Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Híſtorla da antí
_F guidade' da Cidade
é’- de Euora. wª
-Lb' ‘
"Fªt. l
I "“3
* ,Feéïa per meeſtre All-*10x
dree de Reeſende. ' \á
\9' ,
Terceim Ediçam' fielmenl "Ñf
L te copiada da figzmda , , 'r-ª
E53 que ſe‘fèz em Ezzora em
@a 1576, aqualfly (11'71—- '\ o;
.da emendada Pela n
lª) meſma autor." › ’M
1‘
. LIſiSBOA
(¿Y Na-Of.'de Simio‘ Thaddeo Ferreira.
:ª Anno 1783. è‘. ,t _
1)( Cªm Ilccnça da Rent] M:zª Ccn/òria. FD()
"ª" ſiLª" ' !RAW-“è" "ſ \PA-turf*
Aprouaçam defle liuro;
o
~ ¡dades houue efia
opiníà’ , t-ê’erenſe muitas couſag
em preço npn ,por ha bondad:
de ellas mas por antiguidade, 8C
muitas vezes tanto ſen razam , que
' foi tempo en que ſe eſtimauan máis
hos rudos &deſconcertados ver-,
fos de Ennio , que ha delicada 8C
límàda muſa de Virgilio, &num
por mais, que por haquell-e ja ſc—r
antiguo, & eſte entam moderno.
Et cerco que la te‘em, ha anÉÍgU-idade
a UU
.
—-. — 'HISTORIA
_hü'a ſu-a graça & maieſtade, per que
de todos \e faz tê'er en rèuerencia.
Donde veem que hos pouoos tan
LO fe haá’- por de maior dignidade ,’
quanto ſe podem móſtrar ,por de
mais longa antiguidade. HO que
f0¡ cauſa que mu'itos quando co‘m
verdade non podi-í , per outra via
aI.UN..-——mªï-.;—-. procuraffem de ſe moſtrar mais an
-Iiguos. Quomo hns !Egyplios' ,
de que Diodoro ſcreue per tam
fingidas & ſabuloſas razóes ſe qui
ſeró fazer hos primeiros‘hofflées
que no mundo ſoorom gêerados ,
comprando tantos milhares !de an
nos, &tantas cijdades antiquiflï
mas entre ſi. Hora demos &per
mítamos iflo aa vulgªr opiniam ,
quer ſeja erro , quer ho non ſe
ja, nem reprendamos ho que to-
das as naçóes occulta IS: aberta
mente procuran, a que non fal
xam .auctoridades da ſagrada- (cri
'DE EVORA
ptura , per que móflren que ha
antiguidade das Cijdades deue ſer
prezada. Vos me pedifles que qui
ſeffç communicar ho que- do anti
guo de eſta Cijdade Evora noſſa
patria , tínha alcançado, & dar
vollo per ſcripto: para ho lan
, çardes en combo' &mc-moria. Ho
que depois de ſer per vos come
gado , ſábendo ho algumas peffoas
nobles & de auctoridadeLmonſ
traron en ipſo téer tanto deſejo:
que tambè'e de hüo partſcer 6C
propoſito fe determinaron fer com
voſco cn combatter 8: expugnar
qualquer reſiſtencia, ſe en mi fe
achaffe. Non \vos Poflo negar ho
cargo en que vos fico ,- por ha', '
eflima enlque 'moflraſtes que' me
têedeg, en iſto pedirdes a mi.
Mas tambêe vos conſzſſo , que
foi hüo pouco fora de tempo:
~ ' pqrque _vos qcabais voffo magiíï
aV\
HISTORIA
trado ou officio de haqui a hſío
mes, que èmui breue tempo pa
-ra ho que pedis, & eu ando todo
occupado em hſío livro dearchi
tectura permandado de el Rei
‘noſio ſenvhor de modo que en ou
tro efludo nonintendo-,
ho pregarſi, qu'e' ſen erra-rexcepto
a deos
non iexaria: & avoltas diſto 'ho
ingenho felicito & affadigado com
ha* doença & prigoo da vida do
7'——…"ª—,—1-
-a'uTª¡:Tw.'W',_"
fiÑ—-dvª—as._F—“-—
Cardeal infante noffo ſenhor 8C‘
prelado', ou para que melhor di
ga, padre. Co'm todo porque fa
zer en tal tempo ho que me pedijs ,
non è crime de majeſtade leſa,
antes reſulta en ſeruiço de elRei
-noſſo ſenhor, que quomo ſu. A.
è curiÓſO, 8: quer beem, & ſez
ſempre & deſeja fazer mercee aeí'-- , _—N_—_
H I S TO R I A
cipzíes da prouincía Gallía Coma:
que muito ante‘ tinham juro de
cijdadá'ns, ſe daria tambeem ho
juro de alcangaren en Roma has
'honras & dignidades. Et affi pa
reſce por todohaquelle Atitullo
de cen/MHL_ Que hü’os municipids
& colonias eran immunes 8: de
juro Imlico , Outras erão colonias
, Latinas, que tinham haquelle ju
ro do jamiguo Lacio, Outros eran V
colonias per prëuilegio , ſaluos
bos—tributos: outras non tinhã'
mais que ho nome de Colonias.
Aſiï ¿tambecm ho imperador An
tonino fez leí que todos hos filh
ditos a ho imperio romano fo
,oſſcn hauidos por cijdadá'os, fe
"1-..;a¬
gundo .fe _moftra. ff. de _/iam ber
minum. Vl. In orbe romano, quo
mo leem & declaran Andre: Al
ciato 8: Ibann‘e-Coraſio juriſco’n
~-r..
44:_ ſultos-doctiſiïmos. Ho que claro
1 4
Ñ .
DE EVORA
fia que ſeria ſaluos hos tributos;
Aulo' Gellío em holívro, 16.
cap.13. móſiraque ho flado dos
Municipios era melhor que ho
das Colonias, poſio que menos
honrado. Qua has colonias , quo
mÓ eran pouoaçóes de cijdadzïos
romanos, ficauan ſubiectas ªas
leís romanas. & per ellas ;ſe go
‘uemauam : & non per ſeu arbi
trio. Mas hos municipios com
teeren has liberdades das Colo
nias , ou ‘pouco menos, ‘víuiam
aa ſua voontade
proprías , & ſeſigouer—
leis 8: arbitrio per ſuas
ſ
HISTORIA
I’dnmune, &\ ſocia do poovo r0
mano , & hos naturaes della eran
quaſi‘ en tudo cijdadà'ós romanos :j
& ſe— chamauan, ,& conptauan en¡
tre has tribos romanas ,. & po
dian na gherra en. has legióes 8C,
cohortes Roman-.as militar , 8C
,têer todos hos cargos* 8: officios
en Roma pedir magiſtrzdos , '8C
fer‘ en ellcselectosp Poflo que
non podian 'votar’,Ï por tota-!medi
te non- teerem juro de cijda-dá'os.
Quem deue‘fle privilegio aºEuoª
ra primeiramen‘te’. Cap. rvj.
HISTORIA'
bee‘m ſer : que antes d‘e _Iul'ío‘
Ceſar fooffe Muhicipioq, mas Pci-
p'endiakio, & non'd'e juro deL-,1;
tio à quo'm‘o‘ depois Pci‘. &ªp’o'd'er
ipſoª meeſmo' com‘Ge'I-torio
dn_ rebelliáo fer,, que por_pçrctdè—
caüſ᪠ª
èffè ho‘Ñ'Priuileg‘ioT'que 'dopouo
romano tinha : pois- ſe ſezar‘a’- yſuáſi
inimigá-,
ha r'azam "8Cque
que ante’dixem‘osctlho
'Iulio Cefgr; poh ,
'reſtitúiffc-, por ſu‘aÏ liberalidadeï
8C non por 'méritos ,²- entes "con
tra" méritos en epſe -temp‘o.¿ ‘Mas
nºn-infiſto en Minha"'COni'ect‘igra, ‘
'pQÍS" non' è mais que con'iectura;
Dec ha razzïo de efldfobrenbme,
qu‘em ha melhor ‘ſoub’er. ‘H0 'qual
ſEn ‘duvída non'ſoi poſto’í ſen ªaª!:
l¿gama cauſa. ~ .
Er'a ‘Evora em tempo dos roma#
!1‘08 ,‘ & ainda dos' godos affaz
noble Ñ & em ella ſe batia moc
da. Ho_ que ſoúbe por huma- que
D E EV O RA
'Ambroſio de_ moralles varà’o do
ctiſſimo chrohiſta delRei Philippe
de caſtella , & -Cathedratico em
ha inſigne vniuerfidade de Alca—
la , mezmandou , que tem de hu
ma parte‘ hà‘c‘abeça do impera
dor -germàni'eo ,-cOm e'ſtas letras:
G É _R M. 'JC A'ªEctS.ª AVG.
& demoſtra ?ha faceªrskerda. Da
outra parte tem huma coma, de
folhascom eſtas letras dentto em ,
tres reglas. ' '
LIBE RAſiLITATI S. Ií'LIIE.
‘ l
EBORffl.
' Tcnho tambeem outra moeda de
pratta barbara , & mal ſecta , del
Reí dos godos Siſebuto, ha qual j
dle humá parte tem ha imagem do
meſmo Rei, com ſeu litegeiro:
c lj
HISTORIA' ›
SISEBVTVS. REXa-.j~
& da outra parte huma cruz, 8C
per ha roda ellas letras.
DEVS ADIVTOR MEVS. º
& *no meio, eſtas letras: _
CIVITAS EBORA.”
Dos flamines & flaminicas.
Cap. vij.
Inha tambeem efla cijdacle
ſeu llamen. ſ. ſacerdote que
en tempo dos gentios era quomo
em tempo dos chriſtaos hos biſ
pos. Huma flaminíca ou faceí'doª
till'a teué nobiliſiima , ha qual'
_ non fomente era flamínica de Euo- fi.
;ra , mas tambeEm de'toda luſi
tania. Ho epitaphio della fla in
dahagoraem caſa do capitá'o
dos~ ginetes., por pectorilx de hu-K
m'a janella, 8: diz afli :
\
P
C 1 ./E. L v S IT
L. LABERlVS. ARTEMAS
L. LABERIVS GALLASCVS
L. LABERlVS.ABASCANTVS
L. LABERlVS. PARIS.
L. LABERIVS. LAVSVS. LIBERTL‘
D. ' M. _3. .
C. ANTONIO. C. F. FLA
VlNO. VI. VIRO. IVNR’?
HAST. LEG. Il. AV-GÑÑT-OR ‘.
AVR.ET.AN DVPL._OB.V.IR,
DONATO. IVN.. VERECVÑIYÏ
DA. FLAM. PERP. ,MVNSJ
EBOR. MATER. F. (3,_ .- ..
a
- .1) '.- I /
Sepultura ſagrada a hos deoſes
Manes. - ;_
'c' ¡¡¡j
HISTORIA
'A C. Antonio Flauíno , filho de
Calo hüo dos ſex varóes manceª
bos : caualleiro de lança da' le"
giam fegunda Auguflal, que por
ſua valentía ſoy premiado de hum
collar de ouro, &de ſoldo do
brado. lunia verecunda flaminica
perpetua' do municipio de Euo
ra, ſua mie '," lhe mandou fazer
ella ſePultura.
DE EVORA .p'
HISTORIA
de Medina d'eſrio ſ'ecco, en hu
m’a Abbadia de monjes Benedi
ctos. _ Eſta hiſtoría eſcreui aſii bre
‘uemente, para ſe veer quam an
tigua chriſtandade è ha de eſ’ca
c'ijdade. Quem maislargo ha qui~ q
leer ſaber: pode ha veer en ho
breuiario do coflume de Euora,
que en fiz por mandado do Car
dê'al Infante DÓÏO ſenhor’. Mereſſi
cedor era eſte ſancto ma‘rtyr que
de nos foolTe mais venerado : pois
foy ho nolſo primeyro meflre na
fee de Chriſto, &logo no prin
cipio della , ho que deuiamos de
têer em muyro. Pois ſendo Im- '
peradores hos cruces Dioclecía—
no, & Maximiano, & perſeguin
do bos chriſtà’os tam de propo- '
fito, 8C com tanta & tá'o obſti
nada furia, que tingeron todo ho
imperio de ſangue, quomo lee
mos per auctores grauiſiimos, em
DE ‘E VO R "K
epſe tempó tenemos. «ltſQS-UObíliíÏ
timos- cijdadá’os. ſ. hos glorioſos
martyzres Vincentio 8C ſuas hir
-mfias Sabina & Chriſthetá , nados
,8C moradoresven-efla. cijdade, en.
haquella pobre hermida que de
ſeu ndme ſe Chama. Dº :que eu
por ha, parte que me cabe d'a-pa
tria: muitas vezes hei vergonha
& bêe oclhado ,< ha cijdade de
nia hauer por affronta non, ha
têer tanto tempohaa melhorado.
Ha híſtoria dc-ſeu martyrio rey
metto a ho breuiario. ,v -
-Quonla‘o Euora è -muiçanztiªgulo
biſpgdo; Gap.,x.
, , Rqſèguíndoèpoïs ,há
- dade que temosªna fèçÑ-_cazthozg
lica': digo] que ’e'ſta cíjdadç‘hê \ ’
› mui antiguobiſp’ado. .Porqqeznoq - ‘
&laudo jun .ſanctEMaBCÃQD.
, HISTORIA‘ "
no tempo que ‘hos chriſtám' 'eranq
poucos, mas ho tempo do gran-Ñ
de/-Conſtantino , ‘eſ’ca ‘cijdadc «ti-Ñ
, nha ho biſpo Quim-¡ano , (egun-_
‘do acho em ho- concilio Ilibc—
ri-t—ano.,-ſ. de Eluira,
gora-“deſtruida' , ctquecijdadc ha
emzïo era
_ cabeça do biſpado que…ſe depois
paffou 'a Granªda. A ho- quaL‘
concilio eſte ſ biſpo Quintiano
foi , "&_en has” 'couſas que ſe alli
d‘Ete-rminaron ſobſcïeue'o. ~Iſto era
*ruda en tempo"què hOS“Roma-.
nos ſenhorcauan Hiſpania. ‘Sub
cedeo ho tempo dos Godos,, en
ho qual_ quomo elles eran brà—
uos & bárbaros &’pouco Cªtho
]icos non acho couſa que aa cſtal,
.cij‘d-ade peïrtè’eſça- ſaluo 'que no'
murozªntiguo romano fezeron eſ? ›
fifa fſik‘orres groffiffimas que ¡inda,
(PL-Irán. ’Ho què,- ſç; logo veeper
ha aréhitectum--táo ’diffexente de’
\
D Ej? EV OR AF
dos Romanos. Com todo-² en
te tempo nunqua Euora lexou.
de ſer fede epiſcopal. En minha
caſa ‘tenho dous letereíros de le
tras ja barbaras , 8C mal ſcctas::
mas que eu muito eſtímo por da
ren teſtimtmho" de noſſa . antigua
chriſtandade. Hüo dizªaſii:
DEPOSITIO. PAVLI. FAMV‘
LVS. DEI. VlXSlT. ANNOS.
L. ET. VNO. REQVIEVlT. IN
PACE.D. III. IDVS. MARTI
AS. ERA. D. LXXXII.
Pall‘amenço de Paulo, ho ſeruo
de deos viueo Cinquoenta & hüo
› mas' ,Ñ -rePouÍ‘ou’ en ha' paz do'
ſenhor'a tres dos ¡dos de Mar-7
go. Era de q'uínhentos & 'octeen-r
ta & dous. ’
Ho outro‘ que mais-faz aho pro-v
poſito do‘que ha'qui dcilgº‘, è de
’J
ct)
_ H I SſiT OLR IA"
~D EV O R A
Tejo.“Ha terceira Sanc‘hctrem': on- '
de concorria ha gente- deſdo Te
jo hacte ho Doiro, "per- o modo
quafi que agora ſOn as correcto
rias de entre 'Tejo zz Odiana, 8C
da Extremadura , 8C detras dos
montes. _Aſſi que -E‘uora jazia na
commarctca da juriſdiçá’o de 'Beja :‘
&non ſino t"ermo: & por ‘fer mu
nicipio , regia_ 'ſ'e por ſu'as. leis,
¿z nòn ¡inha que'ſazer .com-Be- .
ja: ſaluo ſiſe era em has contro;l
ueríasv & perſonszs que non per-:'
têel'ciíio a ¡feu— foro: maS'ÜÏ're’q-ue-v
rien juiz competente. Bê'e pode
ſverv que depois ‘que todos os ſub-l
ditos ’do-¡rhperio foorò fectoseij
dadíns , ho que foi em tempo
do imperadbrê'llªintonino?,’
tenho "como
dicto , qne’ª ‘éntá’ſio ~ ‘accudir‘ia
'a Bejá ,ª comoLiWóa'm-Sadctaª
ren. Mas ~iſt0²nbzªr era-"flan èñ fell’
&kmº-’,² e ::ª-r ?Lynx-‘33…‘. Lª; .
\
HI S T O R I A'
Antes ,ſoi 'tempo que hos ‘de Be
ja , & hos de Evora tiueram con-z
\roverſia ſobre, OS termos. de mo-‘
do'que ſovi neceffarin a' Dacian‘o.
‘preſidente de _Hiſpania ſendo im
, . -perzadoresªDiocleciano 8; Maxi
¡ni-ano .j :limirarlhes 'nos‘termos.
Seg'undo=..~moſtrei em Íhíío tracta
do ,- --émªzque,.…reſpondi a Ber'tho
IpmeuR chedp Coonigo .de, -To
ledh c..pr,ouand,o ‘ que Dacíano vie-.
ra¡ ::LEIDO-ra z ,onde mandou‘ pren
der--z hr): nolſO, glorio’ſo Martyr
Sanª: ïVi-Icemendas hirmá’as.
² '~ .r, 911,( J'. "
Do tempo',- en aque, Rama', foi, to
_ MÏÏJdOJSZÏÜOUfiOSÓL’CBPHXÜL‘ _
\I- S e
l ..HT '77.2‘ "Is ‘2 :I ª”. .ª 41'.. ..' -
’ ,- I .- Labºr¡ :fe ;emm-,ha pen-ligªr):
² - SBÏJHÍÏWUÃGJÍQ [ªndamio-ªdºs.
COM , a &ª \‘ſegaió ,fe—ªth‘ tempº,
dos MOUIDSOERJID-;quªl quemo!
todo era barba-tia ,,' nem cªemos ‘
D E '-E V O R A _
Ín'otíc'ia das couſas que en eſta
cijdade paſſaron , nem clles 'fo
oron dignos de nos por ípſo mui'
to procurarmos. Com todo ;ferº
'uereiK hº‘que açho en Raſis. An
dando ha era dosMouros. (1do
leuantamento da ſç-cta dexMaſa-Ñ
mede , en cento 8: xxxviij an
nos, que concorria con ho annÓ
do naſcimemo de noffo ſcnhor
Ieſu Chriſto de. DCCLX. ‘pou
co mais ou menos , A-bderraheſi
men filho de Moabia cnm ſauor
do Miram’olin de Marrocos,‘paſ
ſou en Hiſpania , onde, enmm
depois da .entrada ,dos Montos , -
regnaua lucep‘nz 8C‘ h‘ouuevghcr
ra con elle &z mactouRÍxn-'bªm"
!ha , ramon—todos‘ bos lògams
que hos mouros-:tinham ,,- nonçlhcs‘
- tomando poren has ſazendas ſná
mente ho ſenhorioªz' 8:. dofiqqç ;fª
appodcrou ſobreª' nos ~MÍOUIIISS,
HISTORIA‘
_moueo de Seuilha a fazer gherra
a hos Chriflcïos, & tomou Beja ,
& Euora, & Sanctarem, &.LisI
bóa , & todo Algarue. Teue Abe \
derrahemen hü’o filho per nome
Al--~.hami : ho qual andando na
gherra com ſeupae . lexou em
Bªja ſuas moïheres filhas dalgo,
&mui ſermoſas, 8: ouuíndo ſalar
da extremada ſermoſura de hu
ma filha de Iuceph ho Rei paſ
ſado : ha qual eſtaua en Euora ,
8( .tinhªa en ella mui nobles ap
pouſentos que lhe ſeu pue man
dara fazer-z enuioulhe Al~--hami
huma e‘mbaxada com mui riccos
preſentes & joyas. Mas ha moça
Iembrando lhc peruentura que eſte
era filho de Abderrahemen de'
_baxo ſªngue, & que mactara ſeu
pae, n() quis aceptar ſeus preſen
tes, nem conſemir en ſna emba .
ª..
DE , EVOR A'
por ipſo Iuceph faría en Euora
gppouſenxos, & veendo que hi2_
perdendo o regno, fiaria ſua,fi~
lha mais, doschriſtfïos‘entrç os
quaes,ª por aa lealdade 8( limpe
za delles .. que 'hos’ prudentes
Mouros bêe intendian : & affi pºl:
ella ſcr molher 8: de poucaida~
dc de que non receberia moleíſi.
t¡á,.ſtaria mais ſegura, que en
tre Mouros de pouca verdadé,
& de pouca confluencia. Ho que.
de todo eſtc Capitulo reſulta pa~
ra noffo propoſito ¡è- ſabçFmOS'
ho tempo que¡ eſta qijdade foi
¡conquiſtada per. hºjs .Mourous hªu_
perto- de, ſcptecen \'¡Qïï ,l & -octeen-O
ta annos, - …u Í' Z tu… .a ’.
'Í z“ mr' ~ſ
I ».
Q
"ſ
...f, .—q—-q
.
..5
,’r *,
"DM
’..i .‘ .' I.
` H Ict-S'UT'O RIA
*Z "TÍ : - L ' '¡^ Ÿ
Do te'mpoÍque Lisböa , Euora ,.
= & Beja vfooron tomadas a ’
lhos Mouros. Cap-.xiij.
L " - ~ v
\
DE EVOPÇAr
porta principal, no coberto, 8L*
diz ho quev
Centa meſmo,
foi ſaluo
en diaqUe
dosace-rel
fctns‘ `
martyres Criſpino & Criſpiniano.
Eu tenho hſío breue ſummarjo
dos _reís Godos hacte elRei dom
Aſonſo Henriquez , en Latin,
tal qual haquelles tempos vſauan’,
& concerta com iſto, non focª
mente no anno & dia do mes,
mas inda_ diz, que era huma ſex~
ta feira , aà ſexra hora do dia ,i
hauendo cinco meſes que elRe'r
ha tinha cerca-da". ſ. deſde lunhoº
'hacte Octub-ro. Iſ’co ;quanto a Lis?.
bóa,‘que or fer ha mais noble-
cíjdade de . iſpania , non deſa-.
gradaraa aos lectores metter eſte,
pedaço aqui. Et quanto a Eun
ra , diz ho . icto Conde 'que foi
tomada na era de Ceſar de. 1204.’
que era ho anno de Chxiflo de.“
¡16,ó. & Beja na \era de, Ceſar
- , . e II)…
HISTORIA
de. noo. quatro añnos ante que
Euera : com o qual concerta
_ nquelle.. breue ſummarío que *eu
tenho: mas acreſcenta per quem
foró tomadas , & diz affl : Era
M.CC. pridie calenda: Decembrix
in nocte _ſam‘ïi Andreu? *tipo/101i,
civítm' Paca‘, ide-ſí Begin, ab [20
.minibw regia* Parmgaliy domni
Alfºnſi, 'vic/clica! Fernando Gon—
ſalui (yª qzzibmdam alijx plc-bai:
militiám 7106211 inuaditm*: ¿9' *vi— -
’Filiter capilar, Ó* aCbri/liani:
poffldetur Ñ anna'regni aim xxx-U.
Em. M.CC1111. Ciuita: Elbara
capta ejZ , Ú’dePredata , (jº noctu
z'ngreffa , a Giraldo cognomento
fine pauare , Ó“ latronibm* facijs
eiIU' , (9º \tradidit cam regi da
wno Alflmſa. Et poſZ pau/ulum,
ipſe rex cepit Ma'urá’ Ó" Serpa“,
Ó* Alcò’cljel, Et Culucbi caflrum
mandam't redificari. Anno regm'
Lim." xxxix.
D EÍV‘ O R
Era de mil & duzentos ho 'día
antes das calendasz deDezembro
nocte do-Apoſtolo ſancto …Au
dree , «,ha Cijdade Paca. ſ. ‘eBeja‘,
per hos homês de elRey dó. Akon
-ſo. ſ. Fernand Gonçalviz 8C ou—
.tros canalleiros de baxa ſorteªz
foy de nocte entrada & virilmen
le tomadaòzp’offuyda‘ 'dos chri
fláos aos,… xxxv annos ;do regua’
do de elRey. z, : r‘
Era de. M.CCI\l-II. Ha cijdade
.Euora ,foyz tomada & ſaqueadaªí',
& entrada de, nºcte per Giraldo
de ſobrenome Sen pauor & per *
hos ladróesÑ ſeus companhejros-L
& ha entregou;azelkgiªzdóAſouz
fo , & de ¡j .a poucdtempo ,ho
meſmo Reyſitomou Mourª.; &Sen- ~
pa 8: Alconchel .<&mandou ree¡
dificar ho caſtell'o de Curucheí,,
foy en ho. ªnne' de"xxxix. de? [eu
reguªdo. C.;- . !‘Í
e iiij
HſiI 'S T O R I A
'Alli que 'E'uora foy tomada ‘per
Giraldo ſem— p‘auor en ho anno
‘de noffo ſenhor Ieſu Chriſto de.
M.CLXVI. hauendo trinta -& no
-ue annos que elRey dom Afon
ſo Henriquez ſenhoreaua Portu
gal. que haquelle ſummario_ cha’
ma regnar.’ Comprando ho ſeu re-‘
-gnado deſde ha era de Ceſar de.
1166: que elle venceo ſeu padraſ
to en dia de_Sanct loam-Baptiſ
"ta, &2 Econ-apoderado da terra.
¿Ho noſſo Cronifla compta ho
'regnado vdeſde ha era de. 1177.
‘que elle vence'o hds Cinquo ~reys
.mouros no campo de Ourique ,
ho-que foy onze' annos depois.
*Et ſ'egundo iſto\ſoy Euora to‘
«mada a vhos.xxvii]‘. annos do re
_ gnado do dito Rey. Et porque
ho que fazem hos vaffallos , é
Katribuido a ſeu ſenhor , por' ipſo
ha Cronica ,8C o Conde dizem
j ,
\ªe-*Á*
D E EV ſiO R A
que clRey ha tomou. Más a nos
fla bêe darmos conta como ſoi.
Et accerca ‘de Beja , non diſputo
agora con ho croniſta, que vai
contra O conde»,- & contra cſtc
\antiquiſimo fummario.
H6 modo quomo Euóra foi to
mada. Cap.xí›iij.
. H IT’S-'r9 (Í RIIÁ
ñêrto da'ïnjahhàêfi‘flr "èn‘ ‘ha-s edu; ÍY(
fà‘s . arrabatàdu’áï ²'81** ;nO-n ; cuida-das
ho _ſobre 'Giroſ-faz Pªrkſcer tudo‘
, maior d'eſrn‘ai'aron' de"manerª, que
'Ïànça'rpn 'a',ſug-ir.” AOS
;FRUTOS nbl'T'èü-rár'onct quaes
ſeguir ho' -O‘S
al
‘cz‘mce’,ſi \irás i'ñtenderom en ‘pnet
'xe‘cado ñ'à‘cij-dade. Et negºciado
'todo’ quomo ‘compria' o ‘esforça-v -
ſid’Ó‘ Giraldo‘múi alegreſ, all‘argou
hºjſª‘PctCPſiªá “eijd‘ïade "a ſeus canal
ÏEÍÍ'OS',‘ 'com‘ tanto—que ſe tempe—
Íaffen ª d'é‘r'mris’ derramar' ſangue.- -
“Hd ªquelªffii-múí‘facil por: en hos
m'ouroªs'ªffiu'er poca fora
ſifeſndÏÓ‘.Ïlf1üòéªl_à_ſrrçádos 'reſiſtencía,
, & ou'
‘tros'fippjrfrjg‘5Ï ‘Outros' ¡nda en'
. cerrado-s --que Ñ“nor) oufauá bullir
'ªcòwſigzó'hhfiï'ábeñdo ho que lhes
-açoncefççrª‘iaÑ ‘_Permitío lhes Gí‘r'álz
" ;,Líeílªſeªſaíffem con ſeus cór
VERÍHÓFS’ 'lion mais. Ho que;
f‘aïèfi'òç fueron', &“Óutros fe le"í
JÏ"
I
‘\
DEEVORM
'Xaron "ficar en poder "dos" Chri
Ríos, ehtre‘ghes a ſ'ua demencia,
8( duraron hacte que élRei 'don
Emanuel’ que ſancta‘ gloria baja,
hoslançou
logo fazer do regno.a elrei
act'ſaber Item enuioh
quomo
tinha tomadactha cijdade ,-q’ue ' fo~
offc ſua merece' mandar poerº c6"—
bro cn ellà , '& querer perdoaí‘
a elle & a hos que &Om elle‘ ſo
oron en eſte facto¡ Apſouue ha
noua tanto a elRei , que muï’gra
cioſamcnte recebeo ho embaxa
dor , ’& per elle lho mandou mui
to a‘gradeſcçr. Et quanto a poer
cobro ſobrè ella‘, que' elle non
hauia por qu ,. nem ſeu ſerui
go , que outrem a guardaſi‘e \e
non ellezquç-ha gaanhara, 81 que
por ipſp hd tambem mereſcia,
.Affi que defle modo** foi Evora
reflituivda aos Chrifláos & cfle foi
'ho primeirO' capitam dclèaupor eu~
' u
7,/
HISTORIA‘
. ja memoria., ha cijdade, tras por
, diuíſa 8C y armas _hü’o caualleiro
ª armado a cauallo com a eſpada
_]e,uant’ada, & duas cabeças cor
tas , hfia de hom'eªe outra de mo
’_lher moça. Algüs por non ſabe—
,rem ha hiſtoria cuidam que èpSan
&lago que eſta matando mouros.
Outros fingen non ſei què' Euc
,ra & Euorinho. Et. outros_ outras
fabulas, Mas ha verdade paffa
'gnome tenho comptado. p: -
Quomo Enora tornou ſer Biſpaj
do & quem foi ho primeiro ,.
biſpo. Cap. xv.
. ª , Ã. ' ')
.Z
/
DEKBVORA’
‘Y’ ‘Ï 1.:,-5 ,1²- .-.v'ik .'JÏ’¡ “tu"
Quema-z hª mïªïítíª SW. .rſez hºrª
, Shamadç-,Au‘is ,.…foi .inflituidffl
-. ,ªrazfiuºraº .ªgº-m'- ,-:z'
vigía@?Tªzª- c‘àjáààef-Lá. 'pºd-ªx
. ~ ;3:10.53 flyiflfios' ,cqmp‘ dicte ,
ter-ªh@ Dorª-¡wªtioflellª ; fer. cºm.
quo; Pªra Mail¡ ghçrgrear ‘hoç
montos… par-eſceq hª?: a ¡eálrei :
.War ,en ella Jzà @berga &lmcefl-ra
.do da ºrdflm ÑdOS canalleixos ¡gnc
…en caſteita ¿fe ,cha-mp de: galátraf
DRM-«IZC-Ihêgºſª detMisxc-Ñcſtes
…tegnos ;.,ªpªra- *que ellçszpor '.ſua
Pªrtº. Bªjªda-ff@ ‘expellir. 'bºs ini
mígos-. 'de ,-;noſſaªa [anda lſflC." Foi
confirmada ¿’ha. dicta; militía en
Enora ¡per -hüo ‘bragaſ‘ _do ; -papa
¿Docencia ISI-nio -,-- que ,ſubcedech
za) Geleſtinp , "ª-hp( qualldbreue' foi
;pafiadouzeng hp*;5anno,›guartp dc \
(en. pºntificadouquç .fº.i Q xªnªx’
, , r ¡¡ij ..z
;:
' ÑÏSTÓRIX
do ſenhor de. 1204. ſendo ja eI—
rei dom AFO‘nl’o Henríquez fal‘ec‘i ,Aªpuem/ffï‘éïffleiª
Abenamerirí_
en ouro & en acharon
ſiprata grande aver
, & houue
ho Rei de‘ caſtella. Mataron ij ha
'Porra , & _muitas ricas ‘mºuras ,
8C’ ODII'HS¡ mouras muitas' & m'e .- A -…uM—NS'BE
P."I
/
à , 'HIÑSTORI'A'
.- ¡Z
a..
me… ' , ſ
‘.L _ ' ‘ ,
.ſi ..,ç .B , 0 ,
.'.4‘ \."› *_ I r)
, o , ‘
¡z r- I .
h
l
Tj,A -B‘NEJLÏÍAÃÏ
4-‘ l¡ a‘ 4 \1’ k l ‘
a' 1 1 .47,… T” : un.; Tlf-‘z “…Hitſ-i)
Tªbulª›..1ª,l9algamas Sºuffiszmªíxz '
² .…apxªyºls @ªwe- agêeahaÑax-ªaza -
~ ::Miu 'Sfe- “Pºnlªïªªrï '-'ªv‘arlz
COHEN!! "Sªshª—S .
tras do regiſtro dos quaderng’sjï
per baXo , 8: vai cada letra'
de hum ate octo.
/ .
A
‘
. \ ,
a. iiij. face. j.
B
Bamba Rey affignou hos termos
dos biſpados. d. iij. face.
‘- .Beja colonia. b. vj. face. ij.
ª». e
/
T. B" V’ E Ã'.
Bªja. que jur'i‘ſdi'gá'ò t-iññ‘àï'ª’ d.~vï
-zface. ij. -:~f‘:_: 51)?. ª -ª-ª ſ- ¡º
;‘-ï
Baja tomada por QS mwrosyíd.
ªvi). face-¡j, ›- N‘X -:~ “‘ Í
I
>— '
‘ 1“
IÏ.. l
c
_
.
a
d‘un).
.
..r n
. I J
P
b‘
I I h .I ,
Q I. o
. n NI,
Í... n r..
Ir'.— 'Um
L .n
Q Þ 'l \ I
al¡ ª. I æ
'I .
\J
V III ‘
.
/n ª .
'a C
nl o' ª‘
n
p
.I ª
I a
n n
and_
.a ſ IW..
.lo Q Í \I
ª'
l
y ‘
1.. .n a
..
d.
I
I I *
v;
O! IL.] . ..1
\Irl
n nr í
Í
I ...v J
"lr .l
n \l
'lb .
a rl‘
I f
I I ª
...L Í l I
A Í
Í
u
\ I f n
...(1
I
I
Í
n
o .v
. .F
~ I .n r.. fl
Í. o I
I. l , v n
, II.
.\.\.|/.l Þ I D
IS
,. a
a . l)- r p
Í Q
l \ O]
l
c
\.5
D u a
I D Q
If l l
l
I
ð I
COLLEçAM
DAS ANTÏGVlDADES
DE EVÓRA
ESCRIP’I‘AS POR
AND-RE DE'REzÉNDE,
DIOGO MEN-DES DE wwe-ON,,
c~EnL0s.
,GASPARESTAç-q, _
@ÑRERNARDO DE BRITO,
..r—',—
A
CE M ANNE-.L MEYER!. M _DS F A.
R I A. - '
a
-í'c- MEJIA.
POR RENTO JOZE' DE SOUZA FARXNHA
Prºflffir Regia de Filq’nfia , e Sociª
da Academia das Sªlgªdº: ~
de Lisboa.
*ª ªlª ª* "lª
*ª k
ª* ª*
‘k
l J. 11
:fz
l 5 ‘ º. v L A
f
AO MVITO ILLUSTRE‘
SENADOſi‘
A DA MVY'NOBRE E SEMPRE LEAL'
CIDADE DE ÉVORA
BENTO IOZE’ DE SOVZA FARINHA.
\r
ueW-de-Vªròmwenos-Cmgw
’ºª-L) e 1n
e anuiaidor, cªmay #mador de
voſi‘a Cidade; eyomrqſipoſeu‘livro
do Municipio Eborenſe que .fer-z_
Virá afli para todos; e ¿mis pa‘ravſe_
affeiçoarem- a eſre trabatªhozºé
voffos principiantes do Latim;
B a: ¡fm ajunramos de Gaſpar Eſ;
cago, e dº‘Fr. Bernal-dark'.-r Erik)
ò'quê 'pertencia a antíguid‘àd'e de
Evora ,, cerrando a obra eom o
Blog-_ie que lhe fez o Chuan-é
Severim que ‘ nelka- viven e jaz
fºrrado. , .
E pórem fazendo bem' a eonï
ta venho a pagarvòs com oque
vofl'o he muitos tempos ha. Mas
algüa couza he cobrar o perdi
'do queotempo hia lavando, e a'
' aptiguidade delindo.
-. .' ÍI‘A
T A B O"A, D A,
DAS OBRAS
QUE VAM NES'TA COLLEçAM.
V I D *A
D() LECENClADO
ANDRE DE REZENDE
ESCRlPTA Pon
D I O G O M E N D E
DE VASCONCELLOS
Tirada do Latim em Língoagemſi
Da ediƒam de Martinho de Burga:
E'vam anna de 1593. *,
- *if uma DE REZENDEfoina
' rural de Evora. Cidade
_, que em Portugal, depois
de Lisboa , tem o primei
ro lugar . e Aantigamente foi chama
da Liberalítar Julia ſegundo Plinio
no livro lIII. Cap. XXII. O que
confirmam os antigos letreiros dos
.. Romanos achados na meſma Cidade
.dos quaes trataremos em ſeu lugar.
× Seu Pay foi Andre Vaz de Rezen
de, Cavalleiro da Ordem de Chriſto
. " e ſua
e rªª.; Antiguidade: Gpes , mu
ſua May_- LeonctQE-,Vazªde
]her nam 10 de honeſto procedimen
to entre as Eborenſes: mas affamada
‘ Ñ ¡a cºm -Eodosem bondadc , e [an
tída'd‘e‘de vida’fï a qual tambem fe
Chamava. Afegelaz, que eva burro ſo—
bre-nºme de \ha familia. Donde Q n0f~
lo meſmo Rezande algum tempo to-'
mou o prenome de Angelo como fe
pode ver dos titulos dos, üvxos. que
na mocidade compoz. '_
1 ¡Poxei .as Pªlavras* de Rwanda,
tiradas de húa carta que eſcreveo a
Iorge Coelho no armo de mil"e qui
nhentoa e "ima“ e quatro; nas quaes
moſtra a nobre-zz dos Rezendes por
eſta guiza: ªr, ‘ M .
~ V0: no meareiy tal-Im 0.1' 'voffas
Chus-tios , au ‘ante Coethos , Parª que
efle [Je º 'vaffo fláreuom ,raiz-¡da que
Íèndo Primeiramentç Cadboxſegmzda
a propriedade da lingua Portugues-z
depoij U0¡ cbamafley Choelio, gue
muda-ª apelidurvw ante: affl dª que.
Coelho.
L \ Eu- cmtmpaxei-afamiliadax :Eª
;..‘. ÑD zen
l
~___.
ª "De -Eva'ra. ‘15' '
re‘ntespafi ſeguir -os eſtud'os-mayo
res-‘,1 eſtolheo Salamanga , na qual a
cabado o eſtudo da Filozofia , (e a
pljcou "a Theologia , em cuja Scien—
çia apnoveitou muito e'm pouco tem
po. Depois paſſando a França eſtevc
na Vniverſidade deÑPariz, e paffando
a hi. ªlguns mezes foíſſe para a V…)
_verſidade de. Lovania , 'aonde o con;
Jvídou para ſua caza Pero M-aſcarq
nhas Fidalgo muy illuflre , que’ em
-BruXellúS era 'entam Enviadox'del Rey
de Portugal ao Imperador Carlos V.
aozqua-l como Rezende achaſe muy
dezejozo de aprender 'a lingua latina ,
particularmente enſinou, e fez com ſeu
cuidado dtrabal-hoºz ,que hum homem
tam illuſtre-,Sc ¡mitºs-em \ tal pomo
vde auçhoridade , @ja-avançado em
ª'annosſe nam coneffe de tero nome
de Diſcípuio, atrahido. do verdadei
—ro .pra'zerzÑ da ‘Alma-z queda 'conver
‘- \a ~am e: \doucrinaL-dc- tam affamado
:the 'Recebiasx-,s - (-2, c. ' 1
;Aconteceo MIR: Ñtempo. que-Soli
-mam Rey. dºs: _Tur-;98.;vieffq com
. J gray-ª?
*:6 dndguiíüdu
grande hofle cercar a Vianna 'de
Auſtria , ao 'qual ſahindo .o Im peras
¡dor com Aſeuaos
dezapreſſou ‘forte .cuercito e, os
Auſtriacosct, namſº
deſix—
-Livou do med'ode iérem Temarios,
mas ainda fm'çou-e fez fugirſioſaç
\nhudo -tyrano, Fªm'- ter t'e'no nªdan,
e deſtroçada
partede 11m \ehofle
¡perdida
,com húa .grándc
,muybgſi'r-ª‘m
-prazer
*dada ,‘ e›louvor
. ,deA toda ‘Ghúflan*
. ª! ſi ~
* Afſiffla aO-Impcrador 0'..Maſoara
.nhas trazendo conſigo a 'Rc-Zende no
*cerco , ~e nos mcſmos acampaªmtosg
.a quem ,aflï Maſcamohas, comº' os
.mais fidalgos -tirrham .em :muito por
¡fue -muim ſabedoviác coflumes Ín
<noccmes, e-por *via-.demªs amigos ‘
:common y tamb-ama fer 'cmheçido «do
…Imperador .-entnems amigos v*de Iquªl
-depo-'LS- «foi - conudoºde ‘tal maneim, “…V—_.u
De E'vom. 17
cias de ſua ſaude eeſtudos: oque o'
meſmo Rezende muitas vezes conta
em ſuas obras , eſtimando em muito o
amor que o Imperador lhe tinha, e
boa vontade ganhada nam por fervi
gos, e .votos de ambiçam, mas por
fama de bom ſaber_ e virtude.
Mas affi foy deſprezador de ca—
bedaís-, e riqueza , e dotado de tam
limpos , e innocentes coſtumes, e
tambemde hüa notavel grandeza de
Alma , que tendo ſempre- tratado
com o' Imperador* e com el Rey
D. Joam III. de Portugal, e outros
Príncipes ,ªaos quaes foy muy aceito;
Com tudo~ nunca paſiÜH de bum li
mitado tratamento, nem cubiçou’mais
alto grao de dignidade, nem de rí—
quezas : (I) Contente e ſatís'feito‘
ſempre com feus \':ſtudos , e repouſo
literario; Oque elle _mefmo diz em
muitos lugares , e principalmente em
B hüa
(I) Vejafi- 0 Cap. 45 daqflníigrri-f
dalder de Gaſpar lil/2450 , e 'a mmf'd
"i e] e31. I'. '
'18 .dmig’uidadex
h‘üà Ode a Jul-‘ià-m Alvez ’varam FR)
tavel-z que depois foy BÍÁ‘PO de ¡Mi
tanda», e a-Pïero Saúdhes cowádando
à' ambos , como àmi‘goè muy che-ga—
dos , ~emuito ſeus para 'ª Gea nºs ſèus
Sarumaeszz Ó—náe ?junto-ab "fiffleáffi'
canta: ' ~' -ï ‘ 7-"
1* -LÍ'I"‘{¡zª”
(l) Quim!? --aamBeneficiw gm- -3
'Zºe' Fadeſè-'Wr ,a !70m que '011i adidn-J
reí-"a0 - ’Capi 45’; dzzſir Amigm'dadm- de :
(Fa/par Eſíaço n. I.
.De Evora. '²3
feita
ſe aquem alouvor deConrado,
aponsar , parecemcaqual
queſi
nam deſagrádarz't aos Leytorcs. Ella
he deſta maneira‘:
'Te
H
De -Evam. 2;*
Teve mais amizade com Julio
Phlu , e Joam Dantiſco'Polacos , com
o Cardeal Antonio Pucci Italiano,
com Gracilaflb Eipanhol , e com mui-
tos outros aos quues ha hi verſos
que Rezende fez, e nos pertendemos
fazer imprimir akgum dia . ..ª
Na ("ua mocidade , como jaítoca
mos, andou por Heſpanha, França-z
Alemanhg , e Italia donde ſcu nome
ficou
de lá muito
achou acreditado,
ſer falecida efua`May,V
tomando
ME
26 Antiguidades _
MEMORIAE ET P1-, ,
ETAT¡ DICATVM. '
SAr-.v—E MEA MATER FORM!:
NA lNNOCENTlSS. cv¡ ME IN'- ,
TER CVNAS RELICTVM PIv’sº" '²
PATER 1²mm TVAE NON IGNA
Rvs EXTREMA VDCE COM
Mlsrr MORIENS. qvhvsq. -…
PERPET-vo CAS'I‘lSSlMGQ. vr. Ñ
vam EDVCATVS LIDERALI: ~'
TER- ninos XXXIXI.-Qumqvm
ID AETATlS va QVIDQVID
FvTvRvs POSTEA ADCEPTVM I
I "í A o
l
DeEmra". ’ 27
O 'qUak po‘ſto‘. em língoagem‘ diez
aſſi : A [amb—Mſ@ e 'Piedade C's-Uſb.
grada. Lea: 'vay fizhze madre min/M
'mal/Jer muy ſazzcta a quem meu pa
dre ſeguro de vaffa fidelidade , eflmz
da em pfflffammto , e leixaudamaaín
da no berga, 7m¡ ſuax dermdeiram
palavray me encomendou. Em caja,
'viuuc‘ªs perpetua, e muy‘mfla XXXIII.
armar fuy ¡¡ºbre-mente doutrinado: :la
9M] ‘me 'veia tudo aque ſouate baje,
e tudo o que ſèrei ²’40 diante. Gavin.
da’ a' tua Marte ?Jim dos fim d’ Ale—
manba’ cbamnda muy tri/lamenta, a
fazerte M obzequim. Cumpñ minhav
oérigaçam . E por que ſem ty‘ 1144-;
dre minha a mz' ‘meſquinbo e orfam;
Narra-ce a Patria noutro 'tempo muy* Ñ
doce . 'Oütm 'vez para [auge ,tambn
Lecemeada Andre de' .Reza-nde 5a..
Angela Leonor Vaz fm; Madre muy
¡bea de Piedade , e de ‘Mererimentax‘.
.Da ſeu dinbeim 0 pos. E poflo* que;
pertendia ’dcix’ar a' Patria , movido
d'a authoridrdefdel Rey D. Joam HL" \
e pardcula‘rmentüdo-Cªrd-:al D. Aſ.—
_fan-j.:
28 Antiguidade:
fonſo, deferio a partida, e perdeo a‘
voatade de ſe .auzentar, e em Evora ,
onde entam Por alguns tempos eflC:
ve a Corte, ſev rezolveo affiſtir 5 a
hi teve cazas pequenas ſim , mas com
ſua arcada , eſeu jardimzinho curíoº
zamente guarnecidas, e apraziveis‘,
e a \eu dono tam agradaueis-, que
nunca envejou as eſpaçozas- entradas
de outras: elle ás attavíou e en-riQuexceo,
repartindo por dentro dcÑllaS, e em
torno do jardim .os marmores anti-v
gos , ‘que .pode deſcubr'xr , com os
letreiros dos Romanos . Adujoçſtuffl
do tam afficadamente ſe aplicou que
c—ad'a vez que ªvia de fazer jornada,
ainda que foíſe comprida ,-,~ fazia' lef
var 'autre a ſua mataiotage'm bum-,cui
xadam , e outras ferraznent~aS‘-: .por '
tal que donde apareceffem veſtigios
de antiguidade á ſua,cufla Ñ- e. dili
~ ge'ncia OS podeffe' dezen'terrar , e moſ
trar a \eus natura‘es ; O que, fez em
muitos lugares , com- tal cuidado c
vontadeyqueſi por ¿:u'mprit ‘ Carne(
ta'dbrá. nunca—:ja mais Forma. hem _deſ
PEZKD,, nem trabalho. / Mu
De. Evºra. ay -
MudQu-o habíroï da Ordem de S.
Domingos no de clerigo com licenga
do Summo Pontífice,, indo ja em
meiª idª‘dez tªndº@ lrazido perro de
!Tinta annos , cuja mudança de habi
to fezde maz-vente, e -forçadº por
ſer vconflrangído per 'os Prelados da
’quella
l‘argaffemhySàncta Ordem
Ó habito, ou a que
-tornaflſie ou
a ſeu
'antigo- ' moſteiro
ſi‘ .~ (1)- 'Pórtªnto ób‘riª
' gado',
\
?Xaifiífiuctm ‘dr/Q
Por *Pedro*
Dça'òſi‘zïa @Mªde ,deCPM—Blªk
Miranda ‘
DQÏMVNICIRLQ-SEBORENSE _.
":1 Ñ 535,112“ ' . Í
w …115969 -QENQYS'QIE \YAS‘CÓNÓE'LIEOS ª
.- Irª-,Conªn e-Inquïiiªoé om mn, ;A
Tirado ,'jdoſi' ‘La-fiin: Lingoa‘g'èínª Ïld
‘Ediſam de Marcimae'Bargax .
‘Evora img.” "'
:-Er chamadax eflalCidadez 'amigª
mente Ebºra,,›ze-_-dçvzer\e Chamar
affi pelos labios, "…Co'nfla, nam: fºndº
Plinio, PomponioMelIa, e~.doÑ Ixe-9
Hºrariº :-5161 Antoninº z mas tambem
dºs ,antigps-Conciliqs çelebradOS ná.
Mªaum, ¿e dºs antigosditadºs ,Lºu
Lºgſ-?HHH day pedraja -, , ,-achadas dem ro
da-.aCida’de, ª ªznêº-ÏQQ' ,3er Ñ.; dºº:
quaçsüxxªtªI-.emos 15ng .- í.;\ -,~:'\.:..!
-- : ,‘ngu'í -\ç…v.-e eflaccrxªdo o lugar de
Pºqlºxnªº ‘Bºlêºhªmªxfl, cſta (Mªde-Eªu
mªz ª ºytrafiªüzªdªm Anda-\Wa E7 .
ra :Sifiªªdºzffi (¿Sªnz-!REM eſta- !Jº-flªt '
ªºKºsſEEEçªMïªdªJEm-ªzze ?LUMEN .
3
’J
3.-: ’ª '
38 \Intiguidach ‘
ra de ſób’re nª‘rhe Cérm’li: ,"ſegimdo o
mçſmo Plinio Liv. III. Cap. ll. e Pon
poníoïque pfèr »‘ſe’r-Iiatural deMafiaga
da meſma Prevénçjaldçzſindaluzia. , he
tCÑſtc unhaabºxxªçla , ,
‘ ' a"ſe'rñ‘eïliafi’ça"àò ñòmé”"iàm
bem_ eugúhau ªºSòiabaím aªa-:Stevam ,
‘no Liyªq Dax‘ Cidadçg‘ª, ÑO~qu l (ªq tens
i'ahdg poucoÑ ás *Pàlàvífajs "dle" _tzrp -a'm
deu‘ 'a h’üa o'qúe çra‘jcïe, 'q'ur'ra’ 'tó‘rñ'an
do Ebum pòr'EbaFa'ſ . _
-~"Í‘ E nam lie de Ïeſpangazrgqueïg::
Hºndo Gregw',Í›e-em 'amm .
térraºs n'aſcidos‘, foflïxm mgán’adofl_ pòlj
a‘í’emflhanga dos MENU"- 1 liïfflïi
1-... E porem 0S~Laünoé MMM-nes
de Geºgrafia., quejanª‘dosf ‘Mami P99
que- Weamps ,‘Yñàlifií'eªcrjwlï
ra‘rem -efles names èïªá¡ êfieçªſég’u‘üé
mo’s a cage. : BrowúàwraMdavTauPeffl
outra 0m "lªſ dé‘ ¡ªra! " áz’ï” ſi"
‘ ¡3 MSI-‘doi‘ ?IEEéÏé‘çeªÍun—
dagªm défla gdïadègï ‘edà-:Ñ’Yue‘llè'º’ffúé
?ISK-\Zameñm ª’bò' 'ou' de’ à
e _ ‘ ª1'- ;"*uªinªàhag iª? “¿Maª-a - .
Wªrs-Maª -éòüfàleffiíïáfladèªéñï
'I ¡ª—
/
De Evora. <
tamanha eſcuridam de couſas amigas,
(¿Ivo vo que folgar de eſpcrdíçarſiuas
boas horas , éÑ pevder o tempo com
Wtitozas , e comrafeitas fundaçoês,
e come-gos. ª , \J . ,
/
De Evºra 45'
ſeguras , \e de ~. tamſi’» mbciça‘ fabnªica ,
ue depois de tamosfflſeculos , e 'tam
Ãeſvairada mudança de cªmpos, ain
da hoje ſe veem pegas inteiras delles .
Outro beneficio ham menos ne
ceffario .fc-:z o muy agradecido , e ma-__
nifico Duque ou Capitam , metendo
ha~CidªdC grande abundancia, de, aè».
goa a qual fez ajuntar _de muitas fons.
ies z e trazar de quazi dòze-mihpàflps
por niveis de hüa- mar-avilhoza.- obra
E porem ponhamos ja o prop-_vjo’ie
letreiro: Ñ '. : y:
r 1 l - m
-e
Q. SRETOR'. . .. . .z
HONOREM NOMINIS SvL-ET‘CPHQRTÏ‘
FOR-r. ’ERORENSVMMSINLC. "IE-r. EMER
vIRTv'rIs ERSO. DON. DON. 'BÉLLòÏ
CELTl'BERICO. DE º iz'vxz:- MANVBIIS. IN"
pvnmc. M'VNIC. Elvs VTlLITÁTEMLVRB_
MOEerIT. 'EOQVE AQVAM 'DlVERSEIS
IN DVCT. vaM COLLEC'FEIS' FONS
TIR. PERDVCENDAM CVRAV. . :ª: .-2- . ‘
u
¡IX— Ñ. ¡ſ
.- .u.'..
d 4 ~ A
I(—
46 Antiguidader
Iſto he : Quinto Ser-toria em. ¡mor
de ſeu nome , lmia campanha-do: muy
eƒƒarƒadoƒ Eâørenƒex , per finaſ-dz'.
mento na guerra Celtiberz'a,v cercana
afartalezou a Cidade ¿Municipio de
faldado; 'velhos , e apofmtadm , e fez
:fazer por niveis muita ‘agaa col/\ida
de 'varias ƒøntmy para proveémzzu/fllim
da dita Municipio…, z
Por o qual reſtemunho de Ytamanho
homem., e Capitan¡ muy valerozo,
ainda que Qutros faltaffem -, muy no
notavel
_te ſe moſtra
o esforço ter ſido antigamen—
dos Eborenſes , e iſieu ar
dèmèrjto n'a. guey-ga." ’
J. Pcloque comſparticular "mel-cc
as honrou aífima dos mais povos da
Hefpaplu , e tanto , que aqui teve. ca
za ,, ,e alguns, eſcravps forros com Iu
nia Don-ace ſua creada, ſegundo ſe.
vcI de duas pedras de marmol-c , das
quaes foi achada. hüa na mefma. ca¬
.za de Qïínto Set-torio ſituada na Pra-_
ça do Peixe com eſte letreiro:
‘:1'. LA,
LARXE.De
PROEDW'IZJ
ct 47¡
I
SALVTE ET 1'NC0Lv
j"MITATE DOMvvs o ¡a,
~ Q. SERTORl '
*CÓMPETALXR LVDOS
ET EPVLVM VIClNEIS
IVN. DONACE Do v 1*¡ ~ -—
MESTmA EIIVS, ET
O
Q. SEÉTOR. HERMES
Q. SERTOR. CEPALO
Q. SERTOR. ANTEROS
LIDER-rm¡ ' I
L .
Qlcr dizer: Por ſaude e @fiabilida—
de de cazª de Quinto &Wario : Iunia
Donacefim dame/liza, e _Quinta Serra
rio Herman* , e Quinta Sertoria Capa—
10 , e _Quinto Sertario Antena", /èus
libertoy , aa bom-'a dos Deºſe: Lares
em bo dia dz; fq/Za Chantada Cainpi
talicz, fizeram jagorpublimx: eÏ dan
mm camita atadas 05 vizinbox. '
Outra junto da viila do Torram
diſtante de Evora. trinta mil paffbs.
na Igreïa dos Santos Iuſto e Factor-.ª
a- -qual‘ ja Rezende poz no Livro‘lll‘ïſi
dª qual (e ve que Iunia D‘onace 'ªllí
V18*
48 Antiguia’ade: ~
viera cumprir ſuas promeſſas a_ Iupi
ter a quem entam era o templo di
diCado, por aquella famoza victoria
que houve Scrtorio contra Pompeo e"
Metello. (I) ª He
(I) I. 0. M, ſ
'01; PVLSOS A Q. SFÑR
Tomo METELLVM
ADQ. POMP.
IVN. DONACE
CORON,_ET SCEPTRVM
_EX ARG. MVNVS
ADTVLlT. '
FLAMINICAE PHÏA
LAM CAELA'I‘AM
HIERODVLLS COE -
_ NAM DEDlT- '
Éſte hè oJetreyro da pedra do Tor—
Tªª] › 0 qual poſto em ligoagem VClÏI
a 1er : Á'a grande Iªpiter. Por fiº
77m 'vencidas Metello e Pompeo por
' Quinto Sertorio ,'tronxe Imzia D0
mce Coma e &cpu-0 de prata, e à
Flaminim au ſacerdotiZa büa’taça
de bªſiiaêr, ¿ª ao: mini/Zrax‘. ¿lº Tem
plo 1mm banquete .
Da Evºra. _ l 49 ‘
Qjer dizer .
Evora* Liberalidade Italia per de¡
:retº dos‘ Depªſ-1'05¡ , dedican eflafla
?ya a Divo Iulio por maz-'.4 da libe
ralidadegue elle llZºfl cºm 0: Muni
UPC-…r
62: Antiguidades
CÍPC’J‘ deſte Municipio , m dia de
qual dedicàçam bm mah-ona: leva—
ram cm dom aa Madre Venus [afin, *
vá/íidum pompaſ:: cbamada (dio .
h (e porem ſe duvidar qual foy;
a liberalidade de Cezar para com
eſta Cidade , eu keria que foy o di~
reito ltalico por elle concedido a
Evora , que deſſe tempo ſe começou
a Cham‘ar \Municipio (la amigo Lazio;
porque aſii o eſcreve Plinio- no Liv.
IIII. muiïas vezes Citado aos Cap.
XXIX. Lugares
ſi bora, ¡¡ue do amigo
[Je 0 mÉ/hza que Lacio E
liberali—
a’adc Zulia, e Merrola, e Alcacer do
' Sal ſi ’
Era o foro dos Municipios em
muitas couzas melhorado do das Co—
lonias, e principalmente—,por ella ra
zam , por que OS Mupicipios como
tem Gellío le. XVI. ROE Cap. VIII.
emm Cidadoê's‘ de Rumi; que tinbam
jam particxilaru. e propia: lei¡ , e
Direzto , ÍZHÏZOJ‘_ de todo ‘outro e72
mrgo, au ley; a’o PwoRomá‘a .
Mas Mim be a. Jhèy'ezïſzm_ dm’.
n
l
\ Co
De Evora. 6.3 ;ª
Colonia: , porque. 723m ſam Cidades
.li-0m, mm /E gomª-mm, yor jm:
propriar lªa-yr , comº ar 1 únicipim
mas filmv fillmr de Rama , e diam:
de ſab ar leys, e Ordamçoê’s (hPª-9
'vo Romano . i .z
Eſtas couzas Gellio . v. ª
E porem os Municipios , com o
direito , e regalías da Cidade de RON
ma , juntamente guardavam 11138 pm
prias leys , ſeus miniſtros , e íuas or— ~
denaçoês e fançoês tanto publièas
como particulares .
E as Colonias de outr'a maneira
governairam a Republica como larga ,
e, diſcretamcntç conta Onufrio Park.
vínio Veronenſe nos commentarios
da Republica- Romana, naquelic liª
vro que, .fe Chama [inyeria donde
tratª do Dixeito ,dqs ~Municipios
comvot0.~, -
, Porque ſegundo diª. oluriſcon-r‘
ſulto leianº no- Liv. L adMünieín
pal-:s if. propiamente fe .cha’mamMu-I…
n-icipes , 'os que gozam‘ do‘ meſmm
forº , ex fan; ‘recebidng Ra .Ci-dadº. ,1
; . para
64 Antigttidades
para teremc‘om noſco as meſmas bona'
ras , e digqidades , por iffo gozavam
de todos osvprivilegios dos Cidadoés \
Romanos, ſi:tirando fomente hum ,
que íegundou'diz Onufr'LO-, nam eram--x
matriculados nas CuriasRomanasy
e por tal nam ent-ravam nos conſe~.
lhos c-uriaes , 'nos quaes ſe tratavam
couſas de pouca eſtofa . . I i r
Porque as Curias fo eram para
aquelles que moravam na Cidade de' '
Roma: e os que moravam nos Mu~ ,
nicipios tinham íuas leys municipaes
em lUgar das curias . …
E o Díreito Italico., ou do an
tigº Lacio foy tam prezado e nobre,
que ainda algüas amigas, e notavéiS-
Cºlonias ,.-omªm poderam alcançar .I
' E aquelleg que ſe chamavam de'
\reíto Italico, tinhaó—no p'or .fin-S
Sªlar beneficio , e honra , como ſe co—.I
lhe do ’.meſm'o leiano' no le. I.›
.De Cenſibw em cujo lugar’ſe .aprás
muito d‘CÍ‘Fèn'ſcía Colonia 'dos Ty—
rios ªſua pátria ter, aicgnçado'o Dí-x
\cito Italico, Pelay grande 'fidelidadeï
- ¿j que
4 '- De Evºra¡ ' . - 6;'
ſiq'ue teve para com o ImperioRomaª’
no , e outras boas manhas que' ahi
ſiconta comoabaixo
E lºgo Cldadam
diz: agradecido.
Na Pak/fina
lu duas Cºlonias bña Cfflſarim/e, '02t—
`Ira .dc-lia quitolina , ma: nen/aíía ga
Ze de Direita Italico.
E 'ate na Luzítania, e nas mais‘
provincias da Heſpanha, os de Me-L
rida , de Beja , e de Valença , ferido
de Colonias , diz elle na Ley ultima no
meſmo tic. que nam eram de Direito
Italico: a's quaes ajunta as muy no—
taveis Colonias da Gallia Narbonenſez
,e da Alemanha. ,_ . ,
Veffe pois a claridade - e dígnideb
de do Municipio Eborenſe tanto da
antiguidade de ſua fundaçam , e da
Regªlia do Direito Italíco z como do
privilegio de -livre e izenta , por tal
que nam foy contada amre oslugarcs
tributarios da Luzítania por Plinio Liv.
1111. Cap. xxij. .
‘ ª E aſií como eſta Cidade foy anti
gamente amada pelos Imperadores , e
‘os mais Duques , ou Capitaës Roma-z
. nos,
66 ' ~ÑAritígflidader
nos , aſiï foy ſempre muyprezada dòs
muy poderozos Reys ª da Lpzitanla 5
e depoís deLiSboa zcabeça_ do-¿Reyz
no tem o primeiro lugar: ainda que
lhe nam cederá ,de bom, gradº eſta
honra a muy
que lloje nobre
ſe-'dlz PortaCidade de Gales,
, ſicuada na ſoſii
do Douro ,como em ſeu lugar dire:
mos, quando la ychegar ella Hifleria,
Equem tolhe pormos aquí rrollo.?
verſos da quelle.Poemav deſta Regalía
de Evora avida do.Cezar , dos quan-s
mais
_as claramente
couſas ſe podem conhccerſi
que clíſſemos.
.. Quer
72 l finliguidader
- (luer dizer :
Lucio &zz/pido Claudiana fez ba
ale/¿Deza da marmlba , e enterramen
to, e impetrou bo lugar da fePulta‹
ra a Labs-ria Galia _filha de Lucia ,
Flaminica de Evora , c Flaminím da
Luzíta-nifl.
E amcefiamos o leitor que neſta
pedra fcefcreveo Eborq/Í em lugar
de Eborenfi, e Collz' pong/Zum em lu
gar de C'al/zpponen/šzm ou por dei:
cuido do abridor, ou porque entauj,
:fe uzava eſÏa maneira de fallar, fe‹
gundo ſe colhe de outros muitos les
yIreyros . o ..
- Outro c'íppo , no qual ſe faz mençam.
de outra Flaminica de Evora , .fe
achoú na_ Herdade chamada hojevMes
quita , que vai. para 'a Villada' Mon*
{aras , onde ha raſtos de Templo muy'
amigo, e ſe tem deſcuberto. alguãs
columnas de marmore. ' 4
He eſta pedra mai-s pequena do
que as de qúe agora tratamos , porem
mais polida, e bem lavrada, que dizem
fer avançada com o dental dº arad o, am
dan‹
' De Evora. 73
dando lavrando: por tal que a ella ,'
e\a'muítas outras aſſi achad‘as podem
ajuſtar‘OS .muyeleganres verſinhos do
Maram no Liv. I. das Georgicas com
pouca differença:
Scih'nt aduzm'et tempur, cum fin-'bm illis
l .Agricola r'ncuraa terram molitus aratra ,
L. V0
\
76 Antiguiſlmlex
L. vocomo. L. F. QVIR. , .
PAVLLO. AED. Q. ll. VlR. Ñ
vt. FLAM. ROM. DWORVM. '
ET. AVGG. PRAEF. COH. I.
LVSIT. ET con. I. VETro
NVM. . . LEG. m. lTAL. OB..
CAVSAS VTIMTATESQ. PV
BLlCAS. APVT. ORDXN. AM
PLISS. FIDELlTER ET CONS
TANTER DEFENSAS. LE '
CATXON‘E' QVA GRATVI
TA R‘OMAE PRO. R. P, SVA
FVNCT. EST. ' \’
LIB. IVL. EBORA - '
ª' PVBLLCE ¡N FORO. › ‘ ª
Ver dizer:
¿Lúcia Vocom'o Paulo: filbo, dez LU—
cio da tribu ªfirma , I’M qm! fºi
Edil e Luz/Zar : e fm‘ 'vez-EI bzmz .doy.
doi¡ Varaèªx: e final-dote de Roma ,
e doy Deoſer, e dar ¿fuga/ios: e Per
fl’ito da Coborte primeira day VEMO
¿ſ a e' Tri/uma dd terceira Legiam Ita—
lica: Evam Liberalidade Julia ¡las
(/th Cſtatua aa cuflz publica, M /Ja
fºro: por quanto elle em Roma diam—z
te
ª'. De Evora; 77
te da Ordem amplzffïnza defendeo fiel
e cafianzemente bar :au/a: , :vtilida
des Publicar em bña amb/mada em
que foi embaxador por ella [Im Re—
publica aa jim propria cufla .
Eſtá porem na pedra eſcrito 4pm
em lugar de apud por ignorancia do
abridor como creio.
, Outra pedra partida , e com algüas
letras de menos , 'foi arrancada das
maõs dos trabalhadores por Me.
Rezende como elle meſmo diz, quan
do os Pedreiros occupados na fun—
- ‘da-(¿am da Igreja , começavam de a
quebrar, e a meter na parede ſem
mais efcolha. Daqual a parte que
ficou mêia quebrada rezarafli:
78 Antiguidzzder
‘.. . . ClLlÓ.-Q. F. VOLVS. '
. . . AEP. COH. n. C. R.
z . . . X. PRCVOC. VlCTORI.
;.. . s. DONATO. AR. …p, ,
. . . ll. EAST. PVR. Ill. VEx.
›. e . vm. MV R. un. ossx.
Ñ'. . . NIB. H. IN. R. P. SVA FVN’CJ
...IORENS ClVl. Ol—T.
. . . ERITA. Exvs. IN. MVNlC.
. . . RMOR. BASL AENE.
D. D.
Cujo ſentido
'Ebormſu per inteíro’
decretoparece ſer : H0:
do¡ Decurioêctx,
Paſ-;emm cſta flama de mm’more wm
²/912 [mſe de erame a [eu ¿om deaa’áa
Ceci/io Valuſianoz fi/lyo ¿le ‘Quintº
por aa‘ boa; abra¡ que a eſle Almei
cipia faz. H0 qual foy Prefeiſo de
Coborte ſegunda de Czdadfia¡ Roma
no¡ , e 'vencedor em dezafio a que fay
Prºvocadº: e em Premia de '/ua "va/ez;- .
tia , e men-cimentar , joy donado Por
fm: Impemdores de daras laz-ªca: pu—
raI, tre-.r bandeira: , {IMJ ca ram- ci—
viras, büa mural, e quatro all/idio
ma: e cm' eſta fm Republica teva
j [Mi
_ - 'De Evora. 79
fimceffi'w‘ammte todas as bom-*ay e af
ficiox. , ~ ;
E a pedra mtelra parece-me que
eſtava eſcríptaªdefla maneira:
Q. CIClL'l'O. v0Lvs; - '
¡¡Mim-*z con. I. c. R.
SEX. PRovoc. VlCTORI.
DONIS. DONATO. AB. IMP.
svm u. HAST. PVR. m. VEX.
Il. ClVlC. I. MVR. Im. MSI-DION."
OMNIB. H. IN. R. p. SVA. FVNC.
EBORENS. cm. OPT.
OE. MERlTA. EIvs. lN. MVNlC.
” STATVAM. MARMOR. 'EAU
AENEAE. D. D. ‘
Acharamſe duas outras pºdras
çſcriptas de muy boas letras vna anti
ga muralha de Sertorio junto a Igre:
¿a de S. Vicente, as quaegfez levar'
para a Quinta , chamada de Valveç‘deÑ,
o Cardeal D. Affonſo fi‘àho‘ dçl .RW
D. Manwe¡ , ſendo GoyemadmÑdq
Biſpado de Evora, e, querendo pçt
todas as leas'enſeitar equ/{Hg max
ª vigozo rctiry; onde or‘a'jç WMP-9
Pª*
80 Amiga-¡dada ,
pateo dos Paços , affentªdas (obre ba-ï
Zeª de mezurada fabrica. A primei-Ñ
ra'he affizª -ª ª. " q
D. M.
CANlDIAE. ALBlNAE
c. M. F. MATRI.-CAT¡N1
CANIDIAN. C. M. v.
CONSOBRlNl. svx.
‘CA'ÏINIA. M. FlL.
ACILlANA. C. F.
s. P. E.
Quer dízer
;dos Dcozex Mana-I . A Canidia Albiá
na fillm de Cain Mundua, madre de
Catim'a Cam'diano, Varam de boa
'memoria , jm ſobrz'nbª, mandan fa~
zar cſta "jèpültura Catinia Aciliarm
filba ¿ie-Marco. de jèu din/Jairo.
DeCaio Catinj-º que no- campo
Aſtenze lidou cos Luzitanos , e neffa
batalha matou ſeis mi'l homenS5mas
depois atr‘ácando aCida‘de Aſta mor'
Íe_o tèrido, conſulte qUem quizerT.
leio. Decada IIII. Liv. VllII. De
Calinio Aciliano tambem 'fe lembra
~
\
De Evora. 8k
Onofre Panvinio Liv. Il. dos Fafl.
pa‘ .3ç9. no letreiro que comes;
LVCIO . FABIO. E outra vez no Liv.
dos~ name¡ amiga¡ (lay Romdas' pag.
16. donde diz que elle lei-á n’u’m mar
mor: Q-VlN—F() . FABIO . CILOª
NI . SÏSPTLMLNO . CATlNIO .
ACILlANO. FVLGlNInNO . E'.
deſta mancira ſeis ſobrcnomªs coma'—
dos por hum ſo home-m.
ſiA outra pedra eſtaa pelas costas
deſta erguida, «e levemente tocada
cheíra a enxofre , te‘ſtemunlm o meſ
Ii¡ mo .Rezende ,I coiza paſmoza , e
que maLſe pode crer. ſeu dicadº¡
he::
D. M; S.
ASINIVS
FLORENTIN;
vs. ANNO. XXXXV. '
H. S. E, S. ºT.- TAI.; -
(lp-¿r diZerz
&jm-[HIM /Ezgradzz a baſ DEDZC’J‘ ¡Wax
my, Aqui jaz /lſinio Pl’arentifloque
'Ui'Ur’O quarenm e \inca dimos. ó'ejatª
a terra leve. v
1 F 7 Q
82 Antiguidadu
O nome de Florentino , parece
ſe hade referir ao lugar onde naceo,
por \al que ent-andamos ,.que eſte
Aſinio foy natural de Florcnça .
Encontrámos nos apontamentos de
nòſio Rezende poſto em memoria,
que foram achados finco cepos de
marmore poſtos por iguªl antigamcn
te no muro velho junto a Porra no—
va , os quaes todos faziam hum ſo
letreiro, e queixaffe de qUe foram
arrancados e eſmigalhados pelos al
vineos : dos pedagos dos quaes ha ho
je n’ uma torre do convento de SI. .
Ioam eſte letreiro truncado:
IVNIO. L. F. GAL.
RVLLO
C. NORBANVS. L. F.
IVNlYS. DEXTER.
HEREDES. .,,_. , . L
Quer dizer:
A Cai() Ium'a Rullo fi/bo de Lucio;
Galleria , ou da tribu Galleria, Gaiª
Norbano fly/JU de Lucio , e [unía Dex
2ra berdeiro; . Eflaa no meſmo lugar
‘ou
De Evora .‘ 83
outra ainda mais imperfeita que diz;
C. IVNIO. LIGARÏO
'.. . PVLLT. . . F.
. . NORBANVS
. . . . lVNIVS. . .
- . z . .' HERES. . a'
\Lg—:Ou
der dízer:
.A Caia .Tania Liguria. . . Gaia Nar-v
bzma Iunio bcrdez‘ra. Nam podemos
"I—'B
ſuprir as letras apagadas. Parece po—
zrem do nome. de ”Iunío e Norbano
que faz-em ambas aquella meſmo letreiz
Y"?
ro que affima diXemos.
No meímo convento eſtaa hüa la
ge de marmore com a cimeira \que
brada ou roffada , a qual nunca deſ
cubrio Rezende tendo-a buſcado muito
e por muito tempo, como elle meſg
mo confeflſia : Ñ
. . . N. QVI. . .
. . CTISS. . .
. . COIVC. . ..
. . CAESSA. . ,
l ,ªª . . lANI. . .
. . . . IS. AVC.
..,.RENSL..
T . . , . . .
ſ T
M. AELIA..;. .
TERTVLLA, . . . 2
. L. CAECILIVS. .j
’ VXORI- FE. .
Qler Dizer:
'A lembrança de Elia Tertulla;
Lucio Cecilio a ſha mulber. Faz (Tc .
Nam faltaram alguns que julguem
quea letra M. ſignifical’epultura .
E faz me affaſtar delles efªcar eſta
pedra mui aceadamente eſcripta com
letras grandes.v '- ,
Alem diſto porque faltam na teſta
aquellas palavras proprias das ſepul—
-turas D. M. S. Sagrado 1105 Deozes'
do Inferno, -e debaixo S. T. I‘. L.ſ6jú~
te zz terra leve; . ª
E porem parte deſta pedra eſtaa
enterradª , e parece que ainda tem
ſi\'algumas
Vefl'e letras
junto_. a madre do acquedu?²‘
¿lo de-Sefiºrío , chaxmeͪ-dèu'gOI—dª
‘. .'. lº. › Pra- "
97. Antiguidade:
prata, da qual muítas vezes ja Eze
mos mençam .
E eſte foi pouco mais ou menos
o eſtado dos Ebore’nſes florecendo o
Imperio Romano.
Decaido porem , e vencido pelas
armas dos Gºtas ou Godos paflOUR go
vernança das Heſpanhas para os Rey“s
deſta naçam .
' DebaiXO'do dominio defles, e no
tempo delRey Siſebuto conſta qu‘e
ouvera neſta Cidade caza de moeda z
ſegundo, ſe prova de moedas de prata
ah¡ achadas , nas quaes de huma.
parte eſtaa o retrato do Rey com
eſte letreyro: D. N. SISEBVTVS.
REX@ dª outra huma Cruz com
_cſtas letras: CIVITAS EBORA . E
ao. redor eſcríptas eſtas palavras:
DEVS ADlVI‘OR MEVS.
Rezende ateſta que Ambrozio de
Moraes !he fizera prezence de huma.
moeda antígavna qual de huma parte
era o retrato dchrmanico Cezar
con: eſte letrey-ro : GERMANLCVS
CLSARAVGVSTVS. E da ‘lª‘íªºª
> ..UA ‘ lªª
ª
De Evora. 93
hüu Coroa com eſtas letras: LIBE
RALITATIS IVLIJE EBORAE .
Tambem hahi duas grandes tor
res que dizem foram edificadas por
Siſebuto huma das quaes ſe ve_junto
á praga na rua de Sellaría , outra per
to da Igreja de S. Tiago da parte da
porta principal.
E muitas outras moedas de outros
Reys Godos ſe tem achado neſta Ci,
dade tcſtemunha o meſmo Rezende
na carta ao dito Ambrozío de Mo
raes .
Começou de regnar Siſebuto no
:Ha
-rUT::
anno 612, e reinou 8 annos. FOY
Rey muy claro, e ardido defenſor
da Religiam Chriſia‘m ,o qual‘ao lou—
vor das armas , acreſcentou o orna
mento de bem falar, e faber, como
eſcreve Rodrigo Arcebiípo de Tolle
do, e olembra Vazeo no tom. I. fo!.
101. (I) '
- ’ Com
_\…
DE
ºnt -
DE GASPAR ESTAçO
VARIAS ANTIGVIDADES
DE PORTYGAL
y.
"4 .donar-@MMM ‘
de Lí’sboa. E ſe- por ïcſte ,"1 e \pm-ºu¡
‘tros' reſppilos ella alcançqu nqmc de
, infignemjtrg.; as ~inſignes¡ de Heipanü
11a, ham‘êchrxo o fmeqor d’ ellas o
{erzPa'tría dos gloripſios: martyreª S
:Vicente , Ñe ſuas irmaês Sab'inax e
-Chriffetrç ¡¡¡que .ella de tempo ¡in
muffièªkrzhonra comº Cidadaós, e
' :vé'nam-como patronos. › .~ .
Ñ ., '3. Nam c'onſentem n"iſio‘alguns eſ*
crittUTÉSx-'fqrªſteiros , porque huns
qu -rem ,zquç . ſejamv de *Avila Cidade
de Caſtcllg, e' outros de Talavera de
Já- Rcíña- Villaxdo Ai-cebiſpádo de To
Jedo . Mas hem dós -conſentimos
,com elles imitandogo PoetáPruden-ª
{io , que por outro Santo dz'sſtv melº'
mo nome ſeu natural , que padecen)
martyrio longe da Patria., diffe con
fiadamente , o que nòs ta-mbcm dize
mos por ſuas palavras polo noſſo,
pois temes o meſmo direíto ,e ra
ªam z '
o‘ x
Neſ
De Evora: 11:5'.
Nªſh-¡,- eſi , quamui; procul ¡¡inc in 'Uſb‘
Paſià: ignºra , dederit ſcpulchro
Glaríam victor , prºpe ¡¡ctm alta'
Fort: Sagunt¡ .
Nq/Zer , º' nºflra puer ¡n pulg/Im
\Artes virtutis, fidciquc oliuº
'Vnctus , hºrrendum didicit dºfflarç
Viribm ho/Zcm .
‘ l 4,
,—1
'l '9.E;.
Cap. 44.
Veſtigia: de algüa¡ coa/‘a5 antiga¡ ,
. que ainda ba en Evºra , e quem
for/zm Andre de Reſende , ‘
e ÂcVJil/es Efiaga.
\
V I. As ia ê tempo de moſtrar
f mos , que o lugar , que
ſam Braulio chama Elbora -ê Evora
f Cidade de Portugal,.e que eſta è a.
verdadeira patria dos Santos martyres
Vicente , e ſuas irmaãs .Primeiramen
te eſta Cidade é ántiga., ç «La era en
tempo dos Emperadores-Diodetiano ,
e Maximiano, e muito antes déllcs.
Déſta ſua antiguidade dam tefiimhunlw
' um.
’1 ?[4 -l ‘ Antiguidade¡
'hum fermoíſio porríco de columnas~
'Còrinthías_, que nélla ha (l) O Pal.
> ' .la-- "
A"
l \
n. .~» _,
_ Cap. 46;
_Que E'Uor'a foi dedicada a' Virgo-m'
r noffiz~ó‘enlaam , e que amiga
mente ſè cbamau Ebora, e
ª. . depuis* Elbo’ra,
í
.. q 4
' 1 \ª 'u
I. .'lornando ao propoſito
p . Andre de Rezende eſcre—
,veo a anuguídade de Evora, e de:
Pois
III. THEB.
3 O nome Ebora por curſo de
tempo ſe corrompeo en Elbora ,
principalmente no vzo Eccleſiaſtico ,
. K ii e diz
.1) lfPlin.
Mela. hiſt. I.Al. 4. Ca P . 27.. (z)
3. Cap.
148 Antiguidades
e diz Rezende, (I) que aſií ſe'ehaª
mou nos Briuiarios , e míſiaes- da.
Igreja de Euora feitos te oſeu tem
po. Volaterrano falando n‘eſta Cida—
de traz ambos OS nomes por eſtas
palauras: Ebom item Plinio, (TAI:
tonino, Elbarenſi: num-vrbiſ. (z) A
qual corrupçam ê tam amiga , que
provavelmente ¡a era en tempo da
períeguiçam , en que os martyres
Vicente , e ſuàs írmaás padeceram .
.4 Pera iſto ſe deue ſaber, que
eſta Cidade foi Epiſcopal deſdo tem
po dos Apoſtolos. Pregou a fé aos E
…borenfes ſam Mancio diſcipulo de
N. Senhor Jeſu Chriſto, o qual ſe
achou en Jeruſalem na, procíflam de
Ramos¡ vena Cea do Senhór; e ſer—
uío no Lauatorio dos p'es‘, e vio a
Chriſto viuo, e morro, e Reſuſcira
do, e recebeo o SPirito Santo com
ds 'mais diſcipulos, (3) E nam (e eſ
. pan—.
CªP- 47
.De manías amiga¡ com o nome de
-Elbara . Que Sam Braulio tem* n0
ª ticia d-efla Cidade . Prouaſe que
* Sam Vicente, e juas iimais
fomm Mmmm della.
*I D Am taïnbem teflimunho da
c corrupçam daquelle nome
moedas que \e acham dos Reis G0
dOS, en que elle eſtá . Diz Morales ,
(4) que teue húa de ouro del Rei'
Reccaredo com ſeu roſtro de ambas
as partes, e ſeu nome eſcritto en
húa, e na outra dizia , Eláora juſl
tm. E logo declara, que eſta Cidade
era -'
(IÍ Sabellic. Enn. 8. l. col. 228.
Oroſius l. 7. Cap‘. 43. (2) Proſper. in'
chron. (3) Vas. to. I. anno D. 4,17.
(4) L- 1²-_ CªP- 4
' ‘154 Antigüidade::
era Evora de Portugal . Eeli .tenho
outra tambem de ouro do meſmo
Rei com ſeu ,refire en ambas as par
tes, e en húa diz, Reccaretm' Rex.
E na outra, III/im* Eluora, com a
Letra u. en lugar do' b. Reinou Re
caredo quinze annos, e faleceo; ſe
gundo Illeſcas( I j no anno _do Senhor.
6m. Donde fè collige,, que eſta Ci,
dade era muito conhecida en Heſpa
nha , pois ſeu nome.andaua en moe~,
das , que corriam en toda ella.
a. E ſam Braulio allí por eſta ra
zam, ’como porque ‘eſtudou en Saui
!ha
namasduuidoſi,
ſciencia‘s
quediuinas, ehumanas,
tene noticia da C¡
dade de Elbora_ que d‘ella diſta 35'.
Legoas pouco mais ou menos. (z)
Mas depois que foi Biſpo de Çara
goça tene occaziam pera a, ter mui.
to maior, porque ſe achou no quar
to, eſexto concilios Toledanos, nos
quaes fe achou tambem Siſiſclo Biſpo
Elborenſc, e ambos cfles Prclados eſ~.
› tam
"—5.—
(I) .ln epiſt. ad Kebedium,
158 'Amigª-¡dades
DD. NN. AE TERN. IMPP: '
C. AVR. VALERIO. I OVIOJ
DIOCLETIANO. ET. M. AVR.
.VALERIO. ERCVLEO. MAXIMIANO;
PIIS. FEL. SEMPER AVGG.
De Evora . .153
Avileſ-:S poffuem ocorpo. de Sam Vi.
ceuta. ‘Mas nam baſtando iſto , ‘ficar
lheS-ha o ſeu ſpinítu, de que ſe 'po—
deram gloriaſ, como faziam os Chyª
priotas., Poſto que pode dize¡ , que
parte daquelle ſanm corpo ficou em
Auila , e parte leuou el Rei para
Leªmª _ ,, 1 “r"
II. Iſto ſe me Offereceo dizer- a
cerca da patria deſtes ſagrados mare:
tyres, qUe tenho moſtrado‘ ſé¡- a Ci
dade de Euora . Muito eſtimei ha
üer occaſiam, em qUe aeHa, e' ael-ª
les preítaſi'e com a pena ,‘ conforme
ao ditto de Plato ,. (I) quev náo ſó‘—
Ñmente naſcemos pera nós,¡‘-mas‘› pera
a patria, pactª-,leamigosL Açlèmd’iſ
to fico pagando as diuída‘s--dohezrçoº,
e da primeira ¡dadªe ,- e aſfiÑ algfias lc:-i
trªs, que nªellª aprendi y Pºn-?adºrno
e liberafidade do Car'deal Infante
Dom Henrique , que depoís , foiRci
defles Reinos ,annual me*‘ñnto*mu*i~
to obrigado aſiï' por eſie-zbenefioio,
H ’ CO*
!70 fintigüidade
fe fez do quinto hum Pamoſo prefeng
te, que mandou a elRei D. A'ffon*
ſo- com as novas de ſua proſpera ven—
tura , pedindolhe encarecidamente que
foíTe ſua merce de mandar pôr coa
bro na Cidade, e provella de maior
numero de defenſores, e receber em
ſua graça a elle , e aos mais , que
com elle (e acharam em femelhante
feito. Taõ alegre ſoy para elRey a
nova deſta empreza , que alem de lhe
perdoar' , e os admittir todos` á ſua
'graça , naõ quiz que outrem tiveſſe
~a Alcaydaria da Cidade em (ua maõ ,
fe naõ Giraldo Giraldes fem Favor,
aa Pedralves
quem fez outras muitas,ſi merces
Cogominho que foi, oe
que levou aembayxada , fez doagam
de muitas herdades na propria Cida
de , e outras ventagens dignas de taõ
alegre nova : e porque os Mouros
naõ tornaflem a pôr a Cidade em
aperto.,
de armasman/dou elRey e muita
para Evora, geme
vcom ella os
-Cavalleiros da nova Ordem , a quem
{e aſſignou hüa part-e da Cidade , que
hoje chamaõ a Freyria, onde zinhaõ
- ' 'lua
*.Ñ De Evora; ’ !7:
ſua Igreja ,² èhum Hoſpital para cu¡
rar os que ſahia’c’i feridos das bata
lhas, que tinhaõ com os Mouros: e
porque D. Pedro Affonſo ſeu -primei-i
rºaMeíh-e fc metera Monge no Mok—
tey-,ro de Alcobaça ,- como logo vere
mos , elegeraõ por ſeu Meſtre a Gon
galo Viegas_, e foi o primeiro que
tiveraõ , depois de eſtarem na Cida
de de Evora , onde elRey D. .Affoní
fo, Henriques `lhezdotou .muitas ren
das ,ºe fez mercêzdos Caflellqs-, que
ganhavaõ. aos Mouros , e 'ellesm ſa
biaõ agradecer taõ'bem, que. por hüa
Fortaleza , que el'Rei lhes dava , o
faz'iaó Senhor dc-outras muitas : e
tad arríſcados…ſex moüravaõ 'nas an,
mas , que os Mouros temiaõfhum
deſtes Cavalleiros como _ª ;PſQPſiª
marte, ſabendo que a' tinhaõ certa
no forro deÑſUª lança :'.etaõvjllufires
eraõ na caridade para' com…os.proxi<
mos em tempo, de paz , como‘ kero
zes nos recontros em tempº &.6 gue!:
rªv b ' ' Í . À
J
Cª?:v
"171-“ . Maigüidadéy
Cap. XIH.
Dè Evarac'ª‘- 1ſi'7‘5"
te alto do propri'o nome: ’e-a cauſàj
de ſc mçverem a fundalla antes alli,
que em outra parte- , alem do ſitiQ_
fer mui a propoſito, f0¡ porque in
do os deſcobridores buſcando algum'
para fazerem a Fortaleza' , achara’ój
alli voando duas Aguias , que cria-²
vaó em hña anzinheira , e como os
amigos tiveffem’ Cſtás aves "pºr favÓª-Ï
raveis em ſeus agouros , determina¡
136 lançaxàos fundamento's-'jqn’ros do"
lugar, onde as acharaó , ,e‘da ui ('e
¡òmou o hóme de AUÍÍ’Q‘qh‘e emlaJ
tim quer dizer
Cavalleiros- HeſtaATE,- c -à’èm‘
Ordeſinï -trazem os“
ſeus fell3
los , e pendoê’s por diviſa._Começou
D. Fernaó Roíz Mon'te’yro a Forta—
leza, e por naó poder fer"ſem impe
dimento dos Mouros , mandªvª \fª-I
balhar de noite , e de día ‘ cubriaó o
edificio com ramos , de arVoreS dd
ta] modo ,-que \e naó deſcobrio an
tes, de eſtªr poſta em altura baſtante
para ſe defender. Den-fe principio a_
eſta fundaçaó aos qu'inzed‘eAgoſtOr
dia afflnalado da Aſſumpçaó de noſſa
Senhçra no anno de Chriſto de mil
e
176 datigaitlade:
duzentas e ,vínte e tres , reínando mi
Portugal D.. Affonſo o II. por cuja
ordem , ,e beneplacito [e edificou a
Fortaleza. Tudo o qual fe prova da
pºdra amiga , que eflá em ſima da
Bona principal da Villa , cujo teor
e o ſegulmç:
Ñ Elo- _
I77
ENMNMNRM¿maªªêeww '
ELOGIO DE EVORA
DE MANOEL SEVERIM
DE FARIA.
O meio da Provincia de Alem;
tejo eſtá ſituada a Cidade de
Evora, em hum póſto tam eminen
te , que fica ſenhoreando os Campos,
que acercaõ por toda a parte , até
pararem em quatro ſerras, com que
a natureza em larga diſtancia a cer
cou , quaſi como com muiço. Da par
te do Oriente a ſerra de Oſſa¡ do
Meio dia a de Portel, e Viana, do
Norte a ,de Arrayol-os , e do Occiden
te a de Montemuro. He eſte ſitío tam
agradavel á viſta , que aos de Italia
lhe pareceo, que era Roma; eaos de
Caſtella, 0 ſeu Madrid , e Toledo.
Eſta he aquella Cidade , que ſendo
fundada por Elyſa primeiro povoa
dor de Heſ anha, tem ſuſtentado por
tantos ſecu os o meſmo nome , e lu
gar , .quando das Metropolis das malo.
\CS
s
!78 Antiguidade:
res Monarquias, naõ ſe ſabem ja os @OffflHp—_ſi
FIM.