Angelica Pulga Trabalho de Refrigerao na Indstria de Alimentos: Parte I Passo Fundo 2013 2 Angelica Pulga Trabalho de Refrigerao na Indstria de Alimentos: Parte I Projeto aresentado ! discilina de Re"rigera#$o co%o u% dos re&uisitos ara aro'a#$o na discilina( Orientador) Pro"( Adriano *arella Passo Fundo 2013 3 SUMARIO INTRODUO + REFERANCIA BIBLIOGRAFICA 5 2.1Mas 5 2.2Camaras frias 2.!Ti"#s $% &amaras frias................................................................................................ . 2.!.1 C'maras %m a()%*aria 2.!.2C'maras "r+,m#($a$as - 2..F(/i$#s R%fri0%ra*1%s 2 2.5Car0a 1+rmi&a 3 2. Sis1%ma $% R%fri0%ra# 11 ! I*f#rma4%s s#5r% # sis1%ma 11 . Es"%&ifi&a# $# "r#&%ss# % $im%*si#*am%*1# fisi&# $# sis1%ma 1! 5 Is#(am%*1# T+rmi&# 1. Car0a 1+rmi&a 12 - Ci&(# $% r%fri0%ra# 22 2 6aram%*1r#s 1%rm#$i*ami&# *a %s&#(7a $% r%fri0%ra*1%s 2. 3 R%fri0%ra*1%s 2 CONCLUO 2- REFERNCIA BIBLIOGRAFICA 22 1 INTRODUO O ar%a,ena%ento de'e %anter a &ualidade interna e e-terna da "ruta. de'endo/se assegurar o "unciona%ento regular das c0%aras de conser'a#$o. or %eio da o1ser'a#$o eri2dica dos e&uia%entos de re"rigera#$o e controle da at%os"era controlada3( Para a constru#$o de u%a c0%ara "rigor4"ica. o ri%eiro asecto a ser considerado 5 o laneja%ento oeracional desejado ara a instala#$o. e e% seguida. a de"ini#$o das solu#6es t5cnicas 1aseadas nas condi#6es locais e "atores econ7%icos( Princial%ente nas duas 8lti%as d5cadas as &uest6es a%1ientais gan9ara% grande esa#o nas discuss6es e rosec#6es da sociedade glo1al( Inseridos neste conte-to. rocessos de re"rigera#$o industrial e do%5sticos &ue utili,a% "luidos re"rigerantes tio :F:;s. <F:;s e <:F:;s "ora% al'o de gradati'as restri#6es e regula#6es. elo "ato de ossu4re% ele'ado otencial de a#$o so1re a ca%ada de o,7nio e=ou e"eito estu"a( A 1usca ela redu#$o dos custos de energia el5trica e% c0%aras "rigor4"icas. en'ol'e necessaria%ente '>rios asectos( Atra'5s do 1alan#o entre a escol9a dos %ateriais construti'os %ais ade&uados. da ela1ora#$o de u% rojeto correto. do cuidado na %ontage%. e rincial%ente da suer'is$o da oera#$o. 5 &ue se ode alcan#ar este o1jeti'o( Desta "or%a. o o1jeti'o deste tra1al9o "oi rojetar u%a ca%ara "ria ara o res"ria%ento de ?0000 @g de %a#a. co% 2000@g de %o'i%enta#$o diaria. calculando carga ter%ica. redi%ensionar esa#o "isico da ca%ara. e reali,a#$o da escol9a do "luido re"rigerante( 2 RE8ISO BIBLIOGRAFICA 2.1 Maa A u% "ruto o%>ceo da %acieira. da "a%4lia Rosaceae( A u% dos "rutos de >r'ore %ais culti'ados. e o %ais con9ecido dos %uitos %e%1ros do gBnero Malus &ue s$o usado elos seres 9u%anos( As %a#$s tB% sido culti'adas 9> %il9ares de anos na Csia e Euroa. tendo sido tra,idas ara a A%5rica do Norte elos coloni,adores euroeus( E-iste% %ais de D(?00 lanta#6es con9ecidas de %a#$s. resultando nu%a ga%a de caracter4sticas desejadas( A %a#$ ossui u% e-celente 'alor nutriti'o. ois e% sua casca encontra%os a ectina &ue ajuda a redu,ir o colesterol do sangue( Al5% disso. 5 u% "ruto rico e% 'ita%inas *1. *2. niacina. "erro e "2s"oro( A u% "ruto co% roriedade adstringente. sendo e-celente ara a garganta e cordas 'ocais( A 2ti%o ta%15% ara e'itar a constia#$o intestinal( As 'ariedades %ais consu%idas no *rasil s$o) "uji. gala. red. 'erde. %elrose e *rasil( :ada 100 gra%as de %a#a ossui. e% %5dia. ?? calorias e 1.? gra%as de "i1ras(EFaureen. G( 3 A %uito utili,ada ara a "a1rica#$o de sucos. doces e ta%15% da sidra E1e1ida alco2lica3( A ola da %a#$ 5 1ranca. ossuindo interna%ente se%entes( :ada %a#a esa. e% %5dia. de 100 a 200 gra%as( A u% "ruto &ue a necessita de cli%a "rio ara se desen'ol'er ade&uada%ente( A %edida do ta%an9o da %a#$ Eunidade3 5 o seu eso %5dio e% gra%as Eeso l4&uido total di'idido elo n8%ero total de "rutos na e%1alage%3( A di"eren#a de ta%an9o entre os "rutos de %aior e %enor ta%an9o na e%1alage% e o eso %5dio da cai-a n$o de'e ser suerior a ?H( O ta%an9o da %a#$ ode ser ta%15% caracteri,ado elo n8%ero de "rutos contidos na sua e%1alage% %ais co%u% de 1I &uilos. o1edecidos os li%ites de 'aria#$o de eso na cai-a) Jra8do. F5dio. Fi8do e Solto( O ta%an9o Jra8do a1range lotes de eso %5dio suerior a 200 gra%as or "ruto e de n8%ero de "rutos or cai-a de 1I @g entre D2 e 100( O ta%an9o F5dio a1range lotes de eso %5dio entre 133 gra%as e 1K+ gra%as e de n8%ero de "rutos or cai-a de 1I @g entre 110 e 13?( O ta%an9o Fi8do a1range lotes de eso %5dio suerior entre L1 gra%as e 120 gra%as e de n8%ero de "rutos or cai-a de 1I @g entre 1?0 e 1LI( O ta%an9o Solto a1range lotes de eso %5dio entre D2 e I3 gra%as e de n8%ero de "rutos or cai-a de 1I @g entre KI e DL( 2.2 C'maras fri0#r9fi&as S$o co%arti%entos re"rigerados. "ec9ados. isolados ter%ica%ente. no interior dos &uais s$o %antidas as condi#6es ter%o 9igro%5tricas. isto 5. de te%eratura e de u%idade. %ais ade&uados ara a conser'a#$o dos gBneros ali%ent4cios( A %anuten#$o das condi#6es ter%o 9igro%5tricas re&ueridas 5 ro'ida or u%a unidade de re"rigera#$o. e'entual%ente integrada or siste%as de a&ueci%ento e u%idi"ica#$o( :ada c0%ara "rigor4"ica de'e ser rojetada ara u% deter%inado "i%. cuja carga t5r%ica a ser retirada elo e&uia%ento "rigor4"ico e o er4odo de te%o necess>rio do rocesso s$o calculados criteriosa%ente(As c0%aras "rigor4"icas de te%eratura ao redor de 0M: e u%idade relati'a ele'ada. s$o utili,adas ara a conser'a#$o de gBneros ali%ent4cios "rescos or 1re'es er4odos de te%o( As c0%aras de 1ai-a te%eratura. caracteri,adas or u% ele'ado isola%ento t5r%ico. %antB% no seu interior as 1ai-as te%eraturas necess>rias ara a conser'a#$o a longo ra,o dos rodutos congelados( As c0%aras de at%os"era controlada. a te%eratura %5dia / alta. s$o caracteri,adas ela a1soluta estan&ueidade e tB% e&uia%entos atos a rodu,ir no seu interior at%os"eras arti"iciais tais ara rolongar a dura#$o da conser'a#$o de alguns rodutos 9orti"rutigranjeiros( As c0%aras ara o controle do a%adureci%ento dos rodutos 9orti"rutigranjeiros s$o c0%aras de re"rigera#$o a te%eratura alta N %5dia. de estrutura arecida !&uela das c0%aras de at%os"era controlada. no interior das &uais ten9a% as condi#6es ter%o9igro%5tricas &ue 'aria% na at%os"era e% "un#$o de ciclos reesta1elecidos( 2.! Ti"#s $% &'maras frias 2.!.1 C'maras %m a()%*aria As c0%aras e% al'enaria a2ia%/se e% "unda#6es eri%etrais con'encionais. no interior das &uais se reali,a u%a ca%ada de edras co% sucessi'o lan#a%ento de concreto ara a "or%a#$o de u% ri%eiro lastro( Nas c0%aras de %5dia e alta te%eratura. as aredes eri%etrais s$o constru4das direta%ente so1re a "unda#$o e o %aterial isolante 5 colocado entre a ri%eira e a segunda laje e% concreto "eita ara e'itar as solicita#6es locali,adas rodu,idas or e%il9adeiras( Nas c0%aras de 1ai-a te%eratura. aredes eri%etrais e ca%ada isolante &ue est$o or 1ai-o do iso a2ia% so1re u% lastro susenso. constru4dos so1re u%a ca%ada de edras &ue te% a "un#$o de u%a c0%ara de ar( Este lastro %ini%i,a o risco de res"ria%ento do solo &ue est> or 1ai-o da c0%ara. &ue ode ro'ocar de"or%a#6es e ruturas do iso( As aredes e% al'enaria tradicional. a2s re1oco. 5 alicada a 1arreira de 'aor. &ue consiste nu%a ca%ada i%er%ea1ili,adora reali,ada or esal9a%ento de %aterial 1etu%inoso. e'entual%ente ar%ado co% u% '5u de "i1rade 'idro( Na 1arreira de 'aor. &ue se estende no teto. s$o colocadas duas ou trBs ca%adas de %aterial isolante de "or%a &ue a esessura total seja ade&uada ! te%eratura interna da c0%ara e ! te%eratura e-terna( Para %el9orar a &ualidade de isola%ento 5 1o% &ue as jun#6es da ca%ada in"erior seja% reco1ertas co% lacas deca%ada sucessi'a Econstru#$o de lacas de"asadas3( E% geral. os isolantes certos s$o a&ueles &ue garante% i%er%ea1ilidade ao 'aor. 1ai-o coe"iciente de dilata#$o t5r%ica. ausBncia de odores desagrad>'eis. aodreci%ento. autoe-tingui1ilidade. resistente a co%ress$o. 1ai-o eso esec4"ico( 2.!.2 C'maras "r+,m#($a$as As c0%aras r5/%oldadas. "eitas e% &ual&uer di%ens$o co% o uso de ain5is isolante %odulares. er%ite% te%o 1re'es de constru#6es econo%ia nas "unda#6es. na a%lia#$o e na re%o#$o( Os longos te%os de constru#$o e o alto custo das o1ras e% al'enaria contri1u4ra% ara a di"us$o das c0%aras r5/%oldadas. constru4das or ain5is isolantes r5/ %oldados. co% caracter4stica de rigide, estrutural o1tida co% acola%ento do isolante roria%ente dito e ca%adas de re'esti%entos( Estes ain5is s$o conectados entre eles or %eio de jun#6es %et>licas( As 'antagens desta solu#$o construti'a s$o a raide, da coloca#$o e a ossi1ilidade de sucessi'as a%lia#6es( :o% estes tios de ain5is 5 oss4'el ta%15% construir c0%aras "rigor4"icas de grande orte( As caracter4sticas auto/ortante dos ain5is isolantes %uda% segundo o tio da constru#$o( Ultraassando deter%inadas di%ens6es de ain5is nasce% ro1le%as de en'ergadura do teto &ue s$o solucionados co% estruturas %et>licas e-ternas ou internas( A a%la disoni1ilidade de %ateriais de re'esti%ento do ainel Ee-iste% ain5is re'estidos nos dois lados co% c9aa de a#o ino-3. er%ite a constru#$o de c0%aras "rigor4"icas &ue resiste% !s inte%5ries co% 2ti%as caracter4sticas de isola%ento e i%er%ea1ilidade( 2.. FLUIDOS REFRIGERANTES S$o su1st0ncias e%regadas co%o 'e4culos t5r%icos na reali,a#$o dos ciclos de re"rigera#$o( E% ciclos de co%ress$o a 'aor. o re"rigerante 5 o "luido de tra1al9o &ue alternada%ente 'aori,a e condensa &uando a1sor'e e li1era energia t5r%ica( U% re"rigerante satis"at2rio de'eria ossuir certas roriedades &u4%icas. "4sicas e ter%odin0%icas &ue "a, o seu uso seguro e econ7%ico. no entanto. n$o e-iste u% re"rigerante ideal( As largas di"eren#as entre as condi#6es oeracionais e as e-igBncias das '>rias alica#6es "a,e% co% &ue o re"rigerante ideal seja u%a %eta i%oss4'el de se alcan#ar( Ent$o. u% re"rigerante s2 se aro-i%a das condi#6es ideais so%ente &uando suas roriedades satis"a,e% as condi#6es e e-igBncias de u%a deter%inada alica#$o( S$o caracter4sticas desej>'eis dos re"rigerantes) O re"rigerante de'e ser n$o in"la%>'el. n$o e-losi'o. n$o t2-ico e% seu estado uro ou &uando %isturado co% o ar e ta%15%. n$o de'e conta%inar ali%entos ou outros rodutos ar%a,enados no esa#o re"rigerado se ocorrer u% 'a,a%ento no siste%a( As ress6es corresondentes !s te%eraturas dison4'eis co% os %eios de condensa#$o nor%ais n$o de'e% ser e-cessi'as. ara assi% eli%inar a necessidade de constru#$o e-tre%a%ente esada( As ress6es corresondentes !s te%eraturas necess>rias ara %aior arte dos rocessos de condiciona%ento de ar e re"rigera#$o de'e% ser aci%a da ress$o at%os"5rica ara assi% e'itar enetra#$o de ar e 'aor dO >gua( U% calor de 'aori,a#$o relati'a%ente grande 5 desej>'el ara &ue as caacidades necess>rias ossa% ser o1tidas co% o %enor eso do "lu-o de re"rigerante( O 'aor de'e ter u% 'olu%e esec4"ico relati'a%ente 1ai-o. or&ue 5 este 'olu%e &ue esta1elece a di%ens$o necess>ria ou desloca%ento do co%ressor( Esta roriedade 5 %ais i%ortante ara o co%ressor alternati'o do &ue ara a %>&uina centr4"uga a &ual 5 u%a 1o%1a de 1ai-a ress$o e grande 'olu%e( A desej>'el &ue o re"rigerante ten9a u% 1ai-o calor esec4"ico no estado l4&uido ara &ue %enos calor seja necess>rio ara es"riar o l4&uido artindo da te%eratura de condensa#$o at5 a te%eratura a &ual o res"ria%ento de'e ser reali,ado( O calor necess>rio ara este res"ria%ento resulta e% PFlas9 J>sP. e di%inui o e"eito de re"rigera#$o ou caacidade de res"ria%ento do re"rigerante circulado( Os coe"icientes de trans"erBncia de calor e a 'iscosidade de'e% contri1uir ara 1oas roor#6es de trans"erBncia de calor( O re"rigerante de'e ser "acil%ente detectado or indicadores ade&uados ara locali,ar 'a,a%entos no siste%a( O re"rigerante de'e ser co%at4'el co% os 2leos lu1ri"icantes usuais. e n$o de'e% alterar sua e"eti'idade co% lu1ri"icantes( O re"rigerante n$o de'e ser corrosi'o ara os %etais usual%ente e%regados e% u% siste%a de re"rigera#$o e de'e% ser &ui%ica%ente est>'eis( O re"rigerante de'e ser "acil%ente dison4'el. de custo 1ai-o. a%1iental%ente seguro. n$o contri1uir ara a destrui#$o da ca%ada de o,7nio ou ara au%entar o e"eito estu"a e ser de ">cil %anuseio( A A%erican SocietQ o" <eating. Re"rigeration and Air/:onditioning Engineers. EAS<RAE3 lista %ais de 100 re"rigerantes( 2.5 Car0a T+rmi&a :arga t5r%ica de re"rigera#$o 5 a &uantidade de calor sens4'el e latente &ue de'e ser retirada de u% a%1iente. de %odo a sere% %antidas as condi#6es de te%eratura e u%idade esta1elecidas ara ele( Jeral%ente. esta carga t5r%ica est> e-ressa e% @cal=9(Esta carga t5r%ica ode ser introdu,ida no a%1iente das seguintes "or%as) Tra*smiss# $% &a(#r "#r "ar%$%s: 1%1#s % "is#; :orresonde a &uantidade de calor trans%itida or condu#$o atra'5s de aredes. tetos e isos( Esta carga deende da >rea de troca. ou seja. a suer"4cie total su1%etida ! troca de calor( A i%ortante u% cuidado esecial na escol9a da esessura do isola%ento t5r%ico. de "or%a &ue a suer"4cie do lado &uente. n$o atinja u% 'alor 1ai-o. onde oder> ocorrer u%a condensa#$o de 'aor de >gua( :on"or%a j> dito. 5 i%ortante a ado#$o de u%a esessura de isola%ento ara u% "lu-o de calor de I @cal=9 ( %2( I*fi(1ra# $% ar; A a arcela corresondente ao calor do ar &ue atinge a c0%ara atra'5s de suas a1erturas( Roda 'e, &ue a orta 5 a1erta. o ar e-terno enetra no interior da c0%ara. reresentando u%a carga t5r%ica adicional( E'idente%ente. a deter%ina#$o e-ata deste 'olu%e 5 %uito di"4cil. sendo 'alores aro-i%ados ara o n8%ero de trocas or dia. e% "un#$o do tio e 'olu%e da c0%ara( E% c0%aras "rigor4"icas co% %o'i%enta#$o intensa e co% 1ai-a te%eratura. este 'alor au%enta tre%enda%ente( Neste caso 5 "unda%ental a utili,a#$o de u% %eio redutor desta in"iltra#$o. tais co%o u%a cortina de ar ou de PV: Ee% alguns casos. 5 reco%end>'el a utili,a#$o das duas solu#6es e% conjunto3(A in"iltra#$o de ar e% de%asia acarreta u% 1lo&ueio dos e'aoradores. de'ido a "or%a#$o de gelo e% seu redor. o &ue redu, a caacidade do siste%a de re"rigera#$o. e conse&uente%ente. au%enta o consu%o de energia el5trica( 6r#$/1# A a arcela corresondente ao calor de'ido ao roduto &ue entra na c0%ara. sendo co%osto das seguintes arcelas) calor sens4'el antes do congela%ento Eres"ria%ento3. calor latente de congela%ento. calor sens4'el a2s o congela%ento Econgela%ento3. calor de resira#$o Es2 ara "rutas3( A deter%ina#$o e-ata desta arcela de carga t5r%ica 5 deter%inante ara o "unciona%ento ade&uado ou n$o da c0%ara. esecial%ente e% locais de distri1ui#$o. nos &uais a %o'i%enta#$o dos rodutos 5 intensa( Nas c0%aras utili,adas ara o res"ria%ento ou congela%ento dos rodutos. te%/se u% au%ento su1stancial da carga t5r%ica. &uando co%arado co% as c0%aras de rojetadas ara estocage% de rodutos res"riados ou congelados( O rece1i%ento de rodutos co% te%eraturas aci%a das eseci"icadas no Plano Oeracional. e &ue ser'ira% de 1ase ara o rojeto do siste%a. ir> ocasionar u%a carga t5r%ica adicional &ue oder> inclusi'e co%ro%eter a oera#$o do siste%a. au%entando ta%15% su1stancial%ente o consu%o de energia( De'e/se se%re ter e% %ente. a necessidade de utili,a#$o das c0%aras de acordo co% os ar0%etros considerados no rojeto( Outra &uest$o rele'ante. 5 a correta deter%ina#$o da carga t5r%ica ocasionada ela resira#$o de "rutas e 'egetais. ro'ocada elo %eta1olis%o dos %es%os( Car0as $i)%rsas; A a arcela de carga t5r%ica de'ido ao calor gerado or ilu%ina#$o. essoas %otores e outros e&uia%entos( Os %otores dos 'entiladores dos "or#adores de ar s$o u%a "onte de calor e ta%15%. de consu%o de energia el5trica( Dentro do oss4'el. de'er$o ser re'istos %eios de 'ariar a 'a,$o de ar e% "un#$o da necessidade de carga t5r%ica do siste%a( Isto ode ser "eito co% a utili,a#$o de 'ariadores de "re&uBncia ou de %otores de dula 'elocidade( 2. Sis1%mas $% R%fri0%ra# U% dos "atores rinciais ara a e"iciBncia energ5tica da instala#$o "rigor4"ica 5 a de"ini#$o ade&uada das te%eraturas de e'aora#$o e condensa#$o. 1e% co%o. o tio de re"rigerante a ser adotado( Suando a ress$o de condensa#$o e a ress$o de e'aora#$o s$o %uito di"erentes. a e"iciBncia do siste%a 5 %uito e&uena. ou seja. o consu%o de energia 5 alto ara u%a otBncia "rigor4"ica e&uena( U%a solu#$o t5cnica adotada ara %ini%i,ar esta situa#$o. 5 a ado#$o de u% ciclo de dulo est>gio( O ciclo dulo est>gio caracteri,a/se ela co%ress$o e% duas etaas. sendo &ue os co%ressores &ue oera% no est>gio de 1ai-a ress$o. s$o deno%inados de co%ressores P1oosterP( :o%o regra 1>sica. ode ser tido &ue do onto de 'ista da e"iciBncia energ5tica. 5 se%re %el9or oerar co% o %aior n8%ero oss4'el de n4'eis de te%eraturas de e'aora#$o. de"inidas e% "un#$o das te%eraturas dos a%1ientes( E% caso de instala#6es &ue oere% co% di"erentes 'alores de te%eratura. co%o or e-e%lo. t8neis de congela%ento a /3? T:. c0%aras ara estocage% de congelados a /20T:. c0%aras de res"riados e tuneis de res"ria%ento a 0T: e c0%aras cli%ati,adas a 10 T:. de'er> ser e"etuada u%a an>lise t5cnica e econ7%ica da ado#$o de &uatro n4'eis de te%eratura de e'aora#$o. ou seja or e-e%lo. /+2T: . /30T:. /10T: e 0T:( ! INFORMA<ES SOBRE O SISTEMA O Siste%a te% co% "inalidade o res"ria%ento de %a#$. seu ar%a,ena%ento. %antendo ao %>-i%o suas roriedades "4sicas e &u4%icas( A c0%ara ter> caacidade ara ?0000 @g de %a#$. co% "lu-o di>rio de 2000 @g( O roduto "icar> ar%a,enado a te%eratura de /2M: co% u%idade aro-i%ada de L0H. co% at%os"era controlada. or seI tratar de u% roduto "rut4"ero %eta12lico( O roduto "ica ar%a,enado a'ulso. e% cai-as de l>stico E"igura 1 3 re'estidas co% suer"4cie de ael$o a cada 1ase de %a#a( O roduto de'er> estar acondicionado e% e%1alage% de %edidas su1%8ltilas de 1% - 1.20 % Ealeti,>'el3. de ">cil e%il9a%ento( A e%1alage% ter> a inscri#$o do no%e e do :NPU do "a1ricante e a in"or%a#$o da caacidade %>-i%a de e%il9a%ento e do conte8do %>-i%o e% &uilos da e%1alage%( E-terna%ente a u%idade ser> aro-i%ada%ente D0H co% te%eraturas %a-i%as e% torno de 3?M:( Rer> localidade na cidade de Gondrina EPR3( In"or%a#$o %eteriologicas na ta1ela E13( A estocage% set> reali,ada or u%a e%il9adeira. condu,ida or u% "uncion>rio caacitado ada e%resa. e le'> e% torno de 29( Ra1ela 1 N Dados %eterologicos da cidade de GondrinaEPR3 Fonte) A*NR. "e'ereiro:2008 Figrura 1 Caixa de plastico A c0%ara "ria 5 u% a%1iente co% 1ai-a te%eratura. sendo assi%. n$o 5 &ual&uer l0%ada &ue tra1al9a nessas condi#6es( A o#$o ela "luorescente ode ser descartada. ela &uei%a raida%ente de'ido a alguns "atores co%o &uei%a de reatores e congela%ento dos gases &ue ioni,a% a l0%ada( A incandescente era %uito utili,ada. %as ela es&uenta %uito o a%1iente. e-igindo da %>&uina res"riadora %aior otBncia e %aior gasto energ5ticoVE-iste% ta%15% as l0%adas eletr7nicas PG. s$o %uito utili,adas %as n$o %ant5% o te%o de 'ida 8til indicado( Agora. a %el9or o#$o s$o as l0%adas GED. al5% de ter 1ai-a e%iss$o de calor. s$o "a1ricadas ara tra1al9ar e% a%1ientes e-tre%os co%o a c0%ara "ria( A 'antage% de instalar essa l0%ada dentro de u% a%1iente co% 1ai-a te%eratura. 5 &ue o es"ria%ento %>-i%o ode ser anteciado e% at5 +I=D2 9oras( :o% isso. e-igir> %enos do %otor. "a'orecendo a 'ida 8til e di%inuindo o consu%o de energia el5trica( A GED roorciona con"orto 'isual e s$o %uito econ7%icas( Antes era usada u%a l0%ada de K0Watts e 9oje. se conso%e aenas 1IWatts( Para este siste%a. "oi escol9ido o n8%ero de L la%adas GED( . ES6ECIFICAO DO 6ROCESSO E DIMENSIONAMENTO FISICO DO SISTEMA. O total do esto&ue de %a#$s 5 de ?0000 @g. cada cai-a ter> 1I @g ED2 a 100 unidades3 de %a#$s. di'idindo o total de esto&ue elo eso de cada cai-a se o1tB% o n8%ero de cai-as necess>rias ara ar%a,enar as %a#as. &ue 5 de 2DDD(I cai-as( As cai-as "icar$o so1 estradosE "igrua2 3 de 1% de largura e 1.20 de co%ri%ento. a cai-a %ede 0.3K% de altura. 0.??% co%ri%ento e 0.3% de largura. cada estrado ter> 1K cai-as. dois cada il9a ter> altura de 2.II % de altura( Ser$o "or%ados + 1locos co% ? "ileiras ? colunas de estrados. e u% dos 1loco co% 2K cai-as a %enos. co% esa#o de ?% entre cada 1loco ara a assage% da e%il9adeira( Os 1locos ter$o esa#a%ento de u% %etro das aredes. e 0.?% da orta( So%ando todos os esa#a%entos o total de >rea da c0%ara 5 de 3+2 %2( A altura da ca%ara ser> de 3.?% E3% da coluna. 0.10% da la%ada3(O Volu%e da ca%ara ser> de 11LD%3( A seguir u%a reresenta#$o gr>"ica do esa#a%ento do siste%a E"igura 33( Figura 2 estrado Figura 3 N Reresenta#$o gr>"ica do siste%a 5 ISOLAMENTO T=RMICO Na escol9a do %aterial e%regado co%o isolante t5r%ico ara a constru#$o da c0%ara "rigor4"ica. de'e%/se considerar '>rios "atores. al5% do econ7%ico. tais co%o sua resistBncia a insetos e %icrorganis%os. riscos de roagar "ogo. oeira ou 'aores indesej>'eis. art4culas &ue ossa% irritar a ele. reten#$o de odores. resistBncia ! deco%osi#$o e resistBncia ! a1sor#$o de >gua( Os isola%entos %ais e%regados s$o os de "i-a#$o de lacas de isola%ento e% al'enaria co% osterior aca1a%ento da suer"4cie. ou a utili,a#$o de ain5is constru4dos de u%a laca interna do isolante na esessura desejada e rensada entre lacas %et>licas tratadas contra corros$o. co%o descrito e% Ne'es Fil9o E1LL+3( A roriedade de u% %aterial e% di%inuir o "lu-o de calor 5 indicada or sua conduti'idade t5r%ica ou. de "or%a in'ersa. sua resistBncia t5r%ica( A ta1ela 2 relaciona algu%as dessas roriedades. entre as &uais est> a densidade. &ue &uanto %aior. %aior ser> a resistBncia %ec0nica ! co%ress$o e %aior resistBncia t5r%ica( Isolante Cortia Fibra de Vidro Poliestureno expandido Poliuretano expandi do Densidade (Kg/ m3) 100- 150 20- 80 10- 30 40 Conduti bilidade tr mica (Kcal / mhC) 0,032 0, 030 0, 030 0,020 Resistncia passagem de gua Regular Nenhuma Boa Boa Resistncia di fuso de vapor, em relao ao ar parado 20 1, 5 70 100 Segurana ao fogo Pobre Boa Pobre Pobre Resistncia compresso(Kgf / m2) 5.000 Nenhuma 2. 000 3.000 Custo Relati vamente al to Baixo Relati vamente al to Al to Fonte: Neves Filho (1994) A corti#a e a "i1ra de 'idro consta% aenas co%o re"erBncia 9ist2rica. 'isto &ue a alica#$o destes isolantes est> ratica%ente a1andonada na re"rigera#$o( A tecnologia %oderna o"erece u%a a%la escol9a de %ateriais isolantes. o %ais con9ecido dos &uais ara isola%ento e% o1ras de al'enaria. 5 o oliuretano( Sua conduti'idade t5r%ica est> entre as %ais 1ai-as. en&uanto sua resistBncia ! co%ress$o 5 ele'ada. %es%o co% u% eso esec4"ico redu,ido( Sua i%er%ea1ilidade 5 2ti%a e a resistBncia ! roaga#$o de c9a%a 5 1oa. al5% de ser inodor e inalter>'el( Ge'ando e% conta essas caracter4sticas do oliuretano e-andido. "oi "eita a escol9a desse %aterial ara o re'esti%ento da c0%ara "ria( A ta1ela 3 aresenta esessuras de oliuretano e-andido co% densidade de 2? ! 30 Xg=%3 aconsel9ado ara isola%ento de c0%aras "rigor4"icas( Temperatura da Cmara (o) Espessura do poliuretano expandido ( mm) 8 a 20 60 3 a 8 80 - 5 a 3 100 - 120 - 15 a - 5 150 - 20 a - 15 180 - 30 a - 20 200 - 40 a - 30 240 Atual%ente e-iste% tecnologias a'an#adas nessa >rea. 9> e%resas eseciali,adas neste seg%ento. tal co% a DANI:A RE:NOGOJIAS EF SISREFAS RERFOISOGANRES. &ue constr2i c0%aras "rigor4"icas co% ain5is ter%o isolantes r5 "a1ricados. le'es de ">cil e r>ida %ontage%( O ainel Frigoloc E"igura 23. co% n8cleo isolante e%. %aterial oliuretano E PUR3 ou oliisocianurato EPIR3 retardante a c9a%as . co% %assa eseci"ica aarente de 3D a +2 @g=%3. "ace %et>lica e% a#o gal'alu%e r5 intado na cor 1ranca de a#o ino- ou alu%4nio. siste%a de jun#$o co% OlocO . garantindo er"eita uni$o dos ain5is. a largura adr$o do e de 11+L%% e co%ri%ento con"or%e o rojeto. le'ando/ se e% conta os li%ites de trasorte( A ta1ela + %ostra as caracter4sticas "isicas do ainel de PUR=PIR( Ra1ela + / caracter4sticas "isicas do ainel de PUR=PIR(
Fi0/ra ! > 6ai*%( $% 6UR?6IR O calculo da esessura do isola%ento se ola e&ua#$o G1Y@iZ[R=ES=S3 Adota/se 'alore S=S de acordo co% a &ualidade do isola%ento(No &uadro a1ai-o. 'alores a sere% adotados) O 'alor adotado 5 ara isola%entos e-celentes. I Xcal=%29( O 'alor do coe"icientes de conduti1ilidade ter%ica @ utili,ado 5 de 0.030 Xcal(=9(%(M:. ara oliuretano( A te%eratura e-terna 5 3?M: e a interna 5 de /2M:. sendo assi% 5 oss4'el se o1ter o 'alor da esessura do isola%ento( GY 0.020ZE3?/E/233=I Y 0.0L2?% YL2.?%% Excelente 8 Bom 10 Aceitvel 12 Regular 15 Mau >15 Classificao !o isolamento "alores !e #$% &'cal$m2() Entre o 'alor calculado EL2.? %%3 e o ta1elado E100 /120 %%3. o 'alor adotado ara esse rojeto 5 de 100%% de esessura( :onsiderando o co%ri%ento adr$o do ainel de oliuretano. 11+L %%. e area de 3+2 %2 ca%ara. ser$o utili,ados 2LD.K?013% de ainel Frigoloc co% esessura de 100%%. ara te%eratura de /? a 3 M:( CARGA T=RMICA Os c>lculos da carga t5r%ica do siste%a se d> or u% so%at2rio de "atores. cada &ual calculado indi'idual%ente( Por enetra#$o ES"o3) S"oY &"oZAZt &"o) "lu-o de calor ela suer"4cie E @cal=%23 A) area total da suer"icie e-terna E%23 t) te%o de ciclo De'ido as essoas E So3) SoY&oZnZt nY nM de ocuantes do a%1iente &oY calor li1erado or essoas=or 9ora tY te%o de er%anencia De'ido a ilu%ina#$o SlY&lZtZ0.IK &lYotencia das la%adas tY te%o de uso De'ido aos e&uia%entos) SeYE&1Zt1\&2Zt2(((&nZtn3Z0.IK / ara %otor eletrico) S%YK3KP%Zt=] De'ido ao ar e-terior) SiaYVZ^Z[9 'Y'olu%e de ar E %3=93 ^Z[9Yta1elado e% "un#$o de te%eratura e u%idade do ar e-terno e interno( De'ido ao roduto S1YJ_c Eti/Ro3\r\cOZERo/R"3` JY eso do roduto e% transito or unidade de te%o tiY te%o inicial do roduto RoY te%eratura de congela%ento do roduto R"Y te%eratura "inal do roduto rY calor latente de congela%ento cY calor esec4"ico antes do congela%ento cOY calor esec4"ico deois do congela%ento A carga t5r%ica total do a%1iente ser> o so%atorio de todas as arcelas calculadas( @1#1a( A @FOB@#B@iB@%B@iaB@"1 O e%1asa%ento te2rico ser'i#o de 1ase ara ela1ora#$o de u%a ta1ela din0%ica. "or%ulada no rogra%a E-cel/ %icroso"t. &ue "acilito est> etaa dos c>lculos. gerando todos os 'alores aci%a citados( :AG:UGO ROARFI:O DA :AFERA / Ea:EG - CICLO DE REFRIGERAO O ciclo "rigor4"ico ou de co%ress$o a 'aor 5 o rinciio ter%odin0%ico utili,ado na grande %aioria dos siste%as de cli%ati,a#$o( Rrata/se de u% ciclo ter%odin0%ico &ue ossui dois reser'at2rios. u% de 1ai-a te%eratura e outro de alta. e necessita de tra1al9o ara o1ter a trans"erBncia de calor entre os %es%os( O circuito de re"rigera#$o 5 co%osto dos co%onentes 1>sicos e do "luido de re"rigerante ou 'e4culo condutor de calor(Os co%onentes 1>sicos de u% circuito de re"rigera#$o or co%ress$o de 'aor s$o os seguintes) :o%ressor. condensador. disositi'o de e-ans$o e e'aorador( O circuito 5 ilustrado na "igura + e-i1e o ciclo de re"rigera#$o ra te%eratura e-terna de 3? e interna de /2. o o1jeti'o 5 eseci"icar cada rocesso ocorrido durante a assage% do "luido re"rigerante or cada trec9o do circuito( :ada trec9o co%reende u% co%onente 1>sico e-i1indo o rocesso ocorrido no %es%o(Os trec9os s$o os seguintes)
Trec9o 1 a 2 Ebc3 N Processo de co%ress$o) Este rocesso 5 e-ecutado elo co%ressor. o &ual succiona o "luido re"rigerante no estado de 'aor a 1ai-a te%eratura e 1ai-a ress$o. co%ri%e/o e descarrega/o ara o condensador a alta ress$o e alta te%eratura causando u%a conse&uente circula#$o do "l8ido re"rigerante( Durante este rocesso 5 adicionado calor ao "luido re"rigerante de'ido ao tra1al9o de co%ress$o( Rrec9o 2 a 3 ESc3 N Processo de condensa#$o) Este rocesso 5 e-ecutado no condensador. o &ual rece1e o "luido re"rigerante a alta ress$o e alta te%eratura no estado de 'aor( De'ido ! te%eratura do "luido re"rigerante estar %ais alta &ue a do %eio e-terno. o "lu-o de calor se dar> do condensador ara o %eio e-terno Eo ar a%1iente. or e-e%lo3( Sa1e%os &ue todo o "luido no estado de 'aor &ue cede calor se condensa. 5 nesse rinc4io &ue est> 1aseada a "un#$o do condensador( Rrec9o 3 a + N Processo de e-ans$o) Este rocesso se 1aseia na rela#$o de roorcionalidade. de "or%a direta. entre a ress$o e a te%eratura( :o%o o res"ria%ento roorcionado or u% siste%a de re"rigera#$o consiste no calor de%andado ela e'aora#$o do "luido re"rigerante a u%a 1ai-a te%eratura. ca1e ao disositi'o de e-ans$o ro%o'er a redu#$o de ress$o do "l8ido re"rigerante l4&uido ao n4'el de te%eratura roorcional ao desejado ara o siste%a( A e-ans$o se rocessa da seguinte "or%a) O "l8ido re"rigerante entra no disositi'o de e-ans$o no estado l4&uido a alta ress$o e alta te%eratura( No interior do disositi'o ele encontra u% onto de di0%etro redu,ido. causando u%a restri#$o. isto "a, co% &ue a %assa de "l8ido re"rigerante seja redu,ida( E% seguida esta %assa de re"rigerante. e% &uantidade redu,ida. encontra u% trec9o de di0%etro a%liado e% rela#$o ao do interior do disositi'o( As %ol5culas de re"rigerante. ao atingire% o trec9o de di0%etro a%liado. a"asta%/se redu,indo o atrito entre elas di%inuindo a ress$o e conse&uente%ente a te%eratura( A ress$o 5 redu,ida ao n4'el roorcional ! te%eratura de e'aora#$o desejada( Rrec9o + a 1 ESo3 N Processo de e'aora#$o) Este rocesso 5 e-ecutado no e'aorador. o &ual rece1e do disositi'o de e-ans$o o "l8ido re"rigerante a 1ai-a ress$o e 1ai-a te%eratura no estado l4&uido e ro%o'e a a1sor#$o de calor elo %es%o e sua conse&uente e'aora#$o( A &uantidade de calor a ser a1sor'ida est> ligada a dois "atores) A di"eren#a de te%eratura e-istente entre o "l8ido re"rigerante e o coro ou %eio a ser re"rigerado. a &uantidade de %assa de "l8ido re"rigerante a ser e'aorada( Esses dois "atores in"luenciar$o de "or%a direta na caacidade "rigor4"ica do siste%a. 5 "unda%ental &ue o e'aorador ten9a caacidade de e'aora#$o do "l8ido re"rigerante e% sua totalidade. a "i% de e'itar danos ao co%ressor( 2 6ARAMETROS NA ESCOLCA DE REFRIGERENTES. Alguns ar0%etros s$o i%ortantes na escol9a do re"rigerante ara o ciclo de re"rigera#$o. co%) Rra1al9o de co%ress$o. &ue 5 a 'aria#$o de entalia no rocesso 1/2V Ra-a de rejei#$o do calor ER:3. &ue 5 o calor tras"erido do re"rigerante no rocesso 2/3V E"eito do re"rigeranteEE3. &ue 5 a caacidade &ue cada 1@g de re"rigerante a1sor'e ao assar elo e'aorador Erocesso +/13V :oe"iciente de er"or%anceE:OP3. ra,$o entre o e"eito de re"rigera#$o e o tra1al9o de co%ress$oV Va,$o de re"rigerante E%3. caacidade de re"rigerante elo e"eito de re"rigera#$oV Va,$o 'olu%5trica EV3. roduto entre a 'a,$o %assica e o 'olu%e esec4"icoV :aacidade de re"rigra#$o Ec3. roduto entre a 'a,$o o de re"rigerante e o e"eito de re"rigeranteV Potencia do co%ressor EP3. 5 o roduto do tra1al9o de co%ress$o ela 'a,$o de re"rigerante( Esse 'alores "ora% calculados elo rogra%a C##("a&D . resultando e% telas elucidati'as das roriedades de cada re"rigerante escol9ido) R13+ a. R22. A%onia e Agua( Na ta1ela ?. 'alores do e"eito de re"rigera#$o ESe3. tra1al9o de co%re#$o Eb3. calor rejeitado no condensador. :OP e rela#$o de ress$o . gerados elo rogra%a aartir das te%eratura e-terna e interna do siste%a(( Na ta1ela K os 'alores gerados a artir do 'alor da caraga total do siste%a. gerando 'alores de 'a,$o 'olu%5trica e %>ssica e otBncia do co%ressor( Nas ta1elas D.I.L e 10 est$o reresentandos 'alores de te%eratura. ress$o. 'olu%e. entalia e entroia de cada re"rigerante e% cada onto do ciclo( As roriedades "isico/&ui%ica do re"rigerante 5 i%ortante ara analisar o co%orta%ento do "luido re"rigerante e% di"erentes te%eraturas e ress6es( Rae1ela ? N Proriedade do siste%a) :OOGPA:X
Ra1ela K N Proriedade do siste%a) Dados gerados a artir da carga ter%ica( Ra1ela D N Proriedades "isco/ &u4%icas do re"rigerante R22 Ra1ela I N Proriedades "isco/ &u4%icas do re"rigerante R13+ a Ra1ela LN Proriedades "isco/ &u4%icas do re"rigerante A%onia R13+ a R P ' 9 s _M:` _1ar` _%c3=@g` _@U=@g` _@U=E@g X3 1 3 2.D22 0.0D?I?+ +00.?I1 1.D3LD 2 +3.KD+ I.IKI 0.02+2+I +2?.K3+ 1.D3LD 3 +3.KD+ I.IKI 0.02+2+I +2?.K3+ 1.D3LD + 30 I.IKI N=A 2+1.+K3 N=A ? N=A 2.D22 N=A 2+1.+K3 N=A K 3 2.D22 0.0D?I? +00.?I1 1.D3LD a%onia R P ' 9 s _M:` _1ar` _%c3=@g` _@U=@g` _@U=E@g X3 1 3 3.LI2 0.31DL1 1+D1.?D ?.KIL+ 2 L1.2D+ 13.?0+ 0.122L+2 1K+L.+2+ ?.KIL+ 3 L1.2D+ 13.?0+ 0.122L+2 1K+L.+2+ ?.KIL+ + 30 13.?0+ N=A 33L.03D N=A ? /2 0.31 N=A 33L.03D N=A K 3 3.LI2 0.31DL02 1+D1.?D ?.KIL+ <20 A%onia R22 Se _@U=@g` 1?L.11I 23I1.3LK 1132.?32 1D1.??3 Sc _@b` 1I+.1D2 2DL+.D2K 1310.3ID 1LI.DID b _@U=@g` 2?.0?3 +13.331 1DD.I?? 2D.23+ :OP _/` K.3? ?.DK K.3D K.3 Pressure ratio _/` 3.2?I 10.ID1 3.3L 2.L0I R13+
a R22 R P ' 9 s _M:` _1ar` _%c3=@g` _@U=@g` _@U=E@g X3 1 2.LLL +.K?L 0.0?1?K +0I.20+ 1.DKDL 2 ?D.?I? 13.?+I 0.01LI31 +3?.+3I 1.DKDL 3 ?D.?I? 13.?+I 0.01LI31 +3?.+3I 1.DKDL + 30 13.?+I N=A 23K.K?1 N=A ? N=A +.K?L N=A 23K.K?1 N=A K 3 +.K?L 0.0?1??D +0I.20+ 1.DKDL Ra1ela 10N Proriedades "isco/ &u4%icas do re"rigerante Cgua 3 REFRIGERENTES O R/22 5 e%regado rincial%ente e% condiciona%ento de ar residencial e co%ercial. %as 5 ta%15% a%la%ente usado e% ">1ricas de rodutos ali%ent4cios congelados. ar%a,enage% de gBneros ali%ent4cios congelados e e% outras alica#6es de %5dia e 1ai-as te%eraturas( O re"rigerante R/22 5 u% <:F: &ue de'e ser su1stitu4do( A >gua te% di'ersas roriedades desej>'eis de u% re"rigerante. %as ela 5 li%itada ela te%eratura a u% %4ni%o de 0o:. ois a1ai-o disto ela congela( O R/13+a 5 n$o in"la%>'el e n$o e-losi'o. 5 <F: &ue te% otencial ,ero de destrui#$o da ca%ada de o,7nio e u% 1ai-o e"eito estu"a( A A%7nia 5 u% dos ri%eiros re"rigerantes 5 usado no ca%o industrial. e% cer'ejarias. ossui alta e"iciBncia do ciclo( Ele te% u% 1ai-o 'olu%e esec4"ico. u% calor latente de 'aori,a#$o relati'a%ente alto e 1ai-o custo( A a%7nia %ostrou %ais e"iciBncia. ouca 'a,$o Ecusto 1ai-o3. %aior ade&ua#$o ao siste%a( Por esses "atores. ra esse rojeto "oi escol9ido o re"rigerante a%onia
<2O R P ' 9 s _M:` _1ar` _%c3=@g` _@U=@g` _@U=E@g X3 1 3 0.00? 2+K.0I+IL2 2?0K.K12 L.2?2L 2 220.I2D 0.0?K +0.+LK?K2 2L1L.L+2 L.2?2L 3 220.I2D 0.0?K +0.+LK?K2 2L1L.L+2 L.2?2L + 30 0.0?K N=A 12?.21K N=A ? /2 0.00? N=A 12?.21K N=A K 3 0.00? 2+K.10+LK+ 2?0K.K12 L.2?2L CONCLUO O "(a*%Eam%*1# $% /ma &amara &#*sis1% *# %s1/$# $% i*/m%r#s fa1#r%s fisi&#s: F/imi&#s: %s1r/1/rais. E /ma %1a"a i*$/s1ria( F/% r%F/%r m/i1# "(a*%Eam*%#r: )is1# F/% &#m"#r1ara "r#$/1#s F/% r%F/%r%m 1%m"%ra1/ra &#*1r#(a$as: a(0/*s &#m a1m#sf%ra &#*1r#(a$a. = im"#r1a*1% &#*7%&%r #s "r%&%i1#s 5asi&#s $# f/*&i#*am%*1# $# &i&(# $% r%fri0%ra# F/% farG "ar1% $a &amara "ara &#*1r#(% $# "r#&%ss#: "ara F/% a(1%ra4%s s%Eam f%i1as &#m &#%r%*&ia. O f(/i$# r%fri0%r*1% F/% $arG f/*&i#*am%*1# a# s%s1%ma $% r%fri0%ra# : $%&% s%r %s&#(7i$# s#5 a a)a(ia# $# s%/ &#m"#r1am%*1# 1%rm#$i*ami&# % fisi&#, F/imi&#: "ara m%(7#r f/*&i#*am%*1# $# sis1%ma .O ma1%ria( $a &amara $%)%r %s&#(7i$# a "ar1ir $# &#*7%&iim%*1# % $a fi*a(i$a$% $# "r#$/1# a s%r r%sfria$#. Ca$a "r#$/1# r%F/%r /m %s1/$# "ar1i&/(ar: 1a*1# "ara # ma1%ria( $a &amara: F/a*1# "ara a %s1r/1/ra fisi&a $a &amara. @/%s14%s am5i%*1ais % fi*a*&%iras $%)%m s%r (%)a$as %m &#*si$%ra# %m &a$a %1a"a $# "(a*%Eam%*1#. REFERENCIAS Ne'es Fil9o. Gincoln de :a%argoV :ONSERVAdeO E RE:UPERAdeO DE ENERJIA EF SISREFAS FRIJORfFI:OS. Sete%1ro de 1LLD( Sil'a.A( :0%aras Frigor4"icas / alica#$o. tios. c>lculo da carga t5r%ica e 1oas r>ticas de utili,a#$o 'isando a racionali,a#$o da energia el5trica Danica. Racnologia e% siste%as ter%oisolantes( ENERJIA EF SISREFAS FRIJORfFI:OS. Sete%1ro de 1LLD( :astro. UA( PROUERO E :ONSRRUdeO DE :gFARAS FRIJORfFI:AS A*NR N*R N L0?0=200+ Regula%ento R5cnico ara laneja%ento. rogra%a#$o. ela1ora#$o e a'alia#$o de rojetos "4sicos de esta1eleci%entos assistenciais de sa8de( Al%eida. AG( PROUERO) :gFARA FRIA PARA ESRO:AJEF DE *ANANAS( Faculdade de Ur1elandia(