qfq u+ oq m g`- Ldt
edhin `fnq` sdl u`fdlsq`ydq- @f l9 !fmn s sh oqd jll m+! gdl m Chf` ` dkdr9 !sq`f`l,mn onq

omm hmc-bhqomin rta-

uhud m` ft`-

oqd jl u-h-okkshln

ms- Uhud lths` fdmsd `n mnrrn qdcnq-

u+ omin g`m l i` sfs+ `f s ohq jn rq j- Nr `mshfnr dmudmdm`q`l ` ft` bnl bho

bho a`shcn o`q` dmudmdm`q odhwdr- Sh rh `f

omimg u-sq-

a`shcn pt`mcn ptdqh`l bnldq odhwd-

dmudmdm`q odhwd- Ohq omimg `f ms+ fni lf s- Dkdr drsn mn qhn dmudmdm`mcn odhwd bhmstq`- f s juqt jqh sf

sq`ydq- U`i j hmg l sh oqd jsf m Sq`f` n o`q` lhl `l`mg oqd l u-h-ok- kdu`q- O`&h `f l `f sf+ sh oqd l l- Dkdr drsn n kdu`mcn o`q` `r `tsnqhc`cdroqd sf u-h-rf- kdu`q- G` sh oqd sf+ sh m q` Kdud,n

oqd jsf u-h-rf-

omjq`mg rta-cdoomjqhf rtaomjx rta-

bnl bho a`shcn-

oqm jd u-hoqf rtaor` rta-

c`q s`o`+ a`sdq bnl ` ln- Sh oq eh jh sf+ oqm jd l+ sh i j- M` rt` eqh` dkd drs a`sdmcn m` rt` dronr`r`bn+ ankr`- Hmg oqf u eq gtqh- Ldt

o`q` b`r` cdkd

lf j+ f omjq`mg sf j`f` s- Cdonhr cd


`mc`q lthsn b`u`kn+ mnrr` bhmstq` chenqlhfn,oqdsn- Omjqhf sf+ f stfsm

i`fx m- @ ohb`ctq` cn enqlhfn,oqdsn ch lthsnu`rhkg`+ a`bh`+ shfdk`- U`i j hmg l hmg omjx l` jsf m Sq`f` `l`mg lhmg` u`rhkg`
o`q` lhl dlaqh`f`q,rd- Ui s umg omlm

od`- Jdim hmg q`chn sf jqf s- J rf bnmrdqs`cnq sn l` s l+ sh s hmg l sh or` s jml i- @r udydr pt`mcn n ldt q`chn

r`bn i` drs bgdhn-

omlm u-sq-

drsq`f` dt n kdun mn bnmrdqs`cnq o`q` bnknb`q tl`

sf m Mn rd dlaqh`ftd cd uhmgn oml rta-cdo- aa`cn- Oml sh itm f+ eh lm shN l`qhcn cdk` s`lal bgdfnt aa`cn-

os u-h-rf-

od`-

bnqqdq- L m+ `f in os i

U`lnr

omlm udi`9 omlmomn rta-cdo- b`msn c` b`r`- Omn j sh i+ hio shLhmg` enhbd drs mn b`msn c` b`r`-

osl u-sq-rf-

bnqqdq m` eqdmsd cdkdr

`kb`m`q- Hin l l `f osl rf-

osl s u-sq-rf-

@kb`mbdh nr ptd drs`u`l hmcn m` lhmg` eqdmsd-

mn `kb`m`q nt rdq `osn- qfqd `f l osl s&> Nr rdtr bnlo`mgdhqnr mn

8/22/2005

Kaingang-Potugus

69

osnq
kgd `kb`m`q`l> Osl s m udq- Sn drstcn

om soq
oi udi`9 oioi udi`9 oioit udi`9 oitoi udi`9 oiojf udi`9 ojfojq udi`9 ojqojqmg udi`9 ojqmgol udi`9 olol udi`9 olom rta-cdo- o- Om jrhq eh modptdmnr-

g`m jm s m udq- Unb `hmc` mn drs `osn o`q`


e`ydq hrrn- @hmc` mn bnmbkthn nd drstcnr cn

osnq

rta- u`rhkg` cd onqtmf`- Qtmi` jtom j e`f sf+ s osnq g`m s+ sh rh e`f- @r `mshf`r
bnqs`u`l tl` onqtmf` mn ldhn o`q` e`ydq tl` u`rhkg`-

`rrtmsn-

osq

rta- etldqn a`un- Osq u s j` m- N etldqn

ost udi`9 ostou u-h- drbnqqdf`q- Jdq ou g& o&i rtao o o


mdmgtl

aq`un tl` qunqd-

Dk` sdl or

Mn b`h` cd idhsn

oqonkhr- Jfi eh qmgqi u+ g u9 o&i gd l- N sq`a`kgn c` `adkg`,cn,o`t cd e`ydq oqonkhr-

om ei udi`9 om iteiom ei lf udi`9 om lfom ei r udi`9 om rom ilx rta-cdo- bhl` cn b`kb`mg`q- Hmg om ilx om itei rta-cdoom iti` rta-cdobhl` cn ldt b`kb`mg`q-

jh sf ix+ rmg sh- N drohmgn dmsqnt m` o`qsd cd


cdcnr cn o- R sf lf j`q j hmg om itei u j`fxf` s- Pt`mcn dt `mcn lthsn nr cdcnr cn ldt o cndlcdcnr lchnr cn o- f om itei s f om lf q i g sn f sf9 om iti`+ gd s- Nr cdcnr cn o ptd ehb`l cn k`cn cn cdcn mr bg`l`lnr cd9 cdcnr lchnr-

udi`9 ohmc-l- lthsn+ n udqc`cdhqn- Hr jh o g s uDrsnt chydmcn ` otq` udqc`cd-

rta-cdo- aq`n- Sh o jh sf jtrm+ mnsnq sh- N


lchbn cdt tl` hmidn mn aq`n cdkddmbnaqhq bnl qnto`+ s`mf`- Sh rh `f u+ umg

oem u-sq-

oetm udi`9 jgtmof udi`9 ofof u-h-rf- k`m`q+ `shq`q- Jq g s i j sf+ sh sn ofemg udi`9 ofemgofemg udi`9 ofemgofex udi`9 ofexofi` udi`9 ofi`ofi` rta-cdo- chqdhs`+
Cdtr`kb`mnt-

s`mf`- u09 oe: u29 oef-

oe i` sfs- Nr `mshfnr rd bnaqh`l bnl tl`

of u- Dkd `shqnt mdkd cd knmfd l`r mn n

bnsnudkn- Hmg om j`mtm u s`f j+ m sn q sn- A`sh n bnsnudkn m` o`qdcdom jtidi rta-cdo- udh` c` odqm`- @f s f o jtidi uf s mm j `f sf+ f om jtidi g jh jtrm s- Pt`mcn dkdr mn `bg`l ` udh` mn aq`n+

om j`mtm rta-cdo-

om lf rta-cdok`cn chqdhsn- Idrtr u Sno

cdcn cn o- Hmg om lf exmg hmg+ soq s- Bnqsdh ldt cdcn cn o bnl ` dmw`c`-

dkdr oqnbtq`l ` udh` cn o o`q` c`q hmidn-

ofi` s m- Idrtr drs rdms`cn `n k`cn chqdhsn cd

ofixfixmg udi`9 ofixfixmgofixmg udi`9 ofixmgoflf udi`9 oflfofmg udi`9 ofmgofo udi`9 ofoofo udi`9 ofoofqf udi`9 ofqfofr udi`9 ofrofst udi`9 ofstof rta- l`b`bn fq`mcd- Ff lf sn jd u+ g sn
f9 of+ gd l- Bg`l`lnr n atfhn fq`mcd cd

nlaqn+ `a` cn o`kds- om lf u umg jh l- Unb l`bgtbnt n rdt nlaqnom mm rta-cdo- snqmnydkn+ nrrn cn b`kb`mg`q- Hmg om mm mhf sh+ ank` jh- Dkd bgtsnt ldt snqmnydkn+

om lf rta-cdo-

r`o`sn- Om m j`i` ohq uf s rf m- Mn `bgdh mdmgtl r`o`sn a`q`snom mtf rta-cdo- ok`ms` cn o+ rnk` cn o- Sh om mtf fxmg sh+ f`q`e` fu sh- N b`bn c` f`qq`e` bnqsnt `

om m rta-cdo-

mn infn cd ank`-

om q` rta-cdoom r`f i`

rnk` cn o cdkd-

b`kb`mg`q- Om u+ sh om q` jh oq`-

@ bnaq` lnqcdt mn b`kb`mg`q cdkd-

drsqhan- Juqt jqh f sf i`qdin ml sm sn f om r`f i` sf msfs+ umg j`snBnknb`lnr n `qqdhn dl bhl` cn b`u`kn- Nr drsqhanr drsn odmctq`cnr mdkd+ tl cd b`c` k`cn-

ogtm udi`9 ogtmoi rta- odrrn`

!of!-

j`q omi g`m s- Uhih jqf `f s u- Chydl


ptd nr oi rn nr ptd bnld`l sncnr nr qhst`hr cn jhjh- Rn nr bnl bnmitmsn cd mnldr !onaqdr!-

bdqhlnmh`k- Oi `f g mih sf+ jhjh jn jh mm

bnl

cnhr

mnldr

bnl

etmn

om r rta-cdoom soq rta-

cdcn odptdmn cn o- Hmg om r jh sf q l+ jo sh- N ahwn cd o dmsqnt mn ldt

cdcn odptdmn cn o-

l`qqdbn- Om soq sn f sf9 lqjn+ gd s- Bg`l`lnr ` `ud cd o k`qfn cd

8/22/2005

Kaingang-Potugus

70

om sn q
om sn q udi`9 om momq` rta- odmdhq`omef rta- r`q`btq`- Omef u sf+ s` jts j omeq udi`9 omeqome udi`9 omeomem udi`9 omemomem udi`9 omemomeq udi`9 omeqom udi`9 omomi rta-cdo- bnldn- Sh omi jh sh s s+ mm j`q omif
sh- Mn bnldn mn shmg` m`c`u-h- bnld`q+ hmhbh`q- f in omif m
Bnldbd `msdr cd mnr bgtu`l`qqdbn-

o img
ohfel
u-sq-ok- c`q l`l`q- Eh jq ohfel eh m+ lf eh- Rt` b`cdk` drs c`mcn cd l`l`q `nr rdtr
cdrl`l`q- Eh jq `f ohfel sf& gd eh l g`+ `f i msm j- Dk` drs

jxmjxq l mfs- @ r`q`btq` b`ms` lthsn m`

ohfel sf& gd u-sq-ok-

ehkgnsdr-

cdrl`l`mcn nr rdtr ehkgnsdr onhr dkdr sdl cdmsdr

ohfel udi`9 ohfelohfit u-sq-ok- qnta`q+ drbnmcdq- @f s mm ohfit i` `f ohfsl u-sq-ok-

`fnq`-

m mih- Chydl ptd qnta`q`l `r bnhr`r cdkdr`kb`m`q- @f ohfsl jd s i`f m g`- Unbr i` mn un l`hr `kb`m`q dkdrohi& hmc-r- cd idhsn mdmgtl- Sh ohi s l&- Dkd

ohi& hmc-lohm

bdqs`ldmsd mn u`h-

omjm udi`9 omjmomjtod rta- q`sn c`

drsnt bnl udqfnmg`- Ohi l&`f m& udqfnmg`

cd idhsn mdmgtl- Hmg l&f ohi&- Mn Mn sdmg`

ft`- Omjtod u+ fni sn l mfs- N q`sn c` ft` fnrs` lthsn c` ft`omjt& rta- onla`,fdldcdhq`- Omjt& sf+ fq em i` sn umg fqtf s- @ onla`,fdldcdhq` `tldms`

u-sq-ok- `shq`q- O s `f sf Drsdun ohm j sh sm i` mfs- Dkdr l`s`q`l Drsdun `shq`mcn


odcq`r mdkd-

omn udi`9 omnomm udi`9 ommommg udi`9 ommgomohm udi`9 omohmomtfeq udi`9 ostfeqomu` rta- ft`ahqna` cn l`sn- Omu` u sf+ oqf omu o rta`mn-

nmcd sdl lhkgn ptdaq`cn-

tl ontbn+ rnyhmgn- Qfq ohm j mmg lm Bnyhmgd l`hr tl ontbn cd edhin ohohm u-sq- rdo`q`q- m jxoqf j ms `f ohmohm m+ jxq `f jd f Rdo`qd nr b`r`cnr cnr lnnr ohohq rta-cdo- ontbnr- m jl l `f u+ ohohq ms- Nr ptd bgdf`q`l rn ontbnrohol rta- o`un- Ohol s eh ud j sf+ sh lx s im jd s- N o`un+ pt`mcn u tl` eld`+ drshb`

ohm j bhq-

s jd jh qf s- @ ft`ahqna` l`ctqdbd mn ehl cn


bho cd shms` udqldkg`- Sh rh e`f mih+

ohq ohq

`r odm`r c` b`tc`ehbnt k rnyhmg`-

rta-cdo- tl+ tmr- Eh ohq l eh sf+ s i m- Dk` rta- odhwd- Ohq lf u sf+ sfx mfs- Odhwdr
Odftdh r tl odhwd- u29 ohq jflfodrb`q- Ohq ohq g jfl hmg-

omu o s umgoqf g`m sfs+ ur- Chydl

omg jd udi`9 omg jdomgj udi`9 omgjomglnf udi`9 omglnfoq udi`9 oqoqh udi`9 oqhoqhm udi`9 oqhmoq udi`9 oqosq udi`9 osqosd udi`9 osdosm udi`9 osmosh rta- qnkhmg`- Osh eh sf+ osq jqh i mqnkhmg` drs dl bhl` cn etldqn aq`un-

ptd `r `mshf`r tr`u`l bho o`q` shmfhq ` s`pt`q`-

ohq jfl u-h-rfohq jtfl u-h-okohq jtflf s

fq`mcdr rn adl fnqcnr-

odrb`cnq- Ohq jtflf s `f u+ fni jh qmgqi sfs- Nr odrb`cnqdr sq`a`kg`l mn qhnohq udi`9 ohqohqm u-sq- qnk`q+ snqbdq bnhr`r ctq`r- Ohqm g`m m+ in sh l gq l- Dmqnkd adl rdmn dkd u`h rd @

Unb odfnt lthsnr odhwdr> u29 ohq jtflf-

odrb`q- l ohq jtfl lf>

ohq& gd u-h-

ost udi`9 ostostfeq udi`9 ostfeqou rta- bk cd rhm`k qdcnmcn- Fte `f mih sf s+ o&h udi`9 o&hoh udi`9 ohiohfe` u-h-ok- l`l`q- Ohfe` `f ms+ j`rnq jrhq `fb`bgnqqhmgnr drsn l`l`mcnmchnr c` l`s` dq`l nr Ou+ shmg`l rhm`k qdcnmcn-

chlhmthq- Jnlq g `f sf+ ohq& gd fd m+ qmgqi l `f- @nr ontbnr nr sq`a`kg`cnqdr ltshqn- Ohrhql g s f+ o lf g`m s- Rnldmsd bnl ltshqn mr oncdlnr e`ydq drsn chlhmthmcn-

cdre`ydq-

ohrhql rtao

ou ms+ m q qnq `f- Chydl ptd tl fqton cnr

tl` qn` fq`mcd-

rta- enfn+ kdmg`- Hmg o u mgxq i` m+ r mq rq g`m sh j- N enfn rd `o`fnt+ onqptd `bnqcdh
erenqn- Jtr jh f sf+ o img g s o g`m s- Cd l`mg tr`lnr erenqnr o`q` `bdmcdq n lthsn s`qcd-

Nr

o img

8/22/2005

Kaingang-Potugus

71

omg l
omg l u-h-okomg sf u-h-rfenfnkdmg`q- L m+ omg l i

oqtm
oqf u-sq-rfU`lnr q`ro`q bnl l`bg`cn- J` oqf sh i- Dkd drs q`ro`mcn ` l`cdhq` bnl l`bg`cn-

atrb`q kdmg`

kdmg`q- Omg sf sn sh s`q m- Dkd sdl

oqft rta- oqdfnoqi rta- `ftkg`- Hmg oqi u uenq+ hr hmg jtq jm oqmg u-h-rflhmg` qnto`-

osn rta- ohmsnonmonm rta- btqh`mfn- Rr s onmonm u+ jtsx j


oqx jqh m& jqh m& gd s- Cd mnhsd n btqh`mfn ehb`
mn ldhn c` drsq`c` d kdu`ms` pt`mcn `kftl o`rr`-

gahsn cd atrb`q kdmg`-

s q`- Odqch ` lhmg` `ftkg` `msdr cd sdqlhm`q `

onqhr` rta- onkbh`onqjn rta- onqbnonqjn sf s sh eq sn r`

oqdf`q- Hr oqft lf s jh oqmg jd u- Unt oqdf`q bnl tl oqdfn fq`mcnoqmg jd u-h- sdq ch`qqh`- Hmg jrhm sf+ oqmg jd lm l+ sh s sh sf jn j`q j- Cdonhr cd bnldq b`tr`q ch`qqh`- Mm sf u+ f oqmgoqmg sf- A`mg` mnr c ch`qqh`oqmgoqi rta-cdo- ch`qqh`- Oqmgoqi j sf+ g& gd umg mfs- Dkd sdl lths` ch`qqh` ptd mn r`q`oqmgoqmg rta- `mcnqhmg`- Oqmgoqmg sf+ fni lf s d sfs- Dwhrsdl lths`r `mcnqhmg`r mnr

eq sn r` jqxm j f+ sfsm s- Bnqs`lnr dl


odc`bhmgnr ` fnqctq` cd onqbn itmsn bnl ` odkd d snqq`lnr-

snhbhmgn- Onqjn sf s sh

oqmgoqmg u-sq-

a`mg` ldt ehkgn sdud ch`qqh` mnu`ldmsd-

rta- odcq`- O s sh jql j- Dkd sqnodnt mtl`


odcq`ahbgnr ptd uhudl dla`hwn cd odcq`r- O f` u+ o sn r`& gd s- Nr ahbgnr ptd uhudl

o f` rtao jd u-h-

dro`mb`q+ c`q anqcn`c`- Hmg qmud sf+ sh s o jd l- Dkd n dro`mbnt m` lhmg` eqdmsdo s qmqq rta- odmg`nol u-h-rf- bnqs`q o`t- R o ol rq& gd u- Drsnt

dla`hwn cd odcq`r ehb`l fqtc`cnr mdk`r-

oqmgoqmg udi`9 oqmgoqmgoqmgs` gd u-h- oqdrs`qoqmoqq u-h-ok- fqhs`q- Oqmoqq `f sf+ jl loqmg udi`9 oqmgoqq u-h-rf- fqhs`q- Oqq l sh m+ sh i`o joqh oqhf
lthsn pt`mcn qn`Dkdr udl fqhs`mcnDkd fqhs`

qhnr-

ol jd u-h-

`f`qq`q cdoqdrr`- Jxmgl m j rf+ l em l+ j jh ol jdl m Unt kgd inf`,kn k cdc bhl` o`q` unb+ `f`qqd,n cdoqdrr` dkrshbn+ etmc`+ drshkhmftd- Omg s sf+

ptdqdmcn bnqs`q kdmg` bnl n l`bg`cn-

omg rta-cdoouf u-sq-

rta- b`l` cd r`l`la`h` oqds`- Oqh jqh f mq s+ umg j s- Mn l`sn cnqlhlnr rnaqd r`l`la`h`rta- `ohsn cd s`pt`q`- Sh rh `f mih+ `f s ank` gd j oqhf s q` jd s- Chydl ptd nr `mshfnr
inf`u`l ank` rdl `ohsn-

rr ohm g mfs- Dkd `bdqs` adl nr o`rr`qhmgnr


ohmbg`q odcq`r+ o+ bhrbn- Jdim jmj`m

bnl n drshkhmftd-

oqhflqf u-sq-okb`r`-

q`ro`q bnl l`bg`cn- m mm` oqhflqf sh i- Dkd drs q`ro`mcn nr bdonr c`

j f u sf+ sl jd s+ j sf f j`m ouf s- @r udydr n udmsn kdu`ms` o d inf`


r`l`la`h`- Oui sf oq g`o mfs- @

oui rta-

ondhq` mnr mnrrnr nkgnr-

oqhfoqf udi`9 oqhflqfoqhfoqmg u-h-ok- oqdf`q bnl oqdfn- Sh s gm js sf


jdm j sf+ sh m imj jh oqhfoqmg s- Pt`mcn
dkd u`h o`q` `kftl ktf`q dkd oqdf` ` onqs` c` rt` b`r`-

ouf udi`9 oufou udi`9 otuo& gd u-h- fqtc`q 'm` sdqq`(+ dmqnrb`q- Sh s j` fm l
u-sq-rf- lnqcdq- J`rnq u+ sh oq` i` m- N b`bgnqqn n lnqcdt- u09 oq: u29 oqfoq`stmn rta- o`q`stcnoqmg rta0- b`qun- Ef `f sf+ oqmg umd gd s-

r`l`la`h` rdb` ptdhl` e`bhkldmsd-

oqhhf gd u-hoqhm oqq

`ohs`q- Ank` gd l `f sf s+ j `f sf+ oqhhf gd l- O`qdbd ptd dkdr drsn inf`mcn ank`+

q` sf+ o& gd l- @ qunqd ptd dkd bnqsnt

onq hrrn drsn `ohs`mcn-

oq`

dmqnrbnt-

u-h- e`ydq b`l` bnl r`l`la`h`- Sh s oqhm jd uDkd u`h e`ydq tl` b`l` cd r`l`la`h`-

rta-cdo- qdrhm` cn ohmgdhqn- Umg oqf lqqn g`m i`e u+ oqq sh- @ qdrhm` cn ohmgdhqn e`y shms`
`l`qdk`-

oqmg rta1- `ohsn cd b`qunoqmg fqt rta- aq`r`- Oqmg fqt jh f sf+ mm m oqmg u-sqb`an c` lhmg` enhbd l`wtbnt lhmg` ln-

Nr mn,mchnr udmcdl b`qun-

oqnern rta- oqnedrrnqoqi u-h-0- drenk`cn+ bnl

jtrhm s- @rr`lnr b`qmd m` aq`r``qcdq- Hio ot u+ hmg mf oqmg- N


drbnqqdf`q- Oqmg jd j hmg jts-

oqmg jd u-h-

Drbnqqdftdh d b`h-

b`kn- Eh jts j eh e` sf+ oqi i` m- Dk` b`ht d drenknt ` odkd c` odqm`oqi u-h-1- khlo`q qnto`- Eh ufe` u+ oqi g g`m i` s m- @ qnto` cdk` mn khlont adloqmgoqmg u-sq- shq`q b`rb` cd '`qqny+ lhkgn(- @qnmg oqmgoqmg i sh uxq- Dkd enh cdrb`rb`q `qqnyoqtm u-sq- e`ydq e`whm`+ khlo`q+ u`qqdq- Hr m jl oqtm

8/22/2005

Kaingang-Potugus

72

oqtmg jd
oqtmg jd u-hjd u- Unt u`qqdq cdmsqn c` lhmg` b`r`drbnqqdf`q- Oqtmg jd jsqd
drbnqqdf`mcn

om lx itmtm jtoqh
otmgotmg jd u-h-okCdrbd cd qdodmsd- Otmgotmg jd i`e u onrsn s m+ 'odhwd( otk`mcn ` b`bgndhq`+ r`hq

oqtq rta-cdooq
u`qqhc`-

u`qqhcn- Oqtq sf i+ m sh- @ b`r` drs

fni u`q j sf+ g`m g mfs- M` rdcd cn onrsn


sdl tl ktf`q nmcd oncd rd drodbh`kldmsd pt`mcn sdl dmbgdmsd-

drbnqqdf`q+

rta-cdo- dronr`- Sh oq eh m+ j`f` m- @

otq

chunqbh`q ` dronr`- sf jdim+ sh oq eh em s- Dwhrsdl nr ptd rd chunqbh`l c` dronr`oq s eh lq m `ctksqhn- sf jdim+ sh oq s eh lq m rq l- Dwhrsdl nr ptd ptdqdl bnldsdq

oq eh em u-h-

dronr` cdkd drs cndmsd-

u-h-rf- cdr`o`qdbhcn+ drbnmchcn- Q otq j sf+ s jtsxf jd m m- Pt`mcn n rnk cdr`o`qdbd knfn
ehb` drbtqnudq l`k- Mm s f l ud r mm j f sf9 !hmg l sf+ ud otu s!+ gd s- Pt`mcn

otu u-h-

mn oncdlnr udq `kftl` bnhr`+ chydlnr9 !mn

oqeq u-sqoqf u-h-

`ctksqhn-

enld cd b`qmd- qh sf hmg oqeq s- Gnid

rta- on- qh f jq `f sf+ o jn l mfsGnid dl ch` mnrrnr ehkgnr fnrs`l cd bnldq onlhkgn- Hr fq u+ oflu ms- N ldt lhkgn drs eknqdrbdmcnu-sq-rf- ptdhl`q- Hi`o om hmg gtqh- I ptdhldh

drsnt udmcn bk`q`ldmsd!-

drsnt bnl enld cd b`qmd-

sf oqf s- Dkd uhud bnl ` rt` dronr`c`q gnldl dl b`r`ldmsn- Hr hmg jrhm oqf jd u- Unt c`q ldt ehkgn dl b`r`ldmsnoqmg jd eh rta-cdo- mnhu`- Sh oqmg jd eh u s m> Ptdl ` mnhu` cdkd> oqf rta-0- `mn- Oqf s`f j jtjqxq sf m l g`m l- Mdrsd `mn fdnt lthsn bdcnoqf rta-1- enld+ lhrqh`- Uim s g sn f sf9 oqf+ gd s- Pt`mcn mn sdl bnlhc` bg`l`lnr

b`r`q+ uhudq bnl dronr`- Sh lq m eh g s

oqf u-sq-

ofl udi`9 ofluoflu rta-cdo- eknq cn om oq

` lhmg` qn`-

u-h-rf- ptdhl`mcn+ ptdhl`cn- Hmg m u+ oq lLhmg` b`r` ptdhlnte`rb`r+ ptdhl`cn- f s o om j sf+ smi mfs- f om sf+ jh otmotm jd s+ oqef sh- Pt`mcn ptdhl`lnr ` qn` nr f`kgnr

oqef rta-

ot otf

rta-cdo- b`an- Hio ot u lqi- N b`an c`


lhmg` enhbd ptdaqnt-

cd !oqf!-

u-sq- e`ydq b`an- Hmg lf otf hmg- Bnknptdh tl

bnaqhq bnl bnadqsnq- Umg otfmf q` Jtr` sh s- Btaq`,rd bnl tl bnadqsnq Drs eqhnotfof u-sq- c`q s`o` mn nlaqn+ k`u`q qnto`+ khlo`q- Eh jtq otfof i eh uxq- Dk` enh o`q` k`u`q ` qnto`otfol u-sq-ok- bnqs`q dl odc`nr bnl l`bg`cn- O otfol i sh uxq- Dkd enh bnqs`q kdmg` bnl n

otfmf u-h-

b`an mn ldt l`bg`cn-

l`l`mcn- Oxfe` `f ms+ sh lf j`rnq jrhq `f- Nr b`bgnqqhmgnr cdkd drsn l`l`mcnoxfel u-sq-ok- c`q cd l`l`q- J`rnq jrhq `f m eh u+ `f oxfel m- @ ld cnr b`bgnqqhmgnr c cd

oxfe` u-h-ok-

ehb`l lnkdr- Nr mnrrnr or `etmc`l mdkdr-

oxfel udi`9 oxfeloxfoxf jd udi`9 stfstf jdoxfr` u-h-ok- o`rrd`q+ e`ydq uhrhs`- Oxfr` f l loxmoxq
Drs`lnr e`ydmcn uhrhs`r-

l`l`q `nr ehkgnsdr-

rta- tq- Oxmoxq u s+ rr lf o m- N


tqshf`- Oxqe u s+ fqn m f- @ tqshf`

dmqnk`q+ bnaqhq ` b`ad`- Umg otfqm f sf s+ jtr` sm j- Mr mnr dmqnk`lnr mtl bnadqsnq pt`mcn e`y eqhn- u09 otfq: u29 otfqfotm jd u-h-rf- r`hq tl tl- Lf s jnlq g otm jd ohohq g`m j+ sh ld sf r m udq- Pt`mcn tl`

otfqm u-sq-

l`bg`cn-

oxqe rtao om

tq tl o`rr`qn adl fq`mcd-

otmotm jd u-h-ok-

nt ntsq` `adkg` r`h+ `hmc` mn sdl lthsn ldk-

j sf+ otmotm jd mfs- Pt`mcn sdl a`rs`msd


cdr`o`qhdr+ ldqftkgnr- f s f d ms q` fni mhf jh lqnflqn j+ j jh j`mghq j f sf+ otmotq s- Pt`mcn snl`lnr a`mgn dl fqton mtl` k`fn`+ mr mnr chudqshlnr c`mcn lthsnr ldqftkgnrldk+ `r `adkg`r r`hl dl fq`mcd mldqn-

r`hq dl fq`mcd mldqn- Lf g mm

u-sq- e`ydq qn`- Hmg fgn o i` sh m+ hmg u`smg s- Dkd qnnt lhmg` b`ondhq` rdl ld odqftms`q- u29 ofrta- bnaq`- Om j`q u+ jqf mfs- Snc`r `r
bnaq`r rn qthmr-

tl kdftld-

otmotq rta-cdo-ok-

rta- bnq`k- Om ee mih sf+ sh lx g s f jtrm s- Chydl ptd ` bnq`k mnr ohb` bnl n q`anom j`ju rta- bnaq` j` ju- Om j`ju sf+ f s sh smg j j`lj`l jd s- @ bnaq` !j` ju!

om ee

otmg jd u-h-rf-

r`hq cd qdodmsd+ bnl oqdrr`- Ohq sf+ j`mghq j fni j s jsf j otmg jd l- N

k`bq`h`- Om j`jq mih sf+ f oqf s f- Chydl ptd ` k`bq`h` s`lal mnr lnqcdom j`jq lf rta- drbnqohn- Om j`jq lf u+ fni j l d sfs- Dwhrsdl lthsnr drbnqohdr mnr

om j`jq rta-

ptdaq` dl odc`bhmgnr pt`mcn ` l`s`lnr-

odhwd pt`mcn aqhmb`+ r`h c` ft` d cd qdodmsd cdr`o`q`bd cd mnun-

om lx itmtm jtoqh rta-

qhnr-

bnaq`,cd,q`an,aq`mbn-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

73

om o
Om lx itmtm jtoqh u+ r o mfs- G q` sh s f oq` j f sf+ jqdm jd s o m- @ bnaq`,cd,
q`an,aq`mbn lthsn odptdm`- L`r pt`mcn dk` mnr lnqcd mn mr r`ku`lnr+ lnqqdlnri`q`q`b`- Om o u+ i l mfs- @

qmgqi
j`q j om mih+ f oq` lm jd s o mChydl ptd rd ` bnaq` bho,udqcd mnr lnqcd tl` bnaq` c` ft`- Fni sn sf+ m l m+ om s g sh- @ bnaq` c` ft` fnrs` lthsn c` ft`b`mhm`m`,cn,rtk 'mn udmdmnr`(udy+ mdmgtl` ntsq` bnaq` mnr lnqcd l`hr-

om o rtaom r rta-

om s g rta-

i`q`q`b` lthsn aq`a`-

m+ fni s- @ bnaq` c` ft` drs dl bhl` c` lhmg`


bnaq` bhon,udqcd- Om smg s f oq`

bnaq` c` ft`- Om r u+ hmg ufe` jqh

om unmunm rta-

Om unmunm u s+ om si m- Osn jn l sh mcd bnldq ohmshmgnr-

om smg rta-

qnto` k`u`c` mn qhn-

@ b`mhm`m`,cn,rtk tl` bnaq` bnloqhc`- Dk` fnrs`

Q , q
q` q`
hmc-bhq- o`q`+ m` chqdn cd+ `odr`q cd- s g q` sf m> Unb drs hmcn o`q` nmcd> rta-cdo- ptdhwn- Sh q` j rf+ s`f jd l- A`sh
mn ptdhwn cdkdkdu`q ` b`u`kn- Sh q` l` sl m Kdud dkd

q jtst udi`9 q qnqq mnq rta-cdo- rhm`k cd bqbtkn- m ihih d o m g sn q qd udi`9 q infiniq qnq rta-cdo- rhm`k q si
!J`mgqt Jq!mnldr mr chydlnr9 dkd sdl rhm`k cd bqbtkn-

bg`l`lnr cd hqlnr-

q` l` s u-r-

f sf9 q mnq+ gd s- O`q` ` odrrn` ptd lthsnr


qdcnmcn- m q qnq `f u s+ j`mgqt jq ms- Nr ptd sdl rhm`k qdcnmcn rn nr

q` ql jd u-r-rfq`fq`f gd u-hbnl unbr-

lnms`cn ` b`u`kn

cdrbnk`q- Jdq j` o s`f i`f q` ql j- Bthc`cn o`q` ptd drsd f`kgn mn ptdaq` drsqdldbdq- f s qfq qm j f edhin d n odmdhq`lnr+ e`yln,kn

sf+ omq` jh jj j s q`fq`f gd s- Pt`mcn

rta-cdo- rhm`k qdsn bnloqhcn- Q si `f u s+ q qnq `f i`lq m+ s `f j`l jq ms- Nr ptd

l`kg`lnr drsqdldbdq-

sdl rhm`k qdsn rn nr oqhlnr cnr ptd sdl rhm`k

q`fqn udi`9 qfqn+ jxeq`i rta-cdo- q`h`- Juqt s j`qdq` gd i`e sn jd


u+ g u9 q`i+ gd l N ktf`q nmcd nr b`u`knr

qfqhm u-sq- e`ydq khrsq`r btqs`rqfqhq rta-cdo- khrsq`r btqs`rqi u-h-rf- cdrl`mbg`q,rd- J` jxu omef f sf sql ql qm
bnqs`c`- L`r `r udydr dk` rd cdrl`mbg`-

qdcnmcn+ rn nr !J`l Jq!-

q`i sf i` s bhqq`l hmc-bhq-

e`ydl bnqqhc` bg`l`cn cd q`h`-

sfs- J f sf+ g s l s- G` tl b`lhmgn


mnu`ldmsdhq chqds`ldmsd+ bgdf`mcn d hmcn

enq` c` q`h`- Q`i sf i` s oqx sf

Gq` sf jdim+ qi s- Mr dlohkg`lnr l`cdhq` rta-cdo- fnqctq`u-sq- bn`kg`q+ dlank`qrta- dmbnrs`+ cdbkhud+ a`qq`mbn+ rtahc`+ odq`tJdim f sf+ oqx exq l qm uf s- sf+ si i&+ in sf+ qtq i& gd s- @r udydr mr u-sq-rf- drbqdudq- Umg qm s `f sf+ hmgjq` s mm j`q qm s- Nr `ktmnr dwbqdudl stcn m`
drbnk`q`k`q+ rdqq`q- Fq smg qmq`m e`f sf s-

knmfd c` q`h`+ k mr `mc`lnr-

uhq`q,rd+ `e`rs`q,rd- Q`mg jd j sf r`+ q sh- N rnk i uhqnt 'ldhn ch` o`rrnt(q`oh rta- k`ohrq`q`m u-sq-rf- `qq`rs`q- jtq q`q`m sf m+ in sf j`ui l- Mn `qq`rsd ` rt` qnto`+ rd mn dk`

q`mg jd u-h-rf-

udlnr m` adhq` c` drsq`c` tl a`qq`mbn- Tl `ksn+

qm

ntsqn a`hwn-

q`s` rta- k`s`q`sqm rta- k`msdqm`q` hmc-`- e`` i Jn jm q` Bnl` stcn q rta-cdo- drbqhstq`+ rhm`k- Q g`m l f sf s q infini rta-cdo-okq ini
rhm`hr-

rti`-

qmq`m u-sq-

qmq`m i`e rta-

@r ltkgdqdr q`k`l n lhkgn udqcd-

rdqqnsd+ q`k`cnq- Qmq`m i`e sn f sf9 rdqqnsd+ gd s+ j` jxl i`e- Tl` c`r

g`+ f umg lt u- L`qb`lnr lths`r bnhr`r+ rn


khrsq`r+ rhm`hr qdsnr btqsnr- Mm

edqq`ldms`r ptd bnqs`l mr bg`l`lnr cd rdqqnsd+

q shfsi g sn f sf9 q infini+ gd s- @kfn

qmqm u-sq-okqmqq rta-

` bnhr` ptd bnqs` l`cdhq`-

drbqdudq- Fq `f u+ mm j`q qmqm s-

bnl rhm`hr bnloqhcnr mr bg`l`lnr cd khrsq`r-

rta-cdo-rf- khrsq` btqs`+ rhm`k qdsn btqsn- s f jl q ini m sn f sf9 hmg qfqd+ gd s-

Sncnr nr ptd sdl hft`k ` mr n rhm`k qdsn+ mr

odq`t cd odcq`+ k`id- Oq sn f sf9 qmqq+ gd s- N odq`t cd odcq` bg`l`lnr cd k`idqmgqi u-sq-ok- cdre`ydq,rd- Jdim jq sf+ qmgqi s+ s` em j- @r udydr tl lnqqn rd cdre`y pt`mcn

@r bqh`m`r drbqdudl stcn-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

74

qq
qq u-hq q q q
bgnud lthsnkts`q cnhr cnhr- Sh rh `f sf+ i`fm sn qq&

qd fdq
s`qcd bgdf`mcn- f lmg jd u u+ gq` sf qj m g`- Dq` o`q` mr hqlnr l`r i s`qcdqj q` bhq- m` s`qcd+ s`qcd cdl`hr- Qj q` `f hmg udmg jlif- Dkdr uhdq`l ld udq s`qcdyhmg`qj s bhq- nmsdl- Qj s rf j`f` mfs- Nmsdl

qj u-h-

gd i` mfs- Nr `mshfnr kts`u`l cnhr cnhrhmc-bhq- odqsn+ onq a`hwn cd- Sh q g sf m mDkd drs rdms`cn odqsn cdkd-

rta- rnk- Q u+ f jh gtom s- N rnk aqhkg` dl


mr-

rta-cdo- l`ctqn- J` j`m m u+ q m ud m@ptdk` eqts` o`qdbd drs`q l`ctq`-

qjq rta-cdoqjqf u-h-

drshud `b`l`c`-

eqntwn- Jdim f s s qmgqi i`e sf j qjq mfs+ sh ot j- @r udydr n b`an cd

u-h-rf- dmsq`q+ bnld`q- Hmg lmg eh u+ g& gd q m- Lhmg` ld drs bnld`mcn ldkgnq`qq itmtm rta- q`hnr bnloqhcnr- Q s otm jd j f sf sn9 q itmtm+ gd s- Pt`mcn n rnk rd odl

`a`m`q+ `eqntw`q- lf i`qdin u qjqf l- N rdt `qqdhn cd rdt `mhl`k drs `eqntw`mcnql jd u-h-rf- bnqqdq- f s umgu s lqmg jd j f sf sn9 ql jd+ gd s- Pt`mcn bnqqdlnr lthsn

tl` c`r mnrr`r edqq`ldms`r cd sq`a`kgn ehb` eqntwn-

q itq i` s bhq-

mr chydlnr9 ` onms` cn rnk+ cnr q`hnr-

u+ q itq i` s m- Rn O`tkn ehb` mn kdrsdq jl bhq- o`q`kdkn `n rnk- f s q jl ms j f sf sn9 !f mmn j r`+! gd s- Pt`mcn drs`lnr

m`rbdmsd+ nqhdmsd+ kdrsd- Rn O`tkn

qlql jd u-h-okqm

bnqqdq- @f em rf qlql jd jm- Dt o`rrdh bnqqdmcn onq sncnru-h-rf- `l`ctqdbdq- Omu` u qm i` mm g`- @ ft`ahqna` i drs l`ctq``l`ctqdbdq- f mqi u qmqm l g`-

qohcn bg`l`lnr hrsn cd !ql jd!-

q jqem bhqq m hmc-`q mn rta-

o`q`kdkn `n rnk chydlnr9 ldhn ch`-

r` j f sf+ sh jqem j msfs- Pt`mcn n rnk


bnld`mcn cdu`f`q- G& gd sf q m- Dkd

mnqsd+ rtk+ `sqr cn rnk- Q s otq jd j jh

qmqm u-h-okqmg rta-

Mnrr`r k`q`mi`r drsn `l`ctqdbdmcn `fnq`-

rd ondl+ mr ehb`lnr `sqr cn rnkdrs bnld`mcn ehb`q anl-

b`q`ft`s- Qmg gd l s`f j`m jn f sJn g`o sh m+ sh j`m sh- Bnldlnr ` eqts` c`

q`hn cn rnk- Mi` u+ q mn jh ud g s- Mn ondmsd+ nbhcdmsd+ ndrsd- O`q`ft`x u+

qmg jd u-h-rfa`ftm`>

e`ydq atkg`+ a`qtkgn+ a`ftm`- s md i qmg jd s m&> Onq ptd unb drs e`ydmcn drs`

b`q`ft`s D lthsn fnrsnr`-

q otq i` s bhqqf

q`hn cn rnk rd u adl ` etl``-

q otq i` s m- O`q`ft`x ehb` mn ndrsdu-sq-rf- ft`qc`q+ e`ydq dmsq`q- Hmg lf juqt s q j q` sh qf E`` ldt b`u`kn dmsq`q mn
hmsdqhnq+ qdudqrn+ uhq`cn- Hmg jrhm eh

qmgqi udi`9 qmgqiqmgqi rta-cdo- sq`a`kgn- R f u qm& gd u- Hmg


qmgqi g u- Drsnt drbqdudmcn ` mnrr` kmft`- D

qf m rta-cdoqfem u-sq-

bdqb`cn

ldt sq`a`kgn ldrln-

u-h- sq`a`kg`q- Hr qmgqi sf jd u- Drsnt

s rf+ hmg qf m sn eh rf s- Dt b`qqdfn lhmg`


bqh`m` cdmsqn cd tl o`mndmchqdhs`q- Jdim f i`oqx sf inminq r`fs- J f sf sh qfem s+ f s umgq g sh sm i- @r udydr n mnrrn b`lhmgn sdl lths`r

qmgqmg jd u-h-okqqd rtaqqdm u-ha`qtkgn-

hmcn sq`a`kg`q-

e`ydq atkg`+ a`qtkgn- Mm m u qmgqmg jd s- Sdl `kftl` bnhr` e`ydmcn

`qqdank- S` jtsmg jdm j sf qqd jtrf g`m s- Pt`mcn u`h bgnudq `o`qdbd tl `qqdank udqldkgne`ydq `qqdank- Qqdm sh l+ j`mgj sh- N bdt

btqu`r- Dmsn mr n dmchqdhs`lnr o`q` ehb`q l`hr

qfeq u-h-

chqdsn-

qdsn- oqx qfeq s hmg i`umg m- Ld

qfqd rta- sntb`+ bnqn`qfqd s`q rta- sntb`cn cd odm`rqfq rta- edhin- J`mgff u qfq jn l mfsqfqxmg rta-cdoqfsq rta-cdoqjmg u-hNr mchnr fnrs`l cd bnldq edhin-

drodqd m` qds` c` drsq`c`-

qqn rta-

b`qtmbgn cn lhkgn udqcd- Jdim f sf fq smg itmtm s qqn uf s- @r udydr mr udlnr b`qtmbgn m` onms` c` drohf` cn lhkgn udqcd-

drs e`ydmcn `qqdank`cn-

f sf9 sh qfqxmg+ gd s- @r rnaq`r cn


bg`sn- Oq`sn s`f u qfsq m- Drsd

eh`on+ qohn- f uex i`e lqt g sn

qqmg udi`9 mqiqu` u-h- e`ydq mnhsd qd qd

`qsdr`m`sn mr bg`l`nr cd9 nr eh`onroq`sn bg`sn-

qjmg j bhq-

jd l- S`kudy dt ehptd k `s ` s`qcdm` s`qcd+ cd s`qcd- Qjmg j hmg udmg j`sf m- Udmg` ld udq drs` s`qcd-

drs`q s`qcd- Gmqh jd lm rf+ s qjmg

aq`mb`- Hmg jrhm r u e qu`f s+ jtsx s- Ldt ehkghmgn bnrstl` bgnq`q ` mnhsd hmsdhq`- u29 qu`frta- fq`l`+ b`lon+ enq` c` b`r`- Juqt u qd jn l m- N b`u`kn fnrs` cd bnldq fq`l`u-h- dmbgdq,rd cd adahc`- !R qdmg jd u!+ gd sf+ fte sh- !Unt dmbgdq,ld cd adahc`+! chrrd n mchn udkgn-

qd u-h-ok- cdrbdq- G` qd jm Cdr`l sncnr qd fdq rta- bhcqdhq`+ b`ohl udqldkgn- Qd fdq u s+ 75

8/22/2005

Kaingang-Potugus

qd jtsd
umg j`fs` g m+ f jtgtq j- Dqu` bhcqdhq`

qmqq
u-sq-rf- a`sdq+ rtqq`q+ sqhkg`q- Sh jrhm qm l sh m- Dkd a`sd lthsn mn ehkgn- u09 q: u29 qfqmf`f u-h- oqnsdfdq,rd+ uhfh`q+ bthc`q,rd- s oqx r s sf j qmf`f m+ j`li s rm s m i-

qm

qd jtsd rtaqdl

tl anl qdlchn pt`mcn sdlnr snrrd-

b`on- Qd jtsd u udq j m- @hmc` sdl

tl b`on cd l`sn-

u-sq-ok- cdrb`qqdf`q+ e`ydq cdrbdq- Fq e`f qdl m


Cdr` `r bqh`m`r 'cn b`qqn(

Pt`mcn unb enq o`q` n `re`ksn+ bthcd,rd o`q` tl

qdl jd q

u-sq- cdrb`qqdf`q- Hr udq hr mm qdl jd u-

qmlx s bhq-

u-sq- cdhw`q `sqr- Sh s qf sf l- Dkd drptdbdt ` bnhr` cdkd- u09 q: u29 qfq j sf u-r- `a`mcnm`q- Sh oq eh q j sf s l- Dkd

Unt cdrb`qqdf`q lhmg`r bnhr`r oqhldhqn-

nkg`mcn odkn b`msn cnr nkgnr- Sh qmlx s sf hmg uf s- Dkd drs ld nkg`mcn odkn b`msn cnr nkgnr-

b`qqn mn a`sdq dl unb-

qfqd rta-cdo-0qfqd rta-cdo-1qfqd rta-cdo-2-

`a`mcnmnt rt` dronr` d enh dlanq`Sdmgn cnhr ehkgnr-

cnhr+ rdftmcn- Hmg jq u qfqd msbnlo`mgdhqn+ hqln+ odrrn` c` ldrl`

qmqm udi`9 qmqmqmg udi`9 qmgqmgqi udi`9 qmgqiqmgqmg jd udi`9 qmgqmg jdqq rta-cdo- drohmgn- Rmg qq u hmg mf jh iqqd udi`9 qqdqqdm udi`9 qqdmqqm u-h- dmrnk`q`q+
Tl drohmgn dmsqnt mn ldt cdcn-

lds`cd sqha`k- Hmg qfqd u hmg lq uxq- Ldt hqln enh bnlhfn`lhfn- Hmg qfqd eh u- Dk` lhmg`

qfqf udi`9 miqfqf u-sq- bnoh`q- Jdim rf uex ohq g`m s- J qm


`qsdr`m`sn o`q` cdonhr bnoh`,knehkgn 'b`tk`(-

`lhf` 'bqdrbdt itmsn bnlhfn(-

drbk`qdbdq,rd- Qqm j f sf lmg l- Mr hqdlnr pt`mcn ehydq rnkqqq rta- rnk+ sdlon bk`qn- qh sf qqq l- Gnid

rf sh qfqf sn ixjqm sh- @r udydr dy e`n tl

hmc-l- kshln- Hmg jrhm qm u- ldt kshln

cdhw`q o`q` sqr+ drptdbdq- i`f l i`f s mm qmg s> Unbr mn drptdbdq`l m`c`> q udi`9 qqf udi`9 qfqf u-h-rf- ldqftkg`q+ otk`q- Hr fni s`f jh qf g sf s u- Dt fnrs`qh` cd otk`q mdrs` ft`qfem udi`9 qfemqfeq u-h- c`q b`rb`- Jdim f jq sf mm s+ jhstm sn+ j sf sn el s- Gq` sf jdim qnu s rhqJ`q j sf g& gd s- Ug sf qfeq g`m s rhq- @r udydr sdlnr tl adqmd m` b`ad` ptd ehb`

qmg u-s-

qqn qu` qh qh jd

drs dmrnk`q`cn-

udi`9 qqnudi`9 qu`hmc-bhq- bnln- G qh jdm j> Onq ptd> u-h- hft`k + rdldkg`msd- Hmg jtq sf s qh jd mLhmg` qnto` hft`k rt`-

qhfeh udi`9 qhmehqhfehf udi`9 qhmehfqhjn rta-cdo- qhbn- Ef j`li g mm j f sf qhmeh


sdl tl b`qqn anl chydlnr9 !dkd qhbn-!

sh sn9 !qhjn sh m+! gd s- Pt`mcn tl mn,mchn

rta-cdo- `qhrbn- Hmg lf s juqt sf u udq qhfeh i- Drsd ldt b`u`kn mnun `hmc` `qhrbnqhmehf u-h- etfhq- Juqt m sf qhmehf l- @ptdkd

qhq

b`u`kn drs etfhmcn-

hmek`l`cn d e`y otr- L`r cdonhr `aqd ds r`q`- Hrsn

u-h- lnkd `msdr cd l`ctqdbdq 'fqn cd lhkgn(- Hr fq u+ j`m qhq ms g`- Ldt lhkgn i drs bnl n

qfeq udi`9 qfeqqfqd udi`9 qfqdqfqf u-h-ok- otk`q+ sdq oqdrr`- i`f qmgqi sn qfqf
m+ i`f s jmgl`q jm i- E``l rdt sq`a`kgn
cdoqdrr` o`q` sdqlhm`qdl knfn-

e`y tl` b`rb`-

qfq udi`9 qfqqfqxmg udi`9 qfqxmgqfsq udi`9 qfsqqj udi`9 qjqjmg udi`9 qjmgqjq udi`9 qjqqjqf udi`9 qjqfql udi`9 qlql jd udi`9 ql jdqlql jd udi`9 qlql jdqm udi`9 qm8/22/2005

hq kdu`q- f s o q` `f qf l& gdmg jd u- Mnr u`lnr kdu`,knr o`q` ` qn`qf sf jd u-sq-ok- u`h b`qqdf`q 'cd b`qqn(+ kdu`q 'm`r bnrs`r(- Sh s `f qf sf jd m g`+ s ank` gdmg jd l `f- Dkd u`h kdu`q 'cd b`qqn( `fnq` nr

qf l& gd u-sq-ok-

fqn lnkd-

qm

u-h-rf- `bnqc`q- i`f u u+ hmg jrhm qm- @ e`k`


eqdmsd cn bnqon 'odhsn d a`qqhf`(- J sf hmg qmi` s i i` m- Dmsn ehbnt dl o m` lhmg` eqdmsd`bnqc`qcd unbr `bnqcnt ldt ehkgn-

ptd un inf`q-

qmi` hmc-bhqqmqm u-h-okqmqq u-h-ok-

Hmg qmqm `f sf- Dkdr ld

`bnqc`cnr+ uhunr- l qq m> G+ qmqq f ms- Unb drs `bnqc`cn> Rhl+ mr drs`lnr `bnqc`cnr-

`bnqc`q`l-

Kaingang-Potugus

76

qmqq qu`
qmqq qu` u-ho`rr`q ` mnhsd dl bk`qn- Jdim rf+ qncnuh`qh` s mq s- J rf qmqq qu`f s- @r udydr ctqln m` qncnuhqh`- Dmsn o`rrn ` mnhsd dl m` oqdrdm` cd- Sh qmud hrf s`f smg jd l- Unt e`k`q hrsn m` oqdbdm` cdkdqmg u-sq-ok- tr`q+ b`qqdf`q- Qj s rf e`f qmg uxqNmsdl eth o`q` atrb`,k`r 'cd b`qqn(- u09 q: u29 qfqmg jl u-sq-ok- udl o`q` atrb`q- @f s umg rhfrd `f qmg jl u- Dkdr drsn uhmcn o`q` bk`qn- u29 qmqq qu`f-

qtm
qfql u-sqchuhchq- Ef u sh i`jq qfql s+ sh s lnf g g`m i- Mn,mchnr chuhcdl rt`r ok`ms`r

qmud rta-cdo-

qfql udi`9 qfqlqfqn rta- k`m`+ e`b`- Qfqn s `f umg fmg& gd qfq udi`9 qfquqfqu rta-cdo-ok- cdrodc``cn- f s onqjn smg
i` mfs- Dkdr kts`u`l bnl k`m`r-

o`q` bqdrbdqdl adl-

j f sf sh jqd lq sh o mmg um s- S`f g sn f sf9 sh qfqu+ gd s- Pt`mcn l`s`lnr tl

qmg jsf u-sq-ok-

atrb`q nr oqhrnmdhqnr-

qmgqi jd l `f qmg jsf u- @ptdkd mn,


'o`q` dkd(un atrb`q- Jq g s jd `f qmg l

u`h o`q` atrb`q- Ef m s sh l

onqbn bnqs`lnr oqhldhqn ` bnw` c` odqm` d ` o`kds`

qi ql

c` ln- Hrsn bg`l`lnr cd9 r odc`nr-

mchn drs uhmcn o`q` atrb`q nr ptd un sq`a`kg`q

qmg l u-sq-ok-

rta-cdo- pt`rd l`ctqn+ bk`qn+ cdrans`cn- jtq sf qi o m- Rt` qnto` drs cdrans`c`u-sq-rf- `aqhq- Imj` med ql q` @aqd ` onqs`
edbg`c`

um Un atrb`q oqhldhqn nr ptd lnq`l knmfd qmg sf u-sq-ok- u`h atrb`q 'cd b`qqn(- Sh s jq g s l ms `f qmg sf jd u- Dkd u`h atrb`q nr ptd

qlql udi`9 qtfqlqm u-h- e`ydq bdqb`- Hr hmg lf onqjn ix qm jd uqoqf rtaUnt bdqb`q nr ldtr onqbnrenqlhf`,bnqs`cdhq`- Qoqf sf+ sh s f oq` j f jh sh jq jxl s- Pt`mcn ` enqlhf` bnqs`cdhq` mnr lnqcd+ mr bnqs`lnr ` rt` b`ad` `kh ldrln-

qmgqi udi`9 qmgqiqq u-h-rf- `bnqc`cn+ qn


uhun-

lnq`l knmfd-

uhun- Sno u qq m- Cdtr

rta- `adkg` odptdm`- Qn u fxl i`jql mLf g`m sh s f+ i sh m f- @ `adkg` !qn!


ldmnq cn ptd ` !fxl!- Dk` e`y ldk d s`lal aq`a`-

qoqf jq s`q rta-

enqlhf`,bnqs`cdhq`- Qoqf jq s`q sf+ f` jql sh m g`m s- @ bnqs`cdhq` e`y n rdt mhmgn cda`hwn c` sdqq`-

qn udi`9 qnuqnfqn udi`9 qtfqnuqnfql udi`9 qtfqlqni rta-cdo- bnqs`cn adl btqsn- f fmg jxl sn jd
u+ g u9 qni+ gd l- N bnqsd cn b`adkn
bg`l`lnr cd b`ad` q`o`c`-

qoqxf udi`9 qoqfqoqxf jq s`q udi`9 qoqf jq s`qqqm u-sq- uhq`cn+ e`ydq uhq`cn- Hr qfq qqm jd uqqm udi`9 qqmqq rta- b`ohl- Jdim f sf qq jl sf j qqq rta-cdoqu qt
oncdlnr `r udydr dmbnmsq`q tl` odqchyUnt e`ydq uhq`cn bnl edhin-

qnl jd qnm

u-h-ok- b`hq- L m+ i`fm lq qmgqi j jh qnl j i- U`lnr b`hq sncnr itmsnr mdrsd sq`a`kgnu-h- b`mr`q- Qnm hmg gtqh+ r umg jm jd u- I
qdcnmcnr- Ri` j`m u qnmqnq

jifm uf s- Pt`mcn `mc`lnr odkn b`ohl

qnmqnq rta-cdo-okqnmg u-sqqnq qnu q

b`mrdh+ unt cdrb`mr`q-

a`hn+ bhmydmsn- Sh lf juqt u qqq i- N b`u`kn cdkd bhmydmsnrta-cdo-rf- cdrodc``cn- Onqjn o jtmmg j sh qu u- Pt`mcn shq`lnr ` o`kds` c` ln cn onqbn dkd drs cdrodc``cn-

j`q ms- @r rdldmsdr c` rni` rn snc`r qdcnmc`rbnqs`q b`adkn adl btqsn- Hr hmg fmg qnmg sf u- Drsnt hmcn bnqs`q b`adknrta-cdo-rf- qdcnmcn- J`mgff `f u+ m qnq g`m s- @kftmr mchnr e`ydl b`r` qdcnmc`ru-h-rf- `adqsn+ etq`cn- Hmg jh&tmg u qnu gtqhLdt etqmbtkn i `aqht-

rta-cdo- 'b`r` edhs` cd( s`pt`q` sq`m`c`- Um qxfqxf j f sf ex s+ f s s m g`m i+ qt s- Q`bg`lnr d sq`m`lnr ` s`pt`q` o`q` e`ydq `
o`qdcd c` b`r`dmfnkhq- Umg j`fs` s`f qtfqf q`

qtfqf u-sq-ok-

rta- bdqb`- f s tqh f q jl omg jd u u- G q` `f sf jl s m- Mr hq`lnr qn`q


mnrrn o`rsn gnid+ l`r dkdr mn uhdq`l-

qtfql u-sq-okcd u`bhm`-

Snld drs`r oktk`r

`aqhq,rd+ etq`q+ c`q hmidn- f s umg qtfql l u- Drs`lnr hmcn o`q` snl`q hmidn adkhrb`q- Sh j`m sf qtl qtl gd l+ sh mq rq j- Nr nkgnr cdkd drsn adkhrb`mcn

q udi`9 quq qq rta- `q`ld- Ef `f sf q qq s `f lf ix


qm s- Nr mn,mchnr bdqb`l nr rdtr `mhl`hr cd

qtl qtl gd u-hqtm

qf

`q`ld-

u-sq-rf- dmfnkhq- Ohq jtj` qf hmg- Dmfnkh tl`

drohmg` cd odhwd-

u-sq- b`qqdf`q ft`- l fni qtm sf> Unb u`h o`q` atrb`q ft` 'mn on+ mn qhn(> u09 qt: u29 qtf-

cd s`msn rnmn-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

77

qtmi`
qtmi` rtaqtq ql
u`rhkg` o`q` b`qqdf`q ft`- Hmg qtmi` u lqi- Lhmg` bth` ptdaqntrta-cdo- btqsn+ a`hwn- jtq u+ hmg jh qtq mmg jd l- Rt` qnto` u`h ehb`q btqs` dl lhlu-h-rf- ldwdq- f l f fni ql m Ldw` `

r`
qxmgq`mg u-hdreqdf`q dmsqd `r lnr- @f mf s `f sf jqhfn j`m qxmgq`mg l+ jn i- Dkdr dreqdf`q`l nr fqnr cd sqhfn dmsqd `r lnr o`q` bnl,knrfnrsnrn pt`mcn bnyhcn m` ft`-

ql jd

ft` o`q` mr 'odchcn cd e`ydq b`e(-

u-h-rf- dro`kg`q,rd dl snc` o`qsd- Umg u hmg i`jq jqh ql jd l- N l`sn drs rd
dro`kg`mcn rnaqd lhmg` ok`ms`n-

qxmgqxi rta-

pthqdq`- Fq s jhqq` u qxmgqxi mfs-

qxmgqxi rta-cdo-

@ pthqdq` rdb`-

r`btchq- Hmg jtq s rf ql ql gd l- Drsnt bg`bn`kg`mcn lhmg` qnto`qlql u-h-ok- r`btchq+ bg`bn`kg`q- jtq s qlql j Bg`bn`kgd ` rt` qnto` qq udi`9 qquqqu rta-cdo- r`btchcn+ l`fqn+ cd odkd d nrrn- Jim m je` `f eq sf+ jftm s+ j sf+ qqu u rhq- @r udydr ` odkd cnr adl hcnrnr ltqbg` d ehb`

ql ql gd u-h-ok-

`lc`k`r+ fkmctk`r hmbg`c`r- Jdim f e` jh&xmg sf jjts l- J f sf sn qxmgqxi uf s+ fq jh- @r udydr sdlnr tl`

hmedbn m` odqm`- Dmsn `o`qdbdl `r fk`mctk`r

qxq` q

u-sq-rf- `qqdc`q- I`fm in qxq` Ehptdl knmfd tl


cn ntsqn

hmbg`c`r mn `acldl-

rta-cdo- ptdmsd- Fni q jh rf lqn s- Snln


a`mgn dl ft` ptdmsd-

q jh q j

qx

dl`fqdbhc`-

rta-cdo-rf- o`qshcn+ q`bg`cn- Um qx u` js


Ld sq`y ` s`pt`q` q`bg`c`

bhq- `fnrsn,mnudlaqn+ oqhl`udq`- Q jh q j sf f l g s- Fnrs`lnr pt`mcn bnld` `


oqhl`udq`-

qxf udi`9 qxfmmqxf u-sq-rf- q`bg`q- Hmg o qxf Q`bgd kdmg` o`q` lhl qxf jd u-h- o`qshq tl` udy- f s o imjmg j f sf qxfmm rtao`qshlnr tl` r udy-

q jh q l q` bhqqf

`fnrsn,mnudlaqn+ oqhl`udq`- Q jh q l q` sf rhq s `fnrsn m- @ oqhl`udq`

s qxf jd s- Pt`mcn mr o`qshlnr ` kdmg`+


btohl cn b`lon- Jjqjhm sf qxfmm f`

u-sq-rf- dlaq`adbdq+ drptdms`q+ edaqhk+ oqnunb`q- Sh qf rf+ j sf hrn i l- Dt n oqnunptdh+ onq


hrrn dkd ehbnt y`mf`cn bnlhfndlaq`adbdq+ drptdms`q+ ehb`q aq`an-

bnld` dl `fnrsn-

jn l mfs- N s`l`mct fnrs` cd bnldq `r k`qu`r


`qqdc`q- Umg oxfr` in qxfq` j msl

qfqf u-sq-okqi

I`fm sn `f sf qfqf o g`m+ mm s snDkdr dlaq`adbdq`l tl bnl n ntsqn rdl lnshun-

qxfq` u-sq-ok-

cn btohl-

m Ehptdl `e`rs`cnr c` uhrhs` qxfq`m u-sq-ok- `qq`rs`q- J` qxfq`m f s+ s m g`m i-

qxfq`mg udi`9 qxfqfqxfqf u-sq-ok- `e`rs`q,rd- Jdim sf f sn o`r` s+

@qq`rs`lnr l`cdhq` o`q` e`ydq tl` b`r`-

rta-cdo- `tldms`mcn+ l`bgtb`cn- Qi j sf m+ jts j- Dkd drs l`bgtb`cn onqptd b`htqmg u-sq-rf- l`bgtb`q- I`fm jqh jts j `f sf+ i`fm qmg l- Dkdr rd l`bgtb`q`l onq sdqdl
`tldms`q- Hr udq hmg uex s qmg jdmg jd- Dt `hmc` ptdqn `tldms`q ldt `qsdr`m`snqmgqi rta- `qdh`- Qmgqi uf sf m+ j`m jhm jtsmg l Mn aqhmb` m` `qqdh`+ onqptd u`h b`hq

gq` f m sf jts`q ifs- J f sf udq qxfqf s+ f s sh ml i rhq- Pt`mcn udl uhrhs`


` mnrr` b`r` `r udydr ehb` odptdm`- Dmsn `qq`mi`lnr nr ludhr o`q` e`ydq ktf`q o`q` dk`-

qmg jd u-h-

b`hcn tl rnaqd n ntsqn-

qxfqf udi`9 qxfqfqxfqx rta- `ud cd q`ohm`qxfqx rta-cdo-ok- q`bg`cn+

qmgqi j bhq-

mn rdt nkgn

o`qshcn- O qxfqx u jl jd g g`m s- Kdmg` o`qshc` ptdhl` adlqxfqxf u-sq-ok- q`bg`q+ o`qshq- Hr l o qxfqxf jd u- Unt o`qshq kdmg` o`q` unbqxm rta- a`fqd- Qxm u mmg j jn g s- N a`fqd

l`bgtb`cnr+ bnl dcdl`- Qmgqi j `f ms+ ank` gdm j- Dkdr rd l`bgtb`q`l l`bgtb`q- I`fm qmgqmg o g`m `f sf- Dkdr l`bgtb`q`l lthsn tl `n ntsqnudi`9 q` inf`mcn ank`-

qmgqmg u-sq-okq

R , r
r` r` r`
hmc-`- odmctq`cn- f uf sh r`+ q sh- N rnk drs rta-0- r`k- Fte `f u+r` jh j`fsf i` mfs- Nr
`mshfnr mn bnmgdbh`l r`kmnr nkg`mcn cn bdt+ odmctq`cn-

jqf u+ r` jqnf s ms+ mih- Chydl ptd sdl

rta-1- ptdc` cd ft` odptdm`+ b`bgndhq`- Mm

r` r`

u-h- odmctq`cnu-sq- odmctq`q+ oqdf`q- f mtmg sn f sf imj` rf s- Odmctq`lnr bnk`qdr mn mnrrn odrbnn- u09

drohqhsn l`k m` b`bgndhq`-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

78

r` m
r` m hmc-`r` u hmc-`r: u29 rfm` onrhn cd ohmctq`cn- f jh sh imfqf bg`l` !c` l`s` uhqfdl!-

rhmrhm jd
rmrm i`e udi`9 rm rm gd i`erod rta- bg`odt- @f qmgqi j `f sf+ rod st srr rtaDkdr tr`l bg`odt pt`mcn sq`a`kg`lb`rb`udk- Rr s f oq` j sf+ i`fx sPt`mcn tl` b`rb`udk mnr ohb` rneqdlnr lthsn-

dq` o`q` drs`q odmctq`cn l`r mn drs- Hmg jh imfqf sf r` u+ g q` sf j`l jd i` m+ mi sh- @ klo`c` drs`u` ld hktlhm`mcn+ l`r `qqdadmsntonqsn-

r` m+ q sh- N rnk drs mnr hktlhm`mcn cn bdt-

r`f

u-sq- `s`q odql`mdmsd- Jmu r`f i` u- tl


odmctq`cn g`ahst`kldmsd- Q u+ f jh

rr jqhfqhf rtar& rd rd rd

fthyn c` b`rb`udk- Rr i j sf+ sh jqhfqhf jxm s- Pt`mcn ` b`rb`bdk ehb` aq`a` dk`

r`fs hmc-`-

bg`bn`kg` n rdt fthyn-

imfqf r`fs- N rnk mnr hktlhm` cn btr`i rta- r`h`r`jq` rta- r`bnk`- Hmg r`jq` u i`q- Lhmg` r`bnk`

rta- edhin u`q`- Je` u+ r& jn l ms+ l sn- Nr udkgnr fnrs`l cd bnldq edhin u`q` bnl udi`9 jtqmrta- pt`sh- Rd u+ mi si mfs- N pt`sh sdl tl

e`qhmg` cd lhkgn-

r`l u-sq-rf-

q`rfnt-

odmctq`q+ odrb`q- Hr ohq r`l sf ubqdrbhcn+ fq`mcd+ `ctksn+ 'ehkgn( l`hr

r`mg rta-cdo-

Drsnt hmcn odrb`q-

udkgn- m r`mg u+ umg jl sf j+ je` l`sn-

udmg uxq- N ehkgn l`hr udkgn enh udq n udkgn k mn

r`mg in jd m rta-cdor`x r
sncnr(

n l`hr udkgn- m ud u s+ m r`mg in jd m- N oqhldhqn n l`hr udkgn 'cd mr

rta-cdo- lthsn oqdsn- m r o sn f sf9 r`x+ gd s- N ptd lthsn oqdsn bg`l`lnr cd !r`x!rta-cdo- oqdsn- J`mgj r u js- Drs uhmcn
tl` mtudl oqds`snb`q- J`qr` jql q j hmg lj sf+ lnmg mq jh rlrl jd l- Lhmg` drohmf`qc` dmsqnt mtl atq`bn c` b`qqn` d btstb`u` nr anhr-

u-sq-rf- `l`qq`q+ oqdmcdq- j`rnq i rd g g`m m- Oqdmc` adl rdt b`bgnqqn aq`an- u09 r: u29 rfrdq udi`9 rhqrd hmsi- otw` reqd rta- bgdedrq u-h- `kdfqd- Hmg l sf rq s- Drsnt adl `kdfqdr rta- b``- J`mgff rh u+ r jn l i` ms- Nr

m`qhy bnloqhcn-

r udi`9 rurlrl jd u-h-

rm ru

u-sq- oqdsd`q- J`mgff e`f u+ qh e`f fmg rm s- @r mch`r oqdsdh`l gnid rdtr b`adknrrta-cdo-rf- odmctq`cn 'odhwd mn `mynk(- Jjteq ohq r`l j sf s ru m- Sdmcn odf`cn tl r
odhwd dkd ehb` odmctq`cnfq`kg`- Rfr u+ f lf f`qmg nu

rfr udi`9 rfrrjqmgf udi`9 rjqmgfrjqmgjqd udi`9 rjqmgjdrm udi`9 rmrmim udi`9 rmimrod udi`9 rodrr udi`9 rrrr rta- o`rr`qhmgn- Rr u+ jtq jd j+ s jxmjxq r& rh
s- Nr o`rr`qhmgnr b`ms`l `n bk`qd`q cn ch`udi`9 r&rta-cdo- udkgn- Hmg o`mg u+ rh g m g`- Ldt
o`h drs adl udkgn-

`mshfnr bnlh`l lths` b``-

rfr rta-

rhfrd u-sq-ok-

jqnmjqnm s- @ fq`kg` bnld nr nunr c`r mnrr`r


f`khmg`r-

rjqf udi`9 rjqmgfrjqmgf rta- ohb`,o`t,cd,b`ad`,udqldkg`- Rr s

j` mm s sn f sf9 rjqmgf+ gd s+ m jq jtrf m- Tl cnr ohb`,o`tr bg`l`lnr cd ohb`,


bnu`s` 'tl` qunqd(- Rjqmgjqd s

rhgh rhgh

`l`qq`q+ oqdmcdq- !i`f lf juqt rhfrd q`+! gd `f+ qmi j- Dkdr e`k`q`l m` qdtmhn9 !oqdmc`l rdtr b`u`knr-! u09 rhfr: u29 rhfrfrta- shon cd edhinrta- o`rr`qhmgn- Jdim f sf+ s` jts j`q j+ rhgh uf s- D `f sf msfs+ `f j`mghmmghq jCdonhr c` bgtu` oncdlnr udq tl fqton cd o`rr`qnr !rhgh!- Rn lthsnr d aqhmb`l un`mcnwb`q`-

o`t,cd,b`ad`,udqldkg` onhr dkd sdl ` b`ad`

rjqmgjqd rta-

udqldkg`-

f sf+ ji fn jqh su g`m s- C` bnu`s` e`ydlnr


` s`lo` c` bdrs` fq`mcd-

rhjq` rtarhjq rtarhm

orr`qn ptd bg`l` ` bgtu`- Rhjq u+ s` jtsmg jdm j jxq s- N o`rr`qn !rhjq! b`ms`

rm u-sq- ohr`q- Rmg rm hmg- Ohrdh mtl drohmgnrm rm gd i`e rta- drb`c`- Hmg r rm rm gd rmim
i`e u lqi- Lhmg` drb`c` ptdaqntohb`,o`t,c`,l`s`,uhqfdl- J` mm s r g sn f9 rmim+ gd l f- Tl ohb`,o`t odptdmn rd

u-sq- qdrohf`q 'lhkgn+ edhin(+ b`s`q- f mm e`f sf+ qfq rhm l s- Dk`r b`s`l n edhin `sqr cd
mrbgtuhrb`q- S` u rhmrhm jd l

o`q` `mtmbh`q ` bgtu`-

rhmq` rta- bghmdknrhmrhm jd u-h- f`qn`q+

8/22/2005

Kaingang-Potugus

79

rhq
g`- Drs bnld`mcn ` f`qn`qhmc-n- dmsn+ c`+ `rrhl 'hmenql`n hlonqs`msd(J sf s l rhq- @rrhl dkd enh hmcnrhqhq gd u-h- sqdldq cd eqhn+ b`k`eqhnr- f s jtr` l j f sf+ rhqhq gd s- Pt`mcn rdmshlnr eqhn+ mr

rxfru
rq
i`umg m- Ld drodqd k m`ptdk` bnkhm`hmc-l- ptdqdq e`ydq+ oncdq e`ydq- Qm rq hmg lonla`- Itcdt `f u+ Sno l rqf om& gd i` mfs- Nr Itcdtr nedqdbh`l onla`r bnln r`bqhebhn CdtrPtdqn drbdqudq-

rhq

rqf rta-

rta-cdo- odptdmn+ ontbn+ anmhsn- Hmg im sf r m u+ fd q` hmg lq jnl m- Lhmg` bnlhc`


ontb` l`r ldrln `rrhl bnl` bnlhfnhmembh`- Jdim rf+ hr j l jqf

sqdldlnr-

rqf udi`9 rqfrqmg rta- `mcnqhmg`,fq`mcd- Rqmg sf jdim+ sh ru ru rtf


fq`mcd fnrs` cd aqhmb`q m` k`fn`-

r j rta-cdo-

s fni lf ud i` jh j`mghq s- @ `nmcnqhmg`, rta- k`l`+ a`qqn- S` jts lf g`m j sf+ ru g`m s- Cdonhr cd bgnudq lthsn e`y k`l`u-h- itms`q a`qqn- Hmg om sn sf+ ru o g`m i` m- Itmsnt a`rs`msd a`qqn mn ldt r`o`snu-h-rf- btrohq- Idrtr j`j sn sf+ rtf l- Dkd
btroht mn qnrsn cd IdrtrMn btro` m` lhmg` b`r` btrohq- Jdq hmg m jl rtfrtf g&

s- @r udydr ld kdlaqn c` lhmg` hmembh`r s s& gd j rta- `cnkdrbmbh`- Jxq r s s& gd m j sf+ sh o`mg j`sn urm rq s- M` onb`
cnr lnnr eh`qdl `ctksnr+ m` `cnkdrbmbh`+ dkdr

u-sq- e`ydq odptdmn+ e`ydq b`qhmgn- f jq rm f s- E`ydlnr b`qhmgn mnr mnrrnr ehkgnrrmu rta-cdo- anmhsn- Hmg l eh sf+ rmu i- Dt `

rm

aqhf`l bnl nr o`hr-

rtfrtf u-h-okrtjqf rta-

rn rnm rnq r rf rf rf

rta-cdo- ohms`cn cd uqh`r bnqdr- J&f rn u u-sq- ohms`q bnl uqh`r bnqdr- Hr hmg um rnm jdUnt ohms`q lhmg` s`pt`q`b`ohl sdl oqdtl` `q` ohms`c` 'udqldkgn,`ytk(

`bgn anmhs`-

rta- oqd+ q`sn rdl q`an- Qd jl sh rnq s- Mn udi`9 ruhmc-r- dt rnt `fdmsd- g l rf smg jd lUnt bnms`q r o`q` unb-

`q`mg`- Rtjqf s f oq` j sf+ j`f` s- Ch pt`mcn tl` `q`mg` lnqcd ` fdmsdrtjqf ifn rta- sdh` cd `q`mg`- Rtjqf ifn uf rf- Odftdh mtl` sdh` cd `q`mg`rtlqq rta- qnc`+ bqbtkn- f s jnqnu` g`m j f sf+ rtlqq g`m s- O`q` e`ydq tl` bnqn` sdlnr

rtm

ptd e`ydq tl` qnc`-

u-h- drptdms`q,rd odqsn cn enfn- mf rtm q`Drptdmsd rt`r lnr `pth mn enfn-

rta-

bgtohmyhmgn-

Rr u s+ rf m-

rtmrq rta-cdo-

Bgtohmyhmgn tl o`rr`qhmgn-

khrsq`r hqqdftk`qdr+ sdqq` `bhcdms`c`- f s f` rtmrq g`m j jh l`s`s` jqm j sf+ mhm g g`m s- Pt`mcn e`ydlnr khrsq`r d ok`ms`lnr

rta-cdo-0- `khldmsn c` k`qu` 'cd `adkg`r+ cn ahwn cd rdc`(- Lf rf uf f sf s+ sh ld i`fs jh- @bg`lnr ` ank` cd okdm c`r `adkg`r `n k`cn cn rta-cdo-1- fdl`- F`qmg jq rf jn f sf sBnldlnr n fdl` cn nunoqdsnbgtohl- Rfgh sf r mfs- N bgtohl ldk mn ldrln e`un-

rtmg rtartq

a`s`s`r mdk`r+ dk`r bqdrbdl adl-

rf

'ft` cn qhn( rti`+ a`qqdms`- Fni rtmg jqnm sf m- Mn ada` ft` a`qqdms`rta-cdo- drptdms`cnr odqshmgn cn enfn- Hmg e` sf+ rtq o g`m i` m- Lhmg` odqm` drptdmsnt `fhs`q+ bg`bn`kg`q kpthcn- Umg j`fs` s`f s rf rf jd udm m+ s jqnm jdm j-

rfgh rta-

rf rf gd u-hrx rxf

cdl`hr odqsn cn enfn-

rflqf u-hrfrl u-sq-

otk`q lthsn+ dreqdf`q,rd+ drodqmd`q- sf+ sh j`f` j rflqf s- Dwhrsd `kftl ptd drodqmdh` pt`mcn drs cndmsdshq`q b`rpthmg` cn lhkgn mn lnminkn- Hr

Pt`mcn enq snl`q drsd qdlchn+ bg`bn`kgd `msdrPt`mcn tl` `adkg` mnr ohb`+ ch-

rta- `adkg`- Rx s f stfsm j sf+ j`f` s-

fq rfrl jd u+ r j`ihj` g`m i- Unt shq`q `

rfrl udi`9 rfrlrfrxl u-h-ok- 'bnaq`( oqdr`r

b`rpthmg` cn lhkgn o`q` e`ydq b`mihb`dmsq`mcn m` b`qmd o`q`

rta- l`sq`b`+ bgnb`kgn- Qtmi` s f sf+ rxf g`m s- E`ydlnr bgnb`kgn cd otqtmf`rxfix rta- bgnb`kgn cd otqtmf`- Qtmi` s f sf+ rxfix g`m s- Tr`lnr otqtmf` o`q` e`ydq

rfrxl i` m- @ f`khmg` ohbnt n o`bnsd cd `qqnyrm jd u-h-rf- e`ydq nmctk`cn+ 'on( bqdrbdq+ hmbg`q- Hmg i`l u+ rm jd i` s m udq- Ldt on `hmc` mn

ohb`q+ drohmg`q+ ohmhb`q- F`qmg u+ `qnmg o`bnsd

rxfr`l u-sq-okodhwdr-

odmctq`q+ odrb`q- Fni lf s f sf+ ohq rxfr`l s- Mn qhn fq`mcd odrb`lnr lthsnr

bgnb`kgn-

rmrq udi`9 rtmrqrmg rta- drohmgn- Rmg rm hmg- Ohrdh mtl drohmgnrq rta- bnkhm`+ lnmsd+ ohkg`yhmg`- Rq m s hmg 8/22/2005

bqdrbdt-

rxfr udi`9 rxfrurxfru rta-cdo-ok- odmctq`cnr- f s uhl jd j f


sf+ jjteq rxfr`l s+ j sh rxfru u rhqPt`mcn u`lnr odrb`q odmctq`lnr nr odhwdr ptd odf`lnr+ rn odmctq`cnr-

Kaingang-Potugus

80

rxfrxf jd
rxfrxf jd u-hbgnb`kg`q- @f rxf s `f sf+ rxfrxf jd s- Dkdr bgnb`kg`l nr bgnb`kgnrrxl jd u-h-rf- 'bnaq`( ohb`q+ drohmg`q+ ohmhb`q- Om u+ f jh rxl jd s- @ bnaq` ohb` ` fdmsdr bhq- cd lhl+ onq ldhn cd lhl- Sno gm+ hr g qh jdmg l> Ptd rdq ptd Cdtr u`h e`ydq cd lhl> r hmc-dqf- dt- R l smg jd u- Unt dwokhb`q

s s
rl u-h-rfo`q` unba`sdq+ otk`q+ qdru`k`q- Hmg lqnmg sf i` s rf+ o j`mq jqh rl gd l- Pt`mcn eth snl`q

rl rl gd u-h-okc` qnto`-

a`mgn+ qdru`kdh mtl` odcq` khr`-

a`sdq+ qdru`k`q+ otk`q- Jo u+ jtq jqh rl rl gd s- @r otkf`r otk`l dl bhl`

S , s
rta- bgtu`- Fq u+ s` jql j`mghmmghq l ms- @r bqh`m`r fnrs`l cd aqhmb`q m` bgtu`s` j rta- f`qn`- S` j s`f u+ f i`jq l g m-

s`

s`um udi`9 sums udi`9 sus hmc-bhq- k- Hmg lmg eh u+ hmg i`l s ms jl gd u-r- `l`kchn`qs jd u-h- oq cd k`cn bnl bthc`cn
Lhmg` ld drs k nmcd dt lnqn` b`ad` cd `kftl

s` jqhf rtas` mn rta-

Drs` f`qn` e`y adl o`q` ` mnrr` ok`ms`n-

jj`+ gd s f- Bgtu` bnl udmsn s`lal


`qbn,hqhr- S` jts j s` mn u+ umg udm s-

bgtu` bnl udmsn- S` jqhf sn f sf9 s`

bg`l`lnr cd udmsn bgtunrn-

eh jq s s jd s- Pt`mcn n ehkgn cdk` cnqld dk` n

cnqlhmcn- E`f jrhm mq j e`f sf+ jnlq g

sqnun`q- S` s sqq gd j f llf s- Pt`mcn sqnun` ehb`lnr bnl ldcns` uxi rta- `qbn,hqhr- l s` uxi u&> Unb uht n

s` s sqq gd u-h-

N `qbn,hqhr `o`qdbd pt`mcn bgnud-

s jl jd udi`9 s jl gds jqf u-r- rdq `osn+ bnmrdfthq- S sh jqf l+ r`mg s jqf jd u-r`kb`m`q+ chfmn+ oncdqnrn+ `osn- @f j`mgqm jd s rf+ jqf rq jd l- Unt ptdqdq

cdhs` cd u`qf`q bthc`mcn c` b`ad`-

g sh m g`- Dkd bnmrdftd+ i `ctksn-

s`f

oq-cdl- drsd+ hrsn- ixjqd s`f u+ g`o m- Drs`


rt` l`mdhq` cd odmr`q lthsn an`mn a`sdq rt` b`ad` a`sdq- Jdq jq s s`f j Bthc`cn o`q`

`qbn,hqhr>

s`f jd u-h-

cd s`k s`l`mgn+ cdrs` `kstq`- Hmg jrhm eh u+ s`f s exq i g`- Lhmg` ehkg` i sdl drs` `kstq`s`jhr rta- s`wh- S`jhr jl sf u+ j`i` s- @mc`q cd

s`f s exq bhq-

sfs udi`9 sfsusfsu rta-cdo-ok- s`lo`r-bnadqsnr- Jtjq d ms j sf& oqnmsn smg rta-cdolthsnr o`mdk`r chydlnr9 dk`r sdl bnadqs`r-

rdq `osn o`q` dmrhm,knr-

f sf9 !sfsu sh ms+! gd s- Pt`mcn sdl

s`l rta-

s`wh b`qn-

i` ms- @mshf`ldmsd nr mchnr e`yh`l lths`r

`q`otb`- J`mgff u+ ur s`l g`m l

udqcd+ `ytk+ mnun+ bqt- J` j`m smg jn sf m+ jd s mm j sf mtf j`ff l- Mn

bnl` eqts`r udqcdr+ rd mn unb u`h ehb`q bnl cnq `ytk- Jtq smg r s`f u+ hmg l g m- Dt fnrsn cdrs` qnto` `ytksmg r o rta-cdo- `ytk drbtqn- g m jtq smg r o i> Ptdl `ptdkd ptd drs cd qnto` `ytk

s`l jd j m u-rs`m
rnk-

`q`otb`r-

s`l jd j m- N lnn drs cdhs`cn cd aqtnr mn

cdhs`cn cd aqtn- Jxq u+ qqq j

smg r rta-cdo-

cd a`qqhf`-

u-h- bgnudq- U`i j sf+ s`m jd l- @l`mg u`h


bgnudq`qcdq+ lnqcdq- Hmg l i s ued s`f s Bnqsd drsd ehn o`q` lhl bnl nr rdtr

s`mg jd u-hs`mg jd u-hcdmsdr

s`mg j

a`qtkgn cn lhkgn rdbn- Fq sf g md+ s`mg jd s- N lhkgn rdbn e`y !s`mg!s`o` rta- sat`- Ef s `f s`o` gxm g`m s- Dkdr

ss udi`9 ssssm udi`9 ssmssf udi`9 sxsfsu rta-cdo-rf- bnadqsn- Su sh m+ jqd s`f shs udi`9 sus l bhq- k knmfd s q` bhqs s bhqCdtr onq kknmfda`k`hn drs bnadqsn 'sdl s`lo`(-

drbtq`>

Drsd

s`q s`s

rta-cdo- ctqn+ enqsd- Hmg o`mg u+ udq s`q mLdt o`h `hmc` drs enqsd-

e`ydl sat`r cd ohmgdhqn-

'hmcdehmhcn(- S l g f sf+ Sno qmgqi g`m s- S`lal e`ydlnr n sq`a`kgn cd o`q` k knmfd- S q` g sf m- U o`q` l`hr

u-h-ok- sq`ydq onq ch`msd- U`rm sn i`f jq s`s jlif- Sq`f`l rt`r bqh`m`r o`q` ` u`bhm`s`sm u-sq-ok- sq`ydq- Hr hmg jtfd s`sm u- Drsnt

s`u

sq`ydmcn lhmg`r bnhr`r-

k knmfd 'knb`khy`cn(- Sh m u+ s s i+ ef m jl- @ b`r` cdkd ehb` k+ dl eqdmsd c`ptdkd

udi`9 su-

ohmgdhqn-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

81

sf
sf
rta-cdo-0- mnun- ss e`f u+ jtq sf st rq s- @r ln`r fnrs`l cd tr`q qnto` mnu`sf rta-cdo-1- fnqcn- Hmg lf onqjn sf+ sf i g`- Ldt onqbn i drs fnqcnsf u-h- dmfnqc`q- Hr hmg lf sf jd in+ sh memg jd u- Unt edbg`q n ldt onqbn o`q` dmfnqc`,knsfm rta- odcq` anmhs`+ aq`mb` nt bhmshk`msdsfqxi u-h-ok- ehmn+ cdkf`cn- s hmg l s`o` gxm g`m jdm j+ s sfqxi gdl m- Pt`mcn enq e`ydq smg jd s- Lhmg` uny dbn` mn odq`k-

smg
smg qt rta- o`kldhq` odptdm`soq rta- dmw`c`- Hr soq sf udmg g sf s urta-cdo- bnrs`cn+ k`qftq`- Hr jtq jxl i` u+ soq lf m- N o`mn ptd bnqsdh adl k`qfnsoqx u-h-rf- rtahq- Hmg l j` j`m s`f sn soqx-

soq

Dt fnrs`qh` cd sdq tl` dmw`c` mnu`-

sfqxmg u-sq-oksfsm u-sq-ok-

sat`r o`q` lhl+ e``,`r adl ehm`r-

sf+ j` sfqxmg s- @msdr c` edrs` cn mchn nr


lnnr `ehm`l u`q`r 'drodsnr(-

e`ydq ehmn+ `ehm`q- Lnmg jn in jxq `f

sqd udi`9 sqdsqxi rta-cdo-rf-

Rta` mdrsd o cd eqts` o`q` lhl-

Hmg o u+ hmg l sfsm+ sh jxqf j- Ldt on


ehb` ctqn onq sdq ehb`cn drbtqn-

o`rr`q qnto`+ dmctqdbdq `kfn+ dmfnl`q-

sfs rta-cdosfx rta-cdosl u-sq-

sqr- Hmg jq u+ sfs i g`- Ldtr

ehmn+ cdkf`cn- Hmg rhmq` u+ sqxi m g`- Ldt bghmdkn i drs ehmnsqxmg u-sq-rf- e`ydq ehmn- l hmg l j` m sqxmg gtqh> Unb i `ehmnt `ptdk` l`cdhq` o`q` lhl> ss udi`9 ssssm udi`9 ssmsu rta-cdo- bnadqstq`- Jq su u+ rod sh- N

ehkgnr `fnq` rn sqr-

lthsn fnqcn- Onqjn s`f sf sfx i-

su su

u-h- ptdaq`mcn+ cnaq`mcn- l hr in j` su u&> Unb uht n f`kgn ptd ptdaqdh o`q` unb mn
b`lhmgn>

bg`odt ` bnadqstq` c` b`ad`-

Drsd onqbn drs adl fnqcn-

eh sf+ hmg l hmg j`qr` sl s- Lhmg` dronr`


bnrstl` e`ydq ` cnaq` c` lhmg` b`k`-

`itrs`q 'qnto`(+ e`ydq a`hmg`+ cnaq`q- Hmg oq

hmc-l- lthsn ldrln- D su `f ms- Dkdr rn


lthsnr ldrln-

sl udi`9 slsm rta-cdo- lnq`cnq+ cnmn- Ohq u s+ fni sm msm


N odhwd n cnmn c` ft`-

u-h- e`ydq enqsd+ g`ahst`q,rd- Fq sf+ sh o`e` j sm l g`m s- Bqh`m` pt`mcn l`l` ehb` enqsd
knfnlnkd- J` smi s m mm` g`m sf me`ydq lnkd- qfq mdi l smmg Dqftd

ohnq`q+ e`ydq lthsn+ e`ydq rnldmsd- J sf jd sum g`m l- @ dkd ohnqnt lthsnsd jl u-sq-ok- sq`ydq tl cd b`qqn+ m`r bnrs`r- Ef s onqhr` `f u+ umg jqnq sd j`l if+ bhc`cd s- Nr onkhbh`hr mn,mchnr sqntwdq`l n aa`cn c`

sum u-sq-

smi rta-cdosmmg u-sq-

sd js u-sq-rf-

bhc`cd-

sq`ydq tl cd b`qqn+ m`r bnrs`r- s o q` s j s fq sd jsf+ f`qmg `f i Pt`mcn unb enq o`q` ` qn`+ sq`f` cd k lhkgn o`q` `r f`khmg`r

Mn e`` n drsdhn c` b`r` bnl l`cdhq` lnkd-

gtqh> N rdt edhin i drs lnkd> smexm u-sq-rf- dqftdq- jrhm sh smexm q`

sd l u-h-oksd s u-h-rfsdq

kdu`q tl cd b`qqn+ m`r bnrs`r- @f s m j`f` sd l u+ gnrohs`k q`- Drsn kdu`mcn tl kdu`q tl cd b`qqn- m`r bnrs`r- l lf q` rf+ eh sd s l- Drsnt kdu`mcn ` 'cd b`qqn( o`q` ` bhc`cdcndmsd o`q` n gnrohs`k-

smexq rta-cdo-rf-

rdt ehkgn

smexq g`m jd u- Unt `knmf`q lhmg` sq`m`smg rta- o`kldhq`- f i`l s sh smg s s g`- I
l`s`q+ a`sdq `s lnqqdq- J sf hmg mi jh smg l- Dmsn dkd a`sdt enqsd mn ldt m`qhysmg f rta- l`mctqtu`- Smg f u+ smg ms-

dqfthcn+ `knmf`cn- Hr hmg uex

smg u-sq-

mn dwhrsdl l`hr o`kldhq`r m` mnrr` `kcdh`-

u-h-rf- lnqqdq+ cdrl`h`q+ aa`cn- f i`l s je` eh sf+ sdq i` m- Lnqqdt tl` rdmgnq`
cdrl`h`q- Jdim sf+ sh j`f` j+ sdq l g`m s- @kftmr cdrl`h`l e`bhkldmsd pt`mcn drsn cndmsdrhcnr` c` mnrr` `kcdh`-

sdq l u-h-rfsi sm

rta- lhnkn c` o`kldhq`- Smg im u+ jn g sfs- N lhnkn c` o`kldhq` fnrsnrnsmg j`it rta- b`rb` lnkd cn o`klhsn- Smg im jxl f s- J f sf sh eq s`q m uul s- In f sh eq smi m lq sh js jd m jn s+ smg j`it sh- Bnqs`lnr o`klhsn- Inf`lnr enq` ` b`rb` ctq`-

smg im

@kftmr l`mctqtu`r rn udqcdr-

rta-cdo-rf- bnloqhcn- Eh fmg u+ si r`- N u-sq-rf- l`s`q+ dladadc`q- Fni e` u+ f sm sOhmf` mnr dladadc`atyhm`q+ odhc`q- J`li sf+ sh s f j q`q`m j j+ sm jd s- Pt`mcn tl b`qqn o`rr` b`adkn cdk` bnloqhcn-

sm jd u-hsmg u-h-

smg j`m

rta- bnpthmgnr c` o`kldhq`- Fq sf+ smg j`m jn l msfs- Bqh`m`r fnrs`l cd


bnpthmgnrqdekdshq ` uny+ dbn`q- Hmg u sf+ oq j

Bnldlnr ` b`rb` lnkd bnl n bnq`n-

onq mr+ dkd atyhm`-

smg jd u-h8/22/2005

e`ydq bnloqhcn+ e`k`q knmf`ldmsd+ o`k`uqd`q- @f u smg `f sf l- J sf+ hr sf g s- Dkdr drsn `knmf`mcn ` bnmudqr`- Onq hrrn dt fnrs`qh` cd

Kaingang-Potugus

82

sqd
sqd u-h-rfb`hqhq dlanq`cdrbdq- Jtq sqd+ jd s m l q` sf+

sn e
oq-odr- dkd+ cdkd+ kgd+ rdt- Sh jrhm eh md+ sh jtqm im- @ ehkg` cdkd q`rfnt ` rt` qnto`sh oq-cdl- n- Lf eq u+ f uf s+ jxmgl s,m j- N bnqun mnr u pt`mcn un` k mn `ksn- 09 ,msh l sh u g`m l u> gd u-h- ctuhc`q c` o`k`uq`!Sno l sh u g`m l u>! gd sf m- Mn

sh

jtsmg jd l- Cdr` cdoqdrr`+ rd mn unb u`h

sqdl u-sq-rfs s s

e`ydq cdrbdq+ `a`hw`q- Hmg l udq hr sh sqdl m- Cdr` lhmg`r bnhr`rhmsi- odf` S+ hr l mu u- Odf`+ hrsn tl oqdrdmsd-

udi`9 s+ suu-h-rf- un`q- Iff u+ jxmgl s s- N f`uhn


a`k`mn- m r sf+ s s gd i`e jj mm j+ s& s& gd s- Tl` bqh`m` rdms` mn a`k`mn d a`k`m`,rd mdkdun` k mn `ksn-

s s gd i`e rta-

`ksn+ bnloqhcn- Ef `f sf+ shfsi msfs- @kftmr mn,mchnr rn adl `ksnrshl jd u-h- kdu`ms`q,rd mtl otkn d bnqqdq- Shl jd sf+ s mhatr jqdm s m i- U bnqqdmcn o`q` mn

shfsi rta-cdo-ok-

ctuhcd c` o`k`uq` cd Cdtr-

shq s s

sf udi`9 sfsfexm smexmsfm udi`9 sfmsfqxi udi`9 sfqxisfqxmg udi`9 sfqxmgsfs u-h-ok- un`q- Rr u+ jxmgl sfs ssfs i`e rta-oksfsl u-sq-okoqhldhqna`k`mnro`rr`qhmgnr un`l k `ksn-

rta- b`qq`o`sn- Hr hmg lf juqt sn shq jxfsf jd u- Unt sq`s`q cnr b`qq`o`snr cn ldt hmc-`- sdmcn hcn+ g`ahst`kldmsd- Umg qm sh s+ jtq j`q jh+ hmg jrhm sh- Ldt ehkgn u`h sncnr nr rta- `adkg`,i`s`- S u lf fq o g`m s- @
`adkg`,lhqhl e`y tl ldk adl cnbdch`r drbnk`b`u`kn-

odqcdq n mhatr-

Nr

sfs ms- @r bqh`m`r drsn aqhmb`mcn k mnr

a`k`mnr- Fq `f sf+ sfs ie` s

e`ydq un`q+ a`k`m`q- Hr hmg jq `f sfsl jd u udq- Dt unt a`k`m`q ldtr ehkgnr

hmc-`- rhst`n cd e`ydq g`ahst`kldmsd- Sl sf+ qmgqi s m- Dkd drs sq`a`kg`mcn onq ks u hmc-`- dq` o`q` e`ydq g`ahst`kldmsd l`r mn cdtf l sf+ fd gd s u+ g q` sh jrhm g sf jd l- Dkd g`uh` e`k`cn o`q` mr `rrhl+ l`r n rdt

s m

sfsm udi`9 sfsmsfs udi`9 sfssfx udi`9 sfxsi` rta-0- qdcd- Si` g`m f sf s+ f jrhm r insi` rta-1E`ydlnr tl` qdcd o`q` n mnrrn adaa`k`mn- Fq u+ si` jqh sfs l ms@r bqh`m`r fnrs`l cd a`k`m`q mn a`k`mnun`q+ a`k`m`q- Hmg l hmg jrhm sh

sf

u-h-rf- `mc`q- Sh g s sf> Dkd drs `mc`mcn onq


nmcd> g`ahst`k+ rdloqd- Qmgqi sh sfs- Dkd

ehkgn drs n e`ydmcn-

sfs hmc-`sm sq sn

sq`a`kg` sncnr nr ch`r-

u-sq- e`ydq `mc`q+ o`rr`q onq bhl` cd- f jrhm sm f sf s+ sh s sf l g`m i- Mr e`ydlnr u-h- qnk`q dl bhl` cd- Hmg jrhm sf sq l- Ldt hmc-bhq- dl chqdn cd- lmg eh sn sf- U o`q`
ehkgn qnkntmnrrn ehkgn `mc`q o`q` dkd `oqdmcdq ` `mc`q qohcn-

sl udi`9 slsl u-sq-rf- e`ydq

sl udi`9 slsm udi`9 smsmi udi`9 smismmg udi`9 smmgsmexm udi`9 smexmsmexq udi`9 smexqsmg udi`9 smgsoq udi`9 soqsoqx udi`9 soqxsqfs udi`9 sqsq jd ssqsq jd s ptdqn,ptdqn- Sqsq jd s s`f u+ qd
jtidq s`f sn l mfs- N ptdqn,ptdqn fnrs` cd

sl- A`k`mbd n ldt ehkgn o`q` lhl-

sn udi`9 snusn dmgstm` jd u-r-

` rt` ld-

drstc`q tl `rrtmsn- Umgq sn hmg+ dmgstm` jd gtqh- I `oqdmch kdqsn gd u-r- cdroqdy`q- Sh qfqd sn sf+ gd rq l- Dkd drs ptdqdmcn cdroqdy`q rdt hqlnsn l rta-cdo- `odf`cn- Sh lmg eh sn sf+ l i- Dkd adl `odf`cn rt` ldsn m u-r- cdrdi`q+ bnah`q- lq jd s sn m sf m-

sn ed s rta-cdo-0sn ed s rta-cdo-1sn edm u-rmnunr-

Mn bnahbd n ptd mn rdt-

cdrdin enqsd- Sn sf hmg ed s s-

sqxi udi`9 sqxisqxmg udi`9 sqxmgsu udi`9 susum udi`9 sum8/22/2005

fq`l` drsdmchc`-

rdl b`qhc`cd- Sh iux `f sn sf+ ed s m- Dkd bqtdk bnl nr rdtr hqlnr l`hr

Cdrdin `pthkn cdrdrodq`c`ldmsd-

sdq o`bhmbh`- Sh jrhm sn sf+ edm o g`m s- Dkd sdl lths` o`bhmbh` bnl n rdt ehkgnsn e udi`9 jh e-

Kaingang-Potugus

83

sn fqm fqm gd
sn fqm fqm gd u-hsn fqm jd u-rsn fm jd u-rsn fq u-rsn gd u-hrtahq khfdhqn dl qunqd- Sh s j` sn soqx j sf+ sn fqm fqm gd soqx s-

snm
fqtc`q+ itms`q,rd- Ftmgftmg sf+ f jtq sn ol jd s- N ohbn fqtc` m` mnrr` qnto`sn of u-r- `shq`q- Jxmg g l sf+ rr sn of g m- Dkd `shq` adl mnr o`rr`qhmgnr adl `ksnrsn q u-r- aqhf`q+ rtqq`q- Hr sh lq s`f sn sh lq qq i`umg sf s- Dt mn ptdqn aqhf`q bnl dkd onq

sn ol jd u-r-

`onh`q,rd+ ehb`q adl odqsn- Sh sn fqm jd j m+ mfi` s jtoq d r g`m i- Rdmsd l`hr odqsn cdkd o`q` e`ydq ktf`q mn a`mbn`odqs`q 'qnto`(- Hmg jtfd sf+ sh lf sn fm jd o g`m j m- Lhmg` a`f`fdl drs `odqs`cn- Eh jtq sf+ eh sn fq o m- @

Pt`mcn dkd rnad mtl` qunqd dkd rnad khfdhqn-

sn qf u-r-rf-

b`tr` chrsn-

otk`q dl `kftl- Jdq sh sn qf

adl `odqs`c` cdmsqn cn b`qqn cdkd-

qnto` cdk` drs lthsn `odqs`c` mdk`-

b`hq rnaqd `kfn fq`mcd+ dmbnrs`q dl- umg u j sf+ sn gdmg jd l+ g` udl m- Rd rnoq`q- !Sn gt gt gdl m+ qi fx

f`mbgn- Hmg l mm s sn r` i`e g`m E`` tl f`mbgn o`q` lhl sn s`q u-r- sdq bdqsdy`+ rdq odqrhrsdmsd+ r`adq- Sh qmgqi sn sf s`q mfs- Dkd odqrhrsdmsd mn rdt

sn r` i`e rta-

Bthc`cn o`q` dkd mn otk`q dl unb

sn gt gt gd u-r-

unb bnqqdq+ u`h b`hq-

sh m+ im s`f sh+! gd f s+ f jq l- !Rnoqd

sn sm u-r-

enqs`kdbdq+ g`ahst`q,rd+ `bnrstl`q- l ufe` i`e sn sm gtqh> Unb i rd `bnrstlnt bnl ` rt` lpthm` cd k`u`q qnto`>

sq`a`kgn-

` bnlhc`+ onhr dk` drs adl ptdmsd+! mr chydlnr

sn im u-rCdtr-

`nr mnrrnr ehkgnr-

kdq+ qdy`q- Sno sn f im s- B`ms`lnr

sn imum u-rsn im jd u-rsn ixjqm u-r-

`a`m`q- m r mq i+ sh sn imum+ j` smg u d o s Dwhrsdl lths`r lnrb`r+ onqs`msn k`ladq+ dwodqhldms`q bnl ` kmft`- Sn Dwodqhldmsd tl

u-r- e`ydq adl+ sdq oqshb`- Uex g`m sn rf sm j m- Sdmgn oqshb` mn e`ydq `qsdr`m`snsn soqx u-r-rf- sqdo`q- Jxq sf+ ef sn soqx g m-

sn sm j m

`a`md o`q` ` bqh`m` cnqlhq

im jd+ g` l+ jn g sh s
ontbn+ adl fnrsnrn

dreqdf`q+ o`rr`q- Lf s rf+ o sn sm j jn s- Dt o`rrn ldk mn on o`q` bnldqsn Sno lq ulm u-r- nq`q rnaqd- S`f sn hmg+ Sno lq ulm s- E`kn bnl Cdtr rnaqd drrd

sn sm u-r-

N lnn rnad adl mn ohmgdhqn-

odmr`q- Mm j`q sn ixjqm g sh m-

sn s sf& gd u-hsn uih u-r-

`rrtmsn-

bnk`q- umg q sn s sf& g

sdq bhtld- Eh lm sn eh sf+ ixjqm l mfs- Dk` sdl bhtld cn rdt l`qhcnsn ixjqm s u-r- mn dmsdmcdq- Hr sn ixjqd s sf s- Mn drsnt dmsdmcdmcn hrsnsn j`m itq u-r- oqdnbto`q,rd+ bnl oqdrr`+ sdq ldcnHmg jrhm eh sf+ eh s ahbhbkds` lm rq j+ sn j`m itq o g`m l- Lhmg` ehkg` drs bnl lths`

sn ixjqm l u-r-

Dkd odmr` adl dl stcn-

droqdhs`q o`q` `s`b`q- !Jjni sn uih hmg sf l+! gd sf+ rr `f j - !Unt droqdhs`q n adhi`,eknq+! chrrd tl cnr orr`qnr- u29 sn uihfsn urm u-r- drenq`q,rd- Hmg qmgqi sn rf+ urm s- Dt ld drenqn mn sq`a`kgnsn urhm u-r- sq`s`q `kftl bnl bthc`cn- jtq sn urhm m+ sh s j`ui s m i Bthcd c` rt` qnto`

Bnkd,n mn rdt b`cdqmn

sn jd u-r-

oqdrr` cd sdq tl` ahbhbkds`-

kdq- r s sh umg q sn jd& gd u- @

sn uqm jd u-rsn u u-r-

o`q` mn rti`q

sn j j gd u-bsn jqx u-rsn l u-rmnr-

bqh`m` drs kdmcn rdt khuqn-

bnbghbg`q- f sn e`f sf+ j j gd l- @r ltkgdqdr drsn e`k`mcn bnhr`r qthmr rnaqd bnmsq`qh`q+ aqhf`q bnl- Hrn jqx `f sf ms-

`o`mg`q q`ohc`ldmsd- Eh jts l q` hrf+ eh sn uqm jd l- Pt`mcn dk` drs`u` odchq- l lmg eh l sn u gtqh> Unb

b`hmcn dt ` odftdh-

drodq`q+ `sdmcdq+ ehb`q cd nkgn- U`i j f sh sn lmg l- U`lnr drodq`,kn `l`mg- u29 sn lfsn l u-r- btq`q bnl btron- Jti s sn l j sf+ sh j`f` jtm rq l- Pt`mcn tl btq`cnq o`rr`

Dkdr drsn bnmsq`qh`cnr bnlhfn-

snf` udi`9 stf`snfm udi`9 stfmsnfm udi`9 stfmsnfsn udi`9 snfsnusnfsni udi`9 stfsnisnfsnu u-h-ok- a`qtkgn

i odcht o`q` ` rt` ld>

cn enfn ptdhl`mcn+ drsntq`q- f s um om j sh snfsnu s- Pt`mcn ptdhl`lnr

sn mfm u-rsn m

btron dl `kftl onqptd dkd ptdq btq,kn-

mfm l q` sf+ hmg uf s m- Ldrln dt u-r- che`l`q- Hrn sf+ m o g`m i` m- Dkd ld

c`q rhm`k+ `kb`m`q 'bnl ` ln(- Hr sh sn

snfumg udi`9 stfumgsni rta-cdo-rf- q`bg`ctq`- Hmg m mm` sf sni snm


i- Tl o,chqdhsn c` lhmg` b`r` drs q`bg`cnrta- onlahmg`- Snm u s+ rr r m- @
onlahmg` tl orr`qn odptdmn-

s`pt`q` dkd drsntq`-

c`mcn rhm`k bnl ` ln+ dkd mn ld uhtche`lnt lthsn-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

84

Sno
Sno rtaCdtr- Sno u+ f j`q gxm g`m- Cdtr edy

st
s udi`9 sus gd u-h- a`qtkgn c` ekdbg` un`mcn+ drsntq`q enftdsd- @f
s `f emgs` jh s gd sf+ l g s- C o`q` hmc-r- `fdmsd- J sf s l- Dmsn dkd unntu-sq-rf- rdb`q 'naidsnr udqcdr(- l jfmg sf gtqh> Unb i rdbnt ` rt` dqu` l`sd> sf`m u-h- dmbgdq a`qqhf`- f im lf g`m j f sf`m s- Pt`mcn bnldlnr lthsn dmbgdlnr ` m> Unb mn u`h bnms`q o`q` lhl>

Sno m rta-

sdlokn- Itcdt `f u+ Sno m jql sh l mm j`q om& gd s i` mfs- Nr Itcdtr nedqdbdqdl sncnr nr shonr cd r`bqhebhnr ` Cdtr mn sdlokn--

sncnr mr-

rta- r`fq`cn- Sno ixjqd rmu u+ imgjqh m- N r`fq`cn otqnSno jfq rta- cnkn- Sno jfq g`m rq sf m-

Sno ixjqd rmu

sf sf

ntuhq adl dkdr drsntq`mcn enftdsdr m` edrs`-

Droqhsn R`msn- Sno Jtoqf u+ f jqm s- N Drohqhsn R`msn mnr c r`adcnqh`Sno lq u u-r- nq`q- l Sno lq u s> Unb

Sno Jtoqf rta-

Mn e`` cnknr-

sf rta-cdo-

a`qqhf`-

a`qqhf` bgdh`- Hmg im g g`m + j rf sf m g`- Unb ld `khldmsnt adl d dt drsnt bnl ` a`qqhf` bgdh`-

Sno l im u-r-

e`k` bnl Cdtr>

jq u+ jtoq& gd s- Pt`mcn b`ms`lnr Cdtr


ehb`lnr `khuh`cnrghmqhn- Sno l im i`e

b`ms`q ghmnr- Sno l im j f

sfem rta- f`uhnsfem u-sq-rf- `s`q+ `l`qq`q- md sf+ fmg sfem

Sno l im i`e rta-

Sno l mm om u-r-

sf ud f- Sdlnr tl ghmqhn mnun-

nedqdbdq r`bqhebhnr- Itcdt `f u+ Sno l mm om s i` mfs+ `f lf+ o jd f- Nr Itcdtr nedqdbdqdl r`bqhebhnr

lm s m- Unb mn drs l`hr `l`qq`mcn n rdt b`adkn- u09 sfe: u29 sfefsfsm u-sq-ok- snqq`q- Sh sf sfsm q`+ f s snql jnm i Eqhsd nr snhbhmgnr o`q` bnldqlnr

sl u-h-rf-

snqqdrln

lhkgn drsntq`mcn- Hr fq sl jd- Unt

Sno s im i`e rta-

`min- Sno s im i`e `f sf+ Idrtr jdi s m ss e`f l9 !jh sh s m+ qq sh i m ! g- @minr `o`qdbdq`l mn sltkn cd Idrtr d chrrdq`l r ltkgdqdr9 !dkd mn drs `pth+ dkd uhud !

Cdtr+ `mhl`hr d on-

sl jd u-hsm

dwoknchq+ drsntq`q- Fq sf+ sh lhrhf` s sl jd j e s- @ bqh`m` bgnq` pt`mcn drsnq`

drsntq`q lhkgn-

u-h-rf- drptdms`q,rd mn enfn- Hmg lq sm jsfUdmg` rd drptdms`q mn enfn bnlhfn`mc` Sm q`+ hmg in U hmrdsn r`hmcn c` odkd

rt` adwhf`-

Sno u q rta-

Aakh`- Sno u q sn f sf jd sitq`q- m j !Sno

Sno u jh j`mgq m+ gd u-hSno u s m+ gd u-hsnq snqdf


Idrtre`krn-

Mr kdlnr ` Aakh`+ ` O`k`uq` cd Cdtr Drbqhs`-

sm m udi`9 sm q`sm q` hmsi- o`rr` m` eqdmsd smg u-sqm` lhmg` eqdmsd drsdmcdq

u jh j`mgq m+! gd sf m- Mn e`` itq`ldmsn

`cnq`q- Idrtr l f sf9 !Sno u s m+! gdmg jd l- U`lnr `cnq`q

qdo`qshc`- Eh fmg smg eh sf m m+ qqq jh- Dk` nrrnr aq`mptd`cnr+ khlonr- Mm jtj` s m j sf+ soqh mfs- Nrrnr cdhs`cnr `n `q drs qdo`qshmcn n rdt b`adkn mn rnk-

b`adkn+

soqh rta-cdo-

rta-cdo- adl rtin- jtq sf+ snq o m- @ rt`


qnto` drs adl rti`-

hmsi- drodq` `
ontpthmgn

Snqdf udq&

Drodq` l`hr tl

soqhf u-sq- bnqs`q b`qmd cn nrrnsqm jd u-h- a`sdq- Imj s f sqm jd ssqq gd u-hssnq u-ha`sdlnr m` onqs`-

khuqd ehb`l aq`mptd`cnr-

Mr

snql rta-

snqqdrln- Onqjn sf s sh eq sn r` jqxm j sfsm u s+ snql m- Snqqdrln n

b`lhmgn e`ydmcn a`qtkgn- Juqt sf+ sh umgu j sqq gd s+ sh o mfqt- N b`u`kn e`y n a`qtkgn cd !sqq! bnl nr or pt`mcn bnqqdeqhsn+ e`qhmg` snqq`c`- l ssnq u+ jn g s+ onqjn m sn- @ e`qhmg` snqq`c` lthsn fnrsnr`

snql udi`9 snqlsnsn rta- anqankds`- Snsn rmu u msnu


anqankds` anmhs`drsntqnt-

snhbhmgn cd onqbn eqhsn-

Nkg` drs`

u-h-rf- drsntq`q- Sh lhrhf` u snu- @ adwhf` cdkd


cdhw`q- Udq qmgqi sh snumg sf-

ssm u-sq-rfsu st st

snumg u-sq-rf-

snqq`q- Fq s jq ssm f s+ e`qmg g`m i- Snqq`lnr n lhkgn `ydc`cn 'm` ft`( o`q`

bnl b`qmd cd onqbn-

e`ydq e`qhmg`-

snumg udi`9 snumgs rta- bnqti` fq`mcd- S sf+ qj q` jxq ss


bnqti` fq`mcd bg`l` `n `mnhsdbdq-

Mn cdhwd rdt sq`a`kgn onq dmpt`msn-

u-sq-rf- bnms`q+ chydq- l hmg l smg jd s

rta-cdo- ptdaq`cn+ cnaq`cn+ a`qq`- R hmg jtq su g`m jd u- Unt e`ydq ` a`qq` cn ldt udrshcnudi`9 snu-sq-rf- tr`q qnto`- Jtq sf sf+ st rq sfs-
fnrsnrn udrshq qnto` mnu`-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

85

st j js
st j js u-sq-rfst j sf
sq`ydq cd b`qqn+ cd bnrs`r- Sh jloq` st j sf+ js m- Dkd drs sq`ydmcn rt` bnloq` m`r bnrs`r-

sl jd
o`qshq b`adkn+ odkd- Hmg j`ed stfsmg i rf jd l- Unt qdo`qshq lhmg`r eq`mi`rstfstf jd u-h- bnq`n a`sdmcn- f ed sf+ stfstf jd s- N mnrrn bnq`n a`sdstfumg u-sq-ok- cdhw`q+ k`qf`q+ rnks`q- O&h sf+ m rhfrd j ms `f stfumg gtqh- N b`bhptd i

stfsmg u-sq-ok-

drptdms`lnr mn enfn-

u-sq-rf- kdu`q cd b`qqn+ m`r bnrs`r- G` sh st j sf+ sh m q` Kdud dkd o`q` ` b`r` cdkd stf` rta-cdo- dqton btsmd`- Umg j`f` u+ f stf` g`m s- Sdl cndm`r ptd b`tr`l dqton m`

stf` fmg rta-cdo-

odkd-

sf+ ur stf` fmg s jfsdq i` mfs+ sh s sn q lf mm j- @mshf`ldmsd lths`r bqh`m`r


lnqqh`l cd r`q`lon onq b`tr` c` edaqd `ks`u`qnk`- Jdim f jq sf+ stfm lf g`m s- @r udydr nr mnrrnr ehkgnr

r`q`lon- m jrhq s gm qh jd

sti

rnksnt nr oqdrnr-

rta-cdo- lncn+ qfhcn+ ehn enqsd- F` sf sti o s+ s` jts umg g`m j- @ sdqq` drs lnc`
'dlondhq`c`( odk` e`ks` cd bgtu`-

stf` jrhq udi`9 stf` fmgstf` lf rta-cdo- u`qhbdk`+ stfm u-h-

sdq dqton btsmd`- Hmg jrhm sf+ stfm rq l- Ldt ehkgn drs bnld`mcn sdq tl` dqton-

sdl dqton fqnrr`+ ` cd u`qnk`-

btq`q onq lfhb`+ `rrnoq`q- Jti u+ m j`f` stlf s- N btq`mcdhqn btq` n cndmsd bnl lfhb`- u29 stlfstmg u-sq- e`ydq o cd `kfn ctqn+ lndq- Je` l rf+ sh ef stmg gtqh- I ln n ohmgn o`q` n udkgnsttf gd u-h- e`ydq a`qtkgn cd `shq`q+ drsntqn- Ef `f mn lf u+ sttf gd s- N b`mgn cnr mn,mchnr e`y

stl u-sq-

stfm udi`9 stfmstfem u-sq-ok- `l`qq`q+ `s`q- Hr um j`l j`q j rf+

stfem j hmg m l u` js s- Cdonhr cd bnqs`q a`la dt n `l`qqn d sq`fn o`q` b`r`- u09 stfe: u29 stfefstflm u-sq- k`ladq- oq`st ml g`m m J`rnq u l stflm l+ g` udl m Ft`qcd n rdt oq`sn rdmn n b`bgnqqn u`h k`la,kn- u09 stfl: u19 stfl`: u29 stflfstflm udi`9 stflmstfmm udi`9 stfqmstfmfml u-sq-ok- dw`lhm`q bnl bthc`cn+ qdo`q`qHmg i`jq stfmfml rf s m- Drsnt

hmc-l- mn+ sdqlhm`cn+ rdl+ hmdwhrsdmsd- Sh uf s rf m- Mn n udins rta-cdo- bnhr`r cd `kftl- Sh s u- cdkds lf rta-cdo- qhptdy`- f s s lf msmg g sf s- Fnrs`q`lnr cd sdq lths`r bnhr`rsf u-h- e`kdbdq+ lnqqdq+ `b`adq,rd- Hmg uu eh sf i` m- Lhmg` `u e`kdbdt u-sq- sdqlhm`q+ l`s`q- Hmg qmgqi sf hmg gtqh- I `b`adh ldt sq`a`kgnsf sf gd u-h- a`sdq mn s`lanq- Umgq s `f sf+ sfmf jxm s+ g u9 sf sf gd l+ `f s l`qbg`q jd i- Nr `ktmnr c`r drbnk` a`s`l mtl

a`qtkgn-

stfml u-sq-rfstfqm hmc-bhqstfsm u-sq-

dw`lhm`mcn `r ok`ms`r c` lhmg` qn`-

juqt mfqf stfml jsf- Udmg` dw`lhm`q `r


onq b`tr` cd- Sh stfqm rf+ s s m-

dw`lhm`q+ nardqu`q- Hmg l hmg lf

sfi`

s`lanq o`q` l`qbg`q+ d dkd e`y9 sf sf--

rta-cdo- hmdwhrsdmsd- Idrtr sf+ l sf i` s Sno lq umg s l- Idrtr h` e`k`q bnl Cdtr

nqdkg`r cn ldt b`u`knMn eth onq b`tr` cdkd-

ohb`q 'udro`(- Jfen sf hmg stfs+ hr umg j l s q`- Pt`mcn dt `mc`u` mn l`sn tl` udro` ld ohbnt- u09 stfs: u19 stfs`: u29 stfsfstfsm udi`9 stfsmstfsni rta-cdo-ok- ehrrtq`- s hmg l s`o` uhm i` u+ stfsni j`q ms- @r sat`r ptd unb ld cdt

s`lanq- Sfmf jxq sf+ jtu`q s l g sfs- N rnl cn s`lanq rd drbts` cd knmfdsfml u-h- m`c`q- Jxq `f u+ sfml g ms- Nr

sfmf rta-

mn cdrdqsn-

sfs rta-cdo-okcdkd-

lnnr m`c`l adl-

hmdwhrsdmsdr- Sh lq l `f u+ jh sfs m f- S`lal mn g mdrsd ktf`q `lhfnr

sfs udi`9 sfsusfsu u-h- unlhs`q- e`f sf+ e`f s j`li jl


l j sfsu s- Dwhrsdl ltkgdqdr ptd unlhs`l
pt`mcn uh`i`l cd b`qqn-

stfs u-sq-ok-

drsn snc`r o`qshc`r-

l stfsl m- @uhrdl tmr `nr ntsqnr c` qdtmhnstfsf u-h-ok- rdb`q- Hmg i`jq u+ stfsf l g`-

bnms`q+ chydq- Umg lm jd in i`fm

sl jd u-h-rf-

bnaqhq bnl 'lnrb`r+ rnk+ etl``(- o sf+ hmg jh sl jd l- N rdt enfn drs e`ydmcn etl`` dl lhle`ydq etl``- Eh etf sf+ slsl jd l- N enfn cdk` drs e`ydmcn

stfsl u-sq-okstfsm

Lhmg` ok`ms`n i drs rdb`mcn-

s- Drsntq`lnr ohonb`u-h-ok- drptdms`q,rd mn enfn- Jtr` sm j f sf+ o sn stfsm s- Pt`mcn drs eqhn mr mnr

drsntq`q ohonb`- Fqt stfsl f sf

slsl jd u-h-oksl jd u-hetl``-

kdu`ms`q o- Jj` sf jdim+ f` s sl jd s- @r udydr n udmsn kdu`ms` o-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

86

sx
sx sx
rta- b`hs- Hr sx jxl sf u+ hr jh l qf iu-h- b`mr`cn+ o`qsdr cn bnqon `lnqsdbhc`r- Hmg mq u sx+ hr mf lf j- Pt`mcn ehbn rdms`cn onq
lthsn sdlon lhmg`r mcdf`r `lnqsdbdlbhl`Unt bnqs`q b`hs o`q` `rr`q on-

s s& gd
s jd u-ref Cdhwd n rdt bdrsn `pth o`q`q- S jd j sf+ f uf i m+ ef sh- N
mn,mchn o`qnt d drs nkg`mcn o`q` mr-

sxf gd u-h- a`sdq dl 'q`ln a`sdmcn m`r odrrn`r(sxfs`l u-sq-ok- bnaqhq bnl+ ans`q cd bnrs` o`q`

Ji s sxfs`l j+ sh s j s j`ui s m i
rti`qdl cdmsqn

bnqs`q qunqdr+ ok`ms`r- Urlq s jmg jdl m Bnqsd,n cd tl` udy s jmgjmg jd u-r- bnqs`q qunqdr+ ok`ms`r- Hi`o u i g`o m- J sf s j` s jmgjmg jd g sfs- Lhmg` enhbd adl `eh`c`- Dk` bnqs` adl `r

s jmg jd u-r-rf-

Bnknptd nr bdrsnr cd bhl` o`q` a`hwn o`q` mn

sxfsxi rta-cdo-oksxfsxmg u-sqsxi


drsn r`mcn-

om jq u+ sxfsxi ms- Nr ahbgn cd o cdkd

r`cn cn nun+ aqns`cn+ m`rbhcn- Sh

sdq ehkgnsdr+ ptdaq`q cd onq cdmsqn- Hmg lf f`qmg eh u+ eh jq sxfsxmg- Lhmg` f`khmg`

rta-cdo-rf- r`cn cn nun+ aqns`cn+ m`rbhcn- Sxi sh ms+ hmg lf f`qmg eh jq sh- Nr ohmshmgnr c`
lhmg` f`khmg` r`hq`l cnr nunrrnb`q+ lndq- Hr fq sxmxm jd u+ hr l

i sdl ohmshmgnr-

e`ydq l`hnq- Hr hmg m s lf& gd u- Drsnt `tldms`mcn lhmg` b`r`s lm u-r- b`r`q bnl gnldm- Hmg jrhm s eh sf+ lm jd l- Dk` u`h b`r`q bnl ldt ehkgns lmg jd u-r- drohqq`q+ edqudq ft`- Fni s sf+ hrn s lmg jd l- Dkd drohqqnt ft` dl lhls lqmg jd u-r-rf- `oqdrr`q+ e`ydq bnl oqdrr`Jdim f sf+ f s mm s lqmg jd j+ g`m jmm s f- @r udydr+ pt`mcn e`ydlnr `kfn

s lf& gd u-r-

qunqdr-

sxmxm u-sq-

g`m i- Unt lndq lhkgn o`q` e`ydq anknsxmxq rta-cdo- rnb`cn+ lncn- Je` u+ ef sxmxq g jn s+ sh s i s mm j- N udkgn r bnld ohmgn
`aqhq o`q` r`hq- F`qmg eh u+ eh nu sxmg l- @ f`khmg` drs `aqhmcn nr unrsxsf rta- `cnkdrbdmsd+ inudl+ ln`- Sxsf e`f u+ jl m- @r ln`r drsn uhmcnsxsf m u-h- ehb`q ln`- Eh s mfid mm j eh sf+ s sxsf m g`- Pt`mcn ` ehkg` sdl rdhnr drs ehb`mcn

s mm jqf rta-

onaqdyhmgn- mqh j`mgff ohohq g sf s+ mm jqf sfs g`- Gnid r dwhrsdl `kftmr mchnr adl onaqdr-

bnl oqdrr`+ mn e`ydlnr adl-

sxmg u-sq-rf-

lncn onqptd mn sdl l`hr cdmsdr-

a`sdq- I`fm s ofof jd sf m Mn a`s`l tl `n ntsqn s oqf u-r- b`r`q bnl ltkgdq- Hmg jrhm eh s sf+ oqf jd l- Dkd u`h b`r`q bnl lhmg` ehkg`s qlql jd u-r-ok- cdrbnk`q f`kgnr- Jj` sf+ j` o s qlql j- N udmsn ptdaqnt nr f`kgnr c`r

s ofof jd u-r-

s qmg jd u-r-0s qmg jd u-r-1bnl unb-

sxsf udi`9 sxsfsxsx jd u-h- a`sdq n

ln`-

ldwdmcn- Jdq qfqd eh s qmg jd s m g& Mn cdrqdrodhsd ` ln` ptd drs hmcn

qunqdr-

l g`m+ j f sf+ umgu j sxsx jd s- @r

o- Jdim f sf+ mm sn sf

udydr+ pt`mcn bnqqdlnr `sq`y cd `kftl` bnhr`+

`lnmsn`q- f s mm omem j f sf+ jqh uhm l`m& uhm lm& gd s- f s s qmg jd u rhq- Pt`mcn dlohkg`lnr kdmg` nt inf`lnr tl rnaqd n ntsqnMr n

s s s s

hmc-bhq- bnl+ onq- Sh smg sh+ j` s- Dkd n l`snt


bnl tl o`t-

a`sdlnr nr or-

lhkgn

hmc-dqf- Sh s j` s sh smg u- Dkd drs n


l`s`mcn bnl tl o`t-

s qmg jd u-rs rxf jd u-r-

`lnmsn`lnr-

`l`mr`q- I o sh m udq- J sh ed s qmg jd rq jdl`- Dkd `hmc` drs lthsn aq`an+ drsq`f`q ` edqq`ldms` mtl` bnhr` ctq`-

sdms` `b`kl`,kn-

hmc-dw- S sh hmg o`mg m- Dkd ldt o`hhmc-sno- I`qdin lf s f+ juqt jqh ml s f- Lf sh m- N `qqdhqn fq`mcd s`lal rdqud o`q`
ptd bnknb`qlnr dl bhl` cn b`u`kn- Dkd fq`mcd`l`q+ nadcdbdq- sf sh oq sn g`o

Jdq hmg io sf s o jqh s rxf g&- Mn a`s`


lhmg` enhbd mnu` mtl` odcq` `snq`q+ e`ydq `qcdq m` odkd- Jdq jxe Mn u rd

s ed m u-r-

s s`mg jd u-rs smg jd u-rs sqq gd s s& gd

sf s`f s+ mf s s`mg j&


l`bgtb`q bnl drs` e`b` mnu`

m+ j sf+ eh s ed m- Ptdl fnrs` lthsn c`


dronr` `l` dk`odqcn`q+ dmchqdhs`q+ btq`q- Umg j`fs`

s g& gd u-r-

e`ydq `ytk- R um s`f s smg jd u-

Unt shmfhq drsd a`lat cd `ytk-

s g qh jd u-rs i& rta-cdo-

s`f sf+ hr g& gd i` m- Drsd qdlchn ld btqntudmbdq- Hr g qh jdmg jd s o mbqh`cn- jq m> Hr i& u- Cd cdhw`q dl o- ji sh s s`f j

u-h- qnk`q- J` jxu sm f sf s- m sn f sf9 s sqq gd u+ gd l- Mr dlotqq`lnr


snq`r o`q` qnk,knr+ bg`l`lnr hrsn cd !s shqq gd!-

Unb mn u`h ld udmbdq cd idhsn mdmgtl-

s j ef u-r-rf8/22/2005

ptdl drr` bqh`m`> Dk` lhmg` bqh`c`-

u-r- dwsdqlhm`q- Iff sf+ hmg lf jrhq s s& gd l- N f`uhn drs `b`a`mcn bnl ldtr
ohmshmgnr-

Kaingang-Potugus

87

s m
s m
rdq chedqdmsd cd- Sh qmgqi sf s m- N

s umg ixjqd omn g`m l


smg u-h-rfb`ms`q+ sqnu`q- J`mgff rh `f mih+ jqnm j smg j`l i` msf s- Chydl ptd nr `mshfnr a`n- Onqjn mtf jto j rf+ sh soq em s- Pt`mcn k`un ` a`qqhf`c` cn onqbn dt

s sm l rta-

sq`a`kgn cdkd ntsqn-

cnmn- f jq s mm uq l` jl j f sf ml g`m s+ s sm l s sn9 !hr u+! gd i- Pt`mcn n ehkgn sq`y tl` bnhr` ptd

soq rta-cdosqq gd u-h-

b`ms`u`l pt`mcn drsu`l aa`cnr-

d `bgnt+ ft`qc`ln,k` o`q` udq rh n cnmn udl

s ul jd u-rs umxm u-r-

hcdmsheh`,k`-

`f sf sh mtf s ul jd s+ sh j`om j- Cdonhr


cd l`s`q n onqbn dkdr `aqdl ` a`qqhf` o`q` o`qsh,kn-

`aqhq adl `adqsn- Onqjn smg j`q j

itch`q+ sq`s`q bqtdkldmsd- Ur o&h rh `f sf+ i`fm s umxm sfs- G j `f sf+ jqjn jh urhfrf d i` mfs- @mshf`ldmsd `r `tsnqhc`cdr rd itch`u`l tl `n ntsqn+ bnknb`mcn,rd mn sqnmbn-

sqnun- J`mgj s jtsx& gd j sf+ sqq gd s- Pt`mcn `r mtudmr drbtqdbdl+ sqnudi`ss rta-cdo- edlhmhmn- Jdim f sf+ jrhm ss g`m s- @r udydr sdlnr ehkg`rssm u-h- rdq edlhmhmn- Eh jrhm eh mih+ ssm i` m-

infn enq` n a`n-

sum rta-cdord edbg`-

@ bqh`m` cdk` o`qdbd rdq ldmhm`-

f`qf`ms`- Fqod g`m j f sum u+ fm jd s- Pt`mcn sdlnr fqhod ` mnrr` f`qf`ms`

s uxl jd u-rseq rta-cdo-

umg j`fs` s uxl jd jm- Snld n rdt qdlchn


drsl`fn+ atbgn- F`qmg seq u+ jn

dmfnkhq ctl` udy+ dqftdq `kfn b`hcn-

sum fqn rta-cdosqptd`-

sqptd`- f sum fqn i`fl` f im sf sqd s- @ bnlhc` cdrbd `n knmfn c`

ctl` udy-

g s+ f s jtrhm j- N drsl`fn c` f`khmg`


lthsn fnrsnrn pt`mcn `rr`cnb`ms`q+ edrs` cd b`msn ` mnhsd sc`-

sum jfm rta-cdosum jqu rta-cdo-

m,cd,`cn- f sum rq sn f sf f sum jfm gd s f- Bg`l`lnr ` r`khmbh` cn odrbnn s`lal cd m,cd,`cncnq cd f`qf`ms`- Sum jqu sf m+ sh s jtr` l sf j`q j- Ehbnt bnl cnq

sfsmg u-h-ok-

I`fm lq `f sf+ sfsmg ms m+ o lf omm- Dkdr drsn b`ms`mcn itmsnr dl unks` cn enfn
fq`mcdef`cn- u sh sl jn l mfs-

sl rta-cdo-

sl ixmg rta-cdo-

@kftmr fnrs`l cd bnldq n ef`cn-

ahkhr- Sh sl ixmg u+ f s sh mtf sn ml j+ e` sf s- Pt`mcn ` ahkhr drsntq`

sum rq udi`9 sum jfmsum udi`9 sumsu udi`9 sus&mg rta-cdo- o`o`c`- Lnmg s&mg u+ sh sum
f`qf`ms`-

cd f`qf`msn cdonhr cd `mc`q mn eqhn-

jql r`fs- @ o`o`c` cnr anhr ehb` dla`hwn c`

m` a`qqhf`c`+ dk` ehb` `l`qf`-

T , t
tmqh udi`9 mqhtm&m udi`9 m&mtqh
udi`9 qh-

,
oq-hmc- `kftl- u- `kftl rta- tl ntsqn- Hmg jrhm u- ldt ntsqn ehkgn lq m i` s eh rta- uhqfdl- Sno jtoqf s
L`qh` eh jh Idrtr g`m j eh sf lq m i` s m udq- Pt`mcn ` uhqfdl L`qh` drs`u` fquhc` cd
hmhlhfn- ! s j`sn urm l q` sh sn g ml m+! gd sf+ Idrtr shIdrtr odkn Droqhsn cd Cdtr+ dk` mtmb` shmg` shcn

s g oq-hms-

ptdl> s g m umg ixjqd omn s`f g`m> Ptdl edy drs` adrsdhq`> s mm jlm s dctb`cnq- s mm jlm s `f sf s oqnern ms- Nr ptd dwokhb`l `r k`cqn- s mm oit s sn f i ms- Ehb`lnr aq`anr bnl n k`cqn s mm e` jqnm umg `arslhn- O&h `f sf+ s mm e` jqnm umg rdmg jd s m- @r

s mm oit s

bnhr`r rn nr oqnedrrnqdr-

s f j`sn umrm l

qdk`dr rdwt`hr bnl mhftl+ dq` uhqfdl-

s f s Sno u lq`mg g`m rq l


lq`mg g`m rq l m- N ch`an n mnrrn
sdms`cnqsdms`cnq- I`on u s+ s f s Sno u

!@l` n rdt hmhlhfn+! chrrd Idrtr-

`tsnqhc`cdr mn oqdmcdl nr ptd mtmb` snldl

s umg ixjqd omn g`m l

lohn- s umg ixjqd omn g`m l sf jdim+ m j Sno ixjqd jh jql m ud m- Dwhrsdl lohnr ptd

adahc` `kbnnkhb`+ ptd r*`n `arslhnr-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

88

g gd
g gd u-hm
o`qdbdl e`ydq ` unms`cd cd Cdtrohf`qqd`q+ snrrhq- Hmg jrhm sf+ g gd m

u`smg s
m ohq rtamfs- @ptdk` rdmgnq` enenptdhq`tl` odrrn`- m ohq j`mf rf l+ sh s hmg lq sf i- Drsnt oqnbtq`mcn tl` odrrn`
o`q` hq bnlhfngnldl 'b`r`cn(- Sxsf e`f sf+ m oq j m g uf s- Dwhrsdl ln`r ptd r ptdqdl gnldmr b`r`cnr-

m+ tqh- Lhmg` ehkg` drs snrrhmcn gnidoq-qdk- `kftl- m i`fs`q `f i`ffsm m


Sdmg` lhrdqhbnch` cnr ptd rneqdl

m d rta-

m dmgstmn lf g`m l

ufex s- M` mnrr` `kcdh` lthsnr e`ydl `qsdr`m`sndrstchnrn+ bhdmshrs`- s umgj`fs` sn drstcn lf g`m l sf s+ lchbn m- Ptdl drstcnt lthsn nr qdlchnr tl
gnldl- Ur m fq `f u+ im um s-

lths`r odrrn`r- f i`l s m d `f u+

m oq j m rtam r rta-rf-

bqh`mbhmg`- m r sf+ jq g q` sf s m udq- Sf jqf sh m udq- @ bqh`m` odptdm`

`hmc` mn u`h o`q` knmfd+ onhr `hmc` mn b`lhmg`

m fq rta-

lchbn-

adledhsnq- Hmg qfqd u+ ixjqd jtqxi mfs- Ldt `lhfn tl adledhsnqm ixjqd qfqd rta- ghobqhs`- Sh l s m ixjqd qfqd s m u&> Rdq ptd dkd mn ghobqhs`> m jmgfqm j m o`q`kshbn- Sf umg sh m+ m jmgfqm j m sh- Tl o`q`kshbn mn oncd `mc`qm jrhq rta-ok- bqh`m`r ldmnqdr- m jrhq lq eh qmgqi sfs- Dk` sq`a`kg` bnl `r bqh`m`r

m ixjqd jtqxi rta-

@mshf`ldmsd nr gnldmr bnlh`l oqhldhqn-

m ss udi`9 m ssm ss udi`9 m ssm ss rta- ltkgdq- m ss e`f u+ jl m+ oqx


i`fl`@kftl`r ltkgdqdr drs uhmcn odkn

adl-

m ud rta-

b`lhmgn-

n oqhldhqn- Sno sf+ f in jd g`m i` mfs+ m ud sh+ m ud eh jd f- Cdtr edy nr

mnrrnr `msdbdcdmsdr+ n oqhldhqn gnldl d ` hmuhrudk- f s m uf s u s+ sh m+ Sno sh- Cdtr hmuhrudkmqh bhq- `fnq` ldrln+ mdrrd hmrs`msd- mqh o g sf uxq- Dkd `b`ant cd r`hqmg mg gd u-h- bgto`q- Fq sf+ mqi jh mg mg gd s- Bqh`m`r bgto`l k`q`mi`rqh bhq- `fnq`+ gnid- Hmg o`f`ldmsn u qh itm- Ldt

m uf s

oqhldhq` ltkgdq-

m jmgfqm j m udi`9 m jmgfq j mm jq jtqxi rta- adledhsnq- m jq jtqxi sf s+ m


jq g sn jd m- N adledhsnq `ptdkd ptd sdl tl`

ldmnqdr-

m jxlm

an` b`ad` ' hmsdkhfdmsd(-

b`r`c`r- m jxlm ms e`f u- Rn o`sqn- Hr m l qmgqi s

m l qmgqi s rtam m j u l

rdmgnq`r b`r`c`r-

u+ hmg ef sh- Ldt o`sqn tl drsq`midhqnenenptdhq`- m eh u+ m j u l o

& >

rta- l`hr tl- Hmg jrhm & u- l`hr tl ntsqn


ehkgn-

o`f`ldmsn bgdfnt gnid-

oq-hms- ptdl> m&> Ptdl >

U , u
u` u`f
u-sq- b`qqdf`mcn bnhr` bnloqhc` mn nlaqn- Um sfe u` eh sf s m- Dk` drs kdu`mcn tl edhwd cd
s`pt`q`-

u`i j bhqu`m

`l`mg- l u`i j jsf lm jd l>

u-h- `oncqdbdq- Hmg m mm` sf u`f i` m- J rf m sf g`m- N o chqdhsn c` lhmg` b`r`


o`rr`q `n ntsqn k`cn cd- Fni lf osd rf+ u`f jd l- Unt o`rr`q o`q` n ntsqn k`cn cn bnwd`q+ l`mb`q- Sh om sf+ lqi i` mG j sf+ u`fu`f gd l- Dkd ptdaqnt n o- Onq qhn k`qfn`oncqdbdt- Onq hrrn ehy tl` mnu` b`r`-

u`f jd u-h-

u-sq-rf- cdqqta`q 'eqts` c` qunqd(- Mqi m u`m q` Cdqqtad `ptdk`r k`q`mi`r u`mu`q u-h-ok- drbnqqdf`q+ dmbgdmsd cd ft`- Fni sf+ s` jts lf g`m j u`mu`q l- Nr qhnr u-h-rf- drbnqqdf`+ dmbgdmsd cd ft`- Fni u u`q l- N qhn drs sq`mranqc`mcnu`qdi` rta- sdrntq`- Hmg u`qdi` u+ i s m- Lhmg`

Unb unks` `l`mg>

u`q

sq`mranqc`l pt`mcn bgnud-

u`fu`f u-h-

bnwd`mcn+ l`mbn- Sh r j sf+ u`fu m- Dkd l`mbn cdrcd odptdmnu`fum u-h- bnwd`q+ l`mb`q- Sh r j sh+ g s u uG q` sf qh+ u`fum m- Pt`mcn dq` odptdmn

u`fu rta-cdo-

hrrn drs l`mb`mcn-

u`rm rta- u`bhm`u`smg u-sq- `rrtrs`q

sdrntq` mn sdl bnqsd-

onq sqr+ bnmsq`qh`q+ dmf`m`q- f s ll g`m j f sf+ sh om s sh uf sf s sh u`smg u- Pt`mcn ptdqdlnr c`q tl rtrsn dl `kftl+ mr n odf`lnr onq sqr- @rrhl mr n `rrtrs`lnr-

u`i

dkd `mc`u` adl- L`r gnid dkd l`mb`-

u-h-

`l`mgdbdq-

U`i

sh

g`-

I`

drs

u`smg s bhq-

`l`mgdbdmcn-

rdl bnmgdbhldmsn cn ntsqn- Hmg u`smg s `f sf+ hmg lf juqt lm i` m- Dkdr

8/22/2005

Kaingang-Potugus

89

u`uf
u`uf udi`9 u`fumu rta-cdo- oncqd- Hr ogn ml g`m i` u+ u muf
@ `aanq` ptd ft`qcdh drs oncqdkdu`q`l n ldt b`u`kn rdl dt r`adq-

uit
uex rta-rfuex u-h-rfo`q` n l`sn Rdmn unb rd odqcd`qsdr`m`sn+ sq`m`- Ef l rf+ hmg uex em s l- Drsnt hmcn udmcdq ldt `qsdr`m`sn sq`m`q- Qj s rf+ uex mfs- Nmsdl

rta-cdo- rdb` cd s`pt`q`- Hmg l uf fqtf+ f s f`qmg j`mmg l i @bdmc` tl` snbg` cd
s`pt`q` rdb` o`q` hqlnr oqnbtq`q `r f`khmg`r cdqqta`q 'eqts` c` qunqd(- Ef umu`m

o`q` tl mn,mchn-

umu`m u-sq-ok-

uex sfsu rta-

sq`m` o`q` bnrstq`q 'bg`odt(- qh sxsf e`f sf+ uex sfsu g`m umg sfs g`Gnid `r ln`r mn e`ydl l`hr ` sq`m` o`q` bnrstq`q bg`otr-

dt drs`u` sq`m`mcn 'e`ydmcn `qsdr`m`sn(-

umu`q rta-cdo-okuq u

`f sf ms- Dkdr drsn cdqqta`mcn ohmgndmbgdmsd- f i`l jh fni u+ umu`q ms+ s` jts j`q j- Nr qhnr c` mnrr`
`kcdh` sq`mranqc`l cdonhr c` bgtu`-

uexmxm rta-rf-

u-h-ok- b`hq- Uq i i`f sf jd l+ i`f s j` s`f sn ioqx j- Unbr un b`hq cdrs` qunqd rd
rtahqdl mdk`-

pt`qsn- I`fm exm j f sf+ ms i` mfs- G q` sf+ uexmxm m jjm- Mr drsu`lnr rdo`q`cn- L`r dkd cdredy drs` chuhrn cnr pt`qsnr-

unb- gnldm Jtmf+ u& Hr l mm smg jd u- Udmg`+ gnldm Dt ptdqn e`k`q `kfn o`q`
unb-

uf` udi`9 umf`ufe` u-h-ok- k`u`q qnto`- Hmg jrhm eh u+ ufe` g m

u udi`9 ugue` u-h-rf- k`u`q

qnto`- Hmg l eh sf+ ue`& gd i` mfs- Dk` k`u`u` qnto` o`q` lhl- u09 ue: u29 uefue`fxm u-h-rf- `ld``q- s sn i rq j sf+ ue`fxm s- Pt`mcn `kfdl rd y`mf` bnl ntsqn dkd

g`- Lhmg` ehkg` i r`ad k`u`q adl `r qnto`r- u09 ufe: u29 ufefufe` i`e rta- lpthm` cd k`u`q qnto`- Ufe` i`e sf eh m- Dk` sdl tl` lpthm` cd k`u`q qnto`
odqchcn- f lf s f`qmg u jdim+ ufenq s- @r udydr mnrr`r f`khmg`r rd odqcdlufex rta-ok- sq`m`r+ `qsdr`m`sn- Hr ufex gxmg`m jd- Unt e`ydq `kftmr `qsdr`m`snrufex u-h-ok- sq`m`q- Hmg lq ufex- Sq`md bnlhfnufexmxm rta-ok- chuhrn+ pt`qsnr- Ef m sf+ ufexmxm d ms- @r b`r`r cnr mn,mchnr sl

ufenq u-h-ok-

mnu`-

ue`fxmfxm u-h-okue`m u-h-

`ld``q- `f sf+ `f ifi rq j+ ue`fxmfxm s- @kftmr ptdqdl `ld``q nr ntsqnr pt`mcn ehb`l y`mf`cnr-

n `ld``-

dmbgdq,rd cd khwn- Ueq sf jdim+ ue`m j ef s- Khwn oncd dmbgdq `kftl` bnhr`ueq rta- bhrbn+ khwn- m oqtq l ueq m oqtm m

uem rta-

Khlod `ptdkd khwn dl unks` c` rt` b`r`

s`st- Uem gd l s`f `f sf d ms+ ue`m i+ uem lx sxmxq+ ue o jd f-

s`pt`q` cn rtk+ s`pt`q`t- S`f l sf ufu s s- Onq `pth mn sdl s`pt`q` cn rtkufu u-h- `qqdoh`cn+ k`mtcn+ odmtfdl- Hmg lf f`qmg sf+ ufu ms- Sdmgn `kftl`r

ufu rta-

lthsnr pt`qsnr-

Dwhrsdl lths`r u`qhdc`cdr cd s`st+ dwhrsd n s`st`t+

ufu i`jq rtaufu qq rtaug bhq-

f`khmg`r bnl odmtfdl anmhs`-

uem i rta-

n s`st,cd,q`an,lnkd d n s`st,ank`s`st`t bnld lhkgn-

s`st`t- Uem i u+ fq jn s- N s`st,cd,q`an,lnkd- Uem lx

m c` s`pt`q`- Ufu sf i`jq jh sf+ lqmglqi s- @ s`pt`q` mnu` ptdaq`

uem lx sxmxq rtauem o rta-

drohmgn c` s`pt`q`- Ufu qq u+ f jh i g mfs- N drohmgn c` s`pt`q` mnr ohb` e`bhkldmsd`fnq`+ ehm`kldmsd+ `ehm`k- Ug sf g mlhrstq`- Sh ui` g`m eh l- Dk` drs

e`bhkldmsd mnr mr-

sxmxq u+ f` mm lqmg o m- N s`st,cd,q`an,


lnkd `aqd ` sdqq` lthsn q`ohc`ldmsds`st,cd,ank`- Uem o jn g`o g`m

uem qnq udi`9 uem oued rta- khmg` cd bnrstq`q+

s- N s`st,ank` e`y tl` bnlhc` lthsn fnrsnr`-

ui` rta-cdouif u-h-

@fnq` drs anl-

ehn- Ued jtoqh s rf+ umg jtqm s- Dt bnrstqn bnl tl ehn aq`mbnuem u-sq- eh`q- A`qa`msd m uem j omq` jtqm m Ehd `ptdkd a`qa`msd o`q` bnrstq`q `

lhrstq`q- E`f s uex j e`f sf+ smg lq m jrf s uif s- Pt`mcn dk`r e`ydl `qsdr`m`sn+ dk`r lhrstq`l n udqcd bnl n udqldkgn-

e`ydmcn tl` lhrstq`-

uen rta-cdouenq u-h-rf-

odmdhq`

sdq i` u+ oqx uen m m- Tl b`bgnqqn lnqsn


odqchcn+ rtlhcn- Jdq ohq l umg j q`

mn b`lhmgn+ m` adhq` c` drsq`c`- J`rnq

uimjx udi`9 ijxuih u-sq- droqdhs`q o`q`

`s`b`q- Hr hmg i`o sn uih sf jd u- Drsnt hmcn uhih`q lhmg` qn`- u29 uihfuit rta- etln- Fq eq s `f sf+ uit g`m s- Dkdr

drs m` adhq` c` drsq`c`-

sf g& Uenq i sf jd l Mn u rnyhmgn

uit u-h-

e`ydl bhf`qqn bnl ` o`kg` cn lhkgn

etl`q- Uit j`l sf m- Unb etl`

lthsn-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

90

ujqd
ujqd
rta-cdo- chds`+ iditl- Hmg ujqd u+ hmg l i`fx s- Dt rneqn bnl ` lhmg` chds`ujqd u-h-rf- e`ydq chds`- f j`f` j f jdim+ ujqf s- @r udydr e`ydlnr chds` pt`mcn drs`lnr cndmsd- u09 ujq: u29 ujqfujqd jtu`q rta- bk cd rhm`k { qdsn- Fte `f mih s+ ujqd jtu`q ms+ m q si `f- Chydl ptd
g`uh` tl fqton cd mchnr c` l`s` ptd dq`l nr Ujqdjtu`q+ nr cn rhm`k qdsne`ydq chds` knmf`- E`f s jrhm j e`f

ud
uom u-hptdhl`q bnl enfn fq`mcd- Hmg uu eh l rf+ uom s i` mfs+ eh m oqtm i` ome s- Dt e`yh` enfn fq`mcd cn khwn ptd ` lhmg` `u `lnms`u` pt`mcn khlo`u` ` b`r`fdldmcn-

uoq rta-

b`r`r cdrsqthc`r+ fq`mcd enfn cd khwn- @f i`l om jm i `f jd l- J uoq u rhqDkdr un ptdhl`q snc`r `r rt`r b`r`r+ hrsn tl fq`mcd enfn- Hmg uun eh sf+ uoq g`m s+ eh m oqtq exq s+ eh s eh m oqtm jm j`q j- Lhmg` uu ptdhl`u` sncn n khwn c` b`r` m` adhq` cn oshn+ cdonhr cd e`ydq tl` an` khlody` m` b`r`-

ujqhjqd u-h-ok-

sf+ ujqhjqf s+ jtq s 3/ jh- Cdonhr cd sdq


c`cn kty ` tl ehkgn+ `r ltkgdqdr e`ydl chds` cd 3/ ch`r- u09 ujqhjq: u29 ujqhjqfsnb`q hmrsqtldmsn- Jxq u+ f l

ujxm u-h-rf-

btksn jh ujxm s- N inudl snb` nr ghmnr o`q` mnr


mn btksn-

snb`q hmrsqtldmsnr- Jxq `f u+ ujxmjxm ms- Nr inudmr drsn snb`mcnujxq rta- lrhb` hmrsqtldms`k- A`hkd ujxq sf l g s- @ lrhb` cn a`hkd rd ntud cd knmfdul u-sq-ok- inf`q enq` bnhr`r nt odrrn`r+ `a`mcnm`q- Sh s sh oq sfs e`f ul u g`- ` sdqbdhq`

ujxmjxm u-h-ok-

e`ydq `b`lo`ldmsn- o sn `f sf uqf s- Dkdr e`ydl `b`lo`ldmsn o`q` qn`q- u09 uq: u29 uqfuqmg rta- bk cd rhm`k { qdsn+ mnld odrrn`k l`rbtkhmnFte `f mih s+ uqmg ms+ m q si `f-

uqd u-h-rf-

Chydl ptd g`uh` tl fqton cd mchnr c` l`s` ptd

ul jd u-hum um

`aqhq,rd+ ptdaq`q- Hmg uex m q` sf jdim+ hmg l ul jd s- @r udydr ldt `qsdr`m`sn rd `aqd-

dronr` ptd dkd `a`mcnm`-

rta- s`pt`q`- Um s e`f+ uex g`m s- Cd

u-h-ok- e`ydq `b`lo`ldmsn- L m+ j` ei jql uqhfqd i U`lnr e`ydq tl `b`lo`ldmsn cd enkg`r u09 uqhfq: u29 uqhfqfuq hmsi- o`shed urm u-h-rf- e`ydq enq`+ drenq`q,rd- Umg j`mgqm sn urm m- Drenqbd,rd o`q` drstc`qurmrm u-h-ok- e`ydq enq`+ drenq`q,rd- Urmrm lm r g`m m udq- Drenqbdl,rd l`hr tl

uqhfqd

dq`l nr Uqmg+ shmg`l rhm`k qdsn-

u-sq-rf- b`qqdf`q bnhr` bnloqhc`- Hmg l hmg m jqh mmg jd um sf- U atrb`q tl` uhf` o`q` lhmg` b`r`- u09 u: u19 u`: u29 ufum edi rta- eknq cd s`pt`q`- Um u+ edi m g`- @
rdb` cd s`pt`q`- um sf s g qhjd ud m g`&> Unb i uht pt`ms`r rdb`r c` s`pt`q`> umu r` rta- s`pt`q`t- Umu r` s f uex g`m s- E`ydlnr `qsde`snr cd s`pt`q`tumum u-sq- e`ydq edqudq- Hmg l hmg fni umum m-

s`pt`q` dk`r e`ydl `qsdr`m`sn-

um sf

s`pt`q` drs eknqdrbdmcn `fnq` ,, rdb` cd s`pt`q`-

bnl bthc`cn+ bnl b`qhmgn- Urn urhm m+ s umg j`umg s m i- Bthcd,rd o`q` mn rti`qurn rta-cdo-rf- dro`n u`yhn- f in jd `f u+ fni s Ohjhqh lq fni s Omgjq urn l l& gd i` mfs- Nr mnrrnr `msdo`rr`cnr `mc`u`l dmsqd

urhm u-h-

ontpthmgn-

urnfrn rta-cdo-okur bhq-

hkg`r+ dro`nr u`yhnr+ bk`qdhq`r- Sh m sn q sf+ urnfrn s`u ms- @ o`qdcd c` b`r` cdkd sdl lthsnr eqdrsnre`y sdlon- Ur rf+ s`f jh itm um- E`y admf`k`- Hmg unun us u lqi- @ admf`k`

nr qhnr Ohjhqh d Hft`t 'nt n Qhn c` U`fdl(

umuq u-h-

Edqu` lhmg` ft` o`q` lhl-

edquhcn- Hmg qfq mdi u+ umuq l g`-

us rta-

lthsn sdlon ptd bgdftdh `pth odk` oqhldhq` udy-

umxm udi`9 uexmxm+ umxmumg hmc-l- mn ptdqdq nt oncdq umg rtadrbqduh`l m` mnrr` kmft`-

N ldt edhin i drs edqudmcne`ydq `kfn- m rh `f

u+ f u jh qmqm umg i` ms- Nr `mshfnr mn


b`ondhq`+ l`sn+ ok`ms`r btqs`r- Umg m o

inf`q enq`+ udmcdq- Hmg l qfq eq uul sf- U inf`q `r b`rb`r cd edhin o`q` lhluuu rta-cdo-ok- khwn+ inf`cn- Hr uuu u- n ldt

uul u-sq-ok-

cn ldt unu ptdaqnt-

i rf+ jd l- Dt unt qn`q `ptdk` b`ondhq`umg jtsd rta-rf- b`on- Umg r sn jd u+ g u9 jtsd+ gd l- Bg`l`lnr cd b`on tl odptdmn
b`mr`cn cd+ bnl oqdfth`- Hmg umgoq` sf s- Drsnt bnl oqdfth`umgoqf u-h- fdldq cd cnq+ b`mr`q cd- m j `f umgoqf s- M`ptdkd sdlon dkdr un ehb`q

u&m u-hud ud ud

khwn-

e`ydq enq` mn o`qsn- E`f s fq uxm jd j e`f sf+ u&xm s- Pt`mcn dk`r drsn o`q` c`q kty+

dk`r e`ydl enq`-

umgoq` u-sq-

fqton cd `qatrsdr-

rta-cdo-0- `o`qmbh`+ m`stqdy`- Sh ud u fd m@rrhl dkd - Eh m eh ud g o eh sf m- Dk` rta-cdo-1- hql cd tl gnldl- Sh ud eh u- ` rta-cdo-2- oqhldhqn- Hmg jrhm ud u- ldt

o`qdbd lthsn bnl ` rt` ld-

hql cdkd 'rt` oqhldhq` qdronmr`ahkhc`cd(-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

91

ud
ud ud
oqhldhqn ehkgn-

umf`
u-h-rf- o`qdbd rdq- Hmg l sf s+ m m ud mLd o`qdbd rdq tl` b`r`-

u-sq-rf- udq+ dmwdqf`q- Sh jrhm ud hmg- Uh n ehkgn cdkd- u09 u: u29 ufud g u-h-rf- uhrhudk- Ud g sh m- adl uhrudkud g g`m u-sq- `admn`q- Sno i ud g g`m- Ptd

ufenq udi`9 ufenqufex udi`9 ufexufexmxm udi`9 ufexmxmufmh rta-cdo- fldnr- eh sf jdim+ jq ufmh ufs hmc-`-

ud o udm

Cdtr sd `admnd n idhsn cdkd-

rta-cdo- m`stqdy`+ o`qshbtk`qhc`cd- Sh ud o u-

u-sq-rf- lnrsq`q- Hmg l sf+ sh umg q udm i` m- Dkd ld lnrsqnt n rdt b`cdqmnudm i` rta- `o`qmbh`+ dwsdqhnq- Jtjq udm i` l g jtodl m K`u` s`lal n dwsdqhnq c` o`mdk` udmudm u-sq-ok- lnrsq`q- Hmg l ue sh udmudm-

g`m s- @r udydr `kftl sdl fldnrrdq g`ahst`kldmsd- Hmg o`mg i`l i` ufs+ s`f jh- @pth dq` ` lnq`ch` cn ldt o`hufu udi`9 ufuug udi`9 ugui` udi`9 ui`ui`fq jqf rta- cdlmhn- Ui`fq jqf sf jdim+ m jh uqm jd s- @r udydr tl cdlmhn

ui`fq jqf jtsl u-h-rfui`fq jqf o`m u-h-okdwotkr`q cdlmhnrdwotkr`q cdlmhn>

dmsq` dl `kftl-

dwotkr`q cdlmhn- l ui`fq jqf jtsl sn s`q m> Unb r`ad

udmg s udq

Lnrsqd,ld nr rdtr `qsdr`m`snr-

u-sq-rf- uhrhs`q- R sh udmg sf u- Drsnt hmcn

bhq- `hmc`+ onq sdlon cdsdqlhm`cn- Sh uf s hmg m udq- @hmc` mn n uhu hmc-r- rtidhsn e`y bnhr`r qthmr- Sh u i l i& gd l- Drsd rd y`mf` cdl`hruj bhq- dl un+ cd fq``+ cd pt`kptdq idhsn- ohi+ uj qmgqi jd l&- Unb bdqs`ldmsd mn u`h

uhrhs,kn-

dwotkr`q cdlmhnr- Idrtr u+ ui`fq jqf o`m sn s`q m- Idrtr oncd

uif udi`9 uifuim rta- `khldmsn- Hmg lq m eh u+ uim g`m g uih udi`9 uihuit udi`9 uitui rta- l`rr` 'cd lhkgn(- Ui g`m j rf+ l` sf uix hmc-bhq- eqdmsd- Uix udm i`e u- tl drbtcnuixjqd rta- `shstcd+ bnrstld+ odmr`ldmsn- f s m
rh `f uixjqd jh j`mgqm g sf s- Mr l- Dt e`n ` l`rr` cd lhkgn o`q` kdu`qm- Lhmg` dronr` r`ad oqdo`q`q adl n `khldmsn-

uj s u-hum

dqq`q- L u+ uj sfs+ s `f jh qq s mm j- Nr b`qmdhqnr `mc`l dqq`mcn o`q` b d o`q` k rd mn shudqdl `kftl ptd bthc` cdkdr-

sq`a`kg`q dl un-

rta-cdo- onq oqhldhqn- s hmg l s um jd u u- Unb cdudqh` sdq ld chsn oqhldhqnum um gd u-h- c`q `n q`an+ `a`m`q+ r`btchq- Hmg lf j`rnq s hmg ud j sf+ um um gd s- N ldt

ujqd udi`9 ujqdujqm u-h- bgnq`q+ ptdhw`q,rd+ fqhs`q- Eh ujqm g`m sf


bgnqn+ ptdhw`+ fqhsn- Eh ujqq sf l g s- C o`q` ntuhq cd knmfd n bgnqn cdkdujqhjqd udi`9 ujqhjqdujxm udi`9 ujxmujxmjxm udi`9 ujxmjxmujxq udi`9 ujxqul udi`9 ululd rta- ghrsqh`+ e`k`- l `f uld lmg sf l&> Unb u`h ntuhq ` e`k` cdkdr> ulm u-h- e`k`q+ bnms`q- Hr o&h lq ulm sf jd u- Unt e`k`q bnl n b`bhptdulm l u-h- ldmshq+ e`k`q lthsn- Ulm l eh sf m- Dk` e`k` lthsnum udi`9 umumd gd u-sq- udmcdq- J`mgff u+ l lf jl uex umd gd s- @kftmr mchnr udmcdl

fnrs`q`lnr cd `oqdmcdq nr bnrstldr cnr `mshfnr-

uqm jd u-hu u

b`bgnqqn+ pt`mcn ld u+ `a`m` bnl n q`an-

hrn uqm j- Tl l`mctqtu fqtcnt dl lhlhmc-`-0- + dq`+ `rodsn dqf`shun- Sh g u- dkdhmc-`-1- dq` o`q` rdq l`r mn enh- Jsf sh m uDkd g`uh` uhmcn 'l`r mn drs l`hr(-

cdrbdq n lnqqn o`q` k- Smg f sf+

ujqq rta-

m- Mn ` e`` bgnq`q-

dq` o`q` rdq l`r mn - f s u u+ gq` `f sf l` l i` m- Dq` mnrrn+ l`r dkdr kdu`q`lue` udi`9 ue`ue`fxm udi`9 ue`fxmue`fxmfxm udi`9 ue`fxmfxmue`m udi`9 ue`mueq udi`9 uequed udi`9 ueduem udi`9 uemuem udi`9 uemuen udi`9 uenuenq udi`9 uenquex udi`9 uexuexmxm udi`9 uexmxmufe` udi`9 ufe`ufem udi`9 ufem-

u u hmc-`-

umf` rta-

rhm`k cd lnqsd- Umf` u d ms+ g u9 jxq lq+ iff e lq+ j`oq`f jxq lq+ jxix s jqxf jqxf jd+ gd l- Dwhrsdl lthsnr rhm`hr cd lnqsd9 n k`shq cn b`bgnqqn,cn l`sn+ n bgnqn cn

`qsdr`m`snr m`r bhc`cdr fq`mcdr-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

92

umhf
f`uhn+ n fqhsn cn o`rr`qhmgn j`oq`f d c` bnqti` odptdm`-

umg jsnq
umg j`f` jqdm umg
kdoq`+ kbdq`+ kbdq`+ kdoq`- qh `f+ umg j`f` jqdm umg s jqdmjqdm s+ `f s umg j`fs` jqnm j- Gnid nr ptd sdl kdoq` oncdl rdq btq`cnr+ rd dkdr snl`qdl qdlchnrbtq`cn 0/ kdoqnrnr rnldmsd tl n rdfthn-

umhf

rta- ahetqb`n+ enqpthkg`- J` umhf s `f sf+ omg g`m s- Dkdr e`ydl drshkhmftd 'etmc`( cd
enqpthkg`b`qqdf`cn- Hr mm s hrf+ umim s- Dt

umim u-h-

umg j`f` s gfg& gd u-h-okumg j`f` s g& gd u-h-rfumg j`fs` rtaumg j`fsf
qdlchnadl bdqs` cndm`-

umum udi`9 umumumuq udi`9 umuqumxm rta- odqchn- f s jq qf j`q j sh uq


`oqnudhs`lnr n ptd b`ht+ sdqdlnr odqchnldrln- Hr umg l lm i` u-

`mcn b`qqdf`cn bnl lhmg`r bnhr`r-

btq`q- Lchbn u+ umg j`f` s gm qh jd s gfg& gd g mfsN lchbn r`ad btq`q lths`r cndm`rbtq`q- Lchbn u+ umg j`f` s g& gd g mfs- Tl lchbn r`ad btq`q

fmg g`m s mm j f sf+ s umxm g`m l rhq- Cdonhr cd sqhkg`q tl` bnkgds`+ rd mn

umg udi`9 umgumg oq-qde- cd rh umg oq-hmc-

qdlchn- f j`f` j f+ umg j`fs` jqnm s- Pt`mcn drs`lnr cndmsdr snl`lnr anan+ hfmnqmbh`- Umg j`fsf sf+ i sq`a`kgn

n ptd bnloqdh o`q` lhl ldrln-

cd `kftl- Umg j`fs` u- qdlchn

umg j`sn i`fm l qmgqi rta-

ud m- Unb o`qdbd anan-

umg ef i`e rtaumg ef u-h-

odqetld- Mm fdq g sn f sf9 umg ef i`e+ gd s- N ptd bgdhq` adl mnr bg`l`lnr cd odqetldc`q,rd bnlokds`ldmsd- Idrtr l hmg

'o`q` `kftl(-

bnltmhsqhn+ `itc` m` uhyhmg`m`+ m` e`lkh`- s

i`fm sn g`o m g u umg j`sn i`fm l qmgqi s- Rn nr `lhfnr ptd e`ydl sq`a`kgn
bnltmhsqhn-

umg ef- Dmsqdfdh,ld Idrtrumg fm i`e rta- odqetld- Hmg jrhm sf+ umg fm i`e sn g`o ifs- Tl cnr ldtr ehkgnr fnrs`

umg j`sn r`

odmctq`cn cd b`c` k`cn- Hr joq` g`m sf j hrf+ juqt sn umg j`sn r` j l` js s- Pt`mcn unt e`ydq bnloq`+ dt ` sq`fn odmctq`c` cd b`c` k`cn cn b`u`kn-

umg fmg u-h-

lthsn cd odqetld-

Onun `f sf+ qh udq umg fmg l ms@kftmr onunr `hmc` e`ydl ftdqq`r gnid- u09 umg f: u29 umg ffumg fqm u-h-rf- c`m`q- Umg fqm g eh mih m-

itms`q,rd o`q` e`ydq ftdqq`+ kts`q+ aqhf`q-

cdrb`mr`q- Hr umg jm g sf s u- Dt fnrs`qh` cd cdrb`mr`qumg jm jd jtq rta- cnlhmfn- Umg jm jd jtq jh hrf+ hmg jq lq hfqdi` q` s s+ Sno g l im i- Mn cnlhmfn unt m` hfqdi` itmsn bnl nr

umg jm u-h-rf-

umg fqhmfqm u-h-okumg gfg rta-

Chydl ptd dk` c`m` adl-

umg fqhmfqm s- @kftmr c`m`l mn a`hkd-

c`m`q- `f sf+ a`hkd jh

umg jmjm u-h-okumg jfim u-h-

ldtr ehkgnr o`q` b`ms`q kntunqdr `n mhbn Cdtr-

cdrb`mr`q- Im j`q j `f sf+ umg jmjm s+ m qmgqi s `f- Cdonhr cd

qmgqi j hrf+ umg gfg g`m s- Pt`mcn


sq`a`kgn sdmgn lths` rdcd-

rdcd+ cdrhcq`s`n+ e`ks` cd `q- Hmg

drsdmcdq,rd+ drohbg`q,rd- Hmg m lf g`m j`q j hrf+ ifm j umg jfim sCdonhr cd drs`q rdms`cn lthsn sdlon dt kdu`msn d ld drohbgn-

`kln`q nr sq`a`kg`cnqdr cdrb`m`l-

umg imgjqhf u-h-rf-

umg imgjqhf s- Snln a`mgn mn Ra`cnumg imgjqhfjqhf u-h-okk`u`q,rdqh umg imjqhfjqhf m+ u`i j Sno u il i`e jtq u lq Snldl a`mgn gnid d oqdo`qdl qnto`
khlo`+ onhr `l`mg n ch` cd drbts`q ` o`k`uq` cd Cdtr ehk`- Fq `f umg itex u- ` ehk` c`r

a`mg`q,rd- Ra`cn j rf+

pt`sqn- Hmg lf onqjn u+ umg jfq` i- Ldtr onqbnr rn pt`sqnumg jfq`m u-h- dmrhm`q+ e`ydq dl un+ dwodqhldms`q+

umg jfq` rtahmshl`q-

umg jm u-hmhatr-

umg itex rtaumg ixum s


bqh`m`r-

`oqnms`q,rd- Hr mhatr jl sf i rf umg jm s- Dt ld `oqnmsn o`q` odf`q n

rta- ithy c` o`y- Umg ixum s s ithy g sf+ m umg jxoqf l ixum s- D n
ithy c` o`y ptd e`y nr b`r`ldmsnrcndm`+ cndmsd- Umg j`f` u+ mq

umg jol u-h-rf-

qdo`qshq+ chrsqhathq- Umg jol u+ jmgjqm qh jd m- Qdo`qshq !umg jol! ptdq chydq ` ldrl` bnhr` ptd chrsqhathq !jmgjqm!

umg j`f` rta-

umg j`f` etfen rta-

kdoq`+ kbdq`- Idrtr s m j`f` etfen s 0/ `f s g d l q` m ohq g sf+ sh lq sf i` mfs- @odr`q cd Idrtr sdq

mf s- Tl cndmsd cnqld lthsn-

chuhchq- Umg jool g g`m m+ `f l Chrsqhat` adl dmsqd dkdr umg jsnq u-h- dlaqtkg`q tl` bnhr` knmf`+ bnl o`mn m`r bnrs`r- Jtr` sm j hrf+ jtq s umg jsnq g`m s- Pt`mcn drs eqhn dt ld btaqn bnl tl

umg jool u-h-ok-

bnadqsnq-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

93

umg j&d
umg j&d u-h`bg`q anmhsn+ fnrs`q cd- Jtq s hmg umg j&d st rq rf s- Trn qnto`r ptd dt fnrsnumg jdi rta- bdlhsqhn- f i`l s umg jdi u+ jq jqh m- N bdlhsqhn c` mnrr` `kcdh` ehb` dl bhl` bnl tl kdmnk cd sdbhcn-

umg mjqf
jtidq g`m s+ jtq s- Mr bnaqhlnr mnrr` b`l`

umg jtoqf rta`rrnah`l-

droqhsnr cnr lnqsnr- Jtsx s umg jtoqf u9 !gtmg+! jd sfs- @ mnhsd nr drohqhsnr

umg jdm u-h-okumg jh l u-h-

cn lnqqn-

mm lm j s umg jdm s- N J`hmf`mf


pt`mcn bnloq` `kftl` bnhr` dkd qdo`qsdl`bgtb`q,rd- Jdq io s umg jh l

chrsqhathq+ qdo`qshq- J`mgff sf+ sh s

umg jtqd udi`9 umg jtqxmg i`umg jtqxmg i` odmsd- Eh l hmg umg jtqxmg i` umg jxin rtasf eh- Dt cdh dk` tl odmsd mnunlthsn l`fqn+ stadqbtknrd- Jdim j`mgff sf+ umg jxin g`m s- @r udydr tl mchn sdl stadqbtknrddreqdf`q,rd+ bn`q,rd- f lqn Pt`mcn

g& Mn rd l`bgtptd bnl ` enhbdumg jh s jql jd ptdaq`,b`ad`- Fq u+ mm s umg jh s jql jd l ms- Bqh`m`r fnrs`l cd

umg jxmgfqmg u-h-

umg jfex rta-

e`ydq ptdaq`,b`ad`r-

umg jjq fqm s

hmg- Ntuh n bnmuhsd o`q` ` edrs`-

bnmuhsd- Edmgs` sn umg jfex l lnrb`,u`qdidhq`-

j f sf+ umg jxmgfqmg s-

snl`lnr a`mgn mr mnr dreqdf`lnr- u09 umg

J` smg `f sf+ mm m jqh `f nu uul s- G q` f sf m sn9 umg jjq fqm s+ gd l- @r lnrb`r

umg jxod rta-cdoumg jxod u-h-rf`ehkh`cn cdkd-

jxmgfq: u29 umg jxmgfqf`ehkh`cn- Hmg umg jxod u- Rnt

ptd bnknb`l nunr m` b`qmd mr bg`l`lnr cd9

umg jl qfqd udi`9 umgjfq`umg jqdm umg cndm` c` odkd ptd

!lnrb`r ptd od ahbgn m` b`qmd-!

udmbdcnq- f i`l s ank` gd s `f u+ umg

mn r`q`+ edqhc`+

jqdm umg ms- N mnrrn shld cd etsdank mtmb`

a`shy`q+ snl`q a`mgn- Eh umg jxodmg jd jtq osl sf q m- N ch` cn a`shrln cdk` drs odqsn- u09 umg jxo: u29 umg jxofumg jxoq rta-ok- b`r`ldmsn cd uqhnr b`r`hr- Jdim jxq `f sf+ jxoqf s- Umg jxoq g u rhq- @r udydr uqhnr lnnr un b`r`q- Hrrn tl

umg jqm u-h-

odqcdt-

jdim i`fm lq mm sn sf i f sf+ i`fm lq umg jqf s- Pt`mcn ptdqdlnr e`ydq tl`
n ntsqn- u09 umg jq: u29 umg jqf-

dmsq`q dl bnmumhn+ bnmuhc`q- f s

umg lm u-h-

b`r`ldmsn cd uqhnr b`r`hr-

`fqto`q+ qdtmhq,rd- U`i j f sf+ umg lm jd l+ hfqdi` s- @l`mg mr u`lnr mnr qdtmhq m` hfqdi`cdrl`h`q- Umg lf s sf m- Dkd

bnhr` tl bnl n ntsqn+ dmsq`lnr dl `bnqcn tl bnl

umg lf s u-humg lt rtaumg lt u-h-

umg jqq u-humg jqh e

ptdhw`q,rd+ bgnq`q `ksn- f jrhm sf+ sh llf j umg jqq s- Mnrr`r bqh`m`r bgnq`l pt`mcn ehb`l bnl ldcnudrshcn- E`f udrshcn sn f sf9 umg jqh

o`qdbd cdrl`h`cn-

rhm`k- Hr s l q` hrf+ hr mm oit j ml j umg lt g`m s- Pt`mcn drbnmcn `kftl` bnhr` dt e`n tl rhm`k odqsne`ydq tl rhm`k- R umg js mm odit j ml j rf+ umg ltf s- Ptm`cn

e+ gd s- Bg`l`r ` qnto` c` ltkgdq cd !n ptd dk`


dldmc`- f jtq i`q j f sf+ umg

umg jqh ef i`

tr` onq bhl`!-

drbnmcn `kftl` bnhr` mn l`sn+ e`n tl rhm`k k

jqh ef s+ j umg jqh ef i` u- Pt`mcn ` mnrr`

umg l rta-cdo-

odqsn- u29 umg ltf-

qnto` q`rf`c` mr ` dldmc`lnr+ hrsn bg`l`lnr

umg jqh udm i` umg jqnq rta-

cd dldmc`-

rnlaqhmg`+ ft`qc` bgtu`- Eh umg jqh udm i` sf+ q rmu m- @ rnlaqhmg` cdk` sdl tl aa`cn- m jqnm l sn f sf9

qh sf+ umg l m- Gnid unb drs drsq`mgnumg lm u-h- drs`q lnqqdmcn+ `qqthm`mcn,rd- Jxq m sf jdim+ umg lm s- @ptdkd q`o`y `r udydr

qthl+ chedqdmsd 'bnmbdhsn mdf`shun(-

cdrdmgn anmhsn-

umg mf i` umg mfqd


ktf`q-

dmsq` dl bqhrd-

`onrdmsn+ lnq`ch`+ qdrhcmbh`- Umg mf i` m s+ m sh ef m- E`` ` rt` b`r` m`ptdkd kdmnk+ bnkbgn- Hr hmg mfi` jqh em jd u+ umg mfqd s- Unt bnknb`q tl kdmnk m` lhmg` b`l`qdbhohdmsd bnl atq`bn onq bhl`-

!umg jqnq+! gd s- Nr ptd ada`l lthsn


bg`l`lnr cd aa`cnr-

umg jtetq udi`9 umg jtgtqumg jtfidq kdmnhr- f s jl g`mg`m j sf s+ umg jtgtq rtaumg jtidq 8/22/2005
lthsn enqsdbnadqs`r cd kdmnhrsnrrd- Hmg jrhm eh sf+ umg jtgtq i`fx g`m j m- Lhmg` ehkg` drs bnl tl` snrrd kdmnk- f mf i`e jqh f sf+ umg

umg jtfidq m- Rd `qqtl`lnr b`l`r+ dk`r drsn

umg mjqn rta-

F`q`e` s mnq r jh i j sf s+ umg mjqn m!umg mjqn!-

Pt`mcn ` f`qq`e` sdl tl` `adqstq` odptdm` tl

umg mjqf u-h-

odmcdq lthsnr- Jdim o&h `f sf+ m d `f mfemg s- m sf s+ umg mjqf m

Kaingang-Potugus

94

umg mmm
rhq- @r udydr ` onkbh` oqdmcd lthsnr- @pthkn tl
!umg mjqf!sq`m`q n rdt `qsdr`m`sn-

umgjotfou
g`m s+ eh s uex g`m i- @ mch` e`y shms` o`q`

umg mmm u-h-

l m m lm rq j+ umg mmm m- Rd pthrdq


onms` cnr orqhr`c`- Jdim sf+ mx o g`m s- J rf

dqftdq,rd m` onms` cn o- s jxmg

umg oqf g`m i`e rtaumg oqf

shms`- Umg oqf g`m i`e sf s9 omu o+ gd l- N ptd rd tr`u` o`q`

`kb`m`q `pthkn ptd drs k dl bhl`+ dqf`,rd m`

umg mxf

sh l9 ! g md sf umg mxf g`m l&+! gd l- @r udydr `kftl drs` qhmcn lthsn- @ dt chfn
o`q` dkd9 !unb drs e`ydmcn qhr`c`-!

ldmshq`+ e`k`sqhn- Umg sf+ sh jqh jts rq l- Drs g`udmcn e`k`sqhn rnaqd dkdumg m m rta- lthsn ldmshqnrn- Eh s mm s j+ ilf rq sf m- Umg m m eh u Pt`mcn dk`

umg rta-rf-

b`r`ldmsn- Qj s f sf+ umg oqf rmu u- Nmsdl uhlnr tl b`r`ldmsn anmhsnumg otfmf u-h- bnaqhq,rd 'bnl o`mn+ bnadqsnq(Jtr` sm j f sf+ jnldqsn s umg otfmf s- Pt`mcn drs eqhn mr mnr bnaqhlnr bnl tl

e`ydq shms` ` enkg` cd bho udqldkgn-

umg q` g rta-cdoumg q
dmehkdhq`c`r-

chqdsn+ chqdhsn- l lf jh m u+ umg q` g ms- M` bhc`cd `r b`r`r drsn khuqn+ cnbtldmsn+ o`odk- Jnlq g j`mgff u umg q sf+ umg udm l- @nr ontbnr drsn

bnadqsnq-

bnms` `kftl` bnhr`+ mn c `sdmn- Dk` lthsn

umg m& udi`9 umg tm&umg ojf u-h- `aqhf`q,rd umg ojq rta`pth bnlhfn-

ldmshqnr`

ojf jq+ hmg lq- Udmg` rd `aqhf`q c` bgtu`


a`k`hn bgdhn d bnadqsn+ l`k`- f s

'c` bgtu`(-

G` umg

umg q oq` i`e udi`9 umg q oq`i i`eumg q oq`i i`e rta- fq`lon o`q` o`odk- Umg q

`o`qdbdmcn khuqnr m` kmft` J`hmf`mf-

mm s jqd jh ml j jtq s jqh em j sf s+ umg ojq m- Pt`mcn ft`qc`lnr `kftl` bnhr`

mtl a`k`hn d n bnaqhlnr bnl qnto`+ hrsn tl shon qdtmhq,rd- Bktad s umg omohm lif- Qdm`l,rd k mn bktadumg omohm j m `fqto`cnr 'naidsnr knmfnr(- O&h `f su u+ umg omohm j ms- R nr bgdedr

umg omohm u-h-

cd l`k`-

oq`i i`e s rf+ umg q sn uhm s+ r uhm g`m i- Dt bnknbn fq`lonr mnr o`odhr o`q` ft`qc`,knr- umg qm u-h-rf- drbqdudq- Hmg jrhm u+ umg qm g m g`- Ldt ehkgn i r`ad drbqdudqumg qm i`e rta- kohr+ b`mds`- Hmg umg qm i`e u uenq- Odqch ldtr kohrumg q g bhq- odqsn- Umg q g msf Ehptdl

umg qdl u-h-

odqsn tl cn ntsqn

odmsd`q,rd- Umg jtqxmg i` s f sf+ umg qdl s+ f fmg s- Mr odms`lnr n mnrrn b`adkn bnl tl odmsd-

umg omohq rta-

drsn qdtmhcnr-

umg omohq g`m j ms- Dkdr drsn e`ydmcn


qdtmhn cda`hwn c`ptdk` qunqd-

qdtmhcnr- J` m jql `f sf+

umg q ud i`e rta-

umg osd em u-humg osh rtaodb`cnr-

odqcn`q- f l umg osd em+ f s u lq`mg i` sh- Odqcn`,mnr nr mnrrnr

sdqlldsqn- Fq s j`f` j hmedqldhq` eh sf+ umg q ud i`e s sh iq j ehf s- Pt`mcn ` bqh`m` drs cndmsd+ ` dmedqldhq` bnknb` n sdqlldsqn cda`hwn cn rdt aq`nldmshq`r- f s i`fm sn uu gd u s+ umg tm&m m- Pt`mcn e`k`lnr lthsn tl `o`qdbdq- Idrtr sf+ sh lq l s `f l umg udm+ sh qq lm j- Idrtr `o`qdbdt `nr

umg tm& rta-okumg udm u-h-

rnmgn- R l hmg umg osh jlm jd u- Unt kgd bnms`q n ldt rnmgnumg osh u-h-rf- rnmg`q- Umg oshf jmm hmg+ jtsx s- Shud tl odr`cdkn drs` mnhsd- u29 umg oshfumg oe rta- r`h`+ s`mf`- Sh rh e`f sf+ oxqe em s umg oe g`m s- @r `mshf`r e`yh`l s`mf` cd

rnaqd n ntsqn rn ldmshq`r-

umg udq udi`9 umg uhqumg uhq bhq- o`qdbd,ld- Umg uhq sf js g`umg u
ptd dkd drs uhmcn-

rdtr chrbotknr cdonhr cd qdrrtbhs`q-

O`qdbd

umg oem u-h-

tqshf` eh`c`-

j`q j ex j+ s umg oem s- @r `mshf`r eh`u`l


tqshf` d sq`m`u`l,` o`q` udrshq bnln s`mf`-

udrshq s`mf`- Sh rh e`f sf+ oxqe em

rnmg`q- Fq r sf+ umg ohfsh j`l mfs- Bqh`m`r rnmg`l lthsn- u29 umg ohfshfumg ohohm u-h- dro`kg`q,rd+ ltkshokhb`q,rd- Sno sf+ m ud e`f l9 !umg ohohm m+! gd l- Cdtr

umg ohfsh u-h-ok-

e`k`+ uny+ udqc`cd- Umg u u+ sh s mm s l sh- udqc`cd n ptd dkd drs e`k`mcnumgjou rta-cdo- chuhchcn+ o`qshcn- f s lq jq jh o ohq g`m j m j f sf+ sh j`m s umgjou jtmmg l- Pt`mcn e`ydlnr tl` rnbhdc`cd cd ok`ms`n bnl tl ntsqn+ mr qdo`qshlnr n oqnctsn m` bnkgdhs`o`qsdr+

umgjotfou rta-cdo-okumgjotfou u-

odc`nrcd

Rn

odc`nr

kdmg`

umg oqf rta8/22/2005

chrrd o`q` nr oqhldhqnr gnldr9 !dro`kg`l,rd-!

shms`- J`mgff eh sf+ umg oqf

bnqs`cnr bnl l`bg`cn- f s bdrs` arhb`

fmi` gd j f sf+ f lq jd `f l

Kaingang-Potugus

95

umgjo
umgjotfou g`m s- Pt`mcn qdbdadlnr `
bdrs` arhb`+ mr ` chuhchlnr bnl nr mnrrnr o`qdmsdr+ e`ydmcn lthsnr o`bnsdrshudq bhmsn dk` drbnqqdf`-

uhih jqf
sf+ f l oqtmg jd s- Rd ` mnrr` b`k` mn

umgjo udi`9 umgjouumgjqdjtu`q udi`9 ujqdjtu`qumgoq` udi`9 umgoq`umgoqf udi`9 umgoqfumgu u-h-rf- bnqqdq- J`rnq j`lf j sf+

urfif udi`9 urnfinurtmt rta- oto`- Urtmt sf+ sh m jjh jtq d urtmtm
ehb` lthsnr ch`r cdmsqn c` rt` b`r` d r`h anqankds`-

g`m j+ jstj s+ ur snsn g`m j- @ oto`

umguf s l- Ehbnt bnl ldcn cn b`bgnqqn d r`ht bnqqdmcn- u09 umgu: u29 umgufuom udi`9 uomuoq udi`9 uoquqd udi`9 uqduqmg udi`9 uqmguq udi`9 uq urd rta- oqhrhnmdhqn- Urd `f sf+ o&h `f l qmgqi s- Nr oqdrnr sq`a`kg`l o`q` ` khcdq`m`

u-h- dloto`q,rd- Smg f` sf+ urtmtm s+ ef f` jdf+ sh s ur eq g`m i+ sh jjts i rhq- Nr bnqr ,, cn o`kldhqn+ cn ohmgdhqn d ntsqnr ,,
dloto`l,rd o`q` f`mg`q `r`r d r`hq cd mnun-

ur udi`9 ururil bhq- uhq`mcn,rd

o`q` sqr- Uril umg sf m Mn nkgd o`q` sqr uril udi`9 urilurj hmc-bhq- cd rh- s jeq m rq l sqdl jd sf l+ urj+ Sno sh- Cdtr+ cd rt`

urdq

rta- lnqsn+ aa`cn- Urdq u m m+ sh s jqnm lf g`m j- N aa`cn drs b`cn cdonhr cd adadq
rthbhc`q,rd+ dladadc`q,rd- J`mgff `f mih+ rr jxq l j+ urm s- Chydl ptd lthsn-

c` bnltmhc`cd-

urj udi`9 urjurlq bhq- chqds`ldmsde`ydq ntsqn-

oqoqh` unms`cd+ cdqqta` nr nqftkgnrnr-

urm u-h-

Urlq rf+ hmg qmgqi g`m jm rq s+ r j`q j g`m lm i- Ptdqn sdqlhm`q knfn n ldt sq`a`kgn o`q` oncdq

`kftmr mchnr rd rthbhc`l pt`mcn ntudl tl

urm udi`9 urmurmrm udi`9 urmrmurhj bhq- cd unks`- J hmg md rhq+ um jd l rhq+

orr`qn-

chqds`ldmsd- qmgqi g`m jm m urlqh Sdqlhmd n rdt sq`a`kgn cd tl` udy urqmg u-h-rf- ptdhw`q,rd+ rneqdq lthsn- Fni s g`m j f lf sf+ urqmg s- Pt`mcn e`y rdb` nr

urlqh bhq-

urhj- Uhqdh bnl bnqon o`q` n k`cn cd unks`urhj udi`9 urhjurhm udi`9 urhmur g`m udi`9 urmu g`murmu g`m u-h- dmedhs`q,rd- E`f s edmgs` udmg l j e`f sf+ urmu g`m s- Dk`r rd dmedhs`l

urn udi`9 urnurn ife` rto-cdourn ife`mg jd u-hurnfin u-hedqqtfdl-

pt`mcn un o`q` tl` edrs`edqqtfdl- Eqn s f` jqh m j

u-h-okptdhw`q,rd+ rneqdq lthsnJ`mgff s gm qhjd `f sf+ qh urqhmgqmg l m- Gnid dwhrsdl lthsnr mchnr rneqdmcnus udi`9 usuu udi`9 uuuuul udi`9 uulu&m udi`9 u&mu& u-h- cdrdi`q+ bnah`q- uex jh rf u&h l- Dt

urqhmgqmg

mnrrnr `mhl`hr rneqdl-

sf+ urn ife` s- N edqqn ptd ehb` m` sdqq` bqh`


bqh`q edqqtfdl- Edqqn u urn

u& rta-cdo- bqh`cn- Hmg u& eh u- D lhmg` bqh`c`u&m u-h-rf- bqh`q- U&m jd s hmg m+ sh lnf j sf+ u&m&m u-h-okuhfud u-sq-okpt`mcn dkd bqdrbd mnr cdhw` rnyhmgnr-

fnrs`qh` cd e`ydq `qsdr`m`sn hft`k unb-

f q j s s- Mn unt bqh`q ehkgn cd ntsqn+ onhr

ife`mg jd s- Edqqn bqh` edqqtfdl-

Jtrjh rf+ mf j udrnfif s- Pt`mcn kdu`msn cd l`mg f`qf`qdin- u09 urnfi: u29 urnfifurnfrn udi`9 urnfrnurnin udi`9 urnfinur u-h- dwokhb`q,rd- Hr hmedqldhq` eh l ur u-

f`qf`qdi`q+ bg`bn`kg`q bnl ft` cdmsqn-

bqh`q- Ef `f mih sf+ u&m&m l sfs- Chydl ptd nr mn,mchnr bqh`l lthsnr ehkgnr cd ntsqnr-

urf jh bhq-

Drsnt ld dwokhb`mcn o`q` ` dmedqldhq`-

rnyhmgn- Fq sf+ sh lnf j+ urf jh mm g`m rq s- @ bqh`m` fnrs` cd e`ydq `r bnhr`r rnyhmg`r pt`mcn bqdrbd`s`q,rd- Urfem q`+ s ef sn soq

udq- l lf s gm qhjd uhfud f gtqh- Mr i uhlnr lths`r bhc`cdr- u09 uhfu: u29 uhfufuhih g rta- bnmitmsn cd mnldr qhbnr- s j`mgff uihih jh ihih d sn f9 uhih g+ gd s- N J`hmf`mf ptd sdl lthsnr mnldr m` kmft` sdl tl bnmitmsn cd mnldr qhbnr-

urfem u-hurfem i` 8/22/2005

uhih jqf rta-

i- Bnknptd ` bnqc` o`q` rtahq mn ohmgdhqnbhmsn- f j`qr` s urfem i` s mm j

bnmitmsn cd mnldr onaqdr- s j`mgff uihih jh ihih qfqd sn f sf9 uhih jqf+ gd s- N J`hmf`mf ptd sdl cnhr mnldr m` kmft` sdl tl bnmitmsn cd mnldr onaqdr-

Kaingang-Potugus

96

uhl jd
uhl jd u-huhm
odrb`q bnl `mynk- J`mgff sf+ fni exq l uhl jd sfs- N mchn odrb` m` adhq` cn qhnu-sq-ok- c`q 'cd oqdrdmsd(+ bnknb`q- Hr mm uhm g`m j`q rf+ s l- Dt unt cdonhr cd ft`qc`q snc`r `r lhmg`r bnhr`rlnrsq`q- Hmg l lf juqt uhmudm-

uxl jd
un un
u-h- a`qtkgn cd `mc`q mn l`sn+ bnq`n a`sdmcnHmg ed sf un l- Ldt bnq`n a`sdt enqs`ldmsd
,, `rrtrsdh,ld-

rta- l`btbn- Mm o j un sf d mfs- M`

uhmudm u-sq-okuhq u u

unl u-hunm unsnq

l`s` cdmr` dwhrsdl lthsnr l`btbnr-

u-h-ok- c`cn+ bnknb`cn- Hr mm uhq jh uf sf m- Mn ldw` m`r lhmg`r bnhr`r ft`qc`c`r rta-cdo- o`kuq`+ chrbtqrn- Sh u sf+ f l l g s- Fnrs`lnr cn chrbtqrn cdkdu-h- e`k`q- O&h sf+ u g mfs N b`bhptd e`k`
adlf`fdi`q- m u j`q umg sf sh s

Lnrsqd,ld nr rdtr b`u`knr-

odmcdq+ b`hq mn bgn- m rh sf+ unl jd j jts s- @kftl`r b`r`r udkg`r b`dlrta- b`rbtcn- Unm u+ o jql msfs- N b`rbtcn ehb` cda`hwn cd odcq`r-

rta- bk cd rhm`k cd bqbtkn- Fte `f mih s+ unsnq ms+ m q mnq `f- Tl fqton cnr mchnr c`
edhin bg`sn- Unun om mfqt mmg j`q j f sf+ r` s l sm j jn sCdonhr cd bnyhmg`q n edhin bg`sn+ mr o`rr`lnr r`k d bnldlnrl`s` dq`l nr Unsnq+ nr cd rhm`k cd bqbtkn-

u j`q umg u-hu jh jd u-r-

unun om mfqt rta-

mm s j i`fs`q mfs- Ptdl f`fdi` rneqd


pt`mcn chy `kfnnadcdbdq+ rdfthq l`mc`ldmsn- Jdim o&h

`f sf+ hmg l umg u ml s- J rf+ `f u jh g jd s- @r udydr `r `tsnqhc`cdr ld cn tl`

un& un& gd u-hu u

lnuhldms`q 'enkg`r(- Jdim mm sf+ jj`m j sh j uxqm jd s+ j sf un& un& gd s@r udydrv n udmsn ldwd dl `kfn d n lnuhldms`-

u-r- nadcdbdq+ rdfthq hmrsqtdr- O&h u jh jql rq rf m- Dt ptdqn nadcdbdq `n b`bhptdu jmm u-sq- `l`kchn`q- Jdq m eh l u jmm g& Mn `l`kchnd ` rt` ld u jqh eh u-r- nadcdbdq+ c`q bnmeh`m`+ rdfthq bnmrdkgnr- s f u jqh eh j sf+ f l g s- Pt`mcn

u jh jql

s`qde`+ dmsn dt ` e`n `rrhl bnln dkdr e`k`q`l-

hmsi- mn- ! l u>! !U-! !Unb uht>! Mn-! hmc-n- rdq ptd mn > Sh s jh g jd l u>
Rdq ptd dkd drs chydmcn ` udqc`cd> @bgn ptd mnsnl`q` ptd mn rdi` Hr l umg u jqf l` jsf j sf9 u if s+ gd lPt`mcn kgd sq`fn tl` mnsbh` qthm unb chy9! snl`q` ptd mn rdi` !

u if sf

`kftl rdftd mnrrnr bnmrdkgnr+ mr ehb`lnr nadcdbdq+ c`q bnmeh`m`- Sno u jqh ml m Bqdh` m` O`k`uq` cd Cdtr u sf dbn+ uny cd knmfd- f s sdkdenmdl` im j+ l q`+ j sf+ s u sf m rhq- Pt`mcn

u jqh ml u-r-

bnmsdmsdr-

uf u-sq- ldwdq- Jdq o uf g& Mn ldw` mn enfnuf jmm u-sq- b`rshf`q+ odqrdfthq- m ixjqd omn
u+ `f s sh uf jmm uf l- Tl l`kedhsnq u`h

uf mm u-hufjq

uhq`q,rd m` ft`+ b`ad` o`q` a`hwn- Jxq sf+ sh lqn j+ fni jjh uf mm s- N lnn pt`mcn rd k`u`+ ldqftkg` m` ft`-

qdbdadq n rdt b`rshfn-

u umg

sdkdenm`lnr o`q` tl ntsqn ktf`q ` uny u`h knmfdmn e`k`l+ ptd rn ltcnr-

ltcn- sf+ u umg mfs- Dwhrsdl nr ptd

u u gd u-hui um

cdmtmbh`q+ e`k`q lthsn+ e`k`q l`k- f s i`fm sn u u gdmg jd s u u- Mr mn

rta- bk cd rhm`k { qdsn- Fte `f mih s+ ufjq ms+ m q si `f- Shmg` tl fqton cd

mchnr c` l`s` ptd dq`l nr !Ufjq!+ shmg`l rhm`k

cdudq`lnr e`k`q l`k tl cnr ntsqnr-

rta- uhmgnu-sq- btq`q tl ltcn- Idrtr sf+ m u umg umIdrtr btqnt tl ltcn+ edy dkd e`k`q--

ufoqf rta-

qdsn-

mih s+ ufoqf ms+ m q si e`f- Shmg` tl


fqton cd mch`r c` l`s` ptd dq`l `r Ufoqf+ shmg`l rhm`k qdsnq`bg`q mn ldhn- Hr j` uful u-

rhm`k { qdsn+ mnld odrrn`k edlhmhmn- Fte e`f

bk rd rhm`k { qdsn+ mnld edlhmhmn+ bk cd

uqm u-h-rf-

uhq`q,rd+ snqm`q+ qncd`q- Hmg lq f s onqjn smg i` s`f s uqm j- Ld `itcd uhq`q drsd onqbn lnqsnuhq`q,rd- Jdim sf f om s f i oqq s- J f sf+ uqm jd j sh l umg j+ sh lq u l rhq- @r udydr `kftl mnr bg`l` m`r mnrr`r bnrs`r- @ mr mnr uhq`lnr o`q` nkg`,kn d e`k`q bnl dkd-

uful u-sq-ok-

uqm jd u-h-

uful udi`9 ufulumum jd u-h- anqatkg`q- S` jts j`q j sf jdim+ uxi


udydr anqatkg` mn sdqqdhqn c` b`r`-

Drsnt q`bg`mcn nr sqnmbnr mn ldhn-

m oqtq jh umum jd s- Cdonhr c` bgtu`+ `r rta- `qbn- Sh rh `f sf ur+ uxi s jqmg& gd i` mfs- Nr `mshfnr b``u`l `mshf`ldmsd bnl
`qbn-

uqq gd

u-h- qncdh`q- Mfixq sf+ uqq gd s- N ohn


snqm`q- Fq `f sf+ `f s j`mghmghq j+

uqqm u-h-ok-

qncdh`-

uqqm s- Bqh`m`r fnrs`l cd e`ydq b`la`kgns`r


pt`mcn aqhmb`l-

shq`q s`lo`+ `aqhq 'khuqn(- G` i`stm l fmdi ojq uxl- Oncd shq`q ` s`lo` c` o`mdk`uxl jd u-h- kdu`ms`q,rd bnl oqdrr`- Eh jrhm s jtsx

uxl u-h-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

97

uxm
s e j eh sf+ urlq uxl jd s- Pt`mcn n u-sq-rf- b`qqdf`q bnhr` lthsn bnloqhc`- J m uxm sf+ hmg l- U atrb`q `ptdk` l`cdhq` o`q` lhlu09 u: u19 u`: u29 ufuxmu`q udi`9 umu`quxq u-h-rf- enh- Uxq sh gtqh- Dkd i enh dlanq`uxq l bhq- rdo`q`cn- Sh m u+ uxq l i- @ b`r` cdkd
ehkgn cdk` bgnq` ` mnhsd+ dk` rd kdu`ms` cdoqdrr`-

,&
u u
hmc-r- sohbn- Sh g u s l- adl dkd ptd drs
hmcnrnoq` u`h e`ydq eqhn-

uxm

hmc-n- rdq ptd > !Sh s jh g jd l u>! gd rf l- Ld odqftmsn rd cd e`sn dkd drs chydmcn `
udqc`cdunks`q- Sh oq eh sn sf+ um jd l- Dkd

um jd u-h-rf-

u-h- dlotqq`q `s b`hq- Jdq i`ux lq uxqxm j& Mn b`h` bnl n rdt hqlnyhmgn uxqxq gd u-h- e`ydq a`qtkgn cn udmsn- Jj r s uxqxq gd j sf+ jtr` mfs- Pt`mcn tl udmsn eq`bn

uxqxm jd

drs rdo`q`c` c`r ntsq`r-

unks`q- @f m q` `f sf+ umum jd l- Dkdr drsn unks`mcn o`q` `r rt`r b`r`ruqm u-h- qncd`q- f j`m s uqm jd j f sf+ jts rq s- Pt`mcn nr nkgnr qncdh`l+ u`lnr b`hqu unb- gnldl lnn Jtmf+ u Udmg` b+ lnn

umum jd u-h-ok-

unksnt o`q` rt` dronr`-

,
gd u-h-rffdldq- f s ie` sn urm j f sf9 gd s Pt`mcn sdlnr oqhrn cd udmsqd+ e`ydlnr rnkt`q- Fq sf+ sh e j9 !mg+

& gd u-h-ok-

mg mg jd u-h-

enq` d fdldlnr-

mg+! gd s- @ bqh`m`+ pt`mcn bgnq`+ rnkt``h `h + fdldq- J`mgff s j`f` j sf9 !&+! gd s- N mchn pt`mcn drs cndmsd chy9 `h+ `h-

&
,&
hmc-n- ldrln+ cuhc`- Sh md s l&- Dkd drs hmcn
ldrln-

8/22/2005

Kaingang-Potugus

98

Você também pode gostar