Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
SUMÁRIO
Pré-natal
Iden ficação da mãe............................................................................................................. 7
Agendamentos...................................................................................................................... 9
Gravidograma ....................................................................................................................... 10
Gráfico de altura uterina /idade gestacional ........................................................................ 12
Antecedentes........................................................................................................................ 13
Exame sico/ginecológico/obstétrico................................................................................... 15
Ganho de peso recomendado............................................................................................... 16
Gráfico de acompanhamento nutricional ............................................................................. 17
Ecografia obstétrica............................................................................................................... 18
Exames laboratoriais............................................................................................................. 19
Tratamento e monitoramento............................................................................................... 25
Controle da pressão arterial.................................................................................................. 27
Controle da glicemia capilar.................................................................................................. 28
Mobilograma fetal ................................................................................................................ 29
Cardiotocografia.................................................................................................................... 30
Vacinas e imunoglobulinas.................................................................................................... 31
Consulta odontológica........................................................................................................... 32
Referência /contrarreferência............................................................................................... 34
Parceria sexual...................................................................................................................... 36
Família presente.................................................................................................................... 37
Perinatal
Resultado obstétrico e perinatal .......................................................................................... 38
Profilaxias no pré-parto, parto e pós parto........................................................................... 40
Consultas puerperais............................................................................................................. 41
Orientações
Orientações gerais no pré-natal ........................................................................................... 43
Gestante adolescente............................................................................................................ 46
Conheça seus direitos........................................................................................................... 48
Orientações de saúde bucal.................................................................................................. 51
Orientações alimentares....................................................................................................... 53
Cuidados com mosquitos...................................................................................................... 58
Medidas de prevenção da toxoplasmose.............................................................................. 59
Períodos gestacionais ........................................................................................................... 60
Trabalho de parto.................................................................................................................. 71
Parto ..................................................................................................................................... 73
Como rar a cer dão de nascimento.................................................................................... 77
Pós-parto............................................................................................................................... 78
Amamentação....................................................................................................................... 80
Planejamento reprodu vo.................................................................................................... 83
Orientações em outros idiomas............................................................................................ 85
Parabéns, você está grávida!
“Mulher, concha aconchegante onde se gesta a vida”.
Marialice Pedo ,
2002.
Esta é a sua carteira de pré-natal. Ela foi feita para você que vive um dos
momentos mais especiais de sua vida. A gravidez é um período de grandes
transformações para você e todos ao seu redor.
Nesta carteira serão anotados todos os dados do seu pré-natal: a data das
consultas, os resultados dos exames, as vacinas, o peso, a pressão arterial e o que
for importante para um bom acompanhamento. Ela é um documento e as
informações registradas também serão úteis para uma próxima gestação. Guarde-
a com carinho e carregue-a sempre com você, em todas as ocasiões, pois caso
necessite de algum atendimento de emergência, o profissional de saúde que lhe
atender, poderá analisar as informações registradas e agir com mais segurança.
É muito importante não faltar as consultas de pré-natal e exames agendados. A
gravidez e o nascimento são acontecimentos naturais, mas algumas vezes podem
trazer riscos, por isto a importância do acompanhamento. Você também vai
encontrar orientações sobre a gestação, o parto e o pós-parto. Tire todas as suas
dúvidas com a equipe de saúde.
Iden ficação
Nome da gestante:
Data de nascimento: / /
Mãe:
Pai:
Escolaridade:
Endereço:
Bairro: CEP:
Alergia a:
Nº do Cartão do SUS:
Maternidade de referência:
7
Procure imediatamente
atendimento médico,
se durante a gravidez ocorrer:
Consultas de pré-natal
Data ____/____/____ Horário: _________ Profissional_________________________
Agendamento odontológico
Data ____/____/____ Horário: _________ Profissional_________________________
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
10
Risco gestacional: ( ) Não ( ) Sim Mo vo:
_________________________________ ABO______RhD_____
Profiss.
Intercorrências e tratamentos
Saúde*
11
Curva de altura uterina / idade gestacional
35 35
33 33
31 31
P 90
29 29
27 27
25 25
P 10
23 23
Altura (cm)
21 21
19 19
17 17
15 15
13 13
11 11
9 9
7 7
13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39
Semanas de gestação
12
1- Antecedentes pessoais
PATOLOGIAS
Uso de medicamentos:
An -hipertensivos An coagulantes
Outros
13
Uso de substâncias que geram dependência sica
ou psíquica:
Álcool Cigarro (quan dade) ________ Outros __________
2 - Antecedentes obstétricos
3 - Antecedentes familiares
NÃO SIM Se sim, especifique.
Anomalias
congênitas
Tromboembolismo
Tuberculose
Neoplasia
Gemelaridade
Outras
14
Exame sico geral:
Estatura Peso IMC
Cabeça/pescoço
Tórax
Aparelho cardiocirculatório
Pulmões
Abdome
Membros
Sistema Nervoso
Exame ginecológico/obstétrico:
Avaliação na 1ª consulta Avaliação entre a 24 -28 sem.
de pré-natal ___/___/___ ___/___/___
Alterações Não Sim (especificar) Não Sim (especificar)
Mamas
Vulva
Vagina
Útero
Especular/
colo uterino
Colpocitologia
oncó ca
Outras alterações
15
GANHO DE PESO
Ganho de peso recomendado (em kg) na gestação de acordo com o estado
nutricional inicial da gestante.
Recomendação de
Recomendação de
Estado nutricional ganho de peso(kg)
ganho de peso (kg)
inicial (IMC) semanal médio no
total na gestação.
2º e 3º trimestre*
Baixo peso
0,5 (0,44-0,58) 12,5-18,0
(<18,5kg/m²)
Adequado
0,4 (0,35-0,50) 11,5-16,0
(18,5-24,9kg/m²)
Sobrepeso
0,3 (0,23-0,33) 7,0-11,5
(25,0-29,9kg/m²)
Obesidade
0,2 (0,17-0,27) 5,0-9,0
(≥30kg/m²)
16
Gráfico de acompanhamento nutricional
17
Ecografia obstétrica
Data / /
Data / /
Data / /
Outros exames:
Exame: Data / /
Laudo:
Exame: Data / /
Laudo:
18
EXAMES LABORATORIAIS
Coombs
NR R NR R NR R
indireto
Titulação
4- HEMOGRAMA
19
5- PESQUISA DE HEMOGLOBINAS VARIANTES
9- TOXOPLASMOSE
Data IgG NR R
1º EXAME ___/___/___ IgM NR R
Data IgG NR R
2º EXAME ___/___/___ IgM NR R
Data IgG NR R
3º EXAME ___/___/___ IgM NR R
20
10- SÍFILIS
NR R
1ª Teste trep. I
Data NR R Título: _________
Consulta Teste não trep.
__/___/__ Teste trep. II NR R
Entre 24ª- NR R
Teste trep. I
26ª sem. Data NR R Título: _________
Teste não trep.
de gest. __/___/__ Teste trep. II NR R
Entre 34ª- NR R
Teste trep. I
37ª sem. Data NR R Título: _________
Teste não trep.
de gest __/___/__ Teste trep. II NR R
11- HEPATITES
Hepa te B (HBSAG) ___/___/___ NR R
Outros: ___________________________________________
Hepa te C (ANTI-HCV) ___/___/___ NR R
12- ANTI-HIV-1+ HIV-2
21
14- PARCIAL DE URINA + UROCULTURA
Parcial de urina: _____________________________
___________________________________________
ROTINA 1º
__/___/___ Urocultura: Nega va Posi va
TRIM.
Agente bacteriano: __________________________
Tratamento:________________________________
Controle Urocultura: Nega va Posi va
de cura __/___/___ Agente bacteriano: __________________________
Tratamento:________________________________
Outros __/___/___
Parcial de urina: _____________________________
___________________________________________
ROTINA 2º
__/___/___ Urocultura: Nega va Posi va
TRIM.
Agente bacteriano: __________________________
Tratamento:________________________________
Controle Urocultura: Nega va Posi va
de cura __/___/___ Agente bacteriano: __________________________
Tratamento:________________________________
Outros __/___/___
Parcial de urina: _____________________________
___________________________________________
ROTINA 3º
_/___/___ Urocultura: Nega va Posi va
TRIM.
Agente bacteriano: __________________________
Tratamento:________________________________
Controle Urocultura: Nega va Posi va
de cura __/___/___ Agente bacteriano: __________________________
Tratamento:________________________________
Outros __/___/___
22
15- COLPOCITOLOGIA ONCÓTICA (Papanicolaou)
Data ___/___/___
Resultado:
23
24
Tratamento e monitoramento - Sífilis
Tratamento
Gestante Parceria sexual
Pen. 3ª dose
___/___/___ Pen. 3ª dose ___/___/___
25
Tratamento/monitoramento
HIV
CD4 / /
Carga viral / /
/ /
Geno pagem / /
TARV / /
Toxoplasmose
Disfunções reoidianas
Diabetes
Monitoramento - pressão arterial
Data Hora PA Anotações
Monitoramento - glicemia capilar
Data Jejum 1 hora pós-prandial 2 horas pós-prandial
(Até 95mg/dL) (Até 140 mg/dL) (Até 120 mg/dL)
Mobilograma fetal
A gestante deve escolher um período do dia para realizar a contagem dos
movimentos, alimentando-se antes do início do registro.
Em posição semi sentada com a mão sobre o abdômen e registrar os
movimentos do feto, anotando o horário de início e de término do registro. A
contagem deve ser realizada por um tempo máximo de uma hora. Registrando seis
movimentos por um período de tempo menor, não é necessário manter a
observação durante uma hora completa.
Se decorrido uma hora, a gestante não foi capaz de contar seis movimentos,
deverá repe r o procedimento.
Se na próxima hora não sen r seis movimentos, deve ser orientada a
procurar imediatamente a unidade de saúde responsável pelo seu pré-natal ou a
maternidade de referência.
Considera-se como “ina vidade fetal” o registro com menos de seis
movimentos por hora, em duas horas consecu vas.
Em gestações de baixo risco pode ser iniciado a par r da 34ª semana.
Movimentos fetais
Data Início Término
1 2 3 4 5 6
Cardiotocografia
Data / /
Data / /
Data / /
Vacinas e imunoglobinas (administradas nesta gestação)
Di eria, tétano e coqueluche
· Tríplice bacteriana acelular do po adulto (di eria, tétano e coqueluche) - dTpa;
· Dupla Adulto (di eria e tétano) - dT;
· Se previamente vacinada (3 doses da vacina com o componente tetânico) (conduta na
gestação): uma dose de dTpa após a 20ª semana de gestação;
Hepa te B
Imunizada Não imunizada ou incompleta 1ª dose ____/____/____
(Intervalo entre as doses: 0-1-6 meses) 2ª dose ____/____/____
3ª dose ____/____/____
____/____/____ __________________________________
Consulta odontológica
Legenda
Plano de tratamento:
/ /
/ /
/ /
/ /
/ /
/ /
/ /
/ /
Notas:
Referência/contrarreferencia
Data: / /
Data: / /
Data: / /
Data: / /
Data: / /
Nome:
/ / / / / /
Visita à maternidade
/ / Familiar presente
Oficinas na gestação
Observações:
Profilaxias no pré-parto, parto e pós-parto
1. Profilaxia da sepse neonatal- ESTREPTOCOCO DO GRUPO B
Data / /
Medicação e posologia:
Recém-nascido:
Data / /
Medicação e posologia:
Data / / Hora
Unidade de Saúde:
Profissional:
Consulta puerperal
Data / / Peso PA
Amamentação: ( ) exclusiva
( ) mista
( )aleitamento ar ficial
Risco reprodu vo:
Método contracep vo:
41
42
ORIENTAÇÕES
A gravidez é um momento de
comemoração e cuidados. Procure a
unidade de saúde mais próxima da
sua residência, para fazer o pré-natal
e assim garan r a sua saúde e a de
seu bebê.
O pré-natal é um conjunto de
a vidades que você, grávida, deve
realizar sob orientações dos
profissionais de saúde, que tem o
obje vo de acompanhar o
desenvolvimento do bebê e também
prevenir e tratar complicações que
possam acontecer neste período.
Você deve saber que algumas
gestações apresentam maior risco.
Isto acontece em 10% delas, e por
isso estas grávidas necessitam de um
acompanhamento mais intenso por
toda a equipe de assistência
obstétrica.
43
É importante alimentar-se de maneira saudável, não ingerir bebida
alcoólica, nem fumar ou usar drogas. Nestes casos, peça ajuda ao profissional
de saúde.
Durante as consultas você receberá orientações importantes para o
cuidado com a sua saúde e a de seu bebê. Você deve comparecer
mensalmente às consultas do pré-natal e fazer todos os exames solicitados.
Aproveite para falar de suas preocupações e sen mentos.
NO PRÉ-NATAL:
· Durante o pré-natal você vai receber informações sobre as mudanças
e os cuidados com as mamas, cuidados de saúde bucal, vacinas,
alimentação, desenvolvimento da gravidez, exercícios, a vidade
sexual e uso de medicamentos. Aproveite para rar as suas dúvidas e
as de sua família;
· A cada consulta você será avaliada quanto à pressão arterial, estado
clínico, nutricional e crescimento uterino. A ausculta dos ba mentos
do coração do bebê pode ser ouvida a par r do 3º mês. Você fará
ainda vários exames para verificar se está tudo bem com a sua saúde e
a do seu bebê;
· Realizará o exame de prevenção do câncer do colo do útero e receberá
as vacinas que se fizerem necessárias;
· Não tome medicamentos sem prescrição médica, evite fumar, tomar
bebidas alcoólicas e fazer uso de qualquer po de drogas ilícitas,
durante a gestação e amamentação;
44
· Par cipe das a vidades de oficinas ou cursos dos serviços de saúde,
da visita ao hospital onde seu parto vai acontecer e leia os folhetos
distribuídos;
· É importante a presença e a par cipação da família durante o pré-
natal, parto e puerpério;
· As unidades de saúde desenvolvem várias oficinas para orientá-la
abordando os seguintes temas:
A) Mudanças e cuidados maternos durante a gestação;
B) Preparação para o parto e cuidados com o recém-nascido;
C) Puerpério e planejamento reprodu vo.
45
GESTANTE ADOLESCENTE
46
A gestante adolescente pode ter um parto normal mesmo tendo
menos de 15 anos de idade pois a sua estrutura sica já está bem
desenvolvida e não há necessidade de fazer uma cesárea só por ser
adolescente. Em geral, o trabalho de parto e o parto ocorrem normalmente,
pois as adolescentes, na maioria das vezes, não têm problemas de saúde.
Deve-se fazer uma consulta puerperal entre 7 e 10 dias após o parto.
Nesta ocasião, uma outra consulta puerperal será agendada, próximo dos 30
dias, para avaliar a sua saúde e orientá-la sobre os métodos an concepcio-
nais. Precisa-se de um tempo para que seu corpo se recupere totalmente das
modificações que ocorreram na gestação e para você organizar suas novas
tarefas de mãe /pai e a vida familiar, escolar/profissional/social. Daí a impor-
tância de não engravidar logo em seguida.
É importante você não desis r dos seus estudos, mesmo que precise
interrompê-los por um período. Lembre-se que você está só começando sua
vida, aprendendo a ter sua própria opinião e a decidir por você mesma. Por
isto, os conhecimentos adquiridos na escola são importantes para sua vida
pessoal, profissional e independência financeira.
Ter um projeto de vida e inves r nos seus sonhos e planos é uma das
maiores provas de amor que você oferece para si mesma.
É comum sen r-se preocupada nesse momento. O apoio da família é
importante. Você também pode compar lhar seus sen mentos com a equipe
de saúde.
47
CONHEÇA SEUS DIREITOS
· Receber declaração de comparecimento sempre que for às consultas
de pré-natal ou fizer algum exame.
· Mudar de função ou setor em seu trabalho, caso ele apresente riscos
ou problemas para sua saúde ou à saúde do bebê. Para isto, apresente
à sua chefia um atestado médico comprovando que você precisa
mudar de função.
· Não ser demi da enquanto es ver grávida e até cinco meses após o
parto, a não ser por “justa causa”.
· Licença-maternidade de 120 (cento e vinte) dias para gestantes com
carteira de trabalho assinada.
· Até o bebê completar seis meses, você tem o direito de ser dispensada
do trabalho todos os dias, por dois períodos de meia hora ou um
período de uma hora, para amamentar. Combine com seu
empregador o melhor jeito de aproveitar este tempo.
· Direitos sociais: guichês e caixas especiais ou prioridade nas filas para
atendimento em ins tuições públicas e privadas (bancos,
supermercados, lojas). Assento prioritário para gestantes e mulheres
com bebê no colo em ônibus e metrô. No ônibus você pode sair pela
porta da frente.
· Direitos nos serviços de saúde: ser atendida com respeito e dignidade
pela equipe, sem discriminação de cor, raça, orientação sexual,
iden dade de gênero, religião, idade ou condição social. Ser chamada
pelo nome que preferir e saber o nome do profissional que a atende.
Aguardar o atendimento sentada, em lugar arejado, tendo à sua
disposição água para beber e banheiros limpos.
48
· Lei da vinculação para o parto: Lei Federal nº 11.340/2007, que
garante à gestante o direito de ser informada anteriormente, pela
equipe do pré-natal, sobre qual a maternidade de referência para seu
parto e de visitar o serviço antes do parto.
· Lei do direito a acompanhante no parto: Lei Federal nº 11.108/2005,
que garante às parturientes o direito a acompanhante durante todo o
período de trabalho de parto, no parto e no pós-parto, no SUS. Este
acompanhante é escolhido por você.
· Se você for estudante, também tem seus direitos garan dos: a Lei nº
6.202/1975 garante à estudante grávida o direito à licença-
maternidade sem prejuízo do período escolar. A par r do oitavo mês
de gestação, a gestante estudante poderá cumprir os compromissos
escolares em casa – Decreto-Lei nº 1.044/1969. O início e o fim do
período de afastamento serão determinados por atestado médico a
ser apresentado à direção da escola. Em qualquer caso, é assegurado
às estudantes grávidas o direito à prestação dos exames finais.
· Violências na gravidez: se você sofrer qualquer po de violência sica,
sexual ou psicológica por parte de pessoas próximas ou
desconhecidas e desejar ajuda do serviço de saúde, converse com o
profissional que a está atendendo. Procure orientações para defender
seus direitos e não permi r que aconteça novamente. Ligue 180 ou
Disque Saúde – 136, de forma gratuita, e denuncie.
· Licença Paternidade de cinco dias após o nascimento do bebê. Há
empresas porém que adotam uma licença maior do que cinco dias-
empresas inscritas no Programa Empresa Cidadã.
49
PROGRAMA EMPRESA CIDADÃ
50
ORIENTAÇÕES DE SAÚDE BUCAL PARA A MÃE E O
BEBÊ
· Cuide de sua saúde bucal na gravidez, realizando uma higiene bucal
mais cuidadosa. A limpeza dos dentes após as refeições é
fundamental. Use escova macia e fio dental. Não se esqueça de
higienizar a língua. Uma boa higiene bucal evitará problemas bucais.
· Os hábitos alimentares e de higiene da família, par cularmente os da
mãe, influenciam o comportamento futuro dos filhos. Hábitos
saudáveis como adequada higiene bucal após as refeições e
alimentação equilibrada, pobre em produtos açucarados e
industrializados, devem ser incen vados.
· O aleitamento é fundamental para o bebê nos primeiros seis meses
de vida. A criança que mama no peito até os seis meses tem uma
possibilidade menor de adquiri hábitos de sucção não nutri vos,
como a sucção do dedo e da chupeta, do que aqueles amamentados
com mamadeira.
51
· O açúcar na dieta da criança não deve ser introduzido até os dois anos
de idade, pelo menos, pois nos primeiros mil dias de vida (da gestação
até os dois anos) é formado o paladar que pode influenciar e ter
repercussões na sua saúde por toda a vida. Após a erupção dos
primeiros dentes, por volta dos seis meses, a higiene bucal passa a ser
obrigatória após cada alimentação e amamentação da criança.
· Os hábitos de sucção da chupeta do dedo podem se manifestar na fase
oral do desenvolvimento, nos primeiros dois anos de vida. Contudo,
quando man dos por período prolongado, podem levar a alterações
na oclusão. O uso da chupeta não é recomendado. Nos casos de
impossibilidade de aleitamento materno, assim como ao iniciar a
alimentação complementar, os líquidos devem ser oferecidos em
copos ou copinhos.
· A par r do nascimento dos primeiros dentes, a limpeza passa a ser
obrigatória, devendo ser feita com a u lização de escovas de cabeça
pequena e cerdas macias e com creme dental de no mínimo 1100ppm
de flúor. A quan dade de creme é equivalente a meio grão de arroz e o
uso do fio dental deverá ser feito se os dentes já es verem unidos.
· Leve seu filho(a) ao den sta logo nos primeiros meses da vida mesmo
que ainda não tenha den nhos.
52
ORIENTAÇÕES ALIMENTARES
Alimentos in natura e minimamente processados
O que são?
Alimentos in natura são aqueles re rados diretamente da natureza,
sem sofrerem alteração. Já os alimentos minimamente processados são
aqueles que passaram por poucas alterações após deixar a natureza (ex.
limpeza, moagem, congelamento) e que não envolvem adição de sal, açúcar,
óleo ou outras substâncias ao alimento natural.
Por que preferir estes alimentos?
Preferir: alimentos in natura e minimamente processados. Alguns
desses alimentos: legumes, verduras, frutas, batata, mandioca e outras raízes
e tubérculos, arroz, milho em grão ou na espiga, feijão, len lha, grão de bico e
outras leguminosas, castanhas, nozes, amendoim e outras oleaginosas,
farinhas de mandioca, de milho ou de trigo e macarrão ou massas frescas ou
secas, carnes de gado, de porco e de aves e pescados, leite, ovos, café e água
potável. Suas caracterís cas originais estão preservadas, sendo ó mas fontes
de fibras, vitaminas e minerais. Devem ser a base para uma alimentação
balanceada, saborosa e sustentável.
53
Alimentos processados
O que são?
Alimentos fabricados pela indústria, com adição de sal ou açúcar para
aumentar a durabilidade e melhorar o sabor.
Por que moderar o consumo?
Os ingredientes e métodos usados na fabricação destes alimentos
alteram de modo desfavorável sua composição nutricional.
Deve-se consumir estes alimentos em pequenas quan dades, como
parte de refeições compostas por alimentos in natura ou minimamente
processados.
Alimentos ultraprocessados
O que são?
Formulações industriais que contêm grande quan dade de açúcar, sal
e óleo, além de possuírem uma lista grande de ingredientes como: adi vos
químicos, corantes, aroma zantes e realçadores de sabor.
54
Por que evitar o consumo?
55
É IMPORTANTE QUE VOCÊ:
57
CUIDADOS COM MOSQUITOS
Os cuidados com o mosquito Aedes aegyp , que pode transmi r
Dengue, Zika e Chikungunya devem ser constantes. Realizar medidas
permanentes de combate ao inseto, como manter a caixa d'água bem
fechada, não acumular vasilhames e lixo no quintal, limpar o pote de água doa
animais, fazer a manutenção das calhas e colocar areia nos pra nhos de
plantas.
Sintomas:
58
MEDIDAS DE PREVENÇÃO DA TOXOPLASMOSE
· Evite comer carne crua ou mal cozida.
Recomenda-se não ingerir carnes cruas ou mal passadas, incluindo
embu dos. Após manusear a carne crua, lavar bem as mãos, todos os
utensílios u lizados e a super cie onde esta foi manipulada,
principalmente antes de preparar alimentos que serão ingeridos crus
(verduras e frutas).
· Evite consumir alimentos ou água contaminados.
Recomenda-se não beber ou u lizar água não potável e evitar comer
frutas ou legumes não lavados.
· Evite o contato com solo contaminado.
Use luvas durante jardinagem. Lave bem as mãos, com água e sabão,
após qualquer contato com solo ou areia.
· Evite contato com fezes de gato.
Propor que outra pessoa limpe a caixa de areia dos gatos. Caso isto não
seja possível, limpá-la e trocá-la diariamente, u lizando luvas e
pazinha. Manter cobertas as caixas de areia que estão ao ar livre. Não
ofertar carnes cruas ou pouco cozidas e não deixar que estes ingiram
caça. Os gatos que vivem nas ruas e com hábitos de caça são mais
propensos a ter toxoplasmose. Lavar bem as mãos após contato com
os animais. Evitar manipular gatos de rua, principalmente filhotes,
enquanto es ver grávida, especialmente se for sorologicamente
susce vel (sem doença prévia).
59
TEMPO APROXIMADO DE GRAVIDEZ
60
(durante o 3º mês) seu rosto já está quase todo formado e os olhos já têm as
pálpebras. Ele já se movimenta e mexe os braços e as pernas. Já se formou o
cordão umbilical, que liga o bebê à placenta. Ao final do 3º mês o coração já
pode ser ouvido durante a consulta de pré-natal.
61
Mudanças de humor: as alterações hormonais podem fazer com que
você fique mais sensível, sinta desânimo, tristeza, irritabilidade e ansiedade,
podendo rir ou chorar por qualquer coisa. Pode ser que você fique insegura e
preocupada quanto à hora do parto, com a saúde do seu bebê e com a
capacidade de “dar conta” de tudo. Os sen mentos podem ficar confusos e é
comum isto ocorrer. Se necessário, procure ajuda de um profissional de
saúde.
62
DO 4º AO 6º MÊS DE GESTAÇÃO (2º TRIMESTRE)
DE 14 A 26 SEMANAS
É um período de grande bem-estar. Aproveite!
63
Laços amorosos: os primeiros laços entre o bebê e os seus pais já
começam durante a gravidez. O bebê, ainda muito cedo, já pode perceber as
emoções de sua mãe e reconhecer a sua voz. A família também pode
conversar com ele. Criar um cordão de amor ainda na barriga da mãe é o
melhor presente que você pode dar ao seu bebê.
64
No trânsito: ao andar de carro, você deve sempre usar o cinto de
segurança de três pontos, mesmo que por pequenas distâncias. Use o cinto
abdominal o mais baixo possível, na altura das virilhas e o cinto diagonal
ajustado conforme a posição do assento, passando entre as mamas e na
lateral do abdome.
65
que são ricas em potássio. Você pode também aquecer e massagear as
pernas.
66
DO 7º AO 9º MÊS DE GESTAÇÃO (3º TRIMESTRE)
DE 27 A 40/41 SEMANAS
67
Nos úl mos três meses da gestação, a maioria dos bebês se coloca de
cabeça para baixo. Ele tem o próprio ritmo de dormir e acordar e começa a dar
sinais de querer nascer, com o surgimento das primeiras contrações.
O útero aumentado empurra as suas costelas e por isto você pode ter a
sensação de falta de ar, fôlego curto e cansaço. O bebê vai se colocando na
posição de nascimento, podendo surgir dores em baixo ventre, causadas pelo
peso do útero grávido. Há uma tendência maior de inchar e travar as pernas.
Para aliviar estes desconfortos, você deve descansar várias vezes ao dia,
deitada sobre o seu lado esquerdo, com as pernas mais elevadas. Para dormir,
deite preferencialmente do seu lado esquerdo, esta posição facilita a
circulação do sangue entre você e o bebê. Não é bom dormir de barriga para
cima porque o peso do útero aperta vasos sanguíneos e você pode sen r
tontura e falta de ar.
68
Se você tem outros filhos: prepare-os para a chegada do novo
irmãozinho. Explique de forma clara e adequada sobre a gestação e o
nascimento do novo membro da família.
Não existe alta do pré-natal, ele só acaba quando o seu bebê nascer.
Mesmo após ter sido encaminhada para realizar pré-natal de alto risco em um
serviço especializado, é importante que você con nue sendo acompanhada
pela equipe da unidade de saúde que iniciou seu pré-natal.
69
O QUE LEVAR AO HOSPITAL:
· Documentos: Carteira de gestante, Carteira de Iden dade ou Cer dão
de Nascimento e exames.
· Material de higiene e roupas: produtos de higiene pessoal e roupas
adequadas para você (su ãs, calcinhas, camisolas ou pijamas,
absorventes, chinelos, sabonetes, pasta e escova de dente) e roupas e
fraldas para o bebê.
TRABALHO DE PARTO
71
· Perder líquido pela vagina: que escorra pelas pernas ou molhe a
roupa - rompimento da bolsa das águas. Neste caso, mesmo que
você não sinta as contrações, deve ir à maternidade.
Obs.: A saída do tampão mucoso é um dos sinais de que o colo do
útero está começando a se preparar para o parto. É uma secreção
espessa, que pode conter sangue ou não. É um dos sinais de que o
momento do trabalho de parto está se aproximando.
PARTO
O parto é o momento do nascimento do bebê. O parto é um dos
momentos especiais da vida da mulher e da família. Depois de tanta espera
ela vai dar à luz um novo ser. É direito da gestante ter um(a) acompanhante
neste momento. Tudo deve ser feito para que este momento seja tranquilo.
Nenhuma gestante deve sofrer violência obstétrica, que é ofensa
sica ou verbal, pra cada por pessoa da equipe de saúde, em situação de
abortamento, no momento do parto ou no pós-parto. Toda gestante deve ser
tratada com respeito e informada sobre a evolução do parto e a saúde do
bebê.
73
Tipos de parto: Natural ou normal e cesáreo.
74
75
Parto humanizado
É o parto normal ou cesárea em que a mãe e o bebê são respeitados,
com bom atendimento técnico, suporte emocional e aproximação mãe e
filho, o mais precoce possível.
Os seguintes fatores contribuem para o parto humanizado:
· A presença de pelo menos uma pessoa de confiança (parceiro(a),
amigo(a), ou familiar) para apoiá-la durante o período de internação
hospitalar
· Um ambiente tranquilo, acolhedor e seguro
· Após os cuidados imediatos, o bebê ser colocado junto à mãe para que
comece a mamar
· Alojamento conjunto: mesmo quarto para a mãe e o bebê.
O BEBÊ CHEGOU!
Além de muito amor e carinho, o seu bebê precisa de alguns cuidados
importantes para crescer saudável e feliz. Receber o leite materno vai ser um
importante passo para que ele cresça saudável. Proporcionar um ambiente
calmo, com muito carinho e alegria vai ajudá-lo a sen r-se aceito.
Sempre que você ou outra pessoa for pegar seu bebê, deve antes lavar
as mãos com água e sabão. Na hora de amamentar, procure um lugar
tranquilo e evite ambientes com muita gente e barulho.
Aproveite esse momento para ler a “Caderneta da Criança”, que você
recebeu na saída do hospital. Ela tem muitas dicas e orientações sobre os
cuidados com seu bebê. Você pode rar as suas dúvidas na carteira da criança
e com os profissionais de saúde que farão o atendimento de seu bebê. As
76
consultas no primeiro ano de vida são muito importantes para monitorar o
crescimento e desenvolvimento dele. É importante que seu bebê passe por
consulta, já nos primeiros 10 dias de vida, na unidade de saúde.
77
Com o Registro de Nascimento, seu(sua) filho(a) será um
indivíduo, com o próprio nome, sobrenome e estará escrito
que ele(a) nasceu no Brasil. Ser um(a) cidadão(ã) brasileiro(a)
dará a ele(a) muitos direitos: atendimento à saúde, creche,
matrícula escolar, o recebimento dos bene cios dos programas
sociais e muitos outros.
PÓS-PARTO
Seu útero estará voltando ao tamanho normal. Por isso é comum ter
cólicas, que, às vezes, aumentam durante a amamentação. Por mais ou
menos um mês, você vai perceber uma secreção que sai pela vagina, que no
início é como um sangramento e depois vai diminuindo e clareando
grada vamente.
Se você ver dor na parte de baixo da barriga, sangramento vaginal
com cheiro desagradável e febre, procure rapidamente a unidade de saúde ou
a maternidade de referência. Você pode estar com uma infecção e deve tratá-
la.
Se você teve pressão alta, diabetes ou outro problema na gestação ou
no parto, os cuidados devem con nuar após o nascimento do bebê.
78
você e seu bebê estarão mais confortáveis nesta nova vida. O apoio do(a)
parceiro(a), de sua família ou das pessoas amigas é fundamental. Algumas
mulheres ficam mais tristes, têm crises de choro e dificuldade para dormir,
cuidar delas mesmas ou do bebê. Se isso acontecer com você, peça ajuda a
alguém de sua família. Se os sintomas não se resolverem ou se tornarem
muito intensos, você deverá ir à unidade de saúde para uma avaliação.
79
Se o parto foi cesariana: mantenha a cicatriz bem limpa, lavando com
sabonete durante o banho e secando-a bem. Os pontos deverão ser re rados
de 8 a 10 dias, na unidade de saúde.
AMAMENTAÇÃO
Amamentando, você dá a seu bebê uma melhor qualidade de vida. Ao
amamentar, além de alimentar o bebê, você transmite amor, carinho e
segurança, que são fundamentais para seu desenvolvimento e para sua
relação com ele.
Todo leite materno é forte, nutri vo e protege contra várias doenças.
O colostro é o primeiro leite e tem cor amarelada, ideal para proteger o bebê
nos primeiros dias.
Quanto mais seu bebê mamar, mais leite você terá. Não coloque
horário ou tempo certo para cada mamada; seu bebê sabe quando e quanto
necessita mamar. Deixe o bebê mamar até esvaziar uma mama, antes de
passar para a outra. Caso não esvazie um peito numa mamada, retorne ao
mesmo peito na mamada seguinte. Amamentando toda vez que seu bebê
ver fome, ele não precisará tomar chá, suco, água ou outro leite nos
primeiros seis meses de vida. Para que o bebê sugue bem o leite, encontre
uma posição em que ele fique tranquilo e você relaxada e confortável.
Vantagens da amamentação
80
Para a mãe: ajuda o útero a voltar ao tamanho normal mais rapidamente.
Reduz o risco de hemorragia e anemia após o parto. Favorece maior contato
entre você e seu bebê. Ajuda na redução mais rápida de seu peso. Reduz o
risco de câncer de mama no futuro. É mais econômica e higiênica: você só
precisa lavar as mãos. É mais prá co e seguro, o leite está sempre pronto e
fresco, na temperatura certa e não se estraga.
81
Durante o pré-natal e na maternidade você vai ser orientada quanto à
forma correta do bebê sugar. Existem grupos de apoio para auxiliar as mães
que estão com dificuldades na amamentação, eles são formados por
enfermeiras treinadas em amamentação (nas maternidades, Banco de leite
do Hospital de Clinicas/ Hospital Universitário Evangélico Mackenzie e
outros).
Após a primeira semana, já estarão superadas as grandes dificuldades
da amamentação e o bebe estará com uma ro na, o que dará mais
tranquilidade a mãe e a família.
As infecções da mama são raras, se ocorrer, acontecem a par r da
segunda semana. Você deve observar na mama áreas avermelhadas e
dolorosas, acompanhadas de febre e mal estar geral. É necessário procurar
seu médico para ser tratada e orientada.
Não se deve amamentar na mama infectada, no entanto a mama sadia
pode ser oferecida ao recém-nascido.
Se seu bebê for prematuro ou apresentar algum problema de sucção,
estas informações descritas acima não serão suficientes para auxiliá-la e você
necessitará de um acompanhamento mais intenso da equipe de saúde.
Enquanto es ver amamentando não tome medicações sem consultar
a equipe de saúde.
82
PLANEJAMENTO REPRODUTIVO
FAMÍLIA RESPONSÁVEL
A família deve contribuir com todos os cuidados que o bebê necessita
após o nascimento e durante todo o período de crescimento e
desenvolvimento. O apoio nesta fase é fundamental. Inclusive com a
par cipação nas a vidades relacionadas ao bebê como ninar, colocar para
arrotar, dormir, trocar as fraldas, banhá-lo, dar banho de sol, levar para
vacinar, acompanhar nas consultas, entre outros. Estas ações ajudam a
construir vínculos.
O apoio e es mulo ao aleitamento materno é um dos cuidados
importantes que a família pode par cipar.
84
Adaptando-se ao movimento
migratório mundial, a Rede Mãe
Curi bana Vale a Vida incrementa
sua carteira de pré-natal com
informações importantes para a
gestante, em diferentes idiomas.
abraça a todos!
INGLÊS-FRANCÊS-ESPANHOL-CRIOULO HAITIANO
85
86
INGLÊS
RECOMMENDATIONS TO PREGNANT PEOPLE
87
INGLÊS
· Accidental fall
· Reduc on of the baby's movements
IMPORTANT ADVICE
Follow these recommenda ons to stay healthy and with your weight within
limits:
1. Have at least three meals per day (breakfast, lunch and dinner) and two other
healthy snacks on top of that, avoiding staying longer than three hours
without ea ng.
2. Drink plenty of water between meals.
3. Prefer minimally processed foods.
4. Eat rice and beans, which are very good for your health. It is also essencial to
eat a serving of meat, fish or eggs. Remove the meat's skin and visible fat
before preparing it, making a heal er meal.
5. Eat seasonal fruits and vegetables every day.
6. Include in your meals milk and its products such as cheese, yogurt, sour
cream, and others.
7. Reduce the consump on of fats. At most, you should eat a tablespoon of
vegetable or olive oil or a half a tablespoon or bu er or margarine per day.
8. Keep na eye on the labels and choose those that are free of trans-fats.
9. Avoid sodas, fizzy drinks, industrialized juices, chocolates, sweets, stuffed
cookies and other dbits in your rou ne.
10. Lower the amount of salt in your foods and take the salt shaker off the table.
Do the same with sugar.
11. To avoid anemia, eat iron-rich foods every day, such as meat, giblets, beans,
88
INGLÊS
len ls, chickpeas, soybeans, dark green leaves, whole grains, nuts, and
others. Vitamin C helps the body to absorb iron, so eat together with the
foods rich in iron, fruits, and vegetables rich in Vitamin C, like oranges, lime,
guava, broccoli, red peppers, and others.
12. Avoid coloring, bleaching, straightening or perming your hair. These
products may harm the baby.
13. Choose a fun and light physical ac vity to exercise.
14. Try to sleep for 8 hours every night. Lay down preferably on your le side and
put a pillow between your legs, to improve blood flow and prevent lack of
breath and dizziness.
15. Pay par cular a en on to your mouth's health, using a toothbrush, dental
cream, and floss. Schedule an appointment with the den st during the
prenatal.
LABOR
The average dura on of the labor is 8 to 12 hours. You must go to the
maternity that is specified in your prenatal booklet when the indicators of labor start
to happen:
Uterine contrac ons: if your belly gets ght every five minutes, for 30
seconds or longer, and it stays doing that for more than an hour.
89
INGLÊS
If you feel frequent contrac ons, even if you are not at the end of your
pregnancy, go immediately to your maternity.
Waters breaking: If you lose liquid through the vagina, which wets your
clothes or runs down the legs. In this case, even if you do not feel contrac ons, you
must go to the maternity.
Documents: prenatal booklet, your ID card or Birth Cer ficate, and essen al
prenatal exams.
Toiletries and clothes: personal toiletry items (toothpaste, toothbrush,
shampoo, body soap, pads); clothes for you (bras, underpants, nightgowns,
pajamas); clothes and diapers for the baby.
You and your baby must go to the Health Unit during the first week a er
childbirth (between seven and ten days). When possible, bring your partner/baby's
father with you.
This consulta on is necessary to check your health and your baby's; to
evaluate breas eeding and vaginal bleeding; to remove s tches (when needed); to
vaccinate the baby; and also to answer your ques ons.
Use this opportunity to discuss with the health team about contracep ve
methods, evalua ng if you wish or not to get pregnant again.
90
INGLÊS
BIRTH CERTIFICATE
Registering the baby is mandatory and free. Nobody needs to pay for the first
original copy of the Birth Cer ficate. With this document your child is going to be a
Brazilian ci zen, guaranteeing them many rights such as healthcare, daycare, school
enrolment, receiving social programs' benefits and many others.
· The Birth Cer ficate must be issued right a er the child's birth, at the
hospital where they were born, if there is a registry office there.
· If the maternity does not have a registry office in the premises, the parentes
or guardians need to go to the nearest registry office with their personal
documents and the Live Birth Statement (Declaração de Nascido Vivo, DNV)
which was issued by the hospital.
· The father can obtain the Birth Cer ficate by himself, bearing their personal
documents and the Live Birth Statement(DNV).
· The child's mother can also get the Birth Cer ficate by herself, following
these procedures:
- If married, just bring together their Marriage Cer ficate and the DNV.
- If not married, must obtain a notarized declara on from the child's father to
the registry office, where the person acknowled ges the paternity.
· The child's mother can get the Birth Cer ficate using only its name when the
father does not recognize the paternity or in the case of the father is
unknown.
· This Cer ficate may be altered a erward if the father decides to recognize
the paternity or if there is a court order determining him to do so.
· If the parents are less than 18 years old, the parents' grandparents or
guardians must also appear by the registry office.
· If the baby was born out of a hospital and do not have a Live Birth Statement
91
INGLÊS
(DNV) you need to appear before the registry office with two witnesses that
a est the gesta on and labor.
92
INGLÊS
9. Preferen al service in public and private ins tu ons (banks, supermarkets,
pharmacies, stores) that must have priority counters or servisse lines.
Priority seats for pregnant people and people carrying babies in buses and
subways. Also, in buses, you can exit through the front door.
10. At the healthcare services, you have the right to be called by your preferred
name and to know the name of the health professional that is caring for you.
To sit down while wai ng for the appointments, in a ven lated area, with
drinking water and clean toilets available for use.
11. You are en tled to a variable extra benefit during your pregnancy and
breas eeding period if your family is a beneficiary of the Bolsa Família
Program.
12. Right to receive free psychosocial care if you want, need or decide to give
your baby for adop on. For more informa on, seek the Court for Infancy and
Youth (Vara da Infância e Juventude).
13. The right to have a companion during labor, delivery and postpartum in the
Public Health System (SUS). This companion is chosen by you.
Remember that every person has the right to be cared for with respect
and dignity, with no discrimina on based on skin color, race, sexual orienta on,
religion, age or social condi on.
SAY NO TO VIOLENCE!
93
FRANCÊS
LIGNES DIRECTRICES POUR LA GROSSESSE
94
FRANCÊS
· Mal de tête très fort ou courant
· Altéra ons visuelles
· Gonflement dans le visage, les bras, les mains ou des jambes
· Accidents qui vous tombez
· Diminu on des mouvements du bébé
CONSEILS IMPORTANTS
Suivez ces recommanda ons pour maintenir la santé et le poids dans des limites
saines:
1. Faites au moins trois repas (pe t déjeuner, déjeuner et dîner) et deux colla ons
saines par jour, en évitant de rester plus de trois heures sans manger.
2. Buvez beaucoup d'eau entre les repas.
3. Préférez les aliments minimalement transformés.
4. Consommer du riz avec des haricots, ce qui fait très bien pour la santé. Il est
également important d'avoir une por on de viande, de poisson ou d'oeufs.
Enlever la peau et la graisse de la viande avant la prépara on.
5. Mangez des fruits et des légumes de saison tous les jours.
6. Inclure dans votre alimenta on le lait et ses dérivés, tels que le fromage et le
yaourt entre autres.
7. Limiter l'apport en graisses; consommez au plus une cuillère à soupe d'huiles
végétales ou d'huile d'olive ou une demie cuillère à soupe de beurre ou de
margarine par jour.
8. Restez a en f aux é que es des aliments et préférez celles sans gras trans.
9. Évitez les sodas et les jus de fruits ar ficiels, les chocolats, les bonbons, les biscuits
fourrés et autres friandises dans votre vie quo dienne.
95
FRANCÊS
10. Diminuez la quan té de sel dans les aliments et re rez le salière de la table. Faites
de même avec le sucre.
11. Consommez des aliments riches en fer comme les viandes, les haricots, les
len lles, les pois chiches, le soja, les feuilles vert foncé, les grains en ers, les noix
et plus encore, pour éviter l'anémie. La vitamine C aide le corps à absorber le fer,
donc à consommer avec des aliments riches em fer, fruits et légumes riches en
vitamine C comme l'orange, la goyave, le cajou, le citron, le brocoli, le poivron et
autres.
12. Évitez les teintures capillaires, les agents de blanchiment, et les produits pour
lisser et friser les cheveux qui peuvent nuire à votre bébé.
13. Pra quez une ac vité physique légère et agréable.
14. Essayez de dormir 8 heures par nuit. Préféren ellement se coucher sur le côté
gauche avec un oreiller entre les jambes, pour faciliter la circula on sanguine et
éviter l'essoufflement et le ver ge.
15. Soyez a en f à votre hygiène buccale, u lisez une brosse à dent, du den frice et
du fi l dentaire. Faites-vous un suivi avec un den ste pendant les soins.
Ne fumez pas et n'u lisez aucun type de drogue, et évitez les boissons
alcoolisées pendant la grossesse et l'allaitement. Le désir et la disposi on
sexuelle peuvent changer pendant la grossesse. Il est important que votre désir
d'avoir une rela on soit respecté. Évitez les posi ons qui causent de l'inconfort.
96
FRANCÊS
PENDANT LE TRAVAIL
97
FRANCÊS
VISITE DANS L'UNITÉ DE SANTÉ APRÈS L'ACCOUCHEMENT
99
FRANCÊS
3. Changez de rôle ou de secteur dans votre travail s'il présente des risques ou
des problèmes pour votre santé ou la santé du bébé. Pour ce faire, présentez
à votre patron un cer ficat médical prouvant que vous devez changer de
rôle.
4. L'entreprise ne vas pas vous licencier pendant que vous êtes enceinte et
jusqu'à cinq mois après la naissance du bébé. Sauf s'il y a une alléga on grave
prouvée par l'entreprise; on appelle ça en portugais “justa causa” (cause
juste).
5. Un congé de maternité de 120 (cent vingt) jours, pour les femmes enceintes
qui ont une “CARTEIRA DE TRABALHO” (permis de travail signé par
l'entreprise) et vous serez payés pendant ces jours.
6. Un congé de 5 (cinq) jours pour le père, jusqu'après la naissance du bébé.
7. Si vous êtes étudiante enceinte vous avez également vos droits au congé de
maternité garan s sans préjudice de la période scolaire. A par r du hui ème
mois de gesta on, l'étudiant enceinte peut remplir les obliga ons scolaires à
la maison. Le début et la fin de la période d'absence seront déterminés par
un cer ficat médical à présenter à la direc on de l'école. Dans tous les cas,
les étudiantes enceintes ont droit aux examens finaux.
8. Jusqu'à ce que le bébé ait six mois, vous avez le droit d'être dispensé de
travail tous les jours pendant deux périodes d'une demi-heure ou une
période d'allaitement d'une heure. Combinez avec votre employeur la
meilleure façon de profiter de ce e période.
9. Droits sociaux: guichets et caisses spéciales ou prioritaires dans les files
d'a ente des entreprises publiques et privées (banques, supermarchés,
pharmacies, magasins). Siège prioritaire pour les enceintes et les personnes
avec bébé sur leurs bras dans les bus et le métro. Dans le bus, vous pouvez
descendre par la porte d'entrée.
100
FRANCÊS
10. Droits dans les services de santé: être appelé par le nom que vous préférez et
connaître le nom du professionnel qui vous assiste. A endre assise, dans un
endroit aéré, ayant à votre disposi on de l'eau potable et des salles de bains
propres.
11. Si votre famille est bénéficiaire du « Bolsa Família », vous avez droit à des
presta ons variables supplémentaires pendant la grossesse et pendant
l'allaitement.
12. Droit de recevoir des soins psychosociaux gratuits si vous le souhaitez, si
vous décidez de livrer l'enfant pour adop on. Allez à la “Vara da Infância e
Juventude”.
13. Droit d'accompagnement pendant toute la période l'accouchement, et post-
accouchement dans le SUS. Cet accompagnant est choisi par vous.
Souviens-vous que toutes les personnes ont le droit d'être traités avec
respect et dignité par l'équipe, sans discrimina on de couleur, de race,
d'orienta on sexuelle, de religion, d'âge ou de statut social.
PAS DE VIOLENCE!
101
ESPANHOL
ORIENTACIONES PARA GESTANTES
¡CONSEJOS IMPORTANTES!
103
ESPANHOL
10. Disminuya la can dad de sal en la comida y re re el salero de la mesa. Haga
lo mismo con el azúcar.
11. Consuma diariamente alimentos ricos en hierro, como carnes, frijoles,
lentejas, garbanzos, soja, vegetales de hoja verde oscura, granos integrales,
nueces, entre otros, para prevenir la anemia. La vitamina C ayuda al
organismo a absorber el hierro, por eso, consuma junto con los alimentos
ricos en hierro, frutas y verduras ricas en vitamina C, como naranja, limón,
guayaba, brócoli, pimiento, entre otros.
12. Evite ntes de cabello, decolorantes, alisadores y ondulantes, que pueden
hacer daño al bebé.
13. Prac que alguna ac vidad sica leve y placentera.
14. Procure dormir 8 horas durante la noche. Preferiblemente acuéstese de lado
izquierdo con una almohada entre las piernas, para facilitar la circulación de
la sangre y evitar la falta de aire y mareos.
15. Haga mucho énfasis en su higiene bucal, u lizando cepillo, crema e hilo
dental. Asista al odontólogo durante el embarazo.
104
ESPANHOL
TRABAJO DE PARTO
105
ESPANHOL
CONSULTA EN LA UNIDAD DE SALUD POS-PARTO
107
ESPANHOL
5. Permiso-materno de 120 (ciento-veinte) días para embarazadas com
contrato de trabajo firmado.
6. El padre del niño(a) ene derecho a un permiso de cinco días,
imediatamente después del nacimiento del bebé.
7. La estudiante embarazada ene derecho al permiso materno sin prejudicar
el período escolar. A par r del octavo mes de embarazo, la estudiante podrá
cumplir los compromisos escolares en casa. El inicio y el final del período de
ausencia escolar serán determinados por cer ficado médico, presentado
en la dirección de la escuela. Se les asegura a las estudiantes embarazadas el
derecho a presentar sus exámenes finales.
8. Re rarse del local de trabajo todos los días, por dos periodos de media hora
o un período de una hora, para dar lactancia a su hijo(a), hasta que el bebé
cumpla seis meses de nacido. Combine con su empleador la mejor manera
de aprovechar ese empo. Acuerde con su empleador para el mejor
aprovechamiento de ese tempo.
9. Atención preferente en ins tuciones públicas y privadas (bancos,
supermercados, farmacias, endas), que deben tener cajas especiales o
prioridad en las filas. Asientos prioritarios para embarazadas y personas con
bebé en brazos en autobuses y metros. En el bus usted puede salir por la
puerta del frente.
10. En los servicios de salud, enes derecho de ser llamada por el nombre que
prefiera y saber el nombre del profesional que la a ende. También ene
derecho de esperar sentada a ser atendida, en un lugar con adecuada
ven lación, teniendo a su disposición agua para beber y baños limpios.
108
ESPANHOL
11. Usted ene derecho al beneficio variable extra en el embarazo y durante la
lactancia, si su familia es beneficiaria de una cuota familiar del “Bolsa
Família”.
12. Derecho de recibir atención psicosocial gratuita si lo desea; en caso de que
necesite o decide dar al niño(a) en adopción. Busque un juzgado de la niñez
y juventud.
13. Derecho a un acompañante, en el SUS, durante todo el período de trabajo de
parto, parto y pos-parto. Este acompañante es escogido por usted.
Recuerde que todas las personas enen el derecho de ser atendidas com respeto
y dignidad sin discriminación de color, raza, orientación sexual, religión, edad o
condición social.
¡VIOLENCIA NO!
109
CRIOULO (HAITIANO)
ORYANTASYON POU FANM ANSENT YO
Gwosès se yon tan nan selebrasyon ak swen. Li enpòtan anpil pou pa pèdi
randevou prenatal ak egzamen pwograme yo. Re re tout dout ou avèk ekip sante yo.
Sonje pran liv swen prenatal ou a nan tout vizit yo ak lè w´ale nan matènite a.
Envite patnè/papa pou pa sipe nan konsiltasyon prenatal yo, ki se yon bon
opò nite pou li ka gen bon jan enfòmasyon sou zafè sante.
Pa pran medikaman san oryantasyon doktè, evite fimen, bwè alkòl, epi pa
i lize oken dwòg pandan jestasyon ni pandan pi t la poko sevre.
Nan ka ijans, chèche matènite ki rekòmande nan dosye prenatal ou a, evite
ale nan Unidades de Pronto Atendimento-UPAS.
110
CRIOULO (HAITIANO)
KONSÉY EMPÒTAN!
1. Fè omwen twa repa pa jou (dejene, dine, soupe) ak 2 lòt repa pandan jounen ki
bon pou sante. Evite pase twa zè san manje.
2. Bwè ampil dlo ant manje yo.
3. Bay priyorite ak aliman yo nan fòm ki pi na rèl ou.
4. Manje diri ak pwa, kifè byen pou sante a. Se enpòtan tou yon mòso vyann, pwason
oubyen ze. Re re po ak grès vyann yo avan preparasyon an.
5. Manje legim, vegetal e fwi chak jou.
6. Ou kapab mete nan alimantasyon an, lèt e derive de lèt, fwomaj, lètkaye, iogurte
elatriye.
7. Diminye nan i lizasyon grès aliman yo: konsome pou plis, yon kiyè ak lwil vejetal ou
lwil doliv ou 1/2 kiyè mantèg ou bè pa jou.
8. Rete atan f avèk e kèt ki sou aliman yo e prefere sa ki san grès yo.
9. Evite bwè gazez ak ji indistrièl yo, chokola, dous, biskwit boure ak lòt bonbon ki
nan sachè yo de jou an jou.
10. Diminye kan te sèl nan manje epi re re chasè sèl la sou tab la, menm bagay la
pou sik.
11. Pou evite anemi, konsome aliman rich ak fè chak jou, kòm vyann, miúdos (vyann
avèk kòt, zo vyann), pwa, lan y, grão-de-bico (pwa chich), soya, fèy vèt, grenn
antye, chatèy yo ak lòt yo. Konsome ansanm ak sous aliman vitamin C sa yo, kòm
seriz, gwayav, zoranj, pòm, sitron ak lòt yo.
111
CRIOULO (HAITIANO)
12. Evite i lize pwodwi chimi nan cheve (kòm descolorantes, alisantes e nturas) ki
genyen amonyak ak lòt pwodwi ki kapab fè efè sou bebe a.
13. Pra ke ak vite fizik lejè e agreyab.
14. Si ou kapab ou ka dòmi o mwen 8 è pa nwit. Kouche sou kote goch la ak yon zorye
na janm ou.
15. Pran swen bouch ou byen, i lize bwòs, pat ak fil dantè. Akonpanye yon dan s
pandan peryòd prenatal la.
Evite bwè alkòl, ni fimen, pa rete kote ki gen moun kap fimen.
Anvi ak dispozisyon seksyèl kapab chanje nan moman gwosès la. Li enpòtan pou
ou respekte dezi ou genyen an ou non. Evite pozisyon ki kapab koze pwoblèm.
TRAVAY AKOUCHMAN
112
CRIOULO (HAITIANO)
SA OU DWE POTE LE OU PRALE LOPITAL
Ou menm ak bebe a dwe retounen nan sant sante ou a nan premye semèn
aprè akouchman an (antre 7 a 10 jou). Si posib li toujou bon pou akonpanye papa
moun nan ou patnè ou.
Swen nan peryòd sa enpòtan pou konnen kòman eta sante ou ak bebe a ye.
Pou evalye bay tete ak bay san nan vajen. Pou kapab konnen kilè ki nesesè pou
egzamine bebe a, vaksinen bebe a e pou ede ou re re dout fanmi ou. Pwofite diskite
ak ekip sante yo si ou vle yon nouvo gwosès ou non, sou kesyon planin.
113
CRIOULO (HAITIANO)
brezilyen, li ap gen anpil dwa tèlke: swen sante, swen chak jou pou moun nan,
enskripsyon lekòl, li ap ka resevwa benefis sosyal yo tou e anpil lòt bagay ankò…
· Akdenesans lan dwe fèt tou swit aprè nesans moun nan, nan
lopital kote li fèt la, si genyen yon inite Cartório (biwo anrejistreman)
nan lokal la.
· Si pa genyen sèvis Cartório (biwo anrejistreman) nan matènite a,
papa li oubyen responsab yo dwe ale nan yon Cartório (biwo
anrejistreman) ki pi pre, ale avèk dokiman yo ak deklarasyon nesans
vivan(DNV) ke ou resevwa na lopital la.
· Si papa bebe a paka ale anrejistre li, maman li kapa bay li akdenesans
lan poukont li, pote yon ak maryaj oubyen deklarasyon papa a avèk
siya rekonèt nan Cartório (biwo anrejistreman).
· Si manman an pa genyen deklarasyon papa bebe a oubyen si papa a
pa rekonèt, manman an ka re re akdenesans sèlman nan non li.
Aprè papa bebe a pral bezwen parèt nan Cartório (biwo
anrejistreman) pou anregistre patènite li. Espontaneman, yon fason
na rèl, lib e senp ou avèk desizyon jidisyè.
· Si paran yo poko genyen 18 ane, gran paran yo ou responsab yo dwe
parèt nan Cartório (biwo anrejistreman).
· Si moun nan pa fèt nan lopital e li pa genyen deklarasyon nesans
vivan(DNV), ou pral bezwen de temwen ki pou konfi me Gwosès ou
ak Akouchman ou nan Cartório (biwo anrejistreman).
114
CRIOULO (HAITIANO)
KONNEN DWA OU:
115
CRIOULO (HAITIANO)
10. Nan sèvis sante yo, ou gen dwa pou yo rele pa non ou pito ak konnen non
pwofesyonèl la ki ale nan ou. Ou menm tou ou gen dwa pou rete tann pou sèvis
la chita, nan yon kote Airy, ki gen nan bwè jete ou dlo ak twalèt pwòp.
11. Si fanmi ou deja benefisye (Bolsa familia), ou kapab resevwa fenefis adisyonèl
pandan gwosès ak pandan alètman.
12. Dwa pou resevwa swen sikososyal gra s si ou vle, si ou bezwen ou deside remèt
moun nan nan adopsyon. Chèche Tribinal Timoun ak Jèn yo.
13. Dwa pou yon eskòt, nan SUS a, diran tout peryòd akounchman an, nan
akounchman nan e aprè akouchman an. Ou kapab chwazi akonpayman.
Sonje ke tout moun gen dwa pou yo trete avèk respè ak diyite san
diskriminasyon nan koulè, ras, oryantasyon seksyèl, relijyon,
laj oswa si yasyon sosyal.
VIOLANS PA!
116
Organização:
Aida Maris Peres
Ana Paula Romeiro Kaminski
Edvin Javier Boza Jimenez
Livia de Oliveira Fernandes
Lourdes Terezinha Pchebilski
Luciana Garangau Marin
Referências:
117
TELEFONES ÚTEIS
118