Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
V «. C t
DICCION ARIO
D A
LÍNGUA BUNDA
o u
ANGOLENSE,
EXPLICADA
**
N A
POllTUGUEZA, E LATINA,
COMPOSTO
POR
"LIS B O A,
NA IMPRESSÃO REGIA.
COMPRA
284557
frr \m
"f
- w ' -
' '•/*
- í 1 ' I
- irrr4' • »• • . f i * • - -
: ,' ' . vó
•\ ■ : ■ 'Ã' »
7 ' ' |\
• A
Ir...
ll -1 '• T
• r\ ' - ■
^ «•. • < 11 - :í
óI .
.*
I.
Â'
SENHOR
A >. • * ii lon-
longa habitação de mais de vinte amos no Reino de
Angola me fez entender, que o conhecimento da Lín-
gua Bunda , ou do Paiz he não só indispensável ao
exercido, e propagação do Christianismo naquella di-
latada Conquista , mas também de muita utilidade
aos seus interesses políticos, c commerciaes ; porém,
ao mesmo tempo observei, que havia quasi hum a to-
tal ignorancia deste Idioma com detrimento 'manifes-
to da Religião, e do Estado. O desejo, e a obriga-
ção de ser útil a ambos me moveo ao cançado traba-
lho de projundar, quanto pude, a Lingua Bunda, e •
de escrever hum Diccionario delia , que servisse de
guia, e de soccorro para a sua intelligencia : conclui
em fim, do modo que me foi possível, esta obra; e o
mesmo animo , que a produzio , a vem trazer cotft
respeito aos Pés do Throno. A Sabedoria -> e Béni-
gni-
#
SENHOR
He
De V. A. R.
'Capuchinho Italiano.
•vi -• • ir' &,\ - Vi -■
'
' '-0 ' |
1
' ••'■ '• •'• ^ '
. *
... .. ... \Uín'V '
r
AO LEITOR.
X
k
VII
Vale.
DIC-
o
rr sz o':fl i' -knr.rr ..*> :> mshq í>b. fccnter iiaçr o" >a-. mo fim
-f... j -i-';. JE . c "ftii/a: -aOt
Mu'
■»
a
BICCIONARIO
D A
LÍNGUA bunda,
o u
ANGOLENSE.
A A A
AO.- nn . _ ^ r
.'ÀV.Vfc c W' \
, proposição. A.
• LuXv\i ^X H jv ► «
A vós pertence. Ad te attinet, Quiá-cutocála énu.
Ah, interjeição. Ahguá, Ahgué.
• «C; i"
Ah triste de mim. Me miserum. Lambariamí.
Ah triste-de vós. Te miserum. Lambarínu.
A* formiga. Per manas. A Chichiquínha.
A' larga. Distincte. A Sangolóca.
A* maneira de dizer. Dicendi modo. A Quéne fangána.
A' mão. Pr£ manibus. • A cu lucácu.
A- -primeira vista. Prwia fronte..... Garituáma.
A's avessas. Prapostere. Quiá-bangáca.
A's facadas. ■ Ictibus cultelli punctim Nógi pócu.
'.u ) si.ha ''li*!; i i[ 03 injlictis.
,, .mi; ta f.-
A's cegas. Tcmere. ^ Nu Móssu aogíque.
;2 A A
A's dentadas. Mordicus. No Máchu.
f
AB 7L L AB A. AB
•'I: i -■ . <r
Abbade. Abbas, atis. Ngáiiga cota."
Abaixo. Ngu-betéca-mána. I
Nghi-a-betéca-mána;
í Abaixei.
t Abaixarei. •»' A\\»V • Glii-hetéta-mana-y?ai>
•r Abalo. Nga-tululúca.
t Abalarei. Ghi-tululúca-yza.
A ii Abm-
4 AB AB AB
Abençoando. Beneprecando. Amu-benzéla quiaYU.
tI •• 9
*. íàÂ\ M Abcv
AB AB AB Ç
Abominação. Abonúnatio., onis. Ocutcchi. .
Abomino. Nga-téchi.
Abominei. Ghi-a-techí-le.
Abominarei. Ghi-techi-yza.
r Abono. Nga-banafucà.
Abonarei. Ghi-banafuqu-yza.
KÍCIA Abor-
Ç AS A'B AB
r Aborreço. •' D 5 ....... ..W »v« v Nga-nghibíla.
í Aborrecerei. Ghi-anghibila-yza.
Abraço. Nga-bana-ndándu.
Ghi-a-bana-ndándu.
{^fespíatotd ') • IjRvUiV r*
L Abraçarei.. Ghi-bána-ndándu yza.
.si«-«puír.níio-.f.i' •SdlRDOí! / k
Abraço. Amvkxus, «x. Ndándu, Jindándu.
.ot.; b "Si..,. IA
Abrandada cousa. Mollitus, tf, Quima Quia-tululúca.
: 1
"l* Mo/Iro, //. Cumucribíssá.
,o:y&% >i'i ubneiim
J Abrando. Nghi-mucibíssa.
í>a fiíàdiD . vir l(K
-•-
Abrandei. Ghi-a-muc íbisse.
mw±-sj: LVW ,*W 'V ». tiob modA
Abrandarei. Ghi-muc'ibíssa-yza.
P »• r '>
,£ila:ngnKiJ^ .vn\ , '&0 __ f tl3.'
Abrandar-se logo. MollescO) is. Muene u-a-muc íbissi-
le Iussólu.
Abra-
A3 AB AB T
Abrazada mente." Ardentcr. Qutfbi ^uinéQo.^hhí'1
Abrazo. i . . . Nghi-ábía.
. Abrazarei:.'ui- : 5
........... Ghi-iábia-yza.
> ^
AbrazaNse. Flagro \ as. Muéne a-iabilíle. • -
-dà Abri-
4
8 AB ;
AB AB
Abridor de portas fd Ostia aperiens, vel pa- Múca Cugiuculíssa Má-
esí , o que abre as tefaciens. vítu.
portas.
Í Arrogo. Nghi-gitúla. f
.'.-311i i/
Abroguei.. Ghi-a-gitúle.
i. Abrpgarci. Ghi-gitúla-yza.
^ Absolvo. Nghi-lolóca. .
í AbsolveréL.ii. Ghi-lolòca-yzá. j
-hcIA Ab-
AB AB AB r9
Absorto. A sènsibus abstractus. Amuràntu bucánca riá
quilimgi.
r Abundo. Ngu-uvvúa.
...»
A B Acíi-
10 a A' aA
AC AC AC.
Acabo. Nghí-ffua.
Acabai.. Ghi-a-fFuíle.
Acabarei. Ghí-fíua-yza.
Acabo. Ngi-gíba. !(
Acabei. Ghi-a-gibíle.
Acabarei. Glii-giba-yza.
Acabo. Nga-súba.
Acabei. GJii-a-subíle.
Acabarei. Ghi-súba-yza.
A
AG AG * AC ir
A cada hora. Tn singulas horas. Cúmbi Calamochitéti,
#
.a. i\r(( »( ^ f ' | # • ' ) ou, Macumbi ossu.
B ii Acar-
n A£ AC AG
r Acato. I Nghi-béza.
( Acatarei. Glii-béza-yza.
Acoimei, Shi-a-ssanghéle.
i Acoimarei. Ghi-s&ínga-yza.
Accommetto. Nghi-ssombóla.
Acommettí. Ghi-a-ssombóle.
•i Accommetterei.; Ghi-ssombóla-yza.
Ac-
14 AC AC A.C
Accommodo. Nghi-bandulúJa.
A
Accommodei. Ghi-a-banduJúJa.
Accommodarei. Ghi-bandulúla.
Acompanho. Nga-batéssa. - • ^
Acompanhei. Ghi-a-batesséle. ^
Acompanharei. Ghi-batéssa-yza. ^
Acon-
•AC AC ÀC 15-
r, ur
Aconselhador. ' Consiliarius, ii. Muca Culongliessa, 0//,
Muca Quifliquiríla.
Aconselhar. Çonsulo, is. Culónga, Cuffiquiríla.
Aconselho. iWV . ^ Nga-lónga.
Aconselhei. •o > ^ Ghi-a-lónghcle.
Aconselharei. Ghi-lónga-yza.
AconselJiar-se. Capere -consilium. Muéne Aculónga. * ,
Acontecer. - Accido, is: Cusuccedéla.
f Acontece. U-succedâa.
I Acòntêceo. U-a-succedéla.
Acontece muitas vezes. Frequenter accidit. U-succedéla-lácu.
•' ' fTt~'
Acontece raras vezes. Rarò accidit. U-succedcla Quiqucnié.
Acontecimento. Rvcntus,. us. Osuccedéla, Cásu.
Acordado, id ^/ ju- Prudens, et/tis. Ginrimiíea, ou, Gua-
dicioso. tóno.
Acordado do somno. \Experretus , «z, //;«. Amubalumuca cui Quí-
lu , ou , Amubalumu-
ca ria quilu.
•J>i: • ■ ■ < iíff • i
Acordai' do somno. Expergiscor, ír/V. Cuatóna mu Quílu.
Acordar a outro. ■ Excito, as. Cuatóna o Omuquá.
Acordo. i Nga-tóna.
Kl* {
Acordei. Ghi-a-tóna.
Acordarei.
Ghi-tóna-yza.
Acordar cedo. Propediem expergiscor. Cuatóna Cameni-méne,
Acordar tarde. Serò expergiscor, ít/j. U-cuatôna Ngolocc'i.
Aços-
16 AC AC AC
Acostado. Iitnixus} a , um. Amu-cuazaménc.
r Acosto. Nghi-zaméca.
J Acostei. Ghi-a-zaméca.
I Acostarei. Ghi-zaméca.
I Acostumarei. Ghi-mulunga-yza.
Ac-
AC AC AC 17
Acclamar. Sucçlow, as. Cutónda, Quiguá.
f Aclaro. Nghi-casumóna.
-( Aclarei. Ghi-a-casumóna.
í Aclararei. Ghi-casumóna-yza.
Accrcscenrar. Cunána.
r Acçresceuto; • .• • * .■ .* .• .• * ,• .* • Nglii-nána.
< Accr.escentei. <• .• .* .* .• / .• .• .• .• Ghi-a-nanéne.
. t■ o e
l Acrescentarei. .• .• .• .• .• í : .• Ghi-náiia-yza,.. ./ }
t Acreditarei. Ghi-chicána-yza.
( Acudo. Nghi-cudíla.
t Acudirei. Ghi-cudila-yza.
r Acumulo. Nga-quionghéca.
Ac-
AC AC AC i</
Accusado. Jccusatus, a, um. Amu-tánaue.
f Accuso. Nghi-tánqa.
- A cutelo. Nghi-tafiríla.
Acutelei. Glii-a-tafiríle.
Acutèlarei. • • « Ghi-tafiríle-yza.
C ii Ac-
20 AC AC AC
Acceirador , o que re- Accqttor, c/is. Múca Cuchicanéssa ,
cebe. o.v, Muca Cutambu-
lcs?a Oculundúla.
r Acceíto. Nghi-chicána.
^ Acceitarer. Ghi-chicána-yza.
Ace-
AC AC AC 21
Nu tus, us. Quiolunghc, Oculúngâ.
Aceno.
Accendo. Nghi-eèndéla,
« Acccndi. Ghi-a-cendéle.
. Accenderei. Ghi-céhdélá-yza.
Aço.
zz AC AC AC
A co. Cbalybs , ybis. Quitári, Itari.
ç Acouto. Ngu-béta.
I Açoutarei. Ghi-béta-yza.
Acha-
ACH ACH ACH 23
Achadora. Inventrix, icis. Mug'áttu Cuquissaii-
quéssa.
( Acho. Nga-quissánca.
V. Acharei. Ghi-quissánca-yza.
AD AI) AD
Adel-
24 AD A'D AD
Adclgaçador. Attemictor. , Muca Ciíssossissa.
Adelgacei, Ghi-a-ssossesséle.
í Adelgaçarei. Ghi-ssosséssa-yza.
. '■ | jI'. í! J
Adelgacar-se. Cracilèsco, is. A-cussossóssa.""
.cvy-on;/-' 'p-> lOl
A dentro , ou s para Tntrorsiiin. Mónsu , , Insu.
dentro.
f Adereço. Nghá;zuhíca.
j Aícrec^.1'"""' Ghi-a-ziiriiquílc. /
I Adcrçjarci. GHÍ-zuÍííc«Vyz'á. ^
O *'
Adercçar-sc. Se adora are. Muéne A-cuzuliíca.
4A> A Ades*
k'.
AD AD AD 2>
Adestrada cousa, Instruaus, a, um. Químa Quiocuquíssc ,
o// , quima quiamu-
I liinghe. •
Adestradamente. Instructè. Quiácuquísse quinéne,
, Quiaculúiighe.
Adestrador. Exercitar, oris. Múca Cucuquissíla.
Adestradora. Exercitairix, /V/V. Mug'áttu Cucuquissíla.
Adestramento. bistructio , onis. Ocucuquissíle.
Adestrar. Instruo, /V. Cucuquissa.
f Adestro. í .* Í 1
■ Ngu-cuquíssa.
.«• } Adestrei, * • • • .* ' Ghi-a-cuquíssa.
l Adestrarei. Ghi-cuquíssa-yza.
''trrtTfttt
Adestrar-se. Se exercere. Muéne A-çucuquíssa.
:u-
Adiantada cousa. Progressus , *, Quima Quiariánca, o*,
Quima Quiamubíta-
lúJ cana.
I *
Adiantamento. Progressio, <w/V. Ocuriánca, ou, Ocubí-
ta-cana.
Adiantador. Pr agressor, <?r/V. Múca Curianquéssa-
Adiantar. Progredior, er/V. Curianca , ou, Cubíta-
caiu.
•• Ufftfc/'. )•
( Adianto. Nga-riánca.
QCl I
, < Adiantei. Ghi-a-rianquéle. .
ím l Adiantarei. Ghi-riánca.
bAfl .cl
Adianta r-se. Praeo y is. ,A-curiánca, ou, Acu-
w bíta-cana.
Adiante. Ultra. Cupólu.
s* D Ad-
k,r-
26 AD AD AD
Addiçao. Additio , onis. Ocuriquíla.
f Adivinho. Ngu-ssúma.
« Administrei. Ghi-a-tumíne;
Administrarei. Ghi-túma-yza.
Admiravelmente.,
•i.. , iMirabiliter. Quiájasmálà quinéne.
-ba a Ad-
AD AD AD 2-7
Admirar. Bopere in admr/atio- Cupasmála.
fieir»
C Admiro. Nghi-pasmála.
w
• « k. * *• > Ghi-a-pasmálé. :
J Admirei.
I Admirarei. Glii-pasmála-yza.
Admirasse. Miror
• . . , i.ar/s.
• • « • • » A-cupasmála. ... -
' *1
Admittida coifea. Admissus, , um. Químa Quiocucále, oif
r quiamuboçoléssa,
[ ?■; ssv -r.fj ú i ;Hf ')
Admitrir. Admitto, is, Cucucála , ou, Cumu-
r i bocoléssa.
-õM :
f Admitto. -:r; I Nga-cucála.
l Admitirei.' Glíi-rucííM-yza.
.11_) idffnA
Admittir-se. Admitti. ,, A-cucucála, ou ^ A-cu-
íRÃt < v. bocolésSa.
I
! f (« f
Admoestação. ^ Monitio j onis. Ocubazélá.
r Adoro. Ngu-béza.
{Adorarei Ghi-béza-yza.
Ador-
AD AD AD ac,
Adormecida cousa. So pitus, a, um. Químa Quiazéca, o// ,
Quiocále mu Quílu.
Ad-
AD AD AD
Adversário. Adversarias, i. Múca Cumuzembalés-
.hIí-jÓ um al&àgjp sa.
Xghi-bazéla.
► \ 4 CU
Adu-
AD AD AD 5*
( Adulo, N gu-cuabéiaíalsu , «v/y,
Nghi-bómba.
l
I Adulá. Glu-n-cuabéla fálsu^ ouy
Ghi-a-bomba.
ç Adultero. Nga-culumbula.
i Adulterarei» Ghi-culumbúla-yza.
AF AF AF
Af-
31 AF AF AF
Afiàgada cousa. 11 kc tus, a, um. Químa Quiámuabéla',
Químa Quiacuabéssa.
JAfíago. • • • Nga-cuabéssa.
AfFaguci. Ghi-a-cuabesséle.
I Affágarci. Ghi-cuabéssa-yza.
AfFasto. Nglii-ssangolóca.
I AfFastarei. Ghi-ssangolóca-yza.
Aí-
AF AF AF 33
A fatigar a outro. Fatigo, as. Aquá Cumubuíla.
(Affarigo. Nga-mubuíla.
^ Afratiguei. Ghi-a-mubuíle.
I Affatigarei. Ghi-mubuíla-yza.
Affatigar-se. Angor, eris. A-cumubuíla.
Affeada cousa. Deturpatus, a, um. Químa Quiáchíri.
Affeadamente. Fedèi Quiáchíri quinene.
«
Affcamcnto, acção, ou Ftcdatio, onis. Acuçhíri, cubánca quí-
effeito dc affear. ma pala cuachíri.
Affcar. Fado, as. Cuachíri.
AfYccto, id est, incli- Affectio, onis. O G'énda, ou , H'en-
nação. da, , Quigiríla.
Affectuosa cousa. Cupidus, //>;/. Químa Quiali'énda.
Afectuosamente. Cupidè. Quil^énda quinéne.
AffèiçaO. Ajfectus, «j. Ocuah'cnda.
AfFciçoada cousa. Benevolus, a, ?/;«. Químa Quiácuzóla.
Affciçoadamente. Benevole. Quiácuzóla quinene.
Afteiçoar, id est, mo- Afjicio, /V. Cuzóla, ou , Cugiríla,
ver.
ç Affcrvcnto. Nghi-coléssa.
Aftcrvcntei. Glii-a-colesséle.
1 Ghi-coléssa-yza.
i Afterventarei.
Affío. Nga-zuhíca.
f
j Affici. Ghi-a-zuluquile.
I Afiarei. Ghi-zuhíca-yza.
Af-
AF AF
Affiadissimo. Acutissimus. Quia-zuhica quinéne.
r AfFogo. Nglii-nTogála.
Af-
AF AF AF 37
uf- Aflorada cousa. Res capta in cens um. Químa Quialubácu.
r Afforo. Nga-bána-lubácu.
>a.
-s AfForei. Ghi-a-banéne-lubácu.
^ Aflorarei. Ghi-bána-yza-Iubácu.
1)3.
Afforar-se. Dari in empbitbeusim. A-cubána-lubácu.
JO-
Aftoutada cousa. Auâax, acis. Químa Quiazangalála.
Afíouto. Nga-inucuatcssa.
uo-
Afíbutei. Ghi-a-mucuatess<íle.
Affoutarei. Ghi-mucuatéssa-yza.
Af-
33 AF AF AF
Affrontador. Conviciator, oris. Múca Cuchinghíla.
Afronto. Nga-chinghíla.
- Afrontei. Ghi-a-chinghíle.
Afrontarei. Ghi-chínga-yza.
( Afrouxo. Nga-buíla.
( Afrouxarei. Ghi-buíla-yza.
Af-
AF AF AF 39
f Afíúgento. Ngfii-fénca , o//, Nga-
inulénca.
J Affugcntei. Ghi-a-mulènquéle.
I AfFugcntarei. Giii-mulcuca-yza.
f AfTumo. Nghi-fumála.
Affumei. Ghi-a-fumalcle.
Afíumavci. Ghi-fumála-yza.
AG A G. AG
f Agalardoo. Nghi-ffuta.
< Agalardoei. Ghi-a-ffóte.
Agalardoarei. Ghi-ffuta-yza.
Agar-
4<o AG AG AG
C Agarro. Nga-mucuáta.
t Agarrará. Ghi-mucuáta-yza.
Aga-
AG AG AG 41
Agasalhar-se. Diverlor, cris. A-cutámbu!â Ojinquén^
gi, Acuzaléla.
f Agasto. Nga-ffuttulúca.
^ Agastei. Ghi-a-fRittuluquéle.
I Agastarei. Ghi-ffuttulúca-yza.
F Agua
4* AG AG AG
Agua morna. Aqua tépida. Ménha Matéma mafé-
li.
Agra-
AG AG AG 43
:e- Agradavel cousa. Gratus, a , um. Químa Quiaguába.
r Agrado. Nga-cuguábéla.
•i Agradei, Ghi-a-cuguábélc.
i Agradarei. Ghi-cuguàbéla-yza.
íla
Agrada r-se. «fi#j placere. A-cucuguábéla.
Agradecer. Gratias agere. Cussacríla.
ç Agradeço. Nga-ssacríla.
< Agredecí. Ghi-a-ssacrílc.
ia. (. Agradecerei. Ghi-ssacríla-yza»
Agradecer-se. Grãtia' agi. ' * ' A-cussacríla.
úf.
Agradecido. Gratus, * / r/w. Amu-ssacríla.
:úf- Agradecimento. Gratia, «*. Ocussacríla.
Aggravantc. Injuriusy a, um. Múca Culebuléssa.
Aggravar. Offendo, />. Culebúla.
ie.
Aggravar a doença. Morbum uigravescere. Gucuáta Og'achí, 0//,
G'áchi uacuáta c'hi-
ambót.
Aggravar-sc. Aggravesco, />, A-culebúla.
:us* Aggravo. injuria, ^. Nçi-lebúla , Oculebú-
F ii Agres-
44 AG AG AC,
Agreste cousa. Agres t/s, ff. Químa Quiág'uíssu.
Aguço. Nga-zuhíca.
Agucei. Ghi-a-zuhíquíle.
Aguçarei. Ghi-zuhíca-yza.
ii Agu*
AG AG AG 4)
Agulha. Acus, us. Guia, Jigúia.
AI AI
Aiu-
AI AI AI
Ainda nao; Necdum. G'ánc'i quielúe , ou ,
Cána g'ánc'i.
• • f % ... I ■ i.<
Ainda que. Ouamquam. G'ánc'i quénhe.
^ Ajoelhei. Ghi-a-fíucáma.
I. Ajoelharei. . P.A Ghi-fFucáma-yza.
Ajoelhar-se. Genujlecto, />. A-cufFucáma.
Ajuda, idest; crystel. Clyster, mV. Júla , ou, Muhíngo.
Ajudo. Ngu-catéssa.
r
J Ajudei. Ghi-a-catesséle.
(. Ajudafci, Ghi-catéssa-yza.
.* i
Ajun-
AI Al AI 47
Ajuntados. Adjunctor, oris. Múca Cubongololc-ssa.
AL AL AL
Ah-
AL AL
48 AL
Alagada cousa. Naufragus, a, um. Químa Quiasála riá
Ménha.
j Alei. Ghi-a-zángula,
I. Alarei. Ghi-zángula-yza.
f Alargo. Nghi-ssanzumúna.
Alas-
AL AL AL 49
Alastrar. f íonsterno, is. Guichía , , Cusian-
zumúna.
G Al-
50. AL AL AL
•IA D Ale-
AL AL AL
Alegre cousa. Ltetus, a j um. Químa Quiodivirí/la ,
ou, Químa Quiaco-
léla.
Alegro. Nga-divirtíla.
G ii Alei-
£2 AL AL AL
Aleijar-se. Mu ti for: t aris. Acunéma , ou, Acuba-
iu!a químa ria Mu-
cútu.
AI-
54 AL AL AL
Alii- Wc, r Ciína cúna, ou,, Vána
-:i; » . ulidii a r vána.
Vl
Alicerse. Camentum, i. Ricúngu pála cutúnca [
pariélu.
-IA Ali-
AL AL AL $$
Alimentai-se. Alou eris. . . . . A-cosozentáU . Acuri-
quíla.
Aí-
5-6 AL AL AL
r Almoço. Nghi-lumolzála.
Almoçarei. Ghi-lumolzála-yza.
II ii AIu-
6o AL AL AL
Alumiamento, vid. il- 1lluminatio, onis. Ocuzendela Jicandja,
luminacao.
*> ou, Jipíri.
Alumiar. Illumino, as. Cuzendéla jicandéa.
f Alumio. Nghi-zendtíJa.
J Alumiei. Ghi-a-zendeléle.
I Alumiarei. Glii-zendóla-yza.
Alumiar-se. llluminor, ar is. Acuzendéla Jicandéa.
AM AM AM
Ama-
AM AM AM 61
Amadurecendo. TLrnaturescens, entis. Quínghi-iábbi.
ç Amaldiço-o. Nghi-tãmarissá.
\ Amaldiçoei. Glii-a-támarissá.
1 Amaldiçoarei. Ghi-támarissá-yza.
Amar
AM AM AM
Amanhecer. Dtluceo, es. Ricúmbi cubalumúca.
r Amanso. Nga-builíssa.
J Amansei. Ghi-a-builissíle.
( Amansarei. Ghí-btiilíssa-yza.
Amo.
AM AM AM 63
r Amo. Nga-zóla.
I Amarei. Ghi-zóla-yza.
Amar-
64 AM AM AM
r Amarro. • •••••••••• Ngu-uciita.
ç Amassa Nghi-massána.
(. Amassarei. Ghi-massána.
.... ........
Amassar-se. Pwsor, ím. A-cumassána.
A nica-
AM AM AM' ^
f Ameaço. Ngu-tuciímuquíssa.
< Ameacei. Glii-a-tucumuquissíie.
I Ameaçarei.
•> Ghi-tucumuquissa-yza.
Ameaçando,»* Coyiminatus, a, um. Quinglu-tucitniuq&a.
A medo. Timide. Uóma , '«ur, cu Uóma.
Amedrontado. Vavefactus, <?, um. Amuçuáta Uóma , «w,
Amutucumú.ca.
Amedrontar. Térreo, í.r. Ciibáca Uóma, <?.v, Cu-
1
< . " » *. tucumúca.
Amestrada cousa. Instruaus , a , //;;/, Qiiíma Quioulónghc.
Amesírador, u/V/. mes- Instructor, w/j. Mú ca Culonghéssá1,^ ;
tre , ou instructor. Múca Ndónguixi
ulónghésa Jibámbala.
Amestrar, uid. instruir />///> //£?, /V. Culónga, , Culon-
ghéssa Jibámbala.
A metade. Dimidiumj //. Cac'iás.
A mciide, ou a meudo. Frequenter. Uèndilácu.
Amigo. Amicus, i. Cambariá Riála , ou,
Ricamba lliála.
Amiga. Arnica, Cambaria Mug'áttu ,
ou , Ricámba Mu-
•ulf.o ríy'Ò wobzím-/- g'attu.
Amigavelmente. Attiicè. Quiácambariá , ou %
Quiáricámba.
i" <
Amiga cousa. Amicus, d, um. 3uima Quiocambaría'.
Amigo de mulheres. íulierosus, *, »>«. bambaria já- Ag'át-
tu.
Amí-
66 AM AM AM
Amigo de vinho. Vhwsus, a , um. I Cambaria ria Malúvu.
r Amimo. I Ngu-cuabóssa.
^ Amimei. i Ghi-a-cuabesséle.
I. Amimarei. Ghi-cuabéssa-yza.
■MA I
AM AM AM 67
A modo de falfar. Ut ita dicanu Fitíu riá Cuzuela.
ç Amoesro. Nga-cubazéla.
Amoestei. Ghi-a-cubazéle.
(. Amoesiarei. Ghi-bazéla-yza.
ir «- , .. - 'y> »
Àmocsrar-se. Admoneor, er/V. A-cubazéla.
I ii Amol-
68 AM AM AM
Amollecer. Mollesco j is. Cubelequéta.
'oftl/ l uior-
AM AM AM 6?
f Amortalho. Ngu-Iumáca.
Amortalharei. Ghi-Iiunáca-yza.
A mu
7ô AM AM AM
Amuar-se.. Idem Acutemála , Acufuttu-
lúca.
AN •AN •AN
Andança.
*> Idem.. Ocuònda ne Ináma.:--'
- Andei. Ghi-a-ndéle.
Andarei. Ghi-énda-yzíu
•lifft/- An-
AN AN. AN 71
Andar dc vagar. Vaulatim. Cuénda féli féli , ,
Cuénda ne muánliu.
Andar de huma parte fíuc illuc errare. Cuénda Bándu ne Bán-
para a outra. du, cuttándu ne Cu-
luígi.
Andar de cima para bai- Sursum deorsum cursi- Cuénda cuttándu ne
xo. tare. bóchi.
Andar ao redor. Obambulo, as. Cuénda • Ocucondolóca
bandu óssu.
IbulUir*.
Anel. Jlnnulus , i, Néla já Milébu.
Anclinho, ou anelzinho. Auellus 3 i. Canéla caféli féli.
Anel para sellar. Annulus sigillaris.. Néla pala cugíca Mi-
ca naa.
Angustia. Angustia, te. Gigínda , ou, OcúíFua
Muciítu. •
Angustiado. Marcus ,• entis. • • • Amu-cuchigínda , ou,
Amucúftua-Mucútu,
Angustiar. Ango, is. Cuchigínda, ou 3 Cúf-
fua-Mucútíi.
Angustiar-se. Angor, eris. Acuchigínda , òu , A-
cúfTua Mucúiu. .
Angelica cousa.' Angelicus, a, Químa Quiariúlu.
Angelicamente, Angelice. Quiariiílu muéne , ou)
Quiaanju.
Anginho. . ' Angelulus, Ca-Anju. * lnA
Anil. * HwrfrÀr. " Aníri, óu, Bií/íZu
Anilada. Caru/eus, a, um. Químa Quiabúnzi. .
Ani-
AN AN AN
7*
«Animal. ■' Animaly a lis. ' ' Q\ii:áma, lama.
Animo. Nghi-quingínda.
Animei. Ghi-a-quingínda.
L Animarei. Glii-quingínda-yza.
-ínA An-
AN AN AN 73
Anno. Anttus, i. MÚfll , 0.7 , MtlVUi
Anno abundante. Amius fertilis. Múfu Mambót, Uabá-
na riá Cúria avúl.
Anno dc fome. Annus sterilis. Múfu riá N?á!ai Mú-
fu riá Quissúla.
Anojada cousa. Mas tus, a, um. Químa Quiamubuíssa.
Anojar. Moléstia afjicere. Cumubuíssa.
Anojar-sc. JEgritudinc premi. Acumubuíssa.
Anoitecer, Fesperascit. Cubánca Ussúcu , ou j
Ricúmbi úfíua.
r Anoiteço. Nghi-bánca-Ussúcu.
< Anoiteci.
Ghi-a-banquéle-Ussúcu.
( Anoitecerei.
Ghi-bánca-yza-Ussúcu.
Anoitecendo. fespcrascens, entis. Quínghi-bánca-Ussúcu.
Ânsia. Anxictas, atis. Ocug'áha.
Ansiado. dnxiatate prcssus. Amúg^áha.
Ansiar. Amei a t ate preniere. Cug'áha.
Antc,/Wfj-/-)na presença. Coram.
Cupólu riá' Múttu.
Antecedente. Amecedens, ?/#/>.• ■ Quióucúlú; Quiaubíte.
Antecessor. Antecessor, fr/>. Múca Oucúlu , Múcà
• t Ciibitacána.
An:e manha. ////te lucem. Quimatéca ociítua olu-
l. tj ánha , Qubnía.éca
cameneniéne.
Antepassados. Maiores, um. Ojimacdia Mámi.
Antcpôr. Antefero 3 rs. Cuturíca cupólú.
K An-
AN
74 AN AN
Antes huma cousa que Potius. Cupòlu riá químa
quiámucá, Angándi
outra.
químa imóchi cquié
uomuquá.
An-
AN AN AN 75"
Ant'ontcm.- Ntidius tertius. Masarína.
AO ' ' AO AO
Ao. In ad. O o.
K ii A
76 AO AO AO
AP AP AP ■
Apai-
AP AP AP 77
Apaixonada cousa. Místus, a, um. Químa Qu:o-cua'ta-pai-
xao, 0:/, Amussen-
tila co Mucc'íma.
Apaixonadamente. jEgrè. Paíxe iaicnéne , Qiií-
ancjue-cáte quinéne.
Apaixonar-se. Stomachor, ar is. Acucuáta-paixao , 0# ,
Acuq^ianque-cáte.
Apalavrar. Ver bis conventionem Cumabéla Mulónga ,
facere. ou, Cubana Muíón-
1
• . • ga-
Apala vrar-sc. Verbis a d propositum Acumabéla Mulónga,
attractus. tw , Acubána Mu-
lónga.
Apalavrado. Attrectatus, a, um. Amumabéla Mulónga,
ou , Amubána Mu-
lónga.
Apalpada cousa. Tactus, a , um. Químa Quiobabáta ne
Mabémbu.
Apalpadelas. Tactus, us, Mababáta ne Méssu
magica.
Apalpadaménte. Attrectatus. /at. O Ribabáta , ou , Ocu-
babáta ne Mabémbu.
Apalpar. dttrecto, rfj Cubabáta ne Mabémbu.
V Apalpo.
Ngu-babáta.
-< Apalpei.
Ghi-a-babatélc.
I Apalparei.
Ghibabáta-yza.
Apalpar-sc. Attrector, ^r;>. Acubabáta ne Mácu >
ou, ne Mabémbu. •
Apanhada .Cousa , id Interceptus, rf,
cst, tomada. Químa Quiocaníla, ou,
Químa Quiocudre.
Aca-
AP AP
?8 AP
CoUectlo, onis. Ocubúnga, ou, Ocu-
Apanhadura.
bongolóla.
ç Apanho. NIghi-búnga.
jhi-a-bunghíle.
J Apanhei.
jhi-búnga-yza.
L Apanharei.
'•
Apanhar-se. Legor, cris. A-cubúnga , ou, A cu-
bongolóla.
Appareço. Nghi-monéca.
Ghi-a-monequéle.
Appareci.
Apparccerei. Ghi-monéca-yza.
ç Apparelho. Ngha-luríca.
^ Apparelhei. Ghi-a-Iuríque.
( Apparclharci. Ghi-luríca-yza.
-• : \
Apar-
AP AP
8d AP
Recedo, is. \-cussangoIóca.
Apartar-se.
Seorsum. ílii Cubándu , ou, O-
A' parte.
cubándu.
Apascentar.
r
asco, Âr. Cubíra , ou , C.ubána
riá cúria.
r Apasiguo. Ngu-ba:idulú!a.
Apasiguarei. Ghi-bandulúla-yza.
Ar^-
AP AP AP 3r
Apasiguar-se. Placorar is. A-cubanduIúlg , tw, A-
cubánca Muánhu.
A pé ir. Ire pedi bus. Cuénda bóchi ne Iná-
ma.
A pedaços. Carptjm. Icc'íni, Icc'íni.
Apedrejada cousa. lapida tus, a, um. Químa Quiacutacúla ri-
tári.
Apedrejar. Lapido,] as. Cutacúla ritári.
Apenado. Coadas, a, um. Amuching'ca, ou, A-
mungingíla.
Apenar , id cst , pc Multam irrogare. Cuchingíca , ou, Cu-
pena. báca Quitúchi.
A penas. Viv. Caféli-féli, iatúl.
Aperfeiçoada cousa. Consummatus, a, um. Químa Quiasubíle, ou,
Químa quiabanquélc.
Aperfeiçoar. Cunsummo, ^x. Cusubíla.
- Aperfeiçoo.
Nga-subíla.
Aperfeiçoei.
Ghi-a-subíle.
Aperfeiçoarei.
Ghi-subíla-yza.
Aperfeiçoar-se. j
Corisiimtrior, ar/s. A-cusubíla.
Apertada cousa. dngustus, } Químa Quiacáme, ou,
Quiachingíca.
Apertadamente. . . Auguste. Quiacáma quinéne, ou ,
Quiacuchingíca.
Apertado, v/d. escaço.
Amucucáma, ou, Amii-
cliingíca.
L Aper-
3* AP AP AP
Apertador. Astrictor oris. Múca Cuchingíca,
Múca Cucamessa.
f Aperto. S!ga-cáma.
K Apertei. Jlii-a-caméne.
L Apertarei. íhi-cáma-yza.
Appeteço. Nga-desejála.
•
Appetecí. Ghi-a-desejaléle.
•
Appetecerei. Ghi-desejála-yza.
AP-
AP AP AP 8$
Appetitosamenre. Appetenter. Quiariscjála. quiiiéiie »
0//, Quiajianc'i niué-
ne.
V L ii Ap-
34 AP AP AP
Applicar-sc. Incumbo, is. A-cuchinganéca, 0;/, A-
cubáca quilúngi.
r Aponto, Nghi-londiquéssa.
J Apontei. Ghi-a-londiquessélc.
I Apontarei. Ghilondiquéssa-yza.
Apor-
AP AP AP 8?
Aportada cousa. Appulsus, a, um. Quíir.a Quiabic'íJa bu
Távu.
I Aposentarei. Ghi-túla-yza.
Apos-
26 AP AP AP
Apostemar. - Supporo, as. Cúbia , <?#, Cuqu:gíni-
bu iábi.
Apren-
AP AP AP 3/
Aprender, Disco, is. Culónga pála cugía.
Apresento. Nga-londequéssa.
Apresentei. Gh i- a-londeq uesséle.
Apresentarei. Ghi-londequessa-yza.
Apresentar-se. iVVíoj />.' A-culondequdssa.
Apressada cousa. restituis > a, »w.' Químa Quialussólu.
Apressadamente. Festihanter. Quialussólu Quinéne.
Apressar'. Maturo, «zx. Culenguluca, ou, Cu-
iábia.
"r Apressei. Ghi-a-lenguluquíle.
\_ Apressarei. Ghi-lengulúca-yza.
A ,proposito. ./W rm, Muíma.
Apro-
8* AP AP AP
Apropriada cousa. Accommodatus, a, um. Químa Quiaffíma, o//,
Químa Quiachicdma.
r Aprovo. Nghi-lóla.
v- Aprovarei. Ghi-lóla-yza.
( Aproveito. Ngu-cuatesscla.
Apu-
AP AP AP 89
Apuradamente. Vure. Quiacuibúla muéne.
f Apuro. Ngu-ibú!a.
Apurei. Ghi-a-ibúle.
Apurarei. Ghi-ibúla-yza.
A Q. aq_ aq,
M Ar.
9o
AR All AR
Ar-
AR AR AR V1
Arbitrar. Arbitror , aris. Ciissumissa, Culoqué-
la, Cuimúna.
M ii Ar-
92 AR AR AR
Ardiloso. Solers, c*lis. Múca Urimiíca , o.v ,
Múca Quicúnda, 0;/,
Múca Ndúnghi.
r Arguo. Nghi-ricóla.
^ Augui. Ghi-a-ricóla.
I Arguirei. Glii-ricóla-yza.
Ar-
AR AR AR 95
Ar-
94 AR. AR AR.
Arpa. Kablium , ii. Bánça pala Cucjiíca.
Arqueada cousa. Curyatus, a, um. Químa Quialolóndo.
Arquear. Cure o, «7J-. Cuquiconcnéca, 0//, Cu-
lolòndo.
Arrancada cousa. Avulsus j <7 , «>//. Químa Quiamucatúle,
o», Quiacatúle.
Arrancamcnto. Avulsio, <w//V. Ocutacúla, ou, Ocuca-
tú!a.
Arrancamcnto de espa- Evaginatio, w/V. Ocussúnga Gi§páda, <j»,
da. Ocurucú!a Gispáda.
Arrancar. /^//o j is. Cutucúla, ou, Cussún-
Sa-
f Arranco. Nglii-tucúla.
■< Arranquei. Glii-a-tucúla.
^ Arrancarei. Ghi-tucúla-yza.
Arrancar-se. Eradicor, mV. A-cutucúla, ou, Acus-
súnga.
Arrasada cousa. Mquatus, tf, Químa Quiachanána ,
^, químa Quiassòn-
ca.
Arrasadura. JEquatio, f?;//V. Cuclianána, <w, Ocus-
súnca.
Arrasador. JEquator, oris. Múca Cuchananéssa.íW,
Múca Cussunquéssa.
Arrasar. JEquo, tfr. Cuchánana, 0/*, Cus-
súnca.
Arrasar-se. Complanor, aris. Acuchanána, Acussiín-
ca.
Ar-
AR AR AR 95*
Arrastada cousa. Raptus, a, um. Químa Quioucóquc, ou,
Quiossúnghe.
Ar-
t>6 AR AR AR
ç Arrebato. Ngu-tucumúca.
Arrebatei. Ghi-a-tucumuquíle.
I Arrebatarei. Ghi-tucunuica-yza.
r Arrebento. Nghi-tandúca.
\ Arrebentei, Ghi-a-tanduquélc.
i Arrebentarei. Ghi-tandúca-yza.
( Arrecadei. Ghi-a-tambuléle.
Ar-
AR AR AR 97
Arredondar. Rotundo > as. Cubúmbi.
N Air
9S AR AR AR
Arrenegador. letestator, oris. Víúca Curitui)4ssa, ou\
Culenquéssa cuá Fé.
r Arrepio. , Nglii-requéta.
^ Arrepiai., Ghi-a-tequetéle. - . -
I Arripiarei. Ghi-tequéta-yza.
Arrepiar-tse. Horreo, íj. A-cutequéia riá Nbánt-
bi.
Ar-
AR AR AR 99
Arresoada, ou arrasoa- Medlocris, ct e. Químa Quiaimizdca ,
da cousa. ou, quiacumuabéla,
quiaftula.
Arrombo. Nga-buríca.
•< Arrombei, Ghi-a-buriquíle.
v- Arrombarei. Ghi-buríca-yza.
Arrombar-sc. Effringor, eris. A-cuburíca, ou , Acu-
tolóca.
Ar*
AR AR AR 101
Arrumada cousa. Qrâinatus, a , um. Químa Quiazalúle.
A
Asa
IOS
\ •- - '\.
AS AS AS
As-
AS AS AS 103
Aspereza. Asperitas, atis. Ocumuffúndu.
Aspirar. Anhelo, as. Curisejála.
Assada cousa. Assatus, a, Químa Quiosúse mu
Tubia.
Assadura. Assatura > <e. Ocusúsa.
Assalariada cousa. Stipendiatus, , um. Químa Quiamufúte ,
ou , Múttu quia.ae
cunganhála.
Assaltar. Irrumpo , is. Cuc'imbúca pála cu-
búnda.
f Assalto. Nga-0'imbúca.
■< Assaltei. Ghi-a-c'imbúca.
( Assaltarei.
Ghi-c'imbúca-yza.
Assaltar-se. Wrumpor, ró. A-cuc'imbúca.
Assalto dos soldados. Militum irruptia. Ocuc'imbiíca Masolárí,
iiá abana co Jingií-
ma.
Assanhada cousa. Trritatus , ^, «w. Químa Quiagigínda ,
oA , Quiamucua'ta
ngínta.
Assanhar. Tirito, as. Cugigínda, w,Cuffut-
tulúca.
r Assanho..
Nga-gigíijda.
f
< Assanhei.
Ghi-a-gigindélc.
I Assanharei,
Ghi-gigínda-yza.
Assanhar-se. Bacchor, A-cugigínda, ou, A-
-J(J0 uai Rfí.TTjii! '• • cufhittulúca.
As-
104 A.S AS AS
Assar. Asso, as. Cusúsa cu Tubia,
mu Luánha.
r Asso. Nga-súsa.
Af
AS AS AS lc?
Assentar a outro. Colloco, as. Cuchicáma aquá , ou ,
Cubica uomuquá bu
q'uiálu.
Assentar no rol. Conscriho, is. Cussonéca , ou, Cubáca
mu rol.
Assentar-se. Sedeo, es. Acuchicáma cu Q\iiá-
lu , ou , bóchi.
Assento. Sedes, is. Quima, ou, Quiríririá
cucliicáraa.
Assestada cousa. Dispositus, a , um. Químa QiiiamuzaUíle,
ou, Quiamuchicáma.
Assestar. Dispono, is. CuzalúJa, ou, Gulurí-
ca. .
• Assim. 'tu. Quiéne muéne.
Assim como. Sicut. Quiéne-equi.
Assim que. Utp riu hm. Quiénc-cqui, ou, Qui-
«íne-iía.
AssignaJa cousa. Signa tus, a, um. Químa Quiacutúndu ,
ou, Químa Quiauro-
cále.
Assignalada cousa. Insignis, ct e. Químa Quiacutúnda
aquá.
Assignalar. hisi guio, /V. Cutúnda Attu aguénu.
Assignalar-se. Jt? insignire. Acutúnda Miittu aquá.
Assignar.. Ob signo y as. . . Cussonéca bu quináma
riá Mucánda.
***• >■•*• • k
Assignar-se. Subscribo, Ár. Acussonéca . bóchi riá
Mucánda.
O As-
io 6 AS AS AS
Assistente. Assisteas, em is. Múca Culanquiriléssa,
ou, Cuchicaména.
f Assisto. Nga-Ianquiríla.
Í Assolo. Nga-cuquíssa.
Assolei. Ghi-a-cuquissíle.
a Assolarei. Ghi-cuquíssa-yza.
As-
AS AS AS I07
Assolar-se. Pastor, aris. Â-cucuuqu:ssa , ou, A-
cuchaugomóca.
O ii Ata-
io3
AT AT AT
Atabafo. Nga-ssuéca.
Atabafei. Ghi-a-ssuequéle.
1 Atabafarei. Ghi-ssuécn-yza.
( Afaço. Nghi-taquénessa.
I-Atacarei. Ghi-taquenéssa.
Ato»
AT AT AT 109
( Ato. Nghi-icúta.
( Atirei. Ghi-icúta-yza.
e Atalho. Nghi-meh'a.
< Atalhei. Ghi-a-meh^.
I Atalharei. Ghi-meh'a-yza.
Até
iro AT AT AT
Até quando. Ouousque. Te hindi.
Atear, id cst, pôr fo- Acccndo, is. Cuíca Tubia, ou, Cu-
bica Tubia.
Ati-
AT AT AT li r
Atiçada cousa. Incltatus, a, um. Químa Quiochingícn.
«>
Atiçar. Excito, as. Cuchingíca , ou, Cus-
sombóla.
A
ih AT AT AT
A trancos. Cnrptim. Acuáte, cu , Cucuáte
ne Ngúsu.
A trás. Rctrò. Curínia quiá Macúr.da.
A Atri-
AT AT AT ri$
Atribular. Vexo, as. Cucliíngínda, ou, Cuf-
fiímba.
Atropelar. Conciiíco, as. Cuvúnza , ou, Cuma-
quéla.
j' Atropelo. Nghi-vúnza.
< Atropelei. Ghi-a-vunzílc.
> Atropelarei. Ghi-vúnza-yza.
Atropelar-sc. Coticukor, ar is. A-cuvúnza, ou, Acu-
maquéla.
Arropelada cousa. Conculcatus, um. Químa Quiovúnzc, ou,
1
f VVJ . IV A S í | !»• ,ltJ l'J C' At» t wúVi; Quiacumaquéla. . -
Atroucho mocho , iel Jnâiscrimhiatim. Ima já Ilági , Irga
est, confusa, e de- Qu:aquifíunga ne
sordenadamente. quibengalála.
Atroz cousa. Atrox 3 oc/Si Químa Quiaritutúla, ou,
Químa Qúiacucóla
Mucc'íma.
Atrozmente. Atrociter. Quiacucóla .Mucc'íma;
Aturada cousa. Perseverais, antls. Químa Quiotulála , ou ;
Químa Quiabuquís-
sa.
Aturar. Per mane o} es. Zutulála , ou , Cubu-
quíssa.
f Aturo.
Síga-tulála.
Aturei.
jhi-a-tulále.
' Aturarei.
Ghi-tulála-yza.
Aturadamente. f
Perseveranter. ^uiacutulála, ou, QuiaV
cubuquíssa muéne.
.. <
P Avar
.i i'«
IT4 «
AV AV AV
t
Avaliação. JEstimatío, onis. Ocubáca prezo Maima
já cussumbissa,
Cúta Suílu.
Avançar.
«# Aggredior, ír/x. Qnolóla cupólu Cuá
Jingúma.
t i «
P ii Ave-
ri6 AV AV AV
Averiguadamentc. Exp/oratè. Quiacuvuzulúla , ou ,
Qiiia Cu:ungulúla
muéne.
Averiguar o negocio. Rem transi gere. Cuvuzulúla negocio ,
ou , Cutunguiúla o
negocio.
Averiguar a verdade. Feri latem- limare. Cuvuzulula Quiri, ou,
Cutunguiúla Quiri.
Averiguar-se. Absohor, erjs. A cuvuzulula. ou, Acu-
tungu!ú!a.
r ' •
Avessado, id est, fei- Pr<eposterus, a, um. Quimu-quinri qu:aé ,
to ás avessas. ou , Qyiamubánque
110 quicúnda.
Avessa cousa. hruersus , a, um. Químa Quiarilági, ou,
Químa quiaquicún-
■. i x ' da.
• tê. ojiIJv a*
Augmentada cousa. Auctus> a, um. Químa Quiacutáména,
ou, Químa Quianá-
na.
Augmentár. Augeo, es: Cutaména , ou, Cu ni-
na.
ç Augmento. Nglii-raména,^, Ngbi-
nana.
| Augmentei. Ghi-a-temcnénc.
I Augmentarei. Ghi-taména-yza.
Augmentar-se. Augmentor, ar is* A-cutaména, ou, Acu-
nrina. .
Augmento. Incrementum, i. Ocutaména, ou, Ccu-
nána.
Avi-
AV AV AV 117
Aviar, vid. despachar. Expedio, is. Cu tu missa aquá mu
quiríri quénqui.
Aviso. Ngu-muambcla , ou ,
Nghi-rimúna.
Avi-
irS AV AV AV
Aviventar. Excito, as. Cuquíba Muénhu > 0#,
Cubáca Ngúsu.
Avô. Adus , is. Cúcu, Jicúcu.
Avó da parte do Pai. Avus paternus. Cúcu cubándu riá Tá-
. ta.
Avô da parte da Mái. Avus maternus. Cúcu cubándu riá Ma-
ma.
Avô terceiro. A: avus, z. Cúcu Quiámucc'itatu,
<7//, Cuculúlu.
Ausência. Absentia, a. Ngómbo, «?//, Ocucála
bucánca.
Ausentado andar. Exulo, eis. Amucála Ngómbo, ou,
bucánca.
Ausentar. Absento, Cungómbo, ou, Cucála-
Ngómbo.
Ausente. Absens, «gr/Âr. Ngómbo, ou, Múttu
* * • •••••*•! ucála bucánca.
Austera cousa. Austerus, , //»/. Químâ Quiacucóla, ou,
Quiatéma. .
Austeramente. Au st cr e. Quiacucóla cjuinéne ,
ou, Quiaaitéma mué-
ne.
Austeridade. Aus teritas, atis. Ocuricóla , ou, Ocucó*
Ja, ou, Ocutéma.
Autentica cousa. Autenticus, , »;«. Químa Quiaquíri mué-
•' . • '«- y •
ne.
Autenticamente. Autenticè. Quiaqufri muene.
;v .
Autenticar. Testimomo publico Jir- Cuchicána Quiri, ou,
niare. Culóla quiri.
Au-
AV AV AV W)
Aurhoridadc. Audoritas, a tis. Ocuárifiua.
AZ AZ . AZ
Azou-
no AZ AZ AZ
Azougado, ou inquie- Arâriio, onis. A mutungiica, amiicálà
to. ne Azoúgue.
Azul. Caruleus, a, um. Azúlu.
Azulejada cousa. Tesscllalus, a, um. Químa Quíazúlu.
BA BA BA
Ba-
BA B.A í BA 1-2 r;
Bafo de vento. Vcnti halitus. Risúmba riá
hu , 0// , Oculi'áha riá
Quitembo.
r Bailo. Nga-cuquína.
} Bailei. Ghi-a-cuquinéne.
I Bailarei. • •••••••••■• Ghi-cuquína-yza. '
Bai!ar-se. tripudio ver sari. A-cucuquína.
Bainha da espada. Vagina, «f. Quísu Quiá Jispáda.
CL Ba-
íi-i BA BA BA
Balisa. Meta , a. Mubimbe, ou, Bam-
hr: . 'J -C v. bi , , Quitute.
Bai>
'
"BA BA BA 123
Banqueteado. Epulatus, a, um. Amuiçiita Mala , 0//,
Amuícuta Rivúmbu.
l Baralharei. Ghi-fFúnga-yza.
Barbara
• * * ■ cousa»
té* . > < * ' vn Barbar us,, a, um.
" . »'•/ Químa se. h'énda. ,•
Q_ii Bar-
ii4 BA BA BA
Barbaramente. Barbarè. Quiaching/nda quinéne.
Barbaria. fíarbaries. Ocuchinginda se h'énd.i.
Barbeado. Tons tis, a, um. Amubánca Miíésu , w,
Amubúta Muésu.
Barbeadura. Tonsura, a. Ocucolóla Muésu, <7//,
Cubúta Muésu.
Barbear. Tondeo, es. Cucolóla Muésu, Cu-
búta Muésu.
r Barbeio. Nga-colóla Muésu, ou)
Nghi-búta Muésu.
• Barbeei. Ghi-a colóle Muésu.
I Barbearei. GJii-colóla-yza Muésu.
Barbear-se. Tondeor y eris. A-cucolòIa Muésu, A-
cubúta Muésu.
Barca, ou barco. jSavicula, «f. Bálicu , ou , Rilúngu
iaienéne.
Barca dc pescar. Orà, a. Bálcu ia Culoéla.
Barquinha. Navicula, Bálcu ia féli.
MH* .
Barra do porto. Ostium, ii. Ribárra ria Quitávu.
Barra de leito. Sponda, á . 1
Ribárra riá h'áma.
Sarra de vestido. Umbus, /*. Ribárra riá Quizuátu.
Pr^á/vaum,/!. Ricúngu, ou, Quinsen-
.iiJVErn du.
Barrar com lodo. Luto lincrc. Cutúnca ne Mutótu.
"Barrclla de roupa. Lixívia, a. Fundíssa pá la Cussucú-
la Miléli.
; • sr
Barrenta cousa, Lutukntus ; a, Químa (Jjuiamutóto.
BA BA BA ny
Barrete. Pi/eus:., ei. Balétc, ou, Calapúza.
Bas-
12 6 BA BÀ BA
Bastarda cousa. Spurius, a, um. Qu:ma Quiaundúmbu.
Basta rdear. Degenero, as. Cucvvué Táta.
Bastardia. Natalium âefectus. Cutundála Cacuvála.
Bastardo filho. Filius spurius. Mona ia Undúmbu.
Batalha. Pr.elium, //. Ita, íW,Cubánga, <?//,
Culúa.
Batalha naval. Naumachia, a. Ita riá Mcnha Majina-
víu.
Batalhador. Bellator, oris. Múca Ubanghéssa Ita.
Batalhadora. Bella trix, is. Mug'áttu Cubanghéssa
Ita.
Batalhão. Phalanx, g/>. H'dma mavúl Masoiá-
ri.
Batalhar. Decerto, tfj-. Cubánga Ita , , Cu*
bánga Culúa.
( Batalho. Ghi-bánga Ita.
•< Batalhei. Ghi-a-banghéle Ita.
I Batalharei. GhMxínga-yza Ita.
Batalhar-se. Conjiigor, íw. A-cubánga Ita.
Bataria. Oppugnatio, onis. Maténda pala cubánga
Ita.
Batata. Tuber Insularum. Quiríncu Quiabònsu.
Batcca , casta dc abo- Anguria, Linhúncu , ou , Linha'"*
bora. cu, Malinháncu.
Batedor. Pulsans, antis. Múca Cubundéssa, ou,
Curitundéssa, ou, Cu-
vutuquéssa.
Ba-
BA BA BA 127
Batel. Pbaselus, Lancia.
j Bato. Nglii-búnda.
Í. Baterei. Ghl-búnda-yza.
Bau-
!fi8 BA' BA BA
Bautizar adultos. Adultos baptizàrc. Cubana curíssa Múnga
Zámbi co Má la Ma-
cóta.
BE BE BE
f Bebo. * Nga-núa.
3 Bebi. Ghia-mía,
L Beberei. Ghi-nua-yza.
i
Bei-
BE BE BE 129
Beiços. Lábia, oram, Masúmbu.
Beijei. Ghi-a-bejaléle.
I Beijarei. Ghi-beijála-yza.
Beijar-se. Osculum recipere. A-cubejála , ou y Acu-
bána beijo.
Beijar com afiecto. Sudvior, ar/s. Cubejála cu Mucc'/ma,
ou , Cubejála nc qui-
giríla óssu.
Beijar deshonestamente. Basio, as. Cubejála quiiaíba nc
Mucc'íma aiári.
Beijo. Osculum 3 i. Béjo ia Quitúa.
Beijo deshonesto. Basium, ii. Béjo iaiíba , acubána
ne Mucc'íma aiári.
Beldroegas, lierva. Fortulaca, a. Bémbi, Jibémbi.
Bella cousa. Bellus, a , «/;/. Químa Q\iiaguába.
Bellamentç. Be®. Qluiaguába muéne.
Belleza. Pulcbritudo 3 inis. Ocuába, ou, Ocuaguá-
ba.
Beliscada cousa. Vellicatus, a, um. Químa Quiatámbule
rínqui pala muéne.
Beliscar. Vellico, Cutámbula rínqui.
R Bem
130 BE BE BE
Bem. P,enè. QViambót, , Quia-
guába.
Bemiventurada cousa. Beatas, a , um. Químa Quiaguába Mu-
cútu , ou , Químa
Qiiiarieléla.
Ben-
BE BE BE 131
Benzo. Nghi-benzcla.
< Benzi. Gliia-a-benz&e.
. Benzerei. • •••••••••• Ghi-benzéla-yza.
c
Benzer-se. Munire se signo cru- A-cubenzéla.
éis.
R ii Ber-
13* BE BE BE
Berço. Cana, ar um. H'áma ria Anàndéri-
ghi, , Richíssa.
Berrar o boi. Mugi o, is. Ngómbi uecála Curíla.
Berrar a ovelha. Balo, as. H'ómbo uecála Curíla.
Berro de boi. Mugitus, us. Ngómbi oricóla.
Berro de qualquer ga- Balatus, us. Risúi já Muq'uiáma
do miúdo. quénqui tufêli.
Besta. Béstia, £. Cabula.
Besta fera. Bellua, a. Q\iiáma quiatéma ria
muchítu.
Besta de carga. Jumentum, i. Cabula ria cuambáta
Quimbámba.
Besteiro, que atira com Sagittarius, ii. Múca Cutacúla Musón*
bésta. co, ou, Culósa Mus-
sóneo, Missónco.
Besteiro , que faz bes- Arcuarius, ii. Múca Cubanquéssa Lo-
tas. lóndo.
Bexiga. Vesica, a. Quingóngo, Ingóngo.
Bexigas, doença. Bulluhc, arum. H'achi ria quingóngo.
Bexigoso. Leutiginosus, a, »»/. Múca Quingóngo.
Bezerra. Juvenca, Móna Mug'áttu ria
Ngómbi.
Bczcrrinh?» Juvencula Camóna Mug^itu riá
Ngómbi.
Bezerrinhc. Jwuenculus, /. Camóna Riála r/4
Ngómbi.
Bezerro. Juyencus, i. Mó na Riála riá Ngóm-
bi.
'33
BI BI BI
•cS
Bis-
134 BI BI BI
Bisneto. | Pronepos, otis.
Mulúlu guá Riála.
Bispado. I JJicecesis,' is. Oclii riá Bíssicu.
Bispo de ave , ou so-1 Uriopygium. ii.
1 Quibétu pá!a cucuáa
brecu. .
Jingíla.
Bisarria. Jactam ia, a. Ocurinánza.
Bisarrear. Glorior, aris. Curinánza.
Bísarro. Arrogans, antis. Múca Curinzessa.
BL BL BL
BO BO BO
Bom-
1^6 BO BO BO
Bombardaia. Tormenti ictus. Aiténda quia culóseJin-
giíma.
Bombardeiro. Tormentarius f/sor. Múca cutumíssa Ma-
tenda.
Bom bordo. Latus dextrum ndvis. Cu Lu cá cu ria Gíria
cu Naviu.
Bonacheirao , id est, Nimis bónus. Mútru Uaguába Qui-
bom demais, ou h o- néne, sem cutámbu-
mem desmaselado , la Qúilúngi ojíma
e sem sensibilidade. quiaiéne muéne ,*Quí
Múrtu guó aniucuá-
ta riá Ussúri.
Bonança.
v Prosperitas, a tis. Uaguába Mucútu.
Bonançosa cousa. Tranquillus, a, um. Químa quia quictu , ou,
químa QuiatúJa.
Bondade. Bonitas, a tis. Guambót, Ndúnghiriá
Qúilúngi.
Boneca. Pupa Jictitia. Mona guar/ssa , ou ,
Mó na Macútu.
Boninal , ou , campo Campus foridus. Iclii Uazuáta, ou , Ma-
florido. ca nca uazuáta nelttu-
lu javúl.
Bons dias. Salve. Tsúa Mambót , Upas-
sála cucc'i.
Boquejar, id est, fal- Mutio j tf/Àr. Cuzuéla cu Máchu ,
tar por entre dentes. ou, CufFéta cu Má-
chu , ou, Culongo-
161a cubindu.
S Bor-
140 BO BO BO
Borrasca, id est, chu- Jsimbus, /. Nfúla jaienóne , ou ,
veiro. Quilúlu riá Nfúla.
r Boto. Nghi-tacúla.
t Botarei. Ghi-taaíla-yza.
Bra-
r4i
BR BR BR
S ii Bra-
I4Í BR BR BR
Bramar a onça. Caurio, is. Curicóla Inco.
S Branqueei. Glii-a-zeléfè.
I Branquearei» Ghi-zéla-yza.
Branquejar. Albesco, />. Cucuzéla, ou, Cuqui-
tòle.
Bra-
BK BR BR 143
Brasa. Pruria, a. Macála riá Tubia.
4
±44 BR BR BR
Brigar-se. Contendor, eris. A-cuvúnda , o//, Acú-
bánca Búia.
i Brilhei, Ghi-a-tanliínhe.
í Brilharei. Ghi-tanhínha-yza.
f Brinco. Nglii-tonòca.
t Brincarei. Ghi-ionóca-yza.
Bro-
BR BR BR 145*
Brotâr. Germino., as. Cussabúca, ou , Cua-
tiíntu.
ç Broto. Nghi-ssabdca.
-< Bro:ei. Ghi-a-ssãbuquíle.
I Brotarei. Ghi-ssabúca-yza.
Brotar-sc. Fructificor, aris. A-cussabúca, Acuatún-
tu.
Brutal cousa. Brutus, a, um. Qiiíma Quiagigíle, ou,
Quiagingíhda.
Brutalidade. St u/titia, <e. Ocu^ig/Ia, ou, Ocugin-
ginda.
Brutamente. Stolidè. Quiacugigíla muóne ,
ou, Quiacugingínda.
Bruxas. I ami,e, a rum. Jimirisómi Ag'áttu.
Bruxos, ou feiticeiros. Venejici, orum. Jimirisómi guá Mála,
tw, Agua Nguánga.
BU BU BU
Bu-
\\G BU BU BU
BulJm. Tumultvs 3 us. Búia , Jibóia já Attu,
0" , Nvúndà , Ma-
vunda.
f Busco. Nghi-ssáta.
t Buscarei. Ghi-ssi5ta-yza.
Cá,
147
CA CA CA
T Ca-
*43 CA CA CA
Cabeçudo, iâcst, per- Homo tenax. Uatemála , ou, Mutue
tinaz. quiacólo.
Cabedal. Bona, orum. Cuuvúa , Jibtíngu ja-
vúl.
T ii Ca-
15© CA CA CA
Cadea. Carcer, cr is. Caléia, ou, Rilcngue.
Cadea de ferro. Catena, a. Caléia, Quiá Quirári,
ou , Cuquíca ria qui-
tári , 0», Riléngue.
Cadeado. Ser a pensilis. P icúmba, Macumba.
Cadeira, Cathedra, <?. Q^uiiálu guá Jingán-
a
S-
Cadella. • Canis, is. Imbua, Jímbua.
Gadellinha. Catella, a. Imbua guá Fila. >
Caduca cousa. Evamihs, a, um. Químa Quiaucúlu, ou,
9** Quiaubítacana.
Cágado. Testudo, /w>. Nbáchi, Jinbáchi.
Cagado, ou burrado. Cacatus, a , #w. Quiacunéne, oú, Quia-
mucunéne.
Cagar. C<7í-(7 , <7J". Cunéna.
( Cago. Nghi-néna.
^ Caguei. Ghi-a-néne.
À Cagarei. • •••«•••••• Ghi-néna-yza.
Cagando. Cacaus, antis. Quinghinéna.
Caganeira. Dysenteria, Curinenéna , ou, Jicúl-
su , ou, Mocóa.
Caida, ou quéda. Casus , us. Oribála, ou, Quibálu,
Ibálu.
Caida cousa. Delapsus, tf 3 »>//, Químa Quiassonoquí")
ou, Químa Quiari-
bále.
Cair. Cado, Ãr. Curibála, ou, Cusso-
nóca.
Ca-
CA CA CA 15:1
fT Nga-ribála.. i;
Caio. «v
j Cai. ; »- jhi-a-ribaléle.
Cahirei. Ghi-ribála-yza.
• kO Cal-
ty.l CA Ca) CA
Calcada cousa, i V-rsssus r a r um. Químa Qiiiocucáme.
:
Calçada. • > Via strata. . Calçála cuá Matári.
Calco. Nghi-cáma.
• i.OíiiiL .
, Calquei. Ghi-a-cáme.
Calcarei. Ghi-cáma-yza.
Calcar-se. Conculcor, ar is. A-cucáma , ou, Acu-
chingíca.
Cal-
CA .CA CA 15-3
Caldeirinha. Ahenulum, /. Cacaldéla, 0#, .Caún-
bia riá Cóbiri.
Ca-
i?4 GA CA CA
Cama. :
Lectus, •/. H'áma riá-Cuséca/
Caminho. Nghi-énda.
Caminhei. Ghi-a-endéle.
Caminharei. • • m4 • 4 • 9. * • Ghi-énda-yza.
V Ca-
\t4 ca CA CA
Canastra. Canister, r/. Canássela , Ngón-
a
S -
Candéa de eira. Candela, te. Candéa riá Céla , &y
riá Vigi.
Candéa, ou candeeiro. Lucertia, Candiéro guá Cóbiri.
Candido. Simplex, /V/j*. Quichíniba, <w, Arau-
ztle.
Candura. Candor 0 oris. . Oqtiichímba , ou, Ocu-
zéle.
Caneca Lagena, Rissdnga, ou, Quita-
bu riá lósa.
Caneca de vinho. Lagena vivaria. Bínga riá Malúvô , w,
Quitábu uesáia riá
Malúvu.
Caneca de agua. Lagena aqu<e. Pótte riá Ménha , Qiii-
tábu UesáJa riá Mc-
nha.
Cangar. Jugum imponere. Cutúrica.
*
Canivete. Cultellus, Capócu pála Culur/ca
co Isála.
Cano de agua. Aqua àuctus. Múchi iá Ménha, M/-
chi iá Ménha.
Cançaço. Fatigatio, c/z/j*. Ribu/ma, Mabuíma.
Cançada cousa. Fatigatus, a', um. Químa Quiamubuíla.
Cançadamente. Cum àefatigatione. Quiábiíí/a niiíéne.
dançar a outrem. , Defatigo \ as. [Cubuilíssa Uomuquá.
J Cáncei. Ghi-a-buíiissíle.
I Cançarei. Ghi-builíssa-yza.
»'Í0 DBC/í- J
Cançar-se. Las sor, aris. À-cubuilíssa.
^ Canto. Nghi-toghéla.
^ Cantarei. Ghi-togliéla-yza.
-f.D :: V Ca-
CA CA CA
\
Capitular. Gvulhioncs . faderis Zujustála Cuámba. •
scribere.
Ca-
160 C A> CA CA
tr Cai-èco. i . ' •> . • • • Nghi-messéna.
J Careci. Ghi-a-messenéne.
. Carecerei. Ghi-messéna-yza.
Carecendo. Carens, èritis. Qiiinghi-messéna.
Carecida cousa. Cassus, a, um. Qníma Quiamessene.
Careiro. ' Difficilis venditor. Múca Cussumòíssa ca-
iu.
Carestia. . Penúria, <?. Cucámba, ou , Tem-
po riá Nzála.
Carga. I Ónus, «•//. Quimbámba, Imbámba.
Cargõ} id[eh, cuida-1 Cura, <e. Muffúnii , Affiinu ua-
do. misséna Quilúngi.
Cargo, ou encargo de | Ónus conscientia. Quimbámba, ou, Cá-
consciência. lugu iá Muénhu.
Caridade. Cbaritas, atis. H'énda , Ndúnghi riá
Mucc'íma.
Carmezim, côr. Conchylium, //. Qujma gúa Cussúca.
A -
Carmezim vestido. Vestis concbyliata. Jibáõ quiá Cussdca ,
ou , Quizuáçu quiá
Cussúca.
CamadQra. Carnis' temperàmen- Ocucussúca ria Sfucú-
tum. tu.
Carnagem fazer. Cades susçilare. Ocugíba Attu avúlu.
Carnal homem, id est, | Venereus homo. Riála iá Ndumbu/c'i
sensual.
amugiríla quiriéncco
Quitúxi riá cliítu.
Carnal cousa. Carneus, a, um. Químa Quiá chítu.
Car-
CA CA CA 161
Carnalidade. Luxuria, <t. UndumbuiVi , ou,
táxi.
Carnalmente. Libidifjose. QuiandumbuiVi Quiné-
nc.
.oLl:í r>: f,J
Carne. Caro, nis. Chítu.
Car-
f«5í CA. CA) CA
Carpida' cousa. Deplorai as, a, um. Químa Quiacuríle.
v Carregarei. Ghi-longhéla-yza.
- Car-
CA CA CA 163
Carreto. Vec! ura, a. Muamba, 0*, Mot<ít-
te, ou , Quimbámba.
O
CA CA CA
Caso, id est, aconte- Casus, us. Cásu , ou , Ocontecélà.
cimento.
X ii Ca-
*66 CA CA CA
Catarro. Catarrbus, /. Quichínda , IcJiínda ;
Coh'óna*
Catecismo, Catecbesis, is. Mábu guá Zámbi Ocu-
ginbulúlo.
Catecumeno, Catcchumenus, /. Múttu Ocurilónga má-
bu pála cúria Ornún-
ga Zámbi.
Catequizar. Chriitianis praceptis Múca Culonghéssa 0-
insthucre. sziábu iá Zámbi.
f Catequizo, Nga-lònga Mábu.
v Catequizei. Ghi-a-longhéle Mábu.
(. Catequizarei. Ghi-lónga-yza O mábu.
Qtequizar-se. Doctrha Christiana A-culónga Mábu iá
instrui. Zámbi.
Captiva cousa. Captivus, Químa Qiiiá Ubíca , ou,
Quiocáie Ubíca.
Captiva, ou escrara. Cerva, a. Mubíca Mug'áttu.
Captivar. Captivo, tfj\ Cubánca Ubíca , ou,
Cunhána A bica.
( Captivo. . *. . • *. «••• . . Nga-bánca Ubíca.
< Captivei. Ghi-a-banquéle Ubíca;
^ Captivarei. Ghi-bánca Ubíca.
Captivar-se. in captivitatem da- A-cubánca Ubíca.
re.
C»
'
CÁ CA CA 167
Catliolicâmcnte. Catholice. Quiá católica muéne.
V.D Cai*-
168 CA CA CA
Causa. Causa, <2. Causa, Baté, ou,
Cambéxi.
CL CL CL
Cia-
CL cl; CL 167
Cláma Nghi-ricóla.
Clamei. Glii-a-ricòla.
Clamarei.' hi-ricòla-yza.
Cio-
170 CL CL CL
Clemência. Lenitas, aíis. I ÍIMnda , H'énda guá
CJiiári.
CO CO CO
Coar-
CO CO CO 171
/ Coarcto. Nghi-Jingínda. ')
^ Coarctarei. Ghi-Jingínda-yza.
Co-
171 CO CO CO
Cobrada cousa. Recupera tus, a , um. QuímaQuianiuCobelále.
Cobrança. Recupera tio, onis. Ocobelála ma Macón-
co, ou, Macóngo.
Cobrar. Recupero, as. Cucobelála co Macón-
co.
r Cobro. Nga-cobélala.
1 Cobrei. Ghi-a-cobelaléle.
I Cobrarei. Ghi-cobelála-yzã.
Cobrar-se. Rccuperor, ar is. À-cucobelála xá Ma-
cónco.
Cobrar alento. Revivisco, is. Cucuáta Ngúsu , ou,
CutámbuTa Ngúsu.
Cobre. JEs, ar is. Cóbiri.
Cobrir, Operio, is. Cuuvinghína.
j Cubro. Nghi-vinghína.
< Cobri. Ghi-a-vinghiníne.
I Cobrirei. Ghi-vinghína-yza.
Cobrir-se. Opèrior, ir is. ' A-cuuvinghína.
Coça , iã est, panca- Lumbifragium, ti. Quibétu, Ibétu ria' cu-
das. buríca o Miióngo.
Coçador. Fricans, atuis, Múca Cucuása o flfo*
cútu uáe.
Coçar, Frico, Í7J-. Cucuása.
j Coço. Nglii-cuása.
< Cocei. Ghi-a-cuáse.
A- Coçarei. Ghi-cuása-yza.
" y Co<
CO CO CO 173
Cojar-sc. Fricor, ar is. A-cucuása o Mucútu
uáe.
Y ii Co
174 CO CO CO
Colar, ou manteo. Collare, is. Galavátta , Químa ríi
cubáca mu Issúcc'i,
ou, mu Chíngu.
Colar de ouro. Monile, is. Culdao riá XJIu , pala
cuzuáta o Chíngu.
Colelia. Culcitra Iudica. vSaliíssa guá retrós.
Colchão. Culcitra lauea. Ricolchao.
Cólera. Bi lis, is. Chijínda , ou , Quin-
gínda, ou, Ngínta.
Colérica cousa. Bilosus, a, um. Químa Qiiiajingínda,
Ou, Quiangíma.
Colheita, Collectus , us. Ocubongolóla Ima riá
Cúria.
Colher. Cochlear, ar is. Ngútu, Jingútu.
| Coliocò. Nghi-boqucssa.
I Collocarei. Ghi-boquessa-vza.
• r Coloro. Ngu-téca.
J Colori, Ghi-a-téque.
í. Colorirei. Ghi-tcca-yza.
•©:> Com-
i76 CO CO CO
Gpmmadrinha, ou do- MusteUa, a. Ribéngo iá icnéne.
ninha.
i
a! Co-
CO CO CO 177
Comecar-sc. Incipior, eris. Acumatéca, «w, Acu-
riángue.
í Comó. Nghí-ria.
< Comi. Ghi-a-ríle.
^ Comerei. Ghi-ría-yza.
Comer-sc. Manducor, rfr/x. A-cúria.
>
Comida. Cr bus y u Ocúria , Químa riá Cú-
i • «
I ria.
Comeres. EpuU, rfr/rw. Macúria , Ima já Cú-
ria.
Commercio. "ommerciuyn, /V. Ocutaguénc'i, ou, Ocu-
bánca negócio.
Commercinr. Commercium babere. Curaguénc,i , ou, Cu-
ba nca negócio.
Comestível cousa. Hdulis, et /r. Químa Quiá cúria.
Comestíveis. Cibaria, orum. Macúria , Ima já Cú-
ria.
Commeta. Cometes, Tettémbuca, Jitettem-s
búca.
Commettcdor de deli- Nocensy entis. Múca Cutéssa Quitú-
cto. chi.
Com-
I78 CO CO CO
Commetter delicto. CommiitQ, is. Cú:a Quitúçhi.
Commctto. Ngu-tumbíca.
Corametti. Ghi-a-tumbiquíle..
L Commetterci. Ghi-tumbíca-yza.
Com-
CO CO CO 179
Commodamcnte. Commodè. Quiaguába quihéne,
Quicumuéne muéne.
Compadeço-me. Em mi Nghi-cuáta-
h'énda.
Compadeci-me. Em mi Ghi-a-cuatéle-
h'énda.
i Z Com-
180 CO CO CO
Companhia de solda- Cohors, ortis. Maeámba ma Jisolári.
dos.
( Comparo. Nghi-ffica.
I .Compararei, GliiríHca-yza.
f Compello. Nghi-gingíla.
■< Compclli. Ghi-a-gingílc.
• i,' ÁWV:'y •'
I Compeli irei. (jlu-gingila-yza.
J
. '* ■ -»i
Compcllir-se. Compe/lor, eris. A-cungingila.
... >
-u.jJ
CO CO CO i3i
i. Compendio. Epil o me, es. Quilengulúja.
#
• ••••••••• Culengulúla.
Compendiar , vid. ab-
ío- ■ breviar. /
f Compenso. Nghi-ffúta,
Compensei. Ghi-a-ftute.
. (, Compensarei. Ghi-ffúta-yza.
2 ii Com-
i'8a CO CO CO
Competir-se. Certor, ar/s. A-cuíFundíla, d#, Acu-
bánga.
Compositor. Compositor, oris. Múca Cussoncquéssa §
Químa quiacúgia.
t
Compor. Compono, /V. Culuríca, ou, Cubánca
químa equi guegílc
mu quilúngi.
f Componlio. Nga-luríca.
< Compuz. Ghi-a-luríque.
t Comporei. Ghi-luríca-yza.
Compor-se. Componor, ov>. Muéne Aculuríca.
Compostura. Compositura, Amuluríca , ou , Ocu-
zuáta Mucútu.
Compra. Emptio, onis. Ocussúmba.
Comprada cousa. Emptus, * , Químa Qiiiossúmbe.
Comprador. Emptor, oris. Múca Cussúmba.
Comprar. , />. Cussúmba. -
' Compro. Nga-ssúmba.
Comprei. Ghi-a-ssumbíle.
Comprarei, Ghi-ssúmba-yza.
Comprar-se. Emor, w>. A-cussúmba.
r
Comprar caro. Magno onere. Cussúmba cáfo.
Comprar barato. Parvo pretio emere. Cussúmba baláto.
Comprar com dinheiro Vra senti pecunia eme- Cussúmba ne Jibúngu.
á vista. re. ... cu pólu ria MéssU.
Comprar fiado. Fide data emere. Cussúmba fiálo.
Conv
CO CO CO 183
Comprar para vender. Vromercor, aris. Cussú mba pá lã Cus-
sumbíssa rínqui.
j- Comprazo. Sghi-cuabéssa.
I Comprazerei. • • • Ghi-cuabéssa-yza.
ÍComprehendi. Glii-a-iuvúe.
Comprehenderei. Ghi-iuvúa-yza.
Comprehcndet-se. Comprehendor, eris. A-cuiuvúa, ou , Acu-
boquéssa.
Com-
i8+ CO CO CO
Compriinenteira cousa'. Officicsus, a, um. Químa Quiaugítu, 0//,
OcutámbuJa Ugítu.
Com
CO CO CO 185-
Com razão. Mérito. Ne Quiri, ou, NeQui-
lúngi.
Comtigo. Teeum.
x * . . Nc eié muéne, ou, Nc-
ié.
D Com-
ite CO CO CO
Communidade. Communitas, atis. Quifiíchi Quiáttu, At-
tu acuécala comóchi.
r Commuto. Nghi-trocála.
LCommutarei. Ghi-trocála-yza.
Concebi. Ghi-a-míte.
Con-
CO co ÇO 1B7
Concepção. Conceptio, o»is. . Ocuimíta , Ocui-
michína.
•ii. VcO >
Conceder. Concedo, is. Cubána.
ç Concedo. Nghi-bina.
) Concederei. Ghi-bána-yza.
r Concerto. Kgu-Iuríca.
Concertei. Qhi-a-luríque.
,:>í
(. Concertarei. Ghi-luríca-yza.
Aa Con-
18? CO CO CO
> Concluo. Ngu-tanéssa,
i
^ Conclui. Ghia-a-tenesséle.
I Concluirei. Ghi-tancssa-yza.
r Concordo, Nghi-tònda.
■s Concordei. Gliia-a-tondále.
V Concordarei.' Ghitónda-yza".
Concordar-se. Concordar, aris. A-cutónda, Acunumí-
na, Acubátéssa.
Concordei Concôrsordis. ' Ritónda, Macónda.
Concordes todos. Coitscnliènlibus ' òmni- Matónda'Massolólu cO-
i*Í ". 1 biis. móchi.
Concõrdemente. Concorditer. Quiacutònda comóchi.
Concorrer. Cone urro, /x. Cussáncu , ou, Cuia o>
móchi.
I" Concorro. Nga-ssáncu.
< Concorri, Gh i-a-ssanquéle.
t Concorrerei. ...... Ghi-ssánca-yza.
Concorrendo. Concurrens, Quinghi-ssánca.
Concubina. PÍ"//?*, /V/j. Caválu qué , ou , Mu-
g^ttu iá ndúmbu.
,» -
•wQ Con-
CO CO CO iS?
Concupiscência. Cottcupisceçtia, <£. Oculumbúla , çg, Oit-
dumbuíci.
/Confedero.. Nga-bongolóla.
Confederei, Ghi-a-bongolóle. ;
í Confederarei. Ghi-bongolóla-yza.
3
Con-
m co CO CO
x Confronto. Nghi-popáma.
I Confrontarei. Glii-popáma-yza.
r Confundo. Nghi-fFúnga.
L Confundirei. Ghi-fHínga-yza.
Confundir-se. Confundor, eris. A-cuffunga. ou, Acu-
cussuquíssa.
Con-
CO CO CO 195-
Congelada cousa. Qeliàus, a, um. Qiiíma Quiamutucúte
Mavúnsu.
r Congrego. Nglii-bongolóla.
^ Congregarei. Ghi-hongolóla-yza.
Congregai-se. Congregor, ar is. A-cubongolóIa , ou , A-
cuailúca áquénih
Bb Con-
i pó CO CO CO
Conjecturar. Conjecturo, as. Cuquih'ínu , ou, Cu-
ba nça , ou, Cuchifr
gane ca.
r. Conjecturo. Nga-quih'ínu.
( Conjecturarei. • • • • • Ghi-quih^nu.
Conjuro. Nghi-ritúna,
-n Conjurei, Ghi-a-ritunétfe.
t Conjurarei. Ghi-ritúna-yza.
• Consigo. Nghi-ambatéssa.
^ Consegui. Ghi-a-mbatesséle.
. Conseguirei. Ghi-ambatéssa-yza.
Bb ii Con-
i?3 CO CO CO
Gorfsenrida cousa. Assettsus, a, a;;;. Químa Quiatongonína;
f.v, Quiaridála.
• *' ■ .. •fn
con?
CO CO CO 199
/- Conservo. 1 Nghi-liíudj.
J Conservei. Ghi-a-lúnde.
•r«*xv. , v» . xv.\mwT - ,jrv) ■ • ...•■
'{ Conservarei. • ••«••••••• Ghi-hmda-yza.
X Considerarei. Ghi-chinganéca-yza.
f Consola. Ngu-mucliibíssa.
L Consolarei. Ghi-muchibíssa-yza.
Constrangi. Ghi-a-ngingí!e.
Con-
CO CO CO
Consumir-se. Absumor, cris. A-cusúba, Acuhárida,
í»// , Acumínha, A-
cuaulaluvi.
Conta ou contas. Rfí/70, onis. Ocubãna Jicóntai
Con-
CO CO CO 205
Conlaminador. Viator, oris. Múca Cuchiríssa aquá-
} Contaminei. Ghi-a-chirísse.
. I. Contaminarei. Ghi-chiríssa-yza.
Cc Cou-
&4 CO CO CO
Contentar. Vlaceo, es. Cumuchibíssa, o//, Cus-
sangúlúca.
ç Contento. Nghi-muchibíssa.
<| Contentei. Ghi-a-muchibissíle.
I Contentarei. Ghi-muchibíssa-yza.
Contenho. Nga-riéba.
Contive. Ghi-a-ricbéle.
. Conterei. Ghi-riéba-yza.
* -<
í ConÇr-sc. Abstineo, íj. A-curiéba , ou , Ad*
vungíssa.
Co*
CO CO -20^
CO
Continuação. Assiduitas, atis. Ocuendel^çu.
( Continuo. Nga-endelácu.'
«( Continuei. Ghi-a-cndelácu.
I Continuarei. Glii-endelácu-yza.
* - '**'
Continuar-se. Continuor, aris. A-cuendelácu.
Cc ii Coii-
io6 CO CO CO
Contra fazedor, id est, Imitátor, oris. Múca Cubanquessa
imitador. Quimuéne, o//, Mú-
ca Cutetequéja.
Contrasto. 'gu-tavúnda.
- Contrastei. Ghi-a-tavundílc.
„ Contrastarei. Gliitavúnda-yza.
Contratador.
0
actor, oris. Víúca Gissuílu.
Contrato. Nghi-gisguílu.
Contratei. Ghi-a-gissuílu.
Contratarei. Ghi-gissuílu-yza.
£ Contribuo. Nghi-bána.
^ Contribuirei. Ghi-bána-yzá.
Co 11-
2o3 CO CO CO
Contumacia. Contumacia, Tema , ou, Ocugindj
mana.
Contumaz. Cojtíuniax 7 acis. . | Múca Cutoméssa , a
Cugindamanéssa. <
Convalescença. Conformara à morbo Ocumatecucála anibói
vaíetudo. |
Convalescente. ConvaJescens, | Múca Cumatecucalés
ambór.
Convalescer, Cotrvaleo, f j*. Cumatecucála iambót.
í Convalesço. Nghi-matecála iambót
Con-
CO cO 209
CO
ida Conveniente cousa. Appositus, a, um. Químa Quiaquicpi,w.,
Quiacumuéne mué-
ne.
a
Convento. Cxnobium, //. Culúmbu , Mónsu já
Jingánga.
Ngu-tamácá;
Ghi-a-tamáca.
Glii-tamáca-yza.
f Converto. Nghi-rieléssa.
\ Converti. Ghi-a-riel&se.
A Converterei, Ghi-rieléssa-yza.
Con-
2io CO CO CO
Convidar. Imito, as. | -«Cucyvitála pála Cúriaj
Convido. ^ ..^hi-vitála pála ©
rucíf 3.
Convoco. Nghi-bongolóla. I
Convoquei, Ghi-a-bongolóle.
I
v Convocarei. Ghi-bongolóla-yza.
\
Convocar-se. Convocar., aris. A-cubongolóla , ou ■
Acuanghéca.
Co»|
CO CO CO 2X1
• Copiosamente. Cop:o:e. Quiayííl nené néne. .
Dd Cor-r
iii CO co CO
Cordinha. Li gula, a'. Cangógi, pála cúta quí-
ma.
^ Corisco. Ngu-telugiúca.
Cor-
CO CO CO zi$
Corpinho. Corpusculus, i. Camucútu.caf&i fóíi.
D d ii Cor-
114 CO CO CO
Correr dt licor. F/uo, is. Cutúnda , ou > Cucha-
múna.
Correr-se, iâ est, cn- Erubesco, is. Jissónhi Acucuáta, #
vergónhàr-se. AcufFuttulúca.
Correspondência. Responsis mutua ami- H'énda ne H'énda , w,
citia. Ocucunbulúla.
Correspondente. Respondeis, Plocoladólo , ou , Mdca
Cucumbululéssa.
Corresponder. Respondeo •, w. Cucumbulúla, ou, Cus-
sonc-ca.
"^'Correspondo. Nghi-cumbulúla.
■< Correspondi. Ghi-a-cumbulúle.
I Corresponderei. Ghi-cumbulúla-yza.
Corresponder-se. Respendeor, <rr/V. A-cucumbulúla-yza.
Corrida cousa. Percursus 3 tf#/». Químa Quicnda , w,
Quiangilácú.
Corriqueira cousa. Trivia/is, et Químa Angó, , Quí-
ma quiá Quatóva.
Corroborar. Corroboro, as. Curifiquilíla, Cu-
riquíla , , Cubáca
ngúsu.
| Corroboro. Nghi-rifiquilíla.
Í Corroborei. Ghi-a-rifiqui!íle.
Corroborarei. • •••••%*<•>« Ghi-rifiquilíla-yza.
Corroborar-se. Corroboror, aris. . . A-curiíiquilíla , o» , A-
cubáca ngÚKu.
Corrompedor. Corruptor, fr/V. Múca Cuchiríssa,
J , "'ò , 1." '•■JllID-.#'
Cucuiquíssa.
•f&iOéiSfj' Cli
Cor-
CO CO CO n?
Corromper. Corrumpo, is. Cuchiríssa, í>«, Cucui-*
quissa.
ç Corrompo. Nga-chiríssa.
^ Corrompi. Ghi-a-chirissílc.
I Corromperei. Ghi-chiríssa-yza.
Co-
CO CO CO 217
Cozer como alfaitc. Suo, is. Cutúnga ula Cálfiic'i.
Cozi. Ghiahímbe.
I Cozerei. Glii-lámba-yza.
Cos-
fti8 CO CO CO
Costureira. Sarcinatrix 3 íeis.. Cusuléla, ou , Calfiác'!
iá Mug'áttu.
Cotovelo. Cubitus, i. Quippúna Quialucácu.
Cotovelo grande. Cubitus magnus. Quippúna Quiaquincnc
riá Lucácu.
Cova. Speiunca, te. ■ • Ricúngu , Macúngu,
tf», Quinscndu.
Cova dos olhos. Oculorum recessus. Maciíngu cúa J Méssu
guéttu.
Covado de medir. Cubitus j i. Còvalu guá cusónca.
Covarde. Ignavus, a, um. Quatóva , ou , Múc*
Ussúri.
Covardemente. Ttmidè. Quiocuáta Uóma muéf
ne, ou, Quiaussúri
muéne.
Covardia. Ignavia, a. Oquatóva , ou , Ussúri.
Coudel mór. Dux equitum. Ricóta já Masolári.
Couce. Calx. eis. Quissé-ndeUacutíle, Is-
sénde Acutíle.
Covil de fera. Latibulum, /. Risúncu , Masúncu ,
ma Ojinhóca.
Couro. Coriunt, ir. • • Quíba,Iba riá Q^uiáma.
Couro grosso. Scortum, /. Quíba quinéne.
Cousa. , <•/'. Químa , Ima , ou, Ci-
ma , Túma.
Coutada. Saltus circumdatus. Ocutómba, amucondo-
lóca guá Pariélu.
Couteiro. Custos saltih. Mtica Culundíssa Ocu-
I lomba.
Cou-
CO CO CO 219
Couve. Brassica, a. Ricóve, Macóve.
C Coxeio. Ngu-tengúnha,
' í L Crer,
Cli CR CR £5?
Crtír y id éJt, tet*' j?ã,Vn Existi mó, âs. Cucliicánâ quk Quiri
si. pá!a muénq.
Ee ii Cri-
222 CR CR CR
Criminal cousa. Crhttii/osus, a, um. Químa Quiaquitúchi.
Criminoso homem. Sceleratus homo. Miíca Quitúchi.
Cria do sol. Solis àefèclui. Ricúmbi Aculcmbe-
quétta.
Cris da lua. Luna labor. Bégi Aculembcquétta.
Crisma. Unctio, onis. Crisímu, Sacramému.
Crismado. Ad luctaik spiri tu alem Amutámbula Crísmii.
unctus.
Crismar. Sacro chrysmateconfrr- Cucrismáfa Cuiaiéssa
mare. ne Máchi a Zámbi
Crista!. Cri st alias, r. Vitúlu, Jivitúlu.
Crista dc gallo. Crista, £. ■ Quicôga riá Corumbo-
lu. • ,
Christa cousa. Christianus , a, um. Químa Quiá Clirístão,
Christamcnte. Cbristianè. Quiá Chr/stão .muénc.
Cbristandadc. Cbristianismus, i. Agua Aria múnga Zám-
bi.
Christao catfiolico. Orthodoxus, /. Múttu U-aríIe Múnga
Zámbi.
Christo. Cbristus, /. Ngánna içtu Jcsu Chr/;-
su.
ÇristcL C/yjttr, fw. Sirínga pála cutámbula
Júfa.
Criticai*.
Cuquicúnda, ou, Cu-
longolóla, CuibiJa,
ou, Cubazéla.
Críticos» Critici, on/w. Agua Icúnda,acugipâta.
Crivar. Cribro} as. Cusséssa nc Quis&su.
Cro-
CR CR CR 22 j
Croccdillo. Crocoàillus, /. Ngándu, Jingándu.
Cruelmente. S<evè.
• h • » • • • • • • Quiacucuáta Ngínta
muéne.
Cui-
224 CU CU CU
Cuidadosa cousa. Solteiíus y a, um. Químa Quiotáinhiil?
conta , ou , Riá cu-
báca quilúngi.
f Culpo. Nga-culpála.
;\>f> v.#;. •••>.'*
< Culpei. 1
v / Ghi-a-culpalóle.
• 4i • l»\ V.MVxl
(. Culparei. Ghi-culpála-yza.
Culpar-se. . Culpar, aris. A-cucultrila r.ou, Acu-
{ " ' 1 í'~ báca quitVicJií.
* Cul-
cu CU CU 225*
Cultivarão. Cultura 3 £. Ocuríma, ou, Ocucá-
lacála Ochi.
f Cultivo. Nghi-ríma.
Cultivarei. -r Ghi-ríma-yza.
Ciiltivar-áe.
«. > Color, eris. A-curíma, ou, Âcucá-
lacala.
Cumpri. Ghi-a-banqiwle.
Cumprirei, • • • Ghi-báncà-yza.
rCumprir-se.
•
Observor, irá. A-cubánca.
Cumprir, id est, con- Ojortet, Acuquiépi, ou, Cucála,
vir. ' | ou, Cutongonína.
Cumulo. Cumulus, /. Conghéca Quíónghi,
ou , Quiaténa , ou,
Quisála ne miitue.
Cu-
226 CU CU CU
Cunhada.* Fratria, <e. H'uéri iá MugMttu , Ji-
h'úeri já Ag'áttu.
f Curo. Nga-lúca.
• t Curarei. Ghi-lúca-yza.
Curso. Nghi-ênda.
« Cursei. Ghi-a-endéle.
. Cursarei. Ghi-^nda-yza.
Ff Cur-
22* CU CU CU
^ Curvo. Nghi-ricúnda.
< Curvei. Ghi-a-ricúnde.
Curvarei. Ghi-ricúnda-yza.
Curvnr-se. hicurvesco, is. A-curicúnda, ou , Acu-
betáma.
Cuspinhar. Sputo, as. Gíta-Máte maviil.
Cuspinho. Saliva, <e. Mate, Ta-máte tatufeii.
Cuspir. Sputo, as. Cuta-máte.
i
f Cuspo. Kgu-ta-máte.
J Cuspi. GJii-a-ta-máte.
I Cuspirei. Ghi-ta-máte-yza.
Cu-
cu CU CU 229
Cutelo. Cultrum, /. Pócu , Jipócu.
IA ' I
Cutilada. Casio, onis. Ta-pócu.
ÇA C.K ÇA
Ff ii Car-
330 ÇA qA CA
>
,r a
Q fí ?°> cspccic de es- Cisthus, is. Ngónga , Jingángs ,
teva. Químa pala culunda
Ima.
CE CE CE
ísghi-totóla o Méssu.
r Cego.
^ Ceguei. ahi-a-rotóíe o Méssu.
Co
*3* CE CE CE
j Celebro. Nghi-ániba, ou, Nghfc
ffumána.
J Celebrei. Ghi-a-mbéle, ou, GJii.
a-fFumánéne.
| Celebrarei. ........... Ghi-ámba-yza, Glii-
L ffumána-yza.
Celebrar , iâ est, di- Sacrum facio, is. Cuámba, 0.7, Cussára-
zer Missa. ba Missa.
Celebre cousa. Celebris, et Ic. Químa QuiafFumífaè ,
w, Químa' Quiamê*
chimána.
Celleiro. Cellarium, ii. Mònsu iá culundíla ima
riá Cúria.
Celestial cousa. Cxlestis, et le. Quínia Quiá riúlu.
Celestiacs. Ccelites, tum. Agua cuá Magúlu.
Celestialmente. Qelitus. Qúiariúlu muéne.
Celga, Iierva. Beta, Çélaga.
Cem. Centum. H'áma.
Cem homens. Centum hominum. Mala H'áma , ou, Jin-
gámba h'áma.
Cem vezes. Centics. H'áma I.uamuvímba
quiatanéna.
Cemeterio. Cccmcterium, ii. Buazòla cuftunla, ou,
Nbíla, Jinbíla.
Cenáculo. . Crcnacuhnn, Insu iá Cúria..
Censor. Censor, <?m. Múca Cut<5nca,£»v, Mú-
ca Culongololéssa.
é
CE CE CE 233
Censura. Censura, <e. Ocutónca , o//, Oculon-
golóla.
Censurei. Ghi-a-tonquéle , ou ,
Ghi-a-longolóle.
Cer-
CE CE
234 CE
Ccrcador. Demarginalor., oris. Múca Cucondoloqués-
sa, o», Múca Cus-
sotéssa.
f Cerco. Nhi-condoióca , ,
Ngliigíca.
i Cerquei, Ghi-a-condoloquéle.
t Cercarei. Glú-condolóca-yza.
ç Cerro. Nga-gíca.
1 Cerrei. Ghi-a-gíque.
1
l Cerrarei. Glii-gíca-yza.
Ce-
CE CE CE Í237
» Varoxismus, /. Sezão iá. febále , H'á-
Cczao.
chi gína áe ftbéle.
Cl cr Cl .
Cir-
cr CI Cl 239
(Circumcizão. Circumcisio, mis. Ocussáia. . • •
Ci-
14o Cl cr Cl
Civil cousa. Civilis, et le. Químa Quiá Ugítu ,
<?//, Quiaucále ne U«
gítu.
Çu çu ÇU
Çujo. • Nga-chiríssa.
. Çugei. Ghi-a-chirísse.
. Çujarci. Ghi-chírissa-yza,
CJur-
CU Çu ÇU 241
■Coimada. Ir, risco* ciamos a. Ocubánca. Zombaria ,
Guá , guá, guá, guá.
CH CH CH
Cha-
24* CH CH CH
Chagamemo. TJlceratio, quis. Ocufilíla, o;/, Ocúta fr;
ma.
Chago. Nga-filíla.
- Chaguei. Ghi-a-fil:le.
r Chamo. Nga-cliána.
^ Chamei. Ghi-a-ehanéne.
L Chamarei. Ghi-chána-yza.
Cha-
CIÍ CH CH 243
;
* Chapeo de sol. Xhnbella, a. Chapó riá Luánha , ou,
guá Muánlia.
^ Chegarei. Ghi-bic'í!a-yza.
Chego. Nghi-ssuéta.
Chegarei. Ghi-ssuéta-yza.
r Clieiro. Nghi-cunúh'a.
} Cheirei. Ghi-a-cunúh'e.
( Cheirarei. Ghi-cunúh'a-yza.
Chiar
CH CH CH 245"
Chiar o passaro. Garrio, is. Risúi riá Ngingíla , ou,
Mímba riá Ngingíla.
Hh ii Cho-
246 CH CH CH
Chorada cousa. Vloratus 3 a, um. Químa Quiamucurífc,
amucuríle ne Ma-
chóssu.
Çhoradora dos defun- Pr.ejica, <e. Múca Curíla cuá Anu
tos, ou carpideira. âfFua, ou, MugMtra
curiléssa Ana áfíua*
Cliorador. Plorator, oris. Múca Curiléssa ne Mn-
chóssi.
Chorar. F/eo3 es. Curíla, ou, Cucfuéma,
:i';; i ' » y<lV ou , Cussonóca Ma-
chóssi.
f Choro. Nghi-ríla.
< Chorei. Glii-a-ríla.
í Chorarei.
Ghi-ríla-yza.*
CJiorar-se. P/oror, ar is. A-curíla, ou, Acuquí-
ma ne ocutulamui-
nliu ne Maclióssi.
Chôro. Fie tus, us. Ocuríla, ou, Ocusso-
nóca Maclióssi.
Chorosa cousa. Lacrymosus, a, um. Químa Quiacuríla, ou,
Quiacussondca Ma-
clióssi.
Chorosa [pente, F/efcliter, Quiacuríla rauéne.
Chorro de agua. Torrens, entis. Canghígi, ou, Ííú&
ria Ménba.
Çliover. P/w, />. Cnnóca, ou Cuísonó-
ca Nfiíla.
C Chove.
Nga-nóca.
< Chovco. Ghi-a-noquéle.
I
t Choverá. GJii-nóca-yza.
2
Clio-
CH CH CH 247
Chover pedras. Granduto, as. Cunóca Matári ria Mé-
nha , , Cussonóca
Nfúla riá matári.
• Chu-
248 CH CH CH
Chupar. Sugo, /x. Cuchíba, ou, Cumínha
ffáqul
f Chupo. Nghi-chíba, ou, Ngtó
minha H'áqui.
1 Chupei, Ghi-a-chibile.
v- Chuparei. Ghi-chíba-yza.
Chupar-sc. Sugor, mV. A-cuchíba , , Acu-
minha H'áqui.
Chusma. Turba , Quifuchi Qui-Attu.
Chuva. Pluvia, a. Nfiila, Jinfula.
Chuveiro. Nimbus, /. O Nfiila iá ienéne, 0-
cussonóca MénJia
mavúl.
Chuvosa cousa. Pluviosus, a, um. Químa Quianóca Níu^.
DA DA DA
Dam-
/
2 5"o DA DA DA
Damnificar. Damnifico, as. Cucuquíssa, ou , Cu-
lebúla.
r Damnifico. Nga-cuquíssa. .
< Damnifiqúei. Ghi-a-cuquissíle.
( Damnificarei. Ghi-cuquíssa-yza.
Damnificar-se. Damnificor, ar is. A-cucuquíssa, ou . A cu-
lebúla.
Damno. Damnum, i. Ocucuquíssa, ou, Ocu*
lebúla.
Damnosa cousa. Dispendiosus, a, um. Químa Qiiiocuquíssc ,
ou, Quialebúle.
Dantes. Anti. Ucúlu, ou, Hánda.
Daquem. Cis. Quiané, ou, ria anáhL
Daqui. Hiuc. Riá bóba, ou, riá mu-
niu.
Daqui a pouco. Dudum. O Qyínga caféli , t«,
Hánda h,«^nc,i cafêli.
Daqui adiante. Debinc. Témpo quiá ciíyzacu-
pólu.
Dar. Do, as. Cubana, cubána bu Má-
t cu.
Dou. Nga-bána.
Dei. Ghi-a-banéne.
Darci. Ghi-bána-yza.
Dar-se. \ Tradere se. A-cubána, acubána bu
Mácu.
Dar conselho. Consulo j is. Cub:na Cuicútu , ou,
QuifKquíla.
Dar
DA DA DA
Dar esmolla. Élemosinam dare. Cubina Jismóla.
DE DE DE
li Dc-
2>2 DE DE DEJ
Debilitarão. Debilitas, atis. Ocussòssu, 0# ., Ocua-
buíla.
f Debilito. Nghi-ssóssu.
Debilitei. Ghi-a-ssossíle.
9 •
.o.; rn ~t r
C Debilitarei. Ghi-fisòssu-yza.
Debilitar-se. Debilitor, aris. A-cussóssu j ou. Acu-
buíla.
M il Dc
DE DE DE 3-5-3
De cabeça abaixo. hi praceps. QuiacutiséndH nc Mu-
tue bóchi.
Ii ii De-
25-4 DE I)E DE
Declaradamente. Enucleate. Quiacujimbulúle mué-
ne , ou , Quiaculo-
quéla muéne.
Declarador. Explanator, oris. Múca Cujimbululessa,
ou, Culoqueléssa.
Declarar. Declaro, as. Cujimbulúla, Culoqué-
la , ou, Cuímuna.
f Declaro. Nga-jimbulúla.
J Declarei Ghi-a-jimbulúle.
( Declararei. Ghi-jimbulúla-yza.
Declarar-se. Declaror, ar is. A-cujimhulúla, Aculo-
quéla , ou , Acuimú*
na emuéne.
Declinada cousa. Declinatus, a, um. Químa Qiiiojimbulúle,
ou, Quiamuloquéle.
Declinar. Declino, as. Cubetáma , ou , Cutu-
lulúca, ou, Cutebu-
núca.
Decontado. Pressenti pecunia. Gibúngu quiá cutánga.
De continua. Continenter. Quiá Quuendelácu.
De côr. Memoriter. Quiá Qiiilúngi , ou ,
• v U\U • O 4... , . . Quiamulónghe mu
quilúngi.
Dç coração. Intime. Quiá Mucc'íma. .
^ r *»v . ijiJJiiJllíi!
Decorar. Memorice commetidarc. Cubáca mu Quilúngi,
ou, Culúnga cu Qui-
lúngi.
Dc-
►
DE DE DE 25-5-
Decoro. Ngu-báca mu Quilúngi.
De
256 DE DE DE
De dia. Diu. Quiá Quisúa.
De dia em dia. In dies. Quiá Quisúa ne Qui-
súa.
Dedicar. Dico, as. Cufelecéla, ou, Cuum-
bifa.
Dedo. Digitus, i. Mulémbo, Milémbo.
Dedo do meio. Medius digitus. Mulémbo guá cachas.
De doze em doze. Duodeni, a, a. ..."
Quiá Cúnlii jiári i ne
. Cúnlii jiári.
De doiis cm dous. Bini , a. Quiári, Quiári.
De duzentos em duzen- Ducenti, <e} a. H'áma maiari , H'áma
tos. maia ri.
De duas maneiras. Bifariam. Quiá-Bándu jiári.
De empréstimo. Commodatò. Quio-sóbe, ou j Quiá
Quisóbe.
De escarneo. Joco. Quiá zombaria.
Defeituosa cousa. Mendosus, a , um. Químa Quiocucámbe.
Defeito. Vitium, ii. Vízzu , ou, QuitúcJii.
Defendente. Propugnai or, oris. Múca Cubangueléssa,
ou, Cubunaéssa.
Defender. Defendo, is. Cubanpuóla , ou, O
búnda.
( Defendo. Nghi-banguéla.
< Defendi. Ghi-a-banguelele.
I Defenderei. Ghi-banguéla-yza.
Defender-se. Se defendere. A-cubànguéla, ou, A-
cubúnaa.
De-
DE DE DE 257
Defensão., ou defensa. Defensio, onis. Ocubanguéle, o//, Ocu-
búnda.
Dc
DE DE DE 2^9
Dc industria. Data opera. Qu/ma Quiaulónde, ou,
guíma Quiachingi-
néca.
Kk Dei-
16o DE DE DE
( Deixo. Nga-chála , ou, Nghi-
ámbula.
J Deixei. Ghi-a-cha!élc, ou, Glii-
a-mbuhíle.
I Deixarei. Ghi-chá!a-yza, ou, Ghi-
I ambiila-yza.
Deixar-se. Derelinquor, eris. A-cuchála , ou, Acu-
ánibula.
Deixar, ou consentir. Sino , is. Cuárabula , ou ,Cuton-
gonína.
De- largd passart - A longe prMerire. Cubítai guá enssangu-
lóca.
Deleitação. Qblectatio, onis. Ocuffula , ou, Ocuzua-
luléssa.
Deleitar. • Deleito ,'a's. Cu/ualuléssa; ou, Ocuf-
t i3/ _• j •' :o- ' fula.
( Deleito. Nga-zua luléssa.
I
< Deleitei. Ghi-a-zualulesséie.
1
.' . '
t Deleitarei. Glii-zua!uléssa-yza.
t .* *
Deleitar-se. Detector, aris. A-cuzualuléssa, ou, A-
cufFúla.
Dcleitavel. cousa., Amxnus, a9 um. Qiiima Quiazualuléssa,
') I . ! . • • , 1v V\ ,s
o:/, Qàiacuffíiii'
Deleite. Volúpias, (/tis. Ocuzua luléssa, ou > O'
cuffiila.
Deleitosamente, Deliciosè, Quiá cuzuâluléssa
,\W. c W,'i')iWV.í
^, 01ÍS»S:
Úcfefxaçáo. Langor} õris. Ocubelcquéta, ou, Ocii-
buíla.
Der
' DE DE DE
Deleixada cousa. Languidas , a , um. Químa Qiiiabelequete,
0#, Quiamubuíla.
De-
:
jj
264 DE DE > DE
Demasiadamente. Jmmodicè. Q\iiavúl muónc ou,
Quiacussubúca mué-
ne.
Do-
-2.66 DE DE D E
Denunciar. Denuntio, as. Cutânea , ou, Curimií-
na.
.sãz j t.jt.l
Ds-
:de DE DE 2 67
I" Dependo. Nga-buquíssa.
< Dependi. Ghi-a-buquísse.
^ Dependerei. Ghi-buquíssa-yza.
Depcnder-se. Fende or, eris. Acubuquíssa , ou , Actfr
bica.
Dependurada. Appetisus, a, um. Qníma Quiánhencanc-
ca.
Dependurar.- Suspendo, is. Cunhencanéca.
• r Dependuro. Nghi-nhencanéca.
< Dependurei. Ghi-a-nhencanequúie.,.
^ Dependurarei. Ghi-nhencanéca-yza.
Dcpendurar-se, Suspenâor, eris. A-cunhencanéca.
De perto. Cominus. Quiazucáma, quiá pól»
ne pólu.
De pessoa. Virili ter. Quiá Múttu muéne.
De poder absoluto. De stintma potestate. Quiá cupcdéla, ou, quiá
Cuffuíma vomádeáe.
Depois. Postea. Té cMiiócMiiu , 0*, Tc
loco , ou , Uque.
Depois que. Postquam. Té loco quiánhi, ou,
Uque úclii.
Dcpòr , ulest y privar. Abdico, as.
Cucatúla cuá MúfFiinu,
Nghi-catúla o Muf-
funu.
^ Deponho,
Nghi-catúla.
| Dcpuz.
Gbi-a-catúle.
Depo rei.
Ghi-catiíla-yza.
' LI Do
DE DE DE
Depór-sc» Tepotior, cr:s. Acucatiila riá Guéiíhí.
Dc-
DE DE DE 269
j- Deprimo. Nga-tululúca.
t Deprimirei. Ghi-tululáea-yza.
Der*
172 DE DE DE
Derrota, idest, perda. Effitsio, .ouU Ocugimbiríssa, «// /O-
cussanzumúca.
r Derrubo. Ngu-lurídúca.
I Desabafarei Ghi-risánza-yza,
, ->\ De-
DE DE IDE 273
•Desacatada ctíOsai Tnhottorus, a." Quínia Qiiiairalábuí 0//,
Quiá mussangunúna.
Desacatar. Inhomro, as: Culebúla,.0//, ■CnRsaiii-
gunwna , ou , Gucui-
quíssa.
f Desacato. Nga-lebúla.
-i . .
< Desacatei. .. Ghi-a-lebúle.
; l Desacatarei. Ghi-lebúla-yza.
Desacatar-se. Coutemnor, «vx. À-cuIebúla , tf», Acus-
sanguniíiia', ou, Acu-
:>;i)(.rrtlÓ2:írnÁ tv..iwt' cuiquíssa. . ...q
Dcsãcatb. j Conter,iptus, «x. Malébu , ou , Oculebú-
la , ou, Ocussangunu-
na. • ># K' *
Desacordada cousa. Obliyiosus, tf, «w. Químa Quiaugimbíla.
"l-PlJJ.-.' \AÍ f ÍÍJ
Desacordar. Obliviscor, mV; Cugimbíla.
Desacordo.- . Oblivio, w/j. Ocugimbíla.
Dcsa
s^rtf;om> Desuetus, a, »;//. j Químa Quiaeíríleçtè
Qi> iaugic" YÍii^ ui.
Dbacre^itada cousa.' Tnfamáhís ) h \ uti% Químa Quiaiiiírffiirtiánê
caiba , ou , Quiamu-
lebúla.
Dpaçrcdit^r, ( ^ uFMem.af/cíjus hifír-
Cúfíúmána caiíba, ou }
1
« ri ■ , 1 wai¥rCulebúla. '
Desacreditai. j Fidem amittere.
Miicne AcufFumána ca-
iíba,. ou, Aculcbula.
Desafeiçoftdrt 'oeusa. Inejjtus, a , um. Químa CaqQiandalé
Wénda ou, Maip*
H'énda.
P<
274 DE DE DE
Desaferrar. Solvo, is. Cuc'hiámbula , ou, Cu.
giutúla.
Desafiei. Ghi-a-ssomboléle.
....... t ..... . '* I
Desafiarei. Ghi:ssòmbóla yza.
Mm Dc-
2 7<> DE DE DE
De salto em salto. Saltuãtitn. Qiiiá Cuchimbugiiíca,
V ou, Ríá Quiehimbú*
ca ne Quicliimbúca.
Desamar. Se ab amore abstinere. Cuch;íiaoH'énda, a/,
Cuchíssa riáH'énda.
Desamarrada cousa. Dissolutus, a, um. Químa Quiaucutunike,
ou , Qiiiamugiutúle.
Desamarrar. Dissolvo, is. Ciicutunúna , £?«, Cu«
giutúla.
Desamor. Parvas , vel nullus Malé, Cale H'én-
amor. da.
Desamparada cousa. Relictus, a, Químa Quiamuchísse.
Desamparar. De ser o, />. Cuchíssa, t?.v, Cuchála.
Desandar. Regreâior, mV. Cubilúea curíma, ou9
Cuvutúca curíma.
Desanimada cousa. Tnanimatus, a} um. Químa Quiquiacalé
Muénhu, ou, Malé
Muénhu.
Desanimar. ExanirtiO y as. Cumucuatéssa Uóma,
ou, Cubáca Uóma.
f Desanimo. Ngu-mucuatéssaUóma.
I Desanimei. Ghi-a-mucuatesséle U-
- óma.
Desanimarei. Ghi-mucuatéssa-yza U-
óma.
Desanimar-se. Animo cadete» A-cumucuatessa Uóma.
Dcsapparccer. Eyatiesco, Ãr. Cussuáma, ou , Cua-
gimbiríla.
Dcsapparecida cousa. .//£ abieus. Químa Quiamussuáme,
^v,QuiamugimbiríI.i.
De-
DE DE DE 277
Desapparelhada cousa. Imparatus, a, um. Químa Quiavuzaçánha,
ou, Quiamuvuzúh.
Mm ii De*
278 DE DE DE
Desapropiar. Abalieno , as. Cucueh'éh'a ria Cuffi.
na, ou, Cucútúlariá
Cuffiína.
- Desasoceguei. Ghi-a-tungúte.
Desasocegarei. Ghi-tungiua-yza.
De-
28o DE DE DE
Desatentada cousa. hconsideratus, a, um. Químa Quiá cuquicliin-
ganequé, ou, Químa
quiamalébu.
Dcsatentadamcnte. Xnconsideratb. Quiá cuquichinganecí,
ou, Quiamalébu mué-
ne.
Desatentar. Non advertere. Caquichinganecá, ou)
Cugiinbila.
Desatento. Imprudens, entis. Múca Cuquichingane-
qué, ou, Ilági.
Desatinada cousa. Demens, eutis. Químa Quiaiíchi, <»,
Químa Quiamalébu.
Desafinadamente. Itisanè. Quiacuiíchi muéne you}
Quiamalébu muéne.
Desatinar. Mente alienar:. Cuiaiíchi, ou, Curccúca,
ou, Cubánca malcbu.
Desatino. Amentia, Ocuiaiíchi, Malébu.
Desatravessada cousa. De médio aversus. Químa Quiocatúle riá
cachás.
Desatravessar. De médio avertere, Cucatúca mu cachás.
De saúde. Incolumiter. Quiá Saúri, ou, Qúí*
cucále ne Ngúsu.
Dcsaventura , ou des- Infelicitas, atis. Ocuffamucútu, o//, O-
ventura. cíisuccedéla cásu rii
cúfFua mucútu.
Desaventurada cousa, Jnfelix, eis. Químa Quiá cúfiuajnu*
*•«*•••«••» cútu.
Desventuradamente. Infeliciter. Quiá cúfiua inucútu
muéne.
De-
DÉ DE DE
Desavergonhada cousa. Jmpudens, entis. Químa Quiaquicalé Só-
nhi, ou , Àlalò Só-
nhi.
Des-
282 DE DE DE
Desbarretar a outrem. Vileum alicui detrahe- Cucatúla Calapúza rii
re. muquá.
Dcs-
DE DE DE 283
Descadeirar-se. Delumbor, ar is. Acugiucúla Mióngo no
calacála.
Dos-
DE DE DE 2S5
Descingir. Diseifigo0 is. Cugiutúla^j Cucatú-
la o pónda.
|- Descubro. Nga-fFulumtína.
Des-
DE DE DE 287
Dcsconfiar-se. D es peror, ar is. A-cuffbttulúca, ou, À-
cuimúna químa Uo-
muquá.
D es-
?8S DE DE DE
Desconveniente. . Dissentaneus, a, um. Qiliquirié , , Qui-
quiené.
Dcs-
DE DE DE 289
Descuido. Incúria, <£. Oculaléca, ou, Ussúri.
D cs-
290 DE DE DE
Desdizer, id est, mo Deáecet, ebal. Cuquiandalé, «j#, Cua-
convir. iíchi.
Oo ii De-
294 DE DE DE
Desendividar. AUquem are alieno li- CufKíta Ofíuca , ou ,
berare. Cuffúta Acónco riá
aquá.
D es-
298 DE DE DE
Desgostosa cousa. Insípidas, a, um. Químa Quiazémbc, o,v,
Quiacumubuíssa.
Des-
DE DE DE 299
Desliumana cousa. Immanis, et ne. Químa Quiagíiita, ou,
Químa Quiachingín-
da.
Pp De-
3co DE DE DE
Desinquietamente. Inquietè. Quiacuzangáta muéne,
o//, Quiacutungúta.
/
Desinquietar a outrem. Inquieto, as. Cuzangatéla Aguénu ,
* 0#, Cussombólá A-
guénu.
Pp ii Des-
302 • D E DE DE
Desnocar. Ramos frangere. Cubatúla , ou , Cuburi-
ca co Jimgombon-
dómbo.
Des-
304 DE DE DE
-f Despedaço, r. D ... .. . . .u., . . . | Nghi-tolóca Icc'íni Ic-
c'íni.
1 ■ •>
"j Despedacei. Ghi-a-tolúque.
r Despejo; • •• Nga-lunduhila.
I Despejarei." Ghi-lundulúla-yza.
Des-
jqó DE DE DE
Despojador. "poliator, orisi MúcaCucuzuióssa aquá.
V. Desposarei. Ghi-ca?ála-yza.
Qcj Des-
308 DE DE DE
Destapar. De t ego, is. Cuffulumiína , Cugiu-
cúla, 0», Cucatúla -
o tánipa.
-( Desterro. Nghi-muchindíla.
Desterrarei. Ghi-muchíndílá-yza.
Destinada
► »,jyj'm cousa.; . Addictus y a, »;?/. Químa Quiociitiíníe, :
ou, Quiamubáquerá j,
bándu.
Dcs- j
•?t<i gp
L
DE DE DE .309
Destro jada cousa. Fractus, a , um. Químa Quianhor.cond-
ne . Químa Quio-
cuiquísse.
Destroçar. Ou asso, as. Cunhonconóna, w/, Cu-
cuiquíssa.
Destruição. Vastatio, onis. Ocucuiquíssa, o//, Ocu-
nhonconóná.
Destruidor. Vastator, oris. Múca CunhoncOnones-
sa,íw, Cucuiquissíla.
Destruída cousa. Dirutus, a, um. Químa Quiacucuiquís-
sa.
Destruir. Diruo, />. Cucuiquíssa.
Desvanecer-se. Evanesco, />. Acupululúcà mu Pólu,
tf# , Acumínha já
Messu.
Desvariar. Deliro, as. Cutúnda riá Quilúngi.
Desvario. Delirium, //. Ocutúnda riá Quilúngi.
Desvariar nos pareceres. Dissenti o, />.
Cuimína iá Uomuquá,
ou, Cubalumúna riá
aquá.
Desubito. Repentè. Quiá Cutuquína , ou >
Quiaquilcngu.
Desvelado. Pervigil, //>.
Amubulacána , ou , A-
mussunglnJa.
Desvelar. Curam excitare.
Cuáluca , Cubulacá-
na , ou , Cussongó-
D*
DE DE DE 311
( Detesto. Nghi-zémba.
J Detestei. Ghi-a-zembéle.
Detestarei. Ghi-zémba-yza.
Detestar-se. In odio esse. Acuzémba, ou, Acuan-
ghibíla.
De todo. Omninò. Quiá ossolólo.
De trás. Ponè. Quiá curíma.
De vagar. Lente. Quiá cuféli féli.
Devassa. Otaestio, onis. Ocubána Jibánqui, ou j
Cucatúla Jibánqui.
Devassante. Outesilor, oris. Múca Cuibululéssa, ou,
Cucatuléssa Jibánqui.
Devassar alguma cou- Vulgo, as. Cuibulúla quiá Químa
sa. quénqui.
Devassar de alguém. Inquiro 3 is, Cuibulúla riá Múttu
quénqui.
Devedor. Debitor, oris. Múca AfFúca, ou, Mú-
ca Macónco , ou ,
Macóngo.
Dever. Debco, es. Cuaffúca, ou, Culeváia
Macónco.
f Devo.
Nghi-ffúca.
Devi.
Ghi-a-fluquíle.
^ Deverei.
Ghi-ffuca-yza.
Devcr-se. Debeor, eris. A-cufFúca, ou, Acule-
váía Macónco.
Devida cousa. Debitus, <7, um. Químa Quiaculevála ri-
ánguc.
De--
312 DE DE DE
Devidamente. Debite. Quiaculevála muónc.
DI .DI ... • DI
Dia
.*cr
DI DI DI 313
Dia santo. Dies festus. Quisúa Qyiá Sántu, ou,
Ria quilúnda.
Dia de semana. Dies profestus. Quisúa Quiá cala cála.
Diabo. Diabolus, i. Cariapémba, ou, Riá-
bu.
Diabólica cousa. Diabolicus, a, um. . Qiiíma quiá Cariapém-
ba, ou, Quiariábu.
Diadema. Diadema, <#/>. Ricolóa, ou, Quitúntu
riá Ngánna ojíclii.
Dialogo. Dialogus, i. Masúi já Attu Maiári,
ou , Máca riá Attu
Maiári.
Diamante. Mamas, *»//>. Ritári quiazéle qujijéne,
ou, ÍUtári quiafmu,
Diante, ou deante.
Pr a. • • ("upólu, ou, Tuáména,
ou, Cu Méssu.
Diante, id est, cm pre-
Coratif. Cupólu cuá Attu., ou;
sença. -
Cu Méssti já Attu.
Diámcira. >
-'-•fJOf .23U..i OÍlM , Bw,;'A •- Cupólu, ou,'Cu Mes-
su.
Diarrea.
-um !;ff;p.n,r.-i».) biuJJ Dejluvium uentris. H áchi rja Cunéna, ou.
-3?2U3EÍ|jp c , oní) Jiciírsu. '
Diccioilario. Vuabolarium, //. Livúlu riá Culúnga pá-
Ia Cuzuéla q'uiam-
bòt.
Dictados. Dicterium , /7. Jipánco.
Dieta. (
* ■ *•*, v !jr<t| fíDi,cta, , ;r 0'.U- ■ Ocúria caíeli. ...
Diftamada cousa. Infâmia uotatus. Qiiíma Qiiioffumáne
bándu óssu.
Dcf.
DI DI
3i4 DI
Piffamar. Infamo, as. Cuffumána iaiíba, o»,'
Cussanzumúna bándu
óssu.
f DifFamo» Nga-fRimána.
Diffamarei. Glii-fFumána-yza.
i Diffcrcnçarci. Ghi-rifFanganá-yza.
Dif-
DI DI DI 3:ty
Difficultosa cousa. Aràuus, a , um. Químa Quiacumufiun-
du , tw, Quiacuqui-
yisé.
Diminuo. Nghi-tebunúca.
- Diminui. Glii-a-tebunuquéne.
Diminuirei. Ghi-tebunúca-yza.
Dis-
DI DI T>I 3^7
Discípula. Afama a, <c. Scíbulu guá Mug'áttu
0#, Bambála .iá Mu-
g'áttu.
f Disciplino. Nga-lónga.
^ Disciplinarei. GJii-lónga-yza.
Rr ii D»-
3x8 DI DI DI
Disfarçar-se, Habitum mentiri. Acuriéba, <?«., Acutcte-
quéja no quizuátu riá
macútu.
Dis-
•!. i ri "H.
$
DI DI DI 3,9
Distincção. Distinctio, onis. Ocussoqueléssa.
Distinguir. Distingido, is. Cussoquelsíssa.
r Distingo. • •••••••••• Nga-ssoquelésâ.
■< Distingui. Ghi-a-ssóqitèlésse.
^ Distinguirei. • ••••••••«« Ghi-ssoqueI<fssa.
Distinguir-se. Distinguor, eris. A-cussoqueléssa.
Distingi r-se. Colorem perdere. Acuquitequé, malé ri-
cóa.
Distincta cousa. Distinctus, a, um. Quíina Quiamussoquií-
Icssa.
Distlnctamente. Distinctè. Quiacussoqucléssa mué-
ne.
Distracção. Divagaiio} onis. Quilúngi Ocupululúca
co Ima ianuiquá. -
Di st ra liido. Distractus 0 a, um.
f •• ■ Quiliíngi Amupululúea
q'uiavu.
Distrahir. Distrabo , is. Cubánça Qiiíma uomu-
9 "4. , Cutundála riá
Qiiiltíngi.
Distrahir-se. Distrahor, eris. Acubánça Qu/ma uo-
muquá Acutundála
riá Quiliingi.
Distribuição. Distribiitto, onis. Ocuanunúna , ou , Ocu-
barúla.
Distribuidor. Di st ributor , oris. i«'I
Múca Guanununéssa ,
ou, Cubatuléssa.
Distribuída cousa. Distribuiu s Qufma Quian\«#mn4úÉ,
ou , Quiamubatúle
çfuiávu.
Jfí
Di s-
}ao Dl DI DI
Distribuir. Distribuo, is. Cuanuniina, ou , Cu-
batúla.
í Distribuo. 'Jga-nunúna.
Di-
DI dt DI 321
Divida. i DebitutVy . . Fúca, Jifúca, ou t P.i-
cónco, Macónco.
Dividida cousa. Divisus, a , um. Químa Quianunúna, tw,
Quiamubatúle.
Dividir. Divido, is. Cuanunúna, a Cuba-
túla.
' Divido. • • ••#•••••• Nga-batúla.
< Dividi. Ghi-a-batuléle.
Dividirei. ••••••••••• Ghi-batúía.
Dividir-se. Di vi dor, cr is. A-cubatúla, ou, Acua-
nunúna.
Divina cousa. Divinus, »w. Químa riá -Ngánna
Zámbi,í?«, Químa
Quiaquimáfaa guézu.
Divinamente. Divine. Quiacuquimána guézu.
Divindade. Diviniias, «tf/j. Zámbi Ngánna guéttu
gué.
Divisão. Divisio, tfwÀr. Ocubatúla , ou, Cuanu-
núna.
Divorcio. Divoríium, //. Ocuanunúna Macása ,
> Ocuriguanunúna
Macása.
Divulgação. Promu/gatio, iw/V. Ocufíumána.
Divulgada cousa. Tromulgatus , a , QuiafFumána q'uiávu.
Divulgador. Promulgator, íw. Mrica Cufrúmanéssa ,
Cuambeléssa bándu
t* ne bándu.
Divulgar. Promulgo> rfj-. Cufíumána, Cuainbéla
jiddndu jóssu.
Di-
32i DI DI DI
^ Divulgo. Nga-fFumána. .
r Digo. Nghi-ambéla.
L Direi. Ghi-ambéla-yza.
DO DO DO
Ss Dô-
IH DO DO DO
póí>rd.<mf up c- nO Dúplum, /'. Ocucuriquíla , 0//, Quiá
.loi '.olaiiiP e w aiári.
Poce. cousa. Du/cis, et í. Químa Quiatogála.
Docemente. Dulcè. Quiacuatogála muéne,
>IoiuD , Y.à . 'l
Doces. , Bellaria, cr»w. Ndóze, Jindóze.
Dócil cousa. Doçilis, et /?. Químa Quiaquiliíngi.
0», Quialónghe.
• • • • (• •
Documento. Documentum, i. Oculúnga , ou , Mu*
iíSV-f.f cánda.
DoÇúza* Dulcedo y inis. Cutogála, 00, Ocúfo*
gala.
Doença.. C ,j Morbus, /. Uh'áchi, Mah-áchi.
Doente!cousa.,; • .• JEgrotus, a, um. Químa Quiah'áchi.
Doer. Dole o, «\r. Cucáta , ou , Cuq'uiaó>
quicáte, ou, Cussea*
-UJlO t v* t oi . ;
tila.
-yiIgmD t \mt *!jj;r r
Doer a cabeça. Caput dolere. Cucáta Muiúe, ou, Cus*
sentíla Mutue. -
Doer a garganta. Dolere guttur. Cucáta Muínu , tff»!
i' r. • u*
Chíngu , ou, Qui* |
.rfyihigmjd-ifK > quiléngu. .
Poeç a barriga. Dolere venter. Cucáta o Mála , Wj
-nuaA t .w j*" !ii'r>if Cussentíla Mala,
»
Doer os pis. Dolere pedes. Cucáta co Ináma,
.!';);USÍKp o BDljnúrJuJ Cussentíla colrám*
-ÒQ s2 VO'
DO DO DO 51?
:
Dolorosamente. Dole»ter, Qu acugindóIo íuíwpÇ
Quiacuq^ianquicáte.
çDomestica
ç > /.1»|cousa.
.17)./ 7 ': •. J Domesticus, a, //;«. Químa Quiaribáta, ot£±
.uíiup!/in ip Quiàmulóngne.
Dompsricar^ Cicuro.i uzs. . 1 «W \A.\
- Cu!
ónga,g^J%:in,0a
.Vi™,
Domesticar-sé. Mansuefio, is. Aculónga Ribáta.
Domésticavel cousa. Domabilis, et /«?. Químa Quialtínghô' Ki-
.ijliup i/i r,? j&juJ-
báta.
Dominiída coussi' Subactus, Químa QuiaubíeF/1]®^
Jittòsip sliq
Quiacubuquíssa q'ui-
.Bsàsiílg/í • •••••«••«• ávu
- .o:in:iCÍ i
Dominador. -
.o; jrim-B-i.-iJ Dominator, cr/j. Múca Cufòum&pg^çu\
Múca Cutu missa, oâ,
Cubuquissíiãnpoêb \
Ngáuna Ojíclii. ..
.XV,\ {"W»WtòC\ Az-nrrno^l
dominar. il» Dominor, <7;v>. Cutumíssa , ou, Cubu-
quíssa aquá , ou, Cuf-
fuíma Ojíchi.
•oíi Ss ii Do-
3 26 DO DO DO
Çomiiigo. D/Vx dominica. Quiá Domingo , 0;/'
«foilipí 'pUDshlp Qiiisúa riá culúnda.
Domínio. Dominium, ii. Ocutumíssa , í?« , Ngiín-
■ V'.. Jp :h-i<:/ na riá Ojíclii.
Dona j - jA cst, senhora. Domina, <?.
Ngánna Mug'áttu riá
rUJuD , tt<4 , 60! óchi áe.
Donde. Undè. Quuébi, 0», Quévi.
Dono, id est<5 senhor. Dominus, i. . Ngánna RiáJa riá Ochi
*1 irntflcrn o rri i
Donzélia. Virgo, inis. Quilúmba , , Mo-
5 v*f r"?ff fi-i r'' N
nandérighi iv'ánc'i.
Do que. Ac. At que. Quiánhi, ou , Co úchi.
.í..- :: íl::j
Dor. Bolor j oris.
, on'um v PiiiJp Dólo Jindólo , ou f
.w&lM KVJWÍ:
.oup'3 onÒLM 6 "■' £ Qlúiánqui, ou, lírifc-
ia.
Dormente cousa. Torpidus, <7, //w. Químa Quiazéca, ou,
iii.;
Quiaecále muQuifô
Dormida Coi&a. Dormiens, w//rjv Químa QuiaÃuzêcá
q'uiávu.
Dormidor. Dormitator, Múca Cuzequéssn, ou,
Cucaléssa ne Quílu.
Dormir. Dormio, />. Cuzéca j ou , Cuiéch'
-iu'p níçxijf. íu» iiC) pala cuzéca.
f Durmo. Nghi-zéca.
*' Dormi. wut»C!
\ { .á&ir-u:.,.) M Ghi-a-zequéle.
^>Dormirei. . -n !iO Ghi-zéca-yza.
~ .ybxjQ r.nuBQ/1
JJormir-se. Dormior, />/>. A-cuzéca , ou, Acuté-
-tirJuD ( v.ft { r, ?.':rr;
chi pala cuzéca.
-iuD evu» < fcupB r.** up
.irbijO juniui
-oCÍ ii è2 Do-
DÓ DO DO fi*
, I Dotada cousa. Lotatus, a, um. Químa Quiandotále,<w,
Quiamubána. dote.
• fI( *F v c» fí' rfi"iiT
Dotar. Doto, tf J". Cundotála, o//, Cuba-
na dote.
f Doto. Nçhi-ndotáJa.
o
< Dotei. Ghi-a-ndotaléle.
^ Dotarei. Glii-ndotála yza.
Dotar-se. Dotor, tfr/V. A-cundôtáIa , «w, Acu-
.•», tuV ta bána dote pála cur
t
casala.
[ Dote. DtfJ" , £?//>. Ocundotálaou, Dóte
muéne. . .
Douda cousa. bis anus, a, «;«. Químa Quiarilági, ou,
xá Quiaqijisóinba.
Doudaménte. Insanè. Quiacurilági muéne, ou,
r
I /« C1 I ^ • Quiaquisómba mu£
ne.
poudejar. ■ f Jus; avio, //. Curilági, <7.7, Cutondáia
riá Quilúngi.
Doudice. bisam a, <e. Ocurilági , H'áchi riá
i
Quilúngi.
Dourar. "u biauro, as. r • ' ;;CT
v-uiquica oru, ou, Cu-
báca oru.
Dous. Duo , du<e, duo. Quiári , Luiári, Iari*,
Maiári.
Dous dias. Biduum, //. 1
Isúa Maíári." ° 'l,a
Dous annos. Biennium \ ii. MúFii, ou, Múvu Ma-
iári.
Dous mezes. Bimestris, />. Jibégi Jiári, Béji
-iJCX maiári.
Dous
I
yi8 DO DO DO
J)ous tantos. Duplus, a, um. Cucuriquíla luiári.
Dous vinténs. Denarius, ii. Jivintém Ji.íri , Vin-
tém maiári.
DU DU DU . i .11. >
-«D t t-inO KOlUDliJ
.mo
Duas vezes. B/V. H'úmbu luiári ia®*
r llBi . ;:i.v '
vímba.
U'l
Duas noites... Bwoctium, /V. Maussúcu Maiári.
Duodécima cousa.. ,. Duodécimas, a, »«. Quiiamuchicúnhi
IJVIJj'. tV<J , :: I! '
ri , ou, Químa Qyia"
.nni
cúnhi ne aiári.
iftS t *- ;T. ^L AX t úVamVà. .wsbin 2«r'G
«hhicitt
Du-
sucQ
DU DU D17 327
Duque. DuXyC/s. ■ • • T)émbu , , Diíque
muéne, Ngánna riá
Ochi quiáe.
■ V-V L
Dih-
33° D IX DU DU
f Duvido. iNghi-ffúnda jipáta.
s Duvide í. Glii-a-fíunda jipáta.
rei. Ghi-fFúnda jipáta.
Duvidar-se. Dubitor, aris. A-cuffúnda jipára, í//,
Acuanghicuáta jipi-
ta.
I
Duvidosa cousa. Dubius, <7, Químa Quiaffunda ji-
páta.
d
Duvidosamente. Dubiè. Quiacuffúnda jipáta
muéne.
Duzentas vezes. Ducenties. H'áma quiári iamuvím-
ba.
í Qn/lj
Duzentos. Ducenti, d?, H'áma jiári, ou,
ma Maiári.. r
Dúzia. Duodechn. Cúnlii ne iári.
.o hissmã
* . EC EC EC
uA
E, conjunção. Ef. ^r. At que. Ne.
Eclipsada lua. Luna laborans. Bégi Riaffulumána, ou}
, ' - p <v, o Bégi uamucuáta ji
M >ii í"Vvclr- Ii->0
1 Mavúndu.
Eclipsar-se o sol. Sol defici. Luánha Riaffulumátfi
ou , Luánha uamu*
àgiuprD ( < ;; j
cuáta já Mavúndu.
Eclipsar.. Obscuro, as, aiffulumána. ^
•: a . n.\ cí. r f:-; kG.
Eclipse.: Eclipsis, //. DcufHilumána, ou, Cu"
vúndu, Mavúndu.
Eco. Echo:, us. lísui riá Ricungu.
•íiQ Edi-
ED ED ED 33'i~
Edificação. ;0 Exemplum, /. Mulónqui, Milónqui,
BiRei. r£> í:. .ij; Rcx, g/V. i , '.UÍW v Muáni Pút NgánnJ
Saéttu,
uéttu ou,
.ffAnmnQ Íjíchi.
•jíchi.
u?òg'/? 9h EÍÍ;3 -■EÍ i
-ÍL3. ir'»EM -ii •"< EM EM
•suúum crcíijl
Em-
EH 1EM ;E;W
JimbrulhMa cousa; '«O 7nrolvtuf y á , urru v Químa Quiamoffdw;
v
; * .uztibM ou, Quiamubóte.
r
T Emcn*
EM EM EM f|?
Emendar, id-est <Icas- i Animadverto, íjv. • ".«Y' Cubéta pála Gtthilóng^TÍ
., tigar. .
■ y . -:V. ( pri.J uD .feban f,ú'I
Emendaveh cousa. : Rmemlabilis , et le. Químa Quiacurilónga.
-rr.'3
Vv Em-
34p EM EM EM
Empenhada cousa. cnnis vclalus. Qiiíma. Quiamussubú-
que Issa la.
£)mi
-iilí vV
EM EM EM 341-
Emprego. "Niga-cála ne MufFúnu»'
.^r^Ioíe-R-illt)
.r.T.V-r.flòcM-iíli^
-rrí3 ii vV Eu-
EN EN EM! 34 j
Encadear. Catetie, as. Cubica Ricúmba íw
Cubánca Ricúmba.
^ Encaixarei.
Gli i-boquéssa-y za.
Encalhar. Hareo, ^x. Cucuóca, <w, Cuimána,
«- iv...r. ■'Cl .<J . ",0 . »lV. -V.» V
-i"1 -y.ilfL ( ,.v ou, Cucilátáv
í Encalho. ••••••• I • Nga-cuáca.
•fj (V.Ú •iT. {» «vr t>>v> b
.-irjoizznd
Encalhei. :, d
Ghi-a-cuaquéle.
Encalharei. • •• •. *. ■. Ghi-cuáca-yza. ^
Encail-ando. • , ,> Haréns ,• entisí • • •
Quinghi-Cuáca, ou >dsjõ
Cucuáca.
Encaminhada cousa. Ductus, ^ Quíina Quiá cu endossa ,
ou, Qiliarnútíínibulâ
Ngílla q'uiávu.
Encaminhai. •••"- '! ;
Cuendéssa ;'ou, Cumu-
.v am • v j?' támbula Ngílla, i
. Encaminho.
* '.Tvíivíftti!» tt&mO Nghi-endéssa.- _ i
"S Eneaminhei.
Ghi-a-endèà&ffe
^ ^caminharei.
- ».';J Glii-andéssa-yza.
En~
,44 EN EN EN
Encaminhar-se. Ducor, mV. A-cuendéssa - ou, Acu«
támbula Ngílla.
r Encar.ejo. Nga-bintaméssa.
En-
34 6 EN EN "EN
Enchente de maré. Maris accessus. • • Jinvúla Jcsála.
i Encherei. Ghi-saléssa-yza.
~r:H £»
EN EN EN 347
Encommenda. C.ommçndatum, i. Ocugingoloquéla , ou
Oculuíssa.
Encommendar. Commeudo, as. Cu gingo!oqué!a , ou ;
Culúíssa.
f Encommendo. Nga-gingoíoquéla.
<| Encommendéi. G Jii-a-gi ngoloqiiclc.
V Encommendarei. Ghi-gingoloquéla-yza.
Encommendar-se. Commeudw, ar is. A-cugingoIoquéla, ou,
Aculuíssa.
Encommendar o defun- Pr o defumo exorare. Cugingoioquéía , ou \
to. Cussambeláffa , ou,
Cussarabéla Defunto.
Encontro, Occursus, us. Ocutacána mu Ngílla.
Encontrar. Offendo, is. Cutaçána mu. Ngílla,
ou , Cutacána Qui-
bucánu mu Ngílla.
Encorpada cousa. Corpulentus, a , //>;/.
• V »\ - , ^ Químa Quiaboquéssa
bu Mucútu.
Encorpar. Corporo, as. Cuboquéssa bu Mucií-
tu.
Encostada cousa. Nixus, * , um. Químa Qiiiacliaminc-
na cu pariélu.
Encostar. Applico, <7/.
Cucharhihèiiá, cu Múc-
c'i.
í Encosto.
' " ' ' • ' <WC ^ghi-chaminéna.
< Encostei.
Ghi-a-chaminéne.
(Encostarei.
jhi-cliamihéna-yza.
Encostar-se. , eris. -i-cucliaminena emué-
ne, cu Múcc'i;
Xx En-
343 EN ÉN EN
Encovada cousa. Obrutus, a , um. "Químa Quiacuffaquéne
bu Ricúngu.
Xx ii En-
15° EN EN EN
Endurecida cousa. Induratus, a, um. Químa Quiamucoloco-
téssa, c/í, Quiacólo.
:. i i •1 .tu '"ttt -
-na ii . X Eu-
EN EN EN 35-1
Enfastinr-sc. Fastidio, is. Acufachiála, 0//, Acu-
mubuíssa emuéne ,
Acuanghibíla.
En-
3 Si EN EN EN
f Enfio. Ngu-zuíla.
t Enfiarei. Ghi-zuíla-yza.
Enfraqueço. Nga-ibíla.
I Ghi-a-ibilíle.
■< Enfraqueci.
L Enfraquecerei. Ghi-ibíla-yza.
Eu-
35-4 EN EN EN
1
Engenhosamente. Tng,eniosc. Qiiiaquilúngi muéne,
ou, Quiacutóno.
r Engolfo. Nghi-bóba.
í Engolfarei. Ghi-bóba-yza.
Engordo. Ngu-néta.
Engordei. Ghi-a-nétc.
Engordarei. Ghi-néta-yza.
Yy ii Eu-
358 EH EN EN
Enriquecida cousa; Di tatus, a, um.' ; Químa Quiáwtfa: |
Enrodilhada coiísa.' Itrvolutus, a , um. Químa Quiaunhínque, f
<w , Qinabóte,
Enrodilhar. Inuoho, /V. Cunhínga ,Gubóta , m,
..liofíM 'ti Cuvuzacána.
(' Enrodilho. ' ti Ngu-nhínga.
•\ Enrodilhei. Ghi-a-nhínga.
■buUOJ • J*lHu H
"• Er.rodiiharoi. Ghi-nhínga-yza.
Enradilliar-^e. , ínvolvor, eris. A-cunhíngaAcubóta,
fcsTB ou , AcuvuzacajM .
emuéne.
líDi
Enrolais Globo, as. Cunhínga , ou, Cubo-
ta, ou, Cuvuzaca'»?. |"
.OJtpi:'. : / 1 ['
Enrolador. Globator, 4>w. Múca Cunhinquéssa,^,
Cuvu^canéssa. (,
.S'1 < ■ j i
fenroupado. Imíutus ,a\ um. Quiazuáta, ou , Arait I
zuáta o Mucútu ds;
:
.ir.'Â'-:ip um ríkuoi su. ' ■
í
V -u3-
En-
360 EN EN EN
,ç Ensopo, i Nghi-bóba.
C Ensoparei. Ghi-bóba-yza.
En-
I
EN EN EN 361
Entcrhecer-se. Moveor, èr is. Acucua'ta H'énda cu
Mucc'ima , ou, Acu-
q'uianquicáti.
Enternecida. Motus, a, um. Quiacuáte H'énda , ou,
Amuq'uianquicáti.
Enterrada cousa. Defossus, a, um* Químa Quiaffuqufoe ,
ou, QuiafFúngílò.
Enterrador. Humator, oris. Múca CufFuquenéssa ,
ou , Múca Cuffun-
gíla.
Enterro, ou enterramen- Funus, eris. Ocuffuquéna riá Miíttu
to. Uáffú, ou, Ocuílun-
giléssa.
Enterrar. Humo, as. Cuffuquéna, ou , Cuf-
fungíla.
f'Enterro. Nghi-fFuquéna.
"S Enterrei.
Ghi-a-fFuqucnéne.
^ Enterrarei. .
Ghi-fRiquéna-yza.
Enterrar-se. Humor, rfr/>. A-cufTuquéna, ou, A-
cuffungíla.
Enterter. . D et itteo y es. Cucuquinghíssa, ou, Cu-
lelequéssa.
Entertenho.
Nghi-cuquinghíssa.
S Enterti, Ghi-a-cuquinghissíle.
Enterterei,.
Ghi-cuqu inghíssa-yza.
Li*. «
Entértimento. Commoratto, wmj. Ocucuquinghíssa , ou,
Oculeléca.
Entibiar-se. Zr/gí?, fj. Acutalaléssa emuéne.
Eu-
562 EN EN: EN
Entoaçao. i Concetus riust Ocumateca: pila Guto-"
'UdA Drni'opuM gliéla o Muímba.
.i - ■ :
Entoar. Comino, is. Cutoghéla q'uiambót o
t**fBbaò'7: . uDnibC Muímba,.
„ . Jwiu nr:';: tu;
bntornart Ejfutido, is. Cuchamúna.
_ i;pii . *.•< ' r. '') ^ < -.ftx
Entortada coUsa. ,.(N' Obliquas , tf, Químa 'Qmabeng^icies-
sa , , Quiacono-
, Cí^rtsupt)''1 ) B:- ;</! nána.
;/I - v.v
ntortar. Obliquo, tf/. Cubengheléssa, ou, Cu-
conanána.
jujltM àii saàupirfiircO ■xm , - \unv\ Xio;nciJ3Jn9»Q
Entrad^ .coiifa. ; . T bitratus, tf, »/5/. Químa Qiilaboç^/a
.B's2-'l3 q'uiávu.
•í Entro. . . . Nghi-bocòla. .
J _ . .ií i.1
■< Entrei. Glii-a-bocóle.
n.' 2ni t'íi>- ; ' • •
<- Entrarei» • • ^11
Ghi-bocola-yza. -l!
f Entretenlio. Nghi-cuquinghíssa.
r Entrevenho. Nga-calábu.
< Entrevi. Ghi-a-calábm
' Entrevirei. Ghi-calábu-yza.
Envolvi, Glii-a-nhínca.
1
í Envolverei. Ghi-nhínca-yza.
J
EQj EQ. eq. ;
í'::cX < ÍÍÔÍEO r> te) | oxi.'; < Bvoma
E quando não". [ J»; aliter. Se cána, ou, Anga cí+
-.t/oíuouD
. .| tóòp
* uenòM na, ou, Equi cána.
Equivalente ^oys^. JEquhalens, arf/j. Químa emuéne quiné-
ma ne uomuqua.
Equí»
-jjíí
EQ. EQ. E(
l 3*7
Equivocar. AZquivoco-, as. ■ jCutondála , ou, Químá
Quiariffangána.
ER ■ ER a. ER • •
!l Errarei.
w • Ghi-tondála-yza.
I #7 fiv '
Esbofeteada cousa. Çolaphis casus, a, um. Qníma QuiamutániW \
la Luh'úchi , ou,
x... Lucúcc'i.
Esbulho. • NgKi-zuíla.
•ta
Aaa
37* ES ES ES
Escachar. Abscindo, Ar. oiquissocomónn oQiiif-
fúba IíTúba.
Es-
E $ ES 373
Escangalhar-se com ri- In risuni dissolvi. Àcucoléla Aííil\'áh'á ,
zo. 6»// , Emuéne Acus-
sangulúca.
Çf f }
Escapada cousa. Elapsus, a, Químa Quiamubiilúca,
0» , Quiamulcnca
q'uiávu.
Escapar. PJabor, eris. Cubulúca, t?.v, Culcnca.
í Escapo. Nga-bulúca.
"1:1 ■ » .. • . .
Escapei. Glii a-bu!úquc.
vEscaparçi,' • • • • • ••«'• • Giii-bulúca-yza.
Escapando. Evadens, entis, (Juinghi-buliica , «?« ,
jfíni idnihpy éiliC- No Cubuiúca.
Escárapcfâ. Jurgium, ii. Jibuía, o», Jivúnda.
'éscaravclha. . Claviculus., /. Capilccu.
Siiijvii/') r,ctri::'JU'j(
Escarlata. Ostrum, /, Ocucussdca , Mulcli
< >•« i ". íi f; - ) roulv. ocucussúca.
Escarnada cousa. '.i Excarnificatus, </ ? um. Químa Quiacutomòna
Jichítu.
sSfl^u9{«* r fc.bnba: •
Escarnar. Excarnifiço, <7j. Cutomóna Chícu, wa
-W) < Stfà RJfitfJfiçO Jichítu.
Escarncccdor. > Der:sor, or/x. Miíca Cozombaléssa ,
"òioo sjçnifcjip ÇT-JIJJ' ■ f«., Múca Gujipáta.:
•wv> V
Escarnecer. .i:' Derideo, es. Cuzombála , ou, Cuji-
: {> r.-r-"- ( .m < *< • .. . páta A,ccu,
Escarnecidaifcousa,-' Ir ri sus, tf, Químa Quiamuzombá-
.ilòi le,, Quiamujipáte.
Escarjfccimento. Irrisio, Ocuzombála, w, Ocu-
jipáta , ou, Ocubán-
-W «nòIO.fo »j8ft-)2ví' ca Zombária. .
•L vJ&iU
.M iiíj iil
Aaa ii Es-
374 ES ES ES
Escarnéo. Tehisio , ow>. Ócujipara , ou , Zom-
baria.
Escarrado.fr Excreator, Múca CucoliMna, Cue-
cala ne Quichínda.
Escarrar. Excreo, <7x. Cuco!i'óna, Cúta Qui-
chínda riá túllu.
Escarro. Excreatio, onis. Quichínda, Ichínda.
Escascar, v/d. esburgar. Cucatúla Quiáncu, Iin-
cu.
Escassatousa. Parais■, a-, um.- Químa Quiacámbi, «y,
Quiatené.
Escassamente. Parce. Quiacucámbi muéne,tw,
Quiacaquitecé mué-
ne.
Escaceza. Partiras', ãtis. Ocucámba , Ocuecála
%
» O iatúl, , Matuféli.
» • » V\> ^ \ 4 L v
Escavador» Cavator, w/j. Múca Cucandéssa, »
Rabmoyj^T.Usp r, :• ir> •iw <1» t xw^;vy.Vy.a^v.'\ Cuffittidcss*. bócljii
Escavar. Excavo, tf j. Cucánda , ou , Cufíunca
ttfc . .«niríD r-' ■ -iv. Móchi.
Esclarcccr. Lucêsc», /V. Cuamáta cuzéla , ou,
, • scffii! r.-.!'■ .'' VM f tQlV^O. Cutanhíj-ihã» y> ■ ■
Esclarecida cotisa, Lucidus, tf , Químa Quiamáte cuz*
' ) c • ' la.
Escoada cousa. Effusus > a, um. Químa Quiamuquénsa,
-Mrnosi /.*•:r.i(■ O k'rtihi£ •H\V. ç Ti , X\\\\'V\ Quiamubíté cu Mu*
.wjxjijwmíiuèv «M* • lóli.
Escoar. Effunâo, /r. Cuque usa, ou, Cubúa
cu Muléli.
Escola.; - :/>
Schola, Mcinsu riá Culónga pá-
Ja cugía»
_,tt ;; -rt
ES ES ES
, }7$
Escola do ler. huâus~élementarius. Chischóla ria Cutánga,
ne Cussonéca.
-c 3
Es-
'$-6 ES ES ES
Escondedor. Occultator, tfr/V. Múca Cussucquíssa, <?//,
Cussuaméssa.
$£scondedouro. Latibulum, i. Quiríri riá Cussuéca, aaj
Riá Cussuáma.
Escosdedura. Absconsio, «wÀr. Ocussuéca, <w, Ocus-
c Vft . R??r3)tWAI.J íiOI!LÍ suama. ' ;
Esconder. Abscondo, />. Cussucca , o», Cussuá-
ma.
f Escondo.1 Nga-ssuéca.
■n Escondi. Ghi-a-ssuequéle.
'f .
^ Esconderei. Ghi-ssuéca-yza.
Esconder-se. I.ateo, es. A-cussuéca;, o«, Acpi*
s.:."z-
suáma émucncV
Escondida cousa. Absconditus ',"a > um. Químa Qui'aniussu<?ca7
ou, Quiamussuáma.
Escondidamente.! Ciam. Quiacussiiéca muéíic,
-w p IVJ:..,Í:ís:. .
ou, Quiacussuáma.
.oyfc
Esçonjuraçao. Adjuratio, «w/j-. Ocú:a Marcssáõ y ou,
-W p&uwra R1Ò2 9U3fitljP
MuMmoe.
EsçQiijurar. Cúta Maressáo OU i
ron/Vr , vwj , BilonnfnnD
-iu£) tw> , fbnuliO Ciíia MulómBe.*
Escornada cousa. yi>;' ?0TW* ictus. Qiiíma Qiiialuéca "c
{cr^hr,rn0i0íiiQ r,rtúu£) . \\ < XVAuYunv.^Wb \
-mòlul. vòluQ t ^ 111 V cuta Binga.
*»l\44
EscomartJfíic!) < sd Gjr«« petcre. Culuéca, ou , Cúta Bin-
-íO <v.Q , miO .XVk , QlW.WttsvV Sa* '.'>0523
''
Escorpiâo.iinó : 7i . : Scorpio, w/x. Jiínca, Jinghínca.
Bécorraihas;) ir.7.1 C Dejiuvtitih^HV -hótu, jíàótu. •
.adínòlilA. todmòl
•«3 Es-
ES ES ES 377
Escorregar. J.abor ,-eris. 'Cuchíngica, «j/z-, Curi-
b.í Ia.
if Escorrego. Nghi-chíngica.
Escorreguei. Ghi-a-chingiquíle.. .
V Escoricgarei. Ghi-chíngiça-yza.
Escofrèr.1 • ' /;
Defluo is. Cucungijlúca, ou, Cu-
c
.[ íj.ífí zála quinéne.
Escova. Peniculunt, /, vel jtí*- Quiésu,
, arum.
.MKsniSÊOÍuqinMa
-Escovar.
. íínji* /.. Scopis extergere. Cucómba , Gucómba
Mónsii ne Quiesu.
Y Escovo.' Nghi-cómba.
•MGU£ ..
< Escovei.
I •i.lugúS&Blup tr:; [-,l Ghi a
- iéateri.r. 4 - i.
L Escovarei. . Glii-cámba-yza..;., , ;I
•f!i; r: -u.)
Escovar-se. Scopis extergi. A-cucòinba emuéne ne
Quiésu.
Escoucear. Calcitro, /?/*. ' : 'I
nn (• * Cúta Quissénde, Issen
de ne Ináma.
Escrav;;. Ancilla, " Mubíc.1 id Mí'g"atiu. :
* ' • ». . IJ' tI 4 f'
Escravo» Mancipium, //. Mu bica iá Riála.
;
Estremeiife> rb. O Excrementutti', \ Tlígi; 'MáiM1- '— 3
tâ*' iP síuir/ju! > • ■ .inraa no
Escrever. Scribo, Cussonéca cu Mucan-
da.
>8
Es-
378 ES ES ES
f Escrevo. Nghi-ssonéca.
^ Escreverei. Ghi-ssonéca-yza.
Escrever-se. Senhor, erií. A-cussonéca emuénecji
Muc.inda.
.r.b
Es-
ES ES ES 37^
f Escumo. Nghi-catuía-quiíFóJu. i
■< Escumei. GJii-a-catule-quifíuIu.
I Escumarei. Ghi-catula-yza-quiflulu.
Escura cousa. Obscurus, a, um. Químa Quianvúndu,
Qulamuflulumúna.
Esçuramente. Obscurè. Quiacunvúnda mucne/
ou, Qiiiacufiulu mu-
na mucne.
' . V, -
Escurecer. Obscuro, as. Cunvúnda, t?//, Cuffulu-
múna.
Escureço^. Nghi-nvúnda.
1
Escureci.
Ghi-a-nvúnde.
Escurecerei.
Éjp £i
Escurecida cousa. . Obscura tus, <7, *#/. Químa Quianvúndu,
Qu ia mu íFu lu m ú n a
q'uiáyu.
Escuridade. j;i Obscuritas, Ocunvúndu , ou, OcuP-
fulumúna.
Escuro. Tenebra, Nvúndu, Jinvúndu aviil.
Escusa. Excusatio, onis. Ocuritáta , ou, Ritáta,
• i • .\y i 0 » i .*v Matáta.
Escusar." Excuso, Guritáta, Cuáta rita'ra,
Cúyza ne Matáta.
f Escuso.
1 Nghi-ritáta.
í/.i
Escusei. aã
Ghi-a-rítáte.
^ Escusarei.
Ghi-ritáta-yza; d
Escusar-se. Excusor, ar is. A-curitáta, ou, Emu-
éne Acuyza ne ritáta.
Bbb Es-
580 E S: ES ES
Escuta , id es*/., espia. F.xphratar, í>r/x. Múca Cubulacan<?s<a,
pala cuia cutánca.
.aluno «' • « • i ■ • • • •
Escutar. Ausculto, Cubúla cána , ou , Cue-
cála Ciivvua.
Bbb ii Esr
ES ES ES
r Esmago. . Nghi-chína. .
< Esmaguei. Ghi-a chinéiie.
I Esmagarei. Ghi-chína-yza.
t Espalharei. Ghi-mangugiúca-yza.
■\ Espantei. Ghi-a-tucumúque.
Espantarei. Ghi-tucumúca-yza.
Es-
KS ES ES 3%
Espantosa cousa. AdyniraUlis, et /t». Quima Quiatucumííca,
tj//, Quiamululúla.
Espantosamente. Mirdbiliter. Quiacutucumúca mijé-
ne, , Quiamululú-
la muéne.
Espasmo. Spasmus, u Ndól iaienéne, ou, O-
cussentíla , o/í , Ocu-
ecála ne Ndól iaie-
rníne.
Especie. Spectes, ei. Fitíu, ou, Quífía.
Especial cousa. Peculiar is, Químà -Quiafitíu ién-
qui, Qiiíma Qiiia-
cassucquélc. ,
Especialmente. Peculiaritcr. Bénghe-bcnghe , o// ,
..
l \r\j «V \. o C. ' r •. Quiacassuequéle, ou >
Quiacutatulúlà "nniê-
nc.
Especificamente. Disiinctè, Quiafitíú Qulénqui mu-
éne , ou, Quiacuta-
tulúla muéjíp,-; -
Especificar. Distiuguo, />. Cugimbulúla , , Cu-
tatuiúla..
Espectáculo» Spectaculum, /. Cubánca químaCupóIu
já Attu avúl.
Especulação. Sbeculdtio<?///>.* Ocuchingancca q'tíiaW
bót, ou, .Qç^Wiiça
q'uiambót , Dunefii
»B\V f I. • • • • • riá QuilúhgK J
Bspecufcdcuv. ' Specu/ator-, Wív Múca CuchingaWty^&í
saq'uiamb/)t<?«, Cu-
bançéssa q'uiambór.
Especular. Contemplor, *r/x. Cuchinganéca, ou} Cu-
bánça.
-23
Es-
386 ES ES ES
Especulativa cousa. Tbeoricus, a, »>«. Qu/ma Quiachirigané-
que, Dúnghi ria Qui-
lúngi.
Espero. Nghi-riéla.
Esperei. Ghi-a-rieléle.
Esperarei, Ghi-riéla-yza.
Esperar, • -JU"> .. . Expecto, *r. Cuquínca, cw, Cuquífl-
-1?! . *.!u'p RH Sa-
:>> ><JffiííiiiVp •>».«r,d
u'.) t íA t nirlouD
,:?i.:.d
43 Es-
ES ES ES 387
r Espero. ! Nghi-quínca.
< Esperei. Ghi-a-qu/nquc.
Esperarei. Ghi-quínca-yza.
Esperando pela tua vin- Adventum tuum expe- Quinquínca Ocuyza eié,
da. ctais. 0.* , No Cuquínca pa-
la Ocuyza cié.
Esperdiçidor. Prodigus, i. Múca Cutacanhessa quí-
UWiYWVt, i'J V i.".. . . ma ósso.
Esperdiçar. Dissipo, tfj*. Outacanhéssa Ima iós-
' 'infl' * ff* t tf , v.Ylty»'. su.
Espertar do somiio. Expergiscor, cr/V, Cupappumtica riá Quí-
lu , ou, Cuatóna riá
•r.:íi , r,rnlA. v Quílu, ou , Riá Cu-
séca.
Espeto.'' I' . Veru > ijèru. Mussóma, Missóma.
Pspia. Explorator, 6>r/V. Múca Cubulacanéssa ;
ou, Cuvuzululéssa.
Espiga. ) . 'i
c
Ríssa, Massa.
Espigada cousa. Spicatus, *, »///.
Químa Quiaríssa, ou,
Qiiíma Qyiamussu-
búca Quittúlu.
r» «• f •' .NMO ... • .* {
iispigar. Spico, tfj-.
• ./) : 7 Er! -IjO Cur/ssa , ou , Cuassubú-
. ca Quittúlií.'
Espingarda.
H'úta, Mata.
Espingardada.
Cuii'úta , ou, -Amuld-
so H'úta.
Espingardeiro. Scloporum opifex. Múca Cubanquéssa
»A Mata , ou > Ngangú-
< f i ■) Rn la Cubanquéssa Má-
UÍÍI ta. *° , -i •
Ccc Es-
328 ES ES ES
Espinho. Sentis y is. Múnha, Minha.
Ccc ii Es-
yjo ES ES ES
f Esqueço. Nga-gimbíJa.
< Esqueci. Ghi-ã-gimbíle.
Esquecerei. Ghi-gimbíla-yza.
• 'iT Ss-
ES ES ES 391
Essencial cousa. EssentiaUs , et e. Químa Quiaquiffiua ,
ou, Quiaéçala.
Esta, ou este. Is te, a, ud. Quíqui, ou, Yó, y<5
muéne.
Estabelecer. Cónstabilíois. Curibáca, , Culebés-
sa.
Estabelecida cousa. Stabilitus, a, um. Químa Quiamuribáca,
tw, Qiiiamulebéssa.
Estabilidade. Firmitas, a tis. Ocuribáca, ou, Ocu-
colocóta , ou, Ocu-
lebéssa.
Estacada. Locus pa/is munitus. Químa Quiaquipácca ,
Quipácca cuá Míc-
c'i.
Estado. Status, us. Ocucnla , Ocucála Ri-
soltéru.
Esrafa. Spoliatio, onis. Ocumuzúla, ou., QuL-
bétu, Ibéttr.
Estafar. Spolio, <7/. Cumuzúla, ou, Cumu-
béta.
Estafada cousa. Spoliatus, tf, Químa Quiamuzúle,<?//?
Quianiubéte.
Estalar. Crepo, as. Cutandúca, 0//, Cuáffa.
Estancada cousa. Exbaustus, tf, Químa Quiamubuíla ,
ou, Quiamusúbe.
Estancar o sangue. Sanguinis projluvi
v/um Cuchítu o Manhínca'",
sistere. ou, Mali'ác'i.
Estancar, ou esgotar. Hauri o, />. Cucatiíla, ou , Cusúba
riá cucatiíla.
Estandarte,- Vtxillum 9 /. Ribandéla, Mabandé-
1
Ja.
Es-
39i ES ES ES
Estanho. Stamum, i. Rissánga, Massánga,
r Estou. Nga-cá!a.
Es-
ES ES Es
395
Estercada cousa. Stercoratus, , tnk. Químa Qiiiachíri, Ima
Iachíri.
' -.3
Ej-
394 ES ES ES
Estirar , id est, exten- Extendo, is. Cussumuijúna, 0#, Cus-
der. súnga.
Es-
ES ES ES 395"
Estragar. Dilapido j as. jCiigir/ssa, £?«, Cu mu-,
súba } ou, Cuba.
Estrago. St r age o, is. •QuifFumBé, Ifílímbe.
Estrangeira cousa. Externas, a, «?;/. Muzenza, Químa Quia-
muzénza.
Estrangeiro. Advena, jMuzénza, Mizénza.
Estranha cousa. Extraneus, , //>;/. Químa Quianghéne, o//,
Químa riá Múttu
uomuquá.
- ■> . ... r
Estranha cousa, ou pás- Ran/s i a, »»/.
Qu/ma Quiabuáma",
mosa.
Químa Quiassanzá-
ma.
Estranhada cousa. Abomina tus, ^ Químa Oiiianghibíla ,
ou, Quiainubazéle.
Estranhar. Ignoro, as. Cuquigié , ou , Cuba-
\
zóla , ou, Cuh'ániii.
f Estranho. Nga-quigié.
Estranhei.
Ghi-a-caqtiigic.
Estranharei.
Ghi-caquigié-yzá.
Estratagema. Stràtagema, *//>. Tuabaiaména.
Estrebaria. Stabulum, Mónsu já Jicavállu. ;
•V (t
Estreita cousa.
Angu stus, a, um, Químa Quiassóssu.
Estreitada cousa.. Arctatus, ^uiaquitoléssa.
Estreitamente.' Angustè.
•- , Quiacuquitoléssa muc-
ne.
Estreitar. f'' *» '*
Arctoy as. Cutoléssa, o*Cubáa-
ca quiatólo.
Estreito. ... • 4 '•
Vrètum J /. Qiiiatòlo, Iatòío.
Ddd Es-
396 ES ES ES
Estrella. Stella , a. Tettembúca, Jitettem-
búca , ou , Nonóchi,
Jinonóchi.
ET ET ET
EV EV EV
Evi-
EV EV EV 399
Evidentemente. Evidenter. Quiacurimonequéne, 6//,
Quiacuegíle cupólu.
EX EX EX
.! r,n
Exa-
4oo EX EX EX
j Examino. Ngu-itubúla.
feigf ; >W. .
q1*: •; v?
Exe-
402 EX EX EX
Executo. Nga-bedecéla^»//i Nghi-
fibéssa.
. í Exor-
EX EX EX 403
Exortapo. Adhortatio, otiis. Ocuquiríca , 0//, Ocu-
bazéla.
Exortada cousa. Exhortatus, a , um. Químa Quiocuríauc ,
0;/, Quiamubazéle.
Exortador. Horta ror, oris. Múca Cucuriquéssa,0.v ,
Cubazeléssa.
Exprtar. Hortsr, ar/s. Cucuríca, ou, Cubazc-
Ja.
Expectação. Expectai io, oms. uínca, 0#, Ocu-
quinga.
Expedição. Expedi tio, onis. Ocumucatiica, ou, O-
cuendéssa.
Expedita cousa. Expeditus , a, um. Químa Quiamucndésse.
Expedir. Expedio > is. Cuendéssa, ou, Cutu-
missa.
ExpeJíida cousa. Expulsusy a, um. Químa Quiarmítéchi ,
ou, Quiamucúta bu-,
cánca.
ExpelJir. Expel/o, /V. Cutéchi bucánca , ou,
Cúta bucánca.
Experiência. Experientia, <tr. Ocutésa, ou, Oculóla.
Experimentada cousa. Expertus, <7, »;«. Químa Quiacumutésa,
ou, Quiamulóla q'ufc-
ávu.
Experimentador. Experiens, *&///. Múca Cutésá, ou, Cu-
loléssa.
Explicação. Explica tio, onis. Ocugimbuluíla, oú\ Ri-
imbuluílò, Magiui-
uluílo.
Explicada cousa.
Explicaius, a, um. Qníma Qiiiamug:mbu-'
iúla q'uiávu.
Eee Ex«
4°4 EX EX EX
Explicador. Explicator, oris. Múca Cugimbuloléssa.
Explicar. Explico, as. Ciigimbulúla.
Expor. ExpOTiO , is. Cuturíca, , Cumam-
béla.
Exposta cousa. Expositus, tf, Químa Quioturíque, w,
Quiamambéla.
U"
EX EX EX 405
Extravagante. Exlex, egis. Múca Cacimba Qiii-
híngi, ou, Qiiicha-
nianenu.
Ertripar. Exostero, as. Cucatúla Míria riá Ri-
vúmu.
FA FA FA
Eee ii Fa*
406 FA FA FA
Faceto. Facetus, a, um. Múca Cozombaléssa ,
0// , Cutanquéssa ji-
h'ába pála coléla.
Fa-
4io F AI FA FA
Fatigada cousa,1 Fatígatus, a, um. Qu'ma Quiabuíle, <w,
Quiamuibile.
Fava. Faba y te. Fava, Jifiíva.
Fava yerde. Cortcbis, is. Fava iá fFeUssácú,
Faula, vid. faísca. Sóssu, Jissóssu.
Favo dc mel. Favus, Quiáu Quiajinhúqui,
Iáu já Jinhúqui.
Favór. r*
, orts. jismóla , ou . Favólo,
Jifavólo.
Favoravel cousa. Propititius, »;». QuímaQuíafavólo,ou, i
Quiaguába Mucútu.
Favoravelmente. >:avorabilitcr. Quisfavólomuénc, ou,
.wvt /a . XV\ Qoiacuába Aíuciííu
. í«Í inuene.
Favorecer. Faveo, w. G b nghíla , ou, Cuf-
favolecéla.
Favorecido. Gr a tiosus , tf, ww. A mubi nghíla, ou, A-
muttávolecéla.
Fazenda. et. Faccnda, Jiíacénda.
Fazer. >?acio, is. Cubánca.
_ , s:iio
Fazer bem. Settafacio, /x. Cubánca Quiambót.
->■>,() . f-W/VVUv O
Fazer-se feio. Deformor, ar is. Acuriibíssa GuaiiVa, ou,
Acubánca Guaiíva-
Fazer-se vermelho. RubescOy is. Acurississuqui's?a,, ou,
I Acubánca Ricussúca.
-uoO < v*. . n! iibiíin-jO *
FE FE
FíF Fci-
4.12;, FE FE FE
Feira, .iti l- TLmporium, ii. Quitánda ,.íltánda.. l'\
Fe3Kd:-rfir ,r
f * '!> Manuspretiúm, ri. Qiiíffua ; Iffua. • '*
Fel. . >1 f., lífcííJ > , Fel, fel lis. Dulúlu, Malúlu.
Fff ii Fer-
414 FE FE FE
Ferrada cousa; Verratus, a, Químa Quiamúpapéle
Quitári.
Ferramenta. Ferramentum, i, Felaménta, Ima jáltá-
ri.
Ferrar. llamis tegere, vel «£/-<?- Cupapéla Quitári.
re.
Ferreiro. Ferrarius faber. Ngangúla, Jingangúla.
Ferro. Ferrum, /. Quitári, Itári.
ferrugem. Ferrugo, Fulúge.
Fértil cousa. Ferti/is, et /<?. Químa Quiaquivári, ff,
Quiaubárte avúL
Fertilidade, libertas, Quivári, Ivári.
Fertilizar. Facundo, *j>. Cuquivaléza.
Fervedouro. Ebullitio, otiis. Ocuffulúca.
Fervente cousa. Fervidus 3 a} um. Químa QuiafFulúca, w»,
Quiatéma q'uiáyu.
Ferrer. Ferveo, es. Cuffulúea, , Cuffuf-
fulúca.
f Fervo." Nghi-fFulúca.
A v\A4. I ... ' "Vi\
•V*
jF=rvi. , Ghi-a-ffuíúque.
■( Ferverei. • ♦*•••• •••• Ghi-ffulúcn-yza.
Fervor. Fervor, oris. Ocuffulugiúca.
Fervorosa. . '■> Ardens, em is. Quiaffulugiúca , ^ »
-fc'nn liOfl 5- o
Quiatéma.
Fervorosamente, Arden ter. Quiacuffulugiúca,^»
< AQ\' Quiacuténia muenc•
Fi-
4i*. FI FI FI
Ficada. O Mansio., oms. Quiachála, o», Arau'
chála q'uiávu.
Fiear. Manco, rx. Cuchála , f.v, CucJiíssL
Fidalga. Mulier nobilis. Mucági riá Fidálgu,
. "o , am\?j r Ngánna MuváJ.
Fidalgamènté. Nobiliter. Quiacussássa q'uTam-
bòt, 0», Quiaubíti
q'uiambòc.
Fidalgo. T7?/* patritius. Fidálgu, ou, Sóva.
Fidelidade. Fide li tas, atis. Muandaleló.
Fiel cousa. Fidélis, et 7f. Químa Quiandále, os,
Ocuaudaleló.
fielmente. Fideliter. Quiacuandála mutíne.
Figado. Jecur, oris. Nzúndu, Jinzúndu.
Figueira. Ficus, /. Risássa guá Fígu.
Fi-
FI FI Ft 417:
Filha.. Filia, <e. Mona M»g'áttu , ou,
€
I Quilúmba.
Filhinha. : Filio/a, a. Camóna Mug'áfrâ, 0» y
Monandénghi Mu-
r.W g'áttu.
Filhinho. Filiolus, /. Camóna Riála, Mo-
v;.:
nandénghi Riála.
Filho. Filius, //. Móna Riála.
•• t ":-
Filho bastardo. Spurius, //. Móna Undúmbu, Ana
ft? ) Andúmbu.
Filho adoptivo. Adoptivas, i. Móna Ossássi, ou, O-
quituíle.
Fim. Finis, is. Subílu , ou , Zubílu,
Jissubílu.
• If-iTIll 'i
Fim de alguma cousa. Fx tremi tas, <?///• Zubílu riá Químa, ou,
Bambi riá químa.
Fina cousa. ...■ Tenuis, et »e. Químa Quiassósso.
Finadoí Vita functus, Zubílu riá Mutti», ou,
Muffungileló.
Final coisa, Ultimus, 4-, »>«. Químa Quiazubíluyw ,
Quiaflungíle.
Finalmente. Deniquè. Eneúque, ou,. Inguiné=
qui. ''' ' *
Fineza, ou finura. Jefjuitas, tf/Àf. Ocussóssa , Cá ma çafô-
li, ou , Cáma canínú
Fineza de amor. Excessus amaris. Ocussòssa riá H'énda,,
ou, Frenda quinéhb
Fingida cousa. Fictus, «, »«/, Químa Quiatete
ou, Quiacuriéoa. *
Fia-
4*8 FI FI FI
Fingidamente. Fictb. 'Quiacutetequeja , ..w;
Quiacuriéba muéne,
Fingidor. Simulator, oris. Múca Cutetequejessa.
Fingimento. Fietio, on is. Ocuretequéja, ou, Ocu-
riéba.
Fingir. Fingo, is. Cutetequéja, o//, Curié-
ba.
Fio. Jilum, i. Rinha, rinha ria Mu-
g'na. .
Firmada cousa. Firniatus , a, «w. Químa Quiassuquíssa,
<w, Quiamucuáte.
Firmador. Firmator, «r/r. Múca Cussuquíssa,«tf,
Cucuatcssa.
Firmar. Firmo, as. Cussuquíssa, ok, Cu-
cuatcssa.
Firmemente. Firmiter. Quiacussuquíssa , ar,
Quiacucuaté.
Firmeza. Firmitas, *///. Ocussúcu, 0//, Ocucuí*
ta.
Fisga de ferro. v:
uscina, Bagiríla, Jibajiríla.
Fisico. Medi cus, /. Fisico, Fisico Mor.
Fisionomia. Physiogtiomia, a. Quíffua quiá Pólu, «*»
Quiá Méssu, r.eM"-
tála já Attu.
Fistola. Fistola, Firíla iaucúlu.
Fistolada cousa. Fistolatus, <7, um. Químa Quiodle ne fi-
ríla iaucúlu.
Fivella. Fibula, a. Fivela, Jifivéla.
-fíll Fi-
FI FT FI 419
Fixa cousa. fixas, a, um. j Químa Quiaquibulun-
gúndu, ou, Quiacu-
cugíque.
Fixar. is. Cuquibulungúndu , Qtl>
Cucugíca.
FL FL FL
Ggg Fo-
4^o FO FO FO
Focinhada. -V///, oris. ^umomóna , , Qui-
bucánu riá Mussiín-
cu, 0//, Risumbu.
Yo-
•ol g|h
FO FO FÕ
Fome canina. .*> Bulimia, Nzála Savúl, Cúfitia riá .
Nzála , £>;/ , Nzála
muéne,
Ggg ii For-
422 FO FO FO
Forçar. Urge o, es. Cungingíla no cubánca
Ngúsu.
Forçar a mulher. Afferre vim foemitite. Cungingíla o Mug'áttu.
Forçar-se. Sibi vim afferre. Muéne Cungingíla, tw,
Ac ubá oca Ngúsu
emuéne.
Força. Robur y oris. Ngúsu, Jingúsu.
Forcejar. Colluctor, ar is. Cubánga ne Ngúsu, ou,
Cungingíla ne Ngú-
su.
Forçosa cousa, id est, Necessarius, a, um. Químa Quiangingílc ,
necessaria. ou, Químa Quiamcs-
séne.
Forçosamente. Violenter. Quiacumungingíla wvé'
ne ne Ngúsu.
Forja de ferreiro. Fornax, acis. Muánsu riá Ngangúla,
ou , Fugalélo riá
Ngangúla.
Forma. Forma, a. Fóloma} Jifóloma.
Formador. Formator, oris. Múca Cubanquéssa,
Cutunghéssa.
Formar. Formo, as. Cubánca Ima , ou, Ca-
túnga Ima.
Formiga. Formica, Chichiquínlia, JiclúcVA-
quínha.
Formosa cousa. Pulcher, a,, um. Químa Quiaguába, ou,
Chiaguába.
*
For-
FO TO FO
Fortalecer. Muni o, is. Cucolocatéssa Nj*úsu,
0//, Cucuáta Ngúsu.
Fortalecido. Muni tus, a, um. Amucucolocat^ssa Nj>ú-
sii, ou , Amucuáta
Ngúsu.
Fortaleza. Fortitudo•, inis. Ngúsu, Ji ngúsu.
Fortaleza, tdest \ Cas- Arx, a>. Bónghi, Jibánghi.
tello.
FR FR FR 42?
Fracamente. Debilites. Quiacucámhc Ngúsu
muéne, ou, Quiacui-
bíla muéne.
%
Frágil cousa. Er agi lis-, et le. Químa Quiassóssu, ,
\ Riácubflríca, Quí-
ma angó.
Fragilmente. Fragiliter. Químa angó muéne ,
ott , Quiacussóssu
muéne.
Fragilidade. F/agi li ias , atis. Químa angó , ou, Quia-
cuquicalé Ngúsu.
*
Fralda de monte. Radix montis. Quináma riá Mulúndu.
Franca cousa. Libera/is, et le. Químa Quiabána Cun-
c'i, ou, Quiaúba.
Francamente» Liberalitèr. Quiacubána Cuhc®i
'uiambót, ou, Quia-
be.
Frangida cousa. Contractas, a, um. Químa Quiamubúríque.
Fraqueza. Infirmitas, atis. HMchi , Ngúsu cana.
fraquinho. Languiãulus, , um. Calé Ngúsu, OU y Ca-
ngúsu.
Fraquíssima cousa. Imbelisissimus, a, //>;/. Químa Quiaquicalé
Ngúsu , ou, Químa
Quiacuibíle.
Frasco. Lagena, . Feláscu , ou , Quitábu
iá Vítilu.
Frasco de vinho. sEnoforium, //. Feláscu iá Malúvu , ou;
» » » -• 12 I i Quitábu riá Malúvu»
Frasqueira, JEnoforiorum theca. Felasqueíra.
•»-'
V/ 4 ^r
Fra-
416 FR FR FR
Fraterna! cousa. Fraternus, a, um. Químa Quiapánch'i ,
0#, Quiah'ónda.
Frecha, ou flecha. Sagitta, a. Muss.Sncu , Missóncu
pála Culósa.
Frechada. Ictus sagitta. Àmucúta Mussóncu.
Frcs-
FR FR FR 427
Frescura. j Amwútas, aí is* •' Ocutelálabóchi cu Qui-
lembcquéte, ou , O-
cutalaléssa.
Hhh Frou-
4*8 FR FR FR
Fcouxa cousa. ' nO Laxus > a, ,um. Qumia QiiiabeJequétcfi
o// , Qiiíma quiaus-
súri.
Frouxamente. Rtmissè. Quiacubelequéte mué-
c no , on ne, ou, Quiaussúri.
Frouxidão. Remissio, onis. Ocubelequéta , ou, Us-
r.:- siiri, ou, Ocuibila.
Fruta.' Pomum, i. Fulúta , Jifulút.i , ou,
Quiríma , Iríma.
c> nrt«vn •-o
Fru:o.
■ I1.I..1. j i.lfiJL-. Fructus, r/>. Fulúta ria Quissássa ,
ou, Quiri ma.
Frustrada cousa, Cassus, a, um. Químa Quiacurifíula ,
r
.i 'jicí rinjinor. ou,' Quiabataména.
FU FlT FU
>«> av-.
Fugida. , <t>. Oculénca, ou, Ocon-
gpnjbo.
"'IO
r? • /x.
/•«g/o, •
Smit-yj J . *« .ú Culénca, ou, Conc-
.1!; ho.
Fugitivo. Fugitivas, a, um. Múca Culenquéssa.
HJ1I1 u Fu-
43° FU FU FU
Furar. Verforo, tfx. CutuWla, Cubán-
ca risúnco.
Furar com verruma. Terebro, as. Cutubúla ne Valúma
pala cubánca Masún-
co.
Fúria, ou furor. Fúria, <?. Cutemanána , o» , Ng/n-
ta, , Ngingínda.
Fúrias inferna es. Dirce y ar um. Agua Cutemanána rií
Inférnu.
Furiosa cousa. Furens, «r//j. ■Químa Quiatemenána
quinéne.
Furiosamente. Furenter. Quiacutemanána mué-
ne quinéne.
Furioso. Améns, Múca Cutemenána, ou,
Rilági.
.f.
Furo. Foramen, /»Àr; Risúnco, Masúnco.
Furnã. , <e. iRicúngu , Macúngu,
,wj c âaaòrf O \rs * . ou, Guina, Jigii'"*-
Furtada cousa. Furtivus, tf, um. Químa Quiamunháne,
ou , Quiamucatúle.
Furtadella. Ciam.. Quiacynhána.
-HLO. /j . Và*o.
Furtar. . » Furor, *r//. Cunhána, ou, Cucatu-
la químa.
r Furto. Nga-nhána.
< Furtei. Ghi-a-nhanéne.
.hw c* <
' Furtarei. • >« 11 J. */» V Ghi-nhána-yza.
Furto. Furtum, /. Gúi, Jigúi.
GA GA GA-
G*
43* G)% G.À GA
Gado grosso. - Arwentuiii., i. Jingómbi.,..f//.Quifu-
.111: A 5. chi já Jingòmbj. ,
Gado miúdo. Grex, gregAr, Jih'óm£o, Qiíifúchi riá.
Jih'ómbo caníni.
i < ' •; ' r.
Gafanhoto. Locusta, te. Quilúmbi lúmbia, Ilum-
J
bilúmbia;'
Gafo. Leprosus, a, »»/. Múca Quicúnsu, Icún-,
su , ou, Múcà Jíh'i'
11a.
!
Gaguejad Balbucio, is. Cucucúma', ou, Giicáj
sa.
Gagueira, ou tarsa mu- Balbuties, */. Ocucúma, ou, Ocuctfsã?
ndos.
*0 Ga-
GA G(A GA 45 j
Galardoado. Donatus, «7, »;». Amungradazéla , f.v ,
Amussacríla nc Cun-
c'i. .
Galardoar. Compenso, tfj\ Cungradazéla , Cussa-
crila, a#} Cufliua ne-
CunC*i.
, *
Galheta.'' Sympirtiuni, //. Gaétta, Jingaétta.
Galhetas de vinho. Gutti vitrei. Jingaétra ma Malúvu;
• *••••••••« i «miRmO • filv |
Galhofa, 1 Festum geniale. Ima iá cutonóca , a»,
.(. iJ/ , O '-. •\ < 'L\Y$\\ vj
Ocussangulúca 'ne cò-
. i' ' ' ') *. v léla.
• w\ s «. Y .
Galhofa, ou galhofaria. Festivitas, atis. Féssa iá cutonóca , ne
colóla.
.Çalhofcar. Festum geniale agere. Cutonóca , op, Cubáfi*
caféssaána Málà . ne
Ah'áttu.
.ojvifiSinD
Galhofeiro. Fe sth us, Múca Cutonoquiíssa ,
• <. ' ^
ou, Cutanquéssa Jis-
4>dhl::sp ç ÚM*» sábu pala coléía.
Galliuhaí Callina, Sanc'i, JfcstffiCiv •'
Galltnhéiró. G allinarium, ii. Mónsu cuá Jissánc,i.
Gallo. ... .j
- ' UQ íllij.tI! IlD !'• • ) Gallus, /. Corumbòlu, Jicorumbò-
.òn-jurtí lu.
Ga mel Ia. Aheu s, ei. Gamela , JingsnA. 7)
Ganhada cousa. Partus, tf, um, sive Quima Quiamuganhála
lucratus, tf, »;«. ne Guenc'i.
1
Garthador. Lucra tòr ,otiy.
.EZShigtfmtiíJp •/ Múca 'ònigahháfea
t
ne Gu<ínc'i.
«Ganhador no jogo. Victory ró.' Múca CungariMIa' mu'
i g»N$(p
•BitJ.J!, ,.i;J jócu.
Ga-
434 GA GA GA
Ganhar. Lucrir, aris. Cunganhála cu Guén-
c'i.
Jii Gc-
43^ GE GE GE
GciHa de ovo. ViteHus, /. Géma riá Riáqui, Jigé-
1
ma já Maiaqui.
Gcn-
GE GE GE 437
Gentilidade. Gentili tas, atjs. Attu Cuamátu, ou, Ji-
pacá.
Gentilmente. Elegantèr. Quiacutanbínha , ou ,
Quiaugúu.
Gentio. Gentilis, is. Múttu Amátu , ou ,
Múttu Pacá.
: id;i : d
Geração. ' '• ' Generatio > onTs. Cundáodu muígi , ou,
Ocuimichína.
Geração, ou linha. Stifj/s, is. Cumuígi, ou, Muca-
latáta riá.' Ndándu.
Gerada cousa.' Geni tus, a , um. Qiiíma Quiomíte, ou,
Quiaimichíjje.
Gerador. Genitor, çris. Múca Cuimitjssa , f//,
u.) Cuimichína.
Geradora. Geni triz, cis, Múca Cuimít? , pú j
Cuimichína.
Geral cousa. Generalis, et le. Químa Quiaffumáne
bándu óssu.
Gerar. Género, as. Cuimitíssa, ou, Cuimi-
chína.
Gesso. Gypsum, i. Quipembéc'i, Ipembé-
HXaurjO
Gesto, ou meríeió. ,r
"b
Gestus, us. Ocuzuéla ne mácu, óu3
Nc Mucútu.
Oí)
GI GI GI
.um ob olhD
'Gibão,'ou ^ jub.lo. Tbórax , ris. Jibão, ou, Jaléque.
Giboso.
Gibbosus, a, um. Cacunda, Càlúrhbaí
Iii ii Gír
438 GI GI GI
Gigante. G/g*/, antis. Muriátu, Miriátu.
IO IO
Golfo do mar. Pelagus, i. Gòlfo riá Calúnca, ^v»
O
GO GO GO 441
r Gozo. Nghi-ffula.
GR GR GR
GU -<'••' GU GU
•"lí ' J*i Jlj. •
Gualdipr
l ar
P , 00 surripiar. Surripio, />. Cunharia ria bándu , se
cugia múttu.
«i«D
Kkk Guar-
GU
4» GOX GU
Guarda. : -n Custos, «fcfcr. .Quilangrílu, llangrílu.
-Guardo. Nga-lúnda.
' ..ueu£'»/l
Guarde», Ghi-a-lúnde.
1 m
V Guardarei. Ghi-lúnda-yza.
Cubánga Ita O
Guerrear. Belli gero, tf/.
lúa.
UJrx; e.
Gu ia
GU GU GU 44f
Guia. Tiuctus, ms Múca CulondcqucsSa ,
ou , Culopgh^sffl
Ngílla.
HA HA HA :
KJdí ii Ha-
44$ HA HA HA
.rr.Hàfcrito.i.oí r.y.il • • • • .* . Nga-ecála.
MS: Ghi-a-ecalélc.
- Habitarei. Ghi-ecála- yza.
-kH ii MA He*
HE HE HE 447
Herege. H<ereticus, i. Pacá , Jipacá..
Hl Hl Hl f
His-
448 Hl 111 Hl
Historiar.. E/turro, as. Cutânea Maca já Atfa
Auculu.
HO HO HO
Ho*
HO HO HO 449
Honestidade. Honestas, atis. Oculúnda Ugítu , tw,
Ocuchibiríla , w ,
Ocuamatúnda.
Hor-
4> o HO HO HO
Horror, i; Horror, oris. Oarucunuíca , , Cu-
t v.a , filíjirjiihu tequéte.
Hospede. Hospes, /V/x. Muénhi, Miénhi, ou,
Nqucnc'i, J inquéllgfí
Hospedaria. Hospitale, />. Mónsu já Jinquéuc'i,
-fcihid ou, Já Micnni.
Hospedar. Hospitio sujei pere. Cuzaléla co Jinquéng;
Hospedar-sc. Hospiter, rf/v>. Acuzaléla , ou , Curi-
bocóla co Jinqucngi.
Hóstia. Hóstia 3 a. Ostia , Bólu pála Cus*
sambcla o Missa.
HU HU HU
HU Hl)
45?» HU:
HuWosdP Uriicus, , uvi.. Qu inióchi q 'u iá vu, íw,
Ch'iávu.
,'v A» \\x.n*í
JA JA ' ;J A "
Ocuéndã, , Ocàia.^
Idade. ... Aitas, atis. . M/vU riá Múttu.
, V.\WU\ A
Idéa. . ; . Idea, Ocuchingancca riá Qui-
W * \< lúngi , Dúnghi riá
.òigiupiC .1* . vtw • Muénhu. ,:f,.l0n3í
Idiota. : . Idiota, Quatóva, Ató.viu VJ
1*
LU ii Jc-
45> M -J.E JE
JtfjtintjuoO {v- : Jejumum , ii. Jejtfm, Qiiisúa ria Je-
jum.
r <í •> • »|"
Jejuar. [ Jejuno, as. Cujujuála.
* Ignorei. Ghi-a-quigié.
41 Im-
IM 71M IM 4>7
Im maculada cousa. Immaculatus , a, um. 1 ^11 ura Quinjquiv/mba ,
0», Quiamuvimba.
Impertinente cousa. 1
Nos pertincas adrem. Químa Quiacucololrfca,
- ■ i jií .. ou, Quiacuvungissa.
BIúíí^
ímpeto, Impetus, us. Ocuquissúca neNgpsu,
c<& i iiubRríiP Míitiip ou , Qiílílgínd.i, w3
.r.o!;,fnt i|p Quingúsu.
Mmm Im-
460 IM IM IM
Importuna. Molestus , a, uni. Químa Quiogigíle, ou,
Quiacuvungíssa.
Im-
IM IM IM 461
Imprimir. Imprimo, is. Cuchína, 0//, Cubácâ
Milóriga cu Mucán-
da.
Imprimo. Nghi-chjna.
Imprimi. Ghi-a-chinéne.
Imprimirei. Ghi-chfna-yza.
Imprópria cousa. Impróprias, a , um. Químa Quiénqui, ou ,
K Quiaquènó.
' * < •"■cm.
Imprudência. Imprudcntia, a. Quené Quilúngi, Qui-
lúngi cana.
Imprudente. Imprudens, entis. Múttu Cucambéssa
Quilúngi.
Impulso. Impulsas, us. Túnga, Jitúnga.
Impulso Divino. Institutos. y us. Túnga iá uyza riá
Ngánna Zámbi.
Imputada cousa. Attributus, a, «w. Químa QuiaquifFíca an-
IN IN IN
In-
IN I1NT TN 463
Incitada cousa. Incitatus, a , //>;/. ' j Químa Quiachingíca ,
ou , QuiamuSsom bó-
ie.
• V - 'Í0 t-« • / ' t
Incitamento. Incitatio, onis. Ocucbingíca, ou, Ocus-
sombóla.
In-
4^6, IN IN •IN
Indiferente cousa. .") Imlifferens, oitis. Químa Angó, w.,Quí-
ma Canínt.
In-
IN • IN IN 467.
Indureccr ,-viâ. endure- Cucolocóta , Cucuáta
cer. Ngúsu quinéne.
Industria. industria > a. Ndúngkc, Jindúughc.
Industriar. Instruo, /x. Cugindiinghi, <7.'/, Cu-
lónga pala Conghéci.
Industriosa cousa. Industrias/a} um Químa Quiagindunglic*,
0* 3 Quiaconghéca.
Industriosamente.- Industriè. Quiacugindúnghi muc-
nc, <?:/ , Quiaconghé-
num! , l, ,'ÀY. ca -rnuéne.
Induzida cousa. Persuas:<s, a, »>«. Químa Quiamuio.nghes-
sâ, ou , Quiamuçui-
quíssa.
•*> SM5«1
Induzidor. Persuasor, Múca Culonghéssa, ou,
Cucuiquíssa.
Induzimento. Persuasio, íwj. Oculongliéssa , ou, O-
«ÉiO à$t cucuiquíssa.
Induzir. „ Suadco, es.
• i'.um r'ii, rji.o! ■. Culonghéssa , ou, Cu-
cuiquíssa.
Inércia.' ' Inertia, • Quíipa an<*<5, ou, Qití-
.ma caféli, ou , Cá-
e^íò.y .<.;::niup fímlup o. .V. J .... ma Caníni,.
Tfíetic!: - ** /wrx, ír/Àr. Múca Bata, ou, Qua-
tóva, ou, PiriríJu.
Tivcstimáve! ooiísa. Ittctstimifôi/is 5 ét •/« Químa Quiaquichima-
iv Ril.MiO . oti-j . nó , ou , Capodeíá-
• • .^j
Ui WíiÍ'x..M cussumba.
InçvitaveJ' cousa. Indeclinabilis, et /<r. Químa Qpiamiss£je.pá*
1
• í • J> la cu banca.
Inesperada cousa. hesperatus\ ///». Qúíma Qi!iac3quinf)ué,
" 0:1 j QMÍaqi!Ícuq::í::a.
Til
Na:i In-
'468 IN IN' IN
lnfallivel cousa. Indubitatus, a, //;//.' Químa Quiaquíri ne
quiri.
In-
IN "IN IN 469
Inficionado. Infectas, a , Amussambuquéssa , <w,
Amunúh'a caiíba.
Nnn ii In-
47° IN IN IN
Influída cousa.* Jnjluxus, ^, #>;/. Químa Qiiiamuciilon-
ghéssa , , Qiiiamu-
baquéssa cu Mucc'í-
ma.
lu-
472 IN IN IN
Innocénteíhente. bmocenter. Quitiia muéne , o»
Quiaquítua muéne.
las-
474 IN IN
Instruída cousa. Eruditas , a, um. Químa Quiaulónghe ;
ou, Quiamug'ía.
Instruidor. Instituíor, oris. Miíca Culonghéssa At-
tu.
Instruir. Instruo, is. Culónga Attu.
Instrumento. Instrumentam, /. Felaménta ria Calacála.
Ineficiente cç>usa. Inhabiíis, et /«?. Químa Qiiiacugísa,
Qúíma Quiaêatené.
Inteira cousa. Integer, <7, Químa Quiam.uvímba,
0//, Quiaquivímba.
Inteirado , vid. infor-- Edoctus,
■ ' tAmulónghe , o.v, A-
íiiado. mugía Ima jóssu.
Inteirar. Integro} as. CuIonghc5ssa , o.v, Cu-
tanquéssa Ima jóssu
c]'uiávu.
Imclligentc cousa. Intclligens, ieutis. Químa Quiacuívvua 110
quiquifizé.
Intclligívéj. (Japtu facilis, et /<•. Ocuívvua no .quiquifi-
zé.
Intenção. hitentioj o ris. Vontáde, w/, Muçc';-
111a , ou, Ocutésá.
Intencionado. bitentus, a, »»/. ■ Amucalacála ne VimK
táde, ou, A mu tesa.
Intensa cousa. Intenstss y a } um, [Químa, Quiamucc'i:!i3.
InrêMfe ctfusí. ' " Intenta tus , tf, #«*. Químa Quiacutesa.
.í -i
Intentar. Intendo, /Vi 'Cutésa , Cutésa nocuerr
j cá!a cu Mucc'íma-
Intento. Czptum, i, vel ctfli/i- ! Ocutésa, Quíipa-no cuc-
tUS.',' US- [ cá!a cu Mlíc^íma.
In-
-IN IN IN 47?
Interceder. ,
ntercedo, is• Curi&ida , 0# , Cuban-
dulúla.
Intercessão. bi terces si o, onis. Ocurióndn , , Ocu-
bandulúla.
Intercessor. Intercessor, oris. Múca Curiondéssa , o:/,
Múca Cubinquéssa ,
0#, Cubandululéssa.
Interessado. Lucrans, antis* Múca Guénc'i ,<?//, Mú-
ca Cutessa Guénc'i.
Interessar-se. ij/ôw/ consulere. Acutámbula Cuicuto ,
ou, Acubána Cuicu-
to , ou, QuifKquíla.
Interesse. Lucram, /. Gánhu ria Gu6nc'í.
Interior. Internus, , r/w. Químa Quiacuccále cu
Mucc^íina.
Interpolar. Interniitto, /j*. Cubáca-mucáchi, ou,
Cubáca-acáchi.
Interpretação. Jnterpretatio, <wÀr. Ocuivíssa, 0// , Ocu-
gimbuíuílo químa.
Interpretada cousa. Interpretaius , a, Químa Quiacuiv/ssa ,
ou , Quiamuginibu-
JuíJa.
Interpretador. F.xplanator, Múca Cucuiv/ssa , ou,
Cugimbululéssa.
Interpretar. Inter pretor, Cucuivíssa, ou, Cugim-
buluíla.
Interpetre. Interpres, «/j. Múca Guivíssa , ou ,
Donguíchi.
Interrompida cousa. Interruptus, Químa Quiabulacdna,'
ou, Quimuchála mu
cacJiás.
Ooo In-
476 IN IN IN
Interrompimento. Interpdlutio, onis. Ocubulacána, , Ocu-
chála mu cachas.
Di-
' IN IN IN 477
Intrinsecamente. Interié. Q_ iacuecále cu Mucc'í-
mà muéne.
Introducçao. buroductio, otiis. Ocumatéca , <?//, Oqui-
riángue.
Introduzida cousa. 'ntroducius, a , um. Químa Quiamubocòla.
Introduzir. fnâuco , is. Cubocoléssa.
Invalida cousa. Itrvalidus, a, um. Químa Quiacuca q ui-
\ ávu.
Invalidar. Abrogo, as. Cuquigimúna, <w, Cu-
gimúna.
Invariavel cousa. Firmas, tf, Químa Quiacucolocóta,
<?//, Quiacussúcu.
Invariavelmente. onstanter.. Quiacucolocóta , ou ,
Quiacussúcu muéne.
Invectiva. 'nvectio 3 Octihazéla , ou , Oco-
quiríca ,0», Ocumu-
lónga.
Inveja. hrviâit7 , <£. O Luímbi.
Invejada cousa. Invidiosus, <7, Qti ima Qij ia m ucua'te
Luímbi.
Invejar. Tnvideo, fx. Cucuáta Luímbi.
Invejosa cousa. Invidus, tf, »;«. Químa Quiamucuáte
Luímbi.
Invejosamente. brvidb. Quiacucuáta Luímbi
muéne.
Invenção. Irrventio, onis. Ocuquissánca riá Quí-
lúngi.
Invencível. 'nvictus, tf, um. Múca Suílu , Agua Jís-
suílu.
Ooo ii In-
47.8 IN IN IN
Ihvéncivelmente. Tnvictè* Caquiluá niuéne, 0»;
Quiassuílu muéne.
JO JO JO
Joel lio. , u.
Quippúna, Ippúna.
Jogada cousa. Lusas, ^, //»/. Químa Quiamujocále
q'uiávu.
Jogador. Lu sor, oris. Múca Cujocaléssa , ou,
Cutonoquéssa.
Jogar. Ludo, Ár. Cutonóca, ou , Cujo-
cála.
Jogo. Ludus, /.
Ocutonóca, <w, Ocu-
jocála.
Jogo de cartas. Ludus atearam. Ocujocála já Micánda.
Jornada. Iter neris. Qiiucnda, Ricánga;
Jor-
4*o JO JO
J
°
Jornaleiro. Mercènarhis, //'. Múca «çimganhálá no
Cucalacalélo.
IR IR IR
Ir-
482 IR IR IR
Irritar, id est, annul Infirmo, as, Cugimúna , ou, Cuca-
lar. túla o Quigílla.
IS IS IS
JU JU JU
Jus-
JU JU .'JU 485-
Justificada cousa. Probat tis , a, um. Químa Qiiiamussoque-
léssa, tf# , Qiiiamu-
cutenéssa q'uiávu.
Justificador. Comprobator, oris. Múca Cussoquel:s-a ,
tf», Cumucutenéssa.
Justificar. Comprobo, <7/. Cussoqueléssa, tf*, Cu-
mucutenéssa.
Justo, c honesto. JEquum, Múttu Aquíri, nc Qui-
chibiríla.
LA LA LA
La-
LA LA LA 487
Lagrima-. Lacryma, te. Richóssi, Machóssi.
Lagrimosa , ou lacri- Lacrymosus, a, um. Químa [Quiarichóssi ,
mosa cousa. <w , Quiacuríla ne
Machóssi.
Lagrimejar. Lacrymo, as. Cumachóssi, 0», Curíla
ne Machóssi.
Lama. Cartum; i. llivúnzu , Mavúnzu ,
Malóa, Alóa.
Lamaçal. Ctenosus locus. Quiríri iá Mavúnzu ;
ou, Quitocaména.
Lamacenta cousa. Canosus, a, um. Químa Quiaquitocamé-
11a, ou , Qu ia malóa.
Lambedor. Lambois, oitis. Múca Culéssa.
Lamber. Lambo, is. Cultfssa.
Lameiro, uid. lamaçal. Cenosus locus. Quiríri iá Mavúnzu ,
ou, lá Quitocaména.
'Lamentação. Querimónia, a. Ocuríla, ou, Ocuqué-
ma . ou, Ocuriquei-
xála.
Lamentada cousa. Ploratus, a, Químa Quiamucuríle;
ou, Quiacuquóma.
Lamentador. Plorator, or/V. Múca Curiléssa , ou,
Cuqueméssa.
i.
Lamentavel cousa. Lamentabilis, et /<?. Químa Quiacuríla, ou
Quiacuquéma.
tampada. Lampas, adis. Lâmpada , Jílámpada;.
Lança. Lance a, Spáda, Jispáda.
Lasi-
438 LA LA LA
Lançada. Lance# ictus. Cúta G is pá da , ou, A-
mucúta Pòcu iaicné-
ne.
Lar-
LA LA LA 489
Largura. Latitudo, inis. Ocussanzumúca.
Lastima. bolor, oris. H'énda iá Curíla, ou,
Ocussentíla, <?«, Qui-
anquícáti.
Lastimosa cousa. Flebilis, et Ic. Químa Quiacuríla ne
Maclióssi.
Lastimosamente. Flebiliter. Quiacuríla muéne ne
Maclióssi.
Lastrar. Saburro, as. Cuchananéssa} ou , Cu-
longhála o Navio. •
Latim. Latinhas, atis. Latim , Rírimi já Jin-
gánga.
Latoeiro. Fáber «crarius. Ngangúla, Jingangúla,
ou, Latoéro.
Lavada cousa. Lotus, a, um. Químa Quiamussucúle,
ou, Quiamuzéie q'ui-
ávu.
Lavadtira. í.otio oitis. Ocussucúla cu Ménha.
Lavandeira. Fulloni a, ,e« Múca Cussucúla, ou,
Lavandéla.
Lavar. Lavo, as. Cussucúla , Cussucúla
cu Ménha ma Mi-
léli.
Lavar-se- Eluor, «*/>. Acussucúla emuéne, cu
ménha.
Lavor. Labor, oris. Traváio, ou, Ocucala-
calélo.
Lavoura. /Igricolatio, *;//>. Molenga , Cu rima , ou,
Cúbia.
La-
LA LA
49o LA
Lavrada ccusa. Cu/tus, a, um. Químa Qiiiamuríme ;
ou, Quiamucalacále
q'uiávu.
LE LE LE •
Lei-
LE LE LE 491
Leitão. Nefrens, cnâis. Cangúlu caféli, Tujiii-
gúlu tuféli.
lo-
LE LE LE 473
Levar pela mão. Manuducere. Cuambára cu Mácu ,
ou , Cubatéssa no cu-
cuáta Lucácu.
LI LI LI
-iJ
Qflq ii Li-
494 L1 LI LI
Lição. Lectio, ok/s. Ríção , Maríçao , já
Ocolongahélo.
-íà ii
LI _ 1.1 49?
(Ligeireza dos pis. Per ni cilas., 4/Âr. Ocurimúca cui Jnáma'»
ou, Ocupupulúca ne
Ináma.
Li-
496 LI LI LI
Limite. Limes y itis. Nbámbi, Jibámbi, ou]
Subílu, Jissubílu.
Limites. Fines, iunu Jinbámbi, 0// , Jissubí-
lu.
Limoeiro. Cytrus, Múcc'i, ou, Risássa ii
Marímão.
Limpa cousa. Mundus, a, um. Químa Quiazéle, Imi
Iazéle.
Limpamente. Munditer• Quiacuzélemuéne, ou,
Quiatéte inuéne.
Limpeza. Munditia, a Ocuzéla, ou, Quitére,
Itéte.
Linda cousa. Pulcher, tf, Químa Q^uiaguába ,
Ima Iaguába.
Lingua. Lingua, 'a* Rími, Marími.
linguagem. Idioma, atis. Rírimi, Marírimi.
Linguagem tosca. Idioma impoíitum. Rirími riá Attu quia*
muchítu. • *. •.
Linha. Linea, Túnga , Jitúnga , ou,
Rinha, ou, Ngógi.
Linhagem. Genus, eris. Ndándu , Jindándu ií
múttu.
Liquida cousa.. Lfquidus', a, Químa Quiabelaquéte.
Lisa cousa. Rasilis-y et.le, Químa .Quialuhln^x í#
í. ' Quiachanána.
Lisamente. Politi'. Quiacululáina muénc,
ou, Quiachanáuá niur
ene.
Lisonja. Assenta!io, onis. Ocu bomba.
Li-
li LI LI 497
Lisongeador. Mulatm-, oris. Múca Cubombéssa.
LO LO LO
Lo-
49B 'LO LO LO
Lograda cousa ✓ Verfunctus , a, um, Químa Quióvve.
LU LU LU
-fiM
Rrr Lu-
5tO> tu* LU LÚ
Litíb:, ' Tuctus, /at. Quíndo, Indo.
.
Luxuria. \uxuria, UndubuiVi, Ocussocí-
na,0# , Oculúáibúla.
'.:J
MA MA MA
.r-;! ' . 1
Maco.
*> Mal/eus, ei. Malatélu.
r/,,ry
Macula. LabeSj is. Nolúa, ouy Quitótc,
Itóte.
.r/MíO tV • • KV
Ma-
M;A ,MA .M A 5-0 r
Macular. Maculo} <7x. Çumulebúla , 0#, Cu-
chiríssa.
' "isH
Ma-
jMÁ MA
Ma-
5TO 6 MA MA MA
Maneira. Modus y i. Fítiu.
Máo
MA MA MA ^
Máo cheiro. Graveolentia., <?.. Risúmba -jajíba , Ma-
súmba iaiíba.
Mdo fim. Exitium, ii. Risubílu iaiíba, MasU-
bílu iaiíba.
| , admhiupslijj ,
Máo ensino. Tncivilitas, ilÂr. Amulónga iaiíba , 0#,
Amusássa iaiíba.
[
Mao. Manus, ///. Lucácu , Mácu.
Mão cheia. /Y<r»rf mams. Lucácu In esála, Má-
cu Masála. ,
Miío dírcita. Manus dextera. Lucácu lu acúria , ,
•r .
Lucácu ria ca laca !a.
Mão esquerda. Manus Uva. Lucácu lu quiássu.
Maquinada cousa. ;J\ Machinatus, a, ««/. Químa Quiamuçhinga-
néca, w Quiamu-
. ir.* bánse. " ' "
Máquina. Machina, Químa riá'Quilúngi.
Maquinador. Macbinator, ar/r. Múca Cuchinganéca
ima riá QuHúngi. -
I
Maquinar. Machinor, ^r/V. Cuchinganéca químa
riá QuiWngi.
.Mar. >: ' Mare, ris. ■ ?
-v Calunga.
Maravilha. Prodigium, //, Químa Ocumatúnda ,
cíijfiq ou, Ocuamáta, ou,
Ocubuáma.
Maravilhar. '■ i'
hi admirai ionan rapè- Cuchimanéna , Cufon*
™ K&Mr.uâuD re.
>■ v. -I dála, ou, Cubuáma.
Maravilhar-se.
• ) . • ' ... * \ Miror, ^r/x. Acuchimanéna , Acu-
t ' «*'• tondála , ou, Acu*
buáma.
t oiyjitf.íniii .V» < ablà»vM
Sss Ma-
5T>8 MA MA MA
Maravilhosa cousa. \Mirus-y a y um. Químa Quia maránda,
, Qu ia bua ma.
Martellar.
■ Malho,
,w
ç •• • • as.
• Cupapéla, ou, Cutó*
da ne Maritélo.
Martello. Malleus, ei. Rimaritélo, Maritélo-
ffc.-•. Mr *2l
MA MA MA 5-09
Mártyr> . i: : • : :
/. } Marty, jw. Máaír,em uéne Uainan-
gngiiica o Mairác'i
pala curiculiHa o Fé
rii Ng,inna guétCu
f jesr. Cnríssu.
Sss ii Ma-
JI<? -<M''À MA MA
rtMató.vir~i»fíí5, ;i;. Y* • ••»••»•••• Nghi-gíba.
!: O B
K Maieú,,, Ghi-a-gibíle.
l Matarei; Ghi-gíba-yza.
< i íi
ME M-E ME 5-11
Meada cousa. Dimidia tus, a, um. Químa Quiozónghe ,
Ou , Quiaguána mu
cachas.
Mear o gato. Mu tio, is. Curicóla o Jih'ómbo.
Mecha) de candeia.. Sulpburata'. papyrus. O Torcíla ria .Candéia.
Medianeiro. Intercessor, oris. Múca Cubinquíla, tw,
Gubandulúla.
Mediante, i Medians, aniis. Cuturíca bu cachas:, <j//,
Cubáca mu cachas.
Medição. Mensura, Ocussónga, Túnga
riá cussònga.
Medicina. Medicina, <?. Ocugía cubáca co Mi-
lóngo Attu Jih'achi.
\»C !• '7 ' (
Medico. Medicus, /. Médicu , w V Múca
Cussequòla.
Medida. Mensura, Químa Quiamussónghç
q'uiávu.
Medida falsa. Mensura adp/terJna. Ocussónga çu macúru,
ou , Cussònga ne tún-
ga iá fálusn.
Medida cheia. Mensura plena. Ocussónga UesáJa q'ui-
.itlAO , «a c &rfc»O -V\ , ambór.
Medida cousa. Mensus, Químa Quiainussónghe
q'uiávu.
Medidor. Mensor, cr/V. Múca Cussonghéssa.
1
Medíocre cousa. Mediocris,. et Químa Quiaffiíla, ou.
Quiazónghe.
Mediocremente. Mediocriter. Quiacuftúlla rnuéne, ou,
Quiacuzónghc mué-
ne, .
Me-
fiz ME ME ME
Medir. Metior f íris. Cussónga.
Me-
ME ME ME ) 13
Melancolia. Atra bilis• Paíxno , Ocussúna , ou,
Ocututaléla > ou, O-
cunzóna.
Melancolizado. M&stus, a, um. Anuis?una , o-i, Amu-
turaíéla, ou, Amua-
zona.
Melancolizar. Contristo, as* Cussuncssa, oa , Cutu-
taléla, 6», Cunzó-
na.
Melhor cousa. Melior, et us. Quiaguába , 0//, Quí-
ma Quiatondála.
Melhoria na doença. Remissio morbi. Ocualiviála ria h'áchi,
av, Ocutululúca O-
h'áchi.
Melhorar na doença. Cmvaksèo, jj. Cufululúca Oh'a'chi ,
ou, Cuturíssa riá h'á-
chi.
Melindrosa cousa. Delicatus , ^, mm. Múca Cusóssa, o», Mu-
ca Cunenganéssa.
Melindre. Teneritudo, /»//. Usóssa, o*, QuinGngá-
na.
Membro viril. Meu tuia, Ingia, w, Ingi.
Membro , ou vazo da Cunnus, i. Súndi, ou, Inho, ou \
mulher. Risónga , 0//, Mu-
blinda.
Memorável cousa. Memorabilis et &. Qiiíma QuiafFumáne
o*, Qyiacuchingané-
quc.
Memoria. Memoria, Quilúngi, IIúngi, Ocus-
suína riá Muénliu
guéttu.
Me-
ME ME
5*14
Memoria , w-menção. Menti o, onis* Oculembelaléssa , w ,
Químa pála cuchin-
ganéca.
/jM*, , o» , Q«#
.ifílfil
; muénc.
f
Mestra. < Bgí.iífítiO Magistra, #2 <
.BJÍJJ Méssene Mug'árf3J^^
Donguíclii guá Mu-
c - Bniíop •svv, c Vi < g'átni. cbixaM
n
Mesft^ "^fi'«iP . v\«s Magister, ri. Méssene, ou, Donguí-
W. tvtò , cgníTííiiDO «1\W» < c1
"* .fiittóoM
Metal. .EUtlífl
Metal/um, /. Lóndo, Jilóndo.
•saM
Ttt Met-
5^^? M-E'í M.E «ME
tyflíMr toiro.- • • • -V f Aàmitto^is. *W .. Cuboquéssa MórmTj
.i^iiòuO slij.) r. • • ou, CuMca Mónsu.
-JOM MT Mez,
M'E M'E ME
Mezl ■ iP DrnivS
Metais.yJs.,x v" — Bégi , Jsíia-Macúi?tíí
.orniM aratu.
Mez das mulheres. Menstrua} onon. - Bégi já Ag'áttu ,-.'ifu-
c:i, Jifúcu , ou . Ocu-
£1:j3£0U0 fílfiqj i ; tolóla.
Mez e meio. e<«I • Sesquimensis, Ár. Bégi i nutehi ne cachas.
Mezinha. "iJ Medela, <£. Mulónco. Milónco.
Mezinhar. Mv//w, at. Culónga , ou, Cubáca
i;i a-inis:iJ t 3u\'
MilóllCO. > : lei
( rfcjiyP r.i upnuoià , fcvtsmvl .onál í'b áiiiM
- O tÀMth' ev* MI MI
Ttt ii MI-
*** Ml :m.i Ml
Mimosa cousa. , r r De li ca tus, a, um* '' Químa QuiacubánqUe
Mimo.
Mina de ouro. Aur fodina % <e. ' '' Ricúngu riá A.ylU , qúí*
ma riá cúvvua.
Miseramente,
!,i. *. !Ui .lij fi o I Miserè. Quiangaliáma niuéjic-
Miseriã. u^<í Miséria, <e. Ngaliáma, Jingaliáma.
Misericórdia. j Misericórdia, HM-nda , H'enda rií
Ngánna Zámbi.
:T :: «,~i» Mir
MI 'MI -MI 5_7^
Misericordiosa cousa. Misericors, ordis+\ Químa Quiah'énda:^tf,
Quiamuchibíssa cu
Mucc'íma.
Missa. Missa, <e. Missa, o Ngangã Os-
sambéla o Missa.
Missão. Mis si o, onis. Missão, Missão iáBái-
OM J gu. O ?/I
Mister haver. Indigno, W. Cumisséna, OcuíJa Cu-
-1. ■ :r íi V»Va\, misséna. j -' > b ÒM
Mysterios. Mysteria, í>r«w. Missámbu iá Ngánna
• ivn! . . «I
*f . . íilii'0 . 7.\\'iVCí guéttu Zámbi. • 'r
Mysteriosa coilsa. > Myst teus j ^, *w.
Químa Quiamissambu,
Quilúngi guéttu Ca-
tené cubicc'íJa.
•Mistura, .ii ' •Oylij /L
Mixtio, Ocuffónga, ou, Cuf-
funca.
Misturada cousa. (/
Químa Quiamuffiínea",
.Wl&uwwQ r («
ou, Quiamuftunga.
Misturar. - Misceo, «. .
Cuífiínca , ou\ 'i CufFún-
ga-
r Misturo,
Nghi-ffiinca.
v Misturei.' "
Ghi-a-ÍFúnque.
*• Misturarei.
• • • Ghi-ffunca-yza.
Mitigada cousa. Mitigatus, <7, »>*. QuímnQiiiamutuIufdca',
ou, Químa Qiiiamu-
O .v.w tebumka.,, ,x,koM
Mitigar, Mitigo, as. Cutuiulúca, ou, Cute-
bunúca.
«oboM
^uda cousa. Minutus, tf, »;>/. Químa. Quiassòssu, ou:
Químa Caiuni.
Mia-
yffp II® I ; mi MT
.Miudamente.: • ' siC Minutim. . «•■■■jv Quiacussdssú» niaérié/t,
, Còcaníni mitó-
ne.
/íàlniO ..;ÍI
-'.rA Mo-
MO MO M'0 5*.2i
Modo de faiiàr. formula loque/idi.. Qiiiíuía..;:iá Cu:<ué!avJ
, Fíiiu riá Cuzué-
la.
Modorra. Lethargus, i, Ocuçochíla, íw , QuíM
..t iaicnénc.
Moeda. ' : Moneta, <e. *; Jibúngu, ou., Quitar] ,
Itári.
Moeda antiga. Nt/mus vetusi Jibúngu guá Ucúlu ,
ou, C^iiitári quiaycú-
< •>1 -IniuO JA 5a,t :
' » ""**»(' . lu. • '"M
Moeda falsa. Nu mus adulterinus. Jibúngu guá M^cúui j
ou , Falúsu. • i!
Moeda nova. Numus asper. Jibtíriglflóbfe '^Cgiíí
tári Ióbe.
•i .. if
Moenda } ,vúL moinho.^ • • • Riróla , M-aròIa , ou.
Ocucóca. tmoM
Moa1. - ' ' 'r' I Moio > is. 1
« • Cucóca. .oííjoM
Móittíáitò j ou cancãs'- Lassitud», ishr^'-
S Ocubu/ma,
°. | :vi../'n
1 Ali ' li 1 .'j. < > °c,ul?íl?- ,e„„;í
jipinho. Mokndinum . . .. Camgénjjp.,,^ ^
ca Massa ne Ima
Aquá, ou, Acua.
Moíçquei '' . BJ-MU Aãolescens nigeY. ' |Moléque,/a,-â?^
.* < ou, Múndéngh(i. »
Molesta cousa.1 Molestus, <7, »«. Químa Quioh'áchi, ou,
jO •x , ttunViuoM Químa QuiatfítíM
-upO «w t E'Ji;muDuj
nc1 h'áchi.
.07ÍUPOJ ij ■ h J"* * i'
Molestar. Molesto, <7j-, Culebúla, Cussombóla.
| »liw , ti {wwiw1;'.o' ou, Cuç^ingísEar o '-:
^Íf§SuK;VVi
':!r' -Jjvfp Moléstia. ÍUh'áciii.
t f
•fioumu^
"'-noM
Mo-
?22 MO MO. MO
Molhada coúsa.< • Madefnctus > .a,> um. Quima . Quianiuziilu; $
w, Nviila Quiamu*
cuáte.
Morro. Ngí-fTua.
Morri. Ghi-a-fYuíle.
, Wn
^ Morrerei. • • • • • Ghí-ffua-yza.
Mos-
MO M'0 MO
Mosquito. Culex, eis, ;
H ámua, Jih'ámua,
Mestra. Speei meu, inis, Oculondequéssa , ou ,
Ocussanuina ,0//, O-
cuiríca.
Mostrada cousa. Ostensus, a, um. Químa Quiamulonde-
quésrc \ óu, Qiiia-
mussamima.
Mostrador. Monstrator,, oris. Múca Cubndequéssa ,
0», Cussamunéssa.
Mostrar. Ostendo, is. Culondequéssa, 0», Cus-
samunéssa.
Mostro. Nghi-londequéssa.
Mostrei. • Ghi-a-londcquess-ilc.;
- Mostrarei. .O
Ghiiondequéssa-yza.
Motim. . Factio, onis. Búia , Ocuzangúca, ou,
'm ^ u j Nvúnda.
Motivar. WC * |T
Pr.ebere ansam. Culebúla', &, Cussoni-
| bóla.
.Motivo. Causa, Quiámbu, Iámbu.
Mouco. Surdus, /. Muchílu, Michílu.
<Movedor. -)| Motor > oris. Múca Oizangúca , ou,
Múca Cutungutéssa,
ou > Cussomboiçssa,
Mover. Moveo, t\r.
Cutungutéssa, ou, Cus-
sombóla.
Movida cousa. Mútus.y a, //w. Químa Quiaiinitimgu-
tc-ssa , ou , Qiiíamus-
sombóle.
Movim entò; Mor/o.
Ocutungutcssa , ou, O-
cussombóla.
Vvv ii Mou-
J 20 MO MO (MO
Mouro. Ma urus, /. Móru , o», Paca.
> I • ,*
<> . MU MU '"2MUk',,0jU
« *o {
Mui-
MU • "MU MU <ri7
Muito, Multum. Q^uiavúllu, Iavúilu.
NA NA NA
.1 U INOVAM'-. ' • í.SÍlCi '
Na ,'prep. li. Mu, Bu, Cu, Co.
Nação. Natio, onis. Múchi, Agua, Múcbi-
Cóngo , Múclii-I-o-
ánda, Agua-Cóngo.
"Na casa. In domo. Mu Báta, ou, Cu'M<fr-
su . ou, Co Insu.
Na
NA NA NA 5-29
Na cidade. Tu chitatc. Mu Quiáxi, ou , Mu
Quiáxi riá Loánda.
Na mestra. Apud magistram. Cu Méstcna , ou , Cu
Donguíchi ia Mu-
f w" f ovòl hi uL/ihdu" g'áttu.
Nada. Nibil. Nada, Galé químa.
Nada disco. Nihil ex boc. Químa cana.
Nada de bem. Nibil boni. Caquicalé químa Q^ui-
ambór.
Nadador. Natator, <?rÃr. Múca-Cóa , ou, Múca
Cucóa.
Nadar.. Na/o, as. Cucóa.
Não! Kon. Né, Cana, Sé, Ca, Qui.
Não fazer. Non-facere. Ca-quibanqué, ou. Sé
r
~ wJ.v ri i ijfíi' (\ j %
I Cubánca.
Não se vé. N«w videtur. Ca-quimoné, ou, Ca-
: monequé.
o :*!r^ '
Não. diga. ■ Ne dicat. Cauq'uiambé, ou , Sé
Uq'uiámba.
/'v".; ; ;
Nao dizer. Non dicere. CacuqVambá, ou, Sé
Cuq'uiámba.
Não sómente. Nofi soltou. Sé quíqui cana.
Na mesma confcw Tanti, quanti. Mu cúnta muéne.
Namorada. Amatrix xcis. Ocurauandála Mug'át-
rJvcX/i ; o vi/f tu , ou , Ocuzóla ia
• * '> f\ Mugáttu.
Namorado, Amator, er/r. Ocumuandála Ria Ia ,
ou, Ocuzóla ia Riá-
la.
Na-
5^0 NA 'NA NA
Namorar-se, Amore ca pi. Acumuandála, ou, H'én-
da Amucuáta.
Nas-
1
NA ' NA NA 531
Nascido com fortuna. Feliciter natits. Amuvála ne foltúna ,
cw, Amuvála ne Mu-
vô.
Nascimento. Nativitas, aí/s. Cuvála, Cussabúca, ou
Quisúa Quiauváíe.
Nascido á luz. bi fucem editus. Amuvála cocotanhínha.
Nassa dc pescar. Nassa, <e. lliòngo.
Natal. Natale, is. Quisúa Quiamuuváía»'
Natural cousa. Nativus, a y um. Químa Quiaiemúna, «w,
Químa Quióchi.
Natural de alguma ter- Oriundus, a, um. Móna riá Ochi quínha ;
ra. Quénqui.
Naturalmente. Naturaliter. Quiacugimúna , ou ;
Quiaquióchi muéne.
Natureza. Natura, Ocugimúna.
Navalha. Novacula, d. Nàváia , Jinaváía pala
cubósa o Jindéba.
Navegajao. Navigatio, <?;;/>. Cuchimbíca mu Calún-
Sa*
Navegante. Navigans, <?;;//>. Múca Cuchimbíca , ou ;
Múttu riá Calunga.
Navegar. Navigo, as. Cuchimbíca, ou, Cuia
cu Calunga.
Na verdade. Reverá. Mu Quiríquia.
Navio. Navigium, //. Navio, Jinavío.
Naufragio. Naufragmn h ii. Cuffundála cu Calunga,
ou, Cúffua cu Mé-
nlia.
Xxx Ne-
NE NE N';E
Necessaria cousa. Necessarius , a, r/w/. Químa Qiiiamesséna ,
, Quiaquibíri.
r Necessito. Nga-mess<5na.
No
NE NE NE ?33
Negociação. Negotiatio, onts. Guénc'i, Jiguénc'i.
Xxx ii Ner-
*34 NE NE NE
Nervo. Nervus, i. Muchíba, Michíba.
NO NO NO
No-
£3<S NO NO NO
Nojo, iâ est, tristeza. Mteror, oris. Zéitiba, Ocunzó-
na , ou , Ocuccála nc
Nzóna.
Nos
NO NO NO ?37
Nossa cousa. Noster , tra, trunu Químa Quiéttu.
No
5-3S NO NO NO
Nove por ordem. Nonus, a, »/;/. Ivvúa qu ia mu Iuri que.
NU NU NU
Nun-
NU NU NU s-39;
Núncio. Nuntius., ii. Ubcca notícia, <?«, Mú-'
ca Cubequéssa mica
mai.
Nutrir. Nu trio, is. Cusássa , 0// , Múca
Cusasséssa.
Nuvem. Nubes, bis. Ritúta, Matuta.
OB OB OB
Yyy Obri-
ÓB OB OB
Obrigação. Obligaúo, tftf/jv Cutocála, o*} Ocutum-
bíca.
OC OC OC '
Yyy ii O dia-
5-4-- OD Ot> OD
Odiada cousa. Oàibilis, et le. Químa Quiamuzémba;
ou, Quialúma.
OF OF OF
01 OI OI
Oir
*44 'O? 01 0'I
Oitenta e nove vezes. XJndenotiagies. Macúnhi náqui ne iv«
rúa amimmba.
DL OL OL
Olhar
OL OL Of. 54?
Olliar para traz. Respicio, is. Cutála Curíma, ou, Cu-
virúla Méssu curíma.
OM OM OM
•• 1
■ • •
Omnipotência. Omnipotentia, a. Uaffíma, ou, Ngúsu.
Omnipotente. Omnipotcns, entis. Uaffíma pála cubánca
Ima ióssu, Guéne nc
Ngúsu.
ON ON ON
On-
ON ON
Onde. Vbi. Cuévi, Cuébi, v<5vi.
. O
Operação. Operatio, w/x. Muffúnu riá Surgi ao,
ou, Ocucalacaló riá
Surgíao.
/ OR OR OR
Zzz Or-
0R ÒR OR
Orçar, ou avaliar. JEstwio, as. Cubáca, ou, cúta pe-
lézu, «?.v, Suílu.
OS os OS
•vO
Zzz ii Os-
5?° OS OS' OS
Osso. Os, ossis. Quiffúba.
OU OU OU
PA PA PA
Pa-
57* PA PA PA
Paciente. Patiens, entis. Múca Paciência , «w,
Cututaleléssa.
Pacientemente. Patienter, No cupaciéncia muér.c,
, Quiacututalélc
muéne.
Pacifica cousa. Pacifícus, a, //;;/. Químa Quiaquimuá-
nhu , ou, Quiatime-
munúna.
Pacificamente. Vacate, Quiacumuáhhu muéne,
ou , QiiiacutunemiH
núna muéne.
Pacificador. Pacator, Múca Cumuánhu,
Cutunemununésja.
Pacificar, Pacifico, Cumuánhu, <?«, Cutu-
• nemunúna.
Paço. Palatiurtiy ii. Palácio, Insu ria" Ngan-
na Nguvúlu.
Facto. Pactum * /. Ocutenéssa.
Padecer. Patior, eris. Cupadecéla, <w, Cutu-
taléla.
Padrasto. Vitricus, i. Táta iandénghi.
Padre. Pater, tris. Táta-Ngánga , Jir:!r,i-
Ngánga, j», Ngá fi-
ga , Jingánga.
Padre nosso. Oratio dominlca.. Tatétru , ou, Tátagi^f-
iu .Mussámbo ria Ta-
! tcttu.
/..
Pa Irinliar , vi d apa- ........... Cubandulúla, ou, Cu-
drinhar. banguéla.
Padrinho da pia. /V/ír spiritualis. (Táta-Múngua, Jitáta-
- Múngua,
Pa-
PA PA PA yyj
Paga. Solvi io, o:; is. Ocuffúta, OU, Ocuzor
quéla.
j Pago.. Nghi-ffiita.
Pagarei. Ghi-fílita-yza.
Pa-
574 PA PA PA
Palavras. Verba, (rum. Milónca Mavúl , <w,
Milònga Mavúl.
Pai-
PA PA PA
Palpar. Palpo, as. Cubabáta, ou, Cuacuá-
ta ne Mácu , ou, Ne
Mabámbu.
r Palpo. Nghi-babáta.
< Palpei. Ghi-a-babáte.
Palparei. Ghi-babáta-yza.
? •i*t' •' -
Palpar, id est, experi- Tento, as. Cubabáta , ou, 'Cut&a,
mentar. ou, Cubucumúna.
Palpavel cousa. 'Tractabilis, et Je.m Químa QuiaCtibâbáte ne
Mabémbu.
Palpitar. Palpito 9 a Sr. Cutequéte, ou, Cutun-
gúta o Muce'íma.
Pança. Vinter tumidus. Rivúmbu, Marúmbu,
ou , Rivúmu, Ma-
vúmu.
Pança , ou ventre de Ventèr mulieris pne- Rivúmu riá Mug'áttu
mulher pejada. gnantis. Uamíta, ou, Páncií
riá Mug'áttu Uatní-
ta.
Pancada. Percussus, ús. Quibúndu, Ibúndu.
Panei la. Olla, a. ímbia, Jímbia.
Panei la de cobre. Cacabus, i, Imbia iá Qyitári, Jím-
bia já Itári.
Panella de barro. Fidélia, a. Imbia iá Mutóto.
Paiicilinlia, Auxilia, <e. Cambia Caféli, Cajím-
bia tuféli.
Panno. Pannus, i. Muléli, Miléli.
Panno de linho. Linteúm, //. Muléli gu&rínho , Mi-
JéJi ma rínho.
Aaaa Páo.
& PA PA PA
Páo. J.ignum j /. Muce'/, ou, irúnhi,
ou, Túngu.
f PaP°- Ngu-ánda.
y Papei. Ghi-ánde.
V Paparei. Ghi-ánda-yza.
Papeira, doença. Angina, tf. H'áchi ria' Mu/mu, ou,
Riá Quiquilcngu.
Papel. Papyrus, i. Mueánda, Micánda.
Papo. Guttur, uris, Mu/mu, ou, Chíngu,
ou, Quiquiléngu.
Par. Numerus par. Muchínda Qiiiári,
Para, prep. In. Ad. Pá la , ou, Yá.
Par a par. Pari passa. Quiári quiári Cuzaca-
méssa , ou, Acuénda
ricánda imóchi.
Parabéns. Qratulatio, i/w. Ocutónda Qiiigoá/Qs"-
guá.
Para bola. P ar abola, a. Ocuvingliína Máca pi-
la Cugimbulúla.
Pa-
PA PA PA fff
Para cá. Huc. Cuband&ccu , ou, Cu-
bándu riá muniu.
Aaaa ii Par-
5*5? PA PA PA
Parca couca. Parcas, a, um. Qiiíma, 0» , Cama café-
li, 0// , Cama caníni.
Parcamente. Parcè. Cama caféli muéne.
Parceira. Sócia, a. Múttu-afiínu Mug'áttii,
Attu-afúnu Ag'áttu.
\
Parceiro. Soeius, ii. Múttu-afúnu Riála, At-
tu-afúnu "Má Ia.
Parda cousa. Fuscus, a, um. Químa Quiaffuetéla.
Parecer. Viâeor, eris. Oquilúngi q'uiámi quí-
ie.
Parecer-sc com o Pai. Patrisso j as. Emuéne AcurifFangána
ne Tá ta.
Pareccr-se com a Mai. Alair isso, as. Emuéne AcurifFangána
ne Má ma.
Parede. Paries, et is. Quipariélu, Jipari&u.
Parenre por consangui- Consatiguineus, a, um. Ndándu bándu riá 'la-
nidade. ta , ne Máma.
Parente por aíKnidadc. Affiuis, et ne. Ndándu bándu riá Mu-
cági Ricása.
Parentes. Propinqui, or#;;/. Jindándu.
Parentesco. Cognalio, w//>. Jindándu óssu comóchi.
Parida cousa. Partus, <7 , Químa Quiamuvále.
Parida mulher. Afer/fer Mug'áttu Uamuvá/a.
Parir. Pario, is. Cuvála.
Parodio, Parochus, /. Ngánga Vigário.
Parreira. ^/7/V per gula?; a. Paréla iá Júva.
Parriih-i. C/raticula, tf. Mussóma, Issóma.
Par-
PA PA PA 5-5-9
Parte. Pars, artis. Bándu , Ji bándu.
Par-
$.6o PA PA PA
Partido, ou concerto. PtíCtio , oms. Ocujustála , ou, Panai,
Partidor. Partitor, oris. Múca Cuanunúna,
Cuba:ugiuléssa.
Partilha. Partitio, onis. Ocuána, , Ocubatú-
la químa.
Partir. Divido, is. Cuána , Cubatóla, <w,
Cubatugiúla.
Partir dc Angola. Ab Angola projicisci. Cucatúca quiá Angola.
Partir em duas partes. Biparlior, ir is. Cuána Bandu quiári ,
0* , Cuána Jibándu
Jiári.
Partir pelo meio. Dimidio, tf/. Cuána mu cachas, ou,
Cubatúla mu cacliás.
Parto. Partus, wx. :
Ovala, o//, Ocuvála.
Parvoíce. Stultitia, (Químa Quinndenghi ,
ou , Quisómba já A-
nandénghi.
Parvoíces. hieptia, ar um, Quiajindénghi muéne,
Isómba já Anandén-
ghi.
Pascoa. Pascha, *///. Pássu , Quisúa Uaffu-
cunuauíne N gánoa
Jciu Jesu Cr/sso.
Pasmada cousa. Stupidus, ^ , r/;;/. iQuíma Quiabuánia.
Pasmar. \Stupco, <\r. ICubuáína.
Fa imo. Stupor, jvvr. Alé , H'áchi, Quítém-
bu Cahibá.
Pasmosa couta Síupendus} a 3 um. Qyímã Qj»iabuánia,^>
Qiiiaciigíse.
Pas-
PA PA PA yrfi-
Pasmosamente. Mirabiliter. Quiacubuáma,
cugíse muéne.
Pas-
5-Ó2 PA PA PA
Passatempo. Animi relaxatio. Bíta Quittangána , 0-
cussangulúca riá Mu-
énhu.
Passear. Ambulo, as. Cubíta-bíta mu Pámbu.
Passeio. Deariibulatio, ou is. Pámbu , Jipámbu , ou,
Ocubíta-bíta.
Passo. Gressus, tis. Ricánda, Macánda.
Passo apertado. Gressus accekratus. Ricánda guá Quiléngu.
Passo vagareso. Gressus lentus. Ricánda guá Quimuá-
nhu.
P. star o gado. Pasço, is. Cubíra co Jih'ómbi.
Pastar no campo. Pascor, íris. Cubíra mu Ricánca, ou,
Cubíra mu Tándi.
Pasto. Pabulum, i. Ocúria quiá JihMmbo,
ou, Quiáncu.
Pastor. Pastor, oris. Múca Bíri, ou, Passò-
lu.
Pastorar as ovelhas. Oves dttccre. Cubíra co Jih'ómbo ,
ou, Culundíssacoji-
h'ómbo.
Patada. Ictus fjant<e. Qiiissénda quiá Qiiini-
ma.
Patente. Diploma atis. Patente, ou, MucáncU
riá Guénj)i,(W>M"f"
fúnu.
Patente cousa. Pai eus, oitis. Químa Quiacumóna.
Patentemente. Aperte. Qiiiacumóna muéne.
Pateo. Atrium, ii. Quiiitári.
Pa.
PA PA' PA yíj
Paterna , ou paterna! Paternas, a, um. Químa Qyiá Táta a# ,
cousa. Riá Táta.
Bbbb P6
?64 PE PE PE
Pó. PcSy (ilS. Quimíma, Ináma.
í Pecco. Nghí-ta-Itúchi.
Peccarei. Ghí-ta-Itúchi-yza.
Pc-
PE PE PE
Peçonha. Virus, /. Nguánqa, Jm<rjánga,
ou, Firício, Jifitício.
Bbbb ii Po-
5'66 PE PE
. P;E
Pedra de sal. Mica salis. Rita ri riá Múngua.
Pci-
PE PE PE ^7
Peido. Crepitus ventris. Chóto, Jichóto.
•1*1
5T68 PE PE PE
( Pelejo. Ngln-bánga.
« Pde^ci. Ghi-a-banghélc.
I
l Pelejarei. Ghi-bánga-yza.
Pelle. P cl lis, is. Quíba, lba.
Pelo. Vilas, Quicónda, Icónda.
Peio, prep» Per. Quiá.
Poio contrario. Contra. Quiá Quénqui , ou
Eneúque.
Pelo que. Ouflmobrem. Pala inái, ou, Cambó-
chi, ou, Ené.
Pcrnu cias aves. Pluma, te. Quissála, Issála já Jin-
gíla.
Penna dc]cscrcvcr. Cala mus, i. Quisála riá cussonc-
ca.
Pena, ou castigo. Pana, a. Quibétu , Quima pala
cubéta.
Pena pcaraiaria. Muleta, a. Condemnáção, ou, Qui-
bétu já Jibúngu.
Penar. Patior, eris. Cupadecéla , ou, Cutu-
taléla.
Penar era tormentos. Crucioar is. Cupadecéla mu quibií-
bc, ou ,Cu-utaIv;!acu
ibúbe.
Pena de fogo. Jgfte cruciar;. Quibétu riá Túbia , ou,
Ocututaléla quiá 'Iu-
bia.
i
Penas do inferno. 1 Erebi peente. Ibétu já Inférnu , ou,
Oitutaléla já Infér-
nu.
Pcn-
PE PE PE sh
Pcndencia. Conientio, [onis. Nvú ida, ou , Ccuma-
quéla.
Pc-
$7° PE PE PE
Penitente. Pan}tens, entis. Múca Cubanquéssa Pi-
ri téneia , 07 , Cnzo-
queléssa Piritcncia.
*
«PE PE PE 57i
Pequena cousa. Parvas, a, um. Qyíma cafeli, «r, Quí-
ma Quianjónco.
Percebo. Nghi-búla-cána.
j Percebi. Ghi-a-búle-cána.
I
^ Perceberei. Glii-bú!a-cána-yza.
Cccc Per-
57* PE PE PE
f Perco, I Nghi-peldéla.
< Perdi. Ghi-a-peldóla.
I
l Perderei, Ghi-pddéla-yza.
Cccc ii Per-
574 PE PE PE
Perjudicar. 'Oficio, is. Cussengukíca, Culèbó-
la , ou. Cubánca Ma-
lébu.
Perjudicial. Perniciosús, a, um, Quiassengulúca,<?//, 0-
cúta Malébu.
Perjuizo. Damutfm, i. Ocussengulúca , ou ,
Maiébu.
Perjurar. Pejero , as. Culóca-Macútu , Cu-
chíla fálsu.
Perjuro. Perjurus, a, um. Múca Culoquéssa-Ma-
cútu.
Permanecenre cousa. Permanens, oitis. Químa Quiacunánca ,
ou, Quiacucála quic-
tangána óssu.
Permanecer. Permaneo, es. Cunánca, ou , Cucála
témpo avúl.
Permissão. Permissio, onis. Ricénsa, ou, Ocuh'c-
léla , ou , H'eléla,
Jih'eléla.
Permittida consa. Permissus, a, ww. Químa Quioh'eléla.
Permitcir. Permiti o, Àr. Cuh'eléla, *ou, Cubana
ricénsa.
f Pcrmitto. Ngu-heléla.
•<j Permitti. Ghi-a-heléle.
i Permittirci. Ghi-h'eléla-yza.
Perna. Crw, cr uris. Quináma , Ináma.
X r
Perniciosa cousa. Perniciosús, .7, #>/;. Químa Quiaiíba , ou,
Qiiiamalcbu.
Perpendicular cousa. Perpemlicularis, etr*. Químa Quialumáma.
Per-
PE PE PE y7y
Perpetua cousa. Perpctuus, a, um. Qun\ia Quiacaiúnca ,
ou, Quianánca.
Per-
576 PE PE * PE
Persuasor. Sff a sor , oris. Miíca Cugimbu!uílap3*
la Culónca.
Fcrtcnccntc cousa. Pertinens, tntis. Químa Quiorocdle*.
Pertencer. Pertineo, es. Cutocála, ,Cuzáma.
Pertendente. Candidatos, /". Múca Cutocalçssa quí-
ma.
Pertinaz, Tenax , a eis. Múca Cutemaléssa, tw,
Múca Cugindamiína,
Múca H'óchi.
Pertinazmente. Pertinaeiter. Qu iscutemá la,*?,*/, Quin-
cugínda má na'.
Perto. Propè. Ocuzucáma , 0,7 , Ocu-
zucta, ou, Ocubic'/-
la.
Perturbação. Commotio, ow/V. Ocuttantacúnha , <w ,
Ócutungúta.
✓
Perturbada cousa. Commotus, {7, um. Químa Quiamuttanta-
cánha, <w, Quiamu-
tungúte.
Perturbador da paz. Seditiosus, a, , vel Múca Cuttantacanh&sa
perturbais, quiá Muánhu.
Perturbar. Perturbo, Cuttantacánha, «w , Cu-
vungíssa , ou, Cuco-
lolóca.
Perturbar-se. Turbar, «w. Acuttantacánha , cu ,
Acuvungíssa emuéne.
Perversa cousa. Perversus, //;;/. Químa Quiacubuciimú-
ca, ou, Quiamalébu.
Perversamente. Perversè. Quiacubucumúcá muc-
ne, ou, Quiamalcbu
muéne.
i
Per-
PE PE PR ^77
Perversidade. ímproba as, aí is. Occhucumúca, tf», Ma-
lébií.
►
i
5-78 PE PE PE
Petrechos de guerra. Bellicus apparatus. Ima já Ma tenda , ne
Mata ,nc CufFundán-
ca gué pala Culóa,
f//, Pala cubángá Ita.
Pevide de fructos. Fructuum semen. Jítui já Jifiliíta.
Pevide de língua. Trarium, /. Jítui iá Ririmi ,
Qiissunhéte iá Ríri-
mi.
Pez. Pix, eis. Guássu, Jigiiássu, ou,
Ríne, Marine.
Pezada cousa. Li bratus, a, um. Químa Quianéme, ou,
Químa Quiasònca.
Pezar. Libro, as. Cusónca , ou, Cunéma.
Pezar, id est, dor. D olor, Cuq'uianquiçiti , ou ,
Cusseiitíla.
Pezar-llie. Pamitet, ebat. Acuq'uianquicáti, ou,
Acussentíla.
Pezo. Pondus, cr is. Jipéso , ou, Ocusónca,
ou, Quinéme.
Pezo igual. JEquilibrium, ii. Jipéso jassoquelélç.
PI . PI PI
Dddd Pi-
>
PI PI PI
Pinheiro. Vi)!US , /. Quissássa riá Pút guá
muchítu pála cubán-
ca ma baia.
Pintada cousa. Picíus, a, um. Químa Quiamupintále.
Pintar. Pingo, is. Cupintála.
Pintor. Victor, oris. Múca Cupintaléssa.
Pintura. Pictura, a. Ocupintála.
Piolho. Pediculus, i. Gina, Magínâ.
Pla-
PL PL PL 581
Plana cousa. PI anus, a, um. Químa Quiachanááa ,
ou, Quialuláma.
Dddd ii Pli-
$2z PL ' PL PL
Plica no vestido. Plicatura, a. Peleca mu Qiiizuátu ,
o.v, Ocubungíca mu
Quizuátu.
PO PO PO
To-
PO PO PO 583
?>•
sh po PO PO
Politica cousa. Poli/icus, a, um. Químa Quiacunrdaa.
Politicamente. Civiliter. Quiacucungdna muéne.
PoJmao. Tttber, eris. Quizávu, Izávu.
Poios do ceo. Púlus, u Mácu ma Riróla guá
Riúíu.
Polpa.
°alj>amentum, i. Chítu, Jichítu.
Polluçao. °ollutio, onis. Mutúta, Atúta.
Pólvora. Pulvis sulphureus. Cuffundánca , Químa
pálacubáca mu H'ú-
ta.
Polvorizada cousa. °ulvere spar sus. a, um. QiiímaQ^iiamupulviála.
Polvorizar. 0
ulvere spargere. Cupulviála.
Pomar. D
ornarium, Pomár , Quiríri já Is-
sássa já Laranja, ne
Malimáó.
Pomba.
Columba, a. Pómba, Jipómba.
Pompa.
Pompa, a. Ocurinánza , ou, Ocu-
vandúca , ou , Ocu-
mochimána.
Pompa de enterro. Pompa funebris. Ocuvandiíca quiá Cuf-
fiínda o defunto.
Pomposa cousa.
Fastosus 3 //»/. Químa Qiiiarinánza ,
ou , Químa Quiavan-
dúca.
Pomposamente. Turgidè. Quiacurinánza,<w,Quia-
euvandúca mucne.
Ponderada cousa.
Pondera tus, Químa Quiamuchinga-
"éca q'uiamb<5t.
P011-
PO PO PO 5-S5-
Ponderar. Pondero, as. Cuchinganéca, £>« , Cu-
bánça q'uiambor.
Po-
6 PO PO PO
f Ponho. Nghi-báca.
< Puz. Glii-a-baquéle.
J
•- Porei. Ghi-báca-yza.
Pòr a perigo. Adducere indiscrimen. Cubáca bu Séngi.
Pôr em lugar seguro. In securo loco statuere. Cubáca bu Quiríri quiá
condáma.
Pôr era mãos de ou- Per nut to 3 is. Cubáca bu Mácu cuá
i r trem. Attu aguénu.
Pôr em paz. Paco, as. Cubáca cu Muánliu ,
ou, Mu Muánhu.
Pôr a culpa. Imputo, as. Cubáca Quitúchi, ou,
Cubáca Quiciíma.
Pôr sello. Signo, as. Cubáca Quirímbu cu
Mucánda.
Pôr-se o sol. Sol occidit. Rieiimbi acubáca, ou,
Ricúmbi uáffu.
Por agora não. Non jam. Pala qitéqui cana , ou,
Pála Rieríno cána.
Por aquella parte. Illuc. Pá!a cubánducúna, Pá-
la vána yána , ou,
Cúna cúna.
Por de trás. Pone retro. Cubáca Curíma , ou ,
Quiacuríma.
Por comprimento. Perfunctoriè. Pála Ocusubílu , ou ,
Quisubílu.
Por conseguinte. Consequenter. Pála Quinghinína.
Por vossa vida. Amabo. 'ála Cumuénhu gué.
Por ventura. Forte. Pála vintúla, ou , Ne
uca ula.
Por-
PO PO PO ^7
Porca por geração. Scropba, <e. Ngúlu iá Mug'uáttu
pála Cuvála.
Porcada , ou rebanho Grex porcorum. Jingúlu Iffiíchi , ou ,
de porcos. Qiiifúchi já Jihgúlu;
Porco. Pdrcus, /. Ngúlu, Jingúlu.
Porco espinho. Histrix, íeis, Ngúlu-Qiiissáca, Jingú-
lu Issáca.
Porco montez. Aper, pri. Ngúlu-Quiómbo, Jin-
gúlu lombo.
Porco castrado. Maialis, is. Ngúlu Uacapálu, Jin-
gúlu Acapálo.
Porém. Cteierufff. Maschí, ou, Súca.
Porfia. Altercar io, onis. Ojipáta , ou, Ocuffún-
da Jocóndo.
Porfiador. Allercator, oris. Múca Cujipáta , oui
Cufíundéssa jocóndo.
Porfiosa cousa. Contentiosus, a, um. Químa Quiagipáte, ou,
Quiacufíúnde jocón-
do.
Porfiar. Verbis contendere. Cugipáta, ou, Cutcmá-
la quinéne.
Poros do corpo. Poyus, i. Jichínhu guá Múcutu
óssu.
Porque. Cur. Baté, Pála iirihi.
Porque. Euim. Né, Súca, ou, Ené.
Porque nao. Ouidni. A bacana, Caná.
Porquidade. Immunditio, <e. Ocuchíla , ou, V.ndu,
Jivíndu.
Eeee Por-
5*88 PO PO PO
Porquinho. Porcellus, i. Cangúlu caféli.
Pos-
PO PO PO 589
^ Possuo. Nghi-fiunn.
L Possuirei. Ghi-fluna-yzá.
Eeee ii Po-
5*9° PO PO PO
Porrão, ou homem iner- Jgtiavus, a, um. Quatòva, Matóva ,<?//.
te. Riláchi.
Pouca cousa. Paucus, a, um. Qiiíma caféii, ou , Ci-
ma Caníni.
Pouco. Parum. Caféli, latúl, Quicc'í-
ni.
Pouco a pouco. Paulatim. Ca-fôli ca-féli, ou, Qc-
c'íni icc'íni.
Pouco ha. Nuper. Ubíta cattangána ca-fô-
li, ou, Ca-féli JiáiJ-
da.
Pouco antes. Paulo ante. Cattangána caféli cu
pólu, ou, Caféli fé-
li há nda.
Pouco depois. Paulo post. Cattangána caféli qui-
auyza , ou , Caféli
féli iauvza.
*
Pouco mais. Paulo amplius. Ubáca rínqui caféli fé-
li.
Pouco mais, ou menos. Circiter plus , minus- Cubáca rínqui caféli,
ve. ou, Ucatúla.
Povo. Populus, /. Riémbu, Mémbu.
Povo pequeno. Popellus, i. Riémbu riaféli, Mém-
bu tuféli.
Povo grande. Magnus populus. Riémbu riiaiinéne ,
{ _t BIÇ «'■ " ií-1'
Mémbu Maiinéne.
Povo meudo. Plcbecula, te. Riémbu riassòsu , ou,
Riémbu Pirirílu.
Povoação. Coloma, a. Riémbu muéne.
Po-
PO PO PO
-Povoada cidade. j Chitas ■freqttens. Quiáchi Uecála neRié-
bu, iw, Bánça uasá-
la nc Ritíbu.
,rJ:.v I
Povoar. Frequento, as. Curiémbu.
"ÍSUQB r/nns fioiihu
Povos. Populi, omm. Mcmbu Mavúl.
Poupada cousa. Custoditus, ^, um. Químa Quiaconghéca,
f* DM2
Poupador. Par cus, tf, ituck Cucongliíqucssa.
Poupar. Parcere sumptibus. Cuconghéca.
■JFóúbiiissima ccnsaV,1'^ PaucTsíiinus, , um. Químa (^niKFélPR&1;
•UYC
w, Quiacahíni.
-/sl-aoa') cv&«ilSúsíO '«VW T\W
PR PR PR
*• ^'
.iita* c A ,0'jhf/l?
Praça. Forum, /. Praça, w, Quitánda,
<?«, Fúndu.
Praça, ou lugar fortifi- Oppidum munit um. Bónghi Qiiiamiicucnlá
cado. Ngiísu r;á Maténda-í
fe/; riòl nc Masoíari.' -
Praça para passear. Platea, Ricánga p;íla- Cuiunca-
néna, ou, Cúbitabí-
ta.
fraga de bichos. Examen verm/um. Qiiibubílu Quiá Iana.
Pragas. Ma/edictum, /. Quibubilu, Ibubílu.
Praguejar. bnprecor, ar is. Cububíla.
Praia. Littus, oris. '' '■ Cubándú a Calunga.
Prantear, Plango, Curíla , ou, Cuquéma
. ne Machóssi.
Pranto. PlaMus , 7/V. Ocuríla , ou , Cuchamú-
na MacJióssi.
Pra-
PR PU
Prata., f '.'3f: Argentum, i. Piláta j.Lóndo páJa cu-
{uri bánca Jibúngu.
„ ,. • cL1)1 w r:!
Pratica. Sermo, onis, Selámão.
Prática entre dous. Col/oquium, //. Cusóca, <w, M4ca Quiá-
ii quiá , **, Máca
ma Attu maiári.
.toòftanoOKinP Bni; ip .ure íiO i
Práticaou exercido. Praxis, is. Amatucalacála, ou , 0-
cuénda ne Ocalaca-
• .$1 . . . _ *4. » » ló.
Prática cousa. Practicus, a, um. Qiiíma Qiiiamugíe q'uj-
jniavBhjP <#»
âvu.
Praticar. Col/oquor, ír/r. Cuzuéla, ou, Cuenda-
Jácu páia xuzuéla.
Pratico. Bloque-,is, «tf//. Múca Cugiéssa , ou,
. nhnbiiip % t nWl f WY.KS I Cuecaleléwa ne Qui-
lúngi.
Pratlnho. Catillus, /. Ga-rilónga caféji.
Prato grande. Catinus y i. Rilónga iaienéné, Ma-
lónga Maiinéne.
Praza a Deos. Utinam. N^ánna Zámbi Andá-
Pre-
PR PR PR
5-93
Preciosa cousa. Pretiosus, a, um. Químa Quiassanzáma,
f», Quiamochimána.
Pré-
í5?4 -PR PR PR
Pregador. Concionator, oris. Muça Cuffumáhéssã
Ima riá Ngánna guct-
lu Zámbi. . v ■ •
ruhnhal f ol nàariiupi Á\ ç i • .OPiqmr*
Pregkdura.m ' , v- Fixura, Ocupapéla.
Prégarv ' " Concionor, tfr/V. Cúta Selámão, cw, CuF-
, ubiiò-ni/mEÍJip srnh fumána Ima guá Riú-
ui>'ju5UfnBijjQ cV.<J lu.
r
Pregar. Figo, />. Cupapéla ne Jipelccu.
Prego. Cíavus, Pelécu, Jipelccu.
Pregos,,.. Clay_ir orum. Jipelócu. . .•
Prego'grosso;' Cíavus trabalis. Pelécu iaienéne.
Pregoar. Prático, as. Cussanzéca , ou, Cuf-
íumána.
Preguiça. Pigrilia, <?. Ussúri.
Preguiçosa cousa. Otiosus, um.. Químa Quia ussúri.
-U .
Preguiçosamente. Pigrè. Quiaussúri muéne.
Prelado. Prasuly ulisi Ricota riá J/ngáriga ;
ou, Ncanga Cota riá
Quicácni.
Premiada cousa. Prémio donatus , * Químa Quiamussáçrila,
um. ou , Quiamubáne
Cúnc'i.
Premiar. Pramior, ar is. Cussacríla, ou , Cuba-
na Cúnc'i.
Premio. Pramium, //.• Ocussacríla, ou, Cún-
c'i.
Prenhe. Gravidus, a, *>;/. -uimita , ou, O™-
chína.
Pre-
PR PR PR W
Preparação. Praparatio^, onis. Oculuríca, <?//, Ocuzu-
iiíca.
Preparada cousa. Paratus, a, um. Quínia Quiamuloríca,
, Quiamuzuiiíça.
Preparar. Pr aparo, as. Çuluríca, 0» , Cuzulií-
ca.
Prepôr. Prapotiois. Cuffundíla , ou , Cu-
mambéla.
Presa. Prada, a. Ocucuatéla.
Presa cousa. llnctus, a. um. Qiiíma QiiiamuciV^tô ;
oh , Químa Quia'mu-
cútc.
Presença. Prasentia, a. Cupó.'u , ou , Ocucal.í-
vu , ou, Cumcssu.
Presenciar, ou estar pre- Prasentcm se exbibe- Cucalávu cupólu , ou,
sente. re. Cuir.éssu.
Presencialmente. Coram. Quiacucalávu cupclu
inuéíie.
Presente. Munus, eris. Pilisénte, Cupólu, ou>
Cuecála cumessu.
Prcsèntc cousa. Prasais , entis. Químa Quiacálávu cu-
pólu.
Presépio. Prasepium, //. Prisépio, ou, Càsasám-
ba.
Preservada cousa. Praservatus, <7, um. Químa Quiamulúnde ,
ou, Quialuncífiir;; -
Preservar. Praservo, rfj". Culúiída , ou, Culundí-
ia , ou, Cussubúla.
Presidiar. Munire praudio. Cujineiisu, ou , Cuba-,
ca Jiugúsu.
FfíT Pro
596 PR PR PR
Presidio. ^ Prdsiílium, ii. Ichi , ou, Béma riá Bon-
ghi.
Pressa. Vestinatio, o;:is. Lussólu , £?//, Qiiiléngu,
Prestar. Vâleo, es. Cubandulúla.
Préstimo. XJtilitas, atis. Biiitdte, Oucumúéna.
Presumida cousa. Conjectus, a , um. Químa Quiamugia.
Presumida cousa , iâ Superbtis, a, um. Qgíma Quiangánc'i,
est, soberba. e//, Quiacumugísa.
Presumir, ou conjectu- Conjieio, is. Cucána , ou, Cuzuéla
rar. cu Quilúngi.
Presumpçao. Conjectura, a. Ocucána , 00, Ocuzué-
Ja ne Quilúngi.
Presumptuozo. Arrogans, antis. Ocuzangalalóssa , ou ,
Múca NgáncM.
Preta cousa. Niger, a , Químa Qiiiaquicliicalé-
la.
Prevalecer. Pr,eva/eo, es. Cuculúa, ou, Culiía.
Prevenção. Providentia, Ocucurimúna.
Prevenida cousa. Prarvisus, a, um. Químa QuiamuriniiÍM.
Prevenir. Prtéveriio, />. Cucurimiína.
Prever. Prdvideo, es. Cucumóna.
Prevista cousa. Prdvisus, a, um. Químa Qiiiacumòna.
Prezador. /Estimator, «r/x. Múca Çuzoléssa , ou,
Cucuabeléssa.
Prezar. /Estimo, *>. Cuzóla , ou, Cucuabé-
Ja.
Prezár-se. /Es ti mor? aris. Acuzóla , ou , Acucua-
béJa.
Prc-
PR FR 1>R s'97
Prezo. Captus, a \ um. Peléso, ou , Múííu A-
mucuatélc q'uiávu.
Ffff u Prin-
$<A PR PR PR
Principe. Princeps, is. Mona Ria la ricota ria.
Ngánna Muchíno ,
Mutíre Mulundúrj
Cuc quiá Pó , ne Qiii-
íuxi quióssa.
Principiada cousa. Initiatus, a, um. Qii/ma Quiamatéca.
Principiante. Tyro, onis. Múca Qiiimatéca ánc'i,
ou , Quiariángue
úque.
Principiar. Initio, as. Cumateca , ou , Curián-
gue.
Principio. Principiam, ii. Ocumatéça, ou , ORi-
ángue.
Privada cousa. Priva!us, a, »/;/. Químa Quiacnnibe, ou,
Quiamucatúle.
Privar. Privo, as. Cucámba, ou, Cucatú-
ia.
Privilegiado. Privilegiarias, ii. Amussanzáma.
Privilegiar. bnmutiem facere. Cussanzáma.
Privilegio. Tmmumtas, a tis. Ocussanzáma.
Prizão, oh cadeia. Carcer, «v*. Ocuiquica , ou , Rilén-
gue, Malóngue.
Prizionciro. Captus, a, Mu bica, Abíca.
Proa do navio. Pr ora, <?'. Ndangálu riá Navíu.
Probabilidade. Probabilitas, <7/;V. Quicalábu.
Procedei Procedo, is. Curibána, ou, Cumu*
luvála.
Procedimento. Progressio, o.iis. Ocuribána , ou, 0c>
luválu.
PR PR PR
Processar. Processam facère. Cucattila Jibánghi.
j Procuro. Nghissóta.
C Procurarei. Ghi-ssóta-yza.
Pro-
6co PR PR PR
Profunda cousa. - ') Profundus, a, um. Químa Quiacalacóchi.
Prohibida cousa. Prohibitus, a, um. Químa Quiamunquéla.
Prohibir. Probibco, es. Cuaquélâ , 0», Cugirí-
ca.
Prolixa cousa. Longus, a, um. Químa Quialcve ,
Quialébe.
Prolongada cousa.; Prola tus, a, um. Químa Quiassununúna,
í>« , Qyiacubíta-d-
na.
Prolongar. Prolongo, as. Cussununúna , f#, Cu-
bitacána.
Promessa. Projnissum, /. Ocucána.
Promessa a Dcc*. Votum , i. Ocucána a Ngnánna
Zámbi.
Promcttcr. Promitto, //. Cucána , 0//, Cubáiu
Mulónga.
Promettida cousa. Promissus, ^, »>;r. Químa Quiamueána,
<?», Quiamubáne Mu-
lóngi.
Prós-
PR PR PR 603
Prosperamente. "Prospere. Quiacuáha Mucútu
muéne.
Ggss
604 PR PR PR
Prover de sustento. Consulere. annon.e. Cutambúla riá Cúria,
Prover a outrem. Suppedito, as. Cubana riá Cúria.
Próvida cousa. Abundam, antis. Quínia Quíainutcna no
Ocuvtila.
Providamente. Caittè. Quiacuténa , ou, Qiiia-
cu tá mb ula Ócuscr..
ga.
Providencia. Providentia, te. Ocuatenéne 4 í>« , Oo>
tonghinína.
Provimento, Provisio, onis. Ocubonoolòla iá Iríma
cu Mónsu.
Provimento dc manti- Annona, a. Ocubocóla Ima iá Irí-
mentos. ma mu Quiáflsir.
Provisão dc cousas de Pernis, íís. Ocubocóla Ima riá Cú-
comer. ria Móiiíu.
Provocar. Provoco, Cuzoqu^ssa , ou, Cts*
sombóla Attu.
Próxima cousa. Próximas, a, um. Qiiíma Quiazucáma K
químa uomuquá.
Proximidade. Proximitàs, àtis. Quiacuzúcáma.
Proximo. Próximas, /. Múttu cuénqui.
Prudência. Prudentia, «í1. Ocucíngu, ou, Ocucuái
ta Qiiilúngi.
Prudente. Prudens, £/;//>. Múca Qúicíngu, Aguá
Icíngu.
Prudentemente. Pri/dcnter. Qiiiaquicíngu muéiie.
Pa-
\
PU "PU PU 605-
Publícanò. Publicam/s, i. Mútíu iá Itúchi , ou,
Miíctu r.dáca.
r Publico. Nghi-ftumána.
I Publicarei. Ghi-ffumána-yza,
Público. Lux, eis. Ocussanzéca, ou, Ocu-
mungugiiícaj
Pucara. OU a} a. Imbia, Jímbia.
Púcaro dc agua. A/[»a!is, is. Murínqui , Mirínqui
má Mónha , ou ,
<*Í Quíttu , Ittu má Mc-
nha.
Pulga. Pulex, ;V/x. Púluga, Jipóluga.
Pulso. Pulsus, iis. Ngónghi iá Lucácu ,
jingónghi já Má cu.
Punhada. Pugtius, /. Ndúndu, Jinaundu-
Punhado. Pugnus plcjius. Ndúndu neLucúcu ua-
gíca.
V
Punhal. Pugio , O/z/V. Pócii riá mussúncu., Ji-
pócu má Mussúncu.
Gggg ii Pu-
606 PU PU PU
Punho. Vugnus, /. H'émi pala cuta Ndún-
du.
Punida cousa. Puni tus 3 a, um. Qufma Quiamubvíia
q'uiávu.
Punir. Punio, is. Cubéta.
Pura cousa. Purus, a, um. Químa Qiíisçéla , out
Quivímba.
Pura, idest> sem mis- Mcrus , a, um. Quizéla sé Ocuffunga
tura. . riá quírriá uoiimqua.
Puramente. Castè. QuiacuzéJa , 0#, Qui-
vímba inuéne.
Pureza. Pr/r/ias, rf/Ár. Ocir/cla , ou, Quivím-
ba.
Purga. Pharmacum, i. Mulónco palaCulússa,
ne Cuncna.
«Itt
Turgaçao. Purgatio, oitis. Oculússa., ou, Ocuivj-
na.
«Riuffiil Rida!
Purgada coustr. Expiaius, <7, «w. Químa Quiamuhíssa,
Quiamuzéla q^uiávu.
Purgar,; .1 Purgo y as, Cuba Milónco, ou, O
culsála.
Purgatório. Purgatorwm, //'. Purgatório , Rilèigue
pala cussucúla Itú-
clii. •
1 »■ t i! . . ,
Purificar. Lustro, <7/. Cuzéla , ou, Cutanhi-
'iibnibul' . ubuui.X nha.
Purificada cousa. Expiatus , tf , .'/>». Químa QuiàDiúsSÒcúle,
Quiazéie q'uiávu.
Puta. Mcretrix, icis. Mug'áttu guá RtóbU )
ou , Mug'áttu Mú-
cJia itúxi.
Pu-
PU- PUi PU .607
Pútariai I lupanar, 'arIs. • Ocujindáca.
.wnwwm VA'».
QU A QU A QUA
. . '■ . V/,
Qii aderno. Quatcruio, 0///j\ Quiaguáná, Uguána.'
Qua-
6o8 QU A QUÀ citHA
Qualificar. Probo, as. Cutésa.
Qualquer. Quhis, qut-vis, quod- Cuénqui, ou . Quénqii,
v/s. ou , Quióssu quiós-
su.
Qualquer de dòus. XJtcrvis , 'utraxis, u- Múttu Cuénqui riá qul-
trunrvis. ári.
Qualquer dclles. Quhis ex i/lis. Múttu Cuénqui riá A*
gua.
Quando. Quando. Cúmbi cúcc'i you, Qiiit-
tangána cúcc'i, ou,
Equi.
Quando muito. Ad summum. Quando avúlu, ou, Equi
/ ' IO 1 7P avúlu.
Quanta, ou quanto. Quantas, a, um. Quicúcc'i, Icúcc:i.
Quantas vezes. Quoties. H'úmbu Lucúcc'i, Ji>
.vlilsí-Eu^Elop* nrn • ix\ •< { « t V >V. 1 'iBM - h'úmbu Jicúcc'i.
Quantia. Summa, a. OMuchínda., ou, Mi*
çhínda.
(Quantidade. Qiiantitas, atis. Muchínda, ou, Mon-
MM) .*> de. .
Qua-
QUA QUA QU A
Qua-
6ro Q_U'A QUA QUA
Quatrocentos. Ouadringemi, ,s, a. JihMma juána.
Quatrocentas vezes. Quãò-ingemics. Jih'ráma juána já Mu-
vímba.
Quatro mil. Quatuor willia. Míri juána, ou, H'i>
lucági juána.
Quatrocentos mi!. Ou adringeria mi ília. H'áma juána. já Hí;!ii-
cági , ou , I-Páma
juana já Bilámi.
Quatro annos. Quadriennium, ii. Mivú Qyiguána , ou,
' li' \ Mífu ju-ina. • 1
•f Quebro. Nga-buríca.
Quebrarei. Glii-buríca-yza.
j Queimo. Nga-ssumíca.
< Queimei. Ghi-a-ssumiquélc.
^ Queimafci. Glii ssumíca-yza.
Queimar-sc. Cremor, *râ. Acussumíca muéne.
Queira Dcos. Utinam. \*gánna Ziimbi uan-
dále.
Quem. Quis vcl qui. íhruíi > ou
> Náu,
Hlihh Quem
6ia QUE QUE <& E
Quem quer- que. Oureis , quóUis , (jvod- MtrttU cuenqui.
z'is, vel, quidvis.
Que níto. Nè. Gina > <>« , Né.
Quenre cousa. Ctíliàut, a , um. Químa Quiatéma.
Quentura. Calor, or/x. Ocutéma.
Querela. Postulado, <w/x. Queixa, ou, Riqueixá.
Qucrelame. Postulator, w/x. Múca cubána Rique:-
xa , ou, CufYundilés-
sa Riqueíxa.
Querelar. Postulo, <?/. - Cuqucixála, <?.v, Cuf-
fundíla Queixa,
QjttWfiÇá , ou amor , Benevolentia, ,r. H'énda , Jih'énda , ou,
vi d. amor. Quigiríla, Jgirila.
Querer. ^0/0, wx. Cuandála , 0//, Cuzo-
161a.
Qucitr bem. Amo, tf x. Cuandála nc HYnda,
w, Cuzóla ne Muc-
c'íma.
Querer mal. 0<#, ofo//. Cuandála quíbi, ou, Cu-
euáta Lúma.
Querido. Chara s , tf, Amatuzóla , ou, Amu-
zóla riá Muee'íifls.
Querubins. Chcrubiv. Járiju.
Questão. Quastio y o>iis, Ocujipnta, nu y Ocuf-
funda Milónga.
Hlihh ii Qui-
ói4 QUI QUI QUI
uQitar a divida. Bebil um remi itere. Culolóca o Ricóngo;
0# , Guéquia o Ri-
cóngo.
RA RA RA
Ra-
RA HA RA 61?
Rachar. Scindoy isy vcl findoK\ CumuSstíla , , Cuba-
is. tugiúla qufma.
Ra-
M KA HA /HA
Rayía ctaaraore. \'dómbo ndómbo rii
Qijissássa, ou, Rii
, •• - <
Ramada. Umbraculum ramor um. Jind ';vbondómbo já
M I? assa, ou, Ma Mie-
"c^i.
Ramalhete. Fasciculus, /. Ca quita já Ituilu.
Ramo. | Rtmus, /. :| >-r,di5n>bor)_ Jinr
í«0 :
*"'* íj dcmbo-ndónrix».'
Ranoosa cousa. - :ii- * Rawi-fus, a, um. j Qtfrma Qu!a:ta:táía.
§&&» , Raiicidè. j■ Juiaomatrála.
Rapco;-. Oàium, ii. NTgúoia, jingtfmj, ou.
Lún.a J jiloina.
Rapariga. , Puellula, <c. Qii lumba, Ilúmba.
Raj>az. Puer, eri.
Quiála, lá la , tw, Ban-
d;ila, Jibandála.
Rapaz i'a. Inchilitai, atis. Quisómba Quianandtín*
ghi.
Rapina. Rapina, <e. Otunhána ne òcúngih-
gíla.
Rapozn. Vulpes, />.• Ch'ímba, Jichímba.
Rapozo. Idem. Chímba iá Riála.
Rara cousa. Rarus, <?, *;». Q11 í ma Qu iabutá ma,
Químa QuiamqcJii-
má na.
Raramente. Rarò. Qi!Íacubu'táma,w/,Qii?a-
cuinussánu niucK*
Raridade. I Riirkãs, <?//>. Ocuburáma , ou , Ocu-
mussánu , ou, Ocu-
mochimána.
Ra-
RA RA R A- (fi?
Rarissimamenrr. Raríssimo. Qiiiacubutáifta f ^ *
-ijfu Màafíir>fíiirjniiK - Quiacumussánu qui-
nene-nene.
Ra-
618 RA RA RA
Ra zoada mente. justè. Quiacuzuéla muéne,w,
Quiacumambéle mu-
éne.
Razoar. Uti rationihus. Cuzuela ne Quilúngi.
RE^ RE RE
Re-
RE RE RF" 619
Rebatida cousa. Retusus, a, um. Quíina Quiamúvutiifa
quiávu.
Iiii Re-
6io RE RE RE
Recalcar. Rejercio, is Cusóma, o;/, Cusséla,
o//. Cuca ma.
Recear. Timeoy es. Cucuáta Uóma , ou,
Cuchinganéca ca
Mucc'íma.
Receada cousa. Quce timetur. Químa Qiiiachihganéca
cu Mucc'íma.
Receber. Recipio, is. CutambMla químa.
Recebida cousa. Receptas , a , um. Químa Quiamutair.blú-
le quiávu.
Receio. Timor, oris. Uóma.
Receosamente. Timidè. Qiiiacucuáta Uóma mu-
énc.
Receita do Fysico, ou 5, Recipe Medici.
Medico. Receita iá Ngánna Fi-
síco Mór.
Receita do Cirurgião. Cbir urgi. Receita iá Ngánna Sor-
giao Mór.
Receitada cousa. Recita tus, ^ Qu/ma Quiamussõnéca
mu Receita.
Recente cousa. Recais, a//>. Químa Quiaúbe . ou,
Quióbe.
Receptáculo. Receptacuium, i. Inso Quiaubocóle Atiu
ossolólu se ocusfo-
queléssa.
Recinto de terra. Rccessus teme. Quiríri , Báma , onf
Qiiipácca riá Ichi.
Reclamar. Reclamo, Curicóla, ou, CuritJ-
na.
Recobrada cousa. Recuperai us, a , um. Químa Quiaucobeláb,
ou, Quiamutáinbula
rínqui.
Re-
RE RE RE for.
Recobrar. Recupero, as. Cutámbula rínqui.
Iiii ii Re-
6*2 RE RE RE
Recontada cousa. Recensitus, a, um. Químa Quiamutánque,
ou, Quiamuambéle.
Recontar. Recenseo, es. Cu mu tá rica , ou , Cu-
mambéla.
Recordação. Recordatio, onis. Oculembclála, ou, Ocu-
clunganéca.
Recordar. Reco/o, is. Culembelála ou, Cu-
eli inganéca.
Recorrer, Recurro, is. Cuia, ou, Culèngucla.
j' Recorro.
Nglji-ia.
■< Recorri.
Ghi-a-ndéle.
^ Recorrerei.
Ghi-ia-yza.
Recortada cousa. Resectus, a, um. Químa Quiamubatúla,
ou, Quiamubatugiú-
la.
Recostado. Accumbeus, oitis. Amuzemána, ou, Anw<
téchi cuséca.
Recostar-se. Cubo, as. Acuzemána ou, Acu-
mutéchi emuéne.
Rccozer. Rccoqtio y is. Cuteléca, ou, Culámba
• rínqui.
Recreação. Recreatio, oms. Ocussangulúca.
Recreada cousa. Rccrcatus, a, um. Químa Quiamussangu-
lúca.
Recrear. Recreo, as. Cussangulúca.
Recrescer. Superuoiio, is. Cunána rínqui.
Recrescimento de een- Supcrvcntus, íis.
te. Ocunána Andne rínqui,
ou , Ocubongolóla
rínqui Attu avúlu.
Re-
RE RE RE 623
Recta cousa. Reãus, a , um. Químa Quiaiuca ou,
Quiagiúque.
Re-
Ó24 RB RE RE
Redundar. Redunda, as. Curicrindu , ou , Cu-
nhínca.
Reduzida cousa. Reductus, a, um. Químa Quiamucócu.
Reduzir. Redigo, is. Cumucócu.
Reedificar. Reedifico y as. Cuttínca rínqui.
Reenchcr. Repico, Caisaléssa, ou, Cts.íJa
rínqui.
Refazer. Rejicio, />. Cubanculúla, ou > Cu-
banca rínqui.
Refeição. Refectio, otiis. Ocúria.
Refeicorio. Friclinium, ii. Insii ria Cúria.
Referida cousa. Relatus, a, Químa QuiamainbeJéle,
Referir. Recenseo, t\r. Cumambéla.
,'f Refiro. Nga-mambéla.
.< Referi. Glii-a-mambelele.
Refirirei. Ghi-mambéla-yza.
Refinar. Repurgo, as. Cuissóssa , 00, Cuizcía."
Refocillada cotisa. Refocillatus , *, //>;/. Químa Quiamuicúta
q'uiávu.
Refocillar. Rcfocillo, Cuicúta.
Reforçar. Xejicio, Àr. Cucucuáta Ngiísu rín-
qui.
Reformação. Icparatio. Ocubanca Quióbi.
Reformador. Reformator, fr/V. Múca Cub'anquésaí
Quióbi.
Reformar. Reformo, as. Cubánca Quióbi.
RE RE RE 62?
Refreada cousa. Refranatus, a, um. Químa Qiiiacucuáta ,
, Quiaeuríca q'uiá-
vu.
Re-
616 RE RE RE
Regalada ccusa. • De Uca tus, a, um. ' Químa Quiamiiicúta.
I
Regalar. Indulgeo, dr. | Cuicúta , ou , Cussan-
gulúca.
Regalar-se. <5V£/ indulgere. A cuicúta, ou, Acussan-
gulúca.
Regalar os olhos , ou Óculos excrere. Cuicuréssa ma Messuno
arregalar os olhos. cutála ima avúl.
Regalo, ou mimo. Inâulgentia, , vel de- Mimo, ou, Ocuicúta;
licite, arum. ou, Ocussangulúca.
Regatear. De pretio cohtendcre. | Cúta (^uitíínda , ou, Cú-
ta Guénc'i.
Regeneração. Regeneraiio, otiis. Ocussambuiúca r/nqui,
<?//, OcuimicJima r/n-
qui.
Regenerada cousa. Regenera tus , a, um. | Químa Quiassambulúca
rínqui.
Regenerar. Regenero, as. I Cussambulúca, Cuimi-
tíssa, ou , CuimicJií-
na rínqui.
Regente cousa. Regeus, £////>. Químa Quiatumíssa.
Reger. ■fogí», is. Cutúma , ou, Cutumís-
sa.
Regia cousa. Regius, a, um. ' Químa ria Nga'nna
guéttu Muáni Fút
ulúndeNgánna Zám-
bi.
Regida cousa. Rectus, a, //>;/. Químa Quiamutúmc.
Regimento. Regimen, inis. I Quigílla riá Múttu ,
ou, Ocuíuca.
Registo, ou rol de no- us. /. |Ló1u , ou, R<51u, Jir6-.
mes.
lu.
R<*
RE RE RE 617
Regra. Regula, a. Ocuiúca , ou , Quiiúca.
Kkkk Re-
62$ RE RE RE
Relação. Relatio, onis. Ocuriffangána ne qu/-
ma Uomuçjuá.
Relampaguear. Fulguro, as. Cunsác'i, ou, Culun-
dumúna.
Relatar. Narro, as. Cutânea, ou, Cumam-
béla Máca.
Relaxar. Relaxo, as. Cugitúla , ou, Cuhibi-
la.
Religião. Re Vigio, onis. Religião;
Religiosa cousa. Religiosus, *, Qiiíma Quiah'énda,<w,
Quiamatúnda.
Relogio. Horo/âgium, ti. Rilógio, Marilógio.
Reluzente cousa. Lucidus, a, um. Cumíca , ou, Qu/ma
Quiacumfca , eu ,
Quiatanhínha,
Reluzir. Luceo, es. Cumíca, ou, Cutanhí-
nha.
Rcmanecer. Re manco, es. Cuchála, Cuchissa, oa\
Cucála bo muéne.
.Remediar. Remedium adbibere. Cubanduluíla, ou , Cu-
curícà.
Remedio contra a pe- Antidotum, i. Mulónco ria cucatúla
çonha. Òngudnga.
Remendada cousa. Resartus , a, um. Quínia Quiaquibánc'i.
Remendar. Resa rei o} is. Ciita Quibánc'i, Ciira.
lbánc'i.
Remetter. Remitto, is. Cutumuquíssa Cu-
vutuquíssa.
Remou cousa. Remotas, a, um. Qu/ma Q_iia!('be, o'i,
Quiandaléla.
Re-
UE RE RE 629
Remuneração. Compensa tio, onis. Ucúnc'i , 0:/ Ocussa-
cri la ne quico.
Kklvk ii Rc-
630 RE RE RE
Reparar. Kotoy as. Cutonghinína , Cubu-
lacána, ou , Cutun-
gulúla.
Repartida cousa. Parti tus, a, um. QuíniaQuiamuanunúna.
Repartidor. Par til or, oris. Múca Cuanununéssa.
Repartir. Partior, /V/V. Cuanunúna , ou , Cuá-
na.
Repassar. Perforo. Cuchíma , Cutubúla ,
ou, Cuzuíla.
Repentina cousa. Subi tus , a, um. Químa Quiacutuquína.
Repentinamente. Súbito. Quiacutuquína muéne.
Repetida cousa. Repeti tus, a, um. Químa Quiavutuqu/Ja
rínqui.
Repetir, Re peto, is. Cuzuóla rínqui , ou ,
Cubanculúla.
Réplica; Rep/icatio, onis. Ocuvuttíla r/nqui, ok,
Ocubanculúla.
Replicar. Replico, as. Cuvutúla , cuzuéla , ou,
Cumambéla rínqui.
Repousada cousa. Placidus, a, um. C^uíma Qíliamutúfa ,
ou, Químa Quiamu-
nhóque.
Repousar, Quiescoj is. Gutúla, ou, Cunhóca,
ou, Cuséca.
Repouso. Quies, et/s. Ocutúla, ou, Ocunhó-
ca, ou, Cucála mu
Quílu.
Reprehensao. Objurgai io, onis, Dcumulònga , ou, Ocu-
bazéla.
Rc-
RE RE RE Ó31
Reprehe.K-.er. Reprehendo, is. Cumulónga , ou, Cu-
bazéla.
Re-
RE RE RE 633
Resistencia. Obluctatio, onis. Ocubanghéssa, 0», O-
culúa , 0», Ira.
Res-
634 RE RE RE
Resplandecente cousa. Vulgens, entis. Químa Quiacutagíma,
o//, Químa Quiacu-
ranhínha.
Resplandecer. Luceo, es. Cutagíma, 0;/, Cura-
nhínha, 00, Cumíca.
Resplandor. Fulgor y oris. Ocutagíma, 0», Ocuta-
niunha.
Responder. Respondes, es. Cutambugíla, ou, Cum-
bulúla.
Resposta. Responsum, Ocutambugíla.
Resposta boa. Responsum bonum. Ocutambugíla , ou, 0-
cumbulúla Q'uiam-
bót.
Resposta má. Responsum malum. Ocutambugíla Caiba.
Restar. Resto, as. Cuchála , tw, Cuchís-
sa curíma.
Restaurada cousa. Restauraius, a, um. Químa Quiamufíiquí-
la, ou, Quiamutún-
que rínqui.
Restaurador. Restaurator, or/V. Múca Cuffiquiléssa, ou,
Cutunquéssa rínqui.
Restaurar. Restauro, <7/. Cuffiquíia, ou, Cutim-
ca rínqui.
Réstia de alhos. Restis, />. Mucólo cuá Jiáio.
Restituição. Restitutio, onis. Ocuvutuquíla, ou,Ocu-
zoquóla.
Restituída cousa. Restitutus, tf, r/w. Químa Quiavutuquíla,
ou, Qiiiamuzoquéla.
Restituidor. Resti tutor, mV. Múca Cuvutuquiléssa.
Res-
RE RE RE 63?
Restituir. Restituo, is. Cuvutuquíla, ou, Cu-
zoquéla.
L1I1 Re-
636 RE RE RE
Retida cousa. Retentus, a, um. Quiamuleleqiiessa, ®.v ;
Quiamuvungíssa.
Retirar. Semoveoy es. Cussangulóca, <?«, Cu-
ringúla.
Retira r-se. Rccipere se in locum Acussangiilóca , ou, A.-
aliquem. currngúla.
Retorcer. Retorqueo, es. Curinhongonóna , 0«,
Cunhuncunúna.
Retorcida cousa. Rctortus, a, um. Químa Quiamurinhon-
gonóna , ou, Quia-
niunhuncunúna.
Retorno. Retributio, ofiis. Ocuvutúca curíma, w,
Quivutuculávu.
Rctractaçao. Retractatio, oitis. Ocuambulúla} o.v, Ocu-
gimbuluíla, eu, Ocu-
anghibíla.
Retractar. Retracto, <7j\ Cuambulúla , ou , Cu-
gimbuluíla, ou, Cu-
anghibíla.
Retratar. E
ffi"go y is. Cuplntála o Figúla ,out
Mutála ria Múttu.
Retrato. F-ffigies > Figúla ria Múttu, Ji-
figiílajá Attu.
Retroz. F/7»;» sericum retor- Fiu riá Retroz.
tum.
Retumbar. As sono, Cussúma, ou , Cunu-
mína.
Revelação. Revelai io, «w/V. Ocussanzéca , Ng.ínni
guéttu Zámbi Ocu-
zuéla químa.
Re-
RE "RE RE 637
Revelador. Revelans, antis. Múca Cussanzequéssa,
Ngánna Zámbi mué-
ne Cussanzaquéssa.
Llll ii Re-
6i 8 RE RE RE
Revoltosa cousa. Turbulentas, a, uni. Químa Quiazangáta'^
ou, Quitungúta.
Revoltosamente. Seditiosè. Quiacuzangáta mucne,
ou , Quiacutungúta
muéne.
Revolver. Revolvo, is. Cuvirúla, ou, Cufíunca.
Revolvida cousa. Rcvolutus, a, um. Químa Quiàvirúlc, ,
Químa QuiamufTún-
que.
Rezar. » Preces fundere. Cussámba co Nffánná
Zámbi.
( Rezo. Nghi-ssámba.
< Rezei. Ghi-a-ssambéle.
^ Rezarei. Ghi-ssdmba-yza.
RI RI RI
Ri-
RI RI RI 639
Rigorosa cousa. Severas, a , um. Químa Quiatemále, ou,
Químa Quiocuáte
Ngínta.
Rir-
640 RI RI RT
Rir-se. Ri de o, es. Acueléla emuéne.
j- Rio-me. Nghi-lé!a-mi,
■< Ri-me. Ghi-a léle-mi.
I Rirmc-hci. Emmi Ghi-IéJa-yza.
Risada. Cachinnus, i. Oculéla ne Mah'áh'a,
OicuJcla nejimah'á-
Ji'a.
Riscada cousa. Delelus, a, um. Químa Quhgimiíne ,
ou, Quiamucatúla.
Riscar. Deleo, es. Cuginuína , ou, Cuca-
túla quiá Rôlu.
Riscas das mãos. Line a y a. Michínda já Macu.
Risco, id est, perigo. Periculum, /. Ocuzénda, ou , Ocu-
bindáma, ou> Séng'i,
Riso. Risas, tis. Ocueléla, Oicueléla.
Riso fingido. Risus sardonicus. Dcucléla Macútu.
Riso demaziado. lachitmus, /. Dcueléla ne H'áh'a quí-
néne.
Risonlio, ou alegre. ^7r affabilis. Qaiamuémua , Iamué-
mua.
Risonha cousa. Ridcns, etttis. ^iiíma Qiiiamuémua.
RO RO RO
Ro-
RO RO RO 641
Roçar. Altero, is. Cussóla , ou , Cubatúla
químa.
Ro-
C^z RO RO RO
Rogar com humildade. Supplico, as. Curiónda ne HVnda,
6», Cubínca ne Muc-
c ima ossu.
Rogar mal. Mtila imprecare a li cu i. Curiónda Caliíba.
Ro-
RO RO RO 643
Rosa. Rosa , <e. Rosa, Quittúlu riá Pút.
r Roubo. Nga-nhána.
RU RU RU
Mmmm Re-
644 R U' RU RU
Rugir o Leão. to, is. Cuzúmu iá H'c)gi, 0//,
Quizúmu riá H'ó«i.
Ruína. Casus , ús. Ocuribála bóchi , oa,
Ocucuuquíssa.
Ruiva cousa. Gilvus, a , um. Químa Quialebiíca, ow,
Quiacussúca.
Rumor. Rumor, oris. Tulubusávu, Jitulubu-
sávu.
Rústica cousa. Agrcstis, et te. Químa Qiiiag'uíssu, ou,
Quiá muchítu.
Rusticamente. Rusticè. Quiacug\iíssu muéne;
ou , Quiá Quatóva
muéne.
Rusticidadc. Rusticitas, Ocug'uíssu, <?//, Qua*
tòva.
SA SA SA
Sa-
SA SA . SA 64?
Sabedoria. Sapientia, a. Ocugía.
Mmmm ii Sa-
646 SA SA SA
Sacrilégio. Sacrilegium, ti. Quitúchi iaienéne.
Sacristio. JEdituus, ui. Saclístao.
Sacristia. Sacrum apoâiterium. Saclistía.
Sacudida cousa. Excussus, a, um. Químa QuiamuCucumú-
na, ou, Quiamusso-
cóla.
Sacudidor. Excuticns, em is. Múca Cucumunéssa ,
ou, Cussocoléssa.
Sacudidura. Quassus, íis. Ocucumúna, ou, Ocus-
socóla.
Sacudir. Excutio, tis. Cucumúna, ou, Custo-
cóla.
I" Sacudo. Nga-cumúna.
■< Sacudi. Ghi-a-cumuncr.e.
^ Sacudirei. Ghi-cumúna-yza.
Sacudir-se. Excutior 3 eris. Acucumúna , ou, Acus-
socóla.
Sacudir muitas vezes. Ouasso, as. Cucumúna Jih'úmbu
avúl, ou, Cussocóla
Jih'úmbu avúl.
Sadia cousa. Salubris, et bre. Químa Quielúca , ou,
Quiáçubána Salúri,
ou, Ngúsu.
Safar-se. Atteror, eris. Acussangulóca, ou, Ar
cungómbo.
Sagaz cousa. Sagíix, eis. Químa QuiaquUúngi ,
ou , Químa Quiari-
múca.
Sagrada cousa. Sacer} a, um. Químa Quia Nzánibi.
Sa-
SA • SÁ 647
SA
Sacro, as. Cubáca Ribénção riá
Sagrar.
Ngánna Zámbi, ou,
Cubenzéla.
Sal-
648 SA SA SA
Salgada cousa. Salsus j a, um. I Químa Quiassariquíle.
Salgada carne. Caro muriáta. Clritu quiassariquíle.
Salgado peixe. Piseis muriatus. ' Bíc'i quiassariquíle, Ji-
bíc'i quiassariquíle.
Salgar. Sallo, is. Cussariquíla , ou, Cu-
báca Múnga.
f Salgo.
Nghi-ssariquíla.
Salguei. * • • • GJii-a-ssariquiléle.
- Salgarei.
Ghfcssariquíla-yza.
Salmoura. Muria y Mussónghe iá Mún-
gua.
Salpicada cousa. Respersus, a, um. Cucuésa iá Múngúa ,
ou, Químa Quiacué-
sanc Múngua.
Salpicar. lespergo, /V. Cucuesane Múngua.
Salpicado com sal. 'ale aspersus. Amucucsa ne Múngua.
Salsa. Apium hortense. Sálsa, MáfFu quinmbót
pala cuffunga ocúria.
Saltar, Sa li o, is. Cuchimbúca.
f Salto.
Nga-efiimbúca.
< Saltei.
| Ghi-a-chimbúque.
I Saltarei.
| Ghi-chimbúca-yza.
Saltar de cima para bai- De si li o, is.
xo. Cuchimbúca riá Cut-
tándu pála bóclii.
Saltar fora. Étnico , as. Cuchimbúca bucánca.
Saltar além. Transi li o, is. Cuchimbúca cuCubán-
du iamuquá.
Sal-
SA SA SA 649
Saltar para cima. Subsulto, as. Cuchimbúca cutrándu.
San-
6)0 SA SA SA
Sancto. Divas, i. Santo, Múttu uacuabé-
le mucútu.
Sa-
SA. SA SA 65-1
Saqueador. Direptcr, oris. Miica Cunhanéssn , ou,
Múy, Jimúy.
f Saro. Nghi-eiúca.
• Sarei. Ghi-a-elúque.
Nnnn Sau-
6$ 2 SA SA SA
Saudada cousa. Salutatus, a, um. Químa Quíamumene-
quéne q'uiávu.
Saudadòr. Salutatcr, oris. Múca Cumencquenéssa.
Saudar. Sa luto, us. Cumenequéna, ou, Cu-
sa I vá Ia.
Saudades. Desiderium, //. Jih'énda.
Saudavcl cousa. Sahtber, br is, et Químa Quiabulúca.
Saúde. >fo/ar,, utis. Ocuabulúca.
Saudosa cousa. Desiderio obnox ius, a, Químa Quia.Vénda.
um.
Saudosamente. Cum desiderio. Quiajih'énda muéne.
SE SE SE
Se-
SE SE SE 65-5
iSc cios?. Balias, a, um. Múca Quir/mi, Agua
Irími.
Nnnn ii Sc-
<55*4 SE SE SE
Seguir. Sequor, eris. Cubatóssa aji -Macdta
máe.
Segunda cousa. Secundas, a, um. Qu/ma Quiamúciii lá-
ri.
Segunda vez. Secundo. HYimbu quiá Iári.
Segundo. Juxta. Quiáchi, ou y Anca.
Segura cousa. Tuius, ti y um. Químa Quiacucuáta.
Segurador. Assertor, oris. Miica Cubanduíuíla,^,
Cucuatancne.
Seguramente, Securè, Quiúcubanduluíla , ou,
Quiacucuatanéne mu-
éne.
Segurança. Securi tas, a/is. Ocubanduluíla, ou, 0-
cucuatanéne.
Seguro das mercadorias. Pr<estatio, otiis.
Quicubanduluíla já Fa-
cénda , ou, Ima má
Uomuquá.
Seio. Si nus y v.s. Túllu, Jitúllu.
Seis. Sex. Samánnu.
Seis annos. Scxennium, //. Múfu , ou y Múvu Sa-
mánnu.
Seis vezes. Sexies, H'úmbu Samánnu, ou,
Samánnu iamuvím-
ba.
Seiscentos. Sexccnti, a y a. I'áma Samánnu , ou,
Jiii'áma Samánnu.
Selada, ou Salada. Acetarium, //. Sáláda , MáíFu riá cú-
ria , gína nae SaM-
da.
Sei-
SE SE SE 65f
Sello. Sigilhttn, /. Qiiirímbu pala cugíca
Micánda.
Sc-
6f6 SE SE SE
Semeada cousa. Satus, a , um. Químa Quiamucimc
q'uiávu.
Se-
SE SE SE . 657
Senhoreada cousa. Subjectus > a, um. Químa Quiangánna ,
ou , Quiamucucále
ne Nsánna.
***
Senhorear. Dombior, ar is. Cutúma , ou, Cutumis-
sa.
Se-
65*8 SE SE SE
SeparaçSo. Separatio, onis. Cussangulóca, , Cua-
núna.
Separada cousa. Sep aratus, a3 um. Químa Quiassanguló-
ca, Qiiianúna.
Separadamente. Seorsum. Quiacussangulóca mué-
ne.
Separar. Separo, as. \ Cussangulóca", 0//', Cua-
mína.
Sepulchro. Sepulchrum} i. Quina, Ina , ou, Nbí-
ba, Jimbíla.
Sepultada cousa. Sepultus, a, um. Químa Quioffúnde, tw,
Quiamulfungíle.
Sepultar. Sepelio, /r. Cuffúnda Aflua , <?;/,
Cufiungíla Afiua.
Sepultura. Sepulchrum, Quina, w, Nbíla.
Sequazes. Sequaces, ium. Agua Cubatéssa Macó-
ta máe.
Sequestrar. Sequestro, *>• Cubúnda , , Cucatú-
la Jibém.
Sequiosa cousa. Sittculosus , rf, «w. Químa Quiacucútaou>
■ Químa Quiocále nc
rinhóta.
Ser, ou èssencia, Substantia, Mucne Cueca la.
Serafim. Serapbim. Jisserafím ria Riúlu.
Serena cousa. Tranquillus, a, Químa Quiatululúca.
Serenar. dio expofierj. Cutululuquíssa.
Serenidade. Serenitas, «rz/j. Ocutululúca, ou, Qiii-
tululúca.
. i
Sc-
SE SE SE 65-9
Seringa. Syringa, a. Chirínga.
Oooo Se-
66o SE SE SE
Setada. Sagilta ictus. Quiamucúte Mussóngu.
Sete. Stptem, Sambuári.
Sete a sele. Septeni, ,e, a. Sambuári, ne Sambuá-
ri.
Sete vezes. Scptics. HVimbu Sambuári, 03,
Sambuári iamuvím-
ba.
Setecentos. Scpttngenti, £, a, H'áma Sambuári, ou,
Jih'áma Sambuári.
Setecentas vezes. Septivgenties. Jih'áma Sambuári ia-
muvímba.
Setembro. Scptember, £>•/>. Begi iá Setémbru.
Setenta. Septuagijita. Macúnhi Sambuári.
Setenta vezes. Septuagies. JihYimbu Macúnhi
Sambuári iaiuuvíin-
ba.
Setim. lrcstis bombyeina. Quizuátu riá Migína.
Sétima cousa. Septimus, a, um. Químa Quiamúchi
Sambuári.
Setro. Sceptrum, /. Li bimba riá Muáni Put
Ngánna guéttu, ulún-
de Ngánna Zámbi
Mívu mavúJ.
Seu. «SW.r, a , #?;/. Quíai.
Severa cousa. Severus, Químa Quiabetáma ,
ou, Químa Quiacu-
rid-ba.
Severamente. Sevcrè. Quiacubctáma , ou ,
Quiacuriéba muenc.
Sc-
SE SE •SE 661
Sexo masculino. Sexus masculinas. Ingia, Jíiigia.
SI SI SI
Oooo ii Si-
66i SI SI SI
Signalada cousa. Signatus , a, um. Químa Quiacubíta-cá-
na , ou , Químa Quia-
cutúndu.
Signaiar. Signo, as. Cubíta-cána , ou , C113-
túndu aquá.
Signaladamente. Egrcgiò. Quiaçubíta-cina aquá
Muéne.
Sincera cousa. Syncerus , a, um. Químa Quiaquírr.
Sinceramente. Syncerè. Qu inquiri muéne nequi-
ri.
Slncerklade. Synceritas, atis. Quiri, ou, Cuquíri.
Sincope. Syncopa, a. Qui.imbúca, Iambúca.
Sinfonia. Symphonia, a. Quichíca , Ichíca , Ma-
rimba.
Singular cousa. Singularis, et re. Químa Quimochima'na,
ou, Químa Quiaguá-
ba.
Singularmente. Unicè. Quiaguába muóne, ou,
Quiamoeliimana mu-
óne.
Significação. Significatio, onis. Ocugimbulúla , Oicu-
gimbulúla.
Significada cousa. Significai us, a, um. Químa Quiamugimbu-
lúla.
Significar. Significo, as. Cugimbulúla.
Signo. Signuvi, /. Quichimbuét , Icliíni-
buét, ou , Qiiirím-
bu , Irímbu.
Sintiliar. MVf, í7j". Cugissòssu-sóssu.
Sin-
. 1. s. ■
SI Si SI Ó63
Sintillar fogo. Sein ti lio , as. Cugissóssu id Tubia.
SO SO SO
So-
664 SO SO SO
Sobeja cousa. Molestus, a, um. Qiiíma Quialebiíle.
Sobejamente. Nimium. Quiacutúnda, Quia-
cussubúque.
Sobejar. Super abundo, as'. Cussubúca.
Sobejos. Relíquia, arum. Massubúca, Ássubúcn,
ou , Massúnsu, As-
súnsu.
Sobejos da meza. Analecta, orum. Massubúca riá Ménsa,
ou , Massúnsu riá
Cúria.
Soberana cousa. Excelsas, a, um. Químa Quiariúlu, o:/,
Quiamochimána.
Soberanamente. Excel se. Quiariúlu rnuéne, cu,
Quiacumochimána.
Soberba cousa. Super bus, a, um. Químa Qiiiangánc'i.
Soberbamente. Superbè. Quiangánc'i niudiie.
Sobornada cousa. Corruptas, a, //;;/. Químa Quiámuiquíssa,
ou, Quiamunzér.da.
Sobornador. Corruptor, flrÁr. Múca Cucuuiquíssa,
ou, Cuzcndéssa.
Sobornar. Corrumpo, /V. Cucuuiquíssa , Cuzcn-
da , ou , Culundúla.
Sobpena. Imposità pa na. Quiamucála Condemna-
ção.
Sobrado. Tabu latim, i. SoSalálu.
Sobrancelha dos olhos. Supercilium, /"/. Malolóndo riá Méssu.
Sobrar. Súperabundo, as. Cussubúca.
Sobras. Relíquia, arum. Mafsúnsu, Assúnsu.
So-
so SO SO 66$
Sobre. Super. Cuttándu.
Sobredita cousa. Pnedictus, a . um. Qyíma Quiamuzuelé-
le , ou, Quiamambe-
• léle.
Sobre natural cousa. Divinas, a, um. Qtiima Qiiiàbíta-cána
Ngúsu, "ou, Quíraa
Mugingúsu.
Sobrenome. Cognomen, inis. Origina riá Táta , ou,
Rigína riá Búndu.
Sobrepor. Superporto, is. Cubáca rínqui.
Sobre posse. Plus justo satttr, Quisála ne Ngíngi, ou,
Quiicúta ne Ngíngi.
Sobrepujar. Antecello, is. Cuatúndu , ou , Cuton-
dála cuttándu riá
aquá.
Sobrinha. Filia fratris , vel so- Muébu guá Mug'áttu ,•
roris. Miébu cuá Ag'áttu.
Sobrinho. Fi/ius fratris, vel so- Muébu guá RiáIa,Mié-
roris. bu má MáJa.
Socegada cousa. Seda tus y a, um. Quima Quincutúla .ou,
Qiiiamucálc ne muá-
nhu.
Socegar. Sedo, as. Cutója, ou y Cucuáca
muánhu.
Scccgo. Ouies, et is. Ocutúla , ou, Ocucála
ne muánhu.
Soçobrada cousa. Obrutus, a, um. Qiiíma QuiafHrimíca ,
ou , Quiamuvinghí-
na.
Soçobrar. Obruo y is. Cuffirimíca, ou, Cuviíi-
ghíiia.
Soe-
666 SO SO SO
Soccorrer. Succurro, is. Curiquíla , 0//, Cucu-
díla.
Soccorrida cousa. Leva tus auxilio. Químa Qiiiamuriqufla,
Soccorro. Auxiliam, ii. OcuriauíJa, ou, Ocu-
cudíla.
SoíTrcdor. Ferens, oitis. Múca Muánhu , ou,
Múca cussoffeléla,
ou, Cututaleléssa,
SofFrcr. Fero, rs. CussoiTeléla, ou, Cutu-
tâléia.
Soffrida cousa. Patievs, entis. Químa Quiamusscffe-
Jéla , ou, Quiamutu-
taléla.
Sofírivcl cousa. Tolerabilis, ct le. Químa Quiassoffcléla,
Quiatutaléla.
Sogeiçao. Subjectio, onis. Quiquéli, Iquóli.
Sogcita cousa. Subjectus, a, um. Químa Quiaubíca, oú,
Químa Quiamubu-
quíssa.
Sogeitar. Subigo, is. Cubuquíssa.
Sogra. Socrus, «j. Ucoh'aquimc iá Mu-
g'áttu.
Sogro. Socer, cri» Ucoh'aquíme guá Riá-
la.
Sol. jVÀT. Ricúmbi, ou, Luánlia.
Sol posto. in occasú. licúmbi Uáffu , ou,
Ricúmbi Uabáque.
Soldada. Merces, edis. Sacólu, ou j Ocuriffútu.
Sol-
so SO SO ^7
Soldado. Mi/es, itis. Netírisa, Jingúnsa, 6.v ,
Risolári, Masolári.
Pnpp Sol-
6Ó8 SO SO SO
Solteira, ou solteiro. GaJebs, ulis. Risolteíru, Masolteíru.
Soluçar. Singultio y is. Cuquichiúcu-chúcu, ouy
Cuquéma.
Soluços. Singultus, rís. Quichúcu-chúcu, Ichá-
cu-chúcu.
Som. Sonus, /. RJsui , Másui , ou,
Múmbu, Mímbu.
Sombra. Umbra > te. Quilembequéta > Ilcm-
bequéta.
Sombria cousa. Umbrosus, a, um. Químa Quiaquilembe-
quéta.
Somente. Solum. Ubeçagué.
Sommetter. Submitto, />. Cubuouísfa , ou y Cii-
muDÍca.
Sommettida cousa. Submissus, a, Químa Quiamubuquís-
sa, o» j Quiamubíca.
Somno. Somnus. i. Quílu.
Somnolenta cousa. Somniculosus y a, um. Químa Quiaquílu.
Sonliada cousa. Semniatus, a, um. Químa Quiamunsóngi.
Sonhador. Somai ator, flr/j. Múca Cuandansóngu
Sonhar. Somai o, Cuandansótigi.
Sonho. Somuium, /7. Nsóngi, Jinsóngi-.
Sopradura. Flamen, ims. Ocubússa.
Soprar. Fio, as. Cubússa.
Sopro. Fiatus, Múh'a, Míh'a.
Soro de leite. Serum 5 /. Sólu quiá Leite.
Sor-
so SO SO 669
Sorri r-se. Subriâeo, es. Acueléla ernuéne , ou,
Acumuémua.
SU SU SU
Pppp ii Suar
670 SU SU SU
Suar. Suão, as. Cussuála, £7.v , Cubufla;
Suave cousa. Suavis, et ve. Químa Quiafiulu, 0//,
Quiatoála.
Suavemente. Suaviter, Quiacufiulu muénejfltr,
Quiatoála tnuéoe.
Suavidade. Suavitas, atis. Ocuffulu , Oicuffiílu,
<?//, Quiatoála,
Súbdito. Subdiíus, a, um. Mubíca , ou , Múca
Cubuquíssa, ou, Mú-
ca Quissuéia.
Subida. Ascensus, lis. Químa Quiamuvánde,
ou , Quiamussamba-
léla.
Subir. Sc ande, is. Cuvánda, ou, Cussam-
balela.
Súbita cousa. Subi tus 3 a, um. Químa Quiaulénga, out
Quiámubánque quit-
tuquína.
Subitamente. Repentè. Quiaculénga muéne, ou}
Quiacuttuquíne.
Sublime cousa. Sublimis, et w/f. Químa Quiavaçdúca ,
ou , Quiassanzáma ,
ou , Quiachah\ilu.
Submergida cousa. Submersus, <7, »;//. Químa Quiamubobéssa
mu Ménha , ou,
Quiamucutafímba.
Submergir. Submergo, />. Cubobéssa mu Ménha,
ou , Cutaíímba cu
Ménha.
Substancial. Substantia/is, et /<-. Ocucála ne Ngúsu , ou,
Quíffa.
Subs-
su SU SU 671
Substancia. Sub st anti a , a. Quicála neNpúsu,
QuífFa , Ifía.
Su-
(fri SU SU SU
Sujar. Sordido, as. Cuçhiríla, <w, Cuclii-
ríssa.
Sumida cousa. Absortus, a, nm. Químa Quiamumínhc
q'uia'vu.
Sumidouro. Vorago, inis, Quimínlia, o//, Ocu-
mínha.
Sumir. Absorbeo, «. CumínJia , , Culalú-
vi.
■ Sumo. Nghi-mínha.
- Sumi. Glii-a-mínhe.
Sumirei. • ••••«•«••• Ghi-mínha-yza.
Sup-
su SU SU ($73
Suppl içada cousa. Supplicatus, a, um. Químa Quiobínque, í>//,
Quiamulómba.
Sus-
67 4 SU SU SU
Sustentada cousa. Ali tus, a, um. Químa Quiamuriquíla,
t?», Quiamusássa.
Sustentador. A/lor, oris. Múca Guriquiléssa ,
Cusássa.
j- Sustento. Nghi-riquíla.
I. Sustentarei. Ghi-riquíla-yza.
TA TA TA
Ta-
TA TA TA 677
TE TE TE
Qqqq ii Tei-
67% TE TE TE
Teimosa cousa. Vertinax, acis. Químa Quiatemála, ok
Quiamucuáta Ngíu-
ta.
Teimosamente. Mordi cus. Quiacutemála nniéne ;
0" , Quiacucuáta
Ngínta,
Telha. Tegu/a, <e. Ritéia , Matéia pála
Cuvinghína Mónsu.
Telhado. Tectum, i. Riúlu riá Mónsu.
Telhar. Imbrico, as. Cubáca Matéia.
TJiema. Thema, atis. Ocutemála.
Temente a Deos. Deum ti meus, vel re- Múttu Ucondéca a
ligiosas y a, um. Ngánna Zambi.
Temer. Timeo, er. Cucuáta Uóma.
Tcmcraria cousa. Temerarius, ^, .7;;;. Químa Qyiazangalála,
ou, QuiaiícJu.
'J emera ria mente. Temerè. Quiacunzangalála mué-
ne, ou , Quiacuaiíchi
muéne.
Temerário. luconsultus j rf, Miíca Ciizangalaléssa,
Múca Cuaiíchi.
Temerosa cousa. FormidabUis, et /?. Químa Quiacutucumú-
ca , ou, Químa Quia-
tequéte.
Temerosamente. Timidè, Quiacucuatéssa Uóma
muéne.
Temor. Mel us, //j-. Uóma;
Temor de Deos. Re/igio, onis. H'uénda a Zámbi, ouy
Cucondéca, ou, Cu-
zolóJa Ngánna Zám-
bi.
Tem-
TE TE , TE 679
Temperada cousa. Temperatus, a, um. Químa Quiumuffúnghe
q'uiávu.
T'cm-
68o TE TE TE
Tempo de chuva. Pluvium tempus. | Tempo riá Nvúla, 0.7,
Tempo riá Cunóca.
Tempo de sccca. Tempus aridtim. I empo iá Luánha, ou,
Tempo riá Muánha,
Temporal cousa. Temporalis, et le. Químa Quiah'ári, ou,
Químa Quiariébu.
Tenda aonde se vende. Tahema, a. Malója , ou , Mdnsii
riá Cussumbíssa Ima
riá Cúria.
Tenra cousa. Tener, a, um. Químa Quianangána ,
ou, Qiifma cafeJi.
Tenrinha cousa. Tencltus, a, um. Químa Quiacanangánii,
ou, Químa quiafêJi-
féli.
Tenrura. Tener itas, aíis. Ocunengána, ou, Qiii-
nengána, Inengána.
Tenraçao. Tenta tio, Quibucumima , Ibucu-
muna, ou, Ocubu-
cumúna.
Tentada cousa. Tentaius, a, Químa Quiacubucumú-
11a , ou, Quiamucui-
quíssa.
Tentador. Tentator, oris. Múca Cubucumunéssa.
Tentar. Tento, Cubucumúna , ou, Cu-
cuiquíssa.
Theologo. Tbeologus, i. Teológo, ou , Cugi<ís-
sa Ima riá Nganna
Zámbi.
Ter. Habeo, í j. Cucalanachíu.
Te-
TE TE TE 681
Tenho. Nga-calanach^u.
Tive. Ghi-a-calanach'íu.
Terei. Ghi-calanach^u-yza.
Ter
682 TE TE TE
Ter fome. Esurio, is. . Cucuátâ Nzála , ou ,
Coecála ne Nzála.
Ter sede. Sitio, is. Cucuáta Rinhóta, ou,
Coecála ne Rinhóia.
Terça feira. Dies Martis. Quiá télza , ou, Quisúa
riá rélza.
Terceira cousa. Tertius, a, um. Qiiíma Quiamuchitátu,
ou , Qiiísua quiatá-
tu.
Terço de Rosario. Tert ia pars rosarii sa- Télzu riá Mama Zám-
cri. bi.
Terminada cousa. Termina tus, a, um. Químa Qiiiamusiibe,^,
Quiamubánque q'ui-
ávu.
T erminar. Ter mi f/o, as. Cusúba , ou , Cuamu-
bánca.
Termo. Terminus, /. Subílu, Jissubílu, ou,
Quisubílu, Isub/Ju.
Ternário. Ternarius, ii. Qiiitátu , Itátu.
Terra. Humus, /, vel terra , Ichi, ou, Ochi, Jíchi.
a.
Terra limpa de liervas. Terra herbis expurga- Ochi Quizéle calé Qui-
ta. áncu.
Terra com herva. Terra habens berbas. Ochi Quiachíri uecála
ne Iáncu.
Terra lavradia. Terra patiei/s aratri. Ochi Quiamuríme?, Jí-
chi Imuríme , ou ,
Ochi Qiiivári.
Terra estéril. Terra infecunda. Ochi iá Qiiióngo , Jí-
chi já longo.
Ter-
TE TE TE 683
Terremoto. Terramotus, ús. Ichi Iatungúta, 0//, O-
cutungúta riá Ichi.
Rrrr Tes-
634 TE TE TE
Testemunhar. Attestor 3 ar is. Cusservíla, ou , Cuclii-
biríla ria Banque.
Testículo. Testicuh/s, /. llitúla Matula.
Testificada cousa. Testificatus, a, um. Químa Quiamuambélc
q'uiávu.
TI TI TI
Tin-
TI TI TI 685*
Rrrr ii Ti-
636 TI TX TI
Tisoura. Forfex, icis. Tijóla , 'Matijóla.
Titubear. Ti tubo, as. Cutungúta.
TO TO TO
To-
TO TO TO 687
Todas as vezes. Tot/es quoties. Macúmbi Jóssu.
Tor-
TO TO TO 689
I" Tórno. • ••«••••••• Nghi-vutúca.
I Tornarei. Ghi-vutúca-yza.
To-
69 o TO TO TO
lotai mente. Ommno. Quióssu-Quióssu mu(í-
ne.
Total cousa. Universus, a, um. Químa Quióssu-quids-
su.
Toucinho. Larduin, i. Tossínho, ou, Ocuné-
ta riá Ngúlu.
Touro. Taurus, /. Ngómbi guá Riála,Jin-
gómbi já Mála.
TR TR TR
Tra-
TR TR TR 691
Traductor. Interpres, et is. Miica Cugimbuluíla ,
ou , Muca Ocuiví-
sa.
Ssss Tran-
692 TR TR TR
Tranca da porta. Rcpagulum, i. Capári-pári ria Riví-
tu.
Xra*
TR TR TR 693
Traseiro. Po.lex, /V/V. Ritácu, Matácu.
Ssss ii Tra-
6^4 TR TR TR
Trave. Trabs, trabis. Múcc'i, ou, H Yinhu
ou y Túngu.
T ravesseiro. Pu binar, ar is. Péttu, Jipéttu.
T razer. Feroy rs. Cubéca, ou y Cuanibá-
ta.
Trazer ao pescoço. Collo aliquid gestare. Cubéca mu chíngu , ou,
Cubéca cu qtiiqui-
léngu.
Trazer ás costas. Super dorsum aliquid Cubéca co Macúnda.
portare.
Trazer no seio. In sinu gestare. Cubéca cu Mucc'íma.
Trazer á memoria. In memoriam redigere. Cubéca mu Quilúngi.
Trazida cou?a. Gestatus, a} um. Químa Quiamubéca
quiãvu.
Tremer. Tremo, is. Cutequéta, ou, Cutun-
gúta.
Tremor de terra. TerramotuSj iis. Cutequéta , ou, Cutun-
gtko riá Ochi.
Trepar. Repo, is. Cubánda, ou, Cuvin-
da.
Trepador. Repetis > entis. Múca Cuvandéssa.
Tres. Tres y et tria. Quitátu.
Três, e tres. Temi, a, a. Quitátu, Quitátu.
Tres dias. Triduum, ui. Isiía Jitátu.
Tres noites. Trinoctium, //'. Massúcu Matátu.
Tres annos. Triennium, //, Múvu Matátu , Mívu
Itátu.
Tré-
TR TR TR
Trevas. Tenebrs, arum. Quítómbi, Itámbi, ou,
Rivúndu, Mavúndu.
Tri-
696 TR TR TR
Triunfar. Triumpbo, as. Cukír.ca , ou, Cumuto-
161a.
Troca. Permutatio, oh/s» Ocutolocála, w , Ocu-
trocála.
Trocada cousa. Commutatus, a, um. Químa Quiatolocaléle.
Trocador. Comjnutator, orís, Múca Cutolocalte.
Trocar. Commuto, as. Cutolocála, ou, Cutro-
cála.
r Troco. • ••••••»••• Nghi-tolocáíà.
< Troquei. Ghi-a-tolacaléle.
I Trocarei. Ghi-tolocála-yza.
Trofeo. Trophóum, ei. Ribandéla , M^>andé-
Ja.
Trombeta. Tuba, <f. Ritrombéta, ou, Npún-
ghi, Jinptínghi.
Tronco de ars'ore. Truucus j i. Quicc'ínc'i ria Quisás-
sa , Ic'ínc'i já Isás-
sa.
Tronco, prizao. Jlrgastulum, /. Ritilónco, ou , Rilén-
gue, Malóngue.
Tronco de geração. Stirps, pis. Quicc'ínc'i riá Ndán-
du.
Tropeçar. Offendo, is. Cutacána cu Matári.
Tropeço. Offenàiculúm, i. Quibucánu, Ibucánu.
Tropel de gaite. Agmen, inis. Quifuchi Quiáttu, ou,
Quizónga quiáttu.
Trovão. Tonitrus, th. Nzác'i, Jinzác'i.
Tro-
TR TR TR 697
Trovejar. Tono, as. Culunduniúna,Cun-
zác'i.
TU TU TU
Tur-
69 8 TU TU TU
Turbador. Turbator, oris. Múca Cuttánta-cánha,
w, Múca Cutonda-
léssa riá Quilúngi.
VA VA VA
Va-
VA VA VA ^9
VaciUar. Vacillo, as. Cubentugiúca, ou, Cu-
tungúta.
Valha-me Deos. Pro Dei, atque homi- Ngri nna idmi Zámbi
num /idem. Ucuatésse.
Var-
VA VA VA 701
Varredor. Scopartus, ti. Múca Cucòmba.
' VE VE VE
Tttt ii Vea-
702 VE VE VE
Veados. Cervi, orum. Jingulúngu javiil.
Ve-
VE VE VE 703
Velhice. Senectus, ittis. Oculacági.
^ Vendo. Ngi-ssumbíssa.
Vcn-
704 VE VE VE
Vender muitas vezes. Vendito, as. Cussumbíssa Mali'úm-
boavúl ,tf#, Jih'óm«
bo javúl.
Ven-
VE VE VE 7cy
Ventre. Venter, ír/s. Rivúmbu, Mavúmbu.
rvejo. Nghi-móna.
V, Ghi-a-monéne.
l Verei. Ghi-móna-yza.
Ver pouco. Ctecutio, /V. Cumóna caféli féli.
Verbal cousa. Verbalis, et /<r. Químa Quiamildnga ,
ou, Quiamucánu.
Verbalmente. Verbo tenus. Quiamucánu muéne.
Verbi gratia. Verbi gratia. Vinha-séli, ou, lá Mu-
lónqui.
Verbo. Verbum, i. Mulónga, Milónga.
Verdade. Veritas, rf/Âr. Quiri.
Verdadeira cousa. Verus} a, Químa Quiaquíria.
Ver-
706 VE VE VE
Verde côr. Color viridis. Ricólo riá RífFu jag®úis-
# su , «w, Qiiiatelisúcu.
Vvtv Via.
708 VI VI VI
Via. Via, a. Ngílla, Jingílla.
Via , id est, maneira. Modus, /. Muíma , íw , O Ngílla.
Viagem. Cursus, iís. Ricánga, Macánga.
Viarico. Viaticum, /. Mafclotnjcm , 0//, II'ú-
ta pá la cúria mu
Ngílla.
Vibrar. Vibro, Culósa, o.v, Cúta.
Viciar. Gylónpa , , CufFiín-
ga Itfua iaiíba.
Vicio. V:tirou, /V. QuífFua Quiaiíba.
Viciosa ccusa. Vitiosus, <7 , /////. Qiiíma Qiiiaquicuáta
QuííFua iaiíba.
Viciosamente. Vitiosè. Quiacucuáta Otiiffua
iaiíba muéne.
Vida. Vita, Muénhú, Miénhu, ou,
Ocubuíma.
Vida comprida. Longa -cita. Muénhu Quialcbu.
Vida curta. Brcvis vita. Muénhu Quiabútu.
Vidrara. Speeular, aris. [.11 muéne.
Vidro. Vir rum, i. Vídilu.
Viga. Trabs, £//. Múcc'i, ou, Viga, Ji-
víga.
Viga pccinc.ia. Tigillus, i. Tónga, Matúnga.
Vigário. Vicarius, iu Ngánga Vigário.
Vigésima cousa. Vigésimas, a, um. Qiiíma Quiamacúnlú
maiári.
Vi-
VI VI VI 709
Vigia. Vigília, a. Cússuiighila pála Cuje-
juála.
Vvvv ii Vin-
7io VI VI VI
Vingança. XJItio, onis. Ocucuríca , ou, Ocu-
vingála, o//, Ngínta.
VjV.
VI VI VI 711
Vir. Venio, is. Cuyza yza.
r Venho. Ngu-yza.
Vim. Glii-a-gíle.
I
l Virei. Ghi-yza-yza.
Vi-
7i2 vr vr VT
Visitar. Viso, is. Cumenequéna.
t Visito. Nghi-menequéna.
< Visitei. ••••••••*** Ghi-a-menequéne.
1. Visitarei. Ghi-menequéna-yza.
Visivelmente. Evidenter, QuiacumBna muéne,
Vista. Vi sus, ús. Amumóna, ou, Ocu-
mona.
Vi-
VI Vi 713
Vituperavel cousa. Vituperabilis, et le. Químa Quíachinghíla,
ou, Quiaqúizémba.
Viu-
714 VI VI VI
Viuvar , ou, enviuvar. Vuluitate capi. Cuutúri , ou , Gíflua
Mucági, ou, Mu-
númi.
UL UL UL
UN UN UN
Uni-
UN UN UN 715-
Única cousa. TJnieus, a, um. Químa Quimóchi.
VO VO VO
Voar de cima para bai- Devo lo} as. Cupululúca quiá cut-
xo. tându mu bóchi.
Xxxx Vol-
716 yo VO VO
Volta de caminho. Flexus itineris. Ocunhuncunúca ria
Ngílla.
Vos-
vo VO VO 717
UR UR UR
US US US
XA XA XA
ZE ZE ZE
ZO ZO ZO
Zom-
720 Z0 ZO ZO
Zombada cousa. Trrissus, a, um. j Qiiíma Quiamuzombif-
Ie, 00, Quiamuzém-
ba.
F I M. FINIS. SUBILU.
' c
OS
ER-
ET.R RATA 8.
\
i
Erros. Emendas.
Nfúla. . . ; ; Nvúla.
Nfúla, JinfjjJa ,Nfúla. Nvúla, Jinvúla, Nvúla.
Musúmba Mulúmba.
Cutiquina Cucuquina.
Araugincúla. . . . Amugiucúla.
llid cúsia Ria cúria.
Qtijacuquibcdelcle. . Quiacuquibedecclc.
Jidándu. .... Jibándu.
Ngaúna ojichi. . . Nganna ojichi.
Caquigc Caiquigic.
Ocubcea. .... Ocubtca.
Cuzucla." .... Cuzuila.
ricnno. .... riermo.
Ngnánna. .... Ngánna.
Nfúla, Nfúla. . . Nvúla, Nvufa,
Bc mucne. . . . Bó roucne.
Ocuimúna. . . . Ocuimína.
JSIacunJii iuri. . . Macunhi ívvua.
Cubenghcla. . . . Cubcngalála.
Quiamubonghcle. .. Quiamubcngalála.
Ocubenghéla. . . Ocuben^alála. g
Inco, Manco. . . Inco, Jinco.
Cuxungí.sa. . . . Cuvungíssa.
Máffn. ..... Máffu.
HVisso, Jih'ússo. . . Huisso, JihViisso."
Atúta Mitúta.
Ngánni Ngánna.
Jinqucngi Jinghcngi.
Ghi-a-tandúlque. . . Ghi-a-randúque.
Quiaftuic Quiaffúle.
Nbiba. . . . i . Nbíla.
B.moul Bánmii.